Pomoc dla instytucji finansowych, które mają kłopoty

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Banki w trudnej sytuacji – zapobieganie

• Każdy bank jest zobowiązany do przygotowania planu naprawy, który zostaje przedłożony właściwemu organowi krajowemu.
• Krajowy organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji również zobowiązany jest do przygotowania planu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji na wypadek, gdyby środki naprawcze okazały się nieskuteczne i niezbędne stało się rozpoczęcie restrukturyzacji (uporządkowanej likwidacji).
• W obu planach określa się działania, które mają zostać podjęte w przypadku wystąpienia problemów prowadzących do upadłości banku.

Banki w złej sytuacji finansowej – wczesna interwencja

Gdy bank jest w złej sytuacji finansowej, właściwy organ krajowy ma prawo do podjęcia interwencji, na przykład przez wyznaczenie tymczasowego administratora banku.

Banki będące na progu upadłości – restrukturyzacja (uporządkowana likwidacja)

• Jeżeli sytuacja banku stale się pogarsza, krajowy organ ds. restrukturyzacji ma do dyspozycji szereg uprawnień, dzięki którym może zminimalizować koszty upadłości banku ponoszone przez podatników, w tym wprowadzenie wymogu, aby to przede wszystkim sektor prywatny ponosił koszty upadłości banku.
• Ten mechanizm umorzenia lub konwersji długu, który wskazuje na zmianę stosowanej taktyki w porównaniu do mechanizmu bailout, musiał zacząć obowiązywać nie później niż w styczniu 2016 roku Państwa członkowskie mogły jednak postanowić o wprowadzeniu instrumentu umorzenia lub konwersji długu do swoich systemów prawnych jeszcze przed tą datą.
• W przypadku upadłości banku to akcjonariusze jako pierwsi ponoszą koszty jego restrukturyzacji. W drugiej kolejności koszty ponoszą wierzyciele, a w ostatniej — osoby z depozytami niegwarantowanymi (w wysokości przekraczającej 100 000 EUR). Na mocy dyrektywy zmieniającej (UE) 2017/2399 przepisy dotyczące hierarchii wierzycieli banków zostały zharmonizowane poprzez utworzenie nowej kategorii podrzędnego długu uprzywilejowanego, który w hierarchii roszczeń w postępowaniu upadłościowym znajduje się powyżej instrumentów funduszy własnych oraz zobowiązań podporządkowanych, lecz poniżej innych zobowiązań uprzywilejowanych. Te nowe przepisy ustawowe regulujące stopień uprzywilejowania podrzędnego długu uprzywilejowanego w postępowaniu upadłościowym ułatwią skuteczne stosowanie instrumentu umorzenia lub konwersji długu w odniesieniu do instrumentów dłużnych kwalifikujących się do minimalnego wymogu w zakresie funduszy własnych i zobowiązań kwalifikowalnych (MREL). Ponadto pomogą we wdrożeniu w UE ustaleń dotyczących całkowitej zdolności do pokrycia strat (standard TLAC) mających zastosowanie do globalnych instytucji finansowych o znaczeniu systemowym.
• Akcjonariusze i wierzyciele muszą ponosić straty instytucji będącej na progu upadłości, pokrywając je do wysokości co najmniej 8 % całkowitej kwoty zobowiązań (zadłużenia lub innych zobowiązań) restrukturyzowanego banku. Straty niepokryte w powyższy sposób mogą być finansowane z funduszu na cele restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji (patrz poniżej). Inne uprawnienia organów krajowych obejmują możliwość sprzedaży lub połączenia instytucji w trakcie restrukturyzacji z innym podmiotem.
• W celu wdrożenia standardu TLAC opublikowanego przez Radę Stabilności Finansowej w listopadzie 2015 r. dyrektywą zmieniającą (UE) 2019/879 wprowadzono nowe przepisy dotyczące zdolności do pokrycia strat i dokapitalizowania instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych.
• Dyrektywa zmieniająca (UE) 2022/2556 dostosowuje przepisy niniejszej dyrektywy, a także szereg innych powiązanych dyrektyw, do wymogów dotyczących ryzyka związanego z TIK dla podmiotów finansowych, określonych w rozporządzeniu w sprawie operacyjnej elastyczności cyfrowej sektora finansowego, Rozporządzenie (UE) 2022/2554 (zob. streszczenie).

Krajowe fundusze na cele restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji – wsparcie finansowe realizacji planów restrukturyzacji banków

Każde państwo członkowskie ustanawia krajowy fundusz na cele restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji ze środków wpłaconych z góry przez instytucje kredytowe i firmy inwestycyjne działające na jego obszarze. Środki z tego funduszu służą do finansowania restrukturyzacji banku znajdującego się na progu upadłości.

Pojedynczy europejski punkt dostępu

Dyrektywa zmieniająca (UE) 2023/2864 wprowadza do dyrektywy 2014/59/UE artykuł zobowiązujący państwa członkowskie, od dnia 10 stycznia 2030 roku, do zapewnienia, aby przy podawaniu do wiadomości publicznej jakichkolwiek informacji regulowanych odpowiedni podmiot przekazywał te informacje w tym samym czasie organowi zbierającemu. Muszą również powiadomić Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych w celu udostępnienia go w europejskim pojedynczym punkcie dostępu, ustanowionym na mocy rozporządzenia (UE) 2023/2859.

Ustalanie wewnętrznego MREL na zasadzie skonsolidowanej

Dyrektywa zmieniająca (UE) 2024/1174 wprowadza przepisy umożliwiające organom ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji ustalanie wewnętrznego MREL na zasadzie skonsolidowanej, z zastrzeżeniem pewnych warunków. Ma to na celu złagodzenie możliwości nieproporcjonalnego, szkodliwego wpływu na niektóre struktury grup bankowych, a mianowicie te działające w ramach dominującej spółki holdingowej i niektórych struktur spółek operacyjnych – scenariusz zidentyfikowany przez Komisję Europejską. Jeżeli organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji zezwoli grupie bankowej na stosowanie tego skonsolidowanego podejścia, pośrednie spółki zależne nie będą zobowiązane do odliczania swoich indywidualnych udziałów w wewnętrznym MREL.

Akty wykonawcze i akty delegowane

W latach 2015–2024 Komisja Europejska przyjęła szereg aktów wykonawczych i delegowanych związanych z dyrektywą 2014/59/UE. Obejmują one:

• rozporządzenie delegowane (UE) 2015/63 w sprawie:
  • metodyki obliczania i dostosowywania profilu ryzyka instytucji oraz składek wnoszonych przez banki na rzecz funduszy na cele restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, a także
  • informacji, które banki mają obowiązek przedstawić do celów obliczania składek na rzecz funduszy na cele restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji;
• rozporządzenie delegowane (UE) 2016/778 w sprawie:
  • okoliczności i warunków, w jakich zapłata składek instytucji na rzecz funduszu na cele restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji może zostać częściowo lub całkowicie odroczona,
  • kryteriów służących określeniu działań, usług i operacji w odniesieniu do funkcji instytucji, które są niezbędne dla funkcjonowania gospodarki, oraz
  • kryteriów służących określeniu linii biznesowych wraz z powiązanymi usługami w odniesieniu do głównych linii biznesowych;
• rozporządzenie delegowane (UE) 2016/860 określające w bardziej szczegółowy sposób okoliczności, w których konieczne jest wyłączenie z zakresu uprawnień do umorzenia lub konwersji na podstawie art. 44 ust. 3 dyrektywy 2014/59/UE;
• rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2016/911 w sprawie formy i treści opisu umów dotyczących wsparcia finansowego w ramach grupy;
• rozporządzenie wykonawcze (UE) 2016/962 w sprawie jednolitych formatów, szablonów i definicji do celów ustalania i przekazywania Europejskiemu Urzędowi Nadzoru Bankowego informacji przez właściwe organy i organy ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji;
• rozporządzenie delegowane (UE) 2016/1075 w sprawie m.in. standardów określających treść planów naprawy, planów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji oraz grupowych planów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji;
• rozporządzenie delegowane (UE) 2016/1400 w sprawie minimalnego zakresu elementów planu reorganizacji działalności oraz minimalnej zawartości sprawozdań z postępów we wdrażaniu tego planu;
• rozporządzenie delegowane (UE) 2016/1401 w sprawie standardów określających metodyki i zasady dotyczące wyceny zobowiązań wynikających z instrumentów pochodnych;
• rozporządzenie delegowane (UE) 2016/1450 w sprawie kryteriów dotyczących metody ustalania wysokości minimalnego wymogu w zakresie funduszy własnych i zobowiązań kwalifikowalnych (MREL);
• rozporządzenie delegowane (UE) 2016/1712 w sprawie standardów określających zestaw informacji dotyczących umów finansowych;
• rozporządzenie delegowane (UE) 2017/867 w sprawie kategorii uzgodnień, które mają być chronione w przypadku częściowego przeniesienia własności;
• rozporządzenie delegowane (UE) 2018/344 w sprawie regulacyjnych standardów technicznych określających kryteria dotyczące metody wyceny różnicy w traktowaniu w przypadku restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji;
• rozporządzenie delegowane (UE) 2018/345 w sprawie regulacyjnych standardów technicznych określających kryteria dotyczące metodyki oceny wartości aktywów i zobowiązań instytucji lub podmiotów;
• rozporządzenie delegowane (UE) 2019/348 w sprawie regulacyjnych standardów technicznych określających kryteria oceny wpływu upadłości danej instytucji na rynki finansowe, inne instytucje i warunki finansowania;
• rozporządzenie wykonawcze (UE) 2021/622 ustanawiające wykonawcze standardy techniczne w odniesieniu do jednolitych wzorów sprawozdań, instrukcji i metody na potrzeby przekazywania Europejskiemu Urzędowi Nadzoru Bankowego informacji o minimalnym wymogu w zakresie funduszy własnych i zobowiązań kwalifikowalnych (MREL);
• rozporządzenie delegowane (UE) 2021/1118 w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych określających metodę, która ma być stosowana przez organy ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji do szacowania wymogu, o którym mowa w dyrektywie 2013/36/UE, oraz wymogu połączonego bufora dla podmiotów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji na poziomie skonsolidowanej grupy restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, jeżeli grupa restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji nie podlega tym wymogom wspomnianej dyrektywy;
• rozporządzenie delegowane (UE) 2021/1340 w sprawie regulacyjnych standardów technicznych określających treść postanowień umownych dotyczących uznania uprawnień w zakresie zawieszenia w ramach restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji;
• rozporządzenie delegowane (UE) 2021/1527 w sprawie regulacyjnych standardów technicznych dotyczących umownego uznania uprawnień do umorzenia i konwersji;
• Rozporządzenie delegowane (UE) 2023/662 zmieniające rozporządzenie delegowane (UE) 2015/63 w odniesieniu do metodyki obliczania zobowiązań wynikających z instrumentów pochodnych;
• Rozporządzenie wykonawcze (UE) 2024/1618 zmieniające rozporządzenie wykonawcze (UE) 2021/763 w odniesieniu do sprawozdawczości nadzorczej i podawania do wiadomości publicznej minimalnego wymogu w zakresie funduszy własnych i zobowiązań kwalifikowalnych; oraz
• Rozporządzenie delegowane (UE) 2024/895 zmieniające rozporządzenie delegowane (UE) 2015/63 w odniesieniu do obliczania zobowiązań kwalifikowalnych i systemu przejściowego.