Opodatkowanie produktów energetycznych i energii elektrycznej w Unii jest regulowane dyrektywą Rady 2003/96/WE z dnia 27 października 2003 r. w sprawie restrukturyzacji wspólnotowych przepisów ramowych dotyczących opodatkowania produktów energetycznych i energii elektrycznej 1 („dyrektywa w sprawie opodatkowania energii” lub „dyrektywa”).

Zgodnie z art. 19 ust. 1 dyrektywy, oprócz przepisów określonych w szczególności w art. 5, 15 i 17, Rada, stanowiąc jednomyślnie na wniosek Komisji, może upoważnić każde państwo członkowskie do wprowadzenia dalszych zwolnień lub obniżenia poziomu opodatkowania na podstawie szczególnych względów politycznych.

Na mocy decyzji wykonawczej Rady (UE) 2015/993 z dnia 19 czerwca 2015 r. 2 upoważniono Danię do stosowania obniżonej stawki podatku od energii elektrycznej w odniesieniu do energii elektrycznej dostarczanej bezpośrednio na statki zacumowane w portach, z wyłączeniem prywatnej żeglugi niehandlowej 3 („energia elektryczna pobierana z lądu”).

Celem niniejszego wniosku jest przedłużenie tego upoważnienia zgodnie z wnioskiem Danii, biorąc pod uwagę, że obecne odstępstwo wygasa w dniu 18 czerwca 2021 r.

Pismem z dnia 5 maja 2020 r. władze duńskie poinformowały Komisję o swoim zamiarze przedłużenia obowiązywania obecnego środka do dnia 17 czerwca 2027 r. Pismem z dnia 16 lutego 2021 r. dostarczono dodatkowe informacje.

Władze duńskie chciałyby nadal stosować obniżoną stawkę podatku akcyzowego od energii elektrycznej pobieranej z lądu w wysokości 0,4 øre/kWh (w przybliżeniu 0,535 EUR/MWh 4 ). W momencie złożenia wniosku proponowana stawka była zgodna z minimalną stawką opodatkowania energii elektrycznej do zastosowań gospodarczych, określoną w dyrektywie 2003/96/WE. Art. 13 dyrektywy ustanawia dopuszczalny limit wynoszący 5 % dla państw członkowskich, które nie przyjęły euro.

Należy przypomnieć, że art. 13 dyrektywy w sprawie opodatkowania energii zobowiązuje państwa członkowskie do sprawdzania raz w roku, czy stawki podatkowe wyrażone w walutach krajowych są zgodne z minimalnymi stawkami określonymi w dyrektywie. Stosuje się przy tym kursy obowiązujące w pierwszym dniu roboczym października opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Państwa członkowskie mogą zachować kwoty opodatkowania obowiązujące w czasie waloryzacji rocznej tylko wówczas, gdy przeliczenie kwot poziomu opodatkowania wyrażonych w euro skutkowałoby podwyższeniem poziomu opodatkowania wyrażonego w walucie krajowej o mniej niż 5 % lub 5 EUR, w zależności od tego, która z tych kwot jest niższa.

Wnioskowany okres obowiązywania odstępstwa trwa od dnia 18 czerwca 2021 r. do dnia 17 czerwca 2027 r. – zachowuje on zatem ciągłość z obecnym odstępstwem i mieści się w maksymalnym okresie dopuszczonym w art. 19 dyrektywy w sprawie opodatkowania energii.

Celem obniżenia podatku jest promowanie korzystania z energii elektrycznej pobieranej z lądu. Korzystanie z energii elektrycznej z tego źródła jest uznawane za mniej szkodliwy dla środowiska sposób zaopatrzenia w energię elektryczną statków zacumowanych w portach niż spalanie przez nie paliw bunkrowych. Środek ograniczy emisje zanieczyszczeń powietrza ze statków zacumowanych w portach.

Przedmiotowe obniżenie polega na zmniejszeniu podatku energetycznego mającego zastosowanie do energii elektrycznej pobieranej z lądu ze zwykłego poziomu wynoszącego 89,2 øre/kWh (stawka z 2020 r.) do poziomu 0,4 øre/kWh.

Z drugiej strony zgodnie z art. 14 ust. 1 lit. c) dyrektywy w sprawie opodatkowania energii państwa członkowskie muszą zwalniać z podatku produkty energetyczne wykorzystywane do produkcji energii elektrycznej na pokładzie statków zacumowanych w porcie i energię elektryczną produkowaną na pokładzie takich statków. Zgodnie z art. 15 ust. 1 lit. f) tej dyrektywy mogą zwolnić też energię elektryczną produkowaną na pokładzie statków żeglujących na śródlądowych drogach wodnych. Dania potwierdziła transpozycję tego drugiego fakultatywnego zwolnienia.

Statki nie są jednak zobowiązane do używania energii elektrycznej pobieranej z lądu.

Opodatkowanie energii elektrycznej jest uregulowane dyrektywą 2003/96/WE, w szczególności jej art. 10. Art. 14 ust. 1 lit. c) przewiduje obowiązkowe zwolnienie od podatku w odniesieniu do produktów energetycznych do celów żeglugi oraz energii elektrycznej produkowanej na pokładzie statku. Art. 5, 15 i 17 przewidują możliwość zastosowania przez państwa członkowskie zróżnicowania podatkowego, w tym zwolnień i obniżek, w odniesieniu do niektórych zastosowań energii elektrycznej. Przepisy te jako takie nie przewidują jednak obniżenia opodatkowania energii elektrycznej pobieranej z lądu.

Przedmiotowy środek stanowi pomoc państwa i wchodzi w zakres prawodawstwa UE w tej dziedzinie, w szczególności rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 5 .

Ocena środka zgodnie z art. 19 dyrektywy 2003/96/WE

Art. 19 ust. 1 akapit pierwszy dyrektywy stanowi:

Oprócz przepisów przedstawionych w poprzednich artykułach, w szczególności w art. 5, 15 i 17, Rada, stanowiąc jednomyślnie na wniosek Komisji, może upoważnić każde państwo członkowskie do wprowadzenia dalszych zwolnień lub obniżek na podstawie szczególnych rozważań politycznych.

Poprzez obniżkę podatku władze duńskie dążą do realizacji celu, jakim jest wspieranie mniej szkodliwego dla środowiska sposobu zaopatrzenia w energię elektryczną statków zacumowanych w portach i w ten sposób polepszenie jakości lokalnego powietrza. Komisja zaleciła już korzystanie z energii elektrycznej pobieranej z lądu jako alternatywę dla wytwarzania energii elektrycznej na zacumowanych statkach i w ten sposób uznała zalety środowiskowe tego rozwiązania 6 .

Możliwość wprowadzenia korzystnego opodatkowania energii elektrycznej pobieranej z lądu może być zastosowana zgodnie z art. 19 dyrektywy, jako że jej celem jest umożliwienie państwom członkowskim wprowadzenia dalszych zwolnień lub obniżek na podstawie szczególnych względów politycznych.

Dania zwróciła się z wnioskiem, aby środek miał zastosowanie przez maksymalny okres dopuszczony przez art. 19 ust. 2, tj. przez 6 lat. W zasadzie okres stosowania odstępstwa powinien być wystarczająco długi, aby nie zniechęcać operatorów portów i dostawców energii elektrycznej do kontynuowania lub rozpoczynania niezbędnych inwestycji w instalacje do zasilania energią elektryczną pobieraną z lądu. Okres ten zapewni pewność prawa również armatorom statków, którzy muszą planować swoje inwestycje w urządzenia pokładowe.

Zasady pomocy państwa

Przewidziana przez władze duńskie obniżona stawka podatku wynosząca 0,4 øre/kWh (w przybliżeniu 0,535 EUR/MWh 9 ) była w momencie składania wniosku zgodna z minimalną stawką opodatkowania energii elektrycznej wykorzystywanej do zastosowań gospodarczych określoną w dyrektywie 2003/96/WE.

Środek ten wydaje się zatem objęty art. 44 rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014, który określa warunki, na jakich pomoc w formie ulg w podatkach na ochronę środowiska na mocy dyrektywy 2003/96/WE może zostać wyłączona z obowiązku zgłoszenia pomocy państwa. Na obecnym etapie nie można jednak ustalić, czy spełnione są wszystkie warunki określone w tym rozporządzeniu, a wniosek dotyczący decyzji wykonawczej Rady nie przesądza o obowiązku państwa członkowskiego dotyczącym zapewnienia przestrzegania zasad pomocy państwa, w szczególności – w przypadku pomocy objętej wyłączeniem – zasad określonych w rozporządzeniu Komisji (UE) nr 651/2014.

Polityka ochrony środowiska i przeciwdziałania zmianie klimatu

Wnioskowany środek dotyczy głównie unijnej polityki ochrony środowiska i przeciwdziałania zmianie klimatu. W zakresie, w jakim środek ten pomoże ograniczyć spalanie paliw bunkrowych na pokładzie statków zacumowanych w portach, przyczyni się on do osiągnięcia celu, jakim jest polepszenie jakości lokalnego powietrza i zmniejszenie hałasu. W art. 13 dyrektywy 2008/50/WE w sprawie jakości powietrza 10 nałożono na państwa członkowskie obowiązek zapewnienia, aby poziom niektórych zanieczyszczeń powietrza nie przekraczał wartości dopuszczalnych, wartości docelowych i przestrzegane były inne normy jakości powietrza określone w dyrektywie. Na tej podstawie państwa członkowskie są zobowiązane do rozwiązania problemów takich jak, w stosownych przypadkach, emisje ze statków zacumowanych w portach, i można przyjąć, że w portach, w których występują takie problemy, zachęca się do korzystania z energii elektrycznej pobieranej z lądu w ramach ogólnej strategii na rzecz jakości powietrza. Do korzystania z energii elektrycznej pobieranej z lądu zachęcono również w dyrektywie (UE) 2016/802 11 regulującej zawartość siarki w paliwach ciekłych. Przyczyniłoby się to również do spełnienia wymogów w zakresie depozycji azotu zgodnie z dyrektywą 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory. W tym względzie władze duńskie oczekują, że lokalne emisje zanieczyszczeń powietrza (NOx, SOx, PM10, PM2,5) z wytwarzania energii elektrycznej na pokładzie statków wycieczkowych mogą zostać znacznie zmniejszone, nawet do 90 %, biorąc pod uwagę, że niektóre systemy zasilania pomocniczego i zasilania rezerwowego nie mogą być wyłączane.

Polityka energetyczna

Środek jest zgodny z dyrektywą 2014/94/UE w sprawie rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych 12 , która reguluje kwestię instalowania urządzeń do zasilania energią elektryczną z lądu w portach, w których jest na to zapotrzebowanie, a koszty tego rozwiązania nie są nieproporcjonalne do korzyści, w tym korzyści dla środowiska. Uznano to również za cel będący przedmiotem wspólnego zainteresowania w kontekście przyznawania pomocy państwa na podstawie art. 107 ust. 1 TFUE 13 .

W tym miejscu należy zauważyć, że mniejsza konkurencyjność energii elektrycznej pobieranej z lądu wynika z faktu, że alternatywa dla niej, tj. energia elektryczna wytwarzana na pokładzie statku zacumowanego w porcie morskim, jest obecnie całkowicie zwolniona z podatku: z podatku zwolnione są nie tylko paliwa bunkrowe spalane w celu wytworzenia energii elektrycznej, co odpowiada normalnemu uregulowaniu zgodnie z art. 14 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2003/96/WE, ale również energia elektryczna produkowana na pokładzie statków (por. art. 14 ust. 1 lit. c) dyrektywy 2003/96/WE). Chociaż to ostatnie zwolnienie można samo w sobie uznać za trudne do pogodzenia z celami Unii w zakresie ochrony środowiska, to odzwierciedla ono względy praktyczne. Opodatkowanie energii elektrycznej wytwarzanej na pokładzie statku wymagałoby jednak zadeklarowania przez właściciela statku – często mającego siedzibę w państwie trzecim – lub armatora statku ilości zużytej energii elektrycznej. Ponadto w deklaracji musiałoby być określone, jaka część energii elektrycznej została zużyta na wodach terytorialnych państwa członkowskiego, w którym należny jest podatek. Sporządzanie deklaracji w odniesieniu do każdego państwa członkowskiego, którego wód terytorialnych dotyczy taka sytuacja, wiązałoby się ze znacznym obciążeniem administracyjnym dla właścicieli statków. W tych okolicznościach uzasadnione jest niedyskryminowanie mniej zanieczyszczającej środowisko alternatywy, jaką jest energia elektryczna pobierana z lądu, poprzez upoważnienie Danii do stosowania obniżonej stawki podatku.

Polityka transportowa

Środek jest zgodny z zaleceniem Komisji 2006/339/WE w sprawie wspierania pobierania energii elektrycznej z lądu przez statki zacumowane w portach Unii 14 i z komunikatem Komisji – Strategiczne cele i zalecenia w zakresie polityki transportu morskiego UE 15 .

Rynek wewnętrzny i uczciwa konkurencja

Z punktu widzenia rynku wewnętrznego i uczciwej konkurencji wnioskowany środek jedynie ogranicza istniejące zakłócenia podatkowe między dwoma konkurencyjnymi źródłami energii elektrycznej dla zacumowanych statków, tj. energią elektryczną wytwarzaną na pokładzie statku i energią elektryczną pobieraną z lądu, spowodowane zwolnieniem od podatku w przypadku paliw bunkrowych.

Władze duńskie nie odnotowały istotnych zmian w wyborze portów przez właścicieli statków w zależności od dostępności instalacji do zasilania energią elektryczną z lądu. Obecnie z energii elektrycznej pobieranej z lądu korzystają głównie promy oraz statki rybackie. Ponadto władze duńskie stwierdzają, że z energii elektrycznej pobieranej z lądu korzystają w pewnym stopniu statki towarowe, w szczególności gdy znajdują się w porcie przez dłuższy czas. Władze duńskie wspominają, że w duńskich portach nie ma jeszcze urządzeń dla dużych statków korzystających z energii elektrycznej pobieranej z lądu, takich jak statki wycieczkowe lub kontenerowce.

Ponieważ przedmiotowy środek zmniejszy koszty statków, wpłynie on na wymianę handlową między państwami członkowskimi. Wpływ ten ocenia się jednak jako minimalny, ponieważ to życzenia pasażerów i miejsce przeznaczenia ładunku będą decydować o tym, czy statki będą zawijać do duńskich portów.

Ponadto władze duńskie uważają środek za neutralny pod względem konkurencji, ponieważ dostęp do energii elektrycznej pobieranej z lądu będzie otwarty dla wszystkich statków, które spełniają powyższe warunki i zawijają do duńskich portów bez względu na ich banderę, i nie będzie to prowadziło do korzystniejszego traktowania pod względem podatkowym krajowych przedsiębiorców w stosunku do ich konkurentów z innych państw członkowskich UE.

Ograniczenie polegające na stosowaniu obniżonej stawki podatku do dostaw energii elektrycznej pobieranej z lądu o napięciu co najmniej 380 V na statki wykorzystywane do żeglugi handlowej mogłoby zostać uznane za zakłócenie funkcjonowania rynku. W praktyce jednak dostawy energii elektrycznej pobieranej z lądu o napięciu mniejszym niż 380 V na statki wykorzystywane do żeglugi handlowej nie mają miejsca, gdyż energia elektryczna tego napięcia jest dostarczana jedynie na niewielkie jednostki żeglugi niehandlowej.

Jeśli chodzi o konkurencję między portami, można oczekiwać, że ewentualny wpływ na handel między państwami członkowskimi – który mógłby wyniknąć ze zmiany tras statków ze względu na możliwość skorzystania z energii elektrycznej pobieranej z lądu, na którą nałożona jest obniżona stawka podatku – będzie znikomy. W sytuacji gdy, jak stwierdzono powyżej, jest mało prawdopodobne, że mimo obniżki podatku korzystanie z energii elektrycznej pobieranej z lądu, przynajmniej w perspektywie krótkoterminowej, stanie się bardziej opłacalne niż wytwarzanie jej na pokładzie statku, jest również mało prawdopodobne, że ta obniżka podatku za energię elektryczną pobieraną z lądu w znacznym stopniu zakłóci konkurencję między portami, skłaniając statki do zmiany trasy w zależności od dostępności takiego rozwiązania.

Proponowane ramy czasowe odnoszące się do przedłużenia upoważnienia do stosowania obniżonej stawki podatku powodują, że jest mało prawdopodobne, aby analiza przeprowadzona w poprzednich akapitach wymagała zmiany przed datą wygaśnięcia środka, chyba że nastąpią znaczące zmiany obowiązujących ram i obecnej sytuacji.

Art. 19 dyrektywy Rady 2003/96/WE.

Dziedzina podatków pośrednich objęta art. 113 TFUE nie jest sama w sobie przedmiotem wyłącznej kompetencji Unii Europejskiej w rozumieniu art. 3 TFUE.

Jednak zgodnie z art. 19 dyrektywy 2003/96/WE Radzie przyznano wyłączne kompetencje, w ramach prawa wtórnego, do upoważnienia państwa członkowskiego do wprowadzenia dodatkowych zwolnień lub obniżek w rozumieniu tego przepisu. Państwa członkowskie nie mogą zatem zastępować w tym zakresie Rady. W związku z tym zasada pomocniczości nie ma zastosowania do niniejszej decyzji wykonawczej. W każdym przypadku, ponieważ niniejszy akt nie stanowi projektu aktu ustawodawczego, nie należy go przekazywać parlamentom narodowym na mocy protokołu nr 2 do Traktatów w celu poddania analizie jego zgodności z zasadą pomocniczości.

Wniosek spełnia wymogi zasady proporcjonalności. Obniżka podatku nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia przedmiotowego celu.

Proponowany instrument to decyzja wykonawcza Rady. Art. 19 dyrektywy 2003/96/WE przewiduje jedynie środek tego typu.

Przedmiotowy środek nie wymaga oceny obowiązującego prawodawstwa.

Niniejszy wniosek opiera się na wniosku złożonym przez Danię i dotyczy wyłącznie tego państwa członkowskiego.

Nie zaistniała potrzeba skorzystania z pomocy ekspertów zewnętrznych.

Wniosek dotyczy upoważnienia dla jednego państwa członkowskiego wydawanego na wniosek tego państwa i nie wymaga przeprowadzenia oceny skutków.

Z informacji dostarczonych przez Danię wynika, że środek będzie miał ograniczony wpływ na dochody podatkowe. Bardziej szczegółowo – zgodnie z oszacowaniem wydatków podatkowych związanych z tym środkiem – według władz duńskich w najbliższych latach oczekuje się uszczuplenia w wysokości 15 mln DKK rocznie.

Wiele portów handlowych w Danii dostarcza statkom energię elektryczną pobieraną z lądu z przyczyn historycznych. Władze duńskie zauważyły, że w ciągu ostatnich kilku lat szereg portów zainstalowało i planuje zainstalować urządzenia dla większych statków, takich jak promy pływające na regularnych trasach międzynarodowych i krajowych. Dotyczy to również statków wycieczkowych w ruchu międzynarodowym. Ponadto niektóre duńskie porty utworzyły ruchome elektrownie nabrzeżne dla statków towarowych. Promy i statki wycieczkowe potrzebują nowych instalacji infrastrukturalnych, które mogłyby zapewnić im wystarczającą moc.

Władze duńskie oczekują, że środek będzie miał bardzo pozytywny wpływ na osiągnięcie celów środowiskowych, a w szczególności na poprawę jakości powietrza zgodnie z dyrektywą 2008/50/WE w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy. Korzystanie z energii elektrycznej pobieranej z lądu doprowadziło do redukcji emisji dwutlenku siarki, tlenków azotu, cząstek stałych i tlenków węgla. Pełny potencjał środka nie został jednak osiągnięty, ponieważ niezbędne do tego jest stworzenie kosztownej infrastruktury zarówno w portach, jak i na statkach.

Środek nie przewiduje uproszczenia. Jest on następstwem wniosku złożonego przez Danię i dotyczy wyłącznie tego państwa członkowskiego.

Środek nie ma wpływu na prawa podstawowe.

Proponowany środek nie pociąga ze sobą obciążenia finansowego ani administracyjnego dla Unii. Wniosek nie ma wpływu finansowego na budżet Unii.

Nie jest konieczny plan wdrożenia. Niniejszy wniosek dotyczy upoważnienia do zastosowania obniżenia podatku przez jedno państwo członkowskie, wydawanego na wniosek tego państwa. Upoważnienie jest ważne przez ograniczony okres do dnia 17 czerwca 2027 r. Stawka podatkowa, która będzie obowiązywać, musi być zgodna z minimalnym poziomem opodatkowania określonym w dyrektywie w sprawie opodatkowania energii. Środek można poddać przeglądowi w przypadku wniosku o odnowienie środka po wygaśnięciu okresu jego obowiązywania.

Wniosek nie wymaga dokumentów wyjaśniających dotyczących transpozycji do prawa krajowego.

Art. 1 stanowi, że Dania będzie mogła stosować obniżoną stawkę podatku od energii elektrycznej dostarczanej bezpośrednio na statki zacumowane w duńskich portach, z wyłączeniem prywatnej żeglugi niehandlowej („energia elektryczna pobierana z lądu”). Stawka podatkowa musi być zgodna z minimalnym poziomem opodatkowania energii elektrycznej do zastosowań gospodarczych określonym w dyrektywie. Nie będzie możliwe dostarczanie energii elektrycznej po obniżonej stawce dla prywatnej żeglugi niehandlowej, której definicja znajduje się w art. 14 ust. 1 lit. c) akapit drugi dyrektywy 2003/96/WE.

Art. 2 stanowi, że wnioskowane upoważnienie przyznaje się ze skutkiem od dnia 18 czerwca 2021 r., zachowując ciągłość z obowiązującą decyzją wykonawczą Rady (UE) 2015/993, do dnia 17 czerwca 2027 r. w ramach maksymalnego okresu 6 lat dopuszczonego w dyrektywie, zgodnie z wnioskiem złożonym przez Danię.