15.4.2005   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 97/57

(1)

Główna odpowiedzialność za zapobieganie konfliktom na kontynencie afrykańskim, zarządzanie nimi i ich rozwiązywanie spoczywa przede wszystkim na samych Afrykańczykach.

(2)

Prawo międzynarodowe określa ramy działań podejmowanych w związku z zapobieganiem konfliktom w Afryce, zarządzaniem nimi i ich rozwiązywaniem.

(3)

Na mocy Karty Narodów Zjednoczonych główna odpowiedzialność za utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa spoczywa na Radzie Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych.

(4)

Podczas opracowywania decyzji Rady Bezpieczeństwa NZ, stosowanie art. 19 Traktatu o Unii Europejskiej w pełni zapewnia obronę stanowiska i interesów Unii Europejskiej.

(5)

Dnia 26 stycznia 2004 r., Rada przyjęła wspólne stanowisko 2004/85/WPZiB dotyczące zapobiegania konfliktom w Afryce, zarządzania nimi i ich rozwiązywania (1).

(6)

Dnia 22 listopada 2004 r. Rada zatwierdziła plan działania na rzecz wspierania w ramach EPBiO pokoju i bezpieczeństwa w Afryce oraz konkluzje w sprawie pokoju i bezpieczeństwa w Afryce, a dnia 13 grudnia 2004 Rada zatwierdziła wytyczne wprowadzenia tego planu działania. W tym kontekście Rada położyła nacisk na komplementarny charakter działań w ramach WPZiB (wraz z wsparciem udzielanym w ramach EPBiO), Instrumentu na rzecz Pokoju w Afryce, instrumentów Wspólnoty oraz działań dwustronnych podejmowanych przez Państwa Członkowskie.

(7)

Promowanie pokoju, bezpieczeństwa i stabilności na kontynencie jest jednym z celów Unii Afrykańskiej (UA), a pokojowe rozwiązywanie konfliktów między Państwami Członkowskimi jest jedną z zasad zapisanych w Akcie ustanawiającym UA. Przedmiotem dialogu z Organizacją Jedności Afrykańskiej (OJA) i jej następcą, UA, jest zapobieganie konfliktom, zarządzanie nimi i ich rozwiązywanie, co zostało także włączone do deklaracji i planu działania z Kairu. UA i afrykańskie organizacje subregionalne są głównymi podmiotami, które zapobiegają konfliktom w Afryce, zarządzają nimi i je rozwiązują.

(8)

Skuteczne zapobieganie konfliktom wymaga strategii umożliwiających stworzenie warunków dla stabilnego i bardziej przewidywalnego środowiska międzynarodowego oraz wszechstronnej i zrównoważonej pomocy i programów pomocy na rzecz rozwoju w celu zmniejszenia napięć wywołujących konflikty zbrojne; należy również uwzględnić znaczenie czynników gospodarczych dla konfliktów w Afryce oraz potencjał środków dyplomatycznych i gospodarczych w zapobieganiu konfliktom zbrojnym i ich rozwiązywaniu.

(9)

Istnieje powiązanie między zapobieganiem konfliktom a demokracją, prawami człowieka, zasadą państwa prawnego i dobrymi rządami, gdzie współpraca na rzecz rozwoju odgrywa strategiczną rolę w zwiększaniu zdolności pokojowego rozwiązywania konfliktów.

(10)

Wszystkie polityki dotyczące pokoju i bezpieczeństwa muszą odnosić się do związków między HIV/AIDS a konfliktami. W każdym stadium konfliktu, od zapobiegania do odbudowy, brak stabilności przyczynia się do wzmożonego szerzenia się pandemii. Samo zjawisko szerzenia się HIV/AIDS pociąga za sobą poważne krótko- i długoterminowe skutki socjoekonomiczne i polityczne.

(11)

Wspólnota Europejska i jej Państwa Członkowskie przystąpiły do Umowy o partnerstwie z Państwami AKP w Kotonu dnia 23 czerwca 2000 r.

(12)

30 listopada 2000 r. Parlament Europejski przyjął rezolucję w sprawie udziału kobiet w pokojowym rozwiązywaniu konfliktów; natomiast 21 marca 2002 r. Wspólne Zgromadzenie Parlamentarne AKP-UE przyjęło rezolucję w sprawie równouprawnienia płci.

(13)

Dnia 8 grudnia 2003 r. Rada przyjęła wytyczne w sprawie dzieci i konfliktów zbrojnych,

—

zapobieganie konfliktom poprzez próby rozpoznawania przyczyn strukturalnych leżących u ich podstaw przy równoczesnym zwróceniu uwagi na przyczyny bezpośrednie – czynniki zapalne – konfliktów zbrojnych,

—

zarządzanie kryzysami przez interweniowanie w najbardziej zaognionej fazie konfliktu i wspieranie wysiłków zmierzających do zakończenia przemocy, stosowanie wszelkich możliwych środków łącznie z politycznym i praktycznym wsparciem udzielanym regionalnym i subregionalnym inicjatywom w celu osiągnięcia i wspierania porozumienia o zawieszeniu broni między zaangażowanymi stronami oraz, stosownie do przypadku, inicjowanie operacji zarządzania kryzysami,

—

budowanie pokoju poprzez wspieranie inicjatyw na rzecz powstrzymywania konfliktów zbrojnych oraz przygotowanie i utrzymanie pokojowych rozwiązań takich konfliktów,

—

odbudowa przez wspieranie gospodarczej, politycznej i społecznej odbudowy państw i społeczeństw, które były stronami konfliktu w celu uniknięcia ponownej eskalacji przemocy i w celu promowania trwałego pokoju.

—

rozwój międzynarodowych systemów prawnych, mechanizmów rozwiązywania sporów i porozumień o współpracy na poziomie regionalnym, a szczególnie utworzenie Rady Pokoju i Bezpieczeństwa UA w czerwcu 2004 r.,

—

budowanie instytucji przez poprawę skuteczności afrykańskich instytucji bezpieczeństwa narodowego i instytucji sądowych, w tym instytucji odpowiedzialnych za zwalczanie terroryzmu, a także określenie szczególnych działań mających na celu wspieranie krajów afrykańskich w wykonywaniu ich zobowiązań w ramach istniejących porozumień międzynarodowych we wszystkich istotnych dziedzinach, łącznie z walką z terroryzmem i nielegalnym handlem,

—

wsparcie ratyfikacji i pełnego wprowadzenia w życie postanowień Rzymskiego Statutu Międzynarodowego Trybunału Karnego, który może odgrywać istotną rolę w kształtowaniu krajowych instytucji na rzecz walki z bezkarnością. Łączy się to ze wzmocnieniem instytucji sądowych, które w tym kontekście pełnią ważną rolę uzupełniającą. Szczególną uwagę zwracać się będzie na zbrodnie wojenne ujęte w Rzymskim Statucie Międzynarodowego Trybunału Karnego, takie jak pobór lub werbowanie dzieci do armii, które to przestępstwa mają poważne skutki dla państw dotkniętych konfliktem.

—

uwzględnienia kwestii zapobiegania konfliktom w głównym nurcie zainteresowań polityki handlowej i rozwoju Wspólnoty oraz związanych z nimi strategiami krajowymi i regionalnymi,

—

wprowadzania, w stosownych przypadkach, wskaźników konfliktów oraz narzędzi oceny wpływu współpracy handlowej i rozwoju na pokój i konflikty w celu zmniejszenia ryzyka wykorzystania pomocy i handlu do zaostrzania konfliktów oraz zmaksymalizowania ich pozytywnego wpływu na umacnianie pokoju,

—

zapewnienia, by cała ludność szybko uzyskała wymierne korzyści,

—

usprawnienia koordynacji wysiłków Wspólnoty i jej Państw Członkowskich w tej dziedzinie,

—

usprawnienia współpracy w zakresie rozwoju i handlu z podmiotami regionalnymi, subregionalnymi i lokalnymi w celu zapewnienia spójności inicjatyw i wsparcia dla działań afrykańskich,

—

koordynacji swoich działań z międzynarodowymi instytucjami finansowymi.

—

współpracują przy wspieraniu międzynarodowego przestrzegania embarga na broń i innych odpowiednich decyzji Rady Bezpieczeństwa NZ oraz wspierają inicjatywy zmierzające do skutecznego wprowadzania takich środków,

—

kontynuują wspieranie i aktywne respektowanie regionalnych inicjatyw przyczyniających się do zapobiegania i zwalczania nielegalnego handlu bronią,

—

współpracują nad zachęcaniem krajów stowarzyszonych do stosowania się do zasad i środków przyjętych przez UE. UE rozważa ponadto dalsze wsparcie dla afrykańskich wysiłków zmierzających do usprawnienia kontroli produkcji, przywozu oraz wywozu broni i wsparcie dla kontrolowania lub eliminowania nadwyżek ręcznej broni strzeleckiej, jak również dla afrykańskich wysiłków zmierzających do opanowania problemów związanych z ręczną bronią strzelecką zgodnie ze wspólnym działaniem Rady 2002/589/WPBiZ z dnia 12 lipca 2002 r. w sprawie wkładu Unii Europejskiej w zwalczanie destabilizującego gromadzenia i rozpowszechniania ręcznej broni strzeleckiej i broni lekkiej (2),

—

kontynuują wspieranie programu działań NZ w sprawie nielegalnego handlu ręczną bronią strzelecką i bronią lekką we wszystkich ich aspektach, jak również wspierają negocjacje w sprawie Protokołu przeciwko nielegalnej produkcji i nielegalnemu handlowi bronią palną, jej częściami i elementami oraz amunicją do niej, uzupełniającego Konwencję Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne NZ dnia 31 maja 2001 r.

—

podejmuje starania w celu zapobiegania czynnikom gospodarczym zaostrzającym konflikty,

—

podejmuje starania w celu promowania dalszej integracji Afryki z gospodarką światową i wspierania równego dostępu do korzyści i szans, jakie niesie ona ze sobą, w społeczeństwie,

—

wspiera współpracę gospodarczą i polityczną, taką jak regionalne porozumienia stabilizacyjne jako środek zapobiegawczy i jako środek budowania pokoju po zakończeniu konfliktów, w celu wzmocnienia stosunków między stronami,

—

podejmuje działania na rzecz zapewnienia, że środki integracji handlu regionalnego, w ramach polityki obejmującej sieci bezpieczeństwa dla grup wrażliwych, wspierają zapobieganie konfliktom i ich rozwiązywanie.

—

współpracuje na rzecz powszechnego przestrzegania embarga na nielegalne wykorzystywanie i nielegalny handel towarami o wysokiej wartości i innych odpowiednich decyzji Rady Bezpieczeństwa NZ oraz wspiera inicjatywy zmierzające do skutecznego stosowania takich środków,

—

aktywnie poszukuje środków w celu powstrzymania nielegalnej eksploatacji zasobów naturalnych, która przyczynia się do wybuchu, eskalacji i trwania konfliktów zbrojnych,

—

w odpowiednim przypadku, stosuje środki restrykcyjne, w tym sankcje gospodarcze i finansowe wymierzone w podmioty korzystające z konfliktów zbrojnych i zaostrzające je. W tym kontekście, konieczna jest dalsza analiza roli (pozytywnej lub negatywnej) sektora prywatnego w zakresie zapobiegania konfliktom i ich rozwiązywania.

—

ocenia ważną rolę, jaką mogą odegrać „podmioty niepaństwowe”, czy to w zaostrzeniu konfliktu, czy też pomagając rozwiązać konflikt lub uniknąć go. W każdym przypadku, ich rola i pozytywny wkład, który mogą wnieść, muszą zostać uwzględnione,

—

wspiera wykonywanie rezolucji nr 1325 Rady Bezpieczeństwa NZ w sprawie kobiet, pokoju i bezpieczeństwa przez zapewnienie, że kwestia równości płci zostanie wzięta pod uwagę w trakcie planowania, wykonywania oraz oceny wpływu konfliktu, potrzeb stron konfliktu, poziomu i charakteru ich uczestnictwa w procesie decyzyjnym w zapobieganiu konfliktom, zarządzaniu nimi i ich rozwiązywaniu, włączając w to proces pokojowy i negocjacje,

—

bada, w sposób skuteczny i wszechstronny, krótko-, średnio- i długoterminowy wpływ konfliktu zbrojnego na dzieci, wykorzystując w tym celu dostępne narzędzia i opierając się na przeszłych i bieżących działaniach zgodnie z rezolucjami Rady Bezpieczeństwa NZ nr 1460 i 1539 w sprawie dzieci i konfliktów zbrojnych oraz wytycznymi UE w sprawie dzieci i konfliktów zbrojnych. Próbuje także wpłynąć na podmioty z państw trzecich uczestniczące w konflikcie (rządy, podmioty niepaństwowe, w tym grupy zbrojne), by podjęły skuteczne środki w celu ochrony praw dzieci dotkniętych konfliktem zbrojnym.

—

rozwija i organizuje własne możliwości w celu wsparcia reformy w sektorze bezpieczeństwa w ramach zasad demokratycznych, przestrzegania praw człowieka, zasad państwa prawnego i dobrych rządów szczególnie w państwach będących w okresie przejściowym od konfliktu zbrojnego do trwałego pokoju,

—

kontynuuje i umacnia swoje wsparcie dla działań zmierzających do opanowania problemu destabilizującego gromadzenia i niekontrolowanego rozprzestrzeniania ręcznej broni strzeleckiej,

—

wzmacnia swoje wsparcie dla rozbrojenia i trwałej reintegracji zdemobilizowanych byłych żołnierzy przy szczególnym zwróceniu uwagi na potrzeby charakterystyczne dla płci oraz na potrzeby dzieci zwerbowanych do udziału w działaniach wojennych,

—

zwiększa swoją pomoc w usuwaniu istniejących min lądowych, jak również promuje podniesienie świadomości na temat min oraz zachęca do rozwoju afrykańskich zdolności w zakresie rozminowywania,

—

nadal wspiera działania zmierzające do ułatwienia reintegracji ludności wysiedlonej w wyniku konfliktu, uwzględniając odpowiednie główne zasady w sprawie wewnętrznych przesiedleń, opracowane przez przedstawiciela Sekretarza Generalnego NZ,

—

zachęca do pojednania i wspiera odbudowę konieczną do tego, by państwa wychodzące z konfliktu mogły wprowadzić długoterminową politykę rozwoju,

—

zgodnie ze wspólnym stanowiskiem Rady 2003/444/WPZiB z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie Międzynarodowego Trybunału Karnego (3) w dialogu z partnerami afrykańskimi ponawia swoje zdecydowane zaangażowanie we wspieranie Międzynarodowego Trybunału Karnego i jego stanowiska w odniesieniu do propozycji dwustronnych porozumień o niewydawaniu przedstawionych przez Stany Zjednoczone.