20.12.2011   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 336/81

(1)

Większość państw członkowskich nakłada podatki w przypadku śmierci danej osoby, szczególnie podatek od spadków i podatek od majątku, podczas gdy niektóre państwa członkowskie mogą opodatkowywać spadki i majątek w ramach innych podatków, takich jak podatki dochodowe. Wszystkie podatki nakładane w przypadku śmierci danej osoby określa się dalej jako podatki od spadków.

(2)

Większość państw członkowskich, które nakładają podatki od spadków, nakłada również podatki od darowizn dokonywanych pomiędzy żyjącymi osobami.

(3)

Państwa członkowskie mogą opodatkowywać spadki w zależności od zróżnicowanych czynników dotyczących powiązań. Mogą nakładać podatki na podstawie powiązań osobistych, takich jak miejsce stałego zamieszkania, miejsce pobytu stałego lub obywatelstwo osoby zmarłej, miejsce stałego zamieszkania, miejsce pobytu stałego lub obywatelstwo spadkobiercy albo miejsce stałego zamieszkania, miejsce pobytu stałego lub obywatelstwo osoby zmarłej i spadkobiercy. Niektóre państwa członkowskie mogą stosować więcej niż jeden z przedstawionych czynników, mogą również stosować środki służące zwalczaniu nadużyć, co skutkuje rozszerzonym pojęciem miejsca pobytu stałego lub miejsca stałego zamieszkania do celów podatkowych.

(4)

Oprócz opodatkowania w oparciu o powiązania osobiste, państwa członkowskie mogą nakładać podatek od spadków na majątek, który znajduje się w obrębie ich jurysdykcji. W ten sposób podatek może zostać nałożony nawet wtedy, gdy ani w przypadku osoby zmarłej, ani spadkobiercy nie występują powiązania osobiste z państwem, w którym majątek ten się znajduje.

(5)

Coraz więcej obywateli Unii w trakcie swojego życia przemieszcza się z jednego państwa do drugiego, aby mieszkać, studiować, pracować bądź spędzić emeryturę, w związku z czym nabywają nieruchomości oraz inwestują w aktywa znajdujące się w państwach, które nie są ich państwem macierzystym.

(6)

Jeżeli w wyniku tego nastąpi, w przypadku śmierci określonej osoby, transgraniczne nabycie spadku, więcej niż jedno państwo członkowskie może rościć prawo do nałożenia podatku od spadków.

(7)

Państwa członkowskie zawarły niewiele dwustronnych konwencji dotyczących zapobiegania podwójnemu lub wielokrotnemu opodatkowaniu spadków.

(8)

Większość państw członkowskich zapobiega podwójnemu opodatkowaniu spadków zagranicznych w ramach przepisów lub praktyki administracyjnej przyjętych jednostronnie na poziomie krajowym.

(9)

Jednakże krajowe mechanizmy odliczenia zagranicznego podatku od spadków mają pewne ograniczenia. W szczególności ograniczenia te dotyczą kategorii podatków i podmiotów, na które są one nakładane. Krajowe mechanizmy mogą nie zezwalać na odliczenie uprzednio uiszczonych podatków od darowizn w odniesieniu do tej samej rzeczy lub prawa stanowiącego przedmiot spadku albo na odliczenie podatków nałożonych na poziomie lokalnym lub regionalnym, nie zaś na poziomie krajowym, albo na odliczenie wszystkich podatków nałożonych w przypadku śmierci przez inne państwa. Mechanizmy krajowe mogą przyznawać ulgę jedynie w odniesieniu do podatków zagranicznych uiszczonych od określonego zagranicznego majątku. Mogą one nie przyznawać ulgi w odniesieniu do zagranicznego podatku od nieruchomości znajdującej się w państwie innym niż państwo spadkobiercy lub osoby zmarłej. Mogą one wyłączyć zagraniczny podatek od majątku położonego na terytorium państwa członkowskiego przyznającego ulgę. Krajowe mechanizmy odliczenia mogą zawodzić również w przypadku, gdy okażą się rozbieżne z przepisami dotyczącymi podatku od spadków w innych państwach członkowskich, w szczególności w kontekście tego, co należy uznać za majątek krajowy w porównaniu z majątkiem zagranicznym oraz w odniesieniu do momentu przeniesienia własności składników majątku oraz momentu powstania obowiązku podatkowego. Przyznanie ulgi podatkowej może również podlegać uznaniu właściwego organu, a zatem nie stanowi gwarancji.

(10)

Brak odpowiednich sposobów zapobiegania kumulatywnemu opodatkowaniu spadków może prowadzić do tego, iż całkowity poziom opodatkowania będzie znacznie wyższy niż w przypadkach podlegających wyłącznie wewnętrznym regulacjom poszczególnych państw członkowskich.

(11)

Może to utrudniać obywatelom UE pełne korzystanie z prawa swobodnego przemieszczania się i działania ponad granicami w obrębie Unii. Może również powodować trudności w przypadku przeniesienia własności małych przedsiębiorstw w związku ze śmiercią ich właścicieli.

(12)

Podczas gdy dochody z podatków od spadków stanowią stosunkowo małą część całkowitych dochodów podatkowych państw członkowskich, zaś przypadki o charakterze transgranicznym jeszcze mniejszą, podwójne opodatkowanie spadków może mieć duży wpływ na podmioty, których dotyczy.

(13)

Podwójne opodatkowanie spadków nie jest obecnie kompleksowo uregulowane ani na szczeblu krajowym lub dwustronnym, ani na szczeblu prawodawstwa Unii. W celu zapewnienia sprawnego funkcjonowania rynku wewnętrznego należy wspierać bardziej kompleksowy system zapobiegania podwójnemu opodatkowaniu spadków w przypadkach o charakterze transgranicznym.

(14)

Należy określić reguły pierwszeństwa w odniesieniu do prawa opodatkowania lub, przeciwnie, przyznania ulgi w przypadkach, gdy co najmniej dwa państwa członkowskie nakładają podatki od spadków na ten sam przedmiot spadku.

(15)

Należy przyjąć jako zasadę ogólną, pozostającą w zgodzie z przeważającą międzynarodową praktyką, że państwa członkowskie, w których znajduje się nieruchomość lub majątek należący do stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, mają pierwszeństwo, jako państwa o najściślejszym powiązaniu, w nałożeniu na nieruchomość lub majątek podatku od spadków.

(16)

Ponieważ ruchomości, które nie stanowią majątku należącego do stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, mogą łatwo zmienić położenie, ich powiązanie z państwem członkowskim, w którym znajdowały się w chwili śmierci, jest, co do zasady, znacznie mniej ścisły niż powiązanie osobiste, które istnieje pomiędzy osobą zmarłą lub spadkobiercą i innym państwem członkowskim. Państwo członkowskie, w którym znajduje się taka ruchomość, nie powinno zatem nakładać na nią swojego podatku od spadków, pod warunkiem że taki podatek jest nałożony przez państwo członkowskie, z którym osoba zmarła i/lub spadkobierca posiada powiązanie osobiste.

(17)

Przedmioty stanowiące spadek były często gromadzone na przestrzeni całego życia osoby zmarłej. Ponadto jeżeli mamy do czynienia z różnymi państwami członkowskimi, bardziej prawdopodobne jest, że majątek wchodzący w skład spadku znajdzie się w państwie członkowskim, z którym osoba zmarła posiadała powiązanie osobiste, niż w państwie członkowskim, z którym takie powiązanie posiada spadkobierca. W przypadku opodatkowania spadków na podstawie powiązań osobistych z danym państwem, większość państw członkowskich odwołuje się do powiązań istniejących między danym państwem i osobą zmarłą niż między państwem i spadkobiercą, chociaż kilka państw członkowskich również lub wyłącznie nakłada podatek, jeżeli istnieje powiązanie osobiste między spadkobiercą i terytorium ich państwa członkowskiego. W związku z przedstawionym charakterem oraz wagą powiązań osobistych osoby zmarłej, jak również ze względów praktycznych, w przypadku gdy osoba zmarła i spadkobierca posiadają powiązania osobiste z różnymi państwami członkowskimi, aby uniknąć podwójnego opodatkowania państwo członkowskie, z którym powiązanie posiada spadkobierca, powinno odstąpić od nałożenia podatku.

(18)

Konflikt, który rodzi istnienie osobistych powiązań z kilkoma państwami członkowskimi, mógłby być rozwiązany na podstawie procedury wzajemnego porozumienia przy wykorzystaniu dodatkowych kryteriów mających na celu ustalenie najściślejszego powiązania osobistego.

(19)

Ponieważ moment nałożenia podatku od spadków może się różnić w zależności od zaangażowanych państw członkowskich i rozstrzygnięcie przypadków z elementami transgranicznymi może trwać, w związku z potrzebą uwzględnienia więcej niż jednego systemu prawnego i/lub podatkowego, znacznie dłużej w porównaniu z krajowymi przypadkami dotyczącymi podatku od spadków, państwa członkowskie powinny zezwolić na składanie wniosków o przyznanie ulgi podatkowej przez odpowiedni okres czasu.

(20)

Niniejsze zalecenie wspiera prawa podstawowe uznane w szczególności w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej, takie jak prawo własności (art. 17), które wyraźnie gwarantuje prawo do przekazania w drodze spadku mienia nabytego zgodnie z prawem, wolność prowadzenia działalności gospodarczej (art. 16) oraz swobodę przemieszczania się w obrębie UE jej obywateli (art. 45),

a)

„podatek od spadków” oznacza każdy podatek na poziomie krajowym, federalnym, regionalnym lub lokalnym nałożony w przypadku śmierci, bez względu na jego nazwę, sposób nałożenia oraz osobę podlegającą opodatkowaniu, w tym w szczególności podatek od majątku, podatek od spadków, podatek od przeniesienia własności aktywów, podatek od przysporzenia, opłatę skarbową, podatek dochodowy i podatek od dochodów kapitałowych;

b)

„ulga podatkowa” oznacza przepis zawarty w akcie prawnym lub ogólnych instrukcjach albo wytycznych administracyjnych, na mocy którego państwo członkowskie przyznaje ulgę w odniesieniu do podatku od spadków uiszczonego w innym państwie członkowskim poprzez odliczenie podatku zagranicznego od podatku należnego w państwie członkowskim, zwolnienie spadku lub jego części od opodatkowania w państwie członkowskim z tytułu uznania uiszczonego podatku zagranicznego albo w inny sposób, w wyniku którego odstąpi się od nałożenia podatku od spadków;

c)

„majątek” oznacza każde mienie ruchome lub nieruchome oraz prawa, które objęte są podatkiem od spadków;

d)

„powiązanie osobiste” oznacza związek między osobą zmarłą lub spadkobiercą i państwem członkowskim, którego podstawą może być miejsce pobytu stałego, miejsce stałego zamieszkania, miejsce stałego przebywania, ośrodek interesów życiowych, miejsce zwyczajowego przebywania, obywatelstwo lub ośrodek faktycznego zarządzania.

a)

mienie nieruchome położone w tym innym państwie członkowskim;

b)

mienie ruchome stanowiące majątek stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, które znajduje się w tym innym państwie członkowskim.

4.4.1.

Ściślejsze powiązanie osobiste można ustalić w następujący sposób:

4.4.2.

W przypadku podmiotów innych niż osoba fizyczna, takich jak organizacje charytatywne, można uznać, że posiadają one ściślejsze powiązanie osobiste z państwem członkowskim, w którym znajduje się ich miejsce faktycznego zarządzania.