22.9.2006   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 229/67

1)

Trudności UE w komunikacji z jej obywatelami wskazują przede wszystkim na istnienie deficytu demokratycznego UE. Istotne decyzje wpływające na życie Europejczyków podejmowane są w drodze złożonych negocjacji międzyrządowych i międzyinstytucjonalnych, wobec których obywatele są w większości biernymi i przypadkowymi obserwatorami.

2)

Dopóki — z jednej strony — deficyt demokratyczny nie zostanie zlikwidowany za pomocą reform instytucjonalnych przygotowanych zresztą w ramach projektu traktatu konstytucyjnego, i — z drugiej strony — rola i praca już istniejących organów demokratycznych Unii Europejskiej nie zostaną ostatecznie zaakceptowane, dopóty podstawowym zadaniem instytucji unijnych będzie wkład w niwelowanie deficytu demokratycznego za pomocą innych środków i tym samym stworzenie obywatelom możliwości wyrażenia opinii w sprawie przyszłości politycznej projektu europejskiego.

3)

Należy pilnie ustalić i odpowiednio wcześnie upublicznić nie tylko skuteczne środki komunikacji, ale przede wszystkim cele działania w tym zakresie. Konieczne jest także zwiększenie obszarów uczestnictwa obywateli, jak również włączenie podstaw projektu europejskiego w ramy szkolnictwa. Celem tego procesu jest zniwelowanie deficytu demokratycznego oraz umożliwienie obywatelom zabrania głosu w sprawie przyszłości politycznego projektu europejskiego — szczególnie charakteru instytucjonalnego i politycznego Europy: w sprawie tego, czy należy zmierzać do poszerzenia czy też ograniczenia wspólnych polityk, a także czy należy pogłębić, utrzymać czy też ograniczyć integrację gospodarczą i polityczną.

4)

Polityka komunikacyjna Unii powinna być ukierunkowana na rozwój szerszej świadomości spraw europejskich. Świadomość taka zaistnieje wówczas, gdy stworzy się obywatelom płaszczyznę europejskiej współpracy. W tym celu należy zacząć od tematów i spraw, które mają wpływ na codzienne życie obywateli i dzięki którym współpraca europejska może stanowić rzeczywistą wartość dodaną. Jednocześnie wszyscy muszą pamiętać, że chodzi tu o kwestię wymagającą długiej perspektywy czasowej.

5)

Władze regionalne i lokalne mają do odegrania kluczową rolę w debacie nad przyszłością Europy, mobilizując obywateli w odniesieniu do zagadnień, które najbardziej ich dotyczą, jak również organizując sformalizowane debaty ze społeczeństwem, przedstawicielami instytucji lokalnych i regionalnych i posłami do Parlamentu Europejskiego. Wyraża się nadzieję, że Komitet Regionów, jako instytucja przedstawicielska władz regionalnych i lokalnych, oraz Parlament Europejski, jako wcielenie obywatelstwa ponadnarodowego, mogą być integralną częścią tego procesu, będącego wyrazem prawdziwej wieloszczeblowej komunikacji.

1.1

Uznaje, że okres refleksji stanowi okazję do ożywienia dynamiki wspólnotowej i że obecny kryzys sprawowania rządów w Europie nie powinien podważyć słuszności projektu integracji europejskiej. Wszystkie strategie komunikacyjne pozostaną bezowocne, jeżeli nie będą oparte na ponownym ujęciu projektu europejskiego w demokratyczne ramy.

1.2

Podkreśla, że Unia Europejska nie będzie mogła urzeczywistnić się jako wspólnota losów, jeżeli nie będzie umiała ugruntować i rozpowszechnić wśród swych obywateli poczucia wspólnej tożsamości opartej na różnorodności, przekazać swych wartości założycielskich nowym pokoleniom, wyrazić i promować tych wartości w kontaktach zewnętrznych, objaśnić swym obywatelom głównych mechanizmów dialogu i interakcji z instytucjami oraz przekazać im podstawowej wiedzy na temat zasadniczych aspektów integracji europejskiej na płaszczyźnie ekonomicznej, politycznej, historycznej i społecznej, a przede wszystkim jeżeli nie będzie umiała sprawić, by stali się oni aktywnymi uczestnikami integracji europejskiej i europejskiego procesu decyzyjnego.

1.3

Podkreśla, że realizacja procesu konstytucyjnego pozostaje jednym z jego celów; sprzeciwia się zatem porzuceniu traktatu konstytucyjnego na rzecz traktatu z Nicei i formom selektywnego wdrażania (ang. „cherry-picking”); opowiada się za przyjęciem traktatu konstytucyjnego, który wzmocniłby tworzenie politycznej, pomyślnie się rozwijającej, silnej oraz obywatelskiej Europy; wzywa do przeprowadzenia ratyfikacji do 2009 r., przy czyn należy wziąć pod uwagę zarówno trudności napotykane w niektórych państwach członkowskich, jak i pozycję państw, które ratyfikowały już traktat; uwypukla w związku z tym potrzebę przedłużenia okresu refleksji, podczas którego nie należy pomijać żadnych możliwości promowania integracji europejskiej, które poprawiłyby obraz Europy w oczach obywateli, czy to przez częściowe czy przez całościowe porozumienia.

1.4

W związku z tym Komitet zwraca uwagę na tendencje nacjonalistyczne i protekcjonistyczne, które pojawiają się w różnych państwach członkowskich. Tendencje te stanowią zagrożenie dla dalszego rozwoju Unii.

1.5

Podkreśla, że okres refleksji stanowi okazję do uczynienia kluczowym tematem debaty europejskiej zalet wieloszczeblowego sprawowania rządów (ang. „multilevel governance”) w celu realizacji ideału projektu europejskiego streszczonego w motcie traktatu konstytucyjnego — „jedność w różnorodności”.

1.6

Uważa, że w celu zapewnienia skuteczności i legitymizacji metoda wspólnotowa powinna w pełni obejmować zasadę pomocniczości i proporcjonalności, która jest na tym etapie niezbędnym instrumentem zbliżenia obywateli do Unii Europejskiej.

1.7

Uznaje, że europejska przestrzeń publiczna będzie mogła się narodzić tylko wtedy, gdy Europa ponownie ożywi integrację polityczną, dzięki której obywatele będą mogli aktywnie włączyć się w wybranie jasnych linii politycznych dla przyszłości kontynentu.

1.8

Stwierdza, że należy podjąć wszelkie możliwe starania na rzecz kontynuacji rozwoju europejskiego ducha obywatelskiego, który sprzyjać będzie pełnemu i świadomemu udziałowi obywateli w realizacji projektu europejskiego.

1.9

Stwierdza, że wszyscy demokratycznie wybrani przedstawiciele ponoszą odpowiedzialność za zaspokojenie tych naglących potrzeb i wzywa, by demokratycznie wybrani przedstawiciele lokalni, regionalni, krajowi i europejscy działali wspólnie na rzecz budowania demokratycznych więzi z obywatelami; w związku z tym opowiada się za pogłębieniem współpracy międzyinstytucjonalnej z Parlamentem Europejskim i innymi instytucjami w celu znacznego wzmocnienia konsultacji regionalnych i lokalnych wewnątrz UE.

1.10

Jest przekonany, że dialog z obywatelami, organizacjami politycznymi, związkami zawodowymi oraz stowarzyszeniami powinien zostać wprowadzony na stałych zasadach oraz na podstawie paktu opartego na zaufaniu. Uważa zatem, że okres refleksji powinien zostać wykorzystany w celu zapoznania się z wymogami obywateli. Wymaga to otwartości i dostępności ze strony instytucji europejskich, co ułatwi obywatelom udział w debatach i dyskusjach. Z tejże przyczyny konieczna jest stała i zorganizowana współpraca między instytucjami, które powinny wysłuchać obywateli.

1.11

Uważa za istotne systematyczne podkreślanie przez UE oraz wszystkie jej instytucje i organy znaczenia wymiaru lokalnego i regionalnego w państwach członkowskich dla procesu integracji europejskiej. Ten wymiar terytorialny jest szczególną cechą naszego procesu integracji, będącą w stanie zapewnić wszystkim decyzjom podejmowanym przez UE większą demokratyczną legitymizację. W tym kontekście opinie KR-u muszą być w większym stopniu brane pod uwagę, jeśli pragnie się wzmocnić demokratyczną legitymizację Unii Europejskiej.

1.12

Podkreśla, że zgodnie z duchem białej księgi w sprawie sprawowania rządów oraz z projektem traktatu konstytucyjnego, KR powinien posiadać instrumenty pozwalające na kontrolowanie wprowadzenia przez Komisję środków przyjętych zgodnie z jego opinią, przynajmniej w dziedzinach objętych obowiązkiem konsultacji.

1.13

Uważa, że zdecentralizowane strategie komunikacyjne powinny wykorzystywać demokratyczny potencjał członków KR-u i ich europejski mandat. Oznacza to, że plany krajowe przewidziane w „planie D” — z których część jest już w trakcie realizacji — powinny zakładać ich zaangażowanie, że przedstawicielstwa Komisji w państwach członkowskich powinny uznać ich udział i że powinni oni uczestniczyć w inicjatywach wspólnotowych zaproponowanych w ramach „planu D” oraz w działaniach prowadzonych przez Parlament Europejski. Unia Europejska powinna przewidzieć na ten cel wystarczające środki finansowe, inaczej istnieć będzie zagrożenie, że realizacja planu skończy się na dobrych intencjach.

1.14

Uważa, że należy wyjść poza okres refleksji: instytucje europejskie i demokratycznie wybrani przedstawiciele powinni zaangażować się w zorganizowaną debatę z obywatelami i ich stowarzyszeniami, przy zastosowaniu metody promowanej przez Konwent zajmujący się traktatem konstytucyjnym. Debatę należy zacząć od omówienia praktycznych problemów, z którymi stykają się obywatele europejscy, takich jak np. poziom życia, zatrudnienie, środowisko naturalne czy kwestie energetyczne, oraz od podjęcia, jak proponuje Parlament Europejski, określonych priorytetowych kwestii dotyczących przyszłości Europy, a mianowicie:

1.15

Uważa, że należy zrobić więcej dla zdobycia zaufania obywateli niż tylko prowadzić z nimi dialog i spisywać ich życzenia. Obywatele UE muszą wiedzieć, że w ostateczności to oni sami, poprzez swoich wybranych przedstawicieli, decydują o przyszłości Unii. Na podane w poprzednim punkcie pytania trzeba zatem odpowiedzieć w ramach, o ile to możliwe, wspólnych politycznych stanowisk wszystkich organów lokalnych, regionalnych i krajowych.

1.16

Uważa, że przedstawiciele szczebla lokalnego, regionalnego, krajowego i europejskiego, oprócz przeprowadzania kampanii informacyjnych i komunikacyjnych, powinni działać na rzecz przyjęcia przez ich własne instytucje, jednostki czy gremia, w ramach codziennych obowiązków, odpowiedzialności za przekazywanie informacji dotyczących europejskiego wymiaru ich działania. Komitet Regionów proponuje w tym celu opracować, w nawiązaniu do niniejszej opinii, przewodnik najlepszych praktyk zawierający przykłady konkretnych akcji podjętych na szczeblu lokalnym i regionalnym, związanych z wprowadzeniem w życie planu D (na rzecz demokracji, dialogu i debaty).

1.17

Uważa, że — oprócz demokracji, dialogu i debaty — do planu D należy włączyć czwarty wymiar związany z decentralizacją poprzez wykorzystanie zewnętrznych źródeł komunikacji, takich jak władze lokalne i regionalne, które — wziąwszy pod uwagę ich kompetencje — mają w tej mierze do odegrania kluczową rolę poprzez fora, inicjatywy i debaty. Punktem wyjścia dla debaty powinny być fora lokalne i regionalne, w których uczestniczyliby demokratycznie wybierani przedstawiciele (od szczebla lokalnego i regionalnego po krajowy i europejski), przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego i stowarzyszeń obywatelskich. Wyniki tej debaty zostałyby przekazane z forów do parlamentów krajowych i do parlamentu w Strasburgu.

2.1

Pragnie, by istniała koordynacja z organami lokalnymi i regionalnymi, ponieważ wieloszczeblowe sprawowanie rządów sformułowane przez UE i regiony może także ułatwić wieloszczeblową komunikację, połączoną z działaniami ukierunkowanymi na wzajemne zrozumienie zgodnie ze wspólnym podejściem opartym na pomocniczości; uważa za oczywiste, że samorządy lokalne i regionalne będą czynnie angażowane w europejską politykę komunikacji. Zważywszy na istniejącą w UE różnorodność oraz mając na uwadze zasadę pomocniczości, trzeba powiedzieć, że organy władzy znajdujące się najbliżej obywatela są najodpowiedniejszymi podmiotami, by informować go o projekcie europejskim.

2.2

Z zadowoleniem przyjmuje w tym względzie opublikowanie Białej księgi w sprawie europejskiej polityki komunikacyjnej, opartej na wzmocnionym dialogu, zbliżeniu do obywateli i zdecentralizowanym podejściu, lecz żałuje, że dokumentowi temu nie towarzyszy wizja polityczna, a zatem służy on jedynie jako instrument; podkreśla w szczególności brak wizji strategicznej w odniesieniu do charakteru i roli Unii Europejskiej w zakresie ochrony i wspierania interesów oraz potrzeb obywateli europejskich w nadchodzących latach.

2.3

Z zadowoleniem przyjmuje fakt, że biała księga uznaje rolę władz lokalnych i regionalnych, a w szczególności lokalnych i regionalnych środków masowego przekazu w nawiązaniu dialogu z obywatelami i aktywnym włączeniu do tematyki europejskiej społeczności lokalnych i regionalnych. Zachęca więc do lepszego połączenia kompleksowej sieci środków masowej informacji w Brukseli z lokalnymi redakcjami (poprzez warsztaty, zapraszanie dziennikarzy do Brukseli). W tym kontekście przypomina, że skuteczność władz lokalnych i regionalnych wymaga odpowiednich środków operacyjnych.

2.4

Podkreśla, że również dzięki swemu wkładowi oraz wkładowi wybranych przedstawicieli lokalnych i regionalnych, Unia Europejska dysponuje odpowiednimi ramami demokratycznymi, by nawiązać ponownie dialog z obywatelami, rozwinąć europejskiego ducha obywatelskiego i przekształcić działania wspólnotowe, dążąc do zbliżenia do obywateli. Przypomina, że prasa lokalna i regionalna jest kluczowym pośrednikiem w komunikacji z obywatelami.

2.5

Żałuje, że w białej księdze przyznano mu marginalną rolę, lecz gotów jest przyjąć na siebie odpowiedzialność za ukierunkowanie i koordynację władz lokalnych i regionalnych oraz lokalnej i regionalnej prasy, tym samym wnosząc swój wkład na tym etapie refleksji w ramach współpracy z innymi instytucjami. W tym kontekście podkreśla, że konieczne jest zapewnienie mu większej ilości środków budżetowych i przyznanie mu budżetu potrzebnego, by mógł przyczynić się do odnowionej polityki informacyjnej i komunikacyjnej.

2.6

Z zadowoleniem przyjmuje w tym kontekście otwarcie negocjacji z odpowiednimi służbami Komisji Europejskiej w celu sporządzenia aneksu do umowy o współpracy między KR-em a Komisją Europejską przedłużonej w listopadzie 2005 r., który dotyczyłby polityki informacyjnej i komunikacyjnej.

2.7

Pragnie wnieść swój wkład do europejskiej karty lub kodeksu postępowania w zakresie komunikacji i wzywa Komisję do sprecyzowania koncepcji, celów oraz wartości dodanej tego dokumentu.

2.8

Za niezbędne uznaje połączenie polityki komunikacyjnej z aktywnym obywatelstwem poprzez działania wspierające szeroko nagłośnione wydarzenia, badania, instrumenty informacyjne oraz platformy dialogu i refleksji skierowane do jak najszerszego grona odbiorców ponad granicami, a dotyczące kwestii bliskich obywatelom, takich jak np. zatrudnienie, rozwój miast i obszarów wiejskich, bezpieczeństwo i imigracja, ochrona środowiska i energetyka, a zarazem takich, w wypadku których działania Unii posiadają wartość dodaną. Kwestie te mają także wielki wpływ na politykę samorządów lokalnych i regionalnych.

2.9

Uznaje, że jednym z celów białej księgi jest lepsze zrozumienie opinii publicznej poprzez sondaże przeprowadzone przez Eurobarometr i sugeruje, by badania opinii były lepiej dostosowane do szczebla lokalnego i regionalnego i że Eurobarometr powinien być bardziej powiązany z KR-em oraz jego członkami; lokalne i regionalne podmioty publiczne oraz organizacje pozarządowe same bezpośrednio odbierają sygnały od opinii publicznej.

2.10

Zachęca, by do programów szkolnych włączono kursy europejskiej edukacji obywatelskiej uczące o tym, czym jest projekt europejski, jego wartości założycielskie, geneza, początkowe cele i wyzwania na przyszłość, przy czym w programach nauczania szkół i uniwersytetów należy przewidzieć odpowiedni rozkład godzin i zapewnić odpowiednią kadrę nauczycielską.

2.11

Opowiada się za europejską polityką informacyjną, która umożliwiałaby UE zdobycie niezależnych instrumentów medialnych, w szczególności zaś z zadowoleniem przyjąłby rozwój instrumentów informowania o Europie w regionalnych agencjach prasowych, możliwości programów szkoleniowych z zakresu komunikacji dla urzędników publicznych oraz przekształcenie Europe by Satellite (EbS) z instrumentu audiowizualnego w prawdziwą europejską agencję prasową.

2.12

Proponuje stworzyć proste, zdecentralizowane mechanizmy finansowania mniejszych organizacji pozarządowych, aby wesprzeć ich działalność informacyjną na temat UE, docierającą bezpośrednio do obywateli poprzez dyskusje, szkolenia, broszury dostosowane do lokalnych problemów lub wizyty w Brukseli.

2.13

Zaleca, by informacje te zostały sformułowane, a później rozpowszechnione, poprzez instytucje regionalne i lokalne. Pragnie, by inne instytucje europejskie nawiązały z nim stałą współpracę umożliwiającą wspólne sporządzenie planów w zakresie komunikacji i informacji tak, jak było to przewidywane.

2.14

Pragnie, aby informowanie o UE postrzegane było w końcu jako logiczne podstawy, na których powinny się opierać zarówno gremia, jednostki i instytucje lokalne, regionalne i krajowe, jak i środki masowego przekazu w celu dostarczania pełnych i wiarygodnych informacji.