15.3.2014   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 77/77

(1)

Unia powinna dążyć do rozwijania stosunków z państwami trzecimi i tworzenia z nimi partnerstw. Niniejsze rozporządzenie stanowi nowy i uzupełniający instrument zapewniający bezpośrednie wsparcie realizacji polityk zewnętrznych Unii, poszerzający partnerstwa na rzecz współpracy i dialog polityczny o obszary i tematy wykraczające poza współpracę na rzecz rozwoju. Niniejsze doświadczenia opierają się na doświadczeniach zdobytych z krajami uprzemysłowionymi oraz krajami i terytoriami o wysokim dochodzie w ramach rozporządzenia Rady (WE) nr 1934/2006 (3).

(2)

Zakres współpracy z krajami, terytoriami i regionami rozwijającymi się w ramach programów geograficznych ustanowionych na podstawie Instrumentu Finansowania Współpracy na rzecz Rozwoju ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1905/2006 (4) był prawie w całości ograniczony do finansowania działań mających na celu spełnienie kryteriów ustanowionych w odniesieniu do oficjalnej pomocy rozwojowej (ODA) przez Komitet Pomocy Rozwojowej Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (DAC/OECD).

(3)

W ciągu ostatnich dziesięciu lat Unia konsekwentnie wzmacniała swoje dwustronne stosunki z wieloma krajami uprzemysłowionymi oraz innymi krajami i terytoriami o wysokim lub średnim dochodzie w różnych regionach świata.

(4)

Unia potrzebuje finansowego instrumentu polityki zagranicznej o zasięgu globalnym, umożliwiającym jej finansowanie działań, które mogą nie kwalifikować się do ODA, ale które są niezbędne do pogłębienia i utrwalenia jej stosunków z państwami trzecimi, w szczególności poprzez dialog polityczny i tworzenie partnerstw. Ten nowy instrument — innowacyjny pod względem zakresu zastosowania oraz celów — powinien stworzyć warunki sprzyjające zacieśnianiu stosunków między Unią a odnośnymi państwami trzecimi, a także propagować podstawowe interesy Unii.

(5)

W interesie Unii leży zacieśnianie stosunków i pogłębianie dialogu z krajami, w przypadku których Unia ma strategiczny interes w propagowaniu powiązań, zwłaszcza z krajami rozwiniętymi i rozwijającymi się, które odgrywają coraz większą rolę w relacjach międzynarodowych, w tym w zakresie globalnego zarządzania, polityki zagranicznej, gospodarki międzynarodowej, na wielostronnych forach i w ramach podmiotów, takich jak grupy G-8 i G-20, a także w zakresie rozwiązywania problemów ogólnoświatowych.

(6)

Unia musi budować szeroko zakrojone partnerstwa z nowymi graczami na arenie międzynarodowej w celu wspierania stabilnego i sprzyjającego włączeniu społecznemu porządku międzynarodowego, ochrony wspólnych globalnych dóbr publicznych, propagowania podstawowych interesów Unii i upowszechniania wiedzy na temat Unii w tych krajach.

(7)

Zakres niniejszego rozporządzenia powinien obejmować cały świat, umożliwiając wspieranie w stosownych przypadkach działań w zakresie współpracy, które stanowią podstawę stosunków z każdym krajem, w przypadku którego Unia ma strategiczny interes, zgodnie z celami niniejszego rozporządzenia.

(8)

W interesie Unii leży dalsze propagowanie dialogu i współpracy z krajami, które nie kwalifikują się już do korzystania z programów dwustronnych w ramach Instrumentu Finansowania Współpracy na rzecz Rozwoju ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 233/2014 (5) („Instrument Finansowania Współpracy na rzecz Rozwoju”).

(9)

Ponadto w interesie Unii leży posiadanie integracyjnych instytucji globalnych opartych na rzeczywistym multilateralizmie i podejmowanie działań w tym celu.

(10)

W ramach niniejszego rozporządzenia Unia powinna wspierać realizację zewnętrznego wymiaru strategii przedstawionej przez Komisję w komunikacie z dnia 3 marca 2010 r., zatytułowanym „Europa 2020: Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu” („Europa 2020”), co powinno obejmować trzy filary: gospodarczy, społeczny i środowiskowy. W szczególności niniejsze rozporządzenie powinno wspierać realizację celów związanych z kwestiami globalnymi, takimi jak zmiana klimatu; bezpieczeństwo energetyczne i efektywne gospodarowanie zasobami; przestawienie się na bardziej ekologiczną gospodarkę; nauka, innowacje i konkurencyjność; mobilność, handel i inwestycje; partnerstwa gospodarcze; współpraca biznesowa, regulacyjna oraz współpraca w dziedzinie zatrudnienia z państwami trzecimi; oraz lepszy dostęp do rynku unijnych przedsiębiorstw, w tym umiędzynarodowienie małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP). Unia powinna również propagować dyplomację publiczną, współpracę w kwestiach edukacyjnych i akademickich oraz działania informacyjne.

(11)

W szczególności przeciwdziałanie zmianie klimatu jest uznawane za jedno z największych globalnych wyzwań, przed którymi stoi Unia oraz szerzej pojęta wspólnota międzynarodowa. Zmiana klimatu jest dziedziną, w której konieczne są pilne działania międzynarodowe; osiągnięcie celów Unii w tym zakresie wymaga także współpracy z krajami partnerskimi. Unia powinna zatem zintensyfikować starania, aby propagować wypracowanie w tym względzie ogólnoświatowego porozumienia. Zgodnie z komunikatem Komisji z dnia 29 czerwca 2011 r., zatytułowanym „Budżet z perspektywy »Europy 2020«”, który wzywa Unię do zwiększenia części jej budżetu dotyczącej klimatu przynajmniej do 20 %, niniejsze rozporządzenie powinno przyczyniać się do osiągnięcia tego celu.

(12)

Wyzwania o charakterze ponadnarodowym, takie jak degradacja środowiska oraz dostęp do surowców i ziem rzadkich oraz ich zrównoważone wykorzystanie, wymagają zastosowania integracyjnego podejścia opartego na zasadach.

(13)

Unia zobowiązuje się pomagać w osiąganiu ogólnoświatowych celów w zakresie różnorodności biologicznej wyznaczonych na rok 2020 i wprowadzać w życie związaną z tym strategię na rzecz mobilizacji zasobów.

(14)

W ramach stosunków ze swoimi partnerami na całym świecie Unia angażuje się na rzecz wspierania godnej pracy dla wszystkich, a także ratyfikowania i skutecznego wdrażania uznanych na poziomie międzynarodowym norm pracy i wielostronnych umów w dziedzinie środowiska.

(15)

Ważnym strategicznym interesem Unii jest zwiększanie wzrostu gospodarczego i zatrudnienia poprzez propagowanie sprawiedliwego i otwartego handlu i inwestycji na poziomie wielostronnym i dwustronnym oraz poprzez wspieranie negocjowania i wdrażania umów w zakresie handlu i inwestycji, których stroną jest Unia. W ramach niniejszego rozporządzenia Unia powinna przyczyniać się do stworzenia na całym świecie przedsiębiorstwom unijnym, w tym MŚP, bezpiecznego otoczenia sprzyjającego zwiększeniu potencjału w zakresie handlu i inwestycji, w tym poprzez wspieranie współpracy i konwergencji regulacyjnej, propagowanie międzynarodowych standardów, poprawę ochrony praw własności intelektualnej oraz dążenie do usunięcia nieuzasadnionych przeszkód w dostępie do rynku.

(16)

Zgodnie z art. 21 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) działania Unii na arenie międzynarodowej mają opierać się na zasadach, które leżą u podstaw jej utworzenia, rozwoju i rozszerzenia, oraz które zamierza ona wspierać na świecie, a mianowicie demokracji, praworządności, powszechności i niepodzielności praw człowieka i podstawowych wolności, poszanowania godności ludzkiej, zasad równości i solidarności oraz poszanowania zasad Karty Narodów Zjednoczonych oraz prawa międzynarodowego.

(17)

Unia powinna dążyć do najbardziej skutecznego wykorzystania dostępnych zasobów w celu optymalizacji wpływu prowadzonych przez nią działań zewnętrznych. Powinno się to osiągnąć dzięki spójności i komplementarności unijnych instrumentów na rzecz działań zewnętrznych oraz stworzeniu synergii między niniejszym rozporządzeniem, pozostałymi instrumentami na rzecz finansowania działań zewnętrznych oraz innymi politykami Unii. Powinno to również pociągać za sobą wzajemne wzmacnianie programów opracowywanych w ramach instrumentów na rzecz finansowania działań zewnętrznych.

(18)

Aby zapewnić widoczność pomocy Unii wśród obywateli krajów beneficjentów i obywateli Unii, należy w stosownych przypadkach przeprowadzić za pomocą odpowiednich środków ukierunkowaną kampanię komunikacyjną i informacyjną.

(19)

Osiągnięcie celów niniejszego rozporządzenia wymaga stosowania zróżnicowanego i elastycznego podejścia do współpracy z najważniejszymi krajami partnerskimi, uwzględniającego ich sytuację gospodarczą, społeczną i polityczną, a także szczególne interesy, priorytety polityczne i strategie Unii, przy jednoczesnym zachowaniu zdolności do interweniowania wszędzie na świecie, gdzie wystąpi taka potrzeba. Unia powinna stosować kompleksowe podejście w polityce zagranicznej, w tym w odniesieniu do unijnych polityk sektorowych.

(20)

W celu skuteczniejszego wywiązania się ze swojego zobowiązania do propagowania i obrony swoich interesów w stosunkach z państwami trzecimi Unia powinna mieć możliwość reagowania w sposób elastyczny i terminowy na zmieniające się lub nieprzewidziane potrzeby poprzez przyjmowanie szczególnych środków nieuwzględnionych w wieloletnich programach indykatywnych.

(21)

Cele niniejszego rozporządzenia należy — jeżeli jest to możliwe i stosowne — realizować w konsultacji z właściwymi partnerami i podmiotami, w tym z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego i władzami lokalnymi, z uwzględnieniem znaczenia, jakie ma ich rola.

(22)

Zewnętrzne działania Unii w ramach niniejszego rozporządzenia powinny przyczyniać się do osiągnięcia konkretnych rezultatów (obejmujących efekty, wyniki i wpływ) w krajach korzystających z zewnętrznej pomocy Unii. Jeżeli jest to stosowne i możliwe, rezultaty działań zewnętrznych Unii oraz skuteczność instrumentu ustanowionego niniejszym rozporządzeniem należy monitorować i oceniać na podstawie uprzednio zdefiniowanych, jasnych, przejrzystych oraz, w stosownych przypadkach, właściwych dla danego kraju i mierzalnych wskaźników, dostosowanych do specyfiki i celów tego instrumentu.

(23)

Działania podejmowane na mocy niniejszego rozporządzenia powinny w stosownych przypadkach należycie uwzględniać rezolucje i zalecenia Parlamentu Europejskiego.

(24)

W celu dostosowania zakresu niniejszego rozporządzenia do szybko zmieniających się warunków w państwach trzecich, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej w odniesieniu do priorytetów określonych w załączniku. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów. Przygotowując i opracowując akty delegowane, Komisja powinna zapewnić jednoczesne, terminowe i odpowiednie przekazywanie stosownych dokumentów Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.

(25)

W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia, należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 (6). Biorąc pod uwagę charakter tych aktów wykonawczych, w szczególności ich aspekt kształtowania polityki oraz ich skutki finansowe, do ich przyjęcia należy stosować procedurę sprawdzającą, z wyjątkiem przypadków technicznych środków wykonawczych o niewielkiej skali finansowej.

(26)

Wspólne zasady i procedury wdrażania unijnych instrumentów na rzecz finansowania działań zewnętrznych są określone w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 236/2014 (7).

(27)

Niniejsze rozporządzenie określa pulę środków finansowych na okres jego stosowania, która ma stanowić główną kwotę odniesienia, w rozumieniu pkt 17 porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 2 grudnia 2013 r. pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzania finansami (8), dla Parlamentu Europejskiego i Rady podczas corocznej procedury budżetowej.

(28)

Organizacja i zasady funkcjonowania Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych są ustanowione w decyzji Rady 2010/427/UE (9).

(29)

Ponieważ cele niniejszego rozporządzenia, w szczególności ustanowienie Instrumentu Partnerstwa na rzecz Współpracy z Państwami Trzecimi, nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na ich rozmiary możliwe jest lepsze ich osiągnięcie na poziomie Unii, Unia może podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 TUE. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule, niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów.

(30)

Należy dostosować okres stosowania niniejszego rozporządzenia do okresu stosowania rozporządzenia Rady (UE, Euratom) nr 1311/2013 (10). Niniejsze rozporządzenie powinno być zatem stosowane od dnia 1 stycznia 2014 r. do dnia 31 grudnia 2020 r.,

a)

wspieranie unijnych strategii partnerstwa na rzecz współpracy dwustronnej, regionalnej i międzyregionalnej, poprzez propagowanie dialogu politycznego i opracowanie wspólnego podejścia do wyzwań globalnych i reakcji na te wyzwania. Osiągnięcie tego celu mierzy się między innymi postępami krajów partnerskich w przeciwdziałaniu zmianie klimatu lub rozpowszechnianiu unijnych norm środowiskowych;

b)

wdrażanie międzynarodowego wymiaru strategii „Europa 2020”. Osiągnięcie tego celu mierzy się na podstawie stopnia realizacji przez główne kraje partnerskie założeń poszczególnych obszarów polityki oraz celów strategii „Europa 2020”;

c)

poprawa dostępu unijnych przedsiębiorstw do rynków państw trzecich oraz zwiększenie wymiany handlowej, inwestycji i możliwości biznesowych, przy jednoczesnym usuwaniu przeszkód utrudniających dostęp do rynku i inwestycji, poprzez tworzenie partnerstw gospodarczych oraz współpracę biznesową i regulacyjną. Osiągnięcie tego celu mierzy się na podstawie udziału Unii w zagranicznej wymianie handlowej z głównymi krajami partnerskimi oraz przepływów handlowych i inwestycyjnych do krajów partnerskich objętych ukierunkowanymi działaniami, programami i środkami realizowanymi w ramach niniejszego rozporządzenia;

d)

propagowanie powszechnej wiedzy na temat Unii oraz eksponowanie Unii i roli, jaką odgrywa na arenie międzynarodowej za pomocą dyplomacji publicznej, kontaktów międzyludzkich, współpracy w kwestiach edukacyjnych i akademickich, współpracy w ramach ośrodków analitycznych oraz działań informacyjnych propagujących unijne wartości i interesy. Osiągnięcie tego celu można mierzyć między innymi za pomocą badań opinii publicznej lub ocen.