Tymczasowa ochrona na wypadek masowego napływu wysiedleńców
STRESZCZENIE DOKUMENTU:
Dyrektywa 2001/55/WE w sprawie zasad przyznawania tymczasowej ochrony na wypadek masowego napływu wysiedleńców oraz środków wspierających równowagę wysiłków między państwami członkowskimi UE
JAKIE SĄ CELE DYREKTYWY?
- Określa procedury działania w przypadku masowego napływu do Unii Europejskiej (UE) obywateli innych krajów, którzy nie mogą wrócić do swojego państwa pochodzenia, w szczególności z powodu wojny, przemocy lub przypadków naruszania praw człowieka.
- Wprowadza natychmiastową tymczasową ochronę dla tych wysiedleńców.
- Wspiera równowagę wysiłków między państwami członkowskimi UE w związku z przyjmowaniem wysiedleńców. Nie wymaga jednak obowiązkowego podziału osób ubiegających się o azyl w krajach UE.
- Dania nie uczestniczy w przyjęciu tej dyrektywy.
KLUCZOWE ZAGADNIENIA
Wprowadzenie tymczasowej ochrony
- Tymczasowa ochrona zostaje wprowadzona we wszystkich państwach członkowskich na mocy decyzji Rady Unii Europejskiej potwierdzającej masowy napływ wysiedleńców do UE oraz określającej grupy osób wymagające ochrony.
- Czas trwania wynosi jeden rok, ale może być przedłużony do dwóch lat.
- Tymczasowa ochrona kończy się, jeżeli Rada uzna, że sytuacja pozwala na bezpieczny powrót osób do ich państwa pochodzenia.
- Państwa członkowskie muszą zapewnić, że osoby wysiedlone wyraziły wolę przyjazdu do danego kraju.
Wyłączenie z tymczasowej ochrony
Niektóre osoby mogą zostać wyłączone z tymczasowej ochrony.
Dotyczy to osób, które:
- są podejrzane o popełnienie:
- zbrodni przeciwko pokojowi*,
- zbrodni wojennych,
- zbrodni przeciwko ludzkości,
- poważnego przestępstwa niemającego charakteru politycznego;
- prowadzą działania sprzeczne z zasadami i celami Narodów Zjednoczonych;
- stanowią zagrożenie dla bezpieczeństwa w przyjmującym państwie członkowskim.
Skutki tymczasowej ochrony
- Państwa członkowskie muszą wydać osobom korzystającym z tymczasowej ochrony dokumenty pobytowe. Dokumenty te muszą obejmować cały okres trwania ochrony.
- Osoby korzystające z tymczasowej ochrony mają prawo do:
- podejmowania pracy najemnej lub działalności na własny rachunek;
- korzystania z możliwości edukacyjnych dla osób dorosłych, kształcenia zawodowego i praktycznego zdobywania umiejętności zawodowych;
- odpowiedniego zakwaterowania;
- pomocy społecznej, wsparcia finansowego i opieki medycznej.
- Dzieci w wieku poniżej 18 lat będą mieć również prawo do edukacji na takich samych warunkach, jakie mają obywatele przyjmującego państwa członkowskiego.
- W przypadku gdy poszczególni członkowie tej samej rodziny korzystają z tymczasowej ochrony w różnych państwach członkowskich lub niektórzy członkowie rodziny nie znajdują się jeszcze w UE, muszą mieć prawo do połączenia rodziny w tym samym państwie członkowskim.
- Zasady te są zgodne z unijnymi zasadami przyjmowania wnioskodawców ubiegających się o ochronę międzynarodową określonymi w dyrektywie 2013/33/UE (zob. streszczenie).
Wnioski o azyl
- Osoby korzystające z tymczasowej ochrony muszą mieć możliwość złożenia wniosku o udzielenie azylu. Państwo członkowskie przyjmujące daną osobę odpowiada za rozpatrzenie wniosku.
- Państwa członkowskie mogą jednak postanowić, że nie można równocześnie korzystać z tymczasowej ochrony oraz statusu osoby ubiegającej się o azyl.
- Pomoże to państwom członkowskim w zmniejszeniu obciążenia systemu udzielania azylu poprzez oferowanie tymczasowej ochrony i odłożenie rozpatrywania wniosków o azyl.
- Dyrektywa 2013/32/UE określa wspólne unijne procedury udzielania i cofania ochrony międzynarodowej (zob. streszczanie).
Zakończenie tymczasowej ochrony
- Państwa członkowskie muszą podjąć środki niezbędne w celu umożliwienia dobrowolnego powrotu osobom korzystającym z tymczasowej ochrony oraz osobom, w odniesieniu do których tymczasowa ochrona została zakończona.
- Jeżeli konieczny jest wymuszony powrót, państwa członkowskie muszą podjąć środki niezbędne w celu zapewnienia, by odbywał się on z właściwym poszanowaniem godności ludzkiej oraz by nie istniały żadne względy humanitarne, które mogą uniemożliwić powrót.
- Osoby, które ze względu na stan zdrowia nie mogą podjąć podróży, nie mogą zostać zmuszone do powrotu do czasu poprawy ich stanu zdrowia.
- Rodziny, w których są dzieci w wieku poniżej 18 lat uczęszczające do szkoły, mogą korzystać z pobytu do czasu pozwalającego dzieciom zakończyć aktualny okres nauki szkolnej.
Agresja Rosji na Ukrainę
- W związku z inwazją Rosji na Ukrainę na szeroką skalę w lutym 2022 r. Rada przyjęła akt wykonawczy – decyzję wykonawczą (UE) 2022/382 stwierdzającą istnienie masowego napływu wysiedleńców z Ukrainy w rozumieniu dyrektywy 2001/55/WE i skutkującą wprowadzeniem tymczasowej ochrony. Jest to pierwszy przypadek przyjęcia takiej decyzji w kontekście dyrektywy 2001/55/WE.
- Decyzja wykonawcza (UE) 2022/382 ma zastosowanie do:
- obywateli Ukrainy zamieszkałych w Ukrainie przed 24 lutego 2022 r.;
- bezpaństwowców lub obywateli państw trzecich innych niż Ukraina, którzy przed 24 lutego 2022 r. korzystali z ochrony międzynarodowej lub równoważnej ochrony krajowej w Ukrainie; oraz
- członków rodzin osób, o których mowa powyżej.
Wsparcie administracyjne
Środki określone w dyrektywie są finansowane z Funduszu Azylu, Migracji i Integracji ustanowionego rozporządzeniem (UE) nr 516/2014. Jeżeli liczba wysiedleńców przekracza możliwości przyjęcia określone przez państwa członkowskie, Rada podejmie właściwe środki, w szczególności zaleci dodatkowe wsparcie dla dotkniętych państw członkowskich.
OD KIEDY PRZEPISY TE MAJĄ ZASTOSOWANIE?
Dyrektywa miała być transponowana do prawa krajowego do 31 grudnia 2002 r.
KONTEKST
Więcej informacji:
KLUCZOWE POJĘCIA
Zbrodnia przeciwko pokojowi. Zgodnie z prawem międzynarodowym oznacza to planowanie, przygotowywanie, wszczynanie lub prowadzenie wojny agresji lub wojny z naruszeniem międzynarodowych traktatów, porozumień bądź zapewnień lub uczestnictwo we wspólnym planie lub spisku w celu dokonania któregokolwiek z tych czynów.
GŁÓWNY DOKUMENT
Dyrektywa Rady 2001/55/WE z dnia 20 lipca 2001 r. w sprawie minimalnych standardów przyznawania tymczasowej ochrony na wypadek masowego napływu wysiedleńców oraz środków wspierających równowagę wysiłków między państwami członkowskimi związanych z przyjęciem takich osób wraz z jego następstwami (Dz.U. L 212 z 7.8.2001, s. 12–23)
DOKUMENTY POWIĄZANE
Decyzja wykonawcza Rady (UE) 2022/382 z dnia 4 marca 2022 r. stwierdzająca istnienie masowego napływu wysiedleńców z Ukrainy w rozumieniu art. 5 dyrektywy 2001/55/WE i skutkująca wprowadzeniem tymczasowej ochrony (Dz.U. L 71 z 4.3.2022, s. 1–6)
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/32/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wspólnych procedur udzielania i cofania ochrony międzynarodowej (Dz.U. L 180 z 29.6.2013, s. 60–95)
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/33/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie ustanowienia norm dotyczących przyjmowania wnioskodawców ubiegających się o ochronę międzynarodową (Dz.U. L 180 z 29.6.2013, s. 96–116)
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 516/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. ustanawiające Fundusz Azylu, Migracji i Integracji, zmieniające decyzję Rady 2008/381/WE oraz uchylające decyzje Parlamentu Europejskiego i Rady nr 573/2007/WE i nr 575/2007/WE oraz decyzję Rady 2007/435/WE (Dz.U. L 150 z 20.5.2014, s. 168–194)
Kolejne zmiany rozporządzenia (UE) nr 516/2014 zostały włączone do tekstu pierwotnego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.
Ostatnia aktualizacja: 26.07.2022