EUR-Lex Access to European Union law

Back to EUR-Lex homepage

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Document 62018CC0255

Opinia rzecznika generalnego M. Camposa Sáncheza-Bordony przedstawiona w dniu 26 czerwca 2019 r.
State Street Bank International GmbH przeciwko Banca d’Italia.
Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Tribunale Amministrativo Regionale per il Lazio.
Odesłanie prejudycjalne – Dyrektywa 2014/59/UE – Restrukturyzacja i uporządkowana likwidacja instytucji kredytowych – Krajowy mechanizm finansowania – Organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji – Fundusz krajowy – Artykuły 103 i 104 – Obowiązek składkowy – Składki ex ante i składki nadzwyczajne ex post – Obliczanie – Opóźnienia w transponowaniu dyrektywy – Rozporządzenie delegowane (UE) 2015/63 – Artykuły 12 i 14 – Pojęcie „zmiany statusu” – Wpływ na obowiązek składkowy.
Sprawa C-255/18.

ECLI identifier: ECLI:EU:C:2019:539

OPINIA RZECZNIKA GENERALNEGO

MANUELA CAMPOSA SÁNCHEZA-BORDONY

przedstawiona w dniu 26 czerwca 2019 r. ( 1 )

Sprawa C‑255/18

State Street Bank International GmbH

przeciwko

Banca d’Italia

przy udziale

Banco delle Tre Venezie SpA

[wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Tribunale Amministrativo Regionale per il Lazio (regionalny sąd administracyjny dla Lacjum, Włochy)]

Odesłanie prejudycjalne – Dyrektywa 2014/59/UE – Restrukturyzacja i uporządkowana likwidacja jednostek kredytowych – Zmiany statusu – Połączenie w drodze przejęcia przez spółkę dominującą z siedzibą w innym państwie członkowskim – Rozporządzenie delegowane (UE) 2015/63 – Mechanizmy finansowania restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji – Składki zwyczajne – Składki nadzwyczajne – Pobór składek w roku obrachunkowym 2015 – Przepisy przejściowe – Zastosowanie rozporządzenia delegowanego 2015/63 pomimo braku transpozycji dyrektywy 2014/59

1. 

Instytucje kredytowe zobowiązane są uczestniczyć w finansowaniu krajowych mechanizmów stworzonych przez państwa członkowskie w celu pokrycia kosztów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w sektorze finansowym. Muszą one również wnosić składki na rzecz jednolitego funduszu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji (zwanego dalej „JFR”), który jest analogicznym mechanizmem na poziomie Unii.

2. 

W dyrektywie 2014/59/UE ( 2 ) uregulowane zostały zasady wnoszenia składek zwyczajnych stanowiących kluczowy element funkcjonowania krajowych systemów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji instytucji finansowych, jak również jednolity mechanizm restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji (zwany dalej „JMR”), przy czym rozróżniono składki zwyczajne ex ante i składki nadzwyczajne ex post.

3. 

Przedstawione pytanie prejudycjalne pozwala Trybunałowi Sprawiedliwości wypowiedzieć się po raz pierwszy w przedmiocie przepisów mających zastosowanie do poboru jednych i drugich składek. Odpowiedź pozwoli również rozwiązać problemy, jakie w wyniku opóźnienia transpozycji dyrektywy 2014/59 oraz wejścia w życie rozporządzenia delegowanego (UE) 2015/63 ( 3 ) powstały we Włoszech w odniesieniu do składek za rok obrachunkowy 2015.

I. Ramy prawne

A.   Prawo Unii

1. Dyrektywa 2014/59

4.

Zgodnie z art. 100:

„1.   Państwa członkowskie ustanawiają co najmniej jeden mechanizm finansowania w celu zapewnienia skutecznego zastosowania instrumentów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji oraz skutecznego wykonania uprawnień w zakresie prowadzenia restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji przez organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji.

[…]

3.   Państwa członkowskie zapewniają, aby mechanizmy finansowania dysponowały odpowiednimi zasobami finansowymi.

4.   Na użytek ust. 3 mechanizmy finansowania posiadają w szczególności uprawnienia do:

a)

pobierania składek ex ante, o których mowa w art. 103, celem osiągnięcia poziomu docelowego określonego w art. 102;

b)

pobierania składek nadzwyczajnych ex post, o których mowa w art. 104, w przypadku gdy kwota składek określonych w lit. a) jest niewystarczająca; oraz

c)

zawierania umów dotyczących zaciągania pożyczek i uzgadniania innych form wsparcia, o których mowa w art. 105.

5.   Z wyjątkiem przypadków dozwolonych na mocy ust. 6, każde państwo członkowskie ustanawia swój krajowy mechanizm finansowania poprzez fundusz, którego zastosowanie może zostać uruchomione przez organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w danym państwie członkowskim, do celów określonych w art. 101 ust. 1.

[…]”.

5.

Stosownie do art. 102:

„1.   Państwa członkowskie zapewniają, aby do dnia 31 grudnia 2024 r. ich krajowe mechanizmy finansowania posiadały dostępne środki finansowe w wysokości co najmniej 1% kwoty depozytów gwarantowanych wszystkich instytucji, które uzyskały na ich terytorium zezwolenie na prowadzenie działalności.

2.   W początkowym okresie, o którym mowa w ust. 1, składki na rzecz mechanizmów finansowania pobierane zgodnie z art. 103 są rozkładane w czasie możliwie równomiernie aż do osiągnięcia poziomu docelowego, jednak przy należytym uwzględnieniu fazy cyklu koniunkturalnego oraz wpływu, jaki procykliczne składki mogą mieć na sytuację finansową instytucji wpłacających składki.

[…]”.

6.

Artykuł 103 („Składki ex ante”) stanowi:

„1.   Aby osiągnąć poziom docelowy określony w art. 102, państwa członkowskie zapewniają, aby co najmniej raz w roku od instytucji, które uzyskały na ich terytorium zezwolenie na prowadzenie działalności, w tym również od oddziałów unijnych, były pobierane składki.

2.   Składka od każdej instytucji jest obliczana proporcjonalnie do kwoty jej zobowiązań (z wyłączeniem funduszy własnych) pomniejszonej o kwotę depozytów gwarantowanych w odniesieniu do kwoty łącznych zobowiązań (z wyłączeniem funduszy własnych) pomniejszonych o kwotę depozytów gwarantowanych wszystkich instytucji, które uzyskały zezwolenie na prowadzenie działalności na terytorium danego państwa członkowskiego.

Składki te są dostosowywane odpowiednio do profilu ryzyka instytucji, zgodnie z kryteriami przyjętymi na mocy ust. 7.

[…]”.

7.

Artykuł 104 („Nadzwyczajne składki ex post”) stanowi w ust. 1:

„Jeżeli dostępne środki finansowe nie wystarczają do pokrycia strat, kosztów lub innych wydatków poniesionych w wyniku wykorzystania mechanizmów finansowania, państwa członkowskie zapewniają, by od instytucji, które uzyskały na ich terytorium zezwolenie na prowadzenie działalności, pobrane zostały nadzwyczajne składki ex post w celu pokrycia dodatkowych kosztów, strat lub wydatków. Wysokość nadzwyczajnych składek ex post przypadających na poszczególne instytucje oblicza się zgodnie z zasadami określonymi w art. 103 ust. 2.

Nadzwyczajne składki ex post nie przekraczają trzykrotnej wysokości rocznej kwoty składek określonych zgodnie z art. 103”.

2. Rozporządzenie delegowane 2015/63

8.

Artykuł 4 („Ustalanie wysokości rocznych składek”) stanowi:

„1.   Organy ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji ustalają wysokość rocznych składek wnoszonych przez poszczególne instytucje proporcjonalnie do ich profilu ryzyka, w oparciu o informacje przekazane przez te instytucje zgodnie z art. 14 i przy zastosowaniu metodyki określonej w niniejszej sekcji.

2.   Organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji ustala wysokość rocznej składki, o której mowa w ust. 1, na podstawie rocznego poziomu docelowego mechanizmu finansowania restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, z uwzględnieniem poziomu docelowego, który powinien zostać osiągnięty do dnia 31 grudnia 2024 r. zgodnie z art. 102 ust. 1 dyrektywy 2014/59/UE oraz na podstawie obliczanej kwartalnie średniej kwoty gwarantowanych depozytów w roku poprzednim dla wszystkich instytucji, które posiadają zezwolenie na prowadzenie działalności w danym państwie członkowskim”.

9.

Artykuł 12 („Instytucje niedawno objęte nadzorem lub zmiana statusu”) stanowi:

„1.   W przypadku gdy instytucja jest instytucją niedawno objętą nadzorem jedynie w odniesieniu do części okresu składkowego, częściową składkę określa się, stosując metodę określoną w niniejszej sekcji do kwoty jej składki rocznej obliczonej podczas kolejnego okresu składkowego poprzez odniesienie do liczby pełnych miesięcy okresu składkowego, podczas którego instytucja ta jest objęta nadzorem.

2.   Zmiana statusu instytucji, w tym małej instytucji, podczas okresu składkowego nie może mieć wpływu na wysokość składki rocznej, która ma zostać wniesiona w danym roku”.

10.

Zgodnie z art. 13 ust. 1:

„Najpóźniej do dnia 1 maja każdego roku organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji powiadamia każdą z instytucji, o których mowa w art. 2, o swojej decyzji określającej wysokość składki rocznej należnej od każdej z tych instytucji”.

11.

Artykuł 14 ust. 1 przewiduje:

„Instytucje przedstawiają organowi ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji ostatnie zatwierdzone roczne sprawozdanie finansowe, które było dostępne najpóźniej w dniu 31 grudnia roku poprzedzającego okres składkowy, wraz z opinią biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej, zgodnie z art. 32 dyrektywy 2013/34/UE […]”.

12.

Przepisy przejściowe zostały zawarte w art. 20 rozporządzenia delegowanego 2015/63, którego ust. 1, 2 i 3 stanowią:

„1.   […] W drodze odstępstwa od art. 13 ust. 1, w odniesieniu do składek, które mają zostać wniesione w 2015 r., organy ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji powiadamiają każdą instytucję o swojej decyzji określającej wysokość składek rocznych, które mają zostać przez nie wniesione, najpóźniej do dnia 30 listopada 2015 r.

2.   W drodze odstępstwa od art. 13 ust. 4 i w odniesieniu do składek, które mają zostać wniesione w 2015 r., kwota należna zgodnie z decyzją, o której mowa w art. 13 ust. 3, zostaje wniesiona do dnia 31 grudnia 2015 r.

3.   W drodze odstępstwa od art. 14 ust. 4 i w odniesieniu do informacji, które mają być przekazane organowi ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w 2015 r., informacje, o których mowa w tym ustępie, są przekazywane najpóźniej do dnia 1 września 2015 r.”.

13.

Stosownie do art. 21 akapit drugi rozporządzenie to „stosuje się od dnia 1 stycznia 2015 r.”.

B.   Prawo krajowe. Dekret ustawodawczy nr 180 z dnia 16 listopada 2015 r. w sprawie wykonania dyrektywy 2014/59 ( 4 )

14.

Dyrektywa 2014/59 została transponowana do prawa włoskiego w drodze Decreto legislativo n. 180/2015 [dekretu ustawodawczego nr 180/2015], który wszedł w życie w dniu jego opublikowania, to jest w dniu 16 listopada 2015 r.

15.

Zgodnie z brzmieniem art. 2 ust. 1:

„1.   Niniejszy dekret ma zastosowanie do następujących instytucji:

a)

banków z siedzibą we Włoszech;

b)

włoskich spółek dominujących grupy bankowej i spółek należących do grupy bankowej w rozumieniu art. 60 i 61 jednolitego tekstu bankowego (JTB);

c)

spółek objętych nadzorem skonsolidowanym w rozumieniu art. 65 ust. 1 JTB;

d)

spółek z siedzibą we Włoszech podlegających nadzorowi skonsolidowanemu w innym państwie członkowskim”.

16.

Artykuł 3 ust. 1 stanowi:

„Banca d’Italia pełni funkcje i wykonuje uprawnienia przewidziane w niniejszym dekrecie jako organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do podmiotów wskazanych w art. 2, jeżeli posiadają one siedzibę we Włoszech, chyba że przepis prawa stanowi inaczej. W przypadkach przewidzianych w niniejszym dekrecie pełni on swoje funkcje i wykonuje uprawnienia wobec znajdujących się we Włoszech oddziałów banków mających siedzibę poza terytorium Unii”.

17.

Zgodnie z dekretem ustawodawczym nr 180/2015:

„w celu umożliwienia realizacji celów likwidacji […] przy Banca d’Italia ustanawia się jeden bądź więcej funduszy likwidacji” (art. 78);

„do dnia 31 grudnia 2024 r. całkowita kwota środków finansowych przekazanych na fundusze restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji będzie wynosić 1% depozytów gwarantowanych na dzień zamknięcia ostatniego rocznego sprawozdania finansowego podmiotów zobowiązanych do wpłaty składek, zatwierdzonego przez te podmioty” (art. 81 akapit pierwszy);

„celem osiągnięcia poziomu wskazanego w akapicie pierwszym składki obliczane i pobierane są corocznie zgodnie z art. 82 i w sposób możliwie jak najbardziej jednolity na przestrzeni czasu, z uwzględnieniem również procyklicznego wpływu, jaki ich wpłacanie może mieć na sytuację finansową podmiotów zobowiązanych do ich zapłaty” (art. 81 akapit drugi);

„banki posiadające siedzibę we Włoszech oraz włoskie oddziały banków pozawspólnotowych corocznie wpłacają do funduszy restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji składki zwykłe w kwocie ustalonej przez Banca d’Italia zgodnie z wymaganiami ustanowionymi przez Komisję Europejską w rozumieniu art. 103 ust. 7 dyrektywy 2014/59/UE” (art. 82);

„jeżeli całkowita kwota środków finansowych przekazanych na fundusze nie wystarcza do wykonania środków, o których mowa w art. 79 akapit pierwszy, banki posiadające siedzibę we Włoszech oraz włoskie oddziały banków pozawspólnotowych wpłacają do funduszy restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji składki nadzwyczajne celem pokrycia kosztów dodatkowych w wysokości określonej przez Banca d’Italia” (art. 83).

18.

Decyzją z dnia 22 września 2015 r. Banca d’Italia powołał Unità di risoluzione e gestione della crisi ( 5 ) [jednostkę ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji oraz zarządzania kryzysowego], za pośrednictwem której pełni funkcje organu ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji. Decyzją z dnia 18 listopada 2015 r. ( 6 ) bank ten utworzył krajowy fundusz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków.

II. Okoliczności faktyczne leżące u podstaw sporu i pytania prejudycjalne

19.

State Street Bank International GmbH (zwany dalej „SSB International”) jest niemiecką instytucją kredytową, która do dnia 5 lipca 2015 r. prowadziła działalność we Włoszech za pośrednictwem banku włoskiego działającego pod firmą State Street Bank SpA (zwanego dalej „SSB Italia”).

20.

Począwszy od dnia 6 lipca 2015 r. SSB International, po przejęciu SSB Italia, prowadził działalność na terytorium Włoch, wykonując swobodę przedsiębiorczości w formie jedynego oddziału pod firmą State Street Bank International GmbH – Succursale Italia.

21.

W dniu 22 listopada 2015 r. Banca d’Italia wszczął postępowanie w przedmiocie likwidacji czterech banków podlegających jego nadzorowi ( 7 ), którego to postępowania koszt wyniósł prawie 3700 milionów EUR.

22.

W celu pokrycia tych kosztów Banca d’Italia, poza ustaleniem składek zwyczajnych za 2015 r. (ok. 588 milionów EUR), zarządził pobór składek nadzwyczajnych. Składki te ustalono w ramach limitu określonego przez przepisy prawa, to jest w trzykrotnej wysokości składek zwyczajnych (1763 milionów EUR) ( 8 ).

23.

Banca d’Italia w wezwaniu nr 0445827/16 z dnia 1 kwietnia 2016 r.„Contribuzione 2015 al Fondo Nazionale di Risoluzione [(Składka za rok 2015 na krajowy fundusz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji)]”, zażądał zapłaty przez SSB International kwoty 5102425 EUR, z których 1275606 EUR stanowiło składkę zwyczajną za rok 2015, a 3826819 EUR składkę nadzwyczajną.

24.

SSB International wniósł do Tribunale Amministrativo Regionale per il Lazio (regionalnego sądu administracyjnego dla Lacjum, Włochy) o stwierdzenie nieważności wezwania Banca d’Italia nr 0445827/16 oraz innych aktów powiązanych z tym wezwaniem.

25.

Zdaniem SSB International Banca d’Italia nie ma podstaw do żądania od niego jakichkolwiek składek za rok 2015, bowiem w dniu wydania spornych wymogów SSB International podlegał niemieckiemu organowi ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji. Nie był on zatem ani „bankiem z siedzibą we Włoszech”, ani tym bardziej „włoskim oddziałem banku pozawspólnotowego” w rozumieniu art. 82 i 83 dekretu ustawodawczego nr 180/2015.

26.

SSB International podnosi również, że postanowienia dekretu ustawodawczego nr 180/2015, na których Banca d’Italia oparł się przy przyjmowaniu swych środków, weszły w życie dopiero w dniu 16 listopada 2015 r. W tym dniu SSB Italia nie istniał już jako bank z siedzibą we Włoszech, a zatem był on wyłączony z zakresu zastosowania dekretu ustawodawczego. Co więcej, utworzenie krajowego funduszu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji oraz rozpoczęcie działalności całego systemu określonego przez dyrektywę 2014/59 we Włoszech nastąpiło po połączeniu SSB Italia ze spółką dominującą (SSB International), to jest po tym, jak skarżący opuścił Włochy jako samodzielny bank podlegający prawu krajowemu.

27.

SSB International wskazuje pomocniczo, że Banca d’Italia mógłby co najwyżej domagać się od niego zapłaty wyłącznie składki zwyczajnej w kwocie proporcjonalnej do liczby miesięcy, w których SSB Italia prowadził działalność we Włoszech, nie zaś całości składki rocznej ( 9 ). Wynikałoby to z analogicznego zastosowania art. 12 ust. 1 rozporządzenia delegowanego 2015/63, w ten sposób, że instytucja, która zaprzestała działalności w trakcie roku, nie podlega już nadzorowi krajowego organu ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, a składkę powinna uiścić jedynie za okres swojego istnienia.

28.

Banca d’Italia zaprzecza tym twierdzeniom i broni prawidłowości swego postępowania. Jego zdaniem SSB Italia w dniu 1 stycznia 2015 r. stanowił część włoskiego systemu bankowego, co uzasadnia żądanie zapłaty odpowiednich składek zwyczajnych i nadzwyczajnych. Zmiany podmiotowe po stronie tej instytucji finansowej, które nastąpiły w późniejszym terminie, nie mają znaczenia.

29.

Niemiecki organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji nie mógł materialnie uwzględnić przejęcia SSB Italia przez SSB International ani wynikającego z tego faktu powiększenia drugiego z tych banków, bowiem skutki dokonanego połączenia nie były widoczne z perspektywy rachunkowości do dnia opublikowania sprawozdań finansowych za rok obrachunkowy 2015, co nastąpiło dopiero w późniejszym okresie. Ryzyko podwójnego opodatkowania/ oskładkowania jest zatem wykluczone.

30.

Zdaniem Banca d’Italia z punktu widzenia ram czasowych:

uprawnienie krajowego organu ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji do żądania zapłaty składek (i odpowiadające temu zobowiązanie instytucji kredytowych do ich zapłaty) nie może być uzależnione od wejścia w życie dekretu ustawodawczego nr 180/2015;

w listopadzie 2015 r. był on uprawniony do poboru składek należnych od dnia 1 stycznia 2015 r. na podstawie bezpośrednio stosowanego rozporządzenia delegowanego 2015/63.

31.

W obliczu tych przeciwstawnych stanowisk Tribunale Amministrativo Regionale per il Lazio (regionalny sąd administracyjny dla Lacjum) postanowił przedstawić Trybunałowi Sprawiedliwości następujące pytania:

„1)

Czy »zmiany statusu«, które w rozumieniu art. 12 rozporządzenia (UE) 2015/63 nie wpływają na obowiązek składkowy, obejmują także połączenie w drodze przejęcia instytucji podlegającej uprzednio nadzorowi krajowego organu ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji przez spółkę dominującą z innego państwa członkowskiego, które nastąpiło w okresie składkowym, oraz czy przepis ten dotyczy także sytuacji, w której przejęcie oraz wynikające z niego rozwiązanie instytucji nastąpiły w roku 2015, w momencie, gdy ani krajowy organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, ani fundusz krajowy nie zostały jeszcze formalnie ustanowione przez państwo członkowskie, zaś wysokość składek nie została jeszcze obliczona?

2)

Czy tenże art. 12 rozporządzenia (UE) 2015/63 w związku z art. 14 tego rozporządzenia oraz art. 103 i 104 dyrektywy 2014/59/UE winien być interpretowany w ten sposób, że również w przypadku połączenia w drodze przejęcia przez spółkę dominującą z innego państwa członkowskiego w roku składkowym instytucja powinna być zobowiązana do zapłaty składki za cały ten rok, nie zaś w kwocie proporcjonalnej do liczby miesięcy, w czasie których podlegała ona nadzorowi organu ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji pierwszego państwa członkowskiego, analogicznie do przepisów dotyczących instytucji »niedawno objętych nadzorem«, określonych w art. 12 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2015/63?

3)

Czy w rozumieniu dyrektywy 2014/59/UE oraz rozporządzenia (UE) 2015/63, a także zasad regulujących system narzędzi służących restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków te same przepisy uchwalone w odniesieniu do składki zwyczajnej, a w szczególności art. 12 ust. 2 rozporządzenia (UE) 2015/63 powinny być stosowane – w odniesieniu do momentu określenia podmiotów zobowiązanych do uiszczania składki oraz wysokości składki – także do składki nadzwyczajnej, uwzględniając jej charakter oraz przesłanki stanowiące podstawę jej nałożenia?”.

32.

Uwagi na piśmie przedstawili SSB International, Banca d’Italia, Komisja oraz rządy włoski i hiszpański. Wszyscy oni wzięli udział w rozprawie, która odbyła się w dniu 10 kwietnia 2019 r.

III. Analiza pytań prejudycjalnych

A.   Uwagi wstępne w przedmiocie mechanizmów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków

33.

Uważam, że przed zajęciem stanowiska w przedmiocie pytań prejudycjalnych należy krótko przedstawić podstawowe zasady finansowania mechanizmów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków.

34.

W odpowiedzi na kryzys gospodarczy z 2008 r. państwa strefy euro utworzyły unię bankową, przekazując instytucjom Unii uprawnienia w przedmiocie nadzoru ostrożnościowego, a także w zakresie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji instytucji finansowych. Proces ten został poprzedzony harmonizacją uregulowań prawnych wszystkich państw członkowskich Unii (tzw. jednolity zbiór przepisów).

35.

Aczkolwiek jednolity system gwarantowania depozytów nie został jeszcze wdrożony, funkcjonują już dwa inne filary unii bankowej, to jest jednolity mechanizm nadzorczy (zwany dalej „JMN”) oraz JMR. Uprzednio przyjęto już dla wszystkich państw Unii uregulowania harmonizujące w przedmiocie nadzoru ostrożnościowego oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków.

36.

W odniesieniu do restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków harmonizacji dokonano w drodze dyrektywy 2014/59, która weszła w życie w dniu 1 stycznia 2015 r. W odniesieniu do państw strefy euro przyjęcie rozporządzenia (UE) nr 806/2014 ( 10 ) umożliwiło wprowadzenie JMR od dnia 1 stycznia 2016 r., po ustanowieniu JMN, który został wprowadzony w dniu 1 stycznia 2015 r.

37.

Dyrektywa 2014/59 zawiera przepisy i procedury, zgodnie z którymi koszty restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji instytucji kredytowych są ponoszone przez cały sektor finansowy w celu uniknięcia dofinansowania z budżetów krajowych.

38.

Skuteczność instrumentów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji może w wielu przypadkach zależeć od dostępności finansowania krótkoterminowego. Z tego względu dyrektywa 2014/59 przewiduje (art. 99) utworzenie zintegrowanego systemu europejskiego, na który składają się: (i) krajowe mechanizmy finansowania (art. 100–105), (ii) pożyczki między krajowymi mechanizmami finansowania (art. 106) oraz (iii) uwspólnienie krajowych mechanizmów finansowania w przypadku grupowej restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji (art. 107).

39.

Każde państwo członkowskie musiało ustanowić własny krajowy mechanizm finansowania i zapewnić mu środki finansowe, kontrolowane przez jego organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, w celu zapewnienia skutecznego stosowania instrumentów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji ( 11 ).

40.

Krajowe fundusze restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji opierają się na trzech rodzajach środków ( 12 ):

składkach ex ante lub zwyczajnych, które są pobierane od instytucji finansowych przed wdrożeniem jakiejkolwiek operacji restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji oraz niezależnie od niej (art. 103 dyrektywy 2014/59);

składkach ex post lub nadzwyczajnych również wymagalnych od tych instytucji, „[j]eżeli dostępne środki finansowe nie wystarczają do pokrycia strat, kosztów lub innych wydatków poniesionych w wyniku wykorzystania mechanizmów finansowania” (art. 104 dyrektywy 2014/59);

alternatywnych sposobach finansowania, jak pożyczki i inne rodzaje wsparcia, które stosuje się w przypadku, kiedy powyższe składki okażą się niewystarczające (art. 105 dyrektywy 2014/59).

41.

W art. 102 ust. 1 dyrektywy 2014/59 określono wysokość składek zwyczajnych. Państwa członkowskie powinny zapewnić, aby w okresie pomiędzy datą wejścia w życie dyrektywy (1 stycznia 2015 r.) a dniem 31 grudnia 2024 r.„krajowe mechanizmy finansowania posiadały dostępne środki finansowe w wysokości co najmniej 1% kwoty depozytów gwarantowanych wszystkich instytucji, które uzyskały na ich terytorium zezwolenie na prowadzenie działalności” ( 13 ).

42.

Składki zwyczajne powinny być pobierane co najmniej raz w roku i odzwierciedlać zarówno wielkość instytucji finansowej, jak i poziom ryzyka jej działalności ( 14 ). W rozporządzeniu delegowanym 2015/63 wskazano elementy i procedurę ich obliczania.

43.

Jeżeli składki zwyczajne nie wystarczają do pokrycia kosztów, o których mowa w art. 104 ust. 1 dyrektywy 2014/59, przepis ten umożliwia państwom członkowskim pobranie od instytucji kredytowych posiadających siedzibę na ich terytorium składek nadzwyczajnych lub ex post.

44.

Składki nadzwyczajne ex post nie mogą przekroczyć kwoty stanowiącej trzykrotność rocznej kwoty składek zwyczajnych. Są one obliczane i zarządzane w podobny sposób jak składki zwyczajne.

45.

Dyrektywa 2014/59 i rozporządzenie delegowane 2015/63 obowiązują we wszystkich państwach członkowskich Unii od dnia 1 stycznia 2015 r. Jednakże w przypadku 19 państw strefy euro uczestniczących w unii bankowej (w tym we Włoszech) uruchomienie JMR od dnia 1 stycznia 2016 r. skrzyżowało się z tymi dwoma aktami prawnymi.

46.

W rezultacie od dnia 1 stycznia 2016 r. rozporządzenie JMR:

scentralizowało uprawnienia w zakresie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków w ramach instytucji Unii zwanej Jednolitą Radą ds. Restrukturyzacji i Uporządkowanej Likwidacji (zwanej dalej „JRR”) działającej w odniesieniu do istotnych instytucji podlegających nadzorowi w ramach JMN;

stworzyło mechanizm finansowania własnych interwencji, JFR, podlegający kontroli JRR i finansowany z tych samych źródeł co krajowe fundusze restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji.

47.

JFR jest zatem mechanizmem finansowania JMR. Ma on na celu stopniowe zastępowanie (w okresie ośmiu lat, od 2016 do 2024) krajowych funduszy w odniesieniu do restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji instytucji finansowych podlegających JMN i JMR. Fundusze krajowe będą miały zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do mniej istotnych instytucji państw członkowskich tworzących unię bankową ( 15 ).

48.

Artykuły 67–79 rozporządzenia nr 806/2014 regulują JFR w sposób prawie identyczny z zastosowanym w dyrektywie 2014/59 w odniesieniu do krajowych funduszy restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji. Ma to miejsce w stosunku do jego przychodów ( 16 ), posiadanych środków ( 17 ) oraz metody obliczania składek zwyczajnych i nadzwyczajnych ( 18 ).

49.

Charakterystyczną cechą JFR jest stopniowe uwspólnianie jego środków, przewidziane w rozporządzeniu nr 806/2014 i wprowadzone w drodze umowy międzyrządowej zawartej przez państwa członkowskie Unii uczestniczące w unii bankowej (umowa o przekazywaniu i uwspólnianiu składek na rzecz jednolitego funduszu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji zawarta w Brukseli w dniu 21 maja 2014 r.) ( 19 ).

50.

JFR zasilają środki finansowe przekazywane przez krajowe fundusze restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji ( 20 ). Początkowo składał się on z „pul krajowych”, które stopniowo łączą się w okresie przejściowym 8 lat. Uwspólnienie środków finansowych rozpoczęło się od 40% w pierwszym roku i 20% w drugim roku, aby wzrastać równomiernie przez okres pozostałych sześciu lat, aż do chwili gdy pule krajowe przestaną istnieć.

51.

Artykuł 3 ust. 3 i 5 umowy z dnia 21 maja 2014 r. wskazuje, że:

składki uiszczone na podstawie art. 103 i 104 dyrektywy 2014/59 przed dniem wejścia umowy w życie (1 stycznia 2016 r.) zostaną przekazane do JFR najpóźniej do dnia 31 stycznia 2016 r.;

począwszy od 2016 r. składki zwyczajne ex ante dotyczące każdego roku obrachunkowego mają być przekazywane do JFR najpóźniej do dnia 30 czerwca danego roku ( 21 );

składki nadzwyczajne ex post będą przekazywane niezwłocznie po ich pobraniu.

B.   Wpływ zmian statusu instytucji kredytowych na składki zwyczajne ex ante należne od tych instytucji na rzecz krajowych funduszy restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji (pierwsze i drugie pytanie prejudycjalne)

52.

Sąd odsyłający zwraca się o wyjaśnienie, czy zgodnie z art. 12 ust. 2 rozporządzenia delegowanego 2015/63 „zmianę statusu” stanowi zmiana własnościowa, poprzez którą instytucja kredytowa podlegająca dotychczas nadzorowi krajowego organu ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji zostaje przejęta (połączenie przez przejęcie) przez spółkę dominującą z siedzibą w innym państwie członkowskim.

53.

Pytanie to nabiera znaczenia w sytuacji, jeżeli przyjmie się, że zgodnie z treścią tego przepisu „[z]miana statusu instytucji […] podczas okresu składkowego nie może mieć wpływu na wysokość składki rocznej, która ma zostać wniesiona w danym roku”. Spór dotyczy zatem ustalenia, czy w okolicznościach faktycznych przedstawionych w aktach sprawy instytucja ta jest zobowiązana do uiszczenia pełnej składki odpowiadającej danemu okresowi, czy jedynie odpowiedniej części tej składki (to jest proporcjonalnie do liczby miesięcy, w których była ona objęta nadzorem organu pierwszego państwa członkowskiego).

54.

SSB International stoi na stanowisku, że pojęcie to należy interpretować ściśle w taki sposób, by nie obejmowało ono połączenia przez przejęcie, a ograniczało się wyłącznie do zmian wielkości instytucji finansowych. Natomiast Komisja, Banca d’Italia, rząd hiszpański i rząd włoski proponują wykładnię szeroką, aby „zmiana statusu” jako pojęcie autonomiczne prawa Unii obejmowała transgraniczne transakcje połączenia przez przejęcie. Pojęcie to miałoby zatem zastosowanie do przejęcia SSB Italia przez SSB International.

55.

Zgadzam się z drugim stanowiskiem.

56.

Artykuł 12 ust. 2 rozporządzenia delegowanego 2015/63 ustanawia wymóg jednolitego stosowania rozporządzenia we wszystkich państwach członkowskich. Pojęcie „zmiany stanu” lub „zmiany statusu” ( 22 ) instytucji zawarte w tym przepisie należy interpretować jako pojęcie autonomiczne prawa Unii, zwłaszcza jeśli przepis ten nie zawiera żadnego odniesienia do prawa krajowego.

57.

Posługując się metodą wykładni zwykle stosowaną przez Trybunał Sprawiedliwości ( 23 ), odniosę się do kryteriów wykładni literalnej, systemowej i celowościowej.

1. Wykładnia literalna

58.

Z literalnego punktu widzenia „zmiana statusu” lub zmiana stanu instytucji finansowej ma miejsce wówczas, gdy jej sytuacja prawna lub faktyczna zmienia się w taki sposób, że może to co do zasady wpłynąć na zastosowanie dyrektywy 2014/59 i rozporządzenia delegowanego 2015/63.

59.

Do zmian tych należy oczywiście zmiana rozmiarów, do której w sposób dorozumiany odnosi się znajdujące się w tym przepisie sformułowanie „w tym małej instytucji”. Jest to jednak tylko jeden z trybów zmiany statusu, lecz nie jedyny.

60.

Dyrektywa 2014/59 i rozporządzenie delegowane 2015/63 (w szczególności jego art. 10) zawierają uproszczone i korzystniejsze zasady obliczania składek zwyczajnych dla małych instytucji ( 24 ). Dlatego nie można twierdzić, że jedynymi nieistotnymi na podstawie art. 12 ust. 2 rozporządzenia delegowanego 2015/63 zmianami statusu są te, które wpływają na rozmiary instytucji finansowych, a których celem jest zastosowanie korzystniejszego systemu obliczania składek.

61.

Oczywiście, rozporządzenie delegowane 2015/63 (podobnie jak rozporządzenie wykonawcze 2015/81 w odniesieniu do instytucji podlegających JMR) służy uniemożliwieniu dokonywania przez instytucje finansowe zmian mających sztucznie zmniejszyć ich rozmiary, to jest z zamiarem skorzystania z uproszczonego systemu obliczania składek zwyczajnych.

62.

Zatem zmiany statusu instytucji finansowych, o których mowa w art. 12 ust. 2 rozporządzenia delegowanego 2015/63, z literalnego punktu widzenia, nie oznaczają jedynie zmniejszenia wielkości lub rozmiarów tych instytucji. Sporne pojęcie pozwala bowiem, z literalnego punktu widzenia, na włączenie do niego także innych przypadków.

63.

Również wykładnia literalna art. 12 ust. 2 rozporządzenia delegowanego 2015/63 pozwala odrzucić zawężające stanowisko SSB International, zgodnie z którym zmiany statusu wiążą się jedynie ze zmianami struktury spółki lub rozmiarów instytucji finansowej, pod warunkiem że dana instytucja finansowa posiada siedzibę na terytorium tego państwa i tym samym podlega krajowemu mechanizmowi restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji.

64.

Stanowisko to prowadziłoby do wykluczenia z przypadków zmiany statusu transgranicznych połączeń przez przejęcie ( 25 ), podczas gdy w art. 12 ust. 2 rozporządzenia delegowanego 2015/63 nie ma o nim żadnej wzmianki. Ponadto, co niezwłocznie wyjaśnię, byłoby to sprzeczne z logiką dyrektywy 2014/59, która tworzy wzajemnie połączony europejski system mechanizmów finansowania restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków ( 26 ).

2. Wykładnia systemowa

65.

Z punktu widzenia systemowego nie można pominąć faktu, że rozporządzenie nr 806/2014 wdraża jednolity fundusz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, który stopniowo integruje krajowe fundusze restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji państw uczestniczących w unii bankowej. W tym kontekście nie można nawet mówić ściśle o transgranicznych połączeniach przez przejęcie, ponieważ kwota składek zwyczajnych jest ustalana przez JRR, a ich poboru dokonują krajowe fundusze w celu przekazania ich do JFR.

66.

W rezultacie pojęcie „zmiany statusu” obejmuje w kontekście dyrektywy 2014/59 i pozostałych aktów prawnych w tej dziedzinie transgraniczne połączenia przez przejęcie, co czyni je nieistotnymi dla obliczenia składek zwyczajnych.

67.

Jak bowiem wskazuje Komisja, art. 12 ust. 2 rozporządzenia delegowanego 2015/63:

wprowadza w ust. 2 zasadę ogólną, że zmiany statusu instytucji finansowych nie mają wpływu na uiszczanie rocznych składek zwyczajnych na rzecz krajowych funduszy restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji;

dopuszcza w ust. 1 jedyny wyjątek od tej zasady w postaci obowiązku uiszczenia składki częściowej pro rata temporis wyłącznie w odniesieniu do nowych instytucji, które zostały objęte nadzorem w trakcie okresu składkowego.

3. Wykładnia celowościowa

68.

Treść art. 12 ust. 2 rozporządzenia delegowanego 2015/63 należy interpretować w sposób zgodny z dwoma celami, jakim służy utworzenie krajowych funduszy restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, a którymi są: a) konieczność zapewnienia stabilności w obliczaniu składek zwyczajnych oraz b) stopniowa integracja i centralizacja tych funduszy.

a) Stabilność w obliczaniu składek

69.

Artykuł 102 i art. 103 ust. 1 dyrektywy 2014/59 oraz art. 4 rozporządzenia delegowanego 2015/63 nakładają obowiązek corocznego uiszczania ( 27 ) składek zwyczajnych, aby środki gromadzone przez mechanizmy finansowania stopniowo (do dnia 31 grudnia 2024 r.) osiągnęły wysokość co najmniej 1% kwoty gwarantowanych depozytów wszystkich instytucji posiadających zezwolenie na prowadzenie działalności na terytorium państw członkowskich.

70.

Osiągnięcie tego celu wymaga, aby krajowy organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji określił kwoty składek zwyczajnych na podstawie sytuacji instytucji finansowych w dniu 1 stycznia każdego roku składkowego. Z tego względu art. 14 ust. 1 rozporządzenia delegowanego 2015/63 zobowiązuje te instytucje do dostarczenia organowi ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji ostatnich zatwierdzonych rocznych sprawozdań finansowych dostępnych przed 31 grudnia roku poprzedzającego okres składkowy wraz z opinią biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej ( 28 ).

71.

Jak można zaobserwować, obliczenia składek zwyczajnych dokonuje się na podstawie „statycznego obrazu” instytucji finansowych podlegających nadzorowi krajowego organu w dniu 1 stycznia każdego roku obrachunkowego w oparciu o dane finansowe przedstawione przez te instytucje.

72.

Stabilność w dokonywaniu obliczeń jest niezbędna, aby składki zwyczajne wzrastały stopniowo, aż do osiągnięcia 1% depozytów w 2024 roku. Gdyby organy ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji miały brać pod uwagę zmiany w sytuacji prawnej i finansowej tych instytucji, które wystąpiły w ciągu całego roku obrachunkowego, trudno byłoby osiągnąć poziom określony w dyrektywie 2014/59.

73.

W związku z tym art. 12 ust. 2 rozporządzenia delegowanego 2015/63 przyjmuje jako ogólną zasadę dla celów obliczenia składek zwyczajnych brak istotności tych zmian statusu instytucji, które nastąpiły w trakcie roku obrachunkowego. Jak słusznie wskazała Komisja, zasadę tę potwierdza okoliczność, że rozporządzenie delegowane 2015/63 nie zezwala na ponowne obliczenie rocznych składek zwyczajnych w oparciu o zmiany, które w odniesieniu do tych instytucji zaszły w trakcie roku obrachunkowego.

b) Stopniowa integracja i centralizacja krajowych funduszy restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji

74.

Dyrektywa 2014/59 i rozporządzenie JMR mają na celu stopniową integrację i centralizację krajowych funduszy restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji. Wykładnia pojęcia „zmiany statusu”, która obejmuje transgraniczne połączenia przez przejęcie, czyniąc je nieistotnymi dla celów obliczania składek zwyczajnych, jest bardziej spójna z tym celem.

75.

Utworzenie w 2015 r. w państwach należących do strefy euro krajowych funduszy restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji (na podstawie dyrektywy 2014/59 i rozporządzenia delegowanego 2015/63) zostało połączone z wdrożeniem, począwszy od 2016 r., JMR i JFR ( 29 ). W tym kontekście rozróżnianie krajowych i transgranicznych połączeń przez przejęcie traci znaczenie dla celów płatności składek zwyczajnych.

76.

Wdrożenie JMR doprowadziło do utworzenia jednego scentralizowanego systemu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do istotnych instytucji finansowych. System ten opiera się na jednolitym funduszu (JFR pod kontrolą JRR), aczkolwiek nadal działa w podziale na pule krajowe, które do 2024 r. stopniowo uwspólniają się. Z tego względu należy odrzucić stanowisko SSB International, który opowiada się na ścisłym rozdziałem pomiędzy krajowymi funduszami restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji ( 30 ), podczas gdy stanowiska tego nie można obronić nawet w odniesieniu do przejściowego roku 2015.

77.

Nawet gdyby dopuścić taki ścisły rozdział, wydaje mi się, że nadal dla celów obliczania składek zwyczajnych nie miałyby znaczenia zmiany statusu będące skutkiem transgranicznego połączenia przez przejęcie. Biorąc pod uwagę, że art. 12 ust. 2 rozporządzenia delegowanego 2015/63 ma zastosowanie zarówno do organu państwa instytucji przejętej (w tym przypadku Włoch), jak i do organu państwa instytucji dominującej (Niemcy), nie może dojść do podwójnego oskładkowania: SSB International zapłaciłby za SSB Italia składkę roczną za 2015 r. do włoskiego funduszu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, nie powiększając przy tym swojej składki za 2015 r. (w odniesieniu do aktywów i ryzyka swojej spółki zależnej przejętej przez niego w dniu 5 lipca 2015 r.).

78.

W przypadku połączenia przez przejęcie, które miało miejsce w trakcie roku obrachunkowego, instytucja przejmująca powinna zapłacić całkowitą składkę roczną do krajowego funduszu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji państwa będącego siedzibą instytucji przejętej. Jak już wspomniałem, dla celów jej obliczenia należy wziąć pod uwagę sytuację istniejącą w dniu 1 stycznia roku obrachunkowego, którego dotyczy składka, a późniejsze zmiany statusu, w tym transgraniczne połączenia przez przejęcie, nie mają znaczenia.

79.

Ta ogólna zasada, ustanowiona w art. 12 ust. 2 rozporządzenia delegowanego 2015/63, przewiduje tylko jeden wyjątek wskazany w ust. 1 tego artykułu: zapłatę częściowej składki pro rata temporis przez nowo utworzone instytucje finansowe. Specyficznego rozwiązania przewidzianego dla takiej sytuacji nie można ekstrapolować do tego stopnia, że zniekształci ono zasadę ogólną (to jest, że zmiana statusu nie ma znaczenia).

80.

Nie można zatem uwzględnić roszczenia o zmniejszenie składki rocznej w przypadku, gdy zmiana statusu instytucji finansowej jest, z prawnego punktu widzenia, nieistotna. Tym samym zaproponowane przez SSB International analogiczne stosowanie jest niedopuszczalne.

C.   Wpływ zmian statusu instytucji kredytowych na składki nadzwyczajne płatne do krajowych funduszy restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji (trzecie pytanie prejudycjalne)

81.

Sąd odsyłający zmierza zasadniczo do ustalenia, czy w przypadku transgranicznego połączenia przez przejęcie składki nadzwyczajne podlegają tym samym zasadom co składki zwyczajne.

82.

Stanowiska stron, które przedstawiły uwagi, różnią się zasadniczo:

zdaniem Banca d’Italia i rządu włoskiego składki te podlegają tym samym zasadom poboru i obliczania co składki zwyczajne. W przypadku transgranicznego połączenia przez przejęcie instytucja przejmująca powinna uiścić składki nadzwyczajne ustanowione przez organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji państwa instytucji przejętej w trakcie roku obrachunkowego, w którym nastąpiła zmiana statusu;

SSB International i Komisja, aczkolwiek z różnych powodów, uważają, że zgodnie z art. 104 dyrektywy 2014/59 zobowiązane do zapłaty składek nadzwyczajnych są jedynie instytucje podlegające nadzorowi krajowego funduszu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w chwili poboru składek.

83.

Stosownie do art. 104 ust. 1 dyrektywy 2014/59 składki nadzwyczajne ex post są pobierane przez krajowe organy ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, „[j]eżeli dostępne środki finansowe nie wystarczają do pokrycia strat, kosztów lub innych wydatków poniesionych w wyniku wykorzystania mechanizmów finansowania”.

84.

Ten sam przepis stanowi, że składki nadzwyczajne są dzielone między instytucje zgodnie z zasadami opisanymi w art. 103 ust. 2, z tym ograniczeniem, iż nie mogą one przekroczyć trzykrotnej wartości kwoty składek zwyczajnych. Ponadto, jak wskazuje art. 104 ust. 2 dyrektywy 2014/59, przepisy art. 103 ust. 4–8 mają zastosowanie także wobec składek nadzwyczajnych.

85.

Moim zdaniem zawarte w art. 104 dyrektywy 2014/59 odwołania do systemu prawnego składek zwyczajnych nie oznaczają, że składki nadzwyczajne stanowią ich kopię. O ile metoda obliczania drugich składek jest taka sama jak skonkretyzowana w rozporządzeniu delegowanym 2015/63 metoda obliczania pierwszych składek, o tyle jednak ich pułap lub górna granica są inne, ponieważ składki nadzwyczajne mogą być trzykrotnie wyższe niż roczne składki zwyczajne. Artykuł 104 ust. 3 przewiduje również możliwość odroczenia terminu zapłaty całości lub części składek nadzwyczajnych ( 31 ), co nie jest przewidziane w odniesieniu do składek zwyczajnych. Co ważniejsze, moment i zasady poboru jednych i drugich składek również się różnią.

86.

Organy ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji odwołują się do składek nadzwyczajnych, gdy są one zobowiązane do przeprowadzenia operacji obniżających kwotę funduszu krajowego, a do osiągnięcia rocznego poziomu środków wymagane są dodatkowe przychody. Z tego względu składki nadzwyczajne są nieprzewidywalne, nie można ich bowiem zaplanować, tak jak zwyczajnych, których pobór jest dokonywany w roku kalendarzowym nałożenia składek w oparciu o sytuację instytucji w dniu 1 stycznia.

87.

Kwota składek nadzwyczajnych jest zatem uzależniona od konieczności refinansowania krajowego funduszu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji z uwagi na środki wykorzystane w konkretnych operacjach ( 32 ) restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji. Z uwagi na ich charakter moment, w którym mają one być nakładane, jest niepewny, ponieważ zależy on od daty przeprowadzenia operacji restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji skutkujących powstaniem deficytu funduszu.

88.

Biorąc pod uwagę ich nieprzewidywalność i brak możliwości planowania, uważam, podobnie jak Komisja, że składki nadzwyczajne można nakładać jedynie na te instytucje, które podlegają nadzorowi krajowego funduszu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w dacie wydania odpowiedniej decyzji.

89.

Zasadniczo to instytucje działające w systemie finansowym państwa w chwili nałożenia składek nadzwyczajnych są odpowiedzialne za powstanie ryzyka, w związku z którym te składki są nakładane (to jest ryzyka skutkującego koniecznością przeprowadzenia operacji restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, do których wykorzystano środki funduszu). Instytucje, które wyszły spod nadzoru organu ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w trakcie roku obrachunkowego, w którym ustalono składki nadzwyczajne, będą miały, co do zasady, mniejszy wpływ na ryzyko będące źródłem operacji restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji.

90.

Wykładnia ta jest zgodna z brzmieniem art. 12 ust. 2 rozporządzenia delegowanego 2015/63, w którym mowa jest jedynie o neutralizowaniu skutków zmian statusu w odniesieniu do składek zwyczajnych, lecz nie wspomina się w nim o składkach nadzwyczajnych ( 33 ). W związku z tym instytucja, która połączyła się ze swoją instytucją dominującą z siedzibą w innym państwie członkowskim przed dniem, w którym organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji nałożył obowiązek zapłaty składek nadzwyczajnych, nie jest zobowiązana do uiszczenia ich w państwie, w którym przestała być obecna.

91.

Odpowiednio, instytucja przejmująca powinna zapłacić składki nadzwyczajne nałożone przez fundusz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w państwie jej siedziby, uwzględniając przy ich obliczaniu aktywa instytucji przejętej bez możliwości korzystania z płatności pro rata temporis przewidzianej w art. 12 ust. 1 rozporządzenia delegowanego 2015/63 dla instytucji wchodzących do systemu finansowego tego państwa. W ten sposób unika się machinacji mających na celu uniknięcie zapłaty składek nadzwyczajnych w drodze zmiany statusu.

92.

Zmiana statusu instytucji wpływa zatem na możliwość poboru składek nadzwyczajnych, które muszą być pobierane w oparciu o „statyczny obraz” sektora bankowego w momencie ich przyjęcia, obciążając instytucje podlegające w danym momencie organowi ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji.

D.   Zastosowanie ratione temporis składek zwyczajnych do krajowych funduszy restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji (druga część pierwszego pytania prejudycjalnego)

93.

Sąd odsyłający zwraca się o wyjaśnienie, czy wykładnia pojęcia „zmian statusu” zawartego w art. 12 ust. 2 rozporządzenia delegowanego 2015/63 powinna mieć zastosowanie w sytuacji, gdy połączenie i późniejsze rozwiązanie instytucji miały miejsce w 2015 r., kiedy to zarówno krajowy organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, jak i krajowy fundusz nie zostały jeszcze we Włoszech formalnie utworzone, a składki nie zostały jeszcze obliczone.

94.

Odpowiedź na to pytanie wymaga analizy systemu przejściowego ustanowionego w dyrektywie 2014/59 i w rozporządzeniu delegowanym 2015/63 w odniesieniu do ustalania, obliczania i poboru składek zwyczajnych za rok obrachunkowy 2015.

95.

Również w tym przypadku stanowiska stron się różnią:

zdaniem Komisji, Banca d’Italia, rządu hiszpańskiego i rządu włoskiego system przejściowy zezwala na nałożenie składek zwyczajnych ustalonych przez włoski fundusz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji na rok 2015. Zasada ta ma również zastosowanie do tych instytucji, które posiadały w tym okresie siedzibę we Włoszech, a następnie przestały istnieć wskutek połączenia przez przejęcie dokonanego przed utworzeniem wspomnianego funduszu lub krajowego organu nim zarządzającego lub przed ustaleniem wysokości składek;

natomiast SSB International stoi na stanowisku, że Włochy włączyły dyrektywę 2014/59 do swojego prawa krajowego w drodze dekretu ustawodawczego nr 180/2015, który wszedł w życie w dniu 16 listopada 2015 r., lecz bez zastosowania go z mocą wsteczną. Biorąc pod uwagę, że przejęcie SSB Italia w wyniku dokonanego połączenia miało miejsce w dniu 6 lipca 2015 r., włoski fundusz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji nie mógł powoływać się wobec SBB International na dyrektywę 2014/59 (w celu uzasadnienia poboru składek zwyczajnych za 2015 r.), ponieważ dyrektywy nie wywołują skutku bezpośredniego. Pomimo że rozporządzenie delegowane 2015/63 obowiązywało już w tej dacie, nie można go było stosować niezależnie od dyrektywy 2014/59, którą ono uzupełnia.

96.

Treść art. 130 ust. 1 dyrektywy 2014/59 stanowi, iż państwa członkowskie przyjmują i publikują, do dnia 31 grudnia 2014 r., przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbędne do wykonania tej dyrektywy, i wskazuje, że państwa członkowskie stosują je od dnia 1 stycznia 2015 r.

97.

Nie ulega wątpliwości, że Włochy transponowały tę dyrektywę do swego prawa krajowego z opóźnieniem. Akt prawny transponujący dyrektywę (dekret ustawodawczy nr 180/2015) wszedł w życie w dniu 16 listopada 2015 r., a Banca d’Italia, jako organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, utworzył fundusz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji dopiero w dniu 18 listopada 2015 r. i zażądał zapłaty składek zwyczajnych i nadzwyczajnych przez instytucje finansowe (w tym SBB International) odpowiednio, w dniach 23 i 26 listopada 2015 r.

98.

Jeżeli chodzi o rozporządzenie delegowane 2015/63, to weszło ono w życie w dniu 6 lutego 2015 r., pomimo że art. 21 akapit drugi stanowi, że „stosuje się [je] od dnia 1 stycznia 2015 r.”. W związku z tym owo rozporządzenie, które nie wymagało transponowania do włoskiego prawa krajowego, obowiązywało w momencie dokonywania przejęcia SSB Italia w drodze połączenia.

99.

Na opóźnienie w przyjęciu dyrektywy 2014/59 ( 34 ) i rozporządzenia delegowanego 2015/63 pozwalały przepisy przejściowe zawarte w tym rozporządzeniu, które umożliwiały pobór składek zwyczajnych za rok obrachunkowy 2015. Środki te określone zostały w art. 20 ust. 1, 2, 3 i 4 rozporządzenia delegowanego 2015/63, z treści których w odniesieniu do okoliczności faktycznych niniejszej sprawy można wywieść, że:

najpóźniej do dnia 30 listopada 2015 r. organy ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji powinny powiadomić każdą instytucję o swojej decyzji określającej wysokość jej rocznej składki zwyczajnej za 2015 r. Banca d’Italia powiadomił SSB International o tej decyzji w dniu 23 listopada 2015 r., zatem dokonał tego w przepisanym terminie;

składka zwyczajna za 2015 r. miała zostać uiszczona do dnia 31 grudnia 2015 r. Zważywszy na datę decyzji Banca d’Italia, SSB International mógł dotrzymać tego terminu;

informacje potrzebne do obliczenia składki zwyczajnej za 2015 r. miały zostać przekazane organowi ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji do dnia 1 września 2015 r.;

systemy gwarancji depozytów miały udostępnić najpóźniej do dnia 1 września 2015 r. organowi ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji kwotę depozytów gwarantowanych do dnia 31 lipca 2015 r.

100.

Artykuł 20 rozporządzenia delegowanego 2015/63 nie zawiera żadnych przepisów przejściowych ani derogacyjnych w odniesieniu do obliczania składek zwyczajnych. Oznacza to zgodnie z kryteriami przyjętymi przez Trybunał Sprawiedliwości w zakresie przepisów przejściowych ( 35 ), że obliczenia należy dokonać w 2015 r. według zasad ogólnych zawartych w dyrektywie 2014/59 i rozwiniętymi w rozporządzeniu delegowanym 2015/63.

101.

Datą odniesienia dla obliczenia składek zwyczajnych jest dzień 1 stycznia danego roku obrachunkowego, przy czym zmiany statusu instytucji, które miały miejsce w danym roku, nie mają znaczenia.

102.

W rezultacie rozporządzenie delegowane 2015/63 umożliwiało wymaganie zapłaty składek zwyczajnych za 2015 r. od wszystkich instytucji, które posiadały we Włoszech siedzibę w dniu 1 stycznia 2015 r. W tym kontekście wygaśnięcie danej instytucji w wyniku transgranicznego połączenia przez przejęcie nie ma znaczenia.

103.

Należy mieć na uwadze, że składki zwyczajne mają charakter roczny, a ich pobór został w zasadniczych elementach określony przez dyrektywę 2014/59 od roku 2015 włącznie. Rozporządzenie delegowane 2015/63 ustanowiło przywołane wcześniej przepisy przejściowe, które umożliwiły pobranie składek za 2015 r. w późniejszym terminie. Pomimo że państwo włoskie transponowało dyrektywę 2014/59 z opóźnieniem, to jednak przyjęło krajowe przepisy wykonawcze (dekret ustawodawczy nr 180/2015) we właściwym czasie, aby zapewnić zgodność z harmonogramem poboru składek przewidzianym w art. 20 rozporządzenia delegowanego.

104.

Uważam w związku z tym, że nie mamy do czynienia z przypadkiem działania dekretu ustawodawczego nr 180/2015 wstecz, jak twierdzi SSB. Chodzi raczej o zastosowanie w celu poboru składek rocznych za 2015 r. przepisów przejściowych zawartych w art. 20 rozporządzenia delegowanego 2015/63 w wykonaniu dyrektywy 2014/59, która wcześniej uregulowała zasadnicze elementy tych składek.

105.

Z tego względu uważam, że nie ma potrzeby dokonywać analizy, czy rozporządzenie delegowane 2015/63 miało zastosowanie i wywołało skutek bezpośredni (również we Włoszech) od dnia 1 stycznia 2015 r. Jednakże odniosę się do tej kwestii na wypadek, gdyby zajął się nią Trybunał Sprawiedliwości.

106.

SSB International wskazuje, że rozporządzenie delegowane nie mogło mieć bezpośredniego zastosowania w państwie członkowskim, jeżeli dyrektywa, którą ono wykonuje, nie została jeszcze transponowana do prawa krajowego tego państwa. Nie byłoby zatem możliwe zastosowanie rozporządzenia delegowanego 2015/63 do SSB Italia, ponieważ dyrektywa 2014/59 została transponowana do prawa włoskiego w dniu 16 listopada 2015 r., czyli w dacie, kiedy SSB Italia już nie istniał, bowiem został przejęty przez SSB International w dniu 6 lipca 2015 r.

107.

Nie podzielam tego rozumowania. Prawdą jest, że co do zasady Trybunał Sprawiedliwości nie dopuszcza bezpośredniego skutku wertykalnego odwrotnego dyrektyw ( 36 ). Zasadę tę należy jednak zmodyfikować w takiej sprawie jak niniejsza, bowiem dyrektywa 2014/59, która jest normą podstawową, zawiera w art. 103 ust. 7 i 8 ( 37 ) delegację, zgodnie z którą Komisja wydała normę delegowaną (rozporządzenie delegowane 2015/63) w celu:

„sprecyzowania koncepcji dostosowywania składek odpowiednio do profilu ryzyka instytucji” z uwzględnieniem szeregu szczegółowo opisanych czynników;

ustalenia „obowiązków rejestracyjnych, obowiązków w zakresie rachunkowości i sprawozdawczości oraz innych obowiązków, o których mowa w ust. 4, służących zagwarantowaniu, że należne składki są faktycznie opłacane”.

108.

Moim zdaniem rozporządzenie delegowane 2015/63 nie przekracza granic mandatu wyznaczonego przez akt delegujący ( 38 ), gdy określa terminy zwykłej procedury poboru rocznych składek zwyczajnych. Nie przekracza również tych granic w odniesieniu do podstawowego aktu prawodawczego, ustanawiając w art. 20 przepisy mające zastosowanie w roku obrachunkowym 2015. Jak już wskazałem, krótki okres transpozycji dyrektywy 2014/59 i opóźnienia w jej transponowaniu do prawa krajowego sprawiły, że przepisy przejściowe stały się niezbędne dla dokonania poboru składek zwyczajnych za rok 2015.

109.

Rozporządzenie delegowane 2015/63 jest zatem aktem prawnym mającym bezpośrednie zastosowanie we włoskim porządku prawnym od dnia 1 stycznia 2015 r. i po wejściu w życie może ono samo wywoływać skutki prawne od tej daty.

110.

Uzależnienie skutków rozporządzenia delegowanego 2015/63 (które uważam za wystarczające, aby mogło być przedmiotem bezpośredniego zastosowania) od tego, czy dyrektywa 2014/59 została transponowana do prawa krajowego, byłoby nielogiczne. W takim przypadku każde państwo członkowskie mogłoby zneutralizować i opóźnić bezpośrednie zastosowanie rozporządzenia delegowanego poprzez opóźnienie w transponowaniu dyrektywy podstawowej. Jak wskazują Komisja i Banca d’Italia, opóźnienie takie byłoby szkodliwe dla jednolitego stosowania rozporządzenia delegowanego, bowiem byłoby ono stosowane w jednych państwach członkowskich wcześniej, a w innych później.

111.

Opóźnienie miałoby również negatywny wpływ na jednolitość finansowania krajowych funduszy restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, a w rezultacie także JFR. Jeżeli rozporządzenie delegowane 2015/63 nie byłoby stosowane we Włoszech od dnia 1 stycznia 2015 r., włoski fundusz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji mógłby pobrać tylko niewielką część kwoty składek zwyczajnych za 2015 r. (za okres po dniu 16 listopada 2015 r., to jest po dacie wejścia w życie krajowego aktu transponującego dyrektywę). Ponadto w takim przypadku włoski fundusz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji nie przekazałby w 2016 r. do JFR składek w wysokości odpowiadającej rozmiarom włoskich instytucji finansowych.

112.

W konsekwencji postanowienia przejściowe zawarte w art. 20 rozporządzenia delegowanego 2015/63 umożliwiały żądanie zapłaty składek ex ante za rok obrachunkowy 2015 od instytucji finansowej podlegającej nadzorowi krajowego organu ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji przez część tego roku obrachunkowego, która następnie przestała istnieć wskutek transgranicznego połączenia przez przejęcie. Postanowienia rozporządzenia delegowanego 2015/63 w przedmiocie składek ex ante miały we Włoszech w roku obrachunkowym 2015 bezpośrednie zastosowanie niezależnie od daty transponowania do prawa krajowego dyrektywy 2014/59.

IV. Wnioski

113.

W świetle powyższych rozważań proponuję Trybunałowi Sprawiedliwości, aby na pytania prejudycjalne przedstawione przez Tribunale Amministrativo Regionale per il Lazio (regionalny sąd administracyjny dla Lacjum, Włochy) odpowiedział w następujący sposób:

„Artykuł 12 ust. 2 rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2015/63 z dnia 21 października 2014 r. uzupełniającego dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/59/UE w odniesieniu do składek ex ante wnoszonych na rzecz mechanizmów finansowania restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w związku z przywołaną dyrektywą należy interpretować w ten sposób, że:

pojęcie »zmian statusu« obejmuje transgraniczne połączenia przez przejęcie, w których instytucje kredytowe podlegające uprzednio nadzorowi krajowego organu ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji zostają przejęte przez spółkę dominującą z siedzibą w innym państwie członkowskim;

w okolicznościach takich jak będące przedmiotem postępowania głównego instytucja przejmująca zobowiązana jest do zapłaty w pełnej wysokości rocznej składki zwyczajnej na rzecz krajowego funduszu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w państwie członkowskim, w którym posiadała siedzibę instytucja przejęta;

można dochodzić zapłaty składek nadzwyczajnych ex post jedynie od instytucji podlegających nadzorowi krajowego funduszu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w chwili podjęcia decyzji o nałożeniu tych składek; w takim przypadku nie stosuje się art. 12 ust. 2 rozporządzenia delegowanego 2015/63 w celu neutralizowania skutków zmian statusu w odniesieniu do wspomnianych składek nadzwyczajnych;

postanowienia przejściowe zawarte w art. 20 rozporządzenia delegowanego 2015/63 umożliwiały żądanie zapłaty składek ex ante za rok obrachunkowy 2015 od instytucji finansowej, która podlegała nadzorowi krajowego organu ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji przez część tego roku obrachunkowego, a następnie przestała istnieć wskutek transgranicznego połączenia przez przejęcie;

postanowienia rozporządzenia delegowanego 2015/63 w przedmiocie składek ex ante miały we Włoszech w roku obrachunkowym 2015 bezpośrednie zastosowanie niezależnie od daty transponowania do prawa krajowego dyrektywy 2014/59”.


( 1 ) Język oryginału: hiszpański.

( 2 ) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 maja 2014 r. ustanawiająca ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych oraz zmieniająca dyrektywę Rady 82/891/EWG i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/24/WE, 2002/47/WE, 2004/25/WE, 2005/56/WE, 2007/36/WE, 2011/35/UE, 2012/30/UE i 2013/36/UE oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1093/2010 i (UE) nr 648/2012 (Dz.U. 2014, L 173, s. 190).

( 3 ) Rozporządzenie delegowane Komisji z dnia 21 października 2014 r. uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/59/UE w odniesieniu do składek ex ante wnoszonych na rzecz mechanizmów finansowania restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji (Dz.U. 2015, L 11, s. 44)

( 4 ) Decreto legislativo 16 novembre 2015, n. 180. Attuazione della direttiva 2014/59/UE del Parlamento europeo e del Consiglio, del 15 maggio 2014, che istituisce un quadro di risanamento e risoluzione degli enti creditizi e delle imprese di investimento e che modifica la direttiva 82/891/CEE del Consiglio, e le direttive 2001/24/CE, 2002/47/CE, 2004/25/CE, 2005/56/CE, 2007/36/CE, 2011/35/UE, 2012/30/UE e 2013/36/UE e i regolamenti (UE), n. 1093/2010 e (UE) n. 648/2012, del Parlamento europeo e del Consiglio (GURI n. 267 z dnia 16 listopada 2015 r.) (zwany dalej „dekretem ustawodawczym nr 180/2015”).

( 5 ) Delibera 436/2015 de la Banca d’Italia, 22 settembre 2015, Istituzione dell’Unità di Risoluzione e Gestione delle Crisi, dostępna na: https://www.bancaditalia.it/compiti/vigilanza/normativa/archivio norme/disposizioni/Provv_22_09_15_UGC.pdf.

( 6 ) Provvedimento n. 1226609/15, del 18 novembre 2015, istitutivo del Fondo Nazionale di Risoluzione, https://www.bancaditalia.it/compiti/risoluzione-gestione-crisi/provvedimenti-crisi/2015/provv-generali/RGC_FONDO_NAZIONALE_RISOLUZIONE_181115.pdf.

( 7 ) Banca della Marche s.p.a., Banca Popolare dell’Etruria e del Lazio s.c.p.a., Cassa di Risparmio della Provincia di Chieti s.p.a. oraz Cassa di Risparmio di Ferrara s.p.a.

( 8 ) Banca d’Italia, Rendiconto del Fondo nazionale di risoluzione, anno 2015, s. 6, dostępny na: https://www.bancaditalia.it/pubblicazioni/rendiconto-fondo-nazionale-risoluzione/2016-rendiconto-fondo-nazionale-risoluzione/Rendiconto-dei-fondi-di-risoluzione.pdf.pdf.

( 9 ) Jego zdaniem, skoro SSB Italia podlegał nadzorowi włoskiemu od dnia 1 stycznia 2015 r. do dnia 30 czerwca 2015 r., najwyższa kwota, jakiej można było żądać, to połowa rocznej składki zwyczajnej ustalonej w drodze zaskarżonych aktów prawnych. Nie można było żądać składki nadzwyczajnej, która została ustanowiona już po dacie wyjścia SSB Italia spod włoskiego nadzoru i z włoskiego systemu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji.

( 10 ) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 lipca 2014 r. ustanawiające jednolite zasady i jednolitą procedurę restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji instytucji kredytowych i niektórych firm inwestycyjnych w ramach jednolitego mechanizmu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji oraz jednolitego funduszu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji oraz zmieniające rozporządzenie (UE) nr 1093/2010 (Dz.U. 2014, L 225, s. 1).

( 11 ) Zgodnie z art. 101 ust. 2 dyrektywy 2014/59 mechanizmu finansowania „nie stosuje się bezpośrednio do pokrycia strat instytucji lub podmiotu, o którym mowa w art. 1 ust. 1 lit. b), c) lub d), lub dokapitalizowania takiej instytucji lub takiego podmiotu”.

( 12 ) Motywy 104 i 105 oraz art. 100 dyrektywy 2014/59.

( 13 ) W tym okresie składki zwyczajne powinny być rozłożone w czasie w możliwie najbardziej jednolity sposób, aż do osiągnięcia docelowego poziomu finansowania przy uwzględnieniu fazy cyklu ekonomicznego i wpływu, jaki składki procykliczne mogą mieć na sytuację finansową instytucji wnoszących składki.

( 14 ) Składka zwyczajna składa się ze stałej kwoty, ustalonej na podstawie zobowiązań danej instytucji (roczna składka podstawowa), którą powiększa się o dodatkową kwotę obliczoną na podstawie jej profilu ryzyka (korekta do dodatkowego ryzyka).

( 15 ) JFR nie obejmuje państw członkowskich UE, które nie należą do unii bankowej. W tych państwach krajowe fundusze restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji działają na podstawie dyrektywy 2014/59 oraz aktów delegowanych i wykonawczych do tej dyrektywy.

( 16 ) Przychodami JFR są składki zwyczajne, składki nadzwyczajne i alternatywne sposoby finansowania.

( 17 ) W roku 2024 powinny osiągnąć co najmniej 1% kwoty depozytów gwarantowanych wszystkich instytucji kredytowych, które uzyskały zezwolenie na prowadzenie działalności w uczestniczących państwach członkowskich.

( 18 ) Artykuł 4 rozporządzenia wykonawczego Rady (UE) 2015/81 z dnia 19 grudnia 2014 r. określającego jednolite warunki stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 806/2014 w odniesieniu do składek ex ante wnoszonych na rzecz jednolitego funduszu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji (Dz.U. 2015, L 15, s. 1) odsyła do rozporządzenia delegowanego 2015/63.

( 19 ) Tekst dostępny na: http://register.consilium.europa.eu/doc/srv?l=ES&f=ST%208457%202014%20IN.

( 20 ) Artykuł 77 akapit drugi rozporządzenia nr 806/2014 stanowi, że JRR w okresie przejściowym 8 lat będzie wykorzystywać JFR „zgodnie z zasadami opartymi na podziale funduszu na krajowe pule przyporządkowane każdemu z uczestniczących państw członkowskich oraz na stopniowym łączeniu poszczególnych środków pobieranych na szczeblu krajowym i przydzielanych na krajowe pule funduszu, zgodnie z Umową”.

( 21 ) Stosownie do danych JRR składki zwyczajne wyniosły w 2018 r. 7,5 mld EUR, zatem JFR zgromadził już około 24900 milionów EUR z kwoty około 56300 milionów EUR, którą ma osiągnąć w 2024 r. (kwota ta stanowi 1% depozytów instytucji finansowych objętych JMR). Zobacz https://srb.europa.eu/en/content/ex-ante-contributions-0.

( 22 ) Hiszpańska wersja językowa art. 12 ust. 2 rozporządzenia delegowanego 2015/63 mówi o „cambio de condición” [zmianie stanu]. Inne wersje językowe używają pojęcia „zmiany statusu”: „changement de statut” w wersji francuskiej, „change of status” w wersji angielskiej, „cambiamento di status” w wersji włoskiej, „alteração do estatuto” w wersji portugalskiej czy „Statusänderung” w wersji niemieckiej. Aczkolwiek pojęcie „zmiany statusu” jest bardziej precyzyjne, w rzeczywistości jest ono równoważne pojęciu „zmiany stanu”, zatem nie ma znaczących rozbieżności pomiędzy wersjami językowymi.

( 23 ) Wyroki: z dnia 17 kwietnia 2018 r., Egenberger, C‑414/16, EU:C:2018:257, pkt 44; z dnia 10 grudnia 2018 r., Wightman i in., C‑621/18, EU:C:2018:999, pkt 47; z dnia 26 lutego 2019 r., Rimšēvičs i EBC/Łotwa, C‑202/18 i C‑238/18, EU:C:2019:139, pkt 45.

( 24 ) Artykuł 8 ust. 5 rozporządzenia wykonawczego 2015/81 pozwala również na to, aby instytucje, których całkowita wartość aktywów nie przekracza 3 mld EUR, uiszczały uproszczoną składkę zwyczajną w wysokości 50000 EUR za pierwsze 3 mld EUR całkowitych zobowiązań pomniejszonych o fundusze własne i depozyty gwarantowane, natomiast od nadwyżki ponad tę kwotę składki są wnoszone na podstawie zasad ogólnych zawartych w art. 4–9 rozporządzenia delegowanego 2015/63. Zgodnie z motywem 18 tego rozporządzenia stosowanie uproszczonego systemu obliczania składek dla tych instytucji „[z]apobiegłoby […] również ewentualnym krótkoterminowym zmianom w statusie, które te instytucje mogłyby wprowadzać, aby kwalifikować się do zastosowania art. 10 rozporządzenia delegowanego (UE) 2015/63”.

( 25 ) Zgodnie z art. 89 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1132 z dnia 14 czerwca 2017 r. w sprawie niektórych aspektów prawa spółek (Dz.U. 2017, L 169, s. 46) „połączenie przez przejęcie” stanowi „operację, poprzez którą jedna spółka lub więcej spółek zostaje rozwiązanych bez postępowania likwidacyjnego i przenosi do innej wszystkie swoje aktywa i pasywa w zamian za wyemitowanie dla akcjonariuszy spółki lub spółek przejmowanych akcji w spółce przejmującej oraz ewentualną dopłatę w gotówce nieprzekraczającą 10% wartości nominalnej tak wyemitowanych akcji lub, w przypadku braku wartości nominalnej, ich wartości księgowej”.

( 26 ) Motyw 113 dyrektywy 2014/59 stanowi, że „[u]stanowienie mechanizmów finansowania, które mają tworzyć europejski system mechanizmów finansowania określony w niniejszej dyrektywie, powinno zapewnić koordynację wykorzystania środków finansowych, które są dostępne w poszczególnych państwach członkowskich na potrzeby restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji”.

( 27 ) Treść art. 3 pkt 6 rozporządzenia delegowanego 2015/63 wskazuje, iż „okres składkowy” oznacza rok kalendarzowy.

( 28 ) Dane te zgodnie z art. 14 ust. 4 rozporządzenia delegowanego 2015/63 powinny zostać przekazane najpóźniej do dnia 31 stycznia każdego roku w odniesieniu do roku obrachunkowego zakończonego w dniu 31 grudnia roku poprzedniego lub w odniesieniu do właściwego, mającego zastosowanie roku obrachunkowego. Najpóźniej w dniu 1 maja każdego roku organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji powiadamia każdą z instytucji o swojej decyzji określającej wysokość należnej rocznej składki zwyczajnej.

( 29 ) Rok 2015 stanowił okres przejściowy, w którym krajowe organy ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji wyznaczały i zbierały składki roczne; w 2016 r. ustalenie wspomnianych składek należało już do JRR, natomiast zbieranie składek w dalszym ciągu pozostawało w rękach wspomnianych organów krajowych. Fundusze krajowe przekazały pobrane składki za 2015 r. do JFR, a od 2016 r. wszystkie składki roczne są przekazywane do JFR w związku z ich stopniowym uwspólnianiem.

( 30 ) Jego zdaniem zobowiązanie SSB International do uiszczenia składki zwyczajnej do włoskiego funduszu krajowego z związku z operacjami prowadzonymi we Włoszech w 2015 r. przez SSB Italia skutkowałoby w rzeczywistości nałożeniem „ubezpieczenia”, (i) którego przedmiotem jest ryzyko, że skarżący nie wniesie składek (ponieważ nie stanowi części systemu włoskiego) oraz (ii) które nigdy nie mogłoby zostać uruchomione, ponieważ SSB International, podlegając organowi niemieckiemu, nigdy nie mógłby być adresatem działań restrukturyzacyjnych finansowanych przez włoski fundusz.

( 31 ) Artykuł 104 ust. 4 dyrektywy 2014/59 upoważnia Komisję do przyjęcia aktów delegowanych w celu określenia okoliczności i warunków tego odroczenia, która to delegacja nie została jeszcze wykorzystana w praktyce.

( 32 ) W pkt 22 niniejszej opinii wskazałem koszty wszczętego przez Banca d’Italia w dniu 22 listopada 2015 r. postępowania w przedmiocie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji czterech instytucji.

( 33 ) Oczywiste jest, że rozporządzenie delegowane 2015/63 dotyczy jedynie składek zwyczajnych.

( 34 ) Krótki okres transpozycji tej dyrektywy, opublikowanej oficjalnie w dniu 12 czerwca 2014 r., którą należało włączyć do prawa krajowego przed 31 grudnia 2014 r., doprowadził, jak miało to miejsce we Włoszech, do opóźnień w jej transpozycji.

( 35 ) Przepisy przejściowe należy interpretować w sposób ścisły i nie można ich stosować w drodze analogii, ponieważ ustanawiają wyjątki i uchylają ogólne przepisy Unii. Zobacz m.in. wyroki: z dnia 7 grudnia 2006 r., Eurodental, C‑240/05, EU:C:2006:763, pkt 54; z dnia 12 czerwca 2008 r., Komisja/Portugalia, C‑462/05, EU:C:2008:337, pkt 54.

( 36 ) Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem państwo członkowskie nie może powoływać się wobec jednostek na przepisy dyrektywy, która nie została transponowana do prawa krajowego (wyroki: z dnia 22 listopada 2017 r., Cussens i in., C‑251/16, EU:C:2017:881, pkt 49; z dnia 21 września 2017 r., DNB Banka, C‑326/15, EU:C:2017:719, pkt 41). Dyrektywa nie może sama nakładać obowiązków na jednostkę, a zatem nie można powoływać się na nią, jako na taką, przeciwko danej osobie (wyroki: z dnia 26 lutego 2019 r., N Luxembourg 1 i in., C‑115/16, C‑118/16, C‑119/16 i C‑299/16, EU:C:2019:134, pkt 114; z dnia 5 lipca 2007 r., Kofoed, C‑321/05, EU:C:2007:408, pkt 42).

( 37 ) W art. 115 dyrektywy 2014/59 zawarto upoważnienie dla Komisji do przyjęcia aktów delegowanych.

( 38 ) W przypadku uprawnienia przekazanego w rozumieniu art. 290 TFUE, orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości stanowi, iż należy zweryfikować, czy organy Unii nie przekraczają granic limitu, wyznaczonych dla nich zgodnie z treścią aktu delegującego, poczynając od tego, że uprawnienie przekazane powinno być w każdym przypadku zgodne z zasadniczymi elementami aktu delegującego i powinno wpisywać się w ramy prawne określone przez podstawowy akt prawodawczy (zob. wyroki: z dnia 18 marca 2014 r., Komisja/Parlament i Rada, C‑427/12, EU:C:2014:170, pkt 38; z dnia 17 marca 2016 r., Parlament/Komisja, C‑286/14, EU:C:2016:183, pkt 30).

Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości wymaga, aby określenie powierzonego uprawnienia było wystarczająco dokładne, to znaczy aby wskazywało wyraźnie granice tego uprawnienia i podporządkowywało użytek, jaki zrobi z niego Komisja, kontroli pod względem obiektywnych kryteriów ustalonych przez prawodawcę Unii (zob. wyroki: z dnia 5 lipca 1988 r., Central-Import Münster/Hauptzollamt Münster, 291/86, EU:C:1988:361, pkt 13; z dnia 12 lipca 2005 r., Alliance for Natural Health i in., C‑154/04 i C‑155/04, EU:C:2005:449, pkt 90; z dnia 26 lipca 2017 r., Republika Czeska/Komisja, C‑696/15 P, EU:C:2017:595, pkt 49).

Top