Walka z wylesianiem i degradacją lasów

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Wylesianie i degradacja lasów są wynikiem ekspansji gruntów rolnych, co jest związane z produkcją towarów objętych niniejszym rozporządzeniem (bydło, kakao, kawa, olej palmowy, guma, soja i drewno). Jako główny konsument tych towarów, UE może zmniejszyć swój wpływ na wylesianie i degradację lasów na świecie poprzez propagowanie niepowodujących wylesiania produktów i ich łańcuchów dostaw.

Należyta staranność

• W ocenie skutków rozporządzenia oszacowano, że bez tej interwencji konsumpcja i produkcja w UE tylko tych siedmiu towarów spowodowałaby do 2030 roku wzrost do około 250 000 hektarów wylesionych obszarów rocznie.
• Rozporządzenie ustanawia obowiązkowe zasady należytej staranności dla podmiotów gospodarczych i handlowców, którzy wprowadzają te towary na rynek UE lub eksportują je z UE.
• Przepisy te mają również zastosowanie do szerokiego wachlarza produktów pochodnych, takich jak czekolada, meble, papier zadrukowany i szereg produktów na bazie oleju palmowego (np. stosowanych w produktach do pielęgnacji i higieny osobistej).
• Podmioty są zobowiązane do śledzenia towarów, które sprzedają, włącznie z identyfikacją działki, na której zostały wyprodukowane.
• Rozporządzenie pozwala małym podmiotom na współpracę z większymi podmiotami w celu przygotowania deklaracji należytej staranności.
• Rozporządzenie określa datę graniczną 31 grudnia 2020 r., co oznacza, że po 31 grudnia 2020 r. wyłącznie produkty wyprodukowane na obszarach, na których nie doszło do wylesiania lub degradacji lasów, będą mogły być wprowadzane do obrotu w UE lub wywożone z UE.
• System informacyjny będzie dostępny dla przedsiębiorców i handlowców, a w stosownych przypadkach także ich upoważnionych przedstawicieli, właściwych organów i organów celnych, w celu realizacji ich odpowiednich obowiązków określonych w rozporządzeniu (UE) 2023/1115. System, który jest aplikacją opartą na platformie Traces, ustanowionej na mocy rozporządzenia (UE) 2017/625 w sprawie egzekwowania przepisów UE dotyczących łańcucha rolno-spożywczego, ma na celu ułatwienie przekazywania informacji między właściwymi organami państw członkowskich UE a organami celnymi. Akt wykonawczy, jakim jest rozporządzenie (UE) 2024/3084, określa zasady funkcjonowania tego systemu informatycznego, w tym zasady ochrony danych osobowych i wymiany danych z innymi systemami informatycznymi.

Kontrole produktów

• Rozporządzenie obejmuje stworzenie systemu wskaźników, który przypisuje państwom członkowskim UE i krajom nienależącym do UE odpowiedni poziom ryzyka związanego z wylesianiem i degradacją lasów (niski, standardowy lub wysoki).
• Kategoria ryzyka warunkuje poziom obowiązków podmiotów gospodarczych w zakresie należytej staranności oraz organów państw członkowskich w zakresie przeprowadzania inspekcji i kontroli, wzmocnienia monitorowania w krajach wysokiego ryzyka oraz uproszczenia należytej staranności w krajach niskiego ryzyka.
• W celu sprawdzenia, czy podmioty skutecznie wypełniają swoje obowiązki, każde państwo członkowskie będzie musiało przeprowadzać kontrole obejmujące:
  • 9 % podmiotów zajmujących się produktami z krajów o wysokim ryzyku, a także 9 % odnośnych towarów i produktów wprowadzonych lub udostępnionych na ich rynku lub z niego wywożonych przez kraje o wysokim ryzyku;
  • 3 % podmiotów zajmujących się produktami z krajów o standardowym ryzyku;
  • 1 % podmiotów zajmujących się produktami z krajów o niskim ryzyku.
• UE zacieśni współpracę z krajami partnerskimi, w szczególności z krajami sklasyfikowanymi jako kraje o wysokim ryzyku.

Prawa człowieka

Przepisy te uwzględniają również ochronę praw człowieka związanych z wylesianiem z poszanowaniem zasady dobrowolnej, uprzedniej i świadomej zgody ludności rdzennej.

Kary

Rozporządzenie zawiera przepisy dotyczące kar, które państwa członkowskie powinny zapewnić, aby były skuteczne, proporcjonalne i odstraszające. Kary te powinny obejmować między innymi grzywny proporcjonalne do szkód dla środowiska oraz do wartości odnośnych towarów lub produktów, których kwota musi wynosić co najmniej 4 % rocznego obrotu osiągniętego przez podmiot w całej UE, oraz czasowe wykluczenie z procedur udzielania zamówień i/lub z dostępu do finansowania publicznego.