–

w imieniu JD – J. Buekenhoudt, avocat,

–

w imieniu rządu belgijskiego – S. Baeyens, C. Pochet i L. Van den Broeck, w charakterze pełnomocników, których wspierali S. Rodrigues i A. Tymen, avocats,

–

w imieniu rządu czeskiego – M. Smolek i J. Vláčil, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu rządu francuskiego – R. Bénard i A. Daniel, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu Komisji Europejskiej – T. S. Bohr i D. Martin, w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni zasady zastosowania ustawodawstwa tylko jednego państwa członkowskiego w zakresie zabezpieczenia społecznego, wyrażonej w rozporządzeniu Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych i ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie, w wersji zmienionej i uaktualnionej rozporządzeniem Rady (WE) nr 118/97 z dnia 2 grudnia 1996 r. (Dz.U. 1997, L 28, s. 1), zmienionym rozporządzeniem Rady (WE) nr 307/1999 z dnia 8 lutego 1999 r. (Dz.U. 1999, L 38, s. 1), (zwanym dalej „rozporządzeniem nr 1408/71”), następnie w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U. 2004, L 166, s. 1).

2

Wniosek ten został złożony w ramach sporu między JD, emerytowanym urzędnikiem Komisji Europejskiej, a Acerta – Caisse d’assurances sociales ASBL, Institut national d’assurances sociales pour travailleurs indépendants (Inasti) i État belge w przedmiocie obowiązkowego podlegania przez JD belgijskiemu systemowi zabezpieczenia społecznego w latach 2007–2020.

3

Artykuł 12 Protokołu (nr 7) w sprawie przywilejów i immunitetów Unii Europejskiej (Dz.U. 2010, C 83, s. 266, zwanego dalej „protokołem”) ma następujące brzmienie:

„Urzędnicy i inni pracownicy Unii [Europejskiej] objęci są podatkiem na rzecz Unii od dochodów, wynagrodzeń i dodatków wypłacanych im przez Unię, na warunkach i zgodnie z procedurą określonymi przez Parlament Europejski i Radę [Unii Europejskiej], stanowiące w drodze rozporządzeń zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą i po konsultacji z zainteresowanymi instytucjami.

Są oni zwolnieni z krajowych podatków od dochodów, wynagrodzeń i dodatków wypłacanych przez Unię”.

4

Artykuł 14 protokołu stanowi:

„[Parlament] i Rada, stanowiąc w drodze rozporządzeń zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą i po konsultacji z zainteresowanymi instytucjami, określają system świadczeń socjalnych obejmujący urzędników i innych pracowników Unii”.

5

Artykuł 72 ust. 1, 1a, 2 i 2a Regulaminu pracowniczego urzędników Unii Europejskiej, w brzmieniu mającym zastosowanie do sporu w postępowaniu głównym (zwanego dalej „regulaminem pracowniczym”), stanowi:

„1.   Urzędnik […] [jest ubezpieczony] na wypadek choroby do wysokości 80 % poniesionych wydatków, zgodnie z przepisami przyjętymi w drodze porozumienia między organami powołującymi instytucji Unii po zasięgnięciu opinii Komitetu ds. Regulaminu Pracowniczego […]

[…]

1a   Urzędnik kończący służbę, który wykaże, że nie wykonuje pracy zarobkowej może, nie później niż w przeciągu miesiąca następującego po miesiącu, w którym zakończył służbę, zwrócić się o przedłużenie swojego ubezpieczenia na wypadek choroby, przewidzianego w ust. 1, maksymalnie na okres 6 miesięcy po zakończeniu służby. Składka określona w ust. 1 jest obliczana na podstawie wysokości ostatniego wynagrodzenia podstawowego otrzymywanego przez tego urzędnika, przy czym pokrywa on połowę tej składki.

[…]

2.   Przepisy ust. 1 mają zastosowanie do urzędnika także po zakończeniu jego służby, jeżeli kontynuował on służbę w Unii do osiągnięcia wieku emerytalnego lub pobiera rentę inwalidzką. Wysokość składki obliczana jest na podstawie kwoty emerytury lub renty.

[…]

2a   Przepisy ust. 1 mają także zastosowanie wobec następujących osób, o ile nie wykonują pracy zarobkowej:

[…]”.

6

W celu określenia przesłanek zastosowania art. 72 regulaminu pracowniczego instytucje przyjęły wspólne przepisy dotyczące ubezpieczenia zdrowotnego urzędników Unii Europejskiej (zwane dalej „wspólnymi przepisami”).

7

Artykuł 1 wspólnych przepisów stanowi, że zgodnie z art. 72 regulaminu pracowniczego ustanawia się wspólny dla instytucji Unii system ubezpieczenia zdrowotnego (RCAM).

8

Artykuł 2 wspólnych przepisów przewiduje:

„1.   Tym ubezpieczeniem objęci są:

[…]

3.   Tym ubezpieczeniem objęci są:

[…]”.

9

Artykuł 4 wspólnych przepisów ma następujące brzmienie:

„Jeśli urzędnikowi, pracownikowi tymczasowemu lub pracownikowi kontraktowemu przydzielono stanowisko pracy w kraju, w którym, na mocy ustawodawstwa tego kraju, podlega on obowiązkowi ubezpieczenia na wypadek choroby, składki należne z tego tytułu są w całości opłacane z budżetu instytucji, do której należy zainteresowana osoba. W takim przypadku zastosowanie ma art. 22”.

10

Artykuł 22 wspólnych przepisów stanowi:

„1.   W przypadku gdy główny ubezpieczony lub osoba objęta jego ubezpieczeniem jest uprawniona do zwrotu kosztów w ramach innego ustawowego ubezpieczenia chorobowego, główny ubezpieczony jest zobowiązany do:

2.   Wspólny system ubezpieczenia chorobowego zwraca koszty świadczeń w ramach ubezpieczenia dodatkowego, jeżeli inna instytucja ubezpieczeniowa wcześniej poniosła koszty świadczeń objętych jej ubezpieczeniem

Jeżeli świadczenie nie jest objęte ubezpieczeniem podstawowym, ale wspólnym system ubezpieczenia chorobowego, z tego ostatniego pokrywane są wydatki w ramach ubezpieczenia podstawowego”.

11

Zgodnie z art. 2 ust. 1 rozporządzenia nr 1408/71 rozporządzenie to „stosuje się do pracowników najemnych lub do osób prowadzących działalność na własny rachunek, lub do studentów, którzy podlegają lub podlegali ustawodawstwu jednego lub kilku państw członkowskich i są obywatelami jednego z państw członkowskich lub są bezpaństwowcami lub uchodźcami, zamieszkałymi na terytorium jednego z państw członkowskich, jak i do członków ich rodzin i do osób pozostałych przy życiu”.

12

Artykuł 13 ust. 1 tego rozporządzenia stanowił, że „osoby, do których stosuje się niniejsze rozporządzenie, podlegają wyłącznie ustawodawstwu jednego państwa członkowskiego. Ustawodawstwo określa się zgodnie z przepisami niniejszego tytułu”.

13

Rozporządzenie nr 1408/71 zostało uchylone z dniem 1 maja 2010 r., kiedy to weszło w życie rozporządzenie nr 883/2004.

14

Niemniej normatywne brzmienie art. 2 ust. 1 i art. 13 ust. 1 rozporządzenia nr 1408/71 jest zasadniczo identyczne z brzmieniem art. 2 ust. 1 i art. 11 ust. 1 rozporządzenia nr 883/2004.

15

Artykuł 1 arrêté royal no 38, du 27 juillet 1967, organisant le statut social des travailleurs indépendants (dekretu królewskiego nr 38 z dnia 27 lipca 1967 r. w sprawie wprowadzenia systemu zabezpieczenia społecznego osób prowadzących działalność na własny rachunek) (Moniteur belge z dnia 29 lipca 1967 r., s. 8071), w brzmieniu mającym zastosowanie do sporu w postępowaniu głównym (zwanego dalej „dekretem królewskim nr 38/1967”), stanowi:

„Niniejszy dekret ustanawia system zabezpieczenia społecznego na rzecz osób prowadzących działalność na własny rachunek i opiekunów.

Ten system zabezpieczenia społecznego obejmuje:

[…]

2) świadczenia emerytalne i renty rodzinne;

[…]”.

16

Artykuł 2 tego dekretu stanowi:

„Niniejszemu dekretowi podlegają następujące podmioty, które z tego tytułu muszą wypełniać nałożone w nim obowiązki: osoby prowadzące działalność na własny rachunek i opiekunowie”.

17

Artykuł 3 § 1 wspomnianego dekretu stanowi:

„W rozumieniu niniejszego dekretu osobą prowadzącą działalność na własny rachunek jest każda osoba fizyczna wykonująca w Belgii działalność zawodową, w związku z którą nie jest związana umową o pracę lub stosunkiem służbowym.

Dopóki nie zostanie przeprowadzony dowód przeciwny, domniemywa się, że każda osoba wykonująca w Belgii działalność zawodową, która może przynosić dochody […], spełnia warunki kwalifikacji, o których mowa w poprzednim akapicie”.

18

Zgodnie z brzmieniem art. 13 § 1 dekretu królewskiego nr 38/1967:

„Począwszy od kwartału, w którym ubezpieczony osiąga ustawowy wiek emerytalny lub uzyskuje rzeczywistą wypłatę wcześniejszej emerytury jako osoba prowadząca działalność na własny rachunek lub pracownik najemny, nie jest on zobowiązany do opłacania jakichkolwiek składek, jeżeli jego dochody z działalności zawodowej w charakterze osoby prowadzącej działalność na własny rachunek uzyskane w roku składkowym, o którym mowa w art. 11 § 2, nie osiągają kwoty 811,20 EUR miesięcznie.

Jeżeli dochody te osiągną co najmniej 811,20 EUR, podatnik jest zobowiązany do zapłaty następujących rocznych składek […]”.

19

JD, urodzony w dniu 4 października 1940 r., obywatel brytyjski, był urzędnikiem Komisji w Brukseli (Belgia) do dnia 1 marca 2006 r., kiedy to przeszedł na emeryturę.

20

Po tej dacie świadczył on między innymi usługi konsultanta jako osoba prowadząca działalność na własny rachunek.

21

Ze względu na tę działalność Inasti objął go obowiązkowo i począwszy od dnia 12 lutego 2007 r., na podstawie art. 13 dekretu królewskiego nr 38/1967, systemem zabezpieczenia społecznego osób prowadzących działalność na własny rachunek.

22

Po bezowocnej wymianie korespondencji z Acertą JD wniósł w dniu 15 stycznia 2021 r. skargę do tribunal du travail francophone de Bruxelles (francuskojęzycznego sądu pracy w Brukseli, Belgia), będącego sądem odsyłającym, domagając się między innymi zwrotu składek, które uważa za nienależnie opłacone, w łącznej kwocie 50732,50 EUR. Po pierwsze, podnosi on, że zasada zastosowania ustawodawstwa tylko jednego państwa członkowskiego w dziedzinie zabezpieczenia społecznego zakazuje obowiązkowego objęcia go belgijskim systemem zabezpieczenia społecznego. Po drugie, w zakresie, w jakim nie pobiera on żadnych świadczeń socjalnych w zamian za przynależność do tego systemu, od 2007 r. opłaca on składki bez czerpania żadnych korzyści.

23

Strona przeciwna w postępowaniu głównym odpowiada zasadniczo, że gdyby emerytowany urzędnik Unii, który prowadzi działalność na własny rachunek w Belgii, nie był objęty żadną składką na poczet belgijskiego systemu zabezpieczenia społecznego, naruszyłoby to równe traktowanie urzędników Unii i każdego innego urzędnika, osoby prowadzącej działalność na własny rachunek lub osoby zatrudnionej na własny rachunek w Belgii, podczas gdy zgodnie z uregulowaniem krajowym składki na ubezpieczenie społeczne są uznawane za „składki solidarnościowe”.

24

Ponadto podnosi ona, że sytuacja urzędników w dziedzinie zabezpieczenia społecznego podlega prawu Unii ze względu na stosunek służbowy łączący ich z Unią, w związku z czym zasada zastosowania ustawodawstwa tylko jednego państwa członkowskiego w dziedzinie zabezpieczenia społecznego znajduje zastosowanie wyłącznie wtedy, gdy istnieje stosunek służbowy łączący daną osobę z Unią. Tymczasem, ponieważ w niniejszym wypadku od 2007 r. nie istnieje już taki stosunek służbowy z Unią, należy zastosować, zgodnie z art. 11 ust. 3 lit. a) rozporządzenia nr 883/2004, ustawodawstwo miejsca wykonywania danej działalności, a mianowicie prawo belgijskie.

25

Sąd odsyłający wskazuje, że pojęcie „ubezpieczonego” w RCAM należy interpretować szeroko i powinno ono obejmować przynajmniej urzędników pozostających w służbie Unii do osiągnięcia wieku emerytalnego.

26

W tych okolicznościach tribunal du travail francophone de Bruxelles (francuskojęzyczny sąd pracy w Brukseli) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy zasada prawa Unii oparta na stosowaniu jednego systemu zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych lub osób prowadzących działalność na własny rachunek, czynnych lub emerytowanych, stanowi przeszkodę dla tego, aby państwo członkowskie miejsca zamieszkania nakładało, tak jak w niniejszej sprawie, na emerytowanego urzędnika [Komisji], który prowadzi działalność na własny rachunek, obowiązek podlegania swojemu systemowi zabezpieczenia społecznego oraz płacenia składek na ubezpieczenie społeczne o charakterze czysto »solidarnościowym«, podczas gdy ów emerytowany urzędnik podlega obowiązkowemu systemowi zabezpieczenia społecznego Unii i nie czerpie żadnych korzyści ani w postaci świadczeń składkowych, ani w postaci świadczeń nieskładkowych z krajowego systemu, do którego przymusowo należy?”.

27

Na wstępie należy stwierdzić, że nawet jeśli sąd odsyłający w swoim pytaniu odniósł się wyłącznie do zasady zastosowania ustawodawstwa tylko jednego państwa członkowskiego w dziedzinie zabezpieczenia, to taka okoliczność nie stoi na przeszkodzie temu, by Trybunał udzielił mu wykładni prawa Unii we wszystkich aspektach, które mogą być użyteczne dla rozstrzygnięcia zawisłej przed nim sprawy, bez względu na to, czy sąd ten odniósł się do nich w treści swego pytania, czy też nie. W tym względzie do Trybunału należy wskazanie na podstawie całości informacji przedstawionych przez sąd krajowy, a w szczególności na podstawie uzasadnienia postanowienia odsyłającego, elementów prawa Unii, które wymagają wykładni w świetle przedmiotu sporu (zob. podobnie wyrok z dnia 28 czerwca 2018 r., Crespo Rey, C‑2/17, EU:C:2018:511, pkt 41 i przytoczone tam orzecznictwo).

28

Wobec powyższego zadane pytanie należy rozumieć w ten sposób, że sąd odsyłający zmierza w nim do ustalenia, czy art. 14 protokołu i przepisy regulaminu pracowniczego, a w szczególności jego art. 72, należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie obowiązkowemu objęciu przez ustawodawstwo państwa członkowskiego systemem zabezpieczenia społecznego tego państwa urzędnika Unii, który pozostał w służbie jednej z instytucji Unii do osiągnięcia wieku emerytalnego i prowadzi działalność na własny rachunek na terytorium tego państwa członkowskiego.

29

W tym względzie należy przypomnieć, że co się tyczy zasady zastosowania ustawodawstwa tylko jednego państwa członkowskiego w dziedzinie zabezpieczenia społecznego, wyrażonej w art. 13 rozporządzenia nr 1408/71 i powtórzonej w art. 11 rozporządzenia nr 883/2004, rozporządzenia te ustanowiły system koordynacji dotyczący w szczególności określenia ustawodawstwa właściwego lub ustawodawstw właściwych w wypadku pracowników najemnych i osób prowadzących działalność na własny rachunek, którzy w różnych okolicznościach korzystają z prawa do swobodnego przemieszczania się. Kompletność tego systemu norm kolizyjnych skutkuje pozbawieniem ustawodawcy każdego państwa członkowskiego uprawnienia do określania według swojego uznania zakresu i przesłanek stosowania swojego ustawodawstwa krajowego w odniesieniu do osób podlegających temu ustawodawstwu oraz w odniesieniu do terytorium, na którym przepisy krajowe mają charakter wiążący (zob. podobnie wyroki: z dnia 26 lutego 2015 r., de Ruyter, C‑623/13, EU:C:2015:123, pkt 34, 35 i przytoczone tam orzecznictwo; a także z dnia 15 września 2022 r., Rechtsanwaltskammer Wien, C‑58/21, EU:C:2022:691, pkt 43, 49).

30

I tak art. 13 ust. 1 rozporządzenia nr 1408/71 i art. 11 ust. 1 rozporządzenia nr 884/2004 wyraźnie stanowią, że osoby, do których stosują się te rozporządzenia, podlegają ustawodawstwu tylko jednego państwa członkowskiego, co wyklucza zatem co do zasady wszelką możliwość łącznego stosowania kilku ustawodawstw krajowych w tym samym okresie.

31

Tymczasem zasada zastosowania ustawodawstwa tylko jednego państwa członkowskiego w dziedzinie zabezpieczenia społecznego ustanowiona w rozporządzeniu nr 1408/71 i w rozporządzeniu nr 883/2004 nie ma zastosowania do urzędników Unii, którzy nie podlegają ustawodawstwu krajowemu w dziedzinie zabezpieczenia społecznego, o którym mowa w art. 2 ust. 1 rozporządzenia nr 1408/71 i w art. 2 ust. 1 rozporządzenia nr 883/2004 definiującym zakres podmiotowy stosowania wspomnianych rozporządzeń. Urzędników Unii nie można zatem uznać za „pracowników” w rozumieniu tych rozporządzeń (zob. podobnie wyrok z dnia 10 maja 2017 r., de Lobkowicz, C‑690/15, EU:C:2017:355, pkt 35 i przytoczone tam orzecznictwo).

32

Wyłącznie Unia, z wykluczeniem państw członkowskich, ma bowiem kompetencje do określenia przepisów mających zastosowanie do urzędników Unii w odniesieniu do ich obowiązków w zakresie zabezpieczenia społecznego (wyrok z dnia 10 maja 2017 r., de Lobkowicz, C‑690/15, EU:C:2017:355, pkt 44).

33

System zabezpieczenia społecznego wspólny dla instytucji Unii został określony, zgodnie z art. 14 protokołu, przez Parlament i Radę w drodze rozporządzenia ustanawiającego regulamin pracowniczy (zob. podobnie wyrok z dnia 10 maja 2017 r., de Lobkowicz, C‑690/15, EU:C:2017:355, pkt 36).

34

Po pierwsze, należy w istocie uznać, że rzeczony art. 14 protokołu skutkuje pozbawieniem państw członkowskich kompetencji w zakresie obowiązku przynależności urzędników Unii do krajowego systemu zabezpieczenia społecznego i obowiązku płacenia przez tych urzędników składek na rzecz finansowania takiego systemu (zob. podobnie wyrok z dnia 10 maja 2017 r., de Lobkowicz, C‑690/15, EU:C:2017:355, pkt 40, 41).

35

Po drugie, regulamin pracowniczy, który posiada wszystkie właściwości określone w art. 288 TFUE, wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowany we wszystkich państwach członkowskich, wobec czego państwa członkowskie mają obowiązek przestrzegania jego postanowień (zob. podobnie wyroki: z dnia 10 maja 2017 r., de Lobkowicz, C‑690/15, EU:C:2017:355, pkt 42; a także z dnia 4 lutego 2021 r., Ministre de la Transition écologique et solidaire i Ministre de l’Action et des Comptes publics, C‑903/19, EU:C:2021:95, pkt 36).

36

W tym kontekście należy zauważyć, że zgodnie z art. 72 ust. 1 regulaminu pracowniczego każdy urzędnik i członek personelu tymczasowego pełniący służbę w jednej z instytucji Unii jest ubezpieczony na wypadek choroby.

37

Zgodnie z art. 72 ust. 2 regulaminu pracowniczego tym samym ubezpieczeniem jest objęty urzędnik, który pozostał w służbie Unii do osiągnięcia wieku emerytalnego lub który pobiera rentę inwalidzką, przy czym wysokość składki jest wówczas obliczana na podstawie kwoty emerytury lub renty.

38

Artykuł 72 ust. 2a regulaminu pracowniczego uściśla, że urzędnik pobierający emeryturę za wysługę lat, który zakończył służbę przed osiągnięciem wieku emerytalnego, jest również ubezpieczony, pod warunkiem jednak, że nie wykonuje pracy zarobkowej.

39

Podobnie z art. 72 ust. 1a regulaminu pracowniczego wynika, że urzędnik, który kończy służbę i nie wykonuje pracy zarobkowej, może zwrócić się o przedłużenie swojego ubezpieczenia na wypadek choroby na okres sześciu miesięcy.

40

Z powyższych przepisów wynika, że urzędnik, którego stosunek służbowy z Unią trwał do osiągnięcia wieku emerytalnego, nadal podlega systemowi zabezpieczenia społecznego Unii, w przeciwieństwie do urzędnika, który opuścił instytucje przed osiągnięciem wieku emerytalnego w celu podjęcia pracy zarobkowej w państwie członkowskim. Ten ostatni przestaje być objęty systemem zabezpieczenia społecznego Unii, a ustawodawstwo mające zastosowanie w dziedzinie zabezpieczenia społecznego jest w stosunku do niego określane zgodnie z przepisami rozporządzenia nr 883/2004.

41

W niniejszej sprawie bezsporne jest, że skarżący w postępowaniu głównym pozostawał w służbie Komisji do osiągnięcia wieku emerytalnego, w związku z czym zgodnie z art. 72 ust. 2 regulaminu pracowniczego pozostał ubezpieczony w RCAM, niezależnie od faktu, że po przejściu na emeryturę podjął w państwie członkowskim działalność zarobkową.

42

Otóż uregulowanie państwa członkowskiego, które obejmuje systemem zabezpieczenia społecznego tego państwa urzędnika Unii, który pozostał w służbie jednej z instytucji do osiągnięcia wieku emerytalnego i który prowadzi w tym państwie członkowskim działalność na własny rachunek, narusza wyłączną kompetencję przyznaną Unii zarówno na mocy art. 14 protokołu, jak i przez właściwe przepisy regulaminu pracowniczego, do określenia przepisów mających zastosowanie do urzędników Unii w odniesieniu do ich obowiązków w zakresie zabezpieczenia społecznego.

43

O ile bowiem państwa członkowskie zachowują swoje kompetencje w zakresie organizacji swoich systemów zabezpieczenia społecznego, o tyle przy wykonywaniu tych kompetencji powinny one przestrzegać prawa Unii, w tym postanowień protokołu i regulaminu pracowniczego dotyczących norm z dziedziny zabezpieczenia społecznego, które regulują sytuację prawną urzędników Unii zarówno podczas pozostawania przez nich w służbie jednej z instytucji, jak i po osiągnięciu wieku emerytalnego (zob. podobnie wyrok z dnia 10 maja 2017 r., de Lobkowicz, C‑690/15, EU:C:2017:355, pkt 34, 38, 39 i przytoczone tam orzecznictwo).

44

Wykładni tej nie podważa żaden z argumentów podniesionych przez JD lub przez zainteresowane strony w rozumieniu art. 23 statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, które przedstawiły uwagi na piśmie.

45

Przede wszystkim argument, zgodnie z którym zasada zastosowania ustawodawstwa tylko jednego państwa członkowskiego w dziedzinie zabezpieczenia społecznego, doprecyzowana w wyroku z dnia 26 lutego 2015 r., de Ruyter (C‑623/13, EU:C:2015:123), jest związana z przesłanką istnienia stosunku służbowego z Unią, można odrzucić w zakresie, w jakim z pkt 37–40 niniejszego wyroku wynika, że to właśnie ze względu na stosunek służbowy łączący urzędnika z instytucją Unii do osiągnięcia wieku emerytalnego jest on w dalszym ciągu objęty, zgodnie z art. 72 ust. 2 regulaminu pracowniczego, systemem RCAM.

46

Następnie okoliczność, że urzędnicy Unii, pozostający w służbie lub emerytowani, są objęci RCAM, nie może stanowić sytuacji dyskryminującej innych pracowników danego państwa członkowskiego, w odniesieniu do których rozporządzenie nr 883/2004 określa jako właściwe ustawodawstwo państwa członkowskiego, w którym osoba zainteresowana wykonuje swoją działalność zawodową. Nawet przy założeniu, że prawo Unii może skutkować postawieniem urzędnika Unii w sytuacji, która miałaby być korzystniejsza, taka sytuacja nie ma jednak charakteru dyskryminującego pracowników będących rezydentami, ponieważ urzędnicy Unii nie znajdują się w sytuacji porównywalnej z sytuacją wspomnianych pracowników.

47

Co się tyczy okoliczności, że uregulowanie krajowe kwalifikuje składki rozpatrywane w postępowaniu głównym jako „czysto solidarnościowe”, należy podkreślić, że Trybunał wielokrotnie orzekał już, po pierwsze, iż okoliczność, że dana danina publiczna jest kwalifikowana przez ustawodawstwo krajowe głównie jako „podatek”, nie wyklucza, by tę samą daninę publiczną można było uznać za objętą normą zakazującą stosowania więcej niż jednego ustawodawstwa w dziedzinie zabezpieczenia społecznego, o ile jest ona składką na ubezpieczenie społeczne (zob. podobnie wyrok z dnia 26 października 2016 r., Hoogstad, C‑269/15, EU:C:2016:802, pkt 29 i przytoczone tam orzecznictwo). Po drugie, istnienie lub brak istnienia wzajemności świadczeń nie ma znaczenia przy rozstrzyganiu kwestii, czy dana danina publiczna jest powiązana z systemem zabezpieczenia społecznego (wyrok z dnia 26 lutego 2015 r., de Ruyter, C‑623/13, EU:C:2015:123, pkt 26).

48

Wreszcie należy przypomnieć, że istnieje wyraźne rozróżnienie między zobowiązaniami w dziedzinie zabezpieczenia społecznego urzędników Unii, bez względu na to, czy pozostają oni w służbie, czy są emerytowani, a zobowiązaniami podatkowymi tych urzędników, którzy na podstawie art. 12 protokołu korzystają jedynie ze zwolnienia z podatków krajowych od ich dochodów, wynagrodzeń i dodatków wypłacanych przez Unię. O ile te dochody, wynagrodzenia i dodatki podlegają – w zakresie ich ewentualnego opodatkowania – wyłącznie prawu Unii, o tyle pozostałe dochody urzędników nadal podlegają opodatkowaniu w państwach członkowskich (zob. podobnie wyrok z dnia 21 maja 2015 r., Pazdziej, C‑349/14, EU:C:2015:338, pkt 15 i przytoczone tam orzecznictwo).

49

W świetle powyższych rozważań odpowiedź na zadane pytanie winna brzmieć tak, że art. 14 protokołu i przepisy regulaminu pracowniczego, a w szczególności jego art. 72, należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie obowiązkowemu objęciu przez ustawodawstwo państwa członkowskiego systemem zabezpieczenia społecznego tego państwa urzędnika Unii, który pozostał w służbie jednej z instytucji Unii do osiągnięcia wieku emerytalnego i prowadzi działalność na własny rachunek na terytorium tego państwa członkowskiego.

50

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (siódma izba) orzeka, co następuje:

Artykuł 14 Protokołu (nr 7) w sprawie przywilejów i immunitetów Unii Europejskiej i przepisy Regulaminu pracowniczego urzędników Unii Europejskiej, a w szczególności art. 72 tego regulaminu pracowniczego, należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie obowiązkowemu objęciu przez ustawodawstwo państwa członkowskiego systemem zabezpieczenia społecznego tego państwa urzędnika Unii Europejskiej, który pozostał w służbie jednej z instytucji Unii do osiągnięcia wieku emerytalnego i prowadzi działalność na własny rachunek na terytorium tego państwa członkowskiego.