Jednolita sieć kolejowa dla Europy

 

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Dyrektywa 2012/34/UE w sprawie utworzenia jednolitego europejskiego obszaru kolejowego

JAKIE SĄ CELE DYREKTYWY?

Dyrektywa 2012/34/UE określa przepisy dotyczące sektora kolejowego w Unii Europejskiej (UE), które mają na celu:

• poprawę jakości w drodze zwiększenia konkurencji;
• wzmocnienie nadzoru nad rynkiem oraz
• poprawę warunków na potrzeby inwestycji.

Dyrektywa łączy w jeden akt prawny i uchyla trzy dyrektywy należące do pierwszego pakietu kolejowego uchwalonego w 2001 roku. Dyrektywy te dotyczą:

• rozwoju unijnych kolei (dyrektywa 2001/12/WE);
• przyznawania licencji przedsiębiorstwom kolejowym (dyrektywa 2001/13/WE);
• zarządzania infrastrukturą kolejową (dyrektywa 2001/14/WE).

Dyrektywa (UE) 2016/2370 zmienia dyrektywę 2012/34/UE w odniesieniu do otwarcia rynku krajowych kolejowych przewozów pasażerskich oraz zarządzania infrastrukturą kolejową.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Lepsza jakość dzięki konkurencji

Dyrektywa 2012/34/UE:

• zapewnia większą przejrzystość w odniesieniu do warunków dostępu do rynku kolejowego;
• poprawia dostęp przewoźników do obiektów infrastruktury kolejowej, takich jak:
  • stacje kolejowe;
  • terminale towarowe; oraz
  • punkty zaplecza technicznego.

Zarządcy infrastruktury*

• Jeżeli infrastruktura jest eksploatowana przez przedsiębiorstwa kolejowe, które zajmowały w przeszłości dominującą pozycję na rynku, to takie przedsiębiorstwa muszą:
  • być niezależne w zakresie organizacyjnym i decyzyjnym oraz
  • prowadzić odrębną rachunkowość.
• Jeżeli wprowadzono odpowiednie zabezpieczenia mające na celu zapewnienie niezależności zarządcy infrastruktury w odniesieniu do funkcji podstawowych*, zarządzania ruchem i planowania utrzymania; państwa członkowskie UE mogą dokonać wyboru spośród różnych modeli organizacyjnych. Modele te obejmują całe spektrum rozwiązań, począwszy od pełnego strukturalnego rozdzielenia aż do integracji pionowej.
• Wprowadzono także szczegółowe przepisy dotyczące przejrzystości finansów publicznych w zakresie pożyczek, dywidend na rzecz właścicieli przedsiębiorstwa kolejowego i przepływów finansowych w przedsiębiorstwach zintegrowanych pionowo. Mają one na celu zapobieganie zakłóceniom konkurencji, zwłaszcza ryzyku subsydiowania skrośnego w podmiotach zintegrowanych.

Krajowe przewozy pasażerskie

• Państwa członkowskie muszą zapewnić, że wszystkie przedsiębiorstwa kolejowe mają równy dostęp do torów i stacji. Mogą jednak ograniczyć prawo dostępu w odniesieniu do przewozów pasażerskich między daną stacją początkową a daną stacją docelową, w przypadku gdy dana trasa jest objęta jedną umową o świadczenie usług publicznych lub większą ich liczbą. Taka sama sytuacja występuje wówczas, gdy jedna umowa o świadczenie usług publicznych lub większa ich liczba dotyczy trasy alternatywnej, a korzystanie z tego prawa zagrażałoby równowadze ekonomicznej danej umowy lub danych umów.

Kontrola regulacyjna

• Dyrektywa 2012/34/UE zwiększa niezależność krajowych organów regulacyjnych nadzorujących krajowy rynek kolejowy. Organy te mogą nakładać kary pieniężne w razie wykrycia niewłaściwych działań, a także przeprowadzać audyty. Kontrola regulacyjna została wzmocniona przez ścisłą współpracę między organami regulacyjnymi i władzami krajowymi odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo i wydawanie licencji.
• Organy regulacyjne mają prawo do monitorowania:
  • zarządzania ruchem;
  • planowania odnawiania; oraz
  • planowych i nieplanowych prac utrzymaniowych.

Finansowanie transportu kolejowego

Właściwe władze publiczne opracowują długoterminowe strategie inwestycyjne zapewniające większą stabilność zarządcom infrastruktury, aby umożliwić im podejmowanie decyzji dotyczących inwestycji i planowania prac, a także dające większą pewność inwestorom, aby zachęcić przedsiębiorstwa do inwestowania w infrastrukturę modernizacyjną. Strategie te powinny obejmować okres co najmniej pięciu lat i podlegać przedłużeniu na dalsze okresy.

Przyjmowanie aktów wykonawczych i delegowanych

Komisja Europejska przyjęła szereg aktów wykonawczych uzupełniających dyrektywę 2012/34/UE i dotyczących następujących kwestii:

• Szczegóły procedury i kryteria, których należy przestrzegać przy ustalaniu, czy równowaga ekonomiczna umowy o świadczenie usług publicznych w zakresie transportu kolejowego byłaby zagrożona przez nowe kolejowe usługi pasażerskie, niezależnie od tego, czy są to usługi krajowe czy międzynarodowe (rozporządzenie wykonawcze (UE) 2018/1795).
• Kryteria dla wnioskodawców składających wnioski o przyznanie zdolności przepustowej infrastruktury kolejowej (rozporządzenie wykonawcze (UE) 2015/10).
• niektórych aspektów procedury wydawania licencji przedsiębiorstwom kolejowym (rozporządzenie wykonawcze (UE) 2015/171);
• obliczania bezpośrednich kosztów korzystania z infrastruktury kolejowej (rozporządzenie wykonawcze (UE) 2015/909);
• Obowiązki sprawozdawcze państw członkowskich w ramach monitorowania rynku kolejowego (rozporządzenie wykonawcze (UE) 2015/1100);
• Procedury i kryteria dotyczące umów ramowych o alokację zdolności przepustowej infrastruktury kolejowej (rozporządzenie wykonawcze (UE) 2016/545);
• dostępu do obiektów infrastruktury usługowej i usług związanych z koleją (rozporządzenie wykonawcze (UE) 2017/2177).

W 2017 roku Komisja przyjęła decyzję delegowaną (UE) 2017/2075 zastępującą załącznik VII do dyrektywy 2012/34/UE. Załącznik ten dotyczy harmonogramu procesu alokacji zdolności przepustowej infrastruktury.

OD KIEDY PRZEPISY TE MAJĄ ZASTOSOWANIE?

Dyrektywa 2012/34/WE musiała zostać transponowana do prawa krajowego do 16 czerwca 2015 roku. Zasady zawarte w dyrektywie powinny wejść w życie z tą samą datą.

KONTEKST

Więcej informacji:

• Pakiety kolejowe (Komisja Europejska).

KLUCZOWE POJĘCIA

GŁÓWNY DOKUMENT

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/34/UE z dnia 21 listopada 2012 r. w sprawie utworzenia jednolitego europejskiego obszaru kolejowego (Dz.U. L 343 z 14.12.2012, s. 32–77)

Kolejne zmiany dyrektywy 2012/34/UE uwzględniono w tekście pierwotnym. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

DOKUMENTY POWIĄZANE

Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 2018/1795 z dnia 20 listopada 2018 r. ustanawiające procedurę i kryteria do celów stosowania badania równowagi ekonomicznej zgodnie z art. 11 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/34/UE (Dz.U. L 294 z 21.11.2018, s. 5–14)

Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2017/2177 z dnia 22 listopada 2017 r. w sprawie dostępu do obiektów infrastruktury usługowej i usług związanych z koleją (Dz.U. L 307 z 23.11.2017, s. 1–13)

Decyzja delegowana Komisji (UE) 2017/2075 z dnia 4 września 2017 r. zastępująca załącznik VII do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/34/UE w sprawie utworzenia jednolitego europejskiego obszaru kolejowego (Dz.U. L 295 z 14.11.2017, s. 69–73)

Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2016/545 z dnia 7 kwietnia 2016 r. w sprawie procedury i kryteriów dotyczących umów ramowych o alokację zdolności przepustowej infrastruktury kolejowej (Dz.U. L 94 z 8.4.2016, s. 1–11)

Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2015/1100 z dnia 7 lipca 2015 r. w sprawie obowiązków sprawozdawczych państw członkowskich w ramach monitorowania rynku kolejowego (Dz.U. L 181 z 9.7.2015, s. 1–26)

Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2015/909 z dnia 12 czerwca 2015 r. w sprawie zasad obliczania kosztów, które są ponoszone bezpośrednio jako rezultat przejazdu pociągu (Dz.U. L 148 z 13.6.2015, s. 17–22)

Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2015/171 z dnia 4 lutego 2015 r. w sprawie niektórych aspektów procedury wydawania licencji przedsiębiorstwom kolejowym (Dz.U. L 29 z 5.2.2015, s. 3–10)

Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2015/10 z dnia 6 stycznia 2015 r. w sprawie kryteriów w odniesieniu do wnioskodawców składających wnioski o przyznanie zdolności przepustowej infrastruktury kolejowej oraz uchylające rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 870/2014 (Dz.U. L 3 z 7.1.2015, s. 34–36)

Ostatnia aktualizacja: 14.06.2024