52002PC0244

Voorstel voor een RICHTLIJN VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD houdende wijziging van de Richtlijnen 72/166/EEG, 84/5/EEG, 88/357/EEG, 90/232/EEG van de Raad en Richtlijn 2000/26/EG betreffende de verzekering tegen de wettelijke aansprakelijkheid waartoe deelneming aan het verkeer van motorrijtuigen aanleiding kan geven

(door de Commissie ingediend)

TOELICHTING

1. Algemene opmerkingen

1.1. De huidige richtlijnen motorrijtuigenverzekering

De richtlijnen betreffende de verzekering tegen de wettelijke aansprakelijkheid waartoe deelneming aan het verkeer van motorrijtuigen aanleiding kan geven (richtlijnen motorrijtuigenverzekering) [1] vinden hun oorsprong in de Eerste richtlijn motorrijtuigenverzekering van 1972. De meest recente ontwikkeling vond plaats in 2000 met de vaststelling van de Vierde richtlijn motorrijtuigenverzekering.

[1] Richtlijn 72/166/EEG, PB L 103 van 2.5.1972, blz. 1 (Eerste richtlijn motorrijtuigenverzekering); Richtlijn 84/5/EEG, PB L 8 van 11.1.1984, blz. 17 (Tweede richtlijn motorrijtuigenverzekering); Richtlijn 90/232/EEG, PB L 129 van 19.5.1990, blz. 33 (Derde richtlijn motorrijtuigenverzekering); Richtlijn 2000/26/EG, PB L 181 van 20.7.2000, blz. 65 (Vierde richtlijn motorrijtuigenverzekering).

Met de eerste drie richtlijnen zette de Gemeenschap belangrijke stappen in de richting van de totstandkoming van een interne markt voor motorrijtuigenverzekering:

- zij stelden een verzekering tegen de wettelijke aansprakelijkheid verplicht voor alle motorrijtuigen in de Gemeenschap (verplichte motorrijtuigenverzekering) en stelden minimumbedragen voor de dekking uit hoofde van deze verzekering vast;

- zij waarborgden het vrij verkeer van motorrijtuigen doordat zij de algemene geldigheid van het verzekeringsbewijs op het gehele grondgebied van de Gemeenschap bewerkstelligden, waardoor verzekeringscontroles aan de grenzen overbodig werden. Dit was een belangrijke ontwikkeling in de richting van een vrij verkeer van personen en goederen over de grenzen heen;

- zij zorgden ervoor dat de slachtoffers van ongevallen die waren veroorzaakt door niet-geïdentificeerde of niet-verzekerde voertuigen, schadevergoeding konden krijgen door in alle lidstaten schadevergoedingsorganen (garantiefondsen) op te richten;

- zij namen alle inzittenden van het voertuig (met inbegrip van de familieleden van de bestuurder) op in de definitie van benadeelden die door de verplichte verzekering worden gedekt.

Deze eerste drie richtlijnen maakten gebruik van het systeem van "groene kaarten", dat was ingesteld om de afwikkeling van schade ten gevolge van ongevallen die in een andere lidstaat hebben plaatsgevonden dan die waar het voertuig dat het ongeval heeft veroorzaakt, gewoonlijk is gestald, te vergemakkelijken. Dit systeem waarborgt de uitkering van schadevergoeding aan slachtoffers van ongevallen die worden veroorzaakt door bezoekende voertuigen door middel van een particulier netwerk van nationale bureaus van verzekeraars ("groene kaart-bureaus") die in alle lidstaten vestigingen hebben.

Er bleef echter een belangrijke lacune bestaan: aangezien het oorspronkelijke doel was om de verzekeringscontroles aan de grenzen af te schaffen, verschafte het "groene kaart"-systeem alleen verzekeringsdekking aan slachtoffers in het land waar zij woonden. Het had geen betrekking op de afwikkeling van schade ten gevolge van ongevallen die buiten de lidstaat van de woonplaats van het slachtoffer hadden plaatsgevonden (bezoekende slachtoffers). Deze leemte werd aangevuld door de Vierde richtlijn motorrijtuigenverzekering, [2] die tevens voorzag in een efficiënt mechanisme voor de afwikkeling van schade in verband met dergelijke ongevallen.

[2] Richtlijn 2000/26/EG, PB L 181 van 20.7.2000, blz. 65 (Vierde richtlijn motorrijtuigenverzekering).

1.2. De noodzaak van een Vijfde richtlijn motorrijtuigenverzekering

Verdere werkzaamheden zijn noodzakelijk. Het grensoverschrijdende verkeer neemt voortdurend toe en de Commissie ontvangt nog steeds een groot aantal vragen, klachten en verzoeken van particulieren en leden van het Europees Parlement over de werking van de richtlijnen motorrijtuigenverzekering.

Hierbij moeten niet alleen bepaalde aspecten van de richtlijnen, die in de jaren zeventig en tachtig zijn vastgesteld, worden geactualiseerd (en met name het minimum-dekkingsbedrag); ook moeten leemten worden aangevuld of oplossingen worden gevonden voor problemen die zich zeer dikwijls voordoen. Dit geldt met name met betrekking tot:

- het grote aantal personen (bijvoorbeeld studenten, werknemers die tijdelijk in het buitenland verblijven en personen met tweede huizen) die klagen over het feit dat zij grote moeite hebben om een verzekering af te sluiten voor een tijdelijk verblijf in een andere lidstaat;

- personen die een nieuwe of tweedehands auto in een andere lidstaat willen kopen en die grote moeite hebben om verzekeringsdekking te vinden voor de korte periode tussen de aankoop en de registratie in het land van invoer;

- de groeiende vraag naar verzekeringsdekking voor voetgangers en fietsers;

- bestuurders van motorrijtuigen die van hun verzekeraar een verklaring wensen te ontvangen omtrent hun schadeverleden teneinde met een andere verzekeringsonderneming een overeenkomst aan te gaan.

Tenslotte is de Vierde richtlijn motorrijtuigenverzekering uitsluitend van toepassing op het afwikkelen van schade met betrekking tot ongevallen die buiten de lidstaat van de woonplaats van het slachtoffer hebben plaatsgevonden. Het afwikkelingsmechanisme beoogt twee doelstellingen: een snelle uitkering van schadevergoeding aan "bezoekende slachtoffers" en de invoering van een efficiënt schadevergoedingssysteem dat de juridische kosten tot een minimum beperkt.

Bij deze wordt voorgesteld dit afwikkelingsmechanisme uit te breiden tot alle ongevallen, ongeacht de lidstaat waar het slachtoffer woont.

De noodzaak om de richtlijnen motorrijtuigenverzekering te herzien en te moderniseren werd bevestigd door een brede raadpleging van de Commissie onder nationale autoriteiten, vertegenwoordigers van de verzekeringssector, en organisaties die consumenten en slachtoffers vertegenwoordigen, die in 1999 van start ging. Het Europees Parlement heeft, in het besef dat motorrijtuigenverzekering een grote rol speelt in het dagelijks leven van individuele personen, in juli 2001 een resolutie aangenomen waarin de vaststelling van een Vijfde richtlijn motorrijtuigenverzekering werd aanbevolen. Met het onderhavige voorstel voor een richtlijn geeft de Commissie aan dit verzoek gehoor.

1.3. De doelstellingen van het voorstel

Doel van het voorstel is de richtlijnen motorrijtuigenverzekering te herzien, waarbij vooral de volgende doelstellingen worden beoogd:

(1) een actualisering en verbetering van de in het kader van de verplichte verzekering geboden bescherming van slachtoffers van auto-ongevallen;

(2) de aanvulling van leemten en de verduidelijking van sommige bepalingen van de richtlijnen, waarbij een grotere convergentie tot stand wordt gebracht ten aanzien van de interpretatie en de toepassing ervan door de lidstaten;

(3) het bieden van een oplossing voor problemen die zich dikwijls voordoen teneinde een doeltreffender interne markt voor motorrijtuigenverzekering tot stand te brengen.

1.4. De inhoud van het voorstel: opgenomen vraagstukken

De verschillende redenen om de richtlijnen motorrijtuigenverzekering te herzien en te moderniseren worden hieronder uitvoering belicht. De voorgestelde oplossingen worden in paragraaf 2 ("Artikelsgewijze toelichting") van deze toelichting uiteengezet.

(a) Tijdelijke kentekenplaten [(artikel 1, lid 1, onder a)]

De definitie van "het grondgebied waar het voertuig gewoonlijk is gestald" in artikel 1, lid 4, van Richtlijn 72/166/EEG verwijst naar het grondgebied van de staat waarvan het voertuig een kentekenplaat draagt, maar verduidelijkt niet of deze kentekenplaat tijdelijk of permanent moet zijn. Hierdoor kunnen de eigenaars van voertuigen met tijdelijke kentekenplaten soms moeilijk verzekeringsdekking vinden in de lidstaat waar deze voertuigen geregistreerd zijn.

Om een eventuele verkeerde interpretatie van deze bepaling te voorkomen dient de definitie in die zin te worden gewijzigd dat een expliciete verwijzing naar tijdelijke kentekenplaten wordt opgenomen.

(b) Voertuigen zonder kentekenplaat of met een kentekenplaat die niet voor het voertuig is afgegeven [(artikel 1, lid 1, onder b)]

Wanneer een ongeval wordt veroorzaakt door een voertuig zonder kentekenplaat of met een kentekenplaat die niet voor het voertuig is afgegeven, vormt de vaststelling van het "grondgebied waar het voertuig gewoonlijk is gestald" een probleem dat niet gemakkelijk is op te lossen.

Bij zijn interpretatie van de richtlijnen heeft het Hof van Justitie verklaard dat "een voertuig dat bij de overschrijding van de grens een kentekenplaat draagt die door de autoriteiten van een lidstaat regelmatig is afgegeven, doch vals is, en dat het in feite om voor een ander voertuig afgegeven kentekenplaat gaat, moet worden geacht gewoonlijk te zijn gestald op het grondgebied van de staat die de betrokken plaat heeft afgegeven" [3] en dat de geldigheid van de plaat systematisch moet worden gecontroleerd. [4]

[3] Arrest in de zaak Fournier.

[4] Arrest in de zaak Gambetta.

Als gevolg van de arresten van het Hof zijn nationale bureaus van verzekeraars dikwijls verplicht de financiële afwikkeling op zich te nemen van ongevallen waarbij geen sprake is van enig verband met de lidstaat waar deze bureaus zijn gevestigd. Uitspraken van het Hof beletten de Europese wetgever evenwel niet om voor de toekomst een andere oplossing te overwegen. De Raad van nationale verzekeringsbureaus heeft voorgesteld, in geval van voertuigen zonder kentekenplaat of met een kentekenplaat die niet voor het betrokken voertuig is afgegeven, met het oog op de afwikkeling van de schade het grondgebied van de lidstaat waar het ongeval heeft plaatsgevonden te beschouwen als het grondgebied waar het voertuig gewoonlijk is gestald.

(c) Verzekeringscontrole [artikel 1, lid 2]

Om het vrije verkeer van voertuigen en personen in de Europese Gemeenschap te vergemakkelijken schafte artikel 2 van Richtlijn 72/166/EEG de controle op de groene kaart af wanneer voertuigen die gewoonlijk op het grondgebied van een lidstaat zijn gestald, het grondgebied van een andere lidstaat binnenkomen.

Er bestaat enige verwarring over de reikwijdte van de "controle door middel van steekproeven" die in artikel 2, lid 1, wordt genoemd. Het eerste interpretatieprobleem betreft de vraag of de laatste zin van de tweede alinea ook van toepassing is op de eerste alinea. Met andere woorden, in hoeverre is "controle door middel van steekproeven" toegestaan in geval van voertuigen die gewoonlijk in een lidstaat zijn gestald en die het grondgebied van een andere lidstaat binnenkomen- Het tweede probleem betreft de interpretatie van de term "controle door middel van steekproeven" zelf, waarvan de betekenis niet duidelijk is, met name omdat het moeilijk is om een passende vertaling in de andere talen van de Gemeenschap te vinden.

De Commissie wil hierin helderheid brengen en stelt voor dat verzekeringscontroles bij intracommunautair verkeer onder bepaalde voorwaarden gerechtvaardigd kunnen zijn in verband met de openbare orde (bijvoorbeeld na een ongeval of incident). Deze voorwaarden moeten van dien aard zijn dat de controles niet-systematisch en niet-discriminerend zijn en niet louter gericht zijn op verzekeringscontrole.

(d) Afwijking van de verzekeringsplicht voor bepaalde voertuigen [artikel 1, lid 3]

Artikel 4 van Richtlijn 72/166/EEG bepaalt dat lidstaten bepaalde typen voertuigen of bepaalde voertuigen met een speciale kentekenplaat van verplichte verzekering mogen uitsluiten, mits deze uitzonderingen door de betrokken lidstaat aan de andere lidstaten en aan de Commissie worden meegedeeld.

Artikel 4, onder a), heeft betrekking op voertuigen die toebehoren aan bepaalde natuurlijke of rechtspersonen; de lidstaten die een dergelijke afwijking toepassen, moeten ervoor zorgen dat schade wordt vergoed bij ongevallen die in andere lidstaten door deze voertuigen worden veroorzaakt. De toepassing van deze alinea brengt geen bijzondere problemen mee omdat de uitbetaling van schadevergoeding door de lidstaat wordt verzekerd.

Artikel 4, onder b), staat de lidstaten toe "bepaalde typen voertuigen of bepaalde voertuigen met een speciale kentekenplaat" (bij voorbeeld bepaalde traag rijdende voertuigen en gemotoriseerde machines) van verplichte verzekering uit te sluiten. De lidstaten zijn niet verplicht om te zorgen voor schadevergoeding aan de slachtoffers van ongevallen die door deze voertuigen in een andere lidstaat worden veroorzaakt. Deze alinea staat de andere lidstaten toe deze voertuigen aan grenscontroles te onderwerpen om zich ervan te vergewissen dat de bestuurder in het bezit is van een groene kaart of dat hij een grensverzekeringsovereenkomst heeft gesloten.

Deze grenscontroles die ingevolge de richtlijn worden uitgevoerd ten aanzien van voertuigen die onder artikel 4, onder b), vallen, zijn echter sinds de inwerkingtreding van het Akkoord van Schengen niet meer toegestaan aan de binnengrenzen van de lidstaten. Daarom zijn de voorwaarden inzake de toepassing van deze afwijking niet langer aanwezig.

(e) Herziening van de minimum-dekkingsbedragen [artikel 2]

Overeenkomstig artikel 6, lid 2, van Richtlijn 84/5/EEG doet de Commissie "in voorkomend geval voorstellen inzake de aanpassing van de in artikel 1, leden 2 en 4, bedoelde bedragen". Desondanks zijn de huidige minimum-dekkingsbedragen sinds de vaststelling van de richtlijn niet meer herzien.

Intussen is de nationale wetgeving van de lidstaten sterk geëvalueerd: acht lidstaten hebben onbeperkte dekking ingevoerd voor lichamelijk letsel, en voor de vergoeding van materiële schade hebben veel lidstaten dekkingsbedragen vastgesteld die veel hoger zijn dan het minimum dat in de richtlijn wordt voorgeschreven.

Als rekening wordt gehouden met de invloed van de inflatie op de thans geldende bedragen [5] sinds de vaststelling van de richtlijn in 1984, zouden de bedragen als volgt luiden: lichamelijk letsel: 605 500 EUR indien er één slachtoffer is en 865 000 EUR per schadegeval bij meer dan één slachtoffer; materiële schade: 173 000 EUR per schadegeval; lichamelijk letsel zowel als materiële schade: 1 038 000 EUR, per schadegeval.

[5] De geldende minimumbedragen voor verplichte verzekering zijn:

Opgemerkt zij dat de ontwerpresolutie van het Europees Parlement betreffende een Vijfde richtlijn motorrijtuigenverzekering voorziet in één enkele minimumdekking van 2 000 000 EUR, maar er wordt geen nadere uitleg verstrekt over de berekeningsgrondslag van dit bedrag.

(f) Afschaffing van de keuzemogelijkheid voor de lidstaten om de vergoeding van materiële schade te beperken wanneer deze veroorzaakt is door een niet-geïdentificeerd voertuig [artikel 2].

Artikel 1, lid 4, van Richtlijn 84/5/EEG bepaalt dat de lidstaten een orgaan instellen of erkennen dat tot taak heeft materiële schade en lichamelijk letsel, die zijn veroorzaakt door een niet-geïdentificeerd of niet-verzekerd voertuig, ten minste binnen de grenzen van de verplichte verzekering te vergoeden.

De vierde alinea van deze bepaling bevat evenwel een uitzondering die de omvang van de uit te keren schadevergoeding sterk kan beperken. Hierin wordt gesteld: "De lidstaten kunnen in geval van materiële schade die door een niet-geïdentificeerd voertuig veroorzaakt werd, de tussenkomst door dit orgaan beperken of uitsluiten". Deze uitzondering wordt in de laatste zin van de zesde overweging van de richtlijn aldus gerechtvaardigd: "gezien het gevaar van bedrog".

Uit een aantal klachten die door de diensten van de Commissie van slachtoffers van ongevallen zijn ontvangen, blijkt dat sommige lidstaten de uitkering van schadevergoeding door de nationale organen zelfs uitsluiten wanneer de specifieke omstandigheden elk gevaar van bedrog wegnemen, bijvoorbeeld wanneer het slachtoffer bij hetzelfde ongeval zowel lichamelijk letsel als materiële schade heeft geleden.

(g) De regeling betreffende de "vertegenwoordigers dienstverrichting" [artikel 3]

In artikel 12bis, lid 4, tweede alinea, eerste zin van Richtlijn 88/357/EEG (Tweede schadeverzekeringsrichtlijn), zoals gewijzigd bij Richtlijn 90/618/EEG (vrije verrichting van diensten op het gebied van motorrijtuigenverzekering), wordt bepaald dat "de lidstaat van dienstverrichting (d.w.z. waar het risico is gelegen) van de onderneming eist dat zij een op zijn grondgebied woonachtige of gevestigde vertegenwoordiger aanstelt, die alle nodige informatie met betrekking tot vorderingen vergaart". De laatste zin van de vierde alinea luidt: "De vertegenwoordiger houdt zich namens de betrokken onderneming niet bezig met het directe verzekeringsbedrijf."

Deze laatste bepaling verhindert dat de bijkantoren van verzekeringsondernemingen schadevertegenwoordiger kunnen worden in het kader van de vrije dienstverrichting, terwijl dochterondernemingen (die onafhankelijke rechtspersonen zijn) niet door dit verbod worden getroffen. Dit kan extra kosten met zich brengen.

De reden waarom deze bepaling is opgenomen - en die niet in de overwegingen van de richtlijn wordt genoemd - was waarschijnlijk dat men de gelijktijdige uitoefening van de vrijheid van dienstverrichting en het recht van vestiging wilde verhinderen. Bij de derde richtlijnen werden vervolgens evenwel alle beperkingen op de gelijktijdige uitoefening van deze werkzaamheden opgeheven. Het gevolg van deze ontwikkeling van de wetgeving is dat bijkantoren van verzekeringsondernemingen volgens de vigerende verzekeringsrichtlijnen als "vertegenwoordigers dienstverrichting" kunnen optreden voor alle verzekeringsstransacties, met uitzondering van motorrijtuigenverzekering.

(h) Dekking voor inzittenden die wisten of hadden moeten weten dat de bestuurder onder invloed van alcohol of van een andere bedwelmende stof verkeerde [artikel 4, lid 1]

Het streven van de richtlijnen motorrijtuigenverzekering, om ervoor te zorgen dat alle inzittenden van een voertuig door de verplichte verzekering worden gedekt staat niet ter discussie. Soms worden de richtlijnen echter in die zin uitgelegd dat inzittenden van dekking kunnen worden uitgesloten wanneer zij wisten of hadden moeten weten dat de bestuurder van het voertuig ten tijde van het ongeval onder invloed van alcohol of van een andere bedwelmende stof verkeerde. Deze interpretatie is zelfs opgenomen in de nationale wetgeving van enkele lidstaten.

Passagiers zijn gewoonlijk niet in staat het bedwelmingsniveau van de bestuurder goed te beoordelen. Hoe dan ook moet de nadruk op de bescherming van het slachtoffer liggen. Het is een loffelijk streven om het rijden onder invloed te ontmoedigen, maar te trachten dit te bereiken door de verzekeringsdekking voor inzittenden die het slachtoffer van auto-ongevallen zijn te beperken, is niet terecht.

Het is daarom van belang dat de richtlijnen op dit punt worden verduidelijkt overeenkomstig de uitspraak van het Hof van Justitie [6].

[6] Zaak C-129/94 Ruiz Bernáldez.

(i) Voetgangers en fietsers [artikel 4, lid 2]

Hoewel ongevallen soms veroorzaakt worden door voetgangers en fietsers, worden zij meestal door motorrijtuigen veroorzaakt. Ongeacht wie aansprakelijk is voor een ongeval lijden voetgangers en fietsers gewoonlijk meer schade bij ongevallen waarbij motorrijtuigen betrokken zijn.

De dekkingssituatie van voetgangers en fietsers bij ongevallen die niet door het betrokken voertuig zijn veroorzaakt, loopt per lidstaat sterk uiteen. In sommige lidstaten is geen verzekeringsdekking voorzien en trachten de rechtbanken dikwijls de aansprakelijkheid bij de bestuurder te leggen zodat het slachtoffer onder de dekking van de motorrijtuigenverzekering valt. In andere lidstaten bepaalt de wetgeving dat voetgangers en fietsers gedekt zijn door de verzekering van het voertuig dat bij het ongeval betrokken is, ongeacht of de bestuurder schuld draagt, hoewel de bijzondere voorwaarden inzake de wettelijke aansprakelijkheid van de voetganger of fietser in de nationale voorschriften uiteenlopen.

Voor zover de Commissie bekend is lijkt de opneming van voetgangers en fietsers in de wetgeving van de desbetreffende lidstaten geen belangrijke gevolgen te hebben gehad voor de kosten van de verzekering.

(j) Dekking op het gehele grondgebied van de Gemeenschap gedurende de volledige looptijd van de overeenkomst (tijdelijk verblijf in andere lidstaten) [artikel 4, lid 3]

De Commissie ontvangt grote aantallen brieven van personen die erover klagen dat zij bij een tijdelijk verblijf in het buitenland moeilijk een verzekering kunnen vinden. De praktijken van bepaalde verzekeringsondernemingen zijn hier debet aan. Sommige verzekeraars leggen in hun polissen vast dat de overeenkomst vervalt wanneer het verzekerde voertuig gedurende een bepaalde periode in een andere lidstaat verblijft. In andere overeenkomsten wordt bepaald dat de polishouder de verzekeringsonderneming moet inlichten wanneer het voertuig zich langer dan een bepaalde periode in het buitenland bevindt, zodat de premie kan worden herzien. Blijft deze kennisgeving uit, dan kan de overeenkomst vervroegd worden opgezegd.

Beide soorten clausules hebben een vergelijkbaar effect: zij vormen een belemmering voor het vrij verkeer van personen evenals voor de werking van de interne markt. Zij zijn in strijd met artikel 2, eerste streepje, van Richtlijn 90/232/EEG, waarbij de lidstaten worden verplicht ervoor te zorgen dat alle polissen in het kader van de verplichte wettelijke aansprakelijkheidsverzekering van motorrijtuigen tegen betaling van één enkele premie dekking verschaffen voor het gehele grondgebied van de Gemeenschap.

Het is wellicht passend om de richtlijnen in dit opzicht te verduidelijken om ervoor te zorgen dat dit beginsel daadwerkelijk wordt toegepast, zodat verzekerden die tijdelijk naar een andere lidstaat gaan, hetzij beroepshalve of om privé-redenen, hun verzekeringsdekking niet kunnen verliezen. Hierbij dient echter geen afbreuk te worden gedaan aan de verplichtingen uit hoofde van de nationale wetgeving van de lidstaten inzake de registratie van voertuigen.

(k) Verzekeringsdekking voor ingevoerde voertuigen [artikel 4, lid 4]

Elk jaar dienen duizenden particulieren in de lidstaat waar zij wonen een verzoek tot registratie van een ingevoerde auto in die eerder in een andere lidstaat geregistreerd was [7]. Het kan hierbij een tweedehands voertuig betreffen dat in een andere lidstaat door de aanvrager zelf of door een tussenpersoon is gekocht, of een nieuw voertuig dat in een andere lidstaat is aangeschaft. Er bestaan aanzienlijke prijsverschillen in de Gemeenschap en het is niet meer dan normaal dat particulieren de voordelen van de interne markt willen benutten.

[7] De uiterste datum voor het opnieuw registreren van auto's is niet geharmoniseerd. De toegestane perioden lopen in de EER sterk uiteen: één dag in Ierland, drie dagen in Oostenrijk, veertien dagen in Denemarken, een maand in Finland, Portugal en Zweden, drie maanden in Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk, zes maanden in Griekenland en Spanje, en een jaar in Duitsland, Italië, Nederland en Noorwegen.

Tijdens de reis naar de lidstaat van bestemming moet het voertuig gedekt zijn door een verzekeringspolis van een onderneming die in de lidstaat van herkomst een vergunning heeft om haar activiteiten uit te oefenen. Een dergelijke tijdelijke verzekering is gewoonlijk pro rata veel duurder dan een verzekering voor een normale, volledige periode en het is dikwijls moeilijk om een verzekeraar te vinden die een dergelijke kortlopende dekking wil verlenen.

Wanneer het voertuig de lidstaat van bestemming heeft bereikt, moet het zijn verzekerd tot het opnieuw is geregistreerd. De motorrijtuigenverzekering in de lidstaat van uitvoer verschaft dikwijls geen dekking voor deze periode en ook in de lidstaat van bestemming is het moeilijk om een andere verzekering te vinden.

De richtlijnen moeten een oplossing bieden zodat het gemakkelijker wordt om deze voertuigen te verzekeren.

(l) Verklaring van de verzekeraar inzake het schadeverloop [artikel 4, lid 4]

Wanneer een polishouder na beëindiging van een verzekeringsovereenkomst besluit een nieuwe overeenkomst te sluiten met een verzekeringsonderneming die in een andere lidstaat gevestigd is (omdat hij is verhuisd of zijn voertuig in andere lidstaat wenst te verzekeren), kan het moeilijk zijn om van de vorige verzekeraar een verklaring te krijgen inzake zijn schadeverleden. Indien hij echter niet in staat is het schadeverloop onder de vorige overeenkomst aan te tonen, kan hij in veel gevallen bij de nieuwe verzekeraar niet de gunstigste premie bedingen.

Daarom moet in de richtlijnen een bepaling worden opgenomen die de verzekeraar verplicht bij beëindiging van de overeenkomst de bovengenoemde ongevallenverklaring te verstrekken. Deze verplichting mag echter geen afbreuk doen aan de vrijheid van de partijen om de premie voor de verzekeringsovereenkomst vast te stellen.

(m) Franchise [artikel 4, lid 4]

De franchise is het gedeelte van de schade dat door de verzekerde en niet door de verzekeraar moet worden betaald.

Een daadwerkelijke bescherming van het slachtoffer vereist dat de franchise die in de nationale wetgeving is vastgesteld of in de overeenkomst is opgenomen, niet mag worden geëist van slachtoffers van ongevallen in het kader van de verplichte verzekering.

Een dergelijke franchise dient alleen te zijn toegestaan in het kader van de betrekkingen tussen de verzekeringnemer en de verzekeraar.

(n) Uitbreiding van het mechanisme van de Vierde richtlijn motorrijtuigenverzekering [8] inzake een snelle en doeltreffende schadeafwikkeling tot alle ongevallen [artikel 4, lid 4]

[8] Richtlijn 2000/26/EG, PB L 181 van 20.7.2000, blz.. 65 (Vierde richtlijn motorrijtuigenverzekering).

Met het mechanisme dat in de Vierde richtlijn motorrijtuigenverzekering is vastgesteld om schade af te wikkelen wordt een tweeledig doel beoogd: slachtoffers moeten snel schadevergoeding ontvangen, en er moet een doeltreffend schadevergoedingssysteem zijn dat de juridische kosten tot een minimum beperkt. De richtlijn is van toepassing op de afwikkeling van schade in verband met ongevallen die zich buiten de lidstaat van woonplaats van het slachtoffer hebben voorgedaan.

In verband met de modernisering van de richtlijnen motorrijtuigenverzekering werd het passend geacht de bepalingen van de Vierde richtlijn uit te breiden tot de afwikkeling van schadeclaims met betrekking tot alle soorten ongevallen, ongeacht de lidstaat waar het slachtoffer woont. Een dergelijke uitbreiding is verenigbaar met het bestaande systeem van nationale bureaus waarin artikel 2, lid 2, van Richtlijn 72/166/EEG voorziet voor de afwikkeling van vorderingen met betrekking tot ongevallen die zijn veroorzaakt door voertuigen die gewoonlijk op het grondgebied van een andere lidstaat zijn gestald.

Het voorgestelde mechanisme bestaat uit de volgende elementen:

- Recht van rechtstreekse vordering voor de slachtoffers van alle auto-ongevallen

In artikel 3 van de Vierde richtlijn motorrijtuigenverzekering wordt bepaald dat slachtoffers van ongevallen die zich hebben voorgedaan in een andere lidstaat dan de lidstaat van hun woonplaats of in een derde land dat is aangesloten bij het groenekaartsysteem, een rechtstreekse vordering kunnen instellen tegen de verzekeringsonderneming van de wettelijk aansprakelijke partij. Het recht van rechtstreekse vordering is een noodzakelijke voorwaarde voor een behoorlijke toepassing van de procedure inzake het met redenen omkleed voorstel (zie hieronder).

Hierbij zij opgemerkt dat het recht van rechtstreekse vordering van het slachtoffer tegen de verzekeringsonderneming geen procesrechtelijke of burgerrechtelijke kwestie is die in het verzekeringsbedrijf onbekend is. Er kan geen beter systeem van verplichte verzekering in de Gemeenschap met een passend beschermingsniveau voor de slachtoffers worden ingevoerd zonder dat het recht van rechtstreekse vordering tot alle slachtoffers van auto-ongelukken wordt uitgebreid.

- Aanwijzing van een schaderegelaar door de verzekeringsonderneming

In artikel 4, lid 1, van de Vierde richtlijn motorrijtuigenverzekering wordt bepaald dat elke verzekeringsonderneming in alle lidstaten een schaderegelaar moet aanwijzen voor de afwikkeling van vorderingen. De werkzaamheden van deze schaderegelaar zijn momenteel beperkt tot de ongevallen die onder de richtlijn vallen (ongevallen die buiten de lidstaat van woonplaats van het slachtoffer hebben plaatsgevonden).

- Procedure inzake het met redenen omkleed voorstel

Artikel 4, lid 6, van de Vierde richtlijn motorrijtuigenverzekering bepaalt dat de lidstaten eisen dat de verzekeringsonderneming van de persoon die aansprakelijk is voor het ongeval binnen drie maanden na de datum van de vordering een met redenen omkleed voorstel tot schadevergoeding voorlegt wanneer de aansprakelijkheid niet wordt betwist en de schade is gekwantificeerd, dan wel een met redenen omkleed antwoord geeft in gevallen waarin de aansprakelijkheid wordt ontkend. Deze eis moet worden ondersteund door passende, afdoende en systematische financiële of daaraan gelijkwaardige administratieve sancties.

- De oprichting van informatiecentra

Artikel 5 van Richtlijn 2000/26/EG verplicht iedere lidstaat om een informatiecentrum op te richten dat een register met specifieke informatie bijhoudt teneinde de afwikkeling van vorderingen te vergemakkelijken.

Een uitbreiding van de werkzaamheden van het schadevergoedingsorgaan dat volgens artikel 6 van de Vierde richtlijn motorrijtuigen moet worden opgericht tot alle ongevallen zou evenwel geen geschikte oplossing zijn omdat dit orgaan zich dan op het terrein zou begeven van de bestaande groenekaartbureaus die zich bezighouden met de afwikkeling van vorderingen in verband met ongevallen, veroorzaakt door voertuigen die gewoonlijk op het grondgebied van een andere lidstaat zijn gestald.

2. Artikelsgewijze toelichting

Artikel 1, lid 1 - Tijdelijke kentekenplaten - Voertuigen zonder kentekenplaat of met een kentekenplaat die niet voor het voertuig is afgegeven.

Lid 1 van dit artikel wijzigt artikel 1, lid 4, eerste streepje, van Richtlijn 72/166/EEG, dat de definitie bevat van het grondgebied waar het voertuig gewoonlijk is gestald. De bedoeling is een eventuele verkeerde interpretatie te vermijden. De tekst verduidelijkt dat de definitie zowel op tijdelijke als op permanente registratie van toepassing is.

Lid 2 voegt een zin toe aan de bovengenoemde definitie van het grondgebied waarop het voertuig gewoonlijk is gestald. Deze wijziging verduidelijkt de toepassing van deze definitie in het geval van voertuigen die niet voorzien zijn van een kentekenplaat of die een kentekenplaat dragen die niet voor het desbetreffende voertuig is afgegeven. Het bepaalt dat, bij een ongeval, het grondgebied waar het ongeval heeft plaatsgevonden wordt beschouwd als het grondgebied waar deze voertuigen gewoonlijk zijn gestald. Hoewel andere criteria (zoals het grondgebied van de staat waar de laatste kentekenplaat regelmatig voor het voertuig is afgegeven) in overweging zijn genomen, sluit het voorstel aan bij de aanbeveling van de Raad van nationale verzekeringsbureaus terzake omdat de afwikkeling van vorderingen naar aanleiding van ongevallen waarbij dergelijke voertuigen betrokken zijn, gemakkelijker zal worden.

Om van toepassing te zijn op alle mogelijke illegale situaties in verband met kentekenplaten (valse en namaakplaten, ontbrekende en ongeldige platen), verwijst de bepaling naar voertuigen "zonder kentekenplaat of met een kentekenplaat die niet voor het voertuig is afgegeven of die niet meer geldig is".

Artikel 1, lid 2 - Verzekeringscontroles

Er is enige verwarring ontstaan over de reikwijdte van de term "controle door middel van steekproeven" in artikel 2, lid 1, van Richtlijn 72/166/EEG evenals over de interpretatie ervan.

Het voorstel verduidelijkt de toepassing van deze bepaling in twee belangrijke opzichten: ten eerste beperkt het de reikwijdte van het verbod om verzekeringscontroles uit te voeren tot voertuigen die gewoonlijk op het grondgebied van een andere lidstaat zijn gestald en voertuigen die gewoonlijk op het grondgebied van een derde land zijn gestald en die vanuit het grondgebied van een andere lidstaat binnenkomen; ten tweede wordt de term "controle door middel van steekproeven" vermeden en worden de toegestane controles gedefinieerd op grond van drie negatieve voorwaarden: niet-systematisch, niet-discriminerend en niet louter gericht op verzekeringscontrole.

Artikel 1, lid 3 - Afwijking van de verplichting om bepaalde voertuigen te verzekeren

Krachtens het voorstel wordt artikel 4, onder b), van Richtlijn 72/166/EEG geschrapt.

Artikel 4 van de Eerste richtlijn motorrijtuigenverzekering staat de lidstaten toe om in sommige gevallen af te wijken van de algemene verplichting om ervoor te zorgen dat motorrijtuigen door een verplichte verzekering zijn gedekt. Artikel 4, onder a), vermeldt bepaalde uitzonderingsgevallen (voertuigen die aan bepaalde specifieke rechtspersonen toebehoren) waarbij de lidstaten ervoor moeten zorgen dat schadevergoeding wordt uitgekeerd in geval van schade of letsel dat op het grondgebied van een andere lidstaat door deze voertuigen wordt veroorzaakt. Aangezien de bescherming van de slachtoffers van niet-verzekerde voertuigen in deze gevallen aldus gewaarborgd is, kan de afwijking worden gehandhaafd.

In artikel 4, onder b), worden andere uitzonderingsgevallen genoemd (bepaalde typen voertuigen) ten aanzien waarvan de lidstaten mogen eisen dat een geldige groene kaart of een grensverzekeringsovereenkomst wordt overgelegd om de uitkering van schadevergoeding aan slachtoffers van ongevallen die door dergelijke voertuigen uit een andere lidstaat worden veroorzaakt, te waarborgen. Na de afschaffing van de grenscontroles in de Gemeenschap naar aanleiding van het Akkoord van Schengen kan de uitkering van schadevergoeding aan de slachtoffers van ongevallen die buiten het grondgebied waar zij geregistreerd zijn, worden veroorzaakt door voertuigen die onder deze uitzondering vallen, niet langer worden gewaarborgd. Daarom moet deze afwijking worden geschrapt.

Artikel 2 - Minimum-dekkingsbedragen

Bij de herziening van de minimum-dekkingsbedragen die jaren geleden werden vastgesteld heeft de Commissie afgezien van de mogelijkheid om onbeperkte dekking in te voeren, zoals sommige lidstaten hebben gedaan. Zij heeft tevens de invoering van een enkele minimumdekking voor zowel lichamelijk letsel als materiële schade verworpen. Zij is van oordeel dat lichamelijk letsel voor het slachtoffer belangrijker is dan materiële schade en dat hiervoor een grotere mate van bescherming nodig is.

Het voorstel wijzigt artikel 1, lid 2, van Richtlijn 84/5/EEG en voorziet in een minimum-dekkingsbedrag van 1 000 000 EUR per slachtoffer voor lichamelijk letsel en 500 000 EUR per schadegeval voor materiële schade. Het minimumbedrag per slachtoffer voor lichamelijk letsel wanneer er meer dan één slachtoffer is en het bedrag voor lichamelijk letsel en materiële schade tezamen, komen te vervallen. De Commissie is van oordeel dat deze bedragen en passend minimum vormen, niet alleen om rekening te houden met de inflatie en de financiële realiteit in alle lidstaten, maar ook om de bescherming van de slachtoffers te verbeteren.

De afschaffing van deze bedragen is, naast de verhoging van het minimum-dekkingsbedrag, van cruciaal belang voor een betere bescherming. Benadrukt moet worden dat de Commissie niet alleen de economische waarde van de bestaande drempels wil handhaven door deze te corrigeren voor inflatie, maar ook de bescherming van slachtoffers aanzienlijk wil verbeteren.

In het gewijzigde artikel wordt het voormalige lid 3 vervangen door een nieuw lid 3. Het oude bevatte een clausule inzake de omrekeningskoers die niet langer van toepassing is met het oog op de invoering van de euro. Het nieuwe lid bevat een periodieke-herzieningsclausule om ervoor te zorgen dat de minimumbedragen worden geactualiseerd zonder dat de richtlijn behoeft te worden gewijzigd. Het duidelijkste en meest objectieve indexcijfer is waarschijnlijk het Europese indexcijfer van de consumptieprijzen dat door Eurostat wordt gepubliceerd.

Om de toepassing van de herzieningsclausule te vergemakkelijken dient de Commissie de Raad en het Parlement in kennis te stellen van de herziening en van de aangepaste bedragen, en ervoor te zorgen dat deze bedragen in het Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen worden bekendgemaakt.

Tenslotte wordt, om de bescherming van slachtoffers in geval van door niet-geïdentificeerde voertuigen veroorzaakte schade te verbeteren, een wijziging voorgesteld van artikel 1, lid 4, van Richtlijn 84/5/EEG. Deze wijziging is bedoeld om de mogelijkheid die de lidstaten wordt geboden om uitbetalingen door het schadevergoedingsorgaan te beperken of uit te sluiten om fraude te voorkomen, aan banden te leggen. Er mag niet van deze mogelijkheid gebruik worden gemaakt wanneer een en hetzelfde ongeval zowel materiële schade als aanzienlijk lichamelijk letsel heeft veroorzaakt en het gevaar van fraude derhalve te verwaarlozen is. Omdat het moeilijk is om een geharmoniseerde definitie van aanzienlijk lichamelijk letsel vast te stellen, wordt de definitie van dit begrip aan de nationale wetgeving overgelaten.

Artikel 3 - Vertegenwoordigers dienstverrichting

Artikel 12bis, lid 4, van Richtlijn 88/357/EEG wordt gewijzigd om bijkantoren van verzekeringsondernemingen in staat te stellen deze ondernemingen te vertegenwoordigen in het kader van de vrije dienstverrichting, zoals reeds het geval is met betrekking tot alle verzekeringsactiviteiten, met uitzondering van motorrijtuigenverzekering.

Artikel 4, lid 1 - Bekendheid van de inzittenden met het onvermogen van de bestuurder

Deze bepaling is bedoeld om eventuele verkeerde interpretaties van de richtlijnen te corrigeren en volledige dekking van alle inzittenden te waarborgen. In een aantal lidstaten kan een passagier van verzekeringsdekking worden uitgesloten omdat hij wist of had moeten weten dat de bestuurder van het voertuig onder invloed van alcohol of een andere bedwelmende stof verkeerde. Om de inzittenden in dergelijke gevallen dekking te onthouden zou zonder meer in strijd zijn met de geest van verzekeringsrichtlijn, evenals met de jurisprudentie van het Hof van Justitie.

De dekking van deze inzittenden uit hoofde van de verplichte verzekering van het voertuig staat los van hun eventuele aansprakelijkheid overeenkomstig de toepasselijke nationale wetgeving en het niveau van de schadevergoeding bij een specifiek ongeval, die door de nationale rechter moet worden vastgesteld.

Artikel 4, lid 2 - Voetgangers en fietsers

In Richtlijn 84/5/EEG wordt een nieuwe bepaling toegevoegd waarbij lichamelijk letsel, geleden door voetgangers en fietsers als gevolg van een ongeval waarbij een motorrijtuig betrokken is, onder de dekking vallen waarin de verzekering van het voertuig voorziet. Deze dekking uit hoofde van de verplichte verzekering van het voertuig dient van toepassing te zijn, ongeacht of de bestuurder schuld draagt.

Om eventuele verwarring tussen verzekeringsvraagstukken (toepassingsgebied van de verzekeringsrichtlijnen) en het burgerrecht (toepassingsgebied van de nationale wetgeving) te vermijden wordt in een van de overwegingen gesteld dat de wettelijke aansprakelijkheid van voetgangers en fietsers in de toepasselijke nationale wetgeving moet worden geregeld. Met andere woorden, het lichamelijk letsel van het slachtoffer moet in beginsel door de motorrijtuigenverzekering worden gedekt. Deze dekking uit hoofde van de verplichte verzekering van het voertuig staat los van de wettelijke aansprakelijkheid van de voetganger of fietser bij een specifiek ongeval of het niveau van eventuele schadevergoeding. Op dit punt moeten de toepasselijke nationale wetgeving en de nationale rechtbanken uitsluitsel bieden.

Artikel 4, lid 3 - Dekking voor het gehele grondgebied van de Gemeenschap gedurende de volledige looptijd van de overeenkomst

Artikel 2, eerste streepje, van Richtlijn 90/232/EEG bepaalt dat de verplichte verzekering tegen betaling van één enkele premie dekking moet verschaffen voor het gehele grondgebied van de Gemeenschap.

Artikel 4, lid 3, van het voorstel is bedoeld om deze verplichting nader te verduidelijken en bepaalde praktijken van verzekeraars, die in strijd zijn met deze verplichting, tegen te gaan. Het gaat erom dat een verzekerde die, beroepshalve of om privé-redenen, tijdelijk in een andere lidstaat verblijft, niet rechtstreeks of indirect zijn verzekeringsdekking verliest.

Artikel 4, lid 4 - Verzekeringsdekking voor ingevoerde voertuigen

Personen die een nieuwe of tweedehands auto willen kopen in de ene lidstaat en deze in een andere lidstaat willen invoeren klagen dikwijls over de moeite die zij hebben om verzekeringsdekking te vinden.

Door de invoerende lidstaat gedurende periode van dertig dagen vanaf de levering van het voertuig te beschouwen als het grondgebied waar het voertuig gewoonlijk is gestald, zouden de verzekeraars in die lidstaat het risico gedurende die periode kunnen dekken zonder verplicht te zijn de procedures toe te passen die in de verzekeringsrichtlijnen zijn neergelegd met betrekking tot het vrij verrichten van diensten. Hierdoor zou het gemakkelijker worden om verzekeringsdekking te krijgen gedurende de eerste dertig dagen na levering en zou de koper het voertuig in die periode kunnen invoeren en laten registreren.

Raakt het ingevoerde voertuig gedurende deze dertig dagen betrokken bij een ongeval zonder door een verzekering te zijn gedekt, dan dient het schadevergoedingsorgaan van de invoerende lidstaat aansprakelijk te zijn. De bevoegdheid van het schadevergoedingsorgaan vloeit in dit geval voort uit de bepaling dat de invoerende lidstaat gedurende die periode wordt beschouwd als het grondgebied waar het voertuig gewoonlijk is gestald.

Artikel 4, lid 4 - Verklaring van de verzekeraar inzake het schadeverloop

Deze bepaling moet de verzekeringnemer die een overeenkomst met een andere verzekeringsonderneming wil sluiten, in staat stellen zijn schadeverleden gedurende de looptijd van zijn oude overeenkomst te staven.

Door dit artikel wordt de verzekeraar verplicht om de verzekeringnemer binnen vijftien dagen vóór het einde van de contractuele betrekkingen, een verklaring te overhandigen inzake de schadeclaims die met betrekking tot het voertuig gedurende die betrekkingen zijn ingediend, met een maximum van vijf jaar.

Het voorstel beoogt evenwel niet vast te stellen op welke wijze de nieuwe verzekeraar dit schadeverleden in aanmerking moet nemen bij het beoordelen van de risico's of de vaststelling van de premie. De richtlijnen mogen het beginsel van de vrijheid om prijzen vast te stellen, welke van toepassing is in de interne markt voor financiële diensten, niet in de weg staan.

Artikel 4, lid 4 - Franchise

Om de slachtoffers van auto-ongevallen volledige bescherming te bieden mogen de lidstaten geen franchise eisen van benadeelden, behalve in uitzonderlijke gevallen waarin dit door de richtlijnen wordt toegestaan (bijvoorbeeld artikel 1, lid 4, van Richtlijn 84/5/EEG, zoals gewijzigd bij artikel 4 van dit voorstel, ter voorkoming van fraude).

Artikel 4, lid 4 - Recht van rechtstreekse vordering

Deze bepaling breidt het recht van rechtstreekse vordering voor personen die materiële schade of lichamelijk letsel hebben geleden, en dat in artikel 3 van de Vierde richtlijn is vervat, uit tot alle ongevallen.

De bepaling of het slachtoffer van een ongeval het recht heeft om een beroep te doen op de verzekeringsovereenkomst en zijn vordering rechtstreeks bij de verzekeringsonderneming in te dienen, vormt een belangrijk onderdeel van de contractuele betrekkingen met de verzekeringsonderneming en is van grote betekenis voor de bescherming van het slachtoffer. Het is in het kader van een modernisering van de richtlijnen motorrijtuigenverzekering niet gerechtvaardigd om dit recht voor te behouden aan slachtoffers van ongevallen die buiten de lidstaat van hun woonplaats hebben plaatsgevonden, zoals in de Vierde richtlijn is bepaald. De slachtoffers van andere auto-ongevallen verdienen dezelfde mate van bescherming.

Artikel 4, lid 4 - Schaderegelaar en procedure inzake het met redenen omkleed voorstel

Het lijkt, wat het recht van rechtstreekse vordering betreft, in het kader van een modernisering van de richtlijnen motorrijtuigenverzekering niet terecht om bepalingen die van groot belang kunnen zijn voor de bescherming van slachtoffers, slechts binnen de beperkte reikwijdte van de Vierde richtlijn toe te passen.

Deze bepaling breidt de procedure inzake het met redenen omkleed voorstel, welke in artikel 4, lid 6, van de Vierde richtlijn motorrijtuigen is vastgesteld, uit tot alle auto-ongevallen.

Aangezien het bovendien voor een behoorlijke werking van deze procedure nodig is dat elke verzekeringsonderneming in alle lidstaten een schaderegelaar aanwijst en de Vierde richtlijn de verzekeringsondernemingen reeds verplicht een dergelijke schaderegelaar aan te wijzen, breidt het voorstel, op basis van de bestaande mechanismen, de werkzaamheden van deze schaderegelaar uit in die zin dat hij elk ongeval mag afwikkelen dat veroorzaakt is door een voertuig dat door een verplichte verzekering is gedekt.

Artikel 4, lid 4, van het voorstel is verenigbaar met het systeem van nationale bureaus dat in artikel 2, lid 2, van Richtlijn 72/166/EEG wordt voorgeschreven voor de afwikkeling van schadevorderingen in verband met ongevallen die veroorzaakt zijn door voertuigen die gewoonlijk op het grondgebied van een andere lidstaat zijn gestald, ongeacht of deze voertuigen al dan niet verzekerd zijn.

Artikel 4, lid 4 - Informatiecentra

Om het slachtoffer te helpen schadevergoeding te verkrijgen moeten de informatiecentra die volgens de Vierde richtlijn moeten worden opgericht hun werkzaamheden niet beperken tot ongevallen die in de richtlijn worden bedoeld maar dienen zij informatie te verschaffen met betrekking tot alle ongevallen die door verzekerde voertuigen zijn veroorzaakt.

Artikel 5 - Schrapping van de verwijzing naar een ingetrokken artikel

Krachtens artikel 5 van dit voorstel wordt artikel 4, onder b), van Richtlijn 72/166/EEG, dat bepaalde uitzonderingen bevat ten aanzien van de verplichting om motorrijtuigen te verzekeren, ingetrokken. De verwijzing naar deze bepaling in artikel 5 van Richtlijn 2000/26/EG dient derhalve te worden geschrapt.

2002/0124 (COD)

Voorstel voor een RICHTLIJN VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD houdende wijziging van de Richtlijnen 72/166/EEG, 84/5/EEG, 88/357/EEG, 90/232/EEG van de Raad en Richtlijn 2000/26/EG betreffende de verzekering tegen de wettelijke aansprakelijkheid waartoe deelneming aan het verkeer van motorrijtuigen aanleiding kan geven (Voor de EER relevante tekst)

HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD VAN DE EUROPESE UNIE,

Gelet op het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap, en met name op artikel 47, lid 2, eerste en derde zin, artikel 55 en artikel 95, lid 1,

Gezien het voorstel van de Commissie [9],

[9] PB C ... van ..., blz. ...

Gezien het advies van het Economisch en Sociaal Comité [10],

[10] PB C ... van ..., blz. ...

Overeenkomstig de procedure van artikel 251 van het Verdrag [11],

[11]

Overwegende hetgeen volgt:

(1) De verzekering tegen de wettelijke aansprakelijkheid waartoe deelneming aan het verkeer van motorrijtuigen aanleiding kan geven (motorrijtuigenverzekering) is van bijzonder groot belang voor Europese burgers, of zij verzekeringnemers zijn of slachtoffers van een ongeval. Zij is tevens van grote betekenis voor verzekeringsondernemingen omdat de motorrijtuigenverzekering het hoofdbestanddeel van het schadeverzekeringsbedrijf in de Gemeenschap vormt. Daarnaast heeft de motorrijtuigenverzekering gevolgen voor het vrije verkeer van personen en voertuigen. Een van de hoofddoelstellingen van het communautaire optreden op het gebied van financiële diensten dient derhalve een versterking en consolidering van de interne markt op het gebied van motorrijtuigenverzekering te zijn.

(2) Een zeer aanzienlijke vooruitgang in deze richting is reeds gemaakt bij Richtlijn 72/166/EEG van de Raad van 24 april 1972 inzake de onderlinge aanpassing van de wetgevingen der lidstaten betreffende de verzekering tegen de wettelijke aansprakelijkheid waartoe de deelneming aan het verkeer van motorrijtuigen aanleiding kan geven en de controle op de verzekering tegen deze aansprakelijkheid [12], de Tweede Richtlijn 84/5/EEG van de Raad van 30 december 1983 inzake de onderlinge aanpassing van de wetgevingen der lidstaten betreffende de verzekering tegen de wettelijke aansprakelijkheid waartoe de deelneming aan het verkeer van motorrijtuigen aanleiding kan geven [13], de Derde Richtlijn 90/232/EEG van de Raad van 14 mei 1990 inzake de onderlinge aanpassing van de wetgevingen van de lidstaten betreffende de verzekering tegen de wettelijke aansprakelijkheid waartoe deelneming aan het verkeer van motorrijtuigen aanleiding kan geven [14] en Richtlijn 2000/26/EG van het Europees Parlement en de Raad van 16 mei 2000 inzake de onderlinge aanpassing van de wetgevingen van de lidstaten betreffende de verzekering tegen de wettelijke aansprakelijkheid waartoe deelneming aan het verkeer van motorrijtuigen aanleiding kan geven en houdende wijziging van de Richtlijnen 73/239/EEG en 88/357/EEG van de Raad (Vierde richtlijn motorrijtuigenverzekering) [15].

[12] PB L 103 van 2.5.1972, blz. 1, laatstelijk gewijzigd bij Richtlijn 84/5/EEG (PB L 8 van 11.1.1984, blz. 17).

[13] PB L 8 van 11.1.1984, blz.17, laatstelijk gewijzigd bij Richtlijn 90/232/EEG (PB L 129 van 19.5.1990, blz. 33).

[14] PB L 129 van 19.5.1990, blz. 33.

[15] PB L 181 van 20.7.2000, blz. 65.

(3) De gemeenschapsregeling inzake de motorrijtuigenverzekering moet worden geactualiseerd en verbeterd. Deze noodzaak is bevestigd door een raadpleging van de sector en van consumenten- en slachtofferorganisaties.

(4) Om een verkeerde uitlegging van de bepalingen van Richtlijn 72/166/EEG uit te sluiten en om het vinden van verzekeringsdekking voor voertuigen met tijdelijke kentekenplaten te vergemakkelijken dient de definitie van het grondgebied waar het voertuig gewoonlijk is gestald te verwijzen naar de lidstaat waarvan het voertuig de kentekenplaat draagt, ongeacht of het een permanente of een tijdelijke kentekenplaat betreft.

(5) Overeenkomstig Richtlijn 72/166/EEG worden voertuigen met valse of ongeldige kentekenplaten geacht gewoonlijk gestald te zijn op het grondgebied van de lidstaat die de betrokken platen heeft afgegeven. Het gevolg hiervan is dat nationale bureaus dikwijls verplicht zijn de financiële gevolgen van ongevallen die op generlei wijze gerelateerd zijn aan de lidstaat waar zij gevestigd zijn, op zich te nemen. Zonder verandering te brengen in het algemene criterium dat het grondgebied waar het voertuig gewoonlijk is gestald, wordt bepaald door de kentekenplaat, dient een bijzondere regeling te worden vastgesteld voor ongevallen die worden veroorzaakt door een voertuig zonder kentekenplaat of met een kentekenplaat die niet overeenkomt of niet langer overeenkomt met het betrokken voertuig. In dit geval, en uitsluitend met het oog op het afwikkelen van de vordering, dient het grondgebied waar het ongeval heeft plaatsgevonden te worden beschouwd als het grondgebied waar het voertuig gewoonlijk is gestald.

(6) Ter vergemakkeling van de uitlegging en de toepassing van de term "controle door middel van steekproeven" in Richtlijn 72/166/EEG moet de desbetreffende bepaling worden verduidelijkt. Het verbod op systematische controles inzake de motorrijtuigenverzekering moet van toepassing zijn op voertuigen die gewoonlijk op het grondgebied van een andere lidstaat zijn gestald, evenals op voertuigen die gewoonlijk op het grondgebied van een derde land zijn gestald, maar die vanuit het grondgebied van een andere lidstaat binnenkomen. Alleen niet-systematische controles, die niet discriminerend zijn en die als onderdeel van een politiecontrole worden uitgevoerd welke niet uitsluitend gericht is op verzekeringscontrole, kunnen worden toegestaan.

(7) Richtlijn 72/166/EEG staat de lidstaten toe in sommige gevallen van de algemene verplichting tot het afsluiten van een motorrijtuigenverzekering af te wijken. In sommige dezer gevallen zijn de lidstaten verplicht ervoor te zorgen dat schadevergoeding wordt betaald in verband met eventuele op het grondgebied van een andere lidstaat geleden schade of letsel. Een dergelijke afwijking, die de bescherming van de slachtoffers niet in gevaar brengt, dient te worden gehandhaafd. In andere gevallen is de lidstaat die de afwijking toepast niet verplicht schadevergoeding uit te keren aan het slachtoffer van een ongeval dat in het buitenland plaatsvindt, terwijl andere lidstaten mogen eisen dat de houders van voertuigen, wanneer zij zich daarmee op hun grondgebied begeven, in het bezit zijn van een geldige groene kaart of een grensverzekeringsovereenkomst. Sedert de afschaffing van de grenscontroles in de Gemeenschap is schadevergoeding voor de slachtoffers van ongevallen die door dergelijke niet-verzekerde voertuigen in het buitenland zijn veroorzaakt, niet meer gewaarborgd. Een afwijking in deze gevallen zoals vastgelegd in Richtlijn 72/166/EEG, dient daarom niet langer te worden toegestaan. De dienovereenkomsige bepalingen in Richtlijn 2000/26/EG moeten eveneens worden geschrapt.

(8) De verplichting van de lidstaten de verzekeringsdekking boven een bepaald minimumbedrag te waarborgen, vormt een belangrijk element ter bescherming van de slachtoffers. De in Richtlijn 84/5/EEG vastgestelde minimumbedragen moeten niet alleen worden aangepast om rekening te houden met de inflatie, maar moeten ook reëel worden verhoogd om slachtoffers een betere bescherming te bieden. Bovendien moet het huidige minimumbedrag per slachtoffer voor lichamelijk letsel in het geval van meer dan een slachtoffer evenals het gecombineerde bedrag voor lichamelijk letsel en materiële schade die de werkelijke verzekeringsdekking van slachtoffers van bepaalde ongevallen verminderen, worden afgeschaft.

(9) Ter voorkoming dat het minimum-dekkingsbedrag in de loop van de tijd wordt uitgehold, dient een periodieke-herzieningsclausule te worden opgenomen waarbij het Europese indexcijfer van de consumptieprijzen (GICP) dat door Eurostat wordt gepubliceerd overeenkomstig Verordening (EG) nr. 2494/95 van de Raad van 23 oktober 1995 inzake geharmoniseerde indexcijfers van de consumptieprijzen [16], als referentie dient. De procedureregels inzake deze herziening moeten worden vastgelegd.

[16] PB L 257 van 27.10.1995, blz. 1.

(10) De bepaling in Richtlijn 84/5/EEG op grond waarvan de lidstaten ter voorkoming van fraude de tussenkomst van het schadevergoedingsorgaan in geval van door een niet-geïdentificeerd voertuig veroorzaakte materiële schade kunnen beperken of uitsluiten, kan de rechtmatige schadeloosstelling van slachtoffers in sommige gevallen verhinderen. Deze mogelijkheid tot beperking of uitsluiting van schadevergoeding dient niet van toepassing te zijn wanneer bij een en hetzelfde ongeval naast materiële schade aanzienlijk lichamelijk letsel is geleden en derhalve de kans op fraude verwaarloosbaar is. Het begrip "aanzienlijk lichamelijk letsel" dient door elke lidstaat in zijn nationale wetgeving te worden omschreven.

(11) Op grond van een thans in Richtlijn 84/5/EEG neergelegde keuzemogelijkheid kunnen de lidstaten, tot een bepaald maximumbedrag, een franchise toestaan, waarvoor de slachtoffers aansprakelijk zouden zijn in het geval van door niet-verzekerde voertuigen veroorzaakte materiële schade. Deze keuzemogelijkheid tast zonder enige rechtvaardiging de bescherming van de slachtoffers aan en schept discriminatie ten opzichte van de slachtoffers van andere ongevallen. Zij dient daarom niet langer te worden toegestaan.

(12) De Tweede Richtlijn 88/357/EEG van de Raad van 22 juni 1988 tot coördinatie van de wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen betreffende het directe verzekeringsbedrijf, met uitzondering van de levensverzekeringsbranche, tot vaststelling van bepalingen ter bevordering van de daadwerkelijke uitoefening van het vrij verrichten van diensten en houdende wijziging van Richtlijn 73/239/EEG [17] moet aldus worden gewijzigd dat bijkantoren van verzekeringsondernemingen wordt toegestaan vertegenwoordiger te worden voor activiteiten op het gebied van motorrijtuigenverzekering, zoals reeds gebeurt ten aanzien van andere verzekeringsdiensten dan motorrijtuigenverzekering.

[17] PB L 172 van 4.7.1988, blz.1, laatstelijk gewijzigd bij Richtlijn 2000/26/EG.

(13) De opneming van inzittenden van een voertuig in de verzekeringsdekking is een belangrijke verworvenheid van de bestaande wetgeving. Deze doelstelling zou in gevaar komen indien de wetgeving van een lidstaat inzittenden van verzekeringsdekking zou uitsluiten, omdat deze wisten of hadden moeten weten dat de bestuurder van het voertuig ten tijde van het ongeval onder invloed van alcohol of van enige andere bedwelmende stof verkeerde. De inzittenden zijn gewoonlijk niet in staat het bedwelmingsniveau van de bestuurder naar behoren te beoordelen. De doelstelling het rijden onder invloed van bedwelmende stoffen tegen te gaan, wordt niet bereikt door de verzekeringsdekking voor inzittenden die slachtoffer zijn van auto-ongevallen te verminderen. De dekking van deze inzittenden uit hoofde van de verplichte motorrijtuigenverzekering van het voertuig staat evenwel los van hun eventuele aansprakelijkheid ingevolge de toepasselijke nationale wetgeving evenals van het niveau van de eventuele schadevergoeding in een specifiek ongeval.

(14) De verzekeringsdekking voor voetgangers en fietsers bij ongevallen waarbij een motorrijtuig betrokken is loopt in de Gemeenschap sterk uiteen. In sommige lidstaten vallen voetgangers en fietsers niet onder de verzekering van het voertuig, tenzij de bestuurder op enigerlei wijze aansprakelijk kan worden gesteld. In andere lidstaten vallen voetgangers en fietsers wel onder deze verzekeringsdekking omdat zij gewoonlijk de zwakste partij zijn. Om deze verschillen te verkleinen moet ervoor worden gezorgd dat voetgangers en fietsers door de verplichte verzekering van het bij het ongeval betrokken voertuig worden gedekt, ongeacht of de bestuurder schuld draagt of niet. Deze dekking uit hoofde van de verplichte verzekering van het voertuig laat de wettelijke aansprakelijkheid van de voetganger of fietser of het niveau van schadevergoeding naar aanleiding van een specifiek ongeval op grond van de nationale wetgeving onverlet.

(15) Sommige verzekeringsondernemingen nemen in hun verzekeringspolissen bepalingen op inhoudende dat de overeenkomst vervalt indien het voertuig zich langer dan een bepaalde periode buiten de lidstaat van registratie bevindt. Deze praktijk is in strijd met het in Richtlijn 90/232/EEG vervatte beginsel, volgens hetwelk de verplichte motorrijtuigenverzekering tegen betaling van een enkele premie dekking moet verschaffen voor het gehele grondgebied van de Gemeenschap. Er dient derhalve te worden bepaald dat de verzekeringsdekking gedurende de gehele looptijd van de overeenkomst geldt, ongeacht of het voertuig zich gedurende een bepaalde periode in een andere lidstaat bevond, zulks onverminderd de verplichtingen uit hoofde van de nationale wetgeving van de lidstaten inzake de registratie van voertuigen.

(16) Maatregelen moeten worden genomen die het gemakkelijker maken verzekeringsdekking te verkrijgen voor voertuigen die uit een lidstaat naar een andere lidstaat worden gezonden, voor het tijdvak tussen de aanvaarding van de levering door de verkoper en de registratie van het voertuig in de lidstaat van bestemming. Een tijdelijke afwijking dient te worden ingevoerd van de algemene regel die de lidstaat bepaalt waar het risico is gelegen. Gedurende een periode van dertig dagen na de aanvaarding van de levering door de koper dient de lidstaat van bestemming, en niet de lidstaat van registratie, als de lidstaat waar het risico is gelegen te worden beschouwd.

(17) Iemand die een nieuwe verzekeringsovereenkomst wil sluiten met een andere verzekeraar moet zijn schadeverleden onder de oude overeenkomst kunnen staven. Bij beëindiging van een overeenkomst dient de verzekeringsonderneming de polishouder dan ook een verklaring af te geven betreffende het schadeverloop gedurende de looptijd van de overeenkomst in de voorafgaande vijf jaar, zulks onverminderd het recht van de partijen bij een verzekeringsovereenkomst de premie vast te stellen.

(18) Om een behoorlijke bescherming van slachtoffers van auto-ongevallen te waarborgen mogen de lidstaten niet toestaan dat tegenover de slachtoffers van een ongeval een franchise wordt ingeroepen.

(19) Het recht zich op de verzekeringsovereenkomst te beroepen en rechtstreeks een vordering bij de verzekeringsonderneming in te dienen is voor de bescherming van de slachtoffers van ongevallen met motorvoertuigen van groot belang. Richtlijn 2000/26/EG geeft slachtoffers van ongevallen die zich hebben voorgedaan in een andere lidstaat dan de lidstaat van de woonplaats van de benadeelde en veroorzaakt zijn door de deelneming aan het verkeer door voertuigen die gewoonlijk in een lidstaat zijn gestald en verzekerd, reeds het recht een rechtstreekse vordering in te stellen tegen de verzekeringsonderneming van de wettelijk aansprakelijke partij. Ter vergemakkelijking van een doelmatige en snelle afdoening van de vorderingen en om kostbare juridische procedures zo veel mogelijk te vermijden moet dit recht tot de slachtoffers van alle motorvoertuigen worden uitgebreid.

(20) Ter verhoging van de bescherming van alle slachtoffers van auto-ongevallen moet de procedure inzake het met redenen omkleed voorstel van Richtlijn 2000/26/EG worden uitgebreid tot alle auto-ongevallen. Teneinde een behoorlijke werking van dit mechanisme te waarborgen zonder overlapping van de structuur die bij die richtlijn is voorgeschreven, moet de schaderegelaar die door de verzekeringsonderneming voor de specifieke doeleinden van die richtlijn is aangewezen, ook kunnen worden belast met de afwikkeling van alle auto-ongevallen. Deze procedure is verenigbaar met het systeem van groenekaartbureaus dat bij Richtlijn 72/166/EEG is ingevoerd voor de afwikkeling van vorderingen met betrekking tot ongevallen die zijn veroorzaakt door voertuigen die gewoonlijk op het grondgebied van een andere lidstaat zijn gestald.

(21) Om ervoor te zorgen dat benadeelden gemakkelijker schadevergoeding kunnen krijgen, dienen de werkzaamheden van de overeenkomstig Richtlijn 2000/26/EG opgerichte informatiecentra niet beperkt te blijven tot het verschaffen van informatie met betrekking tot onder die richtlijn vallende ongevallen, maar moeten zij soortgelijke informatie inzake alle auto-ongevallen kunnen verstrekken.

(22) De Richtlijnen 72/166/EEG, 84/5/EEG, 88/357/EEG, 90/232/EEG en 2000/26/EG moeten dienovereenkomstig worden gewijzigd.

HEBBEN DE VOLGENDE RICHTLIJN VASTGESTELD:

Artikel 1

Wijzigingen van Richtlijn 72/166/EEG

1. Richtlijn 72/166/EEG wordt als volgt gewijzigd:

1. In artikel 1 wordt punt 4 als volgt gewijzigd:

a) Het eerste streepje komt als volgt te luiden:

"- het grondgebied van de staat waarvan het voertuig een kentekenplaat draagt, ongeacht of het een permanente of een tijdelijke kentekenplaat betreft, of",

b) Het volgende streepje wordt toegevoegd:

"- in gevallen waarin voertuigen die geen kentekenplaat dragen of een kentekenplaat dragen die niet overeenkomt of niet langer overeenkomt met het voertuig, bij een ongeval betrokken zijn geweest, het grondgebied van de staat waar het ongeval heeft plaatsgevonden, met het oog op de afwikkeling van de vordering overeenkomstig artikel 2, lid 2, eerste streepje."

2. Artikel 2, lid 1, komt als volgt te luiden:

"1. De lidstaten zien er van af controle uit te oefenen op de verzekering tegen wettelijke aansprakelijkheid bij voertuigen die gewoonlijk op het grondgebied van een andere lidstaat zijn gestald en bij voertuigen die gewoonlijk op het grondgebied van een derde land zijn gestald wanneer deze hun grondgebied vanuit het grondgebied van een andere lidstaat binnenkomen.

Zij kunnen evenwel niet-systematische controles op de verzekering uitvoeren mits deze niet-discriminerend zijn en als onderdeel van een politiecontrole worden uitgevoerd die niet uitsluitend op de controle van de verzekering is gericht."

3. In artikel 4 wordt punt b) geschrapt.

Artikel 2

Wijzigingen van Richtlijn 84/5/EEG

Artikel 1 van Richtlijn 84/5/EEG komt als volgt te luiden:

"Artikel 1

1. De verzekering bedoeld in artikel 3, lid 1, van Richtlijn 72/166/EEG dient zowel materiële schade als lichamelijk letsel te dekken.

2. Onverminderd eventueel door de lidstaten voorgeschreven hogere dekkingen, eist iedere lidstaat dat deze verzekering verplicht is voor ten minste de volgende bedragen:

a) voor lichamelijk letsel, 1 000 000 EUR per slachtoffer,

b) voor materiële schade, 500 000 EUR per ongeval, ongeacht het aantal slachtoffers.

3. De in lid 2 genoemde bedragen worden elke vijf jaar aangepast aan de wijziging van het Europese indexcijfer van de consumentenprijzen (GICP) zoals bepaald in Verordening (EG) nr. 2494/95 van de Raad*. De eerste herziening geschiedt [vijf jaar na de inwerkingtreding van Richtlijn 2003/.../EG].

De bedragen worden automatisch aangepast. Zij worden verhoogd met de procentuele wijziging van de GICP gedurende de betrokken periode, dat wil zeggen de vijf jaar onmiddellijk voorafgaande aan de herziening, en worden afgerond op een veelvoud van 10 000 EUR.

De Commissie deelt de Raad en het Europees Parlement de aangepaste bedragen mede en draagt zorg voor de bekendmaking van de bedragen in het Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen.

* PB L 257 van 27.10.1995, blz. 1."

4. Elke lidstaat stelt een orgaan in of erkent een orgaan dat tot taak heeft materiële schade en lichamelijk letsel die zijn veroorzaakt door een niet-geïdentificeerd voertuig of een voertuig waarvoor niet aan de in lid 1 bedoelde verzekeringsplicht is voldaan, tenminste binnen de grenzen van de verplichte verzekering te vergoeden.

Deze eerste alinea doet geen afbreuk aan het recht van de lidstaten aan de tussenkomst van dit orgaan al dan niet een subsidiair karakter te geven, noch aan het recht van de lidstaten om het verhaal te regelen tussen dit orgaan en degene of degenen die aansprakelijk is of zijn voor het ongeval en andere verzekeraars of socialezekerheidsorganen die gehouden zijn het slachtoffer terzake van hetzelfde ongeval te vergoeden. De lidstaten mogen het orgaan evenwel niet toestaan aan de uitkering van de schadevergoeding de voorwaarde te verbinden dat het slachtoffer aantoont dat de aansprakelijke persoon niet kan of niet wil betalen.

5. Het slachtoffer kan zich in ieder geval rechtstreeks tot dit orgaan wenden; het orgaan is verplicht aan de hand van de inlichtingen die het op zijn verzoek van het slachtoffer heeft gekregen, een met redenen omkleed antwoord met betrekking tot zijn tussenkomst te geven.

De lidstaten kunnen evenwel van de tussenkomst door dit orgaan uitsluiten degenen die geheel vrijwillig plaats hebben genomen in het voertuig dat de schade heeft veroorzaakt, wanneer het orgaan kan bewijzen dat zij wisten dat het voertuig niet verzekerd was.

6. De lidstaten kunnen in geval van materiële schade die door een niet-geïdentificeerd voertuig veroorzaakt werd, de tussenkomst door dit orgaan beperken of uitsluiten.

Deze mogelijkheid is niet van toepassing wanneer het slachtoffer, als gevolg van hetzelfde ongeval, aanzienlijk lichamelijk letsel heeft geleden.

De voorwaarden waaronder lichamelijk letsel als aanzienlijk wordt beschouwd worden in de wetgeving van de lidstaten vastgesteld.

7. Iedere lidstaat past op de tussenkomst van het orgaan zijn wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen toe, onverminderd elke andere regeling die voor het slachtoffer voordeliger is.

Artikel 3

Wijzigingen van Richtlijn 88/357/EEG

In artikel 12bis, lid 4, vierde alinea, van Richtlijn 88/357/EEG wordt de tweede zin geschrapt.

Artikel 4

Wijzigingen van Richtlijn 90/232/EEG

Richtlijn 90/232/EEG wordt als volgt gewijzigd:

1. In artikel 1 wordt tussen de eerste en de tweede alinea de volgende alinea ingevoegd:

"Een inzittende mag niet van verzekeringsdekking worden uitgesloten omdat hij wist of had moeten weten dat de bestuurder ten tijde van het ongeval onder invloed van alcohol of van enige andere bedwelmende stof verkeerde."

2. Het volgende artikel 1bis wordt ingevoegd:

"Artikel 1bis

De in artikel 3, lid 1, van Richtlijn 72/166/EEG bedoelde verzekering dekt het lichamelijk letsel dat door voetgangers en fietsers is geleden als gevolg van een ongeval waarbij een motorvoertuig is betrokken, ongeacht of de bestuurder schuld draagt."

3. In artikel 2 komt het eerste streepje als volgt te luiden:

"- tegen betaling van één enkele premie en gedurende de gehele looptijd van de overeenkomst dekking verschaffen voor het gehele grondgebied van de Gemeenschap, met inbegrip van de perioden waarin het voertuig zich, gedurende de looptijd van de overeenkomst, in een andere lidstaat bevindt, en".

4. De volgende artikelen 4bis tot en met 4septies worden toegevoegd:

"Artikel 4bis

1. In afwijking van artikel 2, onder d), tweede streepje, van Richtlijn 88/357/EEG wordt, wanneer een voertuig vanuit een lidstaat naar een andere lidstaat wordt verzonden, het grondgebied van de lidstaatvan bestemming vanaf de aanvaarding van de levering door de koper gedurende een periode van dertig dagen beschouwd als het grondgebied waar het risico is gelegen, zelfs indien het voertuig in de lidstaat van bestemming niet officieel is geregistreerd.

2. Wanneer het voertuig gedurende de in lid 1 genoemde periode bij een ongeval betrokken raakt zonder dat het verzekerd is, is het in artikel 1, lid 4, van Richtlijn 84/5/EEG bedoelde orgaan in de lidstaat van bestemming gehouden tot de in dat artikel bepaalde schadevergoeding

Artikel 4ter

De lidstaten dragen er zorg voor dat een verzekeringnemer binnen vijftien dagen na de beëindiging van een verzekeringsovereenkomst met betrekking tot een voertuig dat door een in artikel 3, lid 1, van Richtlijn 72/166/EEG bedoelde verzekering is gedekt, een verklaring ontvangt betreffende het schadeverloop van het voertuig gedurende de laatste vijf jaar van de contractuele betrekkingen.

Artikel 4quater

Met betrekking tot de in artikel 3, lid 1, van Richtlijn 72/166/EEG bedoelde verzekering mag tegenover de benadeelden van ongevallen geen franchise worden ingeroepen.

Artikel 4quiquies

De lidstaten dragen er zorg voor dat personen die materiële schade of lichamelijk letsel hebben geleden welke zijn veroorzaakt door een voertuig dat door een in artikel 3, lid 1, van Richtlijn 72/166/EEG bedoelde verzekering is gedekt, tegen de verzekeringsonderneming van de wettelijk aansprakelijke partij een rechtstreekse vordering kunnen instellen.

Artikel 4sexties

1. De lidstaten dragen er zorg voor dat de door de verzekeringsonderneming overeenkomstig artikel 4, leden 1 tot en met 5, van Richtlijn 2000/26/EG van het Europees Parlement en de Raad* aangewezen schaderegelaar, onverminderd zijn verplichtingen ingevolge die richtlijn, wordt belast met de behandeling en afwikkeling van schade ten gevolge van een ongeval, dat in de lidstaat waar hij is aangesteld door een voertuig is veroorzaakt dat overeenkomstig artikel 3, lid 1, van Richtlijn 72/166/EEG verplicht verzekerd is en dat door de verzekeringsonderneming die hij vertegenwoordigt is gedekt.

* PB L 181 van 20.7.2000, blz. 65."

2. De lidstaten stellen de in artikel 4, lid 6, van Richtlijn 2000/26/EG vastgelegde procedure vast voor de afdoening van vorderingen als gevolg van een ongeval, veroorzaakt door een voertuig dat door de in artikel 3, lid 1, van Richtlijn 72/166/EEG bedoelde verzekering is gedekt.

3. De leden 1 en 2 doen geen afbreuk aan het in artikel 2, lid 2, van Richtlijn 72/166/EEG bepaalde systeem van nationale bureaus voor de afwikkeling van vorderingen met betrekking tot ongevallen veroorzaakt door gewoonlijk op het grondgebied van een andere lidstaat gestalde voertuigen, ongeacht of deze voertuigen zijn verzekerd.

Artikel 4septies

De lidstaten dragen er zorg voor, dat de overeenkomstig artikel 5 van Richtlijn 2000/26/EG opgerichte of erkende informatiecentra, onverminderd hun verplichtingen ingevolge genoemde richtlijn, de in dat artikel bedoelde informatie verstrekken aan alle personen die materiële schade of lichamelijk letsel hebben geleden dat door een voertuig is veroorzaakt dat door een in artikel 3, lid 1, van Richtlijn 72/166/EEG bedoelde verzekering is gedekt.

Artikel 5

Wijzigingen van Richtlijn 2000/26/EG

In artikel 5, lid 1, van Richtlijn 2000/26/EG wordt punt a) als volgt gewijzigd:

1. Punt 2(ii) wordt geschrapt;

2. Punt 5(ii) wordt geschrapt.

Artikel 6

Tenuitvoerlegging

1. De lidstaten doen de nodige wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen in werking treden om uiterlijk op 31 december 2004 aan deze richtlijn te voldoen. Zij stellen de Commissie daarvan onverwijld in kennis.

Wanneer de lidstaten deze bepalingen aannemen, wordt in die bepalingen naar deze richtlijn verwezen of wordt hiernaar verwezen bij de officiële bekendmaking van de bepalingen. De regels voor deze verwijzing worden door de lidstaten vastgesteld.

2. De lidstaten delen de Commissie de tekst van de belangrijkste bepalingen van intern recht mee die zij op het onder deze richtlijn vallende gebied vaststellen.

Artikel 7

Deze richtlijn treedt in werking op de twintigste dag volgende op die van haar bekendmaking in het Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen.

Artikel 8

Deze richtlijn is gericht tot de lidstaten.

Gedaan te Brussel, op

Voor het Europees Parlement Voor de Raad

De Voorzitter De Voorzitter

EFFECTBEOORDELINGSFORMULIER EFFECT VAN HET VOORSTEL OP HET BEDRIJFSLEVEN, MET NAME OP HET MIDDEN- EN KLEINBEDRIJF (MKB)

Titel van het voorstel

Richtlijn van het Europees Parlement en de Raad houdende wijziging van Richtlijnen 72/166/EEG, 84/5/EEG, 88/357/EEG, 90/232/EEG van de Raad en Richtlijn 2000/26/EG betreffende de verzekering tegen de wettelijke aansprakelijkheid waartoe deelneming aan het verkeer van motorrijtuigen aanleiding kan geven.

Referentienummer van het document

COM(2002) 244 definitief

Het voorstel

1. Waarom is, gelet op het subsidiariteitsbeginsel, communautaire wetgeving op dit gebied noodzakelijk en wat zijn de voornaamste doelstellingen-

Communautaire wetgeving is noodzakelijk omdat deze richtlijn beoogt de bestaande communautaire wetgeving inzake verplichte motorrijtuigenverzekering te verduidelijken en te verbeteren.

De meest dringende verandering betreft de herziening van de minimum-dekkingsbedragen die in de richtlijnen zijn vervat. Artikel 6, lid 2, van Richtlijn 84/5/EEG bepaalt dat de Commissie "in voorkomend geval voorstellen inzake aanpassing van de in artikel 1, leden 2 en 4, bedoelde bedragen" doet. Deze minimum-dekkingsbedragen zijn sinds de vaststelling van de richtlijn niet meer herzien.

Andere wijzigingen die beogen het wettelijk kader inzake motorrijtuigenverzekering te verduidelijken en verbeteren vormen een antwoord op een groot aantal vragen, klachten en verzoeken die van burgers en leden van het Parlement zijn ontvangen over de toepassing van de richtlijnen. De Commissie heeft in de raadpleging die met de bedrijfstak, slachtofferorganisaties en automobilistenverenigingen evenals met deskundigen van de lidstaten is gehouden, grondig onderzocht of het nodig was deze wijzigingen in de communautaire wetgeving aan te brengen.

Tenslotte zijn wijzigingen aangebracht die tot doel hebben bepaalde mechanismen voor de afwikkeling van schadeclaims, die reeds bij Richtlijn 2000/26/EG (Vierde richtlijn motorrijtuigenverzekering) in de communautaire wetgeving waren geïntroduceerd, uit te breiden tot alle soorten auto-ongevallen.

In het belang van de subsidiariteit zij tevens opgemerkt dat het Europees Parlement in juli 2001 een resolutie heeft aangenomen waarin de Commissie werd aanbevolen een voorstel voor een Vijfde Richtlijn motorrijtuigenverzekering in te dienen. De maatregelen die in deze resolutie werden voorgesteld zijn in het onderhavige voorstel opgenomen.

Het voorstel blijft binnen het specifieke toepassingsgebied van de EU-wetgeving inzake motorrijtuigenverzekering. Het richt zich op verplichte motorrijtuigenverzekering en vermijdt zorgvuldig om zaken te regelen die buiten dit toepassingsgebied vallen, zoals civielrechtelijke kwesties of de regelgeving op het gebied van voertuigenregistratie.

Effect op het bedrijfsleven

2. Waarop is het voorstel van invloed-

- Welke bedrijfstakken- Schadeverzekeringsondernemingen die zich bezighouden met motorrijtuigenverzekering.

- Welke bedrijfsomvang (Met welk aandeel van kleine en middelgrote bedrijven-)- Het is van invloed op zowel kleine en middelgrote bedrijven als op grote schadeverzekeringsondernemingen. Het voorstel en de EU-wetgeving inzake motorrijtuigenverzekering in het algemeen moeten ervoor zorgen dat verplichte verzekering een passende bescherming biedt aan slachtoffers van auto-ongevallen, ongeacht de omvang en de kenmerken van de verzekeringsonderneming die de dekking verschaft. Het zou niet passend zijn onderscheid in de wetgeving te maken tussen verzekeringsondernemingen op basis van hun omvang.

- Zijn er bijzondere geografische gebieden van de Gemeenschap waar deze bedrijven voorkomen- Neen.

3. Wat moeten de bedrijven doen om aan de voorgestelde wetgeving te voldoen-

De meeste bepalingen van het voorstel brengen zeker geen extra lasten voor verzekeringsondernemingen met zich.

Artikel 2, waarin de minimum-dekkingsbedragen van de richtlijnen worden herzien en waarin een herzieningsclausule is opgenomen, zou gevolgen kunnen hebben voor de door de verzekeringsondernemingen uit te keren schadevergoedingsbedragen. De resultaten van de raadpleging die de Commissie onder de verschillende belanghebbenden heeft gehouden tonen echter aan dat slechts in een zeer klein percentage ongevallen (over het algemeen minder dan 0,1%), de door verzekeringsondernemingen uitgekeerde schadevergoeding het minimum-dekkingsbedrag voor verplichte verzekering dat in de huidige richtlijnen is vastgesteld of afwijkende maximumniveaus die in sommige lidstaten zijn vastgesteld, bereikt. In een aantal lidstaten bestaan zelfs geen minimum-dekkingsbedragen (onbeperkt dekkingssysteem), of bestaan zij alleen voor materiële schade. In de meeste lidstaten die wel minimum-dekkingsbedragen kennen zijn deze bedragen hoger dan het minimum van de bestaande richtlijnen. Voor zover de Commissie bekend is hebben de verzekeringsondernemingen in deze lidstaten geen negatieve gevolgen ondervonden van deze minimum-dekkingsniveaus. Verder wordt in de resolutie van het Europees Parlement van juli 2001 een grotere verhoging van de minimumdekkingsbedragen verlangd dan de verhogingen waarin het voorstel voorziet.

Artikel 4, lid 2, waarin wordt bepaald dat voetgangers en fietsers onder de verplichte dekking van het bij het ongeval betrokken voertuig vallen, zonder dat evenwel afbreuk wordt gedaan aan de regelgeving inzake wettelijke aansprakelijkheid waarover elke lidstaat beschikt, zal waarschijnlijk niet tot een sterke verhoging van de premies leiden. Een aantal lidstaten hebben deze stap reeds gezet en de verzekeringsondernemingen en verzekeringsmarkten aldaar hebben deze extra dekking zonder al te grote moeilijkheden op zich genomen.

De verplichting van de verzekeraar die bij artikel 4, lid 4, wordt ingevoerd, om de polishouder bij beëindiging van het verzekeringscontract een verklaring inzake het schadeverloop te overhandigen, is in de bedrijfstak reeds gewone praktijk en is in sommige lidstaten zelfs een verplichting. De lasten die dit voor verzekeringsondernemingen met zich brengt zijn te verwaarlozen.

Dit artikel verplicht verzekeringsondernemingen eveneens in alle lidstaten over een vertegenwoordiger te beschikken voor de afwikkeling van schadeclaims. Dit houdt geen uitbreiding van de structuur van verzekeringsondernemingen in, omdat het voorstel voortbouwt op de al bestaande schaderegelaars die overeenkomstig de Vierde richtlijn motorrijtuigenverzekering moeten worden aangewezen. Verder vermindert artikel 3 van het voorstel de administratieve lasten voor verzekeringsondernemingen omdat dit het in de bestaande richtlijnen opgenomen verbod afschaft om een bijkantoor te gebruiken als vertegenwoordiger van een verzekeringsonderneming in een andere lidstaat.

4. Welke economische gevolgen zal het voorstel waarschijnlijk hebben-

- voor de werkgelegenheid: over het algemeen neutraal;

- voor de investeringen en de oprichting van nieuwe bedrijven: over het algemeen neutraal;

- voor het concurrentievermogen van de bedrijven: over het algemeen neutraal.

5. Bevat het voorstel maatregelen om rekening te houden met de bijzondere situatie van kleine en middelgrote bedrijven (minder zware of andere eisen, enz.)-

Het voorstel laat de prudentiële financiële vereisten die aan verzekeringsondernemingen worden opgelegd, zoals technische voorzieningen of solvabiliteitsmargevereisten, onverlet. Het beoogt de bescherming van slachtoffers van auto-ongevallen te verbeteren en het voor verzekeringnemers gemakkelijker te maken een verzekeringsdekking af te sluiten. In dit verband is een onderscheid tussen de omvang van ondernemingen niet aanvaardbaar.

Raadpleging

6. Geef een overzicht van de organisaties die over het voorstel zijn geraadpleegd en zet hun standpunten in grote lijnen uiteen.

1) Federation Européenne de Victimes de la Route (FEVR)

Deze organisatie van verkeersslachtoffers steunt de door de Commissie voorgestelde maatregelen. Zij zou echter de voorkeur geven aan een onbeperkte verzekeringsdekking voor lichamelijk letsel in plaats van een op minimumbedragen gebaseerd systeem zoals in de bestaande richtlijnen en in het voorstel. Wat de uitbreiding van de mechanismen inzake de afwikkeling van schadeclaims betreft die bij de Vierde richtlijn motorrijtuigen zijn ingevoerd tot alle soorten ongevallen stelt de FEVR voor om, hoewel zij het met de bepaling eens is, meer garanties en striktere termijnen vast te stellen dan die welke in de Vierde Richtlijn worden gegeven. Zij stelt tevens enkele aanvullende maatregelen voor die verder gaan dan de werkingssfeer van verzekeringswetgeving, zoals een harmonisatie van morele schade en het verstrekken van informatie aan slachtoffers over de juridische-bijstandsorganisaties die op het grondgebied van het ongeval bevoegd zijn.

2) Comité Européen des Assurances (CEA)

Deze organisatie die de Europese verzekeraars vertegenwoordigt, heeft haar instemming betuigd met het initiatief van de Commissie om de verzekeringsrichtlijnen te moderniseren en met de voornaamste bepalingen in het voorstel. Met een aantal van haar praktische suggesties is in het voorstel rekening gehouden. Wat de herziening van de minimum-dekkingsbedragen betreft is de CEA evenwel voorstander van een bijwerking van de in 1984 vastgestelde bedragen en van een periodieke herzieningsclausule, maar een grondige herziening van de minimumdekkingsbedragen, zoals in het voorstel is toegepast (en door het Europees Parlement werd verlangd) om de bescherming van de slachtoffers te verbeteren, onderschrijft zij niet. De CEA zou er de voorkeur aan geven indien het voorstel een totaalbedrag per schadegeval zou aanhouden (voor lichamelijk letsel bij meer dan één slachtoffer van hetzelfde ongeval en voor lichamelijk letsel en materiële schade) zoals in de bestaande richtlijnen het geval is. Zij is tevens van oordeel dat sommige verzekeringsmarkten wellicht om het instellen van een overgangsperiode zullen verzoeken om zich aan te passen aan de schadevergoedingsbedragen die in het voorstel zijn vervat. Verder is de CEA bezorgd over de opneming van voetgangers en fietsers in de dekking van de verplichte verzekering van de automobilist, omdat zij van mening is dat dit een wettelijke-aansprakelijkheidskwestie is die de eigenlijke werkingssfeer van een verzekeringsrichtlijn te buiten gaat.

3) De Raad van Bureaus [18]

[18] De Raad van Bureaus is de coördinerende instantie van het "groenekaart-stelsel". Dit stelsel zorgt voor de uitkering van schadevergoeding aan slachtoffers van ongevallen die door "bezoekende" voertuigen zijn veroorzaakt, door middel van een particulier netwerk van groenekaart-bureaus dat door de verzekeringsondernemingen is opgezet; deze bureaus zijn in alle lidstaten en een groot aantal derde landen gevestigd.

De Raad van Bureaus heeft te kennen gegeven de voornaamste bepalingen van het voorstel te onderschrijven en heeft met de Commissie samengewerkt om bepaalde moeilijke problemen, zoals inzake voertuigen die geen kentekenplaat dragen of die een kentekenplaat dragen die niet voor het betrokken voertuig is afgegeven, of inzake verzekeringsdekking voor ingevoerde voertuigen, goed op te lossen.

4) Association of European Co-operative and Mutual Insurers (ACME)

Deze organisatie van coöperatieve en onderlinge verzekeraars steunt het initiatief van de Commissie om de verzekeringsrichtlijnen te moderniseren en onderschrijft de voornaamste bepalingen van het voorstel. In het voorstel is met een aantal suggesties rekening gehouden. De ACME heeft echter bezwaar gemaakt tegen de afschaffing van een totaal bedrag aan schadevergoeding per schadegeval (voor lichamelijk letsel in geval van meer dan één slachtoffer van hetzelfde ongeval en voor lichamelijk letsel en materiële schade) zoals thans in de bestaande richtlijnen bestaat. Zij is eveneens bezorgd over de afschaffing van de optie voor de lidstaten om de vergoeding van materiële schade te beperken bij ongevallen die door niet-geïdentificeerde voertuigen zijn veroorzaakt, vanwege het gevaar van bedrog. Zij zou liever zien dat de verplichting van de verzekeraar om verklaringen inzake ongevallen te verstrekken, beperkt blijft tot gevallen waarbij de verzekeringsovereenkomst is opgezegd of waarbij de verzekeringnemer om een dergelijke verklaring heeft verzocht.

5) De Europese Consumentenorganisatie (BEUC)

De Europese Consumentenorganisatie heeft het initiatief van de Commissie om de verzekeringsrichtlijnen te actualiseren en het wetgevingskader van de Gemeenschap op dit gebied te verbeteren, toegejuicht. De BEUC stemt over het algemeen in met de voornaamste bepalingen van het voorstel. In de tekst is rekening gehouden met een aantal suggesties van deze organisatie. Afgezien van de specifieke opmerkingen over de voorgestelde bepalingen heeft de BEUC de noodzaak benadrukt om te streven naar een grotere harmonisatie van de wetgeving op het gebied van verzekeringsovereenkomsten. Verder heeft zij haar bezorgdheid te kennen gegeven over de hoge kosten van de premies in verzekeringsovereenkomsten voor motorrijtuigen en heeft zij aanbevolen de premies in sterkere mate te baseren op statistieken van de kosten van schadeclaims voor de verschillende risicocategorieën.

6) Het Europese Bureau van de Alliance International de Tourisme en de Internationale Automobielfederatie

Deze twee Europese federaties die automobilisten vertegenwoordigen hebben hun steun aan het initiatief van de Commissie betuigd evenals aan de voornaamste doelstellingen van het voorstel. Zij zouden echter de voorkeur geven aan een onbeperkte verzekeringsdekking bij lichamelijk letsel in plaats van een stelsel van minimumbedragen zoals in de bestaande richtlijnen en het voorstel. Zij waren bezorgd over de opneming van voetgangers en fietsers in de verplichte verzekeringsdekking van de automobilist omdat zij meenden dat dit een zaak voor de nationale aansprakelijkheidswetgeving was. Zij benadrukten dat problemen zoals een tijdelijk verblijf in een andere lidstaat, tweede huizen, en de invoer van voertuigen in een afzonderlijke horizontale richtlijn zouden moeten worden behandeld waarin dergelijke vraagstukken worden geregeld (verzekering, registratie van voertuigen, motorrijtuigenbelasting, enz.).

Zoals uit het bovenstaande blijkt is met een groot aantal bezwaren en suggesties die door deze organisaties naar voren zijn gebracht in de tekst van het voorstel rekening gehouden. Sommige opmerkingen konden echter niet worden aanvaard gezien de noodzaak om een passend evenwicht te bewaren tussen de belangen en rechten van de verschillende partijen waarop de richtlijnen motorrijtuigenverzekering van toepassing zijn. De benadering die de Commissie bij elk vraagstuk heeft gekozen wordt in de toelichting en de overwegingen van het voorstel uitvoerig gemotiveerd.