8.7.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 155/1

(1)

Budowa gospodarki opartej na wiedzy (Rada Europejska, Lizbona 2000 r.) wymaga modernizacji i ciągłego doskonalenia systemów kształcenia i szkolenia zawodowego stosownie do szybkich zmian gospodarczych i społecznych, tak aby systemy te pozwalały zwiększać szanse na zatrudnienie oraz pogłębiały integrację społeczną i dawały wszystkim obywatelom większe możliwości, w tym osobom w niekorzystnej sytuacji społecznej, do uczenia się przez całe życie.

(2)

Podczas posiedzenia w Barcelonie w 2002 roku Rada Europejska wyznaczyła cel, zgodnie z którym europejskie systemy kształcenia i szkolenia mają do 2010 roku stać się światowym wzorcem jakości.

(3)

W lizbońskich zintegrowanych wytycznych w sprawie wzrostu gospodarczego i zatrudnienia (2005–2008) wzywa się państwa członkowskie do tworzenia powszechnych i przystępnych systemów uczenia się przez całe życie, reagujących na zmienne potrzeby gospodarki i społeczeństwa opartych na wiedzy. Adaptacja systemów kształcenia i szkolenia oraz budowanie ich potencjału są konieczne, by systemy te stały się lepiej przystosowane do potrzeb rynku pracy. Dlatego cele w dziedzinie gospodarki i zatrudnienia należy w coraz większym stopniu uzupełniać celami w zakresie kształcenia i szkolenia, tak aby konkurencyjność i spójność społeczna szły ze sobą w parze.

(4)

W następstwie rezolucji Rady z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wspierania wzmocnionej współpracy europejskiej w zakresie kształcenia i szkolenia zawodowego (4) („proces kopenhaski”) oraz w wyniku późniejszych wspólnych prac Komisji, państw członkowskich, partnerów społecznych, państw EOG-EFTA-EOG i krajów kandydujących nad priorytetem, którym jest zapewnienie wysokiej jakości, opracowano wspólne ramy służące zapewnianiu wysokiej jakości kształcenia i szkolenia zawodowego (zwane dalej „wspólnymi ramami zapewniania jakości”), uwzględniając przy tym dotychczasowe doświadczenia i najlepsze wzorce z poszczególnych krajów.

(5)

Jak stwierdzono we wspólnym okresowym sprawozdaniu Rady i Komisji z 2004 r. na temat programu prac „Edukacja i szkolenie 2010” (5) przeznaczonym dla Rady Europejskiej, wspólne ramy służące zapewnieniu wysokiej jakości kształcenia i szkolenia zawodowego (jako część działań następczych wynikających z deklaracji kopenhaskiej) oraz opracowanie uzgodnionego zestawu norm, procedur i wytycznych na rzecz zapewnienia wysokiej jakości (6) (w powiązaniu z procesem bolońskim i jako część programu prac nad celami systemów kształcenia i szkolenia) powinny być dla Europy nadrzędnymi priorytetami.

(6)

Na posiedzeniu w maju 2004 r. (7) Rada ds. Edukacji zatwierdziła koncepcję wspólnych ram zapewniania jakości i zwróciła się do państw członkowskich i Komisji o dobrowolne promowanie tej koncepcji w ramach przysługujących im kompetencji wspólnie z odpowiednimi zainteresowanymi stronami.

(7)

Powołanie europejskiej sieci ds. jakości kształcenia i szkolenia zawodowego (8) oznaczało stworzenie europejskiego forum, na którym można odpowiednio monitorować działania wynikające z konkluzji Rady z 2004 roku i z komunikatu z Helsinek i które ułatwia trwałą współpracę międzynarodową.

(8)

W komunikacie z Helsinek z 2006 r. podkreślono, że należy rozwijać i wdrażać wspólne europejskie narzędzia służące kształceniu i szkoleniu zawodowemu, stosując zasady leżące u podstaw wspólnych ram zapewniania jakości, o których mowa w konkluzjach Rady z maja 2004 r. w sprawie zapewniania wysokiej jakości kształcenia i szkolenia zawodowego, tak by zachęcać do poprawy jakości i do powszechniejszego udziału w europejskiej sieci na rzecz jakości kształcenia i szkolenia zawodowego.

(9)

W niniejszym zaleceniu ustanowione zostają europejskie ramy odniesienia na rzecz zapewniania jakości („ramy”), które opierają się na wspólnych ramach zapewniania jakości i je uszczegółowiają, a także stanowią punkt odniesienia mający pomóc państwom członkowskim promować i monitorować ciągłe doskonalenie systemów kształcenia i szkolenia zawodowego na podstawie wspólnych europejskich poziomów odniesienia. Ramy odniesienia powinny pomoc podnieść jakość kształcenia i szkolenia zawodowego oraz zwiększyć przejrzystość i spójność działań podejmowanych przez państwa członkowskie w tej dziedzinie, a przez to promować wzajemne zaufanie, mobilność pracowników i osób uczących się oraz uczenie się przez całe życie.

(10)

Na ramy odniesienia powinien składać się cykl zapewniania i doskonalenia jakości obejmujący etapy: planowania, realizacji, oceny i przeglądu systemu kształcenia i szkolenia zawodowego; etapom tym powinny towarzyszyć wspólne kryteria jakości oraz orientacyjne deskryptory i wskaźniki. Państwa członkowskie powinny w miarę potrzeb określić proces monitorowania, w tym mechanizmy oceny wewnętrznej i zewnętrznej, tak by można było wskazać atuty systemów, procesów i procedur oraz obszary wymagające ulepszeń. Ramy odniesienia powinny również przewidywać stosowanie narzędzi pomiaru, które pozwolą udokumentować ich skuteczność.

(11)

Ramy odniesienia powinny być stosowane wobec systemu kształcenia i szkolenia zawodowego, wobec podmiotów świadczących kształcenie i szkolenie oraz na poziomie przyznawania kwalifikacji. Przewidują one systemowe podejście do jakości, ponieważ obejmują właściwe poziomy i podmioty oraz relacje między nimi. Ramy powinny kłaść duży nacisk na monitorowanie i doskonalenie jakości poprzez łączenie oceny wewnętrznej z zewnętrzną, przegląd i proces ulepszeń uzupełnianych pomiarem i analizą jakościową. Ramy odniesienia powinny być podstawą do dalszego rozwoju w toku współpracy na szczeblu europejskim, krajowym, regionalnym i lokalnym.

(12)

Niniejsze zalecenie – dzięki konkretnym sposobom pomagającym oceniać i doskonalić jakość na wszystkich szczeblach – upowszechnia politykę i praktykę opartą na konkretnych danych prowadzącą do większej skuteczności i sprawiedliwości – zgodnie z konkluzjami Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich z 2006 roku w sprawie skuteczności edukacji i szkoleń i równego dostępu do nich (9).

(13)

Niniejsze zalecenie ustala ramy określania, wspierania i wymiany najlepszych wzorców nie tylko na szczeblu krajowym, ale również lokalnym i regionalnym, w odniesieniu do wszelkich stosownych sieci, w tym również do sieci europejskich ram odniesienia na rzecz zapewniania jakości.

(14)

W niniejszym zaleceniu wzięto pod uwagę „Wspólne zasady zapewniania jakości w kształceniu i szkoleniu”, zamieszczone w załączniku III do zalecenia Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie ustanowienia europejskich ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie (10) („europejskie ramy kwalifikacji”). Ramy odniesienia powinny zatem pomóc we wdrażaniu europejskich ram kwalifikacji, zwłaszcza w odniesieniu do jakości dokumentowania wyników uczenia się. Powinny również pomóc we wdrażaniu innych instrumentów europejskich, takich jak europejski system transferu i osiągnięć w kształceniu i szkoleniu zawodowym oraz wspólne europejskie zasady identyfikacji i walidacji uczenia się pozaformalnego i nieformalnego.

(15)

Z uwagi na niewiążący charakter niniejsze zalecenie jest zgodne z zasadą pomocniczości, o której mowa w art. 5 Traktatu, ma wspierać i uzupełniać działania państw członkowskich dzięki ułatwianiu dalszej współpracy między nimi na rzecz zwiększania przejrzystości kształcenia i szkolenia zawodowego oraz na rzecz promowania mobilności i uczenia się przez całe życie. Powinno ono zostać wdrożone zgodnie z krajowym ustawodawstwem i krajową praktyką. Niniejsze zalecenie jest także zgodne z zasadą proporcjonalności, o której mowa w tym samym artykule, ze względu na to, że nie zastępuje ani nie określa krajowych systemów zapewniania jakości. Ramy odniesienia nie określają konkretnego systemu ani koncepcji zapewniania jakości, ale określają wspólne zasady, kryteria jakości, orientacyjne deskryptory i wskaźniki, które mogą pomóc w ocenie i poprawie istniejących systemów kształcenia i szkolenia oraz sposobów świadczenia usług.

(16)

Celem wskaźników odniesienia zaproponowanych w załączniku II niniejszego zalecenia jest pomoc w ocenie i polepszeniu jakości systemów kształcenia i szkolenia zawodowego oraz jego organizatorów zgodnie z krajowym ustawodawstwem i krajową praktyką; wskaźniki te mają też służyć jako zestaw środków, z których różni użytkownicy mogą wybierać wskaźniki najbardziej odpowiadające wymogom ich systemów zapewniania jakości. Jeżeli chodzi o ich charakter i cel, należy je odróżnić od wskaźników i poziomów odniesienia, o których mowa w konkluzjach Rady z dnia 25 maja 2007 r. w sprawie spójnych ram wskaźników i poziomów odniesienia na potrzeby monitorowania postępów w realizacji celów lizbońskich w dziedzinie kształcenia i szkolenia (11).

(17)

Jeżeli ramy odniesienia będą stosowane i dalej rozwijane przez państwa członkowskie, to mogą pomóc w dalszej poprawie i rozwoju systemów kształcenia i szkolenia zawodowego, wspieraniu strategii uczenia się przez całe życie oraz dalszej integracji europejskiego rynku pracy i wdrażaniu europejskich ram kwalifikacji oraz promowaniu kultury poprawy jakości na wszystkich szczeblach przy poszanowaniu bogactwa różnorodności krajowych systemów edukacyjnych.

(18)

Niniejsze zalecenie powinno przyczynić się do unowocześnienia systemu kształcenia i szkolenia, wzmocnić skuteczność kształcenia poprzez zapobieganie przypadkom porzucania nauki bez uzyskania kwalifikacji, poprawić wzajemną zależność między kształceniem, szkoleniem i zatrudnieniem, zwiększyć liczbę pomostów między formalnym, nieformalnym i pozaformalnym uczeniem się i szkoleniem oraz rozwinąć potwierdzanie kwalifikacji na podstawie nabytego doświadczenia,

1)

by stosowały i dalej rozwijały europejskie ramy odniesienia na rzecz zapewniania jakości („ramy”), kryteria jakości, orientacyjne deskryptory oraz wskaźniki odniesienia określone i opisane w załącznikach I i II w celu dalszego doskonalenia i rozwoju krajowych systemów kształcenia i szkolenia zawodowego, wspierania strategii uczenia się przez całe życie i wdrażania ram kwalifikacji i europejskiej karty na rzecz jakości mobilności oraz zachęcania do doskonalenia jakości i innowacji na wszystkich szczeblach. Należy zwrócić szczególną uwagę na przejście z kształcenia i szkolenia zawodowego do szkolnictwo wyższego;

2)

opracowanie przez każde z nich, nie później niż dnia 18 czerwca 2011 r., podejścia mającego na celu poprawę, w miarę potrzeby, systemów zapewniania jakości na szczeblu krajowym i jak najlepsze stosowanie ram, angażującego partnerów społecznych, władze regionalne i lokalne oraz wszelkie inne zainteresowane strony zgodnie z krajowym ustawodawstwem i praktyką;

3)

aktywne uczestnictwo w sieci ds. europejskich ram odniesienia na rzecz zapewniania jakości („sieć ds. ram”), co powinno stanowić podstawę do dalszego rozwoju wspólnych zasad, kryteriów i wskaźników odniesienia oraz wytycznych i narzędzi poprawy jakości kształcenia i szkolenia zawodowego na poziomach krajowym, regionalnym i lokalnym;

4)

powołanie, o ile jeszcze nie istnieje, krajowego punktu referencyjnego na rzecz zapewniania jakości w kształceniu i szkoleniu zawodowym, powiązanego z odpowiednimi strukturami i wymogami poszczególnych państw członkowskich i grupującego, z uwzględnieniem praktyki krajowej, istniejące odpowiednie organy krajowe oraz angażującego partnerów społecznych i wszystkie zainteresowane strony na poziomie krajowym i regionalnym w celu zapewnienia kontynuacji inicjatyw. Punkty referencyjne powinny:

5)

przeprowadzanie przeglądu procesu wdrażania co cztery lata (i włączanie takiego przeglądu do co drugiego krajowego sprawozdania z postępu prac, przygotowywanego w ramach przyszłych ram strategicznych europejskiej współpracy w zakresie kształcenia i szkolenia) na podstawie kryteriów odniesienia, które zostaną określone we współpracy z Komisją i państwami członkowskimi w ramach sieci ds. ram.

1)

by wspierać państwa członkowskie w realizacji wyżej wymienionych zadań, zwłaszcza przez ułatwianie współpracy i wzajemnego uczenia się, testowanie i opracowywanie wskazówek oraz informowanie o stanie jakości kształcenia i szkolenia zawodowego w państwach członkowskich;

2)

propagowania i uczestniczenia wraz z państwami członkowskimi w sieci ds. ram, a w stosownych przypadkach przyczyniania się w ten sposób do rozwoju polityki w tej dziedzinie poprzez konkretne wnioski i inicjatywy;

3)

zapewniania kontynuacji realizacji niniejszego zalecenia poprzez przedstawianie co cztery lata Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdania na temat zdobytych doświadczeń i wniosków na przyszłość, w tym w razie potrzeby dokonywanie przeglądu niniejszego zalecenia we współpracy z państwami członkowskimi i z udziałem poszczególnych zainteresowanych stron;

4)

przeprowadzania, na podstawie tego sprawozdania oraz we współpracy z państwami członkowskimi, oceny realizacji niniejszego zalecenia oraz w razie potrzeby dokonywania w nim zmian.