(1)

W związku z gruntowną modernizacją zasad pomocy państwa, która ma przyczynić się zarówno do realizacji strategii „Europa 2020” na rzecz wzrostu, jak i do konsolidacji budżetowej, art. 107 Traktatu powinien być stosowany skutecznie i jednolicie w całej Unii. Rozporządzeniem Rady (WE) nr 659/1999 z dnia 22 marca 1999 r. skodyfikowano i ugruntowano wcześniejszą praktykę Komisji celem zwiększenia pewności prawa oraz wsparcia rozwoju polityki w dziedzinie pomocy państwa w przejrzystych warunkach. W świetle doświadczeń zgromadzonych w związku z jego stosowaniem oraz ostatnich zmian, takich jak rozszerzenie oraz kryzys gospodarczo-finansowy, niektóre aspekty rozporządzenia wymagają jednak zmiany, by Komisja mogła działać bardziej efektywnie .

(1)

W związku z gruntowną modernizacją zasad pomocy państwa, która ma przyczynić się zarówno do realizacji strategii „Europa 2020” na rzecz wzrostu, jak i do konsolidacji budżetowej, art. 107 Traktatu powinien być stosowany skutecznie i jednolicie w całej Unii. Rozporządzeniem Rady (WE) nr 659/1999 z dnia 22 marca 1999 r. skodyfikowano i ugruntowano wcześniejszą praktykę Komisji celem zwiększenia pewności prawa oraz wsparcia rozwoju polityki w dziedzinie pomocy państwa w przejrzystych warunkach. W świetle doświadczeń zgromadzonych w związku z jego stosowaniem oraz ostatnich zmian, takich jak rozszerzenie oraz kryzys gospodarczo-finansowy, niektóre aspekty rozporządzenia wymagają jednak zmiany, by Komisja dysponowała sprawnymi i bardziej skutecznymi instrumentami kontroli pomocy państwa oraz egzekwowania prawa w tej dziedzinie .

(1a)

Istotne jest, aby Komisja skupiła swoją uwagę na sprawach dotyczących pomocy państwa, które potencjalnie mogą zakłócić konkurencję na rynku wewnętrznym. Cel ten jest zgodny z komunikatem Komisji z dnia 8 maja 2012 r. w sprawie unowocześnienia unijnej polityki w dziedzinie pomocy państwa i uzyskał poparcie Parlamentu Europejskiego w rezolucji z dnia 17 stycznia 2013 r. w sprawie unowocześnienia pomocy państwa. Oznacza to, że Komisja powinna powstrzymywać się od ingerencji w środki, które dotyczą mniejszych przedsiębiorstw i mają jedynie lokalne oddziaływanie, w szczególności jeżeli głównym celem tych środków jest realizacja celów społecznych, które nie zakłócają rynku wewnętrznego. Komisja powinna zatem mieć możliwość odmowy badania takich spraw, a w szczególności przedstawianych jej skarg, nawet w przypadku gdy skarżący uporczywie odpowiadają na każde zaproszenie do zgłaszania uwag. Komisja powinna jednak przyjrzeć się przypadkom zgłaszanym jej przez wielu skarżących, a także uważać, by nie wyłączyć zbyt wielu działań z zakresu kontroli pomocy państwa.

(1b)

Obecnie w państwach członkowskich stosuje się różne interpretacje usług, w przypadku gdy nie istnieje żaden prawdziwy interes gospodarczy oraz obserwuje się brak podaży rynkowej i/lub popytu rynkowego. Tego rodzaju usługi nie powinny podlegać zasadom pomocy państwa. Taka niejasna sytuacja stwarza problemy zwłaszcza dla trzeciego sektora, w którym podmioty nienastawione na zysk są niepotrzebnie pozbawiane możliwości korzystania z pomocy państwa w obawie przed ewentualnymi skargami. W kontekście unowocześniania zasad pomocy państwa Komisja powinna wezwać państwa członkowskie do przeprowadzenia – w oparciu o „test rynkowy” – oceny, czy na rynku istnieje rzeczywisty popyt na określone usługi lub ich podaż, oraz wspierać je w tym zadaniu. Powyższy aspekt należy również uwzględnić podczas przeprowadzanej przez Komisję oceny zasadności danej skargi.

(1c)

Podstawa prawna niniejszego rozporządzenia, art. 109 TFUE, przewiduje jedynie konsultacje z Parlamentem Europejskim, a nie procedurę współdecyzji, jak ma to miejsce w innych obszarach integracji rynku i regulacji gospodarczych w następstwie wejścia w życie Traktatu z Lizbony. Nie można tolerować takiego deficytu demokracji w odniesieniu do wniosków, które dotyczą środków sprawowania przez Komisję nadzoru nad decyzjami i aktami przyjmowanymi przez wybieralne organy krajowe i lokalne, zwłaszcza gdy chodzi o związane z prawami podstawowymi usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym. Deficyt ten należy skorygować przy okazji zmiany traktatu w przyszłości. Komunikat Komisji z dnia 28 listopada 2012 r. zatytułowany „Plan działania na rzecz pogłębienia unii gospodarczej i walutowej” przewiduje przedstawienie wniosków dotyczących zmiany traktatu do 2014 r. Wniosek taki powinien zawierać między innymi konkretną propozycję dotyczącą zmiany art. 109 TFUE w celu przyjęcia rozporządzeń, o których mowa w tym artykule, zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą.

(3)

Dla celów oceny zgodności środka pomocy z rynkiem wewnętrznym po wszczęciu formalnej procedury dochodzenia, w szczególności jeżeli chodzi o nowatorskie lub technicznie złożone środki podlegające szczegółowej ocenie, Komisja powinna być w stanie, w drodze zwykłego wniosku lub decyzji, zażądać od jakiegokolwiek przedsiębiorstwa, związku przedsiębiorstw lub państwa członkowskiego wszelkich informacji niezbędnych do dokończenia oceny, jeżeli informacje będące do jej dyspozycji nie są wystarczające, z należytym uwzględnieniem zasady proporcjonalności, szczególnie w odniesieniu do małych i średnich przedsiębiorstw.

(3)

Dla celów oceny zgodności środka pomocy z rynkiem wewnętrznym po wszczęciu formalnej procedury dochodzenia, w szczególności jeżeli chodzi o nowatorskie lub technicznie złożone środki podlegające szczegółowej ocenie, Komisja powinna być w stanie, w drodze zwykłego wniosku lub decyzji, zażądać od jakiegokolwiek przedsiębiorstwa, związku przedsiębiorstw lub państwa członkowskiego wszelkich informacji niezbędnych do dokończenia oceny, jeżeli informacje będące do jej dyspozycji nie są wystarczające, z należytym uwzględnieniem zasady proporcjonalności, szczególnie w odniesieniu do małych i średnich przedsiębiorstw. Takie uprawnienia już obowiązują w przypadku egzekwowania przepisów w zakresie przeciwdziałania praktykom monopolistycznym, a ich brak w odniesieniu do egzekwowania przepisów w dziedzinie pomocy państwa należy uznać za nieprawidłowość, zważywszy, że pomoc państwa może prowadzić do takich samych zakłóceń na rynku wewnętrznym jak naruszenia art. 101 lub 102 Traktatu.

(3a)

W swojej rezolucji z dnia 17 stycznia 2013 r. w sprawie unowocześnienia polityki w dziedzinie pomocy państwa Parlament Europejski wyraził już swoje poparcie dla gromadzenia informacji przez Komisję bezpośrednio od uczestników rynku, jeżeli informacje, jakimi dysponuje, są niewystarczające.

(3b)

Aby zrównoważyć te nowe uprawnienia dochodzeniowe, Komisja powinna odpowiadać przed Parlamentem Europejskim. Komisja powinna informować regularnie Parlament Europejski o trwających procedurach dochodzenia.

(4)

Komisja powinna być w stanie egzekwować stosowanie się do wniosków o udzielenie informacji, skierowanych do jakiegokolwiek przedsiębiorstwa lub związku przedsiębiorstw, w zależności od sytuacji, poprzez nakładanie proporcjonalnych grzywien i okresowych kar pieniężnych. Prawa stron, do których zwrócono się o udzielenie informacji, powinny być chronione poprzez zapewnienie im możliwości przedstawienie swojego stanowiska przed podjęciem decyzji o nałożeniu grzywny lub okresowej kary pieniężnej. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej powinien mieć nieograniczone prawo do orzekania w kwestii takich grzywien i okresowych kar pieniężnych na mocy art. 261 Traktatu.

(4)

Komisja powinna być w stanie egzekwować stosowanie się do wniosków o udzielenie informacji, skierowanych do jakiegokolwiek przedsiębiorstwa lub związku przedsiębiorstw, w zależności od sytuacji, poprzez nakładanie proporcjonalnych grzywien i okresowych kar pieniężnych. Podczas oceny wysokości takich kar Komisja powinna wprowadzić rozróżnienie pomiędzy poszczególnymi podmiotami w zależności od ich roli w danej sprawie i powiązania z nią. Niższy wymiar kar powinien być stosowany w przypadku stron, które Komisja włącza w daną sprawę poprzez skierowanie do nich wniosku o udzielenie informacji, ponieważ te strony trzecie nie są powiązane z dochodzeniem w taki sam sposób, jak domniemany beneficjent i strona składająca skargę. Ponadto Komisja powinna należycie uwzględnić konkretne okoliczności każdej sprawy oraz koszty przestrzegania przepisów ponoszone przez każdego adresata wniosku o udzielenie informacji, szczególnie przez małe i średnie przedsiębiorstwa. Prawa stron, do których zwrócono się o udzielenie informacji, powinny być chronione poprzez zapewnienie im możliwości przedstawienie swojego stanowiska przed podjęciem decyzji o nałożeniu grzywny lub okresowej kary pieniężnej. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej powinien mieć nieograniczone prawo do orzekania w kwestii takich grzywien i okresowych kar pieniężnych na mocy art. 261 Traktatu.

(9)

Komisja może z własnej inicjatywy zbadać informacje z dowolnego źródła na temat pomocy państwa przyznanej bezprawnie, aby zapewnić zgodność z art. 108 Traktatu, a w szczególności z obowiązkiem zgłoszenia oraz klauzulą zawieszającą przewidzianą w art. 108 ust. 2 Traktatu, oraz dokonać oceny jej zgodności z rynkiem wewnętrznym. W tym kontekście skargi są ważnym źródłem informacji przy wykrywaniu naruszeń unijnych zasad pomocy państwa.

(9)

Komisja może z własnej inicjatywy zbadać informacje z dowolnego źródła na temat pomocy państwa przyznanej bezprawnie, aby zapewnić zgodność z art. 108 Traktatu, a w szczególności z obowiązkiem zgłoszenia oraz klauzulą zawieszającą przewidzianą w art. 108 ust. 2 Traktatu, oraz dokonać oceny jej zgodności z rynkiem wewnętrznym. W tym kontekście skargi są ważnym źródłem informacji przy wykrywaniu naruszeń unijnych zasad pomocy państwa. Dlatego ważne jest, by nie nakładać zbyt licznych lub zbyt formalnych ograniczeń dotyczących składania skarg. W szczególności indywidualni obywatele powinni zachować prawo do składania skarg za pośrednictwem łatwo dostępnej i przyjaznej procedury.

(9a)

Należy zachęcać państwa członkowskie do zgłaszania środków pomocy państwa i nie należy nakładać na nie nadmiernych kar, w przypadku gdy zbadanie zgłoszonej pomocy państwa zajmuje Komisji zbyt dużo czasu. W związku z tym jeżeli decyzja Komisji nie nadejdzie w przeciągu sześciu miesięcy od zgłoszenia, w ewentualnej przyszłej decyzji o windykacji tej pomocy należy wykazać, że zgłoszenie było niekompletne, a dane państwo członkowskie nie odpowiedziało we właściwy sposób na wnioski o udzielenie informacji.

(11)

Skarżący powinni być zobowiązani wykazać, że są zainteresowanymi stronami w rozumieniu art. 108 ust. 2 TFUE oraz art. 1 lit. h) rozporządzenia (WE) nr 659/1999. Powinni być także zobowiązani do przekazania pewnej ilości informacji w formie, którą Komisja powinna móc określić w przepisach wykonawczych.

(11)

Skarżący powinni być zobowiązani wykazać, że są zainteresowanymi stronami w rozumieniu art. 108 ust. 2 TFUE oraz art. 1 lit. h) rozporządzenia (WE) nr 659/1999. Powinno się jednakże unikać zbyt wąskiej interpretacji terminu „zainteresowana strona”. Wszyscy skarżący powinni być zobowiązani do przekazania pewnej minimalnej ilości informacji w  łatwo dostępnej i przyjaznej formie, którą Komisja powinna móc określić w przepisach wykonawczych. W przypadku gdy skarżący nie zgłoszą uwag ani nie dostarczą informacji wskazujących na istnienie pomocy przyznanej bezprawnie lub pomocy świadczonej niezgodnie z przeznaczeniem, która potencjalnie może zakłócić konkurencję na rynku wewnętrznym, Komisja powinna móc uznać skargę za wycofaną.

(11a)

Komisja powinna rozważyć przeprowadzenie dochodzenia w związku ze skargami stron trzecich, jeżeli przedstawiono wystarczające dowody wskazujące na zakłócenie konkurencji na rynku wewnętrznym.

(13)

Aby zapewnić konsekwentne traktowanie przez Komisję podobnych kwestii na całym rynku wewnętrznym, należy dopełnić obecne uprawnienia Komisji poprzez wprowadzenie podstawy prawnej umożliwiającej wszczynanie dochodzeń w odniesieniu do sektorów gospodarki lub określonych instrumentów pomocy w kilku państwach członkowskich. Ze względu na zasadę proporcjonalności badania sektorowe powinny opierać się na wcześniejszej analizie publicznie dostępnych informacji wskazujących na występowanie pewnych kwestii związanych z pomocą państwa w danym sektorze lub z wykorzystaniem określonego instrumentu pomocy w kilku państwach członkowskich, na przykład że istniejące środki pomocy, w szczególności stosowane w określonym sektorze lub oparte na określonym instrumencie w kilku państwach członkowskich, nie są, bądź też przestały być, zgodne z rynkiem wewnętrznym. Takie badania powinny umożliwić Komisji rozstrzyganie kwestii horyzontalnych z dziedziny pomocy państwa w sposób efektywny i przejrzysty.

(13)

Aby zapewnić konsekwentne traktowanie przez Komisję podobnych kwestii na całym rynku wewnętrznym, należy dopełnić obecne uprawnienia Komisji poprzez wprowadzenie podstawy prawnej umożliwiającej wszczynanie dochodzeń w odniesieniu do sektorów gospodarki lub określonych instrumentów pomocy w kilku państwach członkowskich. Ze względu na zasadę proporcjonalności badania sektorowe powinny opierać się na wcześniejszej analizie publicznie dostępnych informacji wskazujących na występowanie pewnych kwestii związanych z pomocą państwa w danym sektorze lub z wykorzystaniem określonego instrumentu pomocy w kilku państwach członkowskich, na przykład że istniejące środki pomocy, w szczególności stosowane w określonym sektorze lub oparte na określonym instrumencie w kilku państwach członkowskich, nie są, bądź też przestały być, zgodne z rynkiem wewnętrznym. Zważywszy, że dzięki bezpośrednim powiązaniom ze swoimi okręgami wyborczymi posłowie do Parlamentu Europejskiego również mogą być alarmowani o możliwych rozbieżnościach w praktykach związanych z pomocą państwa w danym sektorze, Parlament Europejski również powinien być uprawniony do zwrócenia się do Komisji z wnioskiem o zbadanie tego sektora. W takich przypadkach w celu informowania Parlamentu Europejskiego o dochodzeniach Komisja przesyła Parlamentowi Europejskiemu sprawozdania okresowe z postępów tych dochodzeń. Takie badania powinny umożliwić Komisji rozstrzyganie kwestii horyzontalnych z dziedziny pomocy państwa w sposób efektywny i przejrzysty.

(14)

Jednolite stosowanie zasad pomocy państwa wymaga również ustalenia sposobu współpracy między sądami państw członkowskich i Komisją. Taka współpraca jest istotna dla wszystkich sądów państw członkowskich stosujących art. 107 ust. 1 i art. 108 Traktatu, w dowolnym kontekście. W szczególności sądy krajowe powinny mieć możliwość zwrócenia się do Komisji o informacje lub o opinię w sprawach dotyczących stosowania prawa w dziedzinie pomocy państwa. Komisja także powinna mieć możliwość przekazywania ustnych lub pisemnych uwag sądom, które zajmują się stosowaniem art. 107 ust. 1 lub art. 108 Traktatu. Uwagi te powinny być składane zgodnie z krajowymi przepisami proceduralnymi i ustaloną praktyką, z uwzględnieniem ochrony praw stron.

(14)

Jednolite stosowanie zasad pomocy państwa wymaga również ustalenia sposobu współpracy między sądami państw członkowskich i Komisją. Taka współpraca jest istotna dla wszystkich sądów państw członkowskich stosujących art. 107 ust. 1 i art. 108 Traktatu, w dowolnym kontekście. W szczególności sądy krajowe powinny mieć możliwość zwrócenia się do Komisji o informacje lub o opinię w sprawach dotyczących stosowania prawa w dziedzinie pomocy państwa. Komisja także powinna mieć możliwość przekazywania ustnych lub pisemnych uwag sądom, które zajmują się stosowaniem art. 107 ust. 1 lub art. 108 Traktatu. Te niewiążące uwagi powinny być składane zgodnie z krajowymi przepisami proceduralnymi i ustaloną praktyką, z uwzględnieniem ochrony praw stron.

a)

dostarczają one nieprawdziwe lub wprowadzające w błąd informacje w odpowiedzi na wniosek, o którym mowa w art. 6a ust. 3;

a)

dostarczają one nieprawdziwe , niepełne lub wprowadzające w błąd informacje , albo celowo pomijają istotne informacje w odpowiedzi na wniosek, o którym mowa w art. 6a ust. 3;

b)

w odpowiedzi na decyzję przyjętą na mocy art. 6a ust. 4 dostarczają nieprawdziwe, niepełne lub wprowadzające w błąd informacje lub nie dostarczają informacji w wyznaczonym terminie.

b)

w odpowiedzi na decyzję przyjętą na mocy art. 6a ust. 4 dostarczają nieprawdziwe, niepełne lub wprowadzające w błąd informacje , celowo pomijają istotne informacje lub nie dostarczają informacji w wyznaczonym terminie.

a)

charakter, wagę i czas trwania naruszenia;

b)

status przedsiębiorstwa lub związku przedsiębiorstw w dochodzeniu (zainteresowana strona lub strona trzecia);

c)

zasadę proporcjonalności, w szczególności w odniesieniu do małych i średnich przedsiębiorstw.