KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 28.5.2020

COM(2020) 452 final

2018/0197(COD)

Zmieniony wniosek

ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Funduszu Spójności

UZASADNIENIE

1.KONTEKST WNIOSKU

•Przyczyny i cele wniosku

Gospodarka europejska doznała głębokiego i bezprecedensowego wstrząsu zewnętrznego w związku z pandemią COVID-19. Gospodarka ponosi straty, a bezrobocie rośnie. Niepewność sytuacji może prowadzić do wolniejszej odbudowy. Początkowe działania podejmowane w odpowiedzi na kryzys w dużej mierze zależały od zdolności krajowych i regionalnych, które w dużym stopniu różnią się w poszczególnych państwach członkowskich i regionach, ze względu na zróżnicowane struktury gospodarcze i przestrzeń fiskalną. Różnice te mogą prowadzić do asymetrycznej odbudowy i przyczyniać się do zwiększenia dysproporcji regionalnych, co z kolei może osłabiać jednolity rynek, stabilność finansową strefy euro i solidarność naszej Unii.

Rozprzestrzenianie się koronawirusa między krajami skłoniło wiele rządów do wprowadzenia bezprecedensowych środków w celu powstrzymania pandemii, takich jak tymczasowe wstrzymanie działalności gospodarczej lub powszechne ograniczenie podróży i mobilności, a także doprowadziło do większej niepewności na rynkach finansowych. To z kolei może prowadzić do gwałtownego spadku poziomu produkcji w wielu gospodarkach pociągającego za sobą poważne konsekwencje społeczne. W nadchodzących latach może to stanowić poważne wyzwanie dla finansów publicznych, co z kolei może ograniczyć inwestycje publiczne niezbędne do odbudowy gospodarki.

Komisja proponuje wykorzystanie pełnego potencjału budżetu UE w celu uruchomienia inwestycji i skoncentrowania wsparcia finansowego na działaniach przeprowadzanych w kluczowych pierwszych latach odbudowy. Te propozycje opierają się na dwóch filarach. Z jednej strony wprowadza się nadzwyczajny Europejski Instrument na rzecz Odbudowy, który tymczasowo zwiększy zasoby finansowe budżetu UE, wykorzystując margines elastyczności w budżecie UE w celu pozyskania dodatkowego finansowania na rynkach finansowych. Z drugiej strony przewiduje się wzmocnione wieloletnie ramy finansowe na lata 2021 – 2027. Komisja proponuje wzmocnienie kluczowych programów za pośrednictwem Europejskiego Instrumentu na rzecz Odbudowy, aby niezwłocznie skierować inwestycje tam, gdzie są one najbardziej potrzebne, wzmocnić jednolity rynek, zintensyfikować współpracę w obszarach takich jak zdrowie i zarządzanie kryzysowe oraz wyposażyć Unię w dostosowany do okoliczności budżet, który będzie sprzyjał długoterminowej transformacji wiodącej ku bardziej odpornej, ekologicznej i cyfrowej Europie.

Niniejszy wniosek należy do drugiego filaru, o którym mowa powyżej. Niezbędne jest zapewnienie szybkiej odbudowy gospodarki UE w następstwie pandemii COVID-19, przy jednoczesnym dążeniu do osiągnięcia celu traktatowego polegającego na wspieraniu konwergencji i zmniejszaniu dysproporcji. Wymaga to działań dostosowanych do indywidualnych potrzeb w kontekście gospodarek krajowych i regionalnych. Inwestycje w ramach polityki spójności powinny odgrywać wiodącą rolę w zapewnieniu powszechnej odbudowy, prowadząc do rozwoju gospodarczego w dłuższej perspektywie. Przy udzielaniu wsparcia należy w szczególny sposób uwzględnić regiony najbardziej dotknięte kryzysem i mniej przystosowane do pomyślnego wyjścia z obecnej sytuacji.

•Spójność z przepisami obowiązującymi w tej dziedzinie polityki

•Spójność z innymi obszarami polityki Unii

2.PODSTAWA PRAWNA, POMOCNICZOŚĆ I PROPORCJONALNOŚĆ

•Podstawa prawna

•Pomocniczość (w przypadku kompetencji niewyłącznych)

•Proporcjonalność

•Wybór instrumentu

3.WYNIKI OCEN EX POST, KONSULTACJI Z ZAINTERESOWANYMI STRONAMI I OCEN SKUTKÓW

•Oceny ex post/oceny adekwatności obowiązującego prawodawstwa

•Konsultacje z zainteresowanymi stronami

•Gromadzenie i wykorzystanie wiedzy eksperckiej

•Ocena skutków

•Sprawność regulacyjna i uproszczenie

•Prawa podstawowe

4.WPŁYW NA BUDŻET

5.ELEMENTY FAKULTATYWNE

•Plany wdrożenia i monitorowanie, ocena i sprawozdania

•Dokumenty wyjaśniające (w przypadku dyrektyw)

•Szczegółowe objaśnienia poszczególnych przepisów wniosku

Proponuje się wprowadzenie następujących zmian we wniosku dotyczącym rozporządzenia COM (2018) 372 z dnia 29 maja 2018 r.:

1)art. 2 ust. 1 lit. a) ppkt (iii) zmienia się w taki sposób, aby tytuł celu szczegółowego obejmował tworzenie miejsc pracy;

2)art. 2 ust. 1 lit. d) ppkt (ii) zmienia się w taki sposób, aby zapewnić wsparcie na zwiększanie odporności poprzez kształcenie i szkolenie na odległość oraz on-line;

3)art. 2 ust. 1 lit. d) ppkt (iv) zmienia się w taki sposób, aby tytuł celu szczegółowego obejmował odporność systemu opieki zdrowotnej;

4)w art. 2 ust. 1 lit. d) dodaje się nowy cel szczegółowy odnoszący się do kultury i turystyki jako nowy ppkt (v);

5)w art. 4 ust. 1 dodaje się nowy akapit w celu zapewnienia kwalifikowalności podstawowych materiałów niezbędnych do wzmocnienia zdrowia lub odporności na klęski żywiołowe;

6)art. 6 ust. 1 lit. d) zmienia się w taki sposób, aby umożliwić w ramach EFRR wspieranie przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji, w przypadkach gdy ustanowiono tymczasowe środki pomocy państwa w odpowiedzi na szczególne okoliczności;

7)dodaje się nowy art. 11a, aby umożliwić wprowadzenie tymczasowych środków zapewniających ukierunkowane rozszerzenie zakresu EFRR, obejmujące np. finansowanie kapitału obrotowego w MŚP w formie dotacji, a także aby umożliwić odstępstwo od wymogów dotyczących koncentracji tematycznej i minimalnych wymogów w zakresie przydziału środków na zrównoważony rozwój obszarów miejskich w przypadku wyjątkowych i nadzwyczajnych okoliczności w kontekście paktu stabilności i wzrostu;

8)wprowadza się zmiany w załączniku I, aby umożliwić stosowanie wskaźników produktu i rezultatu związanych z turystyką i kulturą wykraczające poza cel polityki 5.

2018/0197 (COD)

Zmieniony wniosek

ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Funduszu Spójności

We wniosku Komisji COM(2018) 372 wprowadza się następujące zmiany:

1)dodaje się motyw 7a w brzmieniu:

„(7a) Mając na uwadze, że małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) są podstawą europejskiej gospodarki, w ramach EFRR należy nadal wspierać rozwój MŚP poprzez wspieranie ich wzrostu i konkurencyjności. Ponadto, biorąc pod uwagę potencjalnie głęboki wpływ pandemii COVID-19 lub wszelkie potencjalne sytuacje kryzysowe pojawiające się w przyszłości, mające wpływ na przedsiębiorstwa i zatrudnienie, w ramach EFRR należy wspierać odbudowę po tym kryzysie poprzez wspieranie tworzenia miejsc pracy w MŚP.”;

2)dodaje się motyw 10a w brzmieniu:

„(10a) W celu zwiększenia gotowości do kształcenia i szkolenia na odległość oraz online w sposób sprzyjający włączeniu społecznemu EFRR powinien w swoim celu dotyczącym poprawy dostępu do wysokiej jakości usług sprzyjających włączeniu społecznemu w zakresie kształcenia, szkoleń i uczenia się przez całe życie, w szczególności przyczynić się do zwiększenia odporności poprzez kształcenie i szkolenie na odległość oraz online. Wysiłki mające na celu zapewnienie ciągłości kształcenia i szkolenia w czasie trwania pandemii COVID-19 ujawniły istotne braki w dostępie do niezbędnego sprzętu ICT i łączności ze strony uczących się osób, które znajdują się w niekorzystnej sytuacji i w regionach oddalonych. W tym kontekście w ramach EFRR należy wspierać udostępnianie niezbędnego sprzętu ICT i łączności, wspierając tym samym odporność systemów kształcenia i szkolenia poprzez uczenie się na odległość oraz online.”;

2)dodaje się motyw 10b w brzmieniu:

„(10b) W celu wzmocnienia zdolności systemów publicznej opieki zdrowotnej do zapobiegania sytuacjom zagrożenia zdrowia, szybkiego reagowania na nie oraz sprawnego powrotu do normalnego funkcjonowania po wystąpieniu takich sytuacji, EFRR powinien również przyczyniać się do budowania odporności systemów opieki zdrowotnej. Ponadto z uwagi na fakt, że bezprecedensowa pandemia COVID-19 pokazała, jak ważna jest natychmiastowa dostępność podstawowych materiałów dla zapewnienia skutecznej reakcji na sytuację nadzwyczajną, należy rozszerzyć zakres wsparcia z EFRR, aby umożliwić zakup materiałów niezbędnych do wzmocnienia odporności na klęski żywiołowe i wzmocnienia odporności systemów opieki zdrowotnej. Zakupy materiałów w celu wzmocnienia odporności systemów opieki zdrowotnej powinny być spójne z krajową strategią w dziedzinie zdrowia i nie powinny wykraczać poza tę strategię oraz powinny zapewniać komplementarność z [programem w dziedzinie zdrowia], a także zdolnościami rescEU w ramach Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności.”;

3)dodaje się motyw 10c w brzmieniu:

„(10c) Aby móc wesprzeć gospodarki regionalne w dużym stopniu uzależnione od sektorów turystyki i kultury, należy przewidzieć specjalny cel szczegółowy. Umożliwiłoby to wykorzystanie pełnego potencjału kultury i turystyki na rzecz odbudowy gospodarki, włączenia społecznego i innowacji społecznych, bez uszczerbku dla możliwości zapewnienia wsparcia z EFRR dla tych sektorów w ramach innych celów szczegółowych.”;

4)motyw 21 otrzymuje brzmienie:

„(21) Jednocześnie istotne jest doprecyzowanie, które działania nie wchodzą w zakres EFRR i Funduszu Spójności, włącznie z inwestycjami służącymi redukcji emisji gazów cieplarnianych w ramach działań wymienionych w załączniku I do dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady(*), aby uniknąć powielania finansowania dostępnego już w ramach tej dyrektywy. W ramach EFRR i Fundusz Spójności nie należy również wspierać przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji w rozumieniu rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 (**), chyba że jest to dozwolone na podstawie tymczasowych ram pomocy państwa ustanowionych w celu uwzględnienia wyjątkowych okoliczności. Ponadto należy wyraźnie określić, że kraje i terytoria zamorskie wymienione w załączniku II do TFUE nie kwalifikują się do wsparcia z EFRR i Funduszu Spójności.

_____________

(*) Dyrektywa 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 2003 r. ustanawiająca system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie oraz zmieniająca dyrektywę Rady 96/61/WE (Dz.U. L 275 z 25.10.2003, s. 32).

(**) Rozporządzenie Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i art. 108 Traktatu (Dz.U. L 187 z 26.6.2014, s. 1).”;

5)dodaje się motyw 27a w brzmieniu:

„(27a) W celu umożliwienia szybkiego reagowania na wyjątkowe i nadzwyczajne okoliczności, jak wskazano w pakcie stabilności i wzrostu, które mogą wystąpić w okresie programowania, należy przewidzieć środki tymczasowe, aby ułatwić wykorzystanie wsparcia z EFRR w odpowiedzi na takie okoliczności. Ponadto uprawnienia wykonawcze w odniesieniu do tymczasowych środków dotyczących wykorzystania funduszy w odpowiedzi na wyjątkowe i nadzwyczajne okoliczności powinny być przyjmowane bez procedury komitetowej, ze względu na fakt, że zakres stosowania jest określony w pakcie stabilności i wzrostu oraz jest ograniczony do środków określonych w niniejszym rozporządzeniu.”;

6)w art. 2 ust. 1 wprowadza się następujące zmiany:

a)lit. a) ppkt (iii) otrzymuje brzmienie:

„(iii) sprzyjanie wzrostowi i konkurencyjności MŚP oraz tworzeniu miejsc pracy w MŚP;”;

b)w lit. d) wprowadza się następujące zmiany:

(i) ppkt (ii) otrzymuje brzmienie:

(ii) poprawę dostępu do wysokiej jakości usług sprzyjających włączeniu społecznemu w zakresie kształcenia, szkoleń i uczenia się przez całe życie poprzez rozwój infrastruktury, w tym wspieranie odporności poprzez kształcenie i szkolenie na odległość oraz online;”;

(ii)    ppkt (iv) otrzymuje brzmienie:

„(iv) zapewnienie równego dostępu do opieki zdrowotnej i wspieranie odporności systemów opieki zdrowotnej;”;

(iii)    dodaje się ppkt (v) w brzmieniu:

„(v) wzmocnienie roli kultury i turystyki w rozwoju gospodarczym, włączeniu społecznym i innowacjach społecznych;”;

7)w art. 4 ust. 1 dodaje się akapit w brzmieniu:

„W kontekście realizacji celu szczegółowego w ramach CP 2, określonego w art. 2 ust. 1 lit. b) ppkt (iv) oraz celu szczegółowego w ramach CP 4, określonego w lit. d) ppkt (iv) tego artykułu, wsparcia z EFRR udziela się również na zakup materiałów niezbędnych do wzmocnienia odporności systemów opieki zdrowotnej i wzmocnienia odporności na klęski żywiołowe.”;

8)art. 6 ust. 1 lit. d) otrzymuje brzmienie:

„d) przedsiębiorstwa znajdujące się w trudnej sytuacji w rozumieniu art. 2 pkt 18 rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014, chyba że jest to dozwolone na podstawie tymczasowych ram pomocy państwa ustanowionych w celu uwzględnienia wyjątkowych okoliczności;”;

9)dodaje się rozdział IIa w brzmieniu:

„ROZDZIAŁ IIa

Środki tymczasowe w odpowiedzi na wyjątkowe i nadzwyczajne okoliczności

Artykuł 11 a

Środki tymczasowe dotyczące wykorzystania EFRR w odpowiedzi na wyjątkowe i nadzwyczajne okoliczności

W przypadku gdy Rada po dniu [data wejścia w życie niniejszego rozporządzenia] stwierdzi wystąpienie nadzwyczajnego i niezależnego od co najmniej jednego państwa członkowskiego zdarzenia, które wywiera istotny wpływ na saldo sektora instytucji rządowych i samorządowych, lub poważne pogorszenie koniunktury gospodarczej w strefie euro lub w całej Unii, o których to zdarzeniach mowa w art. 5 ust. 1 akapit dziesiąty, art. 6 ust. 3 akapit czwarty, art. 9 ust. 1 akapit dziesiąty i art. 10 ust. 3 akapit czwarty rozporządzenia (WE) nr 1466/97(*), lub wystąpienie nieprzewidzianych niekorzystnych zdarzeń gospodarczych, niosących poważne negatywne konsekwencje dla finansów publicznych, o których to zdarzeniach mowa w art. 3 ust. 5 i art. 5 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 1467/97(**), Komisja może, w drodze decyzji wykonawczej i na okres ustalony w tej decyzji:

a)rozszerzyć zakres wsparcia z EFRR, w drodze odstępstwa od art. 4, w celu wsparcia środków, które są absolutnie niezbędne, aby zareagować na takie wyjątkowe lub nadzwyczajne okoliczności, w szczególności poprzez finansowanie kapitału obrotowego w MŚP w formie dotacji;

b)złagodzić wymogi dotyczące koncentracji tematycznej i minimalne wymogi w zakresie przydziału środków na zrównoważony rozwój obszarów miejskich, w drodze odstępstwa od art. 3 i art. 9 ust. 2.

_____________

(*) Rozporządzenie Rady nr 1466/97/WE z dnia 7 lipca 1997 r. w sprawie wzmocnienia nadzoru pozycji budżetowych oraz nadzoru i koordynacji polityk gospodarczych (Dz.U. L 209 z 2.8.1997, s. 1).

(**) Rozporządzenie Rady (WE) nr 1467/97 z dnia 7 lipca 1997 r. w sprawie przyspieszenia i wyjaśnienia procedury nadmiernego deficytu (Dz.U. L 209 z 2.8.1997, s. 6).”;

10)w załączniku I wprowadza się zmiany określone w załączniku do niniejszego wniosku.

Sporządzono w Brukseli dnia […] r.