Przykład 1: Producent zaczyna certyfikować wszystkie swoje truskawki jako wolne od pestycydów i nalicza za nie wyższą cenę. Konkurujący z nim producent zauważa, że pierwszy producent sprzedaje wszystkie swoje truskawki po wyższej cenie i zaczyna postępować tak samo. Wkrótce inni producenci zaczynają robić to samo i mogą naliczać wyższą cenę, ponieważ wszyscy oni potwierdzają, że ich truskawki są wolne od pestycydów. W takiej sytuacji nie zawarto porozumienia: każdy producent działa niezależnie, biorąc pod uwagę obecne lub zakładane postępowanie swoich konkurentów.

Przykład 2: Grupa producentów spotyka się w celu omówienia sposobów na zwiększenie zrównoważonego charakteru uprawy truskawek. Omawiają sposób, w jaki mogliby zaprzestać stosowania pestycydów na swoich truskawkach, ale obawiają się, że jeśli zrobią to sami, inni konkurenci podetną im ceny. Wszyscy stwierdzają, że nie będą stosować pestycydów w kolejnym sezonie, jeśli pozostali zgodzą się zobowiązać do tego samego. Nie sporządzają pisemnego dokumentu potwierdzającego to zobowiązanie. Żaden z producentów nie stosuje pestycydów na swoich truskawkach w następnym roku. Jest to porozumienie. Chociaż nie zostało ono zawarte w formie pisemnej, producenci jasno wyrazili swój zamiar postępowania na rynku w określony sposób, zarówno wypowiadając się na spotkaniu, jak i faktycznie wykonując to, do czego się zobowiązali.

Przykład: Porozumienie horyzontalne może dotyczyć na przykład zobowiązania się przez konkurujących ze sobą producentów do hodowania drobiu wyłącznie zgodnie z konkretnymi normami dobrostanu zwierząt, które są wyższe niż normy przewidziane w prawie Unii lub prawie krajowym. Porozumienie wertykalne może dotyczyć na przykład zobowiązania się przez niektórych producentów i dystrybutorów do wprowadzania do obrotu wyłącznie drobiu hodowanego zgodnie z konkretnymi normami zrównoważonego rozwoju, które są wyższe niż normy przewidziane w prawie Unii lub prawie krajowym.

Przykład: Organizacja międzybranżowa działająca w branży serowarskiej reprezentuje trzy poziomy łańcucha dostaw produktów rolno-spożywczych: producentów mleka, producentów serów i dystrybutorów. Regulamin organizacji międzybranżowej stanowi, że może ona zawrzeć porozumienie lub podjąć decyzję po wyrażeniu zgody przez większość członków na każdym poziomie. Przy zawieraniu porozumienia w sprawie zrównoważonego rozwoju w ramach organizacji międzybranżowej w odniesieniu do bardziej zrównoważonej produkcji i dystrybucji sera większość, tzn. 70 % producentów mleka (pierwszy poziom), 60 % producentów sera (drugi poziom) oraz 55 % dystrybutorów mleka i sera (trzeci poziom) głosuje za zawarciem porozumienia. W tym scenariuszu organy decyzyjne organizacji międzybranżowej mogą zawrzeć porozumienie w sprawie zrównoważonego rozwoju, które jest wiążące dla wszystkich członków organizacji. Do celów stosowania art. 210a wszyscy producenci i dystrybutorzy, którzy są członkami organizacji międzybranżowej, bezpośrednio albo pośrednio za pośrednictwem swoich organów przedstawicielskich i stowarzyszeń, są stronami porozumienia w sprawie zrównoważonego rozwoju, w tym ci, którzy nie głosowali za zawarciem porozumienia.

Przykład 1: Aby propagować zrównoważoną uprawę jabłek, grupa sieci supermarketów, które łącznie odpowiadają za 70 % hurtowych zakupów jabłek w danym państwie członkowskim, uzgodniła, że będzie kupować wyłącznie jabłka certyfikowane jako wolne od pestycydów. Ponieważ grupa ta odpowiada za duży odsetek zakupów, większość producentów jabłek sądzi, że nie ma wyboru i musi przestrzegać norm wyznaczonych przez grupę sieci supermarketów, aby nie dopuścić do wykluczenia swoich produktów z rynku. Zaprzestają oni stosowania pestycydów i certyfikują swoje jabłka jako wolne od pestycydów, zamiast ryzykować, że nie będą mogli sprzedać swojej produkcji jabłek. Między sieciami supermarketów wyraźnie istnieje porozumienie. Producenci jabłek nie są jednak stronami tego porozumienia. Chociaż producenci ci dostarczają produkty spełniające normę zrównoważonego rozwoju, sami nie uzgadniali z sieciami supermarketów treści tej normy, a ich decyzja o przestrzeganiu normy nie jest uwarunkowana przestrzeganiem tej normy przez innych producentów jabłek. W związku z tym producenci ci nie będą stroną porozumienia zawartego między grupą sieci supermarketów. Nie oznacza to jednak, że w przyszłości ci producenci nie będą mogli zostać stronami porozumienia w sprawie zrównoważonego rozwoju z sieciami supermarketów.

Przykład 2: W nieco innym scenariuszu grupa sieci supermarketów uzgadnia, że będzie kupować wyłącznie jabłka certyfikowane jako wolne od pestycydów. Organizacja producentów jabłek opracowuje znak certyfikujący potwierdzający, że produkty jej członków są wolne od pestycydów. Organizacja ta udziela licencji na wykorzystanie znaku certyfikującego na opakowaniach supermarketów oraz w ich materiałach marketingowych. Opłaty licencyjne są rozdzielane między producentów będących członkami organizacji. W tym przypadku organizacja jest związkiem producentów, którzy podjęli decyzję o przyjęciu i udostępnianiu znaku certyfikującego. Decyzja ta stanowi porozumienie w sprawie zrównoważonego rozwoju między producentami. Ponadto w tym samym porozumieniu w sprawie zrównoważonego rozwoju może być przewidziane zawarcie umowy licencyjnej między organizacją a supermarketami.

Przykład 1: Producenci gruszek i grupa hurtowników zawierają porozumienie. Zgodnie z tym porozumieniem producenci będą stosować techniki produkcji, które wyeliminują stosowanie zabiegów chemicznych poprawiających trwałość gruszek, ale będą skutkować powstawaniem większej ilości odpadów żywnościowych, ponieważ takie techniki produkcji zwiększą ryzyko pojawienia się skaz na gruszkach lub zepsucia owoców przed dotarciem do konsumenta. Aby zapewnić utrzymanie gruszek w dobrym stanie przed dostarczeniem ich do sprzedawców detalicznych, hurtownicy muszą zmienić warunki magazynowania i wprowadzić wymagane modyfikacje budowlane. W takim przypadku poprawa w zakresie zrównoważonego rozwoju odnosi się zarówno do produkcji produktów rolnych, jak i handlu nimi. Art. 210a miałby zastosowanie do tej części porozumienia w sprawie zrównoważonego rozwoju, która dotyczy wprowadzonych przez hurtowników zmian warunków magazynowania, ponieważ część ta byłaby nierozerwalnie związana z udostępnieniem na rynku bardziej zrównoważonego produktu.

Przykład 2: Grupa sprzedawców detalicznych i hurtowych zawiera porozumienie w sprawie korzystania z systemu pojemników pochodzących z recyklingu do transportu i przechowywania świeżych owoców i warzyw w sklepach. Chociaż porozumienie dotyczy normy zrównoważonego rozwoju, która może być bardziej rygorystyczna niż norma przewidziana w prawie, art. 210a nie ma zastosowania, ponieważ stroną porozumienia nie jest żaden producent.

Przykład 3: Grupa sprzedawców detalicznych i producentów żywności zawiera porozumienie w sprawie inicjatywy na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym w celu stworzenia wspólnego systemu zbiórki odpadów. Sprzedawcy detaliczni zobowiązują się do zbierania swoich odpadów, które następnie przerabiają na nawozy, a producenci zobowiązują się do wykorzystywania tych nawozów w prowadzonej przez siebie produkcji. Ponieważ porozumienie obejmuje zobowiązanie producentów do wykorzystania nawozu wytworzonego w ramach systemu zbiórki odpadów, zastosowanie ma art. 210a.

Przykład 1: Porozumienie dotyczy zrównoważonego pakowania słodu w wodoodporne worki transportowe w pełni nadające się do recyklingu oraz piwa w beczki wykonane w całości z metali pochodzących z recyklingu. W takim przypadku art. 210a będzie miał zastosowanie wyłącznie do części porozumienia dotyczącej słodu, ponieważ piwo jest produktem niewymienionym w załączniku I.

Przykład 2: Porozumienie dotyczy dostaw odpadów żywnościowych pochodzących z kilku restauracji i od producentów, którzy je zaopatrują. Odpady te będą następnie wykorzystywane do produkcji i wprowadzania do obrotu biopaliw. Art. 210a ma zastosowanie wyłącznie do części porozumienia dotyczącej dostaw odpadów do produkcji biopaliw, a nie do wprowadzania do obrotu biopaliw niewymienionych w załączniku I.

Przykład 3: Przedmiotem porozumienia jest dostawa drobiu wyprodukowanego w sposób zrównoważony do stołówek. Porozumienie zostało zawarte z producentami drobiu, którzy dostarczają drób producentom gotowych dań oraz z organizacją reprezentującą stołówki, które kupują gotowe dania od producentów dań. W takim przypadku art. 210a miałby zastosowanie wyłącznie do tej części porozumienia, która dotyczy dostaw drobiu do producentów gotowych dań, a nie do części odnoszącej się do dostaw gotowych dań do stołówek. Produktem wymienionym w załączniku I jest wyłącznie mięso drobiowe; gotowe posiłki zawierające to mięso nie są takim produktem.

Przykład 4: Porozumienie dotyczy dostaw pomidorów, grzybów, warzyw i ziół ze zrównoważonych upraw, wykorzystywanych do produkcji różnych sosów, takich jak pesto, sos pomidorowy z grzybami, sos pomidorowy z bakłażanem, cebulą i kaparami, a także wprowadzania tych sosów do obrotu. W takim przypadku art. 210a miałby zastosowanie wyłącznie do części porozumienia dotyczącej produkcji i dostaw pomidorów, grzybów i ziół ze zrównoważonych upraw, a nie wprowadzania do obrotu sosów, ponieważ sosy nie są wymienione w załączniku I.

Przykład: Celem w zakresie zrównoważonego rozwoju mogłoby być zapobieganie erozji gleby. Porozumienie w sprawie zrównoważonego rozwoju służyłoby wprowadzeniu normy, która mogłaby obejmować wyznaczenie wymiernych celów szczegółowych w postaci kryteriów ilościowych lub jakościowych bardziej rygorystycznych niż norma obowiązkowa, np. stosowanie w zimie uprawy okrywowej w celu uniknięcia erozji gleby. Porozumienie mogłoby obejmować konkretne środki wykonawcze, takie jak obowiązek wykorzystywania określonych maszyn lub urządzeń, wdrażania narzędzi zarządzania ryzykiem lub wspierania rozpowszechniania wiedzy technicznej, w tym prowadzenia szkoleń, doradztwa, współpracy i wymiany wiedzy, technologii cyfrowych lub praktyk zrównoważonej gospodarki składnikami odżywczymi.

Przykłady celów w zakresie zrównoważonego rozwoju wchodzące w zakres art. 210a:

Przykłady porozumień w sprawie zrównoważonego rozwoju służących osiągnięciu celów, które wchodzą w zakres art. 210a:

Przykład: Porozumienie w sprawie zrównoważonego rozwoju ma na celu ograniczenie stosowania pestycydów o 8 %. Producent będący stroną porozumienia prowadzi działalność w dwóch różnych lokalizacjach geograficznych. W jednej z tych lokalizacji producent zobowiązuje się do spełnienia normy, natomiast w drugiej producent kontynuuje maksymalne wykorzystanie pestycydów. Z wyłączenia określonego w art. 210a może skorzystać jedynie ta lokalizacja, w której producent zamierza spełnić normę.

Przykład 1: Porozumienie, którego celem jest ograniczenie stosowania pestycydów, określa normę przewidującą zmniejszenie zużycia pestycydów o 40 %. W takim przypadku konieczne byłoby wykazanie, że zastosowanie normy przynosi wymierne ograniczenie stosowania pestycydów. Nie byłoby jednak konieczne wykazanie, że ograniczenie stosowania pestycydów przez indywidualnych producentów doprowadziło do poprawy jakości wody w regionie, np. do ograniczenia przenikania pestycydów do wód gruntowych.

Przykład 2: Jeżeli porozumienie w sprawie zrównoważonego rozwoju ma na celu zwiększenie różnorodności biologicznej dzięki uprawie niektórych roślin dziko rosnących i odmian pierwotnych przyjaznych dla owadów, ilościowe określenie rezultatów w postaci zwiększonej bioróżnorodności może być niemożliwe. Podjęte działania i uzyskane rezultaty muszą być jednak możliwe do opisania, choć niekoniecznie w kategoriach liczbowych: na przykład strony powinny określić, które rośliny są bardziej przyjazne dla owadów lub które odmiany pierwotne powinny być zasadzone.

Przykład celu wiążącego dla państw członkowskich, ale nie dla poszczególnych przedsiębiorstw: wniosek Komisji dotyczący rozporządzenia w sprawie zrównoważonego stosowania pestycydów (29) wyznacza cele służące zmniejszeniu do 2030 r. o 50 % zarówno ogólnego stosowania pestycydów chemicznych, jak i związanego z nimi ryzyka, a także stosowania „bardziej niebezpiecznych” pestycydów. Chociaż cele te byłyby wiążące dla państw członkowskich, nie byłyby wiążące dla poszczególnych przedsiębiorstw. W związku z tym cele te nie zostałyby uznane za normy obowiązkowe do celów art. 210a.

Przykład celu wiążącego dla regionu, ale nie dla poszczególnych przedsiębiorstw: w scenariuszu, w którym przyjęto wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie zrównoważonego stosowania pestycydów, dany region mógłby podjąć decyzję o wyznaczeniu sobie celu polegającego na stopniowym ograniczeniu stosowania pestycydów o 50 % do 2030 r. Chociaż taka decyzja byłaby wiążąca dla regionu, nie byłaby wiążąca dla poszczególnych przedsiębiorstw. W związku z tym taka decyzja nie zostałaby uznana za normę obowiązkową do celów art. 210a.

Przykład celu wiążącego dla poszczególnych przedsiębiorstw: W scenariuszu, w którym przyjęto wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie zrównoważonego stosowania pestycydów, państwo członkowskie mogłoby podjąć decyzję o nałożeniu na producentów wiążącego wymogu stopniowego ograniczenia stosowania pestycydów (np. o 30/50/70 %) w różnych sektorach do 2030 r. Takie przepisy krajowe byłyby wiążące dla poszczególnych przedsiębiorstw i w związku z tym byłyby uznawane za normy obowiązkowe do celów art. 210a.

Przykład 1: Producent kakao z państwa spoza UE zawiera z unijnym wytwórcą czekolady porozumienie w sprawie zrównoważonego rozwoju, którego celem jest spełnienie normy bardziej rygorystycznej niż obowiązkowa norma unijna lub norma ustanowiona w państwie członkowskim. Porozumienie w sprawie zrównoważonego rozwoju może zatem skorzystać z wyłączenia na podstawie art. 210a.

Przykład 2: Producent kakao z państwa spoza UE zawiera z unijnym wytwórcą czekolady porozumienie w sprawie zrównoważonego rozwoju, którego celem jest spełnienie normy bardziej rygorystycznej niż obowiązkowa norma ustanowiona w państwie spoza UE. Porozumienie w sprawie zrównoważonego rozwoju może korzystać z wyłączenia na mocy art. 210a tylko w zakresie, w jakim spełnia ono normę, która jest bardziej rygorystyczna niż obowiązkowa norma unijna lub, w przypadku jej braku, obowiązkowa norma ustanowiona w państwie członkowskim.

Przykład 1: Producenci i podmioty gospodarcze uzgadniają, że ograniczą o 50 % odpady żywnościowe w produkcji i przetwarzaniu grochu dzięki optymalizacji technik zbioru, inwestowaniu w bardziej wydajne możliwości przechowywania i poprawie opakowań. Nie istnieje żadna obowiązkowa norma zrównoważonego rozwoju ustanowiona na poziomie unijnym dotycząca ograniczania odpadów żywnościowych ani żadna mająca zastosowanie krajowa norma zrównoważonego rozwoju. W takim przypadku norma zrównoważonego rozwoju byłaby wyższa niż norma przewidziana w prawie Unii lub prawie krajowym.

Przykład 2: Producenci i sprzedawcy detaliczni mleka uzgadniają, że będą wspierać przechodzenie na produkcję ekologiczną mleka przewidzianą w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/848 (32). Chociaż w rozporządzeniu (UE) 2018/848 określono metody produkcji, które rolnicy muszą stosować, aby mogli oznakować swoje produkty jako ekologiczne, metody te nie stanowią norm obowiązkowych na poziomie unijnym ani krajowym. W takim przypadku norma, zgodnie z którą wymaga się produkcji mleka zgodnie z metodami produkcji ekologicznej, byłaby wyższa od normy przewidzianej w prawie Unii lub prawie krajowym.

Przykład porozumienia, które ogranicza konkurencję: Aby ograniczyć zanieczyszczenie i chronić sieci rzeczne, rolnicy uprawiający soję w danym regionie chcą zaprzestać stosowania nawozów sztucznych. Jednak ze względu na potencjalne zmniejszenie plonów i straty finansowe związane z samodzielnym wprowadzeniem takiej inicjatywy zgadzają się nie tylko zaprzestać stosowania nawozów chemicznych, ale również podwyższyć ceny za tonę w celu utrzymania dotychczasowego poziomu rentowności. Porozumienie w sprawie zrównoważonego rozwoju prawdopodobnie ograniczy konkurencję, ponieważ będzie ograniczać zdolność rolników do ustalania własnych cen sprzedaży.

Przykład porozumienia, które prawdopodobnie nie ograniczy konkurencji: Grupa rolników, którzy chcieliby zaprzestać stosowania nawozów sztucznych, tworzy znak jakości dotyczący „soi uprawianej w sposób zrównoważony”, którą wytwarza się bez użycia nawozów sztucznych. Wyeliminowanie stosowania nawozów sztucznych prawdopodobnie spowoduje zmniejszenie plonów, co może doprowadzić do spadku dochodów gospodarstw rolnych. W związku z tym grupa intensywnie inwestuje w zwiększanie wiedzy konsumentów na temat znaku jakości i korzyści dla środowiska, jakie przynosi wyeliminowanie nawozów sztucznych, aby przekonać ich, że „soja uprawiana w sposób zrównoważony” jest warta więcej niż soja uprawiana z użyciem nawozów sztucznych. Każdy rolnik, który potwierdzi, że uprawia soję bez stosowania nawozów sztucznych, może uczestniczyć w programie i może też opuścić go w dowolnym momencie. W odróżnieniu od sytuacji z poprzedniego przykładu brak tu postanowień dotyczących ustalania cen.

To porozumienie w sprawie zrównoważonego rozwoju prawdopodobnie nie ograniczy konkurencji. Może się zdarzyć, że program skutkuje ograniczeniem konkurencji, jeżeli znaczna liczba producentów soi dołączy do programu, co istotnie ograniczy klientom, którzy nie chcą kupować soi uprawianej w sposób zrównoważony, możliwość kupowania innej soi. Jeżeli jednak do programu dołączy tylko nieznaczna liczba producentów soi, na przykład producenci odpowiadający za mniej niż 10 % dostaw, ewentualne ograniczenie konkurencji będzie prawdopodobnie nieistotne, gdyż wynikające z tego ograniczenie poziomów produkcji będzie nieznaczne i konsumenci, którzy nie będą chcieli lub mogli zapłacić więcej za soję uprawianą w sposób zrównoważony, będą w dalszym ciągu mieli alternatywę.

Przykład 1: Producenci winogron stosujący niskie marże i zlokalizowani w określonym regionie wspólnie podjęli decyzję o ograniczeniu stosowania pestycydu chemicznego o 52 %, podczas gdy norma przewidziana w prawie zobowiązuje jedynie do 50 % ograniczenia. Postanawiają ograniczyć stosowanie pestycydów chemicznych, kupując zamiast nich pestycydy organiczne. Koszty dodatkowe ponoszone przez producentów w związku z zakupem pestycydów organicznych są nieco wyższe niż koszty, które ponieśliby w przypadku zakupu pestycydów chemicznych. Aby osiągnąć normę, producenci wspólnie uzgadniają cenę stałą, którą będą pobierać za winogrona uprawiane w sposób bardziej zrównoważony.

Biorąc pod uwagę, że pestycydy organiczne są nieco droższe, a producenci stosują niskie marże i w związku z tym nie mają motywacji, aby indywidualnie ponosić takie koszty, współpraca będzie prawdopodobnie konieczna. Jest jednak mało prawdopodobne, aby konieczne było zawarcie porozumienia dotyczącego naliczania ceny stałej na rynku niższego szczebla, biorąc pod uwagę poprawę w zakresie zrównoważonego rozwoju, na którą ukierunkowane jest to porozumienie. Chociaż uzgodnienie ceny stałej stanowiłoby wystarczające wynagrodzenie dla producentów i zapewniłoby osiągnięcie normy, wydaje się, że istnieje alternatywa w mniejszym stopniu ograniczająca konkurencję. W tym przypadku porozumienie o zbiorowym ograniczeniu stosowania pestycydów o dodatkowe 2 % wydaje się najmniej ograniczającym sposobem na osiągnięcie normy, biorąc pod uwagę, że koszty dodatkowe zakupu pestycydów organicznych są niskie i że ponosiliby je wszyscy producenci w regionie. Zapobiegłoby to sytuacji, w której tylko niektórzy producenci przestaliby być konkurencyjni z powodu poniesionych kosztów dodatkowych.

Przykład 2: Aby poprawić dobrostan drobiu chowanego do produkcji mięsa, producenci zgadzają się na przeprowadzanie corocznych kontroli jakości wody spożywanej przez te zwierzęta. Celem kontroli jest ocena poziomu zanieczyszczeń w wodzie, takich jak metale ciężkie i chemikalia, a w przypadku stwierdzenia nadmiernych poziomów tych zanieczyszczeń – przeciwdziałanie im. W ramach porozumienia producenci muszą na własną rękę przeprowadzać kontrole przy użyciu sprzętu, który jest przystępny cenowo i który nabywa się jednorazowo, a jego obsługa nie wymaga specjalistycznej wiedzy naukowej. Nie obowiązują żadne konkretne normy unijne ani krajowe zobowiązujące do przeprowadzania takich kontroli, poza ogólnym wymogiem, zgodnie z którym zwierzęta dostają wodę pitną. Ze względu na coroczne kontrole jakości wody koszty produkcji nieznacznie wzrastają. W rezultacie producenci drobiu zgadzają się na zobowiązanie nabywców mięsa drobiowego do jego zakupu na zasadzie wyłączności, aby odzyskać koszty dodatkowe, ponieważ dzięki temu mają pewność, że ich produkty zostaną zakupione.

Konieczność współpracy producentów drobiu jest mało prawdopodobna, biorąc pod uwagę, że poprawa w zakresie dobrostanu zwierząt nie wydaje się uzasadniać przewidywanych ograniczeń. Każdy producent mógłby skutecznie osiągnąć normę samodzielnie, ponieważ do osiągnięcia normy producenci nie potrzebują umiejętności ani wiedzy fachowej konkurentów. Ponadto indywidualny producent mógłby osiągnąć normę zrównoważonego rozwoju bez ponoszenia znaczących kosztów dodatkowych przyczyniających się – w przeciwnym razie – do osłabienia ich pozycji względem innych producentów, którzy nie wdrażają tej normy. Co więcej, nawet w przypadku uznania współpracy za konieczną, nie jest prawdopodobne, aby zawarcie z nabywcami porozumienia w sprawie zobowiązania ich do zakupu na zasadzie wyłączności zostało uznane za niezbędne dla producentów, biorąc pod uwagę stosunkowo niskie koszty, jakie producenci ponieśliby w związku z badaniem jakości wody.

Przykład: Producenci w państwie członkowskim przewidują zawarcie porozumienia w sprawie zrównoważonego rozwoju, w ramach którego wyznaczono cel polegający na przeznaczeniu 25 % gruntów na cele związane z różnorodnością biologiczną. Producenci już teraz przeznaczają znaczną część gruntów na cele związane z różnorodnością biologiczną. Popyt ze strony nabywców pokrywa taką ilość produktów, jaką producenci będą mogli uzyskać z pozostałych 75 % gruntów. Nabywcy tych produktów będą również płacić cenę, która zrekompensuje finansowo producentom poprawę różnorodności biologicznej.

W takim przypadku nic nie stoi na przeszkodzie, aby producenci samodzielnie osiągnęli normę zrównoważonego rozwoju, ponieważ każdy producent posiada już doświadczenie i wiedzę potrzebne do wprowadzenia ulepszeń zmierzających do poprawy różnorodności biologicznej. Ponadto producenci będą w stanie odzyskać od nabywców koszty związane z osiągnięciem normy zrównoważonego rozwoju.

Przykład 1: Producenci produktów mlecznych z regionu w państwie członkowskim uzgadniają z wytwórcą sera, że będą produkować jedynie ser miękki i świeży, ponieważ produkcja sera twardego prowadzi do stosunkowo wyższych emisji CO2. Ponadto producenci produktów mlecznych zgadzają się na wykorzystanie obornika krowiego do produkcji energii w procesie fermentacji metanowej w komorze fermentacyjnej. Aby zmniejszyć ślad węglowy transportu sera, w porozumieniu określa się również, że ser miękki i świeży będzie sprzedawany wyłącznie w państwie członkowskim, w którym znajdują się producenci. Niektóre sąsiadujące państwa członkowskie znajdują się jednak w takiej samej odległości jak inne regiony w państwie członkowskim, w którym producenci mają siedzibę.

Takie porozumienie nie będzie niezbędne do osiągnięcia normy w zakresie redukcji emisji CO2 związanych z produkcją i handlem serem, ponieważ istnieje mniej ograniczający sposób zapewnienia zmniejszenia emisji CO2, a mianowicie określenie obiektywnego warunku opartego na odległości, obliczonej od obszaru produkcji do obszaru sprzedaży, na przykład 200 km.

Przykład 2: Scenariusz ten jest taki sam jak w przykładzie 1. Producenci produktów mlecznych podejmują jednak decyzję o ograniczeniu uczestnictwa w porozumieniu do producentów produktów mlecznych mających siedzibę w tym samym państwie członkowskim: ma to ułatwić kontrolę zgodności z kryteriami produkcji, ponieważ producenci od dawna współpracowali z audytorem krajowym, który nie prowadzi działalności poza tym państwem członkowskim.

Takie porozumienie nie będzie niezbędne do osiągnięcia normy, ponieważ istnieje mniej ograniczający sposób zapewnienia zmniejszenia emisji CO2, a mianowicie proces kontroli może być przeprowadzony w innych państwach członkowskich lub może być przeprowadzony przez ten sam organ kontrolny albo przez inny organ, który jest skłonny wykonać usługę.

Przykład: Chociaż istnieje popyt na truskawki wolne od pestycydów, konsumenci nie zgadzają się na wyższe ceny. Produkcja truskawek wolnych od pestycydów wymagałaby dodatkowych inwestycji w sprzęt i generowałaby dodatkowe koszty pracy, a tym samym skutkowałaby wzrostem cen. Konsumenci będą mniej skłonni kupować droższe truskawki niezawierające pestycydów, w związku z czym sprzedaż producentów może się zmniejszyć. Ponadto, jeżeli konsumenci nie będą kupować truskawek wolnych od pestycydów, zepsuje się większa niż zwykle część plonów. Każdy, kto chce produkować truskawki wolne od pestycydów, znajdzie się w niekorzystnej sytuacji wynikającej z pionierstwa.

Grupa producentów i sprzedawców detalicznych podejmuje inicjatywę, w ramach której sprzedawcy detaliczni zgadzają się płacić biorącym w niej udział rolnikom dodatkowe 1,20 EUR za kilogram truskawek wolnych od pestycydów. Wysokość płatności motywacyjnej określono na podstawie badania, w którym ustalono, że:

Ogólna podwyżka ceny w wysokości 1,20 EUR za kilogram jest wyższa niż 1 EUR za kilogram poniesionych kosztów i dochodów utraconych w celu osiągnięcia normy zrównoważonego rozwoju. Niemniej jednak wyższa cena obejmuje również płatność motywacyjną w wysokości do 20 % rekompensaty za poniesione koszty i utracone dochody, w tym przypadku 0,20 EUR za kilogram. Jest to niezbędne: (i) w celu zapewnienia skutecznego stosowania normy zrównoważonego rozwoju przez producentów, (ii) biorąc pod uwagę ryzyko, że porozumienie może zostać rozwiązane przez producentów ze względu na potencjalną utratę zainteresowania konsumentów zakupem truskawek zgodnych z zasadami zrównoważonego rozwoju i biorąc pod uwagę wzrost kosztów produkcji, oraz (iii) biorąc pod uwagę fakt, że producenci mogą uzyskać zwrot z alternatywnej inwestycji w wysokości 0,05 EUR za kilogram, jeżeli zdecydują się nie zawierać porozumienia w sprawie zrównoważonego rozwoju. Kwota 0,12 EUR za kilogram w związku z niepewnością (zob. lit. b) powyżej) odpowiada oczekiwanemu wzrostowi kosztów i utraconych dochodów. Kwota przeznaczona na zwrot z inwestycji w wysokości 0,08 EUR za kilogram (zob. lit. c) powyżej) przekracza alternatywną niezrównoważoną możliwość inwestowania wynoszącą 0,05 EUR za kilogram.

Jeżeli jednak płatność motywacyjna przekracza 0,20 EUR za kilogram, należałoby dokonać indywidualnej oceny zgodności podwyżki cen z warunkiem niezbędności.

Przykład 1: Sprzedawcy detaliczni zgadzają się płacić rolnikom uprawiającym arbuzy wyższą cenę, aby ci mogli zakupić innowacyjne narzędzia do nawadniania. Płatność wyższej ceny jest potrzebna przez okres trzech lat, ponieważ rolnicy nie dysponują wymaganą sumą, którą mogliby wyłożyć z góry. Po upływie trzech lat rolnicy odzyskają koszty poniesione na zakup sprzętu i dzięki zastosowaniu narzędzi będą mogli zacząć ograniczać zużycie wody. Dlatego też kontynuacja płatności wyższej ceny po upływie trzech lat nie byłaby niezbędna z punktu widzenia czasu trwania.

Przykład 2: W scenariuszu podobnym do tego przestawionego w przykładzie 1 rolnicy uprawiający arbuzy zgadzają się, wraz ze sprzedawcami detalicznymi, na produkcję arbuzów wolnych od pestycydów i stosowanie pestycydów organicznych zamiast pestycydów chemicznych tylko wtedy, gdy nie mają innej możliwości. Sprzedawcy detaliczni zgadzają się płacić wyższą cenę niż ta, o której mowa w przykładzie 1. Płatność wyższej ceny zapewnia również rekompensatę za zakup narzędzi do nawadniania. Ponieważ rezygnacja ze stosowania pestycydów lub stosowanie wyłącznie pestycydów ekologicznych jest jednak stałym kosztem dla rolników uprawiających arbuzy, część płatności wyższej ceny związanej z niestosowaniem pestycydów lub, w razie potrzeby, stosowaniem ekologicznych alternatyw, będzie musiała być wypłacana w sposób ciągły przez cały okres obowiązywania porozumienia w sprawie zrównoważonego rozwoju, natomiast płatność związana z narzędziami nawadniania będzie musiała zostać zakończona po 3 latach.

Przykład 1: 10 producentów z Ekwadoru podejmuje decyzję o poprawie standardów uprawy kakao, produkując wyłącznie kakao ekologiczne. Uzgadniają oni z wytwórcą czekolady, że otrzymają płatność wyższej ceny w wysokości 0,50 EUR za kilogram ekologicznego kakao, która będzie wykorzystywana jako składnik wyrobów czekoladowych opatrzonych logo poświadczającym pochodzenie ze zrównoważonych upraw. Przed wdrożeniem porozumienia również inna grupa producentów i inny wytwórca czekolady wykazują zainteresowanie uczestnictwem. Pierwszych dziesięciu producentów ocenia, że dziesięciu producentów i wytwórca czekolady, którzy początkowo podjęli decyzję o zawarciu porozumienia, mogliby osiągnąć normę samodzielnie (jako grupa) bez pomocy drugiej grupy producentów i wytwórcy czekolady. Niemniej jednak zachęcają oni tę drugą grupę producentów i wytwórcę czekolady do przyłączenia się.

W tym przykładzie kryterium niezbędności nie wyklucza uczestnictwa w porozumieniu wszystkich zainteresowanych producentów i wytwórców czekolady. Wynika to z faktu, że zawarcie porozumienia pokazuje, że aby osiągnąć normę, producenci muszą połączyć siły z co najmniej jednym nabywcą (w tym przypadku wytwórcą czekolady). Fakt, że początkowa grupa producentów i nabywcy zostaje rozszerzona, co prowadzi do większego zasięgu rynkowego porozumienia, nie stanowi problemu pod kątem kryterium niezbędności.

Przykład 2: W tym samym scenariuszu, który przedstawiono w przykładzie 1, po wdrożeniu porozumienia przez 10 producentów i wytwórcę czekolady dostawca nasion, czyli dostawca środków produkcji, wskazuje, że chce przystąpić do porozumienia.

W tym przykładzie kryterium niezbędności wyklucza późniejsze uczestnictwo dostawcy środków produkcji. Analiza niezbędności wykazała bowiem, że wystarczające jest uczestnictwo producentów i co najmniej jednego nabywcy. Uczestnictwo dostawcy środków produkcji nie jest zatem niezbędne.

Przykład 1: Jedna z technik uprawy ryżu wymaga zużycia mniejszej ilości wody niż techniki tradycyjne i nie wykorzystuje się w niej nawozów sztucznych ani pestycydów. Stosowanie tej techniki przyczynia się do zrównoważonego wykorzystania i ochrony krajobrazów, wody i gleby oraz do ograniczenia stosowania pestycydów. Technika ta wymaga jednak dodatkowych inwestycji środków finansowych i czasu ze strony producentów ryżu i jest opłacalna tylko wtedy, gdy jest prowadzona na średnią lub dużą skalę. Trzy spółdzielnie zajmujące się uprawą ryżu zgadzają się na prowadzenie produkcji „ryżu ze zrównoważonej uprawy” zgodnie z wyżej wymienioną techniką uprawy. Sprzedawca detaliczny zobowiązuje się do zakupu określonej ilości ryżu ze zrównoważonej uprawy – 100 ton rocznie przez trzy lata.

Trzy spółdzielnie obliczyły, że musiałyby produkować co najmniej 95 ton ryżu rocznie przez trzy lata, aby ich inwestycja osiągnęła niezbędne korzyści skali, pozwalające na osiągnięcie normy zrównoważonego rozwoju i uzyskanie racjonalnego zwrotu z inwestycji. Aby zachęcić konsumentów do zakupu ryżu ze zrównoważonej uprawy, te trzy spółdzielnie i sprzedawca detaliczny uzgadniają, że cena odsprzedaży przez sprzedawcę detalicznego będzie wynosiła nie więcej niż 15 % od średniej ceny naliczanej przez sprzedawcę detalicznego za ryż z uprawy konwencjonalnej. Biorąc jednak pod uwagę koszty środków produkcji i koszty pracy, ryż ze zrównoważonej uprawy kosztuje sprzedawcę detalicznego o 30 % więcej niż ryż z uprawy konwencjonalnej.

Większość pozostałych nabywców na rynku, takich jak sprzedawcy detaliczni, wytwórcy i hurtownicy, jest w przeważającej mierze zainteresowana zakupem ryżu z uprawy konwencjonalnej, sprzedawanego po niższej cenie. Konsumenci wykazują zainteresowanie kupnem ryżu z bardziej zrównoważonej uprawy, ale nie są świadomi tego, w jak dużym stopniu konwencjonalna produkcja ryżu wiąże się ze stosowaniem nawozów i pestycydów oraz jak duża jest ilość zużywanej w tym celu wody.

Etap 1:

Czy działanie indywidualne również gwarantuje osiągnięcie normy zrównoważonego rozwoju?

Spółdzielnie zajmujące się produkcją ryżu nie byłyby w stanie samodzielnie finansować zrównoważonej produkcji ryżu. Wynika to z faktu, że nie miałyby pewności, czy uda im się wprowadzić ten ryż do obrotu, biorąc pod uwagę, że większość nabywców jest zainteresowana zakupem ryżu z uprawy konwencjonalnej, który jest sprzedawany po niższej cenie. Działając indywidualnie, trzy spółdzielnie nie są więc w stanie skutecznie przyjąć normy. W takim przypadku porozumienie ze sprzedawcą detalicznym dotyczące zobowiązania go do zakupu co najmniej 100 ton ryżu ze zrównoważonej uprawy rocznie prawdopodobnie zostałoby uznane za niezbędne.

Odrębnie należy ocenić porozumienie, zgodnie z którym cena odsprzedaży ryżu ze zrównoważonej uprawy przez sprzedawcę detalicznego nie będzie wyższa o więcej niż 15 % od średniej ceny ryżu z uprawy konwencjonalnej. Ryż ze zrównoważonej uprawy jest sprzedawany po cenie o 30 % wyższej niż ryż z uprawy konwencjonalnej i istnieje ryzyko, że konsumenci kupowaliby niewystarczające ilości tego ryżu. Z tego względu porozumienie dotyczące promowania ryżu ze zrównoważonej uprawy prawdopodobnie zostałoby uznane za niezbędne, ponieważ w przeciwnym razie sprzedawca detaliczny nie byłby w stanie kontynuować zakupów od trzech spółdzielni. Działając indywidualnie, żadna z trzech spółdzielni ani sprzedawca detaliczny nie są w stanie promować tego ryżu, ponieważ potrzebują w tym celu wzajemnej pomocy, biorąc pod uwagę, że produkcja i sprzedaż ryżu ze zrównoważonej uprawy są ze sobą powiązane.

Niezbędność postanowień porozumienia w sprawie zrównoważonego rozwoju

Porozumienie dotyczące zakupu określonej ilości ryżu ze zrównoważonej uprawy rocznie prawdopodobnie zostałoby uznane za niezbędne, ponieważ w porozumieniu w sprawie zrównoważonego rozwoju uczestniczy tylko jeden sprzedawca detaliczny, a produkcja ryżu ze zrównoważonej uprawy wiąże się z dodatkowymi kosztami dla producentów. Alternatywne postanowienie przyczyniające się do rozwiązania problemu pokrycia kosztów mogłoby polegać na tym, że sprzedawca detaliczny zobowiązałby się jedynie do promowania ryżu pochodzącego ze zrównoważonej uprawy, nie zobowiązując się do zakupu minimalnej ilości. Nie zapewniłoby to jednak trzem spółdzielniom wystarczającej pewności, ponieważ ryż z uprawy konwencjonalnej jest o 30 % tańszy, a konsumenci nie są na ogół świadomi skutków konwencjonalnej produkcji ryżu.

W przypadku porozumienia, zgodnie z którym cena odsprzedaży ryżu ze zrównoważonej uprawy nie będzie wyższa o więcej niż 15 % od ceny ryżu z uprawy konwencjonalnej, mamy do czynienia z mniej ograniczającym sposobem promowania zakupu ryżu ze zrównoważonej uprawy. Ponieważ problemem jest brak świadomości konsumentów co do korzyści płynących ze zrównoważonej uprawy ryżu, trzy spółdzielnie mogłyby zawrzeć ze sprzedawcą detalicznym porozumienie w sprawie certyfikacji, np. obejmujące korzystanie z usług osoby trzeciej, która opracowałaby etykietę dla ryżu ze zrównoważonej uprawy. Ta osoba trzecia oceniłaby zgodność ryżu z metodami zrównoważonej produkcji i potwierdziłaby jego zgodność. Etykieta mogłaby informować konsumentów o wpływie konwencjonalnej produkcji ryżu na środowisko. Sprzedawca detaliczny miałby zatem swobodę w ustalaniu ceny odsprzedaży ryżu ze zrównoważonej uprawy, natomiast stosowanie etykiety pozwoliłoby zaspokoić popyt konsumentów na ryż ze zrównoważonej uprawy.

Etap 2: Niezbędność charakteru i intensywności ograniczenia

Przy ocenie charakteru zobowiązania do zakupu 100 ton ryżu ze zrównoważonej uprawy rocznie alternatywą mogłoby być zobowiązanie sprzedawcy detalicznego do zakupu całej ilości ryżu ze zrównoważonej uprawy, której potrzebuje sprzedawca w celu odsprzedaży, od tych trzech spółdzielni. Nie pozwoliłoby to jednak na osiągnięcie normy zrównoważonego rozwoju, ponieważ trzy spółdzielnie nie miałyby pewności, czy sprzedawca detaliczny faktycznie zakupi konieczną ilość wyprodukowanego ryżu. Wynika to z faktu, że w danym roku sprzedawca detaliczny może nie potrzebować wszystkich 100 ton ryżu ze zrównoważonej uprawy. W związku z tym spółdzielnie nie miałyby motywacji do dokonywania niezbędnych inwestycji.

Przy ocenie intensywności ograniczenia polegającego na zobowiązaniu do zakupu 100 ton ryżu ze zrównoważonej uprawy rocznie przez trzy lata ograniczenie to wydaje się niezbędne, ponieważ aby uzyskać zwrot z dokonanych dodatkowych inwestycji, trzy spółdzielnie muszą wyprodukować co najmniej 95 ton ryżu ze zrównoważonej uprawy rocznie przez trzy lata. Ze względu na nowość i niepewność normy zrównoważonego rozwoju zakup dodatkowych pięciu ton ryżu ze zrównoważonej uprawy przez sprzedawcę detalicznego ma na celu zapewnienie zabezpieczenia w przypadku błędnych obliczeń. Zobowiązanie do zakupu 100 ton ryżu ze zrównoważonej uprawy zostałoby więc prawdopodobnie uznane za niezbędne do osiągnięcia danej normy zrównoważonego rozwoju.

Przykład 2: W danym regionie powstaje inicjatywa mająca na celu poprawę warunków bytowych świń. Uczestniczący w niej rolnicy uzgadniają z rzeźnią i dwoma przetwórcami mięsa zwiększenie przestrzeni przypadającej na jedną świnię w ich gospodarstwach powyżej minimalnej przestrzeni określonej przepisami prawa. Ze względu na przepisy prawa miejscowego dotyczące utrzymania gruntów w celu zwiększenia bioróżnorodności dla większości rolników zwiększenie przestrzeni przeznaczonej na chów świń jest utrudnione, ponieważ zmusiłoby ich to do zmniejszenia liczby świń w chowie w celu spełnienia normy. W rezultacie rolnicy uczestniczący w inicjatywie znaleźliby się w niekorzystnej sytuacji finansowej w porównaniu z rolnikami, którzy nie biorą w niej udziału.

W związku z tym w inicjatywie przewidziano, że przetwórcy będą płacić rolnikom dodatkowo 1 EUR za kilogram sprzedanego mięsa jako premię cenową, aby zrekompensować im zmniejszenie produkcji i wzrost kosztów. Ta płatność wyższej ceny odpowiada zyskowi, który uzyskaliby rolnicy w przypadku większej liczby świń w chowie konwencjonalnym, oraz niewielkiej marży, aby zachęcić rolników do zawarcia porozumienia. Jeden przetwórca byłby w stanie przetworzyć całą produkcję dostarczaną przez tych rolników i pokryć związane z nią obciążenia finansowe. Do inicjatywy przyłączył się jednak drugi przetwórca, który chciałby wejść na rynek bardziej zrównoważonych produktów. W inicjatywie przewidziano również, że uczestnicząca w niej rzeźnia będzie dokonywać wyłącznie uboju świń odchowanych zgodnie z odpowiednimi normami dobrostanu zwierząt, aby uniknąć mieszania ich mięsa ze zwierzętami z chowu konwencjonalnego.

Etap 1:

Czy działanie indywidualne w równym stopniu gwarantuje osiągnięcie normy zrównoważonego rozwoju?

W pierwszej kolejności należy rozważyć, czy norma zrównoważonego rozwoju mogłaby zostać osiągnięta przez uczestników porozumienia działających indywidualnie, a nie wspólnie. Rolnik, który indywidualnie zwiększyłby przestrzeń przypadającą na jedną świnię w swoim gospodarstwie, straciłby część swoich dochodów, a być może także dostęp do nabywców na rzecz innych rolników, ze względu na ilościowe zmniejszenie podaży lub ze względu na wzrost ceny sprzedaży. Jednocześnie, chociaż rolnicy działający wspólnie bez udziału przetwórców konkurowaliby ze sobą na równych warunkach, nadal znajdowaliby się w niekorzystnej sytuacji w porównaniu z rolnikami, którzy zdecydowali się nie uczestniczyć w porozumieniu w sprawie zrównoważonego rozwoju. Mieliby też trudności ze znalezieniem nabywców, którzy zgodziliby się zapłacić wyższą cenę za mięso zwierząt ze zrównoważonego chowu. W związku z tym porozumienie między samymi rolnikami oraz między rolnikami a przetwórcami jako nabywcami produktów mięsnych prawdopodobnie zostałoby uznane za niezbędne, w przeciwieństwie do działań podejmowanych indywidualnie. Wreszcie zaangażowanie ubojni jest co do zasady konieczne, ponieważ zapewnia oddzielenie mięsa pochodzącego ze świń, które są przedmiotem porozumienia, od mięsa pochodzącego ze świń nieobjętych porozumieniem.

Niezbędność postanowień porozumienia w sprawie zrównoważonego rozwoju

Następnie, jeżeli chodzi o płatność wyższej ceny, alternatywnym rozwiązaniem mogłoby być zobowiązanie przetwórców do zakupu całego mięsa pochodzącego ze świń odchowywanych zgodnie z inicjatywą w cenie mięsa świń z chowu konwencjonalnego. Rolnicy nie mają zazwyczaj problemów ze znalezieniem nabywców i z łatwością mogliby sprzedawać produkty mięsne pochodzące z ich świń. Gdyby jednak zastosowali kryteria zrównoważonego rozwoju, musieliby sprzedawać ze stratą, ponieważ musieliby zmniejszyć liczbę zwierząt, nie otrzymując nic w zamian. Dlatego płatność wyższej ceny prawdopodobnie zostałaby uznana za niezbędną.

Jeśli chodzi o zobowiązanie rzeźni do dokonywania uboju wyłącznie zwierząt odchowywanych zgodnie z normą zrównoważonego rozwoju, alternatywą mogłoby być zażądanie przez rolników od rzeźni oddzielenia i wyraźnego oznaczenia mięsa pochodzącego z ich świń. Spowodowałoby to prawdopodobnie powstanie pewnych dodatkowych kosztów, ponieważ utrzymanie dwóch oddzielnych linii w rzeźni może prowadzić do nieefektywnego uboju zwierząt. Niemniej jednak, o ile rzeźnia zdoła znaleźć skuteczny sposób zarządzania tymi dwoma liniami, ubój obu rodzajów zwierząt pozwoliłby jej osiągnąć wyższy obrót, a tym samym otrzymać rekompensatę za koszty oddzielenia tych dwóch rodzajów mięsa przeznaczonego do przetworzenia. Porozumienie z rzeźnią o dokonywaniu uboju wyłącznie zwierząt ze zrównoważonego chowu prawdopodobnie nie zostałoby więc uznane za niezbędne.

Etap 2: Niezbędność charakteru i intensywności ograniczenia

W przypadku płatności wyższej ceny otrzymywanej przez rolników za przeznaczenie dla świń większej przestrzeni, alternatywnym ograniczeniem mogłoby być porozumienie w sprawie łącznej ceny lub minimalnej ceny produktów mięsnych. Porozumienie w sprawie łącznej ceny obejmowałoby jednak wiele aspektów kosztów produkcji, które nie są związane z normą zrównoważonego rozwoju, na przykład ceny środków produkcji, zdarzenia pogodowe i choroby. Co więcej, chociaż cena minimalna, ustalona na wystarczająco wysokim poziomie, aby uwzględnić koszty poprawy zrównoważonego rozwoju, mogłaby zapewnić producentom rekompensatę za podjęte przez nich wysiłki, nie uwzględniałaby możliwości, że pozostałe składniki ceny wieprzowiny, takie jak środki produkcji, infrastruktura i sezonowość produktu, mogą ulec zmianie w przyszłości, a uzgodniona cena minimalna nie odzwierciedlałaby już dokładnie kosztów ponoszonych przez rolników. W związku z tym płatność wyższej ceny prawdopodobnie zostałaby uznana za niezbędną, ponieważ odpowiada ona utracie zysku, którą rolnicy ponoszą w związku z chowem mniejszej liczby świń, i pozostawia możliwość swobodnych wahań innych składników ceny w zależności od zmian na rynku.

Ustalenie płatności wyższej ceny w wysokości 1 EUR na kilogram wyprodukowanego mięsa prawdopodobnie również zostałoby uznane za niezbędne. Miałoby to miejsce, gdyby płatność ta odzwierciedlała utratę zysku, jaką ponieśliby rolnicy, nie uzyskując takiej samej wielkości produkcji, jaką uzyskaliby w przypadku konwencjonalnego chowu świń, a także niewielką marżę wynoszącą mniej niż 20 % rekompensaty za poniesione koszty i utracone dochody, aby zachęcić rolników do zawarcia porozumienia. Bez tej marży rolnicy, jeżeli otrzymaliby jedynie rekompensatę za poniesione dodatkowe koszty i utracone dochody, mogą nie być zainteresowani podjęciem niezbędnych wysiłków w celu osiągnięcia normy zrównoważonego rozwoju.

Nie ma potrzeby dokonywania oceny, czy liczba rolników lub przetwórców, którzy przystąpili do inicjatywy, jest niezbędna, jak wyjaśniono w sekcji 5.4.2.3.

Przykład 3: Grupa trzech spółdzielni mleczarskich opracowuje znak jakości sera. Znak ten wymaga od producentów potwierdzenia, że mleko używane do produkcji ich sera jest wytwarzane wyłącznie metodami ekologicznymi. Warunkiem uzyskania znaku jakości jest, aby cała produkcja mleka używanego do produkcji sera odbywała się z wykorzystaniem określonego wstępnego wykazu metod ekologicznych, co gwarantuje, że nie dochodzi do mieszania mleka ekologicznego z innymi rodzajami mleka. Taka metoda produkcji wiąże się z dodatkowymi kosztami dla producentów, ogranicza ich swobodę wyboru alternatywnych metod produkcji serów ekologicznych oraz ich zdolność do dalszego oferowania mleka na sery wytwarzanego metodami konwencjonalnymi. Z powodzeniem wprowadzono na rynek produkty podobne do tych przewidzianych przez spółdzielnię mleczarską i wyprodukowanych za pomocą podobnych metod produkcji. Popyt na sery ekologiczne jest wysoki, a konsumenci już teraz płacą wyższą cenę za ten produkt. To z kolei prowadzi do popytu wśród klientów spółdzielni na pozyskiwanie ekologicznego sera i sprawia, że spółdzielnie mleczarskie mogą odzyskać koszty związane z dodatkowymi wymogami.

Etap 1: Czy działanie indywidualne w równym stopniu gwarantuje osiągnięcie normy zrównoważonego rozwoju?

Niektórzy producenci stosują już indywidualnie normy zrównoważonego rozwoju wyższe niż normy przewidziane w prawie Unii lub prawie krajowym, a produkty wytwarzane zgodnie z tymi normami mają jakość i wielkość porównywalną do jakości i ilości przewidzianych w porozumieniu. Istnieje również popyt na ser ekologiczny zarówno wśród konsumentów, jak i wśród nabywców . Spółdzielnie będą zatem mogły stosować normę indywidualnie i zaspokoić rosnący popyt klientów na sery produkowane w sposób zrównoważony, opracowując własną etykietę. Potrzeba współpracy nie wydaje się zatem niezbędna.

Przykład 4: W pewnych okresach każdego roku ilość niektórych dostępnych warzyw przekracza popyt. W efekcie marnuje się od 7 % do 15 % rocznych zbiorów szpinaku. Spółdzielnie próbują indywidualnie wdrażać różne strategie planowania lub przechowywania nadwyżek produkcji, ale nie udaje im się utrzymać strat poniżej średniej wynoszącej 7 %. Próbują też suszyć szpinak i sprzedawać go, ale nie ma popytu klientów na taki produkt.

Aby ograniczyć takie marnotrawstwo, grupa spółdzielni produkujących szpinak decyduje się na wymianę informacji o comiesięcznych dostawach szpinaku do klientów, aby móc dokładniej zaplanować podaż i popyt. Spółdzielnie uzasadniają taką wymianę twierdzeniem, że wprowadzą system rotacyjny, w którym poszczególne spółdzielnie będą co miesiąc zmniejszać wielkość produkcji o określony procent, aby dostosować ją do oczekiwanego popytu na szpinak w następnym miesiącu.

Etap 1:

Czy działanie indywidualne w równym stopniu gwarantuje osiągnięcie normy zrównoważonego rozwoju?

Potrzeba współpracy wydaje się niezbędna, ponieważ indywidualne działania podejmowane w celu rozwiązania problemu marnowania żywności nie przyniosły rezultatów.

Niezbędność postanowień porozumienia w sprawie zrównoważonego rozwoju

Spółdzielnie produkujące szpinak dążą do osiągnięcia normy poprzez wymianę informacji na temat podaży i popytu. Ewentualnie mogłyby one uzgodnić zmniejszenie wielkości produkcji dla każdej spółdzielni. To jednak nie rozwiązałoby problemu, ponieważ trudno byłoby z całą pewnością przewidzieć, o ile spółdzielnia powinna zmniejszyć swoją produkcję. Ponadto nadal występowałyby okresy, w których popyt jest większy, więc spółdzielnie nie byłyby w stanie zrealizować zamówień klientów. Ponadto porozumienie dotyczące wielkości produkcji miałoby charakter bardziej ograniczający niż porozumienie dotyczące wymiany informacji.

Porozumienie dotyczące wymiany informacji rozwiązuje ten problem, ponieważ zapewnia wymianę regularnych informacji o stanie rynku, i umożliwia precyzyjne dostosowanie podaży w kolejnym miesiącu. Wydaje się zatem, że jest ono racjonalnie konieczne do osiągnięcia normy w zakresie ograniczenia marnotrawienia żywności.

Etap 2: Niezbędność charakteru i intensywności ograniczenia

Jeśli chodzi o niezbędność ograniczenia konkurencji, które wynika z porozumienia, wymiana informacji na temat takiego parametru jak wielkość miesięcznych dostaw do klientów stanowi istotne ograniczenie konkurencji. Mniej ograniczającą i bardziej realistyczną alternatywą byłoby udostępnianie zagregowanych informacji co dwa lub trzy miesiące, a nie co miesiąc. Rzadsze agregowanie i zestawianie danych uniemożliwia zidentyfikowanie sprzedaży dokonywanej przez poszczególne spółdzielnie na rzecz poszczególnych klientów. Jednocześnie, udostępniając dane co dwa lub trzy miesiące, producenci nadal dysponowaliby wiedzą na temat popytu rynkowego na szpinak w poprzednich 2–3 miesiącach, dzięki czemu mogliby dostosować wielkość własnej produkcji w kolejnych miesiącach.

W rezultacie porozumienie o comiesięcznej wymianie informacji nie spełniłoby kryterium niezbędności na drugim etapie oceny.

Przykład: Kilku producentów zawiera porozumienie przed publikacją tych wytycznych. Zobowiązują się do zaprzestania stosowania dozwolonego herbicydu, który jest często wykrywany w wodzie pitnej. Aby sfinansować przejście na bardziej zrównoważoną metodę produkcji, uzgadniają oni tymczasowe ustalenie cen na poziomie 0,50 EUR za kilogram produktu.

Po opublikowaniu wytycznych dla stron staje się jasne, że do osiągnięcia normy wystarczyłaby płatności wyższej ceny; Porozumienie to nie spełnia zatem kryterium niezbędności na drugim etapie oceny. W związku z tym strony powinny jak najszybciej zaktualizować porozumienie w celu zapewnienia jego zgodności z art. 210a, zastępując ustalanie cen płatnością wyższej ceny.

Przykład: Kilku producentów rolnych zawarło w styczniu 2023 r. porozumienie o zmianie metody produkcji w celu zaprzestania stosowania dozwolonego herbicydu zanieczyszczającego środowisko, który jest często wykrywany w zasobach wody pitnej. Ponieważ zmiana metody produkcji wymagała czasu, wprowadzenie na rynek ostatecznego, mniej zanieczyszczającego środowisko produktu ma nastąpić we wrześniu 2023 r. Producenci zgodzili się stosować od stycznia 2023 r. płatność wyższej ceny za produkt wytwarzany z wykorzystaniem problematycznego herbicydu, aby sfinansować inwestycje niezbędne do przejścia na nową metodę produkcji.

Płatność wyższej ceny może zostać przyznana od stycznia 2023 r., jeżeli producenci nie są w stanie pokryć kosztów inwestycji wyłącznie przy przyznaniu płatności wyższej ceny dopiero od września 2023 r., po wprowadzeniu produktu alternatywnego. W przypadku braku podwyżki cen począwszy od stycznia 2023 r., nie rozważaliby oni podjęcia inicjatywy na rzecz zrównoważonego rozwoju. Jeżeli jednak strony są w stanie pokryć koszty inwestycji przy przyznaniu płatności wyższej ceny od września 2023 r., to zastosowanie tej płatności wyższej ceny przed tą datą nie jest niezbędne.

Przykład: Dwóch producentów uzgodniło, że wspólnie zainwestują w badania i rozwój dotyczące opracowania nowej metody produkcji, która może mieć bardziej zrównoważony charakter. Oznacza to konieczność ustalenia cen w celu sfinansowania takiej nowej inwestycji. Ponieważ po zawarciu porozumienia zaczął się kryzys gospodarczy, strony nie są już w stanie finansować badań i decydują się na przerwanie inwestycji badawczej.

W związku z tym, że strony nie wdrożyły normy z przyczyny niezwiązanej z siłą wyższą, nie mogą nadal stosować ograniczenia konkurencji, czyli ustalania cen.

Przykład: Producenci i sprzedawcy detaliczni zawierają porozumienie w sprawie uprawy nowej odmiany kukurydzy, która jest bardziej odporna na szkodniki, a więc wymaga stosowania mniejszej ilości pestycydów niż inne odmiany kukurydzy. Nasiona nowej odmiany są jednak droższe i sprzedawane po 6 EUR za kilogram. Sprzedawcy detaliczni uzgadniają, że będą finansować zakup droższego materiału siewnego przez oferowanie płatności wyższej ceny za uprawianą kukurydzę. Na późniejszych etapach wdrażania porozumienia w sprawie zrównoważonego rozwoju koszt materiału siewnego spada do 1 EUR za kilogram, ponieważ uprawa staje się bardziej rozpowszechniona i na rynku pojawia się więcej materiału siewnego.

Ta zmiana ceny materiału siewnego, który stanowi środek produkcji kukurydzy, oznacza, że strony muszą ponownie ocenić, ile powinna wynosić podwyżka cen i czy w ogóle konieczne jest wspieranie porozumienia przez sprzedawców detalicznych za pomocą płatności wyższej ceny.

Przykład: Producenci, przetwórcy i sprzedawcy detaliczni uzgadniają, że będą płacić wyższą cenę za chów zwierząt bez użycia klatek. Zgodnie z prawem każde zwierzę musi mieć zapewnioną powierzchnię co najmniej 0,2 m2. Po pewnym czasie obowiązujące przepisy zostają zmienione i nakładają nowy wymóg zapewnienia 0,5 m2 powierzchni.

Norma zrównoważonego rozwoju nakładająca wymóg prowadzenia „chowu wolnowybiegowego” zwierząt może nadal uzasadniać stosowanie podwyższonej ceny. Ponieważ jednak w przepisach podniesiono normę obowiązkową, należy ponownie ocenić poziom podwyżki cen, co w niektórych przypadkach może prowadzić do obniżenia ceny.

Przykład: Porozumienie między organizacją producentów a wytwórcami umożliwia wytwórcom inwestowanie w technologię sztucznej inteligencji, która pozwala na wczesne wykrywanie chorób u roślin, co prowadzi do zwiększenia plonów. Wytwórcy zgadzają się na zakup technologii dla producentów i pokrycie kosztów operacyjnych technologii poprzez uzgodnienie minimalnej ceny produktów wytwarzanych przez organizację producentów. W zamian za to zgodnie z porozumieniem członkowie organizacji producentów są zobowiązani do udzielenia licencji na tę technologię, tak aby zapewnić wystarczającą liczbę licencjobiorców, a tym samym wystarczające wpływy z opłat licencyjnych, żeby pokryć koszty inwestycji.

Po przetestowaniu technologii i uzyskaniu wyższych plonów producenci będą musieli ponownie ocenić niezbędność minimalnej ceny. Ponieważ teraz ich produkcja wzrosła, być może będą w stanie samodzielnie pokryć koszty eksploatacji technologii.

Przykład: Lokalni rolnicy zajmujący się chowem drobiu wspólnie zgadzają się zapewnić zwierzętom większą przestrzeń do życia. Aby ograniczyć koszty takiej zmiany, rolnicy zawierają porozumienie z nabywcami, na mocy którego nabywcy zgadzają się na ustaloną wyższą cenę, aby pokryć koszty dodatkowe związane z nową normą zrównoważonego rozwoju. Porozumienie zostaje podpisane w marcu 2024 r., z rocznym okresem wypowiedzenia w przypadku jednostronnego rozwiązania. Okres wypowiedzenia zapewnia odpowiednie planowanie nabywcom, którzy chcą znaleźć się na rynku jako dostawcy drobiu ze zrównoważonej hodowli i którzy dokonali inwestycji w tym celu. W czerwcu 2024 r. zostają przyjęte nowe przepisy lokalne, które zaczną obowiązywać od grudnia 2024 r. Nałożono w nich wymóg, aby w ramach całej produkcji rolnej w tym regionie przeznaczono dla zwierząt dokładnie tyle samo przestrzeni, ile przewidziano w porozumieniu.

Jako że w grudniu 2024 r. wymóg zapewnienia minimalnej przestrzeni będzie zobowiązaniem prawnym, ograniczenie konkurencji nie jest już niezbędne. Rozwiązanie porozumienia z nabywcami przed upływem okresu wypowiedzenia może mieć jednak poważne konsekwencje finansowe dla stron. Strony działały w dobrej wierze, ponieważ w momencie zawierania porozumienia nie można było przewidzieć nowej ustawy. Porozumienie może zatem nadal być objęte wyłączeniem określonym w art. 210a, aż do zakończenia okresu wypowiedzenia, tj. do czerwca 2025 r.

Przykład: Aby ograniczyć stosowanie pestycydów w większym stopniu niż przewidziano w prawie Unii lub prawie krajowym, trzech producentów kukurydzy reprezentujących jedynie niewielką część liczby producentów na rynku uzgodniło z producentem pasz, że przejdą na ekologiczne metody produkcji. Ponieważ zmiana ta doprowadzi to zwiększenia ich kosztów, strony uzgodniły wspólnie, że trzech producentów kukurydzy ustali ceny na okres dwóch lat. Po roku realizacji porozumienia w sprawie zrównoważonego rozwoju trzech producentów kukurydzy zdało sobie sprawę, że nie doszacowali stopnia, w jakim przejście na produkcję ekologiczną zwiększy ich koszty, oraz że cena stała nie pokrywa tych dodatkowych kosztów. Trzech producentów kukurydzy zmniejszyło zatem swoje przychody, aby pokryć te koszty, ponieważ nie mogą zwiększyć ceny stałej.

W tym przypadku zmniejszenie przychodów wynika jedynie z błędnego obliczenia dokonanego przez trzech producentów kukurydzy. Ponadto przypadek ten dotyczy jedynie ograniczonej liczby producentów. W związku z tym jest mało prawdopodobne, aby porozumienie to zagrażało celom WPR określonym w art. 39 TFUE.

Przykład: Kilku producentów nasion zboża stanowiącego 80 % zboża produkowanego na danym obszarze geograficznym zgodziło się zaprzestać sprzedaży nasion zboża poddanych działaniu określonego rodzaju pestycydu chemicznego. Ponieważ producenci mają duży udział w produkcji nasion, spowoduje to niedobór środków produkcji dla przetwórców wykorzystujących zboże, a to z kolei doprowadzi do znacznego wzrostu cen chleba. Mogłoby to zagrozić realizacji celów związanych z zagwarantowaniem bezpieczeństwa dostaw i rozsądnych cen w dostawach dla konsumentów.

Przykład 1: Producenci drobiu stanowiącego około 50 % rynku zgadzają się na zawarcie umowy sprzedaży w celu wspólnego zakupu wyższej jakości pasz dla drobiu. Dzięki oszczędnościom kosztów wynikających ze wspólnego zakupu producentom udaje się utrzymać cenę paszy, która jest mniej więcej równa cenie paszy dla drobiu nieobjętego porozumieniem w sprawie zrównoważonego rozwoju. Zgadzają się również na wspólne sfinansowanie kampanii reklamowej mającej na celu podniesienie wiedzy na temat tego, że lepiej karmiony drób jest lepszy dla zdrowia ludzi i dobrostanu zwierząt. W wyniku tej kampanii większość konsumentów zdecydowała się kupować lepiej karmiony drób. Ten wzrost popytu stanowi zachętę dla innych producentów do przystąpienia do porozumienia i zmiany metod produkcji. W szczególności wspólny zakup zachęca małych producentów do stosowania wyższej normy, ponieważ w przeciwnym razie nie mogliby oni pozwolić sobie na zakup paszy o wyższej jakości. W rezultacie producenci reprezentujący ponad 90 % całkowitej podaży przechodzą na bardziej zrównoważona normę.

Chociaż porozumienie przyczynia się do wycofania z obrotu praktycznie całego drobiu z mniej zrównoważonego chowu, jest mało prawdopodobne, aby stanowiło ono wyłączenie konkurencji na mocy art. 210a ust. 7. Wynika to z faktu, że art. 210a nie ma na celu zapobiegania porozumieniom, które są na tyle skuteczne w dostarczaniu zrównoważonych produktów, że większość konsumentów chce kupować produkty spełniające tę samą normę, a inne podmioty gospodarcze chcą przyjąć tę normę.

Przykład 2: Hodowcy indyków, odpowiadający za 60 % rynku, decydują się na poprawę warunków życia indyków, ustanawiając nową normę w zakresie dobrostanu zwierząt, która wykracza poza to, co przewidziano w obowiązującym prawie. Wymaga to zwiększenia przestrzeni do życia dla indyków oraz zainstalowania systemów wymiany powietrza i uzdatniania wody. Zgodnie z nową normą zrównoważonego rozwoju indyki mają być również karmione wyłącznie paszami najwyższej jakości. Producenci uzgadniają z nabywcami, że otrzymają od nich wyższą cenę na pokrycie kosztów związanych ze zrównoważonym chowem indyków.

Płatność wyższej ceny powoduje, że cena mięsa indyczego z chowu zrównoważonego jest o 150 % wyższa od ceny mięsa indyczego z chowu niezrównoważonego. Wzrost ten jest konieczny ze względu na potrzebę zapewnienia zwrotu znacznych dodatkowych kosztów związanych z nową normą. W ciągu kilku miesięcy wszyscy inni hodowcy indyków na danym rynku przystępują do nowego porozumienia w sprawie zrównoważonego rozwoju. Bariery w przywozie mięsa indyczego znacznie ograniczają na rynku ilość przywożonego mięsa indyczego z chowu niezrównoważonego. W rezultacie nie ma już dostępnego mięsa indyczego pochodzącego z chowu niezrównoważonego. Ponadto cena mięsa indyczego z chowu zrównoważonego wzrasta o 200 % w porównaniu z pierwotną ceną mięsa indyczego z chowu niezrównoważonego.

Dowody wskazują, że z powodu porozumienia od 45 % do 50 % konsumentów indyków nie jest już w stanie pozwolić sobie na zakup jakiegokolwiek indyka.

W rezultacie konsumenci, którzy byli skłonni zapłacić jedynie za tańszą i mniej zrównoważoną alternatywę, nie będą już mogli kupić indyka, ponieważ wzrost cen o 200 % przekracza ich możliwości finansowe. Taka sytuacja może stanowić wyłączenie konkurencji na mocy art. 210a ust. 7.