Przejrzyste finansowanie europejskich partii politycznych

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Rozporządzenie (UE, Euratom) nr 1141/2014 w sprawie statusu i finansowania europejskich partii politycznych i europejskich fundacji politycznych

JAKIE SĄ CELE ROZPORZĄDZENIA?

Celem rozporządzenia jest ustanowienie specjalnego systemu prawnego, finansowego i regulacyjnego dla europejskich partii politycznych i europejskich fundacji politycznych*. Zwiększa to ich widoczność, rozpoznawalność i skuteczność poprzez nadanie im osobowości prawnej* w Europie i zwiększenie elastyczności finansowania.
Rozporządzenie zmieniające (UE, Euratom) 2018/673 zaostrza szereg przepisów określonych w rozporządzeniu (UE, Euratom) 1141/2014 dotyczących między innymi rejestracji partii politycznych i fundacji oraz przejrzystości programów politycznych i logotypów partii.
Rozporządzenie zmieniające (UE, Euratom) 2019/493 ma na celu zapobieganie nadużyciom danych osobowych przez europejskie partie polityczne w wyborach do Parlamentu Europejskiego (PE).

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Na mocy rozporządzenia utworzono niezależny Urząd ds. Europejskich Partii Politycznych i Europejskich Fundacji Politycznych (APPF) do celów rejestracji i kontroli europejskich partii politycznych i fundacji oraz nakładania na nie kar. Informacje na temat partii i fundacji znajdują się w publicznie dostępnym rejestrze internetowym.
Aby móc się zarejestrować w Urzędzie jako europejska partia polityczna, sojusz polityczny* musi spełnić określone warunki. Obejmują one:
- konieczność posiadania siedziby na ternie państwa członkowskiego Unii Europejskiej (UE) wskazanego w jego statucie;
- jego partie członkowskie muszą być reprezentowane, w co najmniej jednej czwartej państw członkowskich UE, przez posłów do Parlamentu Europejskiego, parlamentów narodowych, parlamentów regionalnych lub zgromadzeń regionalnych (zastrzeżenie zawarte w rozporządzeniu (UE) 2018/673); lub
- on sam jako taki lub jego partie członkowskie musieli otrzymać, w co najmniej jednej czwartej państw członkowskich UE, co najmniej 3% głosów oddanych w każdym z tych państw podczas ostatnich wyborów do Parlamentu Europejskiego;
- jego partie członkowskie nie mogą należeć do innej europejskiej partii politycznej (pozwala to uniknąć sytuacji, w której poszczególni członkowie partii krajowej wchodzą w skład więcej niż jednej partii europejskiej w celu uzyskania maksymalnego dostępu do środków publicznych).
Jeśli partia europejska i powiązana z nią fundacja nie spełniają określonych wymagań lub podają nieprawdziwe informacje podczas rejestracji, Urząd może usunąć je z rejestru. W przypadku określonych naruszeń przepisów na partie mogą być także nakładane kary finansowe, jak również sankcja w postaci usunięcia z rejestru.
Partie mogą wykorzystywać finansowanie ze środków UE w celu finansowania kampanii wyborczych w wyborach do Parlamentu Europejskiego. Wydatki przeznaczone na kampanie muszą być wyraźnie oznaczone jako takie w rocznych sprawozdaniach finansowych partii.
Zarejestrowana europejska partia polityczna, której przynajmniej jeden członek jest posłem do Parlamentu Europejskiego, może ubiegać się o finansowanie ze środków UE.
Partie krajowe prezentują na swoich stronach internetowych logo i manifest polityczny powiązanych z nimi partii europejskich. Jest to warunek dostępu do środków finansowych. Ten warunek musi być spełniony przez partie członkowskie na co najmniej 12 miesięcy przed złożeniem wniosków o finansowanie.
W rozporządzeniu zmieniającym (UE) 2018/673 przewidziano, że 10% rocznego finansowania ze środków UE jest dzielone między kwalifikujące się partie, w równych częściach. Pozostałe 90% jest dzielone proporcjonalnie do liczby ich posłów do Parlamentu Europejskiego. Taką samą zasadę podziału stosuje się względem fundacji politycznych, które mogą uzyskać zwrot do 90% rocznych wydatków.
Surowe zasady regulują roczne kwoty pojedynczych darowizn, jakie mogą przyjmować partie i fundacje. Ich wysokość nie może przekraczać 18 000 EUR. Wszelkie darowizny przekraczające kwotę 12 000 euro muszą być niezwłocznie zgłaszane Urzędowi. Nazwiska darczyńców przekazujących poszczególne darowizny o wartości nieprzekraczającej 1500 EUR nie muszą być publikowane. Nie można przyjmować anonimowych darowizn.
Rozporządzenie zmieniające (UE, Euratom) 2019/493 wprowadziło system grzywien dla europejskich partii politycznych i fundacji, które naruszają przepisy o ochronie danych, aby celowo wpływać lub próbować wpływać na wynik wyborów do PE. Gdy krajowy organ nadzorczy uzna, że taka sytuacja miała miejsce, informuje o tym fakcie Urząd, który z kolei kieruje sprawę do komitetu niezależnych wybitnych osobistości. Na podstawie opinii komitetu Urząd może podjąć decyzję o nałożeniu kary finansowej, która może wynieść nawet 5% rocznego budżetu danej europejskiej partii lub fundacji. Ukarana partia lub fundacja nie może otrzymywać funduszy z budżetu UE w następnym roku.
Parlament Europejski może odzyskać nienależnie wypłacone kwoty, a osoby uznane za winne oszustwa muszą zwrócić nieprawidłowo wydatkowane środki. W przyszłości badaniem zarzucanych nadużyć będzie się zajmować Prokuratura Europejska (zob. streszczenie).
Przepisy dotyczące pochodzących z budżetu UE wkładów finansowych na rzecz europejskich partii politycznych znajdują się w rozporządzeniu (UE) 2018/1046, tj. w unijnym rozporządzeniu finansowym.

OD KIEDY ROZPORZĄDZENIE MA ZASTOSOWANIE?

Ma ono zastosowanie od 1 stycznia 2017 r.

KONTEKST

Więcej informacji:

Europejskie partie i fundacje polityczne (Parlament Europejski).
Zagadnienia strukturalne (Urząd ds. Europejskich Partii Politycznych oraz Europejskich Fundacji Politycznych).

KLUCZOWE POJĘCIA

Europejska fundacja polityczna. Podmiot, który jest formalnie powiązany z europejską partią polityczną, który jest zarejestrowany w Urzędzie ds. Europejskich Partii Politycznych i Europejskich Fundacji Politycznych i który poprzez swoją działalność, zgodną z celami i podstawowymi wartościami Unii Europejskiej, wspiera i przyczynia się do realizacji celów europejskiej partii politycznej, wykonując co najmniej jedno z poniższych zadań:

obserwację, analizę i udział w debacie poświęconej kwestiom z zakresu europejskiej polityki publicznej oraz procesu integracji europejskiej;
opracowywanie działań związanych z kwestiami z zakresu europejskiej polityki publicznej, takich jak organizacja i pomoc w organizacji poświęconych tym kwestiom seminariów, szkoleń, konferencji i badań, gromadzących zainteresowane pomioty, w tym organizacje młodzieżowe i innych przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego;
rozwój współpracy w celu upowszechniania demokracji, w tym w państwach trzecich;
ustanawianie ram współpracy na szczeblu unijnym dla krajowych fundacji politycznych, środowisk akademickich i innych odpowiednich osób i organów.

Status prawny. Posiadanie praw i obowiązków, takich jak możliwość zawierania umów, pozywania i bycia pozwanym.

Sojusz polityczny. Ustrukturyzowana współpraca partii politycznych lub obywateli.

GŁÓWNY DOKUMENT

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 1141/2014 z dnia 22 października 2014 r. w sprawie statusu i finansowania europejskich partii politycznych i europejskich fundacji politycznych (Dz.U. L 317 z 4.11.2014, s. 1–27).

Kolejne zmiany rozporządzenia (UE, Euratom) nr 1141/2014 zostały włączone do tekstu podstawowego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

DOKUMENTY POWIĄZANE

Decyzja Prezydium Parlamentu Europejskiego z dnia 1 lipca 2019 r. ustanawiająca przepisy wykonawcze do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 1141/2014 w sprawie statusu i finansowania europejskich partii politycznych i europejskich fundacji politycznych (Dz.U. C 249 z 28.6.2018, s. 2–46).

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 z dnia 18 lipca 2018 r. w sprawie zasad finansowych mających zastosowanie do budżetu ogólnego Unii, zmieniające rozporządzenia (UE) nr 1296/2013, (UE) nr 1301/2013, (UE) nr 1303/2013, (UE) nr 1304/2013, (UE) nr 1309/2013, (UE) nr 1316/2013, (UE) nr 223/2014 i (UE) nr 283/2014 oraz decyzję nr 541/2014/UE, a także uchylające rozporządzenie (UE, Euratom) nr 966/2012 (Dz.U. L 193 z 30.7.2018, s. 1–222).

Zob. tekst skonsolidowany.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 15 czerwca 2017 r. w sprawie finansowania partii politycznych i fundacji politycznych na szczeblu europejskim (2017/2733(RSP)) (Dz. U. C 331, 18.9.2018, s. 150).

Rozporządzenie Rady (UE) 2017/1939 z dnia 12 października 2017 r. wdrażające wzmocnioną współpracę w zakresie ustanowienia Prokuratury Europejskiej („EPPO”) (Dz.U. L 283 z 31.10.2017, s. 1–71).