28.6.2005   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 157/83

1.1

Het voorstel heeft voornamelijk tot doel de wetgeving inzake gelijke behandeling transparanter te maken en te verduidelijken, alsmede een doeltreffende toepassing ervan te vergemakkelijken door het acquis te versterken en achteruitgang te voorkomen. Ter ondersteuning van de verwezenlijking van de doelstellingen van het sociaal-economische EU-beleid dat meer en betere banen voor vrouwen nastreeft, moet de wetgeving worden gebundeld in één gemakkelijk toegankelijk en leesbaar document met een duidelijke structuur.

1.2

Door de bepalingen van de richtlijnen betreffende toegang tot werkgelegenheid, gelijke beloning, ondernemings- en sectorale regelingen inzake sociale zekerheid, en betreffende de bewijslast samen te brengen wordt een samenhangende tekst zonder tegenstrijdige definities verkregen. In het voorstel wordt rekening gehouden met recente ontwikkelingen in de Europese jurisprudentie waarbij bestaande secundaire wetgeving in overeenstemming is gebracht met arresten van het Europees Hof van Justitie die het concept van gelijke behandeling verder hebben verduidelijkt en ontwikkeld. Door de bepalingen van richtlijnen met hetzelfde onderwerp samen te voegen kan tevens een hoog niveau van rechtszekerheid worden verzekerd, met name gelet op het nieuwe politieke klimaat waarbij wordt gestreefd naar een Unie die open is, begrijpelijk voor iedereen en van belang voor het leven van alledag.

1.3

Deze richtlijn is van toepassing op de beroepsbevolking, met inbegrip van zelfstandigen, werknemers wier arbeid is onderbroken door ziekte, moederschap, ongeval of onvrijwillige werkloosheid, en werkzoekenden, alsmede op gepensioneerde of invalide werknemers, en op de rechtverkrijgenden van deze werknemers, overeenkomstig de nationale wetgeving en/of praktijk.

2.1

Met het Verdrag van Amsterdam kreeg de Gemeenschap meer bevoegdheid op het gebied van gelijke behandeling van mannen en vrouwen en werd ook de doelstelling vastgesteld om op alle gebieden van het burgerlijke leven ongelijkheden weg te werken en gelijke kansen voor mannen en vrouwen te bevorderen. Ongelijke behandeling vormt niet alleen een schending van een basisbeginsel van de Europese Unie maar zet ook een rem op de economische groei en ontwikkeling van de nationale economie.

2.2

Gelijke behandeling is een absolute noodzaak, wil de EU de doelstellingen van groei en duurzame ontwikkeling op economisch, sociaal en milieugebied verwezenlijken. Meer dan ooit tevoren zal Europa moeten streven naar een veel grotere arbeidsparticipatie van vrouwen, die er alleen kan komen als de voorwaarden worden gecreëerd om iedereen gelijke rechten te garanderen.

2.3

Uit onderzoek is gebleken dat discriminatie op basis van geslacht alsmede het ontbreken van specifieke maatregelen voor werknemers met verantwoordelijkheden voor een gezin, een aanzienlijke belemmering vormt om met name de arbeidsparticipatie van vrouwen te doen toenemen.

—

De eerste richtlijn inzake gelijke behandeling werd in 1975 goedgekeurd en heeft betrekking op gelijke beloning (2).

—

In 1976 volgde de richtlijn over gelijke behandeling op de arbeidsmarkt (3). Deze richtlijn werd in 2002 grondig gewijzigd bij Richtlijn 2002/73/EG waarin een definitie wordt gegeven van „intimidatie” en seksuele intimidatie (4).

—

In 1978 werd een richtlijn inzake wettelijke socialezekerheidsregelingen goedgekeurd (5).

—

In 1986 volgde de richtlijn waarbij het beginsel van gelijke behandeling in ondernemings- en sectorale regelingen inzake sociale zekerheid werd ingesteld (6). Deze richtlijn werd later gewijzigd (7).

—

In 1986 kwam er een richtlijn inzake gelijke behandeling van zelfstandig werkzame mannen en vrouwen, de landbouwsector daarbij inbegrepen, waarin bepalingen zijn opgenomen ter bescherming van zelfstandig werkzame vrouwen tijdens zwangerschap en moederschap. (8)

—

In 1992 werd een richtlijn goedgekeurd ter bescherming van de gezondheid en de veiligheid van zwangere werkneemsters, waarin ook een wettelijk recht op zwangerschapsverlof van ten minste 14 weken, vrijstelling van arbeid voor medische controle tijdens de zwangerschap en een ontslagverbod zijn opgenomen (9).

—

In 1995 werd tussen de Europese brancheoverkoepelende organisaties een raamovereenkomst inzake ouderschapsverlof gesloten, die vervolgens in de vorm van een richtlijn werd goedgekeurd. In deze richtlijn wordt aangegeven dat gelijke behandeling betekent dat bepaalde maatregelen ook op mannen van toepassing moeten zijn en wordt de rol van vaders bij de zorg voor kinderen erkend (10). Deze richtlijn werd later aangepast en tot het Verenigd Koninkrijk uitgebreid (11).

—

In 1997 werd de richtlijn inzake de bewijslast goedgekeurd (12). Deze richtlijn werd later ook tot het Verenigd Koninkrijk uitgebreid (13)

3.1

Het EESC is ingenomen met de inspanningen van de Commissie de vele richtlijnen inzake gelijke behandeling te vereenvoudigen en toegankelijker te maken. Gelijkheid van mannen en vrouwen in alle facetten van het sociaal-economische leven is een grondrecht en de wetgeving moet daarom voor iedereen duidelijk en begrijpelijk zijn.

3.2

Twaalf richtlijnen zijn het resultaat van een dertig jaar durend proces van wetgeving inzake gelijke behandeling. Het Comité stelt vast dat de Commissie zeven van deze richtlijnen met het thema gelijke behandeling thans in één enkele herziene versie bundelt (17). De Commissie heeft ervoor gekozen deze zeven richtlijnen om te werken omdat ze tal van gemeenschappelijke punten, herhalingen en overlappingen bevatten, maar ook omdat de definities niet altijd coherent zijn.

3.3

De herziening zorgt voor een bijstelling, verduidelijking en vereenvoudiging van zeven richtlijnen in één richtlijn, waarbij de totale lengte van de teksten wordt verminderd en gebruik wordt gemaakt van dezelfde definities, met inbegrip van definities van directe en indirecte discriminatie en intimidatie. Het Comité verheugt zich over deze aanpassing in het licht van de uitbreiding en het streven van de Commissie naar betere wetgeving.

3.4

Het Comité neemt er nota van dat vijf richtlijnen m.b.t. man/vrouwvraagstukken van dit herzieningsproces zijn uitgesloten daar ze onvoldoende punten met de andere richtlijnen gemeen hebben (18). Het gaat hierbij om twee richtlijnen over het recht op ouderschapsverlof, die in samenwerking met werkgevers- en werknemersorganisaties zijn opgesteld en worden beschouwd als richtlijnen die niet onder gelijke behandeling vallen, de richtlijn m.b.t. zwangerschap en de rechten na de bevalling en tijdens de lactatie, die onder de wetgeving inzake gezondheid en veiligheid valt, de richtlijn over gelijke behandeling op het gebied van de sociale zekerheid en ten slotte de richtlijn inzake de bescherming van de rechten van zelfstandig werkzame vrouwen, de landbouwsector daarbij inbegrepen.

3.5

Het Comité onderschrijft het standpunt van de Commissie dat het opnemen van deze richtlijnen de herziene richtlijn ingewikkelder en langer zou maken. Het wijst er evenwel op dat Richtlijn 86/613/EEG (19) dringend moet worden herzien, gelet op het grote aantal vrouwelijke zelfstandigen en werknemers in de landbouwsector. Het EESC is van mening dat deze richtlijn ondoeltreffend is en vrouwen onvoldoende bescherming biedt. Gezien het belang ervan met het oog op de Lissabon-doelstellingen is een herziening dan ook dringend geboden.

3.6

De Commissie heeft de richtlijn aangevuld met twee toevoegingen die rechtstreeks gebaseerd zijn op jurisprudentie ter zake, en de geldende wetgeving dan ook alleen maar verduidelijken. Deze toevoegingen hebben betrekking op gelijke beloning (artikel 4) en pensioenregelingen voor ambtenaren (artikel 6). (20) Het Comité merkt op dat het Europees Hof van Justitie zorgt voor aanscherping van het Europese recht. Door de integratie van jurisprudentie wint de herziene richtlijn aan duidelijkheid en doelgerichtheid.

3.7

De codificatieoefening is een technische aangelegenheid en aan de wezenlijke inhoud van de richtlijnen is volgens de Commissie niets toegevoegd, behalve artikel 21 betreffende de organen voor de bevordering van gelijke behandeling, in de „Horizontale bepalingen” van Titel III. De opname van „Horizontale bepalingen” door de hele richtlijn heen zorgt voor een, zij het marginale, uitbreiding van bevoegdheden van de organen voor bevordering van gelijke behandeling, doordat het toepassingsgebied van de richtlijn wordt verruimd. Dit baant ook de weg voor een verdere uitbreiding van bevoegdheden in de toekomst. Het Comité wijst erop dat, hoewel aan de wezenlijke inhoud niet is geraakt, een bijstelling en modernisering van de richtlijnen samen met de daaruit resulterende jurisprudentie, op lange termijn wel tot aanpassingen kan leiden.

4.1

Gelijkheid van mannen en vrouwen steunt thans op 30 jaar wetgeving; hoewel het EESC zich verheugt over het initiatief van de Commissie om de richtlijn eenvoudiger en leesbaarder te maken, zal echte gelijkheid in Europa pas tot stand worden gebracht als alle lidstaten positieve actie ondernemen om deze gelijke behandeling te bewerkstelligen. Het Comité is van mening dat pas concreet vooruitgang kan worden geboekt via uitwisseling en bevordering van goede praktijken en uitbreiding van de sociale dialoog op dit gebied. Het erkent ten volle de cruciale rol van de sociale partners en wijst op hun acties in het kader van het „Werkprogramma van de Europese sociale partners 2003-2005”. De Commissie moet meer inspanningen leveren om gelijke behandeling, gelijke kansen en de bijdrage van vrouwen aan de Europese economie te bevorderen, teneinde de Lissabon-doelstellingen te verwezenlijken.

4.2

Het EESC stelt de Commissie voor, de lidstaten aan te moedigen een handleiding op te stellen waarin wordt aangegeven hoe de belangrijkste punten van de Europese richtlijnen inzake gelijke behandeling in nationale wetgeving zijn omgezet en welke de plichten van werkgevers en de rechten van werknemers ter zake zijn, teneinde aan de onwetendheid m.b.t. gelijke behandeling een eind te maken en de voordelen ervan voor de economie in het licht te stellen.