This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 62022CJ0392
Judgment of the Court (Fourth Chamber) of 29 February 2024.#X v Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid.#Request for a preliminary ruling from the rechtbank Den Haag, zittingsplaats 's-Hertogenbosch.#Reference for a preliminary ruling – Common policy on asylum and immigration – Application for international protection – Charter of Fundamental Rights of the European Union – Article 4 – Risks of inhuman or degrading treatment – Criteria and mechanisms for determining the Member State responsible for examining the application for international protection – Regulation (EU) No 604/2013 – Article 3(2) – Scope of the obligations of the Member State which has sought to have the applicant taken back by the Member State responsible and wishes to transfer the applicant to the latter Member State – Principle of mutual trust – Evidence and standard of proof of the real risk of inhuman or degrading treatment, resulting from systemic flaws – Practices of pushback to a third country and detention at border control posts.#Case C-392/22.
Sentenza tal-Qorti tal-Ġustizzja (Ir-Raba' Awla) tad-29 ta’ Frar 2024.
X vs Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid.
Rinviju għal deċiżjoni preliminari – Politika komuni dwar l-ażil u l-immigrazzjoni – Applikazzjoni għal protezzjoni internazzjonali – Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea – Artikolu 4 – Riskji ta’ trattament inuman jew degradanti – Kriterji u mekkaniżmi għad-determinazzjoni tal-Istat Membru responsabbli għall-eżami tal-applikazzjoni għal protezzjoni internazzjonali – Regolament (UE) Nru 604/2013 – Artikolu 3(2) – Portata tal-obbligi tal-Istat Membru li talab it-teħid lura tal-applikant mill-Istat Membru responsabbli u li jixtieq jipproċedi għat-trasferiment tal-applikant lejn dan l-aħħar Stat Membru – Prinċipju ta’ fiduċja reċiproka – Mezzi u livell ta’ prova tar-riskju reali ta’ trattament inuman jew degradanti, li jirriżulta minn nuqqasijiet sistemiċi – Prattiki ta’ ritorn lura sommarju (pushback) lejn pajjiż terz u ta’ detenzjoni fil-punti ta’ qsim tal-fruntiera.
Kawża C-392/22.
Sentenza tal-Qorti tal-Ġustizzja (Ir-Raba' Awla) tad-29 ta’ Frar 2024.
X vs Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid.
Rinviju għal deċiżjoni preliminari – Politika komuni dwar l-ażil u l-immigrazzjoni – Applikazzjoni għal protezzjoni internazzjonali – Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea – Artikolu 4 – Riskji ta’ trattament inuman jew degradanti – Kriterji u mekkaniżmi għad-determinazzjoni tal-Istat Membru responsabbli għall-eżami tal-applikazzjoni għal protezzjoni internazzjonali – Regolament (UE) Nru 604/2013 – Artikolu 3(2) – Portata tal-obbligi tal-Istat Membru li talab it-teħid lura tal-applikant mill-Istat Membru responsabbli u li jixtieq jipproċedi għat-trasferiment tal-applikant lejn dan l-aħħar Stat Membru – Prinċipju ta’ fiduċja reċiproka – Mezzi u livell ta’ prova tar-riskju reali ta’ trattament inuman jew degradanti, li jirriżulta minn nuqqasijiet sistemiċi – Prattiki ta’ ritorn lura sommarju (pushback) lejn pajjiż terz u ta’ detenzjoni fil-punti ta’ qsim tal-fruntiera.
Kawża C-392/22.
Court reports – general – 'Information on unpublished decisions' section
ECLI identifier: ECLI:EU:C:2024:195
SENTENZA TAL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (Ir-Raba’ Awla)
29 ta’ Frar 2024 ( *1 )
“Rinviju għal deċiżjoni preliminari – Politika komuni dwar l-ażil u l-immigrazzjoni – Applikazzjoni għal protezzjoni internazzjonali – Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea – Artikolu 4 – Riskji ta’ trattament inuman jew degradanti – Kriterji u mekkaniżmi għad-determinazzjoni tal-Istat Membru responsabbli għall-eżami tal-applikazzjoni għal protezzjoni internazzjonali – Regolament (UE) Nru 604/2013 – Artikolu 3(2) – Portata tal-obbligi tal-Istat Membru li talab it-teħid lura tal-applikant mill-Istat Membru responsabbli u li jixtieq jipproċedi għat-trasferiment tal-applikant lejn dan l-aħħar Stat Membru – Prinċipju ta’ fiduċja reċiproka – Mezzi u livell ta’ prova tar-riskju reali ta’ trattament inuman jew degradanti, li jirriżulta minn nuqqasijiet sistemiċi – Prattiki ta’ ritorn lura sommarju (pushback) lejn pajjiż terz u ta’ detenzjoni fil-punti ta’ qsim tal-fruntiera”
Fil-Kawża C‑392/22,
li għandha bħala suġġett talba għal deċiżjoni preliminari skont l-Artikolu 267 TFUE, imressqa mir-rechtbank Den Haag, zittingsplaats ’s-Hertogenbosch (il-Qorti ta’ Den Haag, sedenti f’Hertogenbosch, il-Pajjiżi l-Baxxi), permezz ta’ deċiżjoni tal-15 ta’ Ġunju 2022, li waslet fil-Qorti tal-Ġustizzja fl-istess jum, fil-proċedura
X
vs
Staatsecretaris van Justitie en Veiligheid,
IL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (Ir-Raba’ Awla),
komposta minn C. Lycourgos, President tal-Awla, O. Spineanu-Matei (Relatriċi), J.-C. Bonichot, S. Rodin u L. S. Rossi, Imħallfin,
Avukat Ġenerali: J. Richard de la Tour,
Reġistratur: A. Calot Escobar,
wara li rat il-proċedura bil-miktub,
wara li kkunsidrat l-osservazzjonijiet ippreżentati:
– |
għal X, minn A. Khalaf, advocaat, |
– |
għall-Gvern tal-Pajjiżi l-Baxxi, minn K. Bulterman u C. S. Schillemans, bħala aġenti, |
– |
għall-Gvern Belġjan, minn M. Jacobs, A. Van Baelen M. Van Regemorter, bħala aġenti, |
– |
għall-Gvern Ċek, minn A. Edelmannová kif ukoll M. Smolek u J. Vláčil, bħala aġenti, |
– |
għall-Gvern Ġermaniż, minn J. Möller u R. Kanitz, bħala aġenti, |
– |
għall-Gvern Taljan, minn G. Palmieri, bħala aġent, assistita minn D. G. Pintus, avvocato dello Stato, |
– |
għall-Gvern Awstrijak, minn A. Posch u J. Schmoll, bħala aġenti, |
– |
għall-Gvern Pollakk, minn B. Majczyna, bħala aġent, |
– |
għall-Kummissjoni Ewropea, inizjalment minn L. Grønfeldt u G. Wils, sussegwentement minn G. Wils, bħala aġenti, |
wara li semgħet il-konklużjonijiet tal-Avukat Ġenerali, ippreżentati fis-seduta tat-13 ta’ Lulju 2023,
tagħti l-preżenti
Sentenza
1 |
It-talba għal deċiżjoni preliminari tirrigwarda l-interpretazzjoni tal-Artikolu 3(2) tar-Regolament (UE) Nru 604/2013 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-26 ta’ Ġunju 2013 li jistabbilixxi l-kriterji u l-mekkaniżmi biex ikun iddeterminat liema hu l-Istat Membru responsabbli biex jeżamina applikazzjoni għall-protezzjoni internazzjonali iddepożitata għand wieħed mill-Istati Membri minn ċittadin ta’ pajjiż terz jew persuna apolida (ĠU 2013, L 180, p. 31), (iktar ’il quddiem ir-“Regolament Dublin III”). |
2 |
Din it-talba tressqet fil-kuntest ta’ kawża bejn X u l-iStaatssecretaris van Justitie en Veiligheid (is-Segretarju tal-Istat għall-Ġustizzja u għas-Sigurtà, il-Pajjiżi l-Baxxi) (iktar ’il quddiem is-“Segretarju tal-Istat”) dwar iċ-ċaħda, ta’ dan tal-aħħar, ta’ teħid inkunsiderazzjoni ta’ applikazzjoni għal protezzjoni internazzjonali ppreżentata minn X fil-Pajjiżi l-Baxxi. |
Il-kuntest ġuridiku
3 |
Skont il-premessi 3, 20, 32 u 39 tar-Regolament Dublin III:
[…]
[…]
[…]
|
4 |
L-Artikolu 3 ta’ dan ir-regolament, intitolat “L-aċċess għall-proċedura tal-eżami ta’ applikazzjoni għall-protezzjoni internazzjonali”, jipprevedi: “1. L-Istati Membri għandhom jeżaminaw applikazzjoni għall-protezzjoni internazzjonali minn ċittadin ta’ pajjiż terz jew persuna apolida li japplika fit-territorju ta’ xi wieħed minnhom, inkluż fil-konfini jew fiż-żoni ta’ transitu. L-applikazzjoni għandha tkun eżaminata minn Stat Membru wieħed, li għandu jkun dak li l-kriterji ddikjarati fil-Kapitolu III ta’ dan ir-Regolament juru li huwa responsabbli. 2. Fejn ebda Stat Membru responsabbli ma jkun jista’ jinħatar fuq il-bażi tal-kriterji elenkati f’dan ir-Regolament, l-ewwel Stat Membru li fih l-applikazzjoni għall-protezzjoni internazzjonali kienet iddepożitata għandu jkun responsabbli biex jeżaminaha. Fejn huwa impossibbli li applikant jiġi trasferit għall-Istat Membru primarjament nominat bħala responsabbli għax ikun hemm raġunijiet sostanzjali biex wieħed jemmen li hemm difetti sistemiċi fil-proċedura tal-asil u fil-kondizzjonijiet ta’ akkoljenza għall-applikanti f’dak l-Istat Membru, li jirriżultaw f’riskju ta’ trattament inuman jew degradanti fis-sens tal-Artikolu 4 tal-[Karta], tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea, l-Istat Membru determinanti għandu jkompli jeżamina l-kriterji stipulati fil-Kapitolu III sabiex jistabbilixxi jekk Stat Membru ieħor jistax jiġi nominat bħala responsabbli. Fejn it-trasferiment ma jistax isir skont dan il-paragrafu għal kwalunkwe Stat Membru nominat abbażi tal-kriterji stipulati fil-Kapitolu III jew għall-ewwel Stat Membru li miegħu tkun ġiet iddepożitata l-applikazzjoni, l-Istat Membru determinanti għandu jsir l-Istat Membru responsabbli. […]” |
5 |
L-Artikolu 5(1) sa (3) tal-imsemmi regolament jipprevedi: “1. Biex jiffaċilita l-proċess biex jiddetermina l-Istat Membru responsabbli, l-Istat Membru determinanti għandu jagħmel intervista personali mal-applikant. L-intervista għandha tippermetti wkoll li tinftiehem tajjeb l-informazzjoni mogħtija lill-applikant skont l-Artikolu 4. 2. L-intervista personali tista’ ma ssirx jekk: […]
[…] 3. L-intervista personali għandha ssir fi żmien xieraq u, f’kull każ, qabel tittieħed xi deċiżjoni biex applikant ikun trasferit lejn l-Istat Membru responsabbli skont l-Artikolu 26(1).” |
6 |
Skont l-Artikolu 21 tal-istess regolament: “1. Fejn Stat Membru li għandu kienet iddepożitata applikazzjoni għall-protezzjoni internazzjonali jikkunsidra li Stat Membru ieħor huwa responsabbli biex jeżamina l-applikazzjoni, jista’, kemm jista’ jkun malajr u f’kull każ fi żmien tliet xhur mid-data li fiha l-applikazzjoni kienet iddepożitata fit-tifsira tal-Artikolu 20(2), jitlob lill-Istat Membru l-ieħor biex jieħu inkarigu tal-applikant. […] 3. Fil-każijiet imsemmija fil-paragrafi 1 u 2, it-talba li jittieħed inkarigu minn Stat Membru ieħor għandha ssir billi tintuża formola standard u tinkludi prova jew xhieda ċirkostanzjali kif deskritt fiż-żewġ listi msemmija fl-Artikolu 22(3) u/jew elementi relevanti mid-dikjarazzjoni tal-applikant, li jagħmlu possibbli għall-awtoritajiet tal-Istat Membru li tkun saritlu t-talba li jikkontrollaw jekk hux responsabbli fuq il-bażi tal-kriterji preskritti f’dan ir-Regolament. […]” |
7 |
L-Artikolu 22 tar-Regolament Dublin III huwa fformulat kif ġej: “[…] 2. Fil-proċedura biex ikun iddeterminat l-Istat Membru responsabbli biex jeżamina l-applikazzjoni għall-protezzjoni internazzjonali elementi ta’ prova u xhieda ċirkostanzjali għandhom ikunu użati. 3. Il-Kummissjoni għandha, permezz ta’ atti ta’ implimentazzjoni, tistabbilixxi, u tirrevedi perjodikament, żewġ listi, li juru l-elementi ta’ prova u xhieda ċirkostanzjali relevanti skont il-kriterji stabbiliti fil-punti (a) u (b) ta’ dan il-paragrafu. […] […] (b) Evidenza ċirkostanzjali:
[…] 4. Ir-rekwiżit ta’ prova m’għandux jeċċedi dak li hu meħtieġ għall-applikazzjoni xierqa ta’ dan ir-Regolament. 5. Jekk m’hemmx prova formali, l-Istat Membru li tkun saritlu t-talba għandu jirrikonoxxi r-responsabbiltà tiegħu jekk ix-xhieda ċirkostanzjali tkun koerenti, verifikabbli u ddettaljata suffiċjentement biex tistabbilixxi responsabbiltà. […]” |
Il-kawża prinċipali u d-domandi preliminari
8 |
X huwa ċittadin Sirjan. Huwa ppreżenta applikazzjoni għal protezzjoni internazzjonali fil-Polonja fid-9 ta’ Novembru 2021. |
9 |
Sussegwentement, huwa daħal fil-Pajjiżi l-Baxxi, fl-21 ta’ Novembru 2021, u ppreżenta applikazzjoni ġdida għal protezzjoni internazzjonali f’dan l-aħħar Stat Membru l-għada. |
10 |
Fl-20 ta’ Jannar 2022, ir-Renju tal-Pajjiżi l-Baxxi talab lir-Repubblika tal-Polonja tieħu r-responsabbiltà lura tar-rikorrent fuq il-bażi tal-Artikolu 18(1)(b) tar-Regolament Dublin III. Fl-1 ta’ Frar 2022, dan l-aħħar Stat Membru laqa’ din it-talba skont l-Artikolu 18(1)(ċ) ta’ dan ir-regolament. |
11 |
Permezz ta’ deċiżjoni tal-20 ta’ April 2022, is-Segretarju tal-Istat ma ħax inkunsiderazzjoni l-applikazzjoni għal protezzjoni internazzjonali ppreżentata minn X fil-Pajjiżi l-Baxxi, minħabba li r-Repubblika tal-Polonja kienet responsabbli għall-eżami ta’ din l-applikazzjoni, u ċaħad l-argumenti invokati minn X sabiex topponi t-trasferiment tiegħu. |
12 |
X adixxa r-rechtbank Den Haag, zittingsplaats’s-Hertogenbosch (il-Qorti Distrettwali ta’ Den Haag, sedenti f’Hertogenbosch, il-Pajjiżi l-Baxxi), li hija l-qorti tar-rinviju, b’rikors kontra din id-deċiżjoni, intiż sabiex tinkiseb il-projbizzjoni tat-trasferiment tiegħu lejn il-Polonja. Fl-istess ħin, huwa talab li dan it-trasferiment jiġi pprojbit sakemm tingħata deċiżjoni definittiva dwar dan ir-rikors, u dan ingħatalu. |
13 |
Il-qorti tar-rinviju tindika li, fil-kuntest tar-rikors tagħha, X issostni, fl-ewwel lok, li l-awtoritajiet Pollakki kisru d-drittijiet fundamentali tiegħu. |
14 |
F’dan ir-rigward, id-deċiżjoni tar-rinviju ssemmi l-affermazzjonijiet tagħha li huwa kien is-suġġett ta’ rinviju qasir tliet darbiet (“pushback”) lejn il-Bjelorussja wara d-dħul tiegħu fit-territorju Pollakk, fosthom darba billejl. Huwa jgħid li finalment irnexxielu jidħol fil-Polonja ma’ żewġ membri tal-familja tiegħu, fis-7 ta’ Novembru 2021, u baqa’ fil-bosk qabel ma nqabad u ġie kkonsenjat lill-gwardji tal-fruntiera. Huwa jżid li, waqt dan is-soġġorn fil-bosk, il-kundizzjonijiet tal-ħajja tiegħu kienu saru insostenibbli. Huwa kien ta l-kunsens tiegħu għat-teħid tal-marki tas-swaba’ diġitali tiegħu taħt it-theddida li jintbagħat lura lejn il-Bjelorussja u fuq il-pariri ta’ organizzazzjoni, peress li ma kienx jaf li dan il-fatt kien ekwivalenti għall-preżentazzjoni ta’ applikazzjoni għal protezzjoni internazzjonali. F’din l-okkażjoni, huwa rċieva dokumenti bil-lingwa Pollakka u dokument bl-Għarbi li kien fihom informazzjoni dwar ir-Regolament Dublin III, iżda ma bbenefikax mill-assistenza ta’ interpretu. X jiddikjara li sussegwentement tqiegħed f’detenzjoni għal madwar ġimgħa fiċ-ċentru tal-gwardji tal-fruntieri, bħall-applikanti l-oħra kollha għal protezzjoni internazzjonali, fejn kien suġġett għal trattament ħażin ħafna, b’mod partikolari minħabba n-nuqqas ta’ ikel u l-assenza ta’ kwalunkwe kontroll mediku. X sostna li huwa ma ppreżentax ilment quddiem l-awtoritajiet Pollakki dwar dan it-trattament ħażin minħabba li dawn kienu ġew imposti fuqu minn dawn l-awtoritajiet stess. |
15 |
X jindika biża’ li d-drittijiet fundamentali tiegħu jinkisru mill-ġdid jekk jiġi ttrasferit lejn il-Polonja. |
16 |
Fit-tieni lok, X issostni li l-qrati Pollakki ma humiex indipendenti. |
17 |
X sostna l-affermazzjonijiet tiegħu permezz tad-dikjarazzjonijiet tiegħu stess kif ukoll permezz ta’ rapporti ta’ organizzazzjonijiet mhux governattivi dwar is-sitwazzjoni fil-Polonja ta’ ċittadini ta’ pajjiżi terzi u persuni li huma s-suġġett ta’ deċiżjoni ta’ trasferiment skont ir-Regolament Dublin III. Huwa invoka wkoll il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, tal-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem u tal-qrati nazzjonali. |
18 |
Filwaqt li tibbaża ruħha fuq rapporti minn sorsi awtorevoli, li hija tiċċita, u fuq dokumenti uffiċjali, il-qorti tar-rinviju ssemmi l-attitudni ta’ diversi Stati Membri li tikkonsisti fil-prevenzjoni ta’ ċittadini ta’ pajjiżi terzi milli jidħlu fit-territorju tagħhom u dikjarazzjonijiet li jinvolvu l-Istati Membri kollha intiżi għall-prevenzjoni tal-emigrazzjoni lejn it-territorju tagħhom. Hija tqis li teżisti kontradizzjoni bejn, minn naħa, din l-attitudni u dawn id-dikjarazzjonijiet, u, min-naħa l-oħra, l-obbligi tal-Istati Membri skont il-Konvenzjoni ta’ Ġinevra, il-Konvenzjoni Ewropea għall-Protezzjoni tad-Drittijiet tal-Bniedem u tal-Libertajiet Fundamentali, iffirmata f’Ruma fl‑4 ta’ Novembru 1950, u l-Karta, li l-osservanza tagħha hija l-bażi tas-sistema Ewropea komuni ta’ ażil. B’mod iktar preċiż, hija tirreferi, b’mod partikolari, għall-prattiki ta’ ritorn lura sommarju fil-fruntieri. |
19 |
Il-qorti tar-rinviju tindika li tali prattiki jmorru kontra l-obbligu li tiġi pproċessata kull applikazzjoni għal protezzjoni internazzjonali u jimminaw il-prinċipju ta’ fiduċja reċiproka kif ukoll il-funzjonament ta’ din is-sistema, fost oħrajn għaliex għandhom l-effett li jinkoraġġixxu liċ-ċittadini ta’ pajjiż terz jevitaw l-Istati Membri li jużawha. |
20 |
F’dan il-każ, il-qorti tar-rinviju tqis li informazzjoni oġġettiva, affidabbli, preċiża u debitament aġġornata turi li r-Repubblika tal-Polonja kisret b’mod sistematiku, għal diversi snin, diversi drittijiet fundamentali taċ-ċittadini ta’ pajjiżi terzi billi tagħmel ritorni sommarji, akkumpanjati regolarment minn użu ta’ vjolenza, u billi żżomm sistematikament u taħt kundizzjonijiet ikklassifikati bħala “terribbli” liċ-ċittadini ta’ pajjiżi terzi li jidħlu illegalment fit-territorju tagħha. |
21 |
Id-dikjarazzjonijiet ta’ X dwar ir-ritorni sommarji li kien is-suġġett tagħhom, li l-kredibbiltà tagħhom ma ġietx ikkontestata mis-Segretarju tal-Istat, huma konsistenti ma’ din l-informazzjoni. |
22 |
Din il-qorti tistaqsi jekk, fil-każ li ksur strutturali tad-drittijiet fundamentali jseħħ fi Stat Membru fil-konfront ta’ applikant jew ta’ ċittadini ta’ pajjiżi terzi b’mod ġenerali, l-awtorità kompetenti għandhiex tastjeni milli tieħu deċiżjoni ta’ trasferiment lejn dan l-Istat Membru jew jekk il-prinċipju ta’ fiduċja reċiproka jibqax japplika b’mod sħiħ. |
23 |
Jekk deċiżjoni ta’ trasferiment tista’ tittieħed, il-qorti tar-rinviju tistaqsi jekk, f’sitwazzjoni ta’ ksur sistematiku u ġġeneralizzat tad-drittijiet taċ-ċittadini ta’ pajjiż terz mill-Istat Membru responsabbli, l-Istat Membru rikjedenti jistax xorta waħda jibbaża ruħu fuq il-prinċipju ta’ fiduċja reċiproka sabiex jevalwa s-sitwazzjoni tal-applikant wara t-trasferiment tiegħu fid-dawl tal-Artikolu 3(2) tar-Regolament Dublin III. |
24 |
Hija tirrileva li mill-punt 82 tas-sentenza tad-19 ta’ Marzu 2019, Jawo (C‑163/17, EU:C:2019:218), u mill-premessa 32 tar-Regolament Dublin III jirriżulta li l-osservanza, minn Stat Membru, tal-obbligi tiegħu skont is-sistema Ewropea komuni ta’ ażil ma hijiex limitata għall-perijodu sussegwenti għat-trasferiment ta’ applikant u lanqas għall-Artikolu 4 tal-Karta. |
25 |
Il-qorti tar-rinviju tqis, barra minn hekk, li, fl-ipoteżi fejn l-Istat Membru rikjedenti ma jkunx jista’ jinvoka l-prinċipju ta’ fiduċja reċiproka, ikun konċepibbli tibdil fir-rigward tal-oneru tal-prova. |
26 |
B’mod konkret, fil-każ ta’ ksur sistematiku u ġeneralizzat minn Stat Membru tad-drittijiet fundamentali, anki minbarra dawk iggarantiti fl-Artikolu 4 tal-Karta, il-qorti tar-rinviju tipprevedi tnaqqis fil-livell ta’ prova meħtieġ mill-applikant, minn naħa, fir-rigward tad-dikjarazzjonijiet tiegħu dwar ksur tad-drittijiet fundamentali u, min-naħa l-oħra, fir-rigward tar-riskji potenzjali fil-każ ta’ trasferiment. Hija tikkunsidra wkoll, f’dan ir-rigward, inverżjoni tal-oneru tal-prova. Għalhekk, jista’ jkun li huwa l-Istat Membru rikjedenti li għandu jelimina kull dubju serju dwar ir-riskju reali ta’ ksur tal-Artikolu 4 tal-Karta, jew tad-drittijiet fundamentali kollha tiegħu, fir-rigward ta’ dan l-applikant fil-każ ta’ trasferiment, b’analoġija mal-Artikolu 4(4) tad-Direttiva 2011/95 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-13 ta’ Diċembru 2011 dwar standards għall-kwalifika ta’ ċittadini nazzjonali ta’ pajjiżi terzi jew persuni mingħajr stat bħala benefiċjarji ta’ protezzjoni internazzjonali, għal stat uniformi għar-refuġjati jew għal persuni eliġibbli għal protezzjoni sussidjarja, u għall-kontenut tal-protezzjoni mogħtija (ĠU 2011, L 337, p. 9) dwar ir-riskji mġarrba fil-pajjiż ta’ oriġini. |
27 |
Barra minn hekk, hija tal-fehma li l-Istat Membru rikjedenti jista’ jitlob garanziji individwali lill-awtoritajiet tal-Istat Membru responsabbli dwar kundizzjonijiet ta’ akkoljenza adegwati, it-tkomplija tal-proċedura ta’ ażil kif ukoll l-assenza ta’ detenzjoni mingħajr bażi legali u, anki, tista’ tissorvelja l-osservanza tal-garanziji miksuba. |
28 |
Fl-aħħar nett, il-qorti tar-rinviju tirrileva li l-applikant jesponi b’mod plawżibbli li huwa ma għandux il-possibbiltà effettiva li jippreżenta rikors fil-każ ta’ ksur tad-drittijiet fundamentali tiegħu wara trasferiment eventwali u jistaqsi dwar il-konsegwenzi ta’ dan il-fatt. |
29 |
F’dawn iċ-ċirkustanzi, ir-Rechtbank Den Haag, zittingsplaats’s-Hertogenbosch (il-Qorti Distrettwali ta’ Den Haag, sedenti f’Bois-le-Duc) iddeċidiet li tissospendi l-proċedura quddiemha u li tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domandi preliminari li ġejjin:
|
Fuq it‑talba għal proċedura mħaffa
30 |
Il-qorti tar-rinviju talbet li dan ir-rinviju għal deċiżjoni preliminari tiġi suġġetta għal proċedura mħaffa, konformement mal-Artikolu 105 tar-Regoli tal-Proċedura tal-Qorti tal-Ġustizzja. |
31 |
Filwaqt li esponiet li hija ordnat miżura provviżorja li permezz tagħha hija pprojbixxiet it-trasferiment tal-applikant lejn il-Polonja sakemm tingħata deċiżjoni dwar ir-regolarità tad-deċiżjoni ta’ trasferiment inkwistjoni fil-kawża prinċipali permezz ta’ deċiżjoni ġudizzjarja definittiva, din il-qorti ssostni li l-kawża prinċipali tqajjem problema importanti li tirrigwarda l-prinċipji tas-sistema Ewropea komuni tal-ażil, jiġifieri dik marbuta mal-prattiki fil-qosor ta’ rinviju u ta’ detenzjoni fil-punti ta’ qsim tal-fruntiera taċ-ċittadini ta’ pajjiżi terzi li jkunu daħlu fit-territorju tal-Istati Membri bl-għan li jippreżentaw applikazzjoni għal protezzjoni internazzjonali. Barra minn hekk, il-qrati nazzjonali huma kkonfrontati b’mod dejjem jikber b’din il-problema, b’tali mod li l-utilità tad-deċiżjoni preliminari li għandha tingħata tmur lil hinn mill-kuntest ta’ din il-kawża prinċipali. Għalhekk, in-natura ta’ dan ir-rinviju għal deċiżjoni preliminari tiġġustifika li dan ikun is-suġġett ta’ proċedura mħaffa. |
32 |
L-Artikolu 105(1) tar-Regoli tal-Proċedura jipprevedi li, fuq it-talba tal-qorti tar-rinviju jew, f’każijiet eċċezzjonali, ex officio, il-President tal-Qorti tal-Ġustizzja jista’, wara li jinstemgħu l-Imħallef Relatur u l-Avukat Ġenerali, jiddeċiedi li rinviju għal deċiżjoni preliminari għandu jiġi suġġett għal proċedura mħaffa meta n-natura tal-kawża teżiġi li tiġi ttrattata kemm jista’ jkun malajr. |
33 |
F’dan il-każ, fid-19 ta’ Lulju 2022, il-President tal-Qorti tal-Ġustizzja ddeċieda, wara li sema’ lill-Imħallef Relatriċi u lill-Avukat Ġenerali, li jiċħad it-talba tal-qorti tar-rinviju msemmija fil-punt 30 ta’ din is-sentenza. |
34 |
Fil-fatt, hija ġurisprudenza stabbilita li l-applikazzjoni tal-proċedura mħaffa għal deċiżjoni preliminari ma tiddependix min-natura tat-tilwima fil-kawża prinċipali, bħala tali, iżda miċ-ċirkustanzi eċċezzjonali rispettivi tal-kawża kkonċernata, li għandhom jistabbilixxu l-urġenza straordinarja li tingħata deċiżjoni dwar id-domandi magħmula (sentenza tal-31 ta’ Jannar 2023, Puig Gordi et, C‑158/21, EU:C:2023:57, punt 27 kif ukoll l-ġurisprudenza ċċitata). |
35 |
Issa, iċ-ċirkustanza li l-kawża tirrigwarda aspett jew diversi aspetti essenzjali tas-sistema Ewropea komuni tal-ażil, ma tikkostitwixxix raġuni li tistabbilixxi urġenza straordinarja, neċessarja sabiex tiġġustifika trattament b’mod imħaffef. L-istess japplika għall-fatt li numru kbir ta’ persuni huma potenzjalment ikkonċernati mid-domandi magħmula (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tal-21 ta’ Diċembru 2021, Randstad Italia, C‑497/20, EU:C:2021:1037, punt 39 u l-ġurisprudenza ċċitata). |
Fuq it-talba għar-rinviju tal-kawża quddiem l-Awla Manja u għall-ftuħ tal-fażi orali tal-proċedura
36 |
Wara l-preżentazzjoni tal-konklużjonijiet, fit-13 ta’ Lulju 2023, ir-rikorrent fil-kawża prinċipali talab lill-Qorti tal-Ġustizzja, permezz ta’ ittra tas-16 ta’ Awwissu ta’ wara, ir-rinviju ta’ din it-talba għal deċiżjoni preliminari lill-Awla Manja u jissuġġerixxi, fil-każ ta’ tali rinviju, il-ftuħ tal-fażi orali tal-proċedura. |
37 |
Dawn it-talbiet ġew miċħuda permezz ta’ deċiżjoni tal-President tar-Raba’ Awla tat-23 ta’ Awwissu 2023. |
38 |
F’dan ir-rigward, għandu jiġi rrilevat li, skont l-Artikolu 60(1) tar-Regoli tal-Proċedura, hija l-Qorti tal-Ġustizzja li għandha tiddeċiedi l-kulleġġ ġudikanti li lilu għandha tiġi rrinvijata kawża, bil-kundizzjoni li rinviju quddiem l-Awla Manja ikun ġie mitlub, skont it-tielet paragrafu tal-Artikolu 16 tal-Istatut tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea, minn Stat Membru jew istituzzjoni tal-Unjoni Ewropea li jipparteċipaw fil-proċedura. Barra minn hekk, skont l-Artikolu 60(3), hija biss l-evalwazzjoni tal-kulleġġ ġudikanti li quddiemu ġiet irrinvijata kawża li titlob lill-Qorti tal-Ġustizzja tibgħat lura din il-kawża lil kulleġġ ġudikanti ikbar. |
39 |
Issa, f’dan il-każ, ir-rinviju quddiem l-Awla Manja ntalab mir-rikorrent fil-kawża prinċipali u ebda element ma jiġġustifika r-rinviju quddiem kulleġġ ġudikanti ikbar. F’dawn iċ-ċirkustanzi, ma hemmx lok li jiġi eżaminat is-suġġeriment tar-rikorrent fil-kawża prinċipali, ippreżentat fil-każ li l-kawża tiġi rrinvijata quddiem l-Awla Manja, li tinfetaħ il-fażi orali tal-proċedura. Il-kundizzjonijiet għall-applikazzjoni tal-Artikolu 76(2) tar-Regoli tal-Proċedura jibqgħu, fi kwalunkwe każ, issodisfatti, peress li l-Qorti tal-Ġustizzja għandha biżżejjed informazzjoni sabiex tiddeċiedi. |
Fuq id-domandi preliminari
Fuq l-ewwel u t-tieni domanda
40 |
Preliminarjament, għandu jiġi rrilevat li permezz tal-ewwel żewġ domandi tagħha, li għandhom jiġu eżaminati flimkien, il-qorti tar-rinviju tixtieq tkun taf liema interpretazzjoni għandha tingħata lir-Regolament Dublin III, b’mod partikolari lit-tieni subparagrafu tal-Artikolu 3(2) tiegħu, fil-każ ta’ ksur serju u sistematiku tad-dritt tal-Unjoni mwettaq fir-rigward ta’ ċittadini ta’ pajjiżi terzi mill-Istat Membru responsabbli għall-eżami tal-applikazzjoni għal protezzjoni internazzjonali ta’ wieħed minn dawn iċ-ċittadini qabel it-trasferiment eventwali tiegħu lejn dan l-Istat Membru. B’mod iktar partikolari, hija tistaqsi jekk tali ksur huwiex ta’ natura li jikkontesta l-applikazzjoni tal-prinċipju ta’ fiduċja reċiproka bejn l-Istati Membri sal-punt li jipprekludi dan it-trasferiment, jew tal-inqas jekk dan jimplikax li l-Istat Membru rikjedenti li jixtieq iwettaq l-imsemmi trasferiment jiżgura li, fil-każ ta’ trasferiment, l-applikant għal protezzjoni internazzjonali kkonċernat ma jkunx espost għal riskju ta’ trattament li jmur kontra l-Artikolu 4 tal-Karta. |
41 |
Mid-deċiżjoni tar-rinviju jirriżulta li dawn id-domandi jikkonċernaw sitwazzjoni li fiha applikant isostni li l-Istat Membru responsabbli jagħmel ritorni sommarji lejn il-fruntieri esterni tiegħu (pushback) kif ukoll għal detenzjonijiet fil-punti ta’ qsim tal-fruntiera tiegħu ta’ ċittadini ta’ pajjiżi terzi li jkunu qegħdin ifittxu li jippreżentaw applikazzjoni għal protezzjoni internazzjonali, prattiki li r-rikorrent fil-kawża prinċipali jgħid li ġarrab huwa stess. |
42 |
Għaldaqstant, għandu jitqies li, permezz tal-ewwel żewġ domandi tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk it-tieni subparagrafu tal-Artikolu 3(2) tar-Regolament Dublin III għandux jiġi interpretat fis-sens li l-fatt li l-Istat Membru responsabbli mill-eżami tal-applikazzjoni għal protezzjoni internazzjonali ta’ ċittadin ta’ pajjiż terz jipproċedi, fir-rigward ta’ tali ċittadini li jfittxu li jippreżentaw tali applikazzjoni fil-fruntiera tiegħu, għal ritorni sommarji kif ukoll għal detenzjonijiet fil-postijiet tal-fruntiera tiegħu jipprekludix it-trasferiment ta’ dan iċ-ċittadin lejn dan l-Istat Membru. |
43 |
Għandu jitfakkar li, id-dritt tal-Unjoni huwa bbażat fuq il-premessa fundamentali li kull Stat Membru jikkondividi mal-Istati Membri l-oħra kollha, u jirrikonoxxi li dawn jikkondividu miegħu, sensiela ta’ valuri komuni li fuqhom hija bbażata l-Unjoni, kif speċifikat fl-Artikolu 2 TUE. Din il-premessa timplika u tiġġustifika l-eżistenza tal-fiduċja reċiproka bejn l-Istati Membri fir-rikonoxximent ta’ dawn il-valuri u, għalhekk, fir-rispett tad-dritt tal-Unjoni li jimplimentahom, kif ukoll fil-fatt li l-ordinamenti ġuridiċi nazzjonali rispettivi tagħhom jinsabu f’pożizzjoni li jipprovdu protezzjoni ekwivalenti u effettiva tad-drittijiet fundamentali rrikonoxxuti mill-Karta, b’mod partikolari fl-Artikoli 1 u 4 tagħha, li jistabbilixxu wieħed mill-valuri fundamentali tal-Unjoni u tal-Istati Membri tagħha jiġifieri d-dinjità tal-bniedem, li tinkludi b’mod partikolari il-projbizzjoni tat-trattamenti inumani jew degradanti (sentenza tat-30 ta’ Novembru 2023, Ministero dell’ Interno et (Fuljett Komuni – Refoulement indirett), C‑228/21, C‑254/21, C‑315/21, C‑297/21 u C‑328/21, EU:C:2023:934, punt 130 kif ukoll il-ġurisprudenza ċċitata). |
44 |
Il-prinċipju ta’ fiduċja reċiproka bejn l-Istati Membri għandu, fid-dritt tal-Unjoni, importanza fundamentali peress li jippermetti l-ħolqien u ż-żamma ta’ spazju mingħajr fruntieri interni. B’mod iktar speċifiku, il-prinċipju ta’ fiduċja reċiproka jeżiġi, b’mod partikolari fir-rigward tal-ispazju ta’ libertà, sigurtà u ġustizzja, li kull wieħed minn dawn l-Istati jqis, ħlief f’ċirkustanzi eċċezzjonali, li l-Istati Membri l-oħra kollha josservaw id-dritt tal-Unjoni u, b’mod partikolari, jirrispettaw id-drittijiet fundamentali rrikonoxxuti minn dan id-dritt (sentenza tad-19 ta’ Marzu 2019, Jawo, C‑163/17, EU:C:2019:218, punt 81 u l-ġurisprudenza ċċitata). |
45 |
Għaldaqstant, fil-kuntest tas-sistema Ewropea komuni ta’ ażil, u b’mod partikolari tar-Regolament Dublin III, għandu jiġi preżunt li t-trattament irriżervat lill-applikanti għal protezzjoni internazzjonali f’kull Stat Membru huwa konformi mar-rekwiżiti tal-Karta, tal-Konvenzjoni ta’ Ġinevra kif ukoll tal-Konvenzjoni Ewropea għall-Protezzjoni tad-Drittijiet tal-Bniedem u tal-Libertajiet Fundamentali (sentenza tad-19 ta’ Marzu 2019, Jawo, C‑163/17, EU:C:2019:218, punt 82 u l-ġurisprudenza ċċitata). |
46 |
Madankollu, ma jistax jiġi eskluż li din is-sistema tiltaqa’, fil-prattika, ma’ diffikultajiet serji fir-rigward tal-funzjonament fi Stat Membru partikolari, b’tali mod li jkun hemm riskju serju li l-applikanti għal protezzjoni internazzjonali ikunu ttrattati, fil-każ li jiġu ttrasferiti lejn dan l-Istat Membru, b’mod li jkun inkompatibbli mad-drittijiet fundamentali tagħhom (sentenza tad-19 ta’ Marzu 2019, Jawo, C‑163/17, EU:C:2019:218, punt 83 u l-ġurisprudenza ċċitata). |
47 |
B’hekk it-tieni subparagrafu tal-Artikolu 3(2) tar-Regolament Dublin III, jipprevedi li applikant għal protezzjoni internazzjonali ma jistax jiġi ttrasferit lejn l-Istat Membru responsabbli għall-eżami tal-applikazzjoni tiegħu, jekk ikunu jeżistu raġunijiet serji li jwasslu għall-konvinzjoni li l-applikant ikun sejjer jesponi ruħu għal trattament inuman jew degradanti, fis-sens tal-Artikolu 4 tal-Karta, minħabba nuqqasijiet sistemiċi fil-proċedura tal-ażil u l-kundizzjonijiet ta’ akkoljenza tal-applikanti għal tali protezzjoni f’dan l-Istat Membru. |
48 |
F’dan il-każ, ir-rikorrent fil-kawża prinċipali jsostni l-eżistenza ta’ nuqqasijiet sistemiċi fil-kundizzjonijiet ta’ akkoljenza fl-Istat Membru responsabbli, li jikkonsistu f’ritorni sommarji lejn il-fruntieri esterni u f’detenzjonijiet fil-punti ta’ bejn il-fruntieri ta’ ċittadini ta’ pajjiżi terzi li jkunu jixtiequ jippreżentaw applikazzjoni għal protezzjoni internazzjonali jew li jkun irnexxielhom jippreżentaw tali applikazzjoni, iżda wkoll l-eżistenza ta’ nuqqasijiet sistemiċi fil-proċedura ta’ ażil, peress li r-ritorn lura sommarju ta’ ċittadin ta’ pajjiż terz jikkostitwixxi ostakolu għall-bidu ta’ din il-proċedura. |
49 |
Il-qorti tar-rinviju tqis li r-realtà ta’ tali prattiki hija kkonfermata minn informazzjoni oġġettiva, affidabbli, preċiża u debitament aġġornata |
50 |
Fir-rigward, fl-ewwel lok, tal-prattiki ta’ ritorni sommarji lejn il-fruntieri esterni tal-Unjoni, li jwasslu għall-esklużjoni mit-territorju tal-Unjoni ta’ persuni li jixtiequ li jippreżentaw applikazzjoni għal protezzjoni internazzjonali jew li jwarrbu minn dan it-territorju lil persuni li jkunu ppreżentaw tali applikazzjoni mad-dħul fl-imsemmi territorju, qabel ma din l-applikazzjoni tkun is-suġġett tal-eżami previst mil-leġiżlazzjoni tal-Unjoni, għandu jiġi rrilevat li dawn jiksru l-Artikolu 6 tad-Direttiva 2013/32/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-26 ta’ Ġunju 2013 dwar proċeduri komuni għall-għoti u l-irtirar tal-protezzjoni internazzjonali (ĠU 2013, L 180, p. 60). |
51 |
Din id-dispożizzjoni, li tikkonċerna l-aċċess għall-proċedura intiża għall-għoti ta’ protezzjoni internazzjonali, tikkostitwixxi wieħed mill-pedamenti tas-Sistema Ewropea Komuni tal-Ażil u tagħmel parti mir-regoli leġiżlattivi tal-Unjoni li jikkonkretizzaw id-dritt fundamentali stabbilit fl-Artikolu 18 tal-Karta li jinkiseb l-istatus ta’ benefiċjarju ta’ protezzjoni internazzjonali meta l-kundizzjonijiet meħtieġa mid-dritt tal-Unjoni jkunu ssodisfatti. (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tal-14 ta’ Mejju 2020, Országos Idegenrendészeti Főigazgatóság Dél-alföldi Regionális Igazgatóság (C‑924/19 PPU u C‑925/19 PPU, EU:C:2020:367, punt 192). L-imsemmija dispożizzjoni timplika li kull ċittadin ta’ pajjiż terz jew persuna mingħajr Stat għandu d-dritt li jippreżenta applikazzjoni għal protezzjoni internazzjonali, inkluż fil-fruntieri ta’ Stat Membru, billi juri r-rieda tiegħu li jibbenefika minn protezzjoni internazzjonali quddiem waħda mill-awtoritajiet imsemmija f’din id-dispożizzjoni. Dan id-dritt għandu jiġi rrikonoxxut lilu, anki jekk ikun qed jirrisjedi irregolarment f’dan it-territorju u jkunu xi jkunu l-possibbiltajiet ta’ suċċess ta’ tali applikazzjoni (sentenza tat-22 ta’ Ġunju 2023, Il-Kummissjoni vs L-Ungerija (Dikjarazzjoni ta’ intenzjoni qabel applikazzjoni għall-ażil), C‑823/21, EU:C:2023:504, punt 43 u l-ġurisprudenza ċċitata). |
52 |
Issa, kif irrileva l-Avukat Ġenerali, essenzjalment, fil-punti 31 u 32 tal-konklużjonijiet tiegħu, prassi ta’ ritorn lura sommarju tippreġudika dan l-element fundamentali tas-Sistema Ewropea Komuni tal-Ażil sa fejn tipprekludi l-eżerċizzju tad-dritt li tiġi ppreżentata applikazzjoni għal protezzjoni internazzjonali u, konsegwentement, l-iżvolġiment, skont il-modalitajiet previsti mil-leġiżlazzjoni tal-Unjoni, tal-proċedura li tikkonsisti fit-tressiq u fl-eżami ta’ tali applikazzjoni. |
53 |
Jekk hija tikser, fi kwalunkwe każ, l-Artikolu 6 tad-Direttiva 2013/32, prassi ta’ ritorn lura sommarju tista’, barra minn hekk, tikser il-prinċipju ta’ non-refoulement. Kif jirriżulta mill-premessa 3 tar-Regolament Dublin III, dan il-prinċipju, li abbażi tiegħu ħadd ma jista’ jintbagħat lura fil-post fejn jirriskja mill-ġdid li jiġi ppersegwitat, huwa ggarantit, bħala dritt fundamentali, fl-Artikolu 18 tal-Karta, moqri flimkien mal-Artikolu 33 tal-Konvenzjoni ta’ Ġinevre, kif ukoll fl-Artikolu 19(2) tal-Karta. (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tat-22 ta’ Novembru 2022, Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid (Tneħħija–Kannabis terapewtika), C-69/21, EU:C:2022:913, punt 55). Għalhekk, prassi ta’ ritorn lura sommarju tippreġudika l-imsemmi prinċipju biss jekk din tikkonsisti fir-ritorn lura ta’ persuni li jkunu qegħdin ifittxu li jippreżentaw, fl-Unjoni, applikazzjoni għal protezzjoni internazzjonali lejn pajjiż terz li fit-territorju tiegħu huma jsofru r-riskju msemmi iktar ’il fuq. |
54 |
Fir-rigward, fit-tieni lok, tal-prattika ta’ detenzjoni fil-punti ta’ qsim tal-fruntiera, il-premessa 15 tad-Direttiva 2013/33, kif ukoll il-premessa 20 tar-Regolament Dublin III, ifakkru l-prinċipju li ħadd ma għandu jinżamm f’detenzjoni għas-sempliċi raġuni li huwa japplika għal protezzjoni internazzjonali. |
55 |
Fid-dawl tal-gravità tal-indħil fid-dritt għal-libertà li jirriżulta minn miżura ta’ detenzjoni u fid-dawl tal-importanza ta’ dan id-dritt, is-setgħa rrikonoxxuta lill-awtoritajiet nazzjonali kompetenti li jżommu f’detenzjoni liċ-ċittadini ta’ pajjiżi terzi hija strettament limitata. Miżura ta’ detenzjoni għalhekk tista’ tiġi ordnata jew estiża biss b’osservanza tar-regoli ġenerali u astratti li jistabbilixxu l-kundizzjonijiet u l-modalitajiet tagħha (sentenza tat-8 ta’ Novembru 2022, Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid (Eżami ex officio tad-detenzjoni), C‑704/20 u C‑39/21, EU:C:2022:858, punt 75 kif ukoll il-ġurisprudenza ċċitata). |
56 |
Barra minn hekk, iċ-ċittadin ta’ pajjiż terz ma jistax jinżamm f’detenzjoni skont is-Sistema Ewropea Komuni tal-Ażil meta miżura inqas koerċittiva tkun tista’ tiġi applikata b’mod effikaċi. (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tat-8 ta’ Novembru 2022, Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid (Eżami ex officio tad-detenzjoni), C‑704/20 u C‑39/21, EU:C:2022:858, punt 78). |
57 |
Mill-kunsiderazzjonijiet preċedenti jirriżulta li prattiki, bħal dawk ikkonstatati f’dan il-każ, ta’ ritorn lura sommarju u ta’ detenzjoni għal punti ta’ qsim tal-fruntiera huma inkompatibbli mad-dritt tal-Unjoni u jikkostitwixxu nuqqasijiet serji fil-proċedura ta’ ażil u fil-kundizzjonijiet ta’ akkoljenza tal-applikanti. Madankollu, minn dan ma jirriżultax neċessarjament li dawn in-nuqqasijiet jissodisfaw iż-żewġ kundizzjonijiet kumulattivi, stabbiliti fit-tieni subparagrafu tal-Artikolu 3(2) tar-Regolament Dublin III, li għandhom jiġu ssodisfatti sabiex jiġi prekluż it-trasferiment ta’ applikant għal protezzjoni internazzjonali lejn l-Istat Membru li fih jeżistu dawn il-prattiki. |
58 |
Skont din id-dispożizzjoni, huma biss in-nuqqasijiet “sistemiċi” li “jirriżultaw f’riskju ta’ trattament inuman jew degradanti fis-sens tal-Artikolu 4 tal- [Karta]”, tagħmilha impossibbli li jsir tali trasferiment. |
59 |
F’dan il-każ, fir-rigward tal-ewwel waħda minn dawn iż-żewġ kundizzjonijiet, hija l-qorti tar-rinviju li għandha teżamina jekk in-nuqqasijiet ikkonstatati għadhomx preżenti fil-Polonja u jekk jikkonċernawx, b’mod ġenerali, il-proċedura ta’ ażil u l-kundizzjonijiet ta’ akkoljenza applikabbli għall-applikanti għal protezzjoni internazzjonali jew, tal-inqas, għal ċerti gruppi ta’ applikanti għal protezzjoni internazzjonali meħuda fl-intier tagħhom, bħall-grupp ta’ persuni li jfittxu li jiksbu protezzjoni internazzjonali wara li jkunu qasmu jew ippruvaw jaqsmu l-fruntiera bejn il-Polonja u l-Bjelorussja. |
60 |
Jekk jirriżulta li dan huwa l-każ, dawn in-nuqqasijiet jistgħu jiġu kklassifikati bħala “sistematiċi”, fid-dawl tal-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja li tippermetti li n-nuqqasijiet li jolqtu ċerti gruppi ta’ persuni jiġu assimilati man-nuqqasijiet sistemiċi (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tad-19 ta’ Marzu 2019, Jawo, C‑163/17, EU:C:2019:218 punt 90). |
61 |
Fil-każ kuntrarju, ikun meħtieġ li jiġi konkluż li din l-ewwel kundizzjoni stabbilita fit-tieni subparagrafu tal-Artikolu 3(2) tar-Regolament Dublin III ma hijiex issodisfatta f’dan il-każ. F’dan l-aħħar każ, din id-dispożizzjoni ma tipprekludix it-trasferiment tal-applikant lejn l-Istat Membru responsabbli. |
62 |
Fir-rigward tat-tieni kundizzjoni, dwar l-eżistenza ta’ riskju ta’ trattament inuman jew degradanti fis-sens tal-Artikolu 4 tal-Karta li jirriżulta minn nuqqasijiet sistemiċi fil-proċedura ta’ ażil u fil-kundizzjonijiet ta’ akkoljenza tal-applikanti, hija l-qorti tar-rinviju li għandha tevalwa jekk nuqqasijiet sistemiċi jwasslux għal riskju li l-persuna kkonċernata tkun esposta għal trattamenti li jmorru kontra l-Artikolu 4 tal-Karta. |
63 |
F’dan ir-rigward, hija għandha teżamina, minn naħa, jekk jeżistux raġunijiet serji u kkonfermati li jġegħluha taħseb li, fil-każ ta’ trasferiment, ir-rikorrent fil-kawża prinċipali kien qiegħed jgħaddi minn riskju reali li jerġa’ jiġi ttrasportat lejn il-fruntiera bejn il-Polonja u l-Belarussja u li jkun suġġett għal ritorn lura sommarju lejn il-Bjelorussja eventwalment ippreċedut minn detenzjoni fuq il-fruntiera u, min-naħa l-oħra, jekk tali miżuri jew tali prattiki kinux se jesponuh għal sitwazzjoni ta’ deprivazzjoni materjali estrema, li ma tippermettilux li jissodisfa l-bżonnijiet l-iktar bażiċi tiegħu, bħal b’mod partikolari dawk li jiekol, li jinħasel u li jgħix, u li jippreġudika s-saħħa fiżika jew mentali tiegħu jew li tpoġġih fi stat ta’ degradazzjoni inkompatibbli mad-dinjità tal-bniedem, billi tpoġġih f’sitwazzjoni tant gravi li tista’ tiġi ekwiparata ma’ trattament inuman jew degradanti (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tad-19 ta’ Marzu 2019, Jawo, C‑163/17, EU:C:2019:218, rispettivament punti 85 u 87, kif ukoll 91 sa 93). |
64 |
Waqt din l-evalwazzjoni, is-sitwazzjoni li għandha tittieħed inkunsiderazzjoni hija dik li fiha l-applikant ikkonċernat jirriskja li jsib ruħu waqt it-trasferiment jew wara t-trasferiment lejn l-Istat Membru responsabbli (ara, b’analoġija, is-sentenzi tad-19 ta’ Marzu 2019, Jawo, C‑163/17, EU:C:2019:218, punti 85, 87 u 88, kif ukoll tat-30 ta’ Novembru 2023, Ministero dell’ Interno et (Fuljett Komuni –Refoulement indirett), C‑228/21, C‑254/21, C‑297/21, C‑315/21 u C‑328/21, EU:C:2023:934, punti 134 u 135), u mhux dik li kien fiha meta inizjalment daħal fit-territorju ta’ dan l-Istat Membru. |
65 |
Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet kollha preċedenti, ir-risposta għall-ewwel u għat-tieni domanda għandha tkun li t-tieni subparagrafu tal-Artikolu 3(2) tar-Regolament Dublin III għandu jiġi interpretat fis-sens li l-fatt li l-Istat Membru responsabbli mill-eżami tal-applikazzjoni għal protezzjoni internazzjonali ta’ ċittadin ta’ pajjiż terz ikun ipproċeda, fir-rigward ta’ tali ċittadini li jfittxu li jippreżentaw tali applikazzjoni fil-fruntiera tiegħu, b’ritorni lura sommarji kif ukoll b’detenzjonijiet bejn il-punti tal-fruntiera tiegħu ma jipprekludix minnu nnifsu t-trasferiment ta’ dan iċ-ċittadin lejn dan l-Istat Membru. It-trasferiment tal-imsemmi ċittadin lejn l-imsemmi Stat Membru huwa madankollu eskluż jekk ikunu jeżistu raġunijiet serji u kkonfermati li jwasslu lil dak li jkun sabiex jemmen li huwa kien qiegħed, waqt it-trasferiment jew sussegwentement għalih, f’riskju reali li jkun suġġett għal tali prattiki u li dawn huma, skont iċ-ċirkustanzi li huma l-awtoritajiet kompetenti u l-qorti eventwalment adita b’rikors kontra d-deċiżjoni ta’ trasferiment li għandhom jevalwaw, li jistgħu jqegħduh f’sitwazzjoni ta’ deprivazzjoni materjali estrema ta’ gravità tali li tista’ tiġi ekwiparata ma’ trattament inuman jew degradanti, ipprojbit mill-Artikolu 4 tal-Karta. |
Fuq it-tielet domanda
66 |
Permezz tat-tielet domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk l-Artikolu 3(2) tar-Regolament Dublin III, moqri fid-dawl tal-Artikolu 4 tal-Karta, għandux jiġi interpretat fis-sens, l-ewwel, li l-Istat Membru li talab it-teħid lura ta’ applikant għal protezzjoni internazzjonali mill-Istat Membru responsabbli u li jixtieq jittrasferixxi dan l-applikant lejn dan l-aħħar Stat Membru għandu, qabel ma jkun jista’ jwettaq dan it-trasferiment, jieħu inkunsiderazzjoni l-informazzjoni kollha pprovduta lilu mill-imsemmi applikant, b’mod partikolari fir-rigward tal-eżistenza eventwali ta’ riskju reali li jkun suġġett, waqt it-trasferiment jew wara t-trasferiment, għal trattamenti inumani jew degradanti, fis-sens tal-imsemmi Artikolu 4, it-tieni nett, li huwa għandu jikkoopera fl-istabbiliment tal-fatti u/jew jivverifika l-veraċità tagħhom u, it-tielet nett, li, fil-każ ta’ ksur serju u strutturali tad-drittijiet fundamentali taċ-ċittadini ta’ pajjiżi terzi fl-Istat Membru responsabbli, huwa għandu jitlob lil dan tal-aħħar jipprovdi garanziji individwali tar-rispett tad-drittijiet fundamentali tal-imsemmi ċittadin fil-każ ta’ trasferiment. |
67 |
Fir-rigward tal-livell u tas-sistema ta’ prova li tippermetti li tiskatta l-applikazzjoni tat-tieni subparagrafu tal-Artikolu 3(2) tar-Regolament Dublin III, hemm lok, fl-assenza ta’ preċiżazzjonijiet partikolari f’din id-dispożizzjoni, li jsir riferiment għad-dispożizzjonijiet ġenerali u għall-istruttura ta’ dan ir-regolament. |
68 |
F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li, fil-kuntest tal-imsemmi regolament, il-leġiżlatur tal-Unjoni ma llimitax ruħu li jistabbilixxi regoli organizzattivi li jirregolaw biss ir-relazzjonijiet bejn l-Istati Membri, sabiex jiġi ddeterminat l-Istat Membru responsabbli, iżda ddeċieda li jassoċja ma’ dan il-proċess l-applikanti għal protezzjoni internazzjonali, billi obbliga lill-Istati Membri jinformawhom bil-kriterji ta’ responsabbiltà u joffrulhom l-opportunità li jipprovdu l-informazzjoni li tippermetti l-applikazzjoni korretta ta’ dawn il-kriterji (sentenza tas-7 ta’ Ġunju 2016, Ghezelbash, C‑63/15, EU:C:2016:409, punt 51). |
69 |
Fil-fatt, qabelxejn, kif irrileva l-Avukat Ġenerali fil-punt 46 tal-konklużjonijiet tiegħu, l-intervista individwali prevista fl-Artikolu 5 tar-Regolament Dublin III, kif ukoll l-eventwali appell ippreżentat kontra d-deċiżjoni ta’ trasferiment, għandhom jippermettu lill-applikant għal protezzjoni internazzjonali jippreżenta l-elementi fil-pussess tiegħu. |
70 |
Skont l-Artikolu 5(1) u (3) tar-Regolament Dublin III, l-intervista personali hija intiża b’mod partikolari sabiex tiffaċilita l-proċess ta’ determinazzjoni tal-Istat Membru responsabbli. Din l-intervista għandha ssir f’waqtha u, fi kwalunkwe każ, qabel ma tittieħed deċiżjoni ta’ trasferiment. |
71 |
Sussegwentement, mill-Artikolu 5(2) tar-Regolament Dublin III jirriżulta li l-applikant għandu jkollu l-possibbiltà li “jippreżenta l-[…] informazzjoni kollha li tkun rilevanti biex jiġi determinat l-Istat Membru responsabbli”. |
72 |
Minn dan isegwi li l-applikant għandu jitqiegħed f’pożizzjoni li jipprovdi kull prova jew kull indizju rilevanti, fis-sens tal-Artikolu 22(2) u (3) ta’ dan ir-regolament, fir-rigward tad-determinazzjoni tal-Istat Membru responsabbli. |
73 |
Barra minn hekk, l-Artikolu 21(3) ta’ dan ir-regolament jirrigwarda l-imsemmija provi jew l-imsemmija indizji, iżda wkoll l-elementi rilevanti l-oħra meħuda mid-dikjarazzjoni tal-applikant li jippermettu lill-awtoritajiet tal-Istat Membru rikjest jivverifikaw jekk huwiex responsabbli fid-dawl tal-kriterji ddefiniti fl-imsemmi regolament. |
74 |
Fl-aħħar nett, l-Artikolu 22(4) u (5) ta’ dan l-istess regolament jippreċiża, minn naħa, li r-rekwiżit tal-prova ma għandux imur lil hinn minn dak li huwa neċessarju għall-applikazzjoni korretta ta’ dan ir-regolament u, min-naħa l-oħra, li, fin-nuqqas ta’ prova formali, l-Istat Membru rikjest jaċċetta r-responsabbiltà tiegħu jekk ix-xhieda tkun koerenti, verifikabbli u ddettaljata biżżejjed sabiex tistabbilixxi r-responsabbiltà. |
75 |
Mill-elementi rrilevati fil-punti 68 sa 74 ta’ din is-sentenza jirriżulta li l-leġiżlatur tal-Unjoni ma impona ebda rekwiżit f’dak li jikkonċerna n-natura u s-saħħa probatorja tal-informazzjoni li l-applikant jista’ jippreżenta fil-kuntest tal-parteċipazzjoni tiegħu fil-proċedura ta’ determinazzjoni tal-Istat Membru responsabbli, b’mod partikolari sabiex tiġi stabbilita l-eżistenza eventwali ta’ motivi serji u kkonfermati sabiex wieħed jemmen li se jkun f’riskju reali kif previst fit-tieni subparagrafu tal-Artikolu 3(2) ta’ dan ir-regolament fil-każ ta’ trasferiment lejn Stat Membru responsabbli. |
76 |
Konsegwentement, għandhom jittieħdu inkunsiderazzjoni l-provi kollha prodotti mill-applikant sabiex tiġi stabbilita l-eżistenza ta’ riskju ta’ trattament li jmur kontra l-Artikolu 4 tal-Karta, li hija r-responsabbiltà tal-awtoritajiet ġudizzjarji tal-Istat Membru responsabbli sabiex jipproċedi għad-determinazzjoni tal-Istat Membru responsabbli li jevalwa, abbażi ta’ elementi oġġettivi, affidabbli, preċiżi u debitament aġġornati, u fid-dawl tal-istandard ta’ protezzjoni tad-drittijiet fundamentali ggarantit mid-dritt tal-Unjoni, il-veraċità tan-nuqqasijiet invokati. (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi tad-19 ta’ Marzu 2019, Jawo, C‑163/17, EU:C:2019:218, punt 90 kif ukoll tat-30 ta’ Novembru 2023, Ministero dell’ Interno et (Fuljett Komuni – Refoulement indirett), C‑228/21, C‑254/21, C‑297/21, C‑315/21 u C‑328/21, EU:C:2023:934, punt 136). |
77 |
Barra minn hekk, għandu jiġi rrilevat li, indipendentement mit-teħid inkunsiderazzjoni tal-informazzjoni pprovduta mill-applikant, l-Istati Membri huma obbligati li ma jittrasferixxux applikant lejn l-Istat Membru responsabbli meta ma jistgħux ma jkunux jafu li n-nuqqasijiet sistemiċi fil-proċedura tal-ażil u fil-kundizzjonijiet ta’ akkoljenza tal-persuni li jkunu qegħdin jitolbu ażil f’dan l-Istat Membru jikkostitwixxu motivi serji u kkonfermati li jemmen li l-applikant se jkun f’riskju reali li jkun suġġett għal trattamenti inumani jew degradanti fis-sens tal-Artikolu 4 tal-Karta. (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi tal-21 ta’ Diċembru 2011, N. S. et, C‑411/10 u C‑493/10, EU:C:2011:865, punt 94, kif ukoll tad-19 ta’ Marzu 2019, Jawo, C‑163/17, EU:C:2019:218, punt 85). Għalhekk, ma jistax jiġi eskluż li l-Istat Membru responsabbli li jiddetermina l-Istat Membru responsabbli jkollu jieħu inkunsiderazzjoni, fuq inizjattiva tiegħu stess, informazzjoni rilevanti li jkun jaf biha sabiex jiddeċiedi dwar l-applikazzjoni tat-tieni subparagrafu tal-Artikolu 3(2) tar-Regolament Dublin III. |
78 |
Minn dan isegwi li l-Istat Membru responsabbli għad-determinazzjoni tal-Istat Membru responsabbli għall-eżami tal-applikazzjoni għal protezzjoni internazzjonali ta’ ċittadin ta’ pajjiż terz għandu, minn naħa, jieħu inkunsiderazzjoni l-informazzjoni kollha li jipprovdilu dan tal-aħħar, b’mod partikolari fir-rigward tal-eventwali eżistenza ta’ riskju ta’ pproċessar kuntrarju għall-Artikolu 4 tal-Karta fil-każ ta’ trasferiment ta’ dan iċ-ċittadin. Dan l-ewwel Stat Membru għandu, min-naħa l-oħra, jikkoopera fl-istabbiliment tal-fatti billi jevalwa l-veraċità ta’ dan ir-riskju, abbażi ta’ elementi oġġettivi, affidabbli, preċiżi u debitament aġġornati, u fid-dawl tal-istandard ta’ protezzjoni tad-drittijiet fundamentali ggarantit mid-dritt tal-Unjoni, jekk ikun il-każ billi tittieħed inkunsiderazzjoni, fuq inizjattiva tiegħu stess, l-informazzjoni rilevanti li huwa ma jistax ma jkunx jaf fir-rigward ta’ eventwali nuqqasijiet sistemiċi tal-proċedura ta’ ażil u tal-kundizzjonijiet ta’ akkoljenza tal-applikanti għal protezzjoni internazzjonali fl-Istat Membru responsabbli. |
79 |
Fil-każ li tali nuqqasijiet jiġu stabbiliti u jikkostitwixxu raġunijiet serji u kkonfermati sabiex wieħed jemmen li, fil-każ ta’ trasferiment, l-applikant għal protezzjoni internazzjonali jkun jinsab f’riskju reali ta’ trattament kuntrarju għall-Artikolu 4 tal-Karta, l-Istat Membru responsabbli għad-determinazzjoni tal-Istat Membru responsabbli għandu, konformement mat-tieni subparagrafu tal-Artikolu 3(2) tar-Regolament Dublin III, ikompli bl-eżami tal-kriterji stabbiliti fil-Kapitolu III ta’ dan ir-regolament sabiex jistabbilixxi jekk Stat Membru ieħor jistax jiġi indikat bħala responsabbli. |
80 |
Madankollu, qabel ma jikkonkludi li jeżisti riskju reali ta’ trattamenti inumani jew degradanti fil-każ ta’ trasferiment lejn l-Istat Membru responsabbli, l-Istat Membru li jixtieq jipproċedi bit-trasferiment jista’ jfittex li jikseb garanziji individwali li jkunu suffiċjenti sabiex jeskludi dan ir-riskju (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tas-16 ta’ Frar 2017, C. K. et, C‑578/16 PPU, EU:C:2017:127, punti 83 u 84). |
81 |
Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet kollha preċedenti, ir-risposta għat-tielet domanda għandha tkun li r-Regolament Dublin III, moqri fid-dawl tal-Artikolu 4 tal-Karta, għandu jiġi interpretat fis-sens li:
|
Fuq ir-raba’ domanda
82 |
Permezz tar-raba’ domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk ir-risposta għat-tielet domanda tkunx influwenzata mill-fatt, jekk jitqies li huwa stabbilit, li l-applikant għal protezzjoni internazzjonali ma jkunx jista’, jew ma jkunx jista’, b’mod effettiv, jadixxi lill-awtoritajiet u jippreżenta rikorsi fl-Istat Membru responsabbli. |
83 |
Għandu jitfakkar li l-proċedura stabbilita fl-Artikolu 267 TFUE hija strument ta’ kooperazzjoni bejn il-Qorti tal-Ġustizzja u l-qrati nazzjonali, li permezz tagħha l-ewwel waħda tagħti lit-tieni l-elementi ta’ interpretazzjoni tad-dritt tal-Unjoni li huma neċessarji għas-soluzzjoni tat-tilwima li biha huma jkunu ġew aditi. Fil-kuntest ta’ din il-kooperazzjoni, hija l-qorti nazzjonali li quddiemha tkun tressqet il-kawża, li hija l-unika li għandha għarfien dirett tal-fatti li wasslu għall-kawża u li għandha tassumi r-responsabbiltà tad-deċiżjoni ġudizzjarja li trid tittieħed, li għandha tevalwa kemm in-neċessità ta’ deċiżjoni preliminari sabiex tkun f’pożizzjoni li tagħti d-deċiżjoni tagħha kif ukoll ir-rilevanza tad-domandi li hija tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja. Konsegwentement, peress li d-domandi magħmula jirrigwardaw l-interpretazzjoni tad-dritt tal-Unjoni, il-Qorti tal-Ġustizzja hija, bħala prinċipju, marbuta li tiddeċiedi (sentenza tas-7 ta’ Diċembru 2023, Fedasil, C‑140/22, EU:C:2023:965, punt 47 u l-ġurisprudenza ċċitata). |
84 |
Madankollu, il-Qorti tal-Ġustizzja tista’ tirrifjuta li tiddeċiedi fuq talba għal deċiżjoni preliminari meta jkun jidher b’mod manifest li l-interpretazzjoni mitluba ta’ regola tad-dritt tal-Unjoni ma għandha ebda rabta mar-realtà jew mas-suġġett tat-tilwima fil-kawża li tkun adita biha, meta l-problema tkun ta’ natura ipotetika jew inkella meta l-Qorti tal-Ġustizzja ma jkollhiex għad-dispożizzjoni tagħha l-elementi ta’ fatt jew ta’ liġi neċessarji sabiex tirrispondi b’mod utli għad-domandi li jsirulha (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tas-7 ta’ Settembru 2022, Cilevičs et, C 391/20, EU:C:2022:638, punt 42 u l-ġurisprudenza ċċitata). |
85 |
F’dan l-aħħar rigward, għandha tiġi enfasizzata l-importanza tal-indikazzjoni, mill-qorti nazzjonali, tar-raġunijiet preċiżi li wassluha sabiex tistaqsi dwar l-interpretazzjoni tad-dritt tal-Unjoni u sabiex tqis neċessarju li tagħmel domandi preliminari lill-Qorti tal-Ġustizzja (sentenza tas-6 ta’ Diċembru 2005, ABNA et, C‑453/03, C‑12/04, C‑11/04 u C‑194/04, EU:C:2005:741, punt 46, kif ukoll id-digriet tal-15 ta’ April 2011, Debiasi, C‑613/10, EU:C:2011:266, punt 22). |
86 |
F’dan il-każ, għandu jiġi kkonstatat li l-qorti tar-rinviju ma tesponix bil-grad ta’ ċarezza u ta’ preċiżjoni meħtieġ id-diffikultajiet li r-rikorrent fil-kawża prinċipali jista’ jiltaqa’ magħhom fil-każ ta’ trasferiment lejn l-Istat Membru responsabbli. |
87 |
Barra minn hekk, hija lanqas ma tesponi b’mod ċar ir-raġunijiet li għalihom hija tistabbilixxi rabta bejn id-diffikultajiet sabiex jiġi ppreżentat rimedju effettiv f’dan l-Istat Membru wara t-trasferiment ta’ applikant u l-livell ta’ prova meħtieġ minnu fil-kuntest tal-proċedura ta’ determinazzjoni tal-Istat Membru responsabbli mill-eżami tal-applikazzjoni tiegħu dwar il-fatti li huwa jinvoka insostenn tal-allegazzjoni tiegħu li huwa ser ikun f’riskju ta’ trattament kuntrarju għall-Artikolu 4 tal-Karta fil-każ ta’ trasferiment lejn l-imsemmi Stat Membru minħabba nuqqasijiet sistemiċi jew iġġeneralizzati fil-proċedura ta’ ażil jew fil-kundizzjonijiet ta’ akkoljenza. |
88 |
Minn dan isegwi li r-raba’ domanda hija ammissibbli. |
Fuq l-ispejjeż
89 |
Peress li l-proċedura għandha, fir-rigward tal-partijiet fil-kawża prinċipali, in-natura ta’ kwistjoni mqajma quddiem il-qorti tar-rinviju, hija din il-qorti li tiddeċiedi fuq l-ispejjeż. L-ispejjeż sostnuti għas-sottomissjoni tal-osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja, barra dawk tal-imsemmija partijiet, ma jistgħux jitħallsu lura. |
Għal dawn il-motivi, Il-Qorti tal-Ġustizzja (Ir-Raba’ Awla) taqta’ u tiddeċiedi: |
|
|
Firem |
( *1 ) Lingwa tal-kawża: l-Olandiż.