3.7.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 151/1

(1)

Art. 152 Traktatu stanowi, że działanie Wspólnoty, które uzupełnia polityki krajowe, powinno być nakierowane na poprawę zdrowia publicznego, zapobieganie chorobom i dolegliwościom ludzkim oraz usuwanie źródeł zagrożeń dla zdrowia ludzkiego.

(2)

Ocenia się, że w państwach członkowskich od 8–12 % pacjentów przyjmowanych do szpitala cierpi z powodu zdarzeń niepożądanych podczas korzystania z opieki zdrowotnej (4).

(3)

Europejskie Centrum ds. Kontroli i Zapobiegania Chorób oceniło, że średnio zakażenia związane z opieką zdrowotną występują u jednego z dwudziestu hospitalizowanych pacjentów, czyli u 4,1 mln pacjentów rocznie w UE, i że zakażenia takie powodują 37 000 tys. przypadków śmiertelnych rocznie.

(4)

Niedostateczny poziom bezpieczeństwa pacjentów stanowi poważny problem zdrowotny, a także znaczne obciążenie ekonomiczne ograniczonych zasobów w dziedzinie zdrowia. Dużej części zdarzeń niepożądanych, zarówno w sektorze szpitalnym, jak i w podstawowej opiece zdrowotnej można uniknąć; za ich większość wydają się odpowiadać czynniki systemowe.

(5)

Podstawą zalecenia są prace w dziedzinie bezpieczeństwa pacjentów prowadzone przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) za pośrednictwem Światowego Sojuszu na Rzecz Bezpieczeństwa Pacjentów, a także przez Radę Europy i Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD).

(6)

Wspólnota w ramach siódmego programu ramowego w zakresie badań i rozwoju (5) wspiera badania systemów opieki zdrowotnej, w szczególności – w ramach tematu „Zdrowie” – badania jakości świadczonych usług zdrowotnych, koncentrując się na bezpieczeństwie pacjentów. Ta ostatnia kwestia ma również szczególną wagę w ramach tematu „Technologie informacyjne i komunikacyjne”.

(7)

Komisja, w białej księdze „Razem na rzecz zdrowia: Strategiczne podejście dla UE na lata 2008–2013” z dnia 23 października 2007 r. określa bezpieczeństwo pacjentów jako obszar wymagający działań.

(8)

Dowody sugerują, że państwa członkowskie znajdują się na różnych poziomach opracowywania i wdrażania skutecznych, kompleksowych strategii w zakresie bezpieczeństwa pacjentów (6). Dlatego też niniejsze zalecenie ma na celu stworzenie ram stymulujących kształtowanie polityki i przyszłych działań w państwach członkowskich i między nimi w celu rozwiązania kluczowych problemów dotyczących bezpieczeństwa pacjentów, przed jakimi stoi UE.

(9)

Należy informować pacjentów i ich upodmiotowić przez zaangażowanie ich w ochronę bezpieczeństwa pacjentów; należy ich informować o obowiązujących standardach bezpieczeństwa pacjentów, wzorcowych rozwiązaniach lub środkach bezpieczeństwa oraz o tym, jak mogą znaleźć dostępne i zrozumiałe informacje o systemie skarg i odszkodowań.

(10)

Państwa członkowskie powinny tworzyć, utrzymywać lub doskonalić wszechstronne systemy zgłaszania zdarzeń i wyciągania wniosków w celu rejestrowania skali i przyczyn zdarzeń niepożądanych oraz opracowywania na tej podstawie skutecznych rozwiązań i sposobów reagowania. Bezpieczeństwo pacjentów powinno być częścią kształcenia i szkolenia pracowników opieki zdrowotnej, odpowiadających za opiekę nad pacjentami.

(11)

Na szczeblu Wspólnoty należy gromadzić porównywalne i zbiorcze dane w celu ustanowienia skutecznych i przejrzystych programów, struktur i polityk w zakresie bezpieczeństwa pacjentów, a także należy rozpowszechniać najlepsze praktyki w państwach członkowskich. Aby ułatwić wzajemne uczenie się, należy w ramach współpracy pomiędzy państwami członkowskimi a Komisją Europejską opracować wspólną terminologię dotyczącą bezpieczeństwa pacjentów oraz wspólne wskaźniki, z uwzględnieniem prac odpowiednich organizacji międzynarodowych.

(12)

Do poprawy bezpieczeństwa pacjentów mogą w znacznym stopniu przyczynić się narzędzia technologii teleinformatycznych, takie jak elektroniczna dokumentacja zdrowotna lub e-recepty, np. poprzez systematyczne badanie potencjalnych interakcji produktów leczniczych lub alergii na te produkty. Narzędzia technologii teleinformatycznych powinny również służyć do pogłębiania poziomu wiedzy użytkowników produktów leczniczych.

(13)

Należy opracować krajową strategię, uzupełniającą strategie zmierzające do racjonalnego stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych (7), przewidującą uwzględnienie profilaktyki i kontroli zakażeń związanych z opieką zdrowotną w krajowych celach w zakresie zdrowia publicznego oraz zmierzającą do obniżenia ryzyka zakażeń związanych z opieką zdrowotną w instytucjach opieki zdrowotnej. Niezbędny jest przydział koniecznych środków na wdrażanie elementów wspomnianej strategii w ramach podstawowego finansowania świadczeń zdrowotnych.

(14)

Zapobieganie zakażeniom związanym z opieką zdrowotną i ich kontrola powinny stanowić długoterminowy priorytet strategiczny dla instytucji opieki zdrowotnej. Konieczna jest współpraca obejmująca wszystkie poziomy hierarchii i wszystkie funkcje, zmierzająca do zmian organizacyjnych i postępowania zorientowanych na wyniki; służyć temu powinno określenie zakresów odpowiedzialności na wszystkich poziomach, organizowanie infrastruktury pomocniczej i lokalnych zasobów technicznych oraz tworzenie procedur oceny.

(15)

Dane dostępne na temat zakażeń związanych z opieką zdrowotną nie zawsze wystarczają do dokonywania przez sieci nadzoru miarodajnych porównań poszczególnych instytucji, do monitorowania epidemiologii czynników chorobotwórczych związanych z opieką zdrowotną oraz do oceny i kształtowania polityki w zakresie profilaktyki i kontroli zakażeń związanych z opieką zdrowotną. Należy zatem stworzyć lub usprawnić systemy nadzoru na szczeblu poszczególnych instytucji opieki zdrowotnej oraz na szczeblu regionalnym i krajowym.

(16)

Państwa członkowskie powinny działać w kierunku zmniejszenia liczby ludzi cierpiących z powodu zakażeń związanych z opieką zdrowotną. Aby spadła liczba zakażeń związanych z opieką zdrowotną, należy wspierać pozyskiwanie pracowników medycznych specjalizujących się w kontroli zakażeń. Ponadto państwa członkowskie i ich instytucje opieki zdrowotnej powinny rozważyć taką możliwość, by pracownicy kontaktowi wspierali prace specjalistycznego personelu ds. kontroli zakażeń na szczeblu klinicznym.

(17)

Państwa członkowskie powinny ściśle współpracować z przemysłem technologii medycznych w celu wspierania lepszego projektowania produktów pod kątem bezpieczeństwa pacjentów, tak aby zmniejszyć występowanie zdarzeń niepożądanych w opiece zdrowotnej.

(18)

W celu realizacji wymienionych powyżej celów w zakresie bezpieczeństwa pacjentów, w tym profilaktyki i kontroli zakażeń związanych z opieką zdrowotną, państwa członkowskie powinny przyjąć kompleksowe podejście, uwzględniając jednocześnie najistotniejsze elementy mające realny wpływ na częstość występowania zdarzeń niepożądanych i obciążenie nimi wywołane.

(19)

Działania wspólnotowe w dziedzinie zdrowia publicznego należy podejmować z pełnym poszanowaniem obowiązków państw członkowskich w zakresie organizacji i świadczenia usług zdrowotnych i opieki medycznej,

„Zdarzenie niepożądane”: oznacza zdarzenie, w wyniku którego pacjent ponosi szkodę;

„Szkoda”: oznacza fizyczne lub funkcjonalne upośledzenie organizmu lub wszelkie wynikające z tego szkodliwe konsekwencje;

„Zakażenia związane z opieką zdrowotną”: oznaczają dowolną chorobę lub patologię związaną z obecnością zarazka lub jego produktów w związku z kontaktem z obiektami opieki zdrowotnej lub zabiegami opieki zdrowotnej lub zabiegami leczniczymi;

„Bezpieczeństwo pacjenta”: oznacza stan, w którym pacjent nie doznaje niepotrzebnej rzeczywistej szkody ani nie jest narażony na potencjalną szkodę w związku z opieką zdrowotną;

„Wskaźnik proceduralny”: oznacza wskaźnik odnoszący się do stopnia przestrzegania ustalonych czynności, takich jak higiena rąk, nadzór, standardowe procedury operacyjne;

„Wskaźnik strukturalny”: oznacza wskaźnik odnoszący się do wszelkich zasobów, takich jak pracownicy, infrastruktura lub komitet;

1.

Wspierały ustanawianie i rozwijanie krajowych działań i programów dotyczących bezpieczeństwa pacjentów poprzez:

2.

Informowały pacjentów i ich upodmiotowienie poprzez:

3.

Wspierały tworzenie lub usprawnianie systemów umożliwiających zgłaszanie niepożądanych zdarzeń bez narażenia się na sankcje oraz wyciąganie wniosków z takich zdarzeń; systemy te powinny:

4.

Promowały, na odpowiednim szczeblu, kształcenie i szkolenie pracowników opieki zdrowotnej w kwestiach bezpieczeństwa pacjentów poprzez:

5.

Sklasyfikowały i mierzyły bezpieczeństwo pacjentów na szczeblu wspólnotowym poprzez wzajemną współpracę i współpracę z Komisją w celu:

6.

Dzieliły się wiedzą, doświadczeniem i wzorcowymi rozwiązaniami poprzez wzajemną współpracę i współpracę z Komisją oraz odnośnymi organami europejskimi i międzynarodowymi w zakresie:

7.

Tworzyły i wspierały badania dotyczące bezpieczeństwa pacjentów.

8.

Przyjęły i wdrożyły, na odpowiednim szczeblu, strategię profilaktyki i kontroli zakażeń związanych z opieką zdrowotną w ramach dążenia do następujących celów:

9.

Rozważyły – pod kątem skoordynowanego wdrażania strategii, o której mowa w pkt 8 oraz pod kątem wymiany informacji i koordynacji z Komisją, ECDC, Europejską Agencją Leków i innymi państwami członkowskimi – takiej ewentualności, by w miarę możliwości do 9 czerwca 2011 r. ustanowić międzysektorowy mechanizm lub równoważne systemy dostosowane do infrastruktury poszczególnych państw członkowskich i współdziałające lub zintegrowane z istniejącym międzysektorowym mechanizmem stworzonym zgodnie z zaleceniem Rady nr 2002/77/WE z dnia 15 listopada 2001 r. w sprawie racjonalnego stosowania leków przeciwdrobnoustrojowych w leczeniu ludzi (9).

10.

Rozpowszechniały treść niniejszego zalecenia w organizacjach opieki zdrowotnej, organizacjach zawodowych i instytucjach edukacyjnych oraz zachęcały ich do przyjęcia zalecanego podejścia, tak aby kluczowe elementy zalecenia stały się częścią codziennej praktyki.

11.

Przedstawiły Komisji sprawozdania z wdrażania niniejszego zalecenia do 9 czerwca 2011 r. oraz, na wniosek Komisji, później – z myślą o dalszym śledzeniu efektów niniejszego zalecenia na szczeblu wspólnotowym.