1.

It-talba għal deċiżjoni preliminari mressqa mill-Juzgado de lo Mercantil no 2 de Madrid (il-Qorti Kummerċjali Nru 2 ta’ Madrid, Spanja) tirrigwarda l-interpretazzjoni tal-punt 2 tal-Artikolu 7 tar-Regolament (UE) Nru 1215/2012 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat‑12 ta’ Diċembru 2012 dwar il-ġurisdizzjoni u r-rikonoxximent u l-eżekuzzjoni ta’ sentenzi fi kwistjonijiet ċivili u kummerċjali ( 2 ).

2.

Din it-talba tressqet fil-kuntest ta’ azzjoni mibdija minn RH, li hija stabbilita f’Cordoba (Spanja), għall-kumpens għad-dannu kkawżat lilha minn ksur tal-Artikolu 101 TFUE u tal-Artikolu 53 tal-Ftehim dwar iż-Żona Ekonomika Ewropea tat‑2 ta’ Mejju 1992 ( 3 ), kontra erba’ kumpaniji tal-grupp Volvo, li s-sede ta’ tlieta minnhom jinsabu fi Stati Membri oħrajn barra r-Renju ta’ Spanja.

3.

Il-Qorti tal-Ġustizzja hija adita sabiex tispeċifika jekk il-punt 2 tal-Artikolu 7 tar-Regolament Nru 1215/2012 jiddeżinjax direttament il-qorti li għandha ġurisdizzjoni, mingħajr riferiment għar-regoli interni tal-Istati Membri.

4.

Għalkemm jidher li r-risposta għal din id-domanda tista’ tiġi dedotta minn ċerti deċiżjonijiet tal-Qorti tal-Ġustizzja u, b’mod iktar partikolari, minn dawk l-iktar reċenti f’materji ta’ delitt jew kważi-delitt, jidher, b’mod partikolari fid-dawl tad-dubji espressi mill-qorti tar-rinviju, li hija għandha tiġi kkompletata fir-rigward ta’ tliet punti oħra marbuta mill-qrib.

5.

Fil-fatt, l-għanijiet ta’ ċertezza legali u ta’ effikaċja fil-kontenzjuż kumpless tal-kumpens għad-danni kkawżati minn prattiki antikompetittivi jiġġustifikaw li l-qrati nazzjonali jingħataw kjarifiki utli rigward id-deżinjazzjoni tal-qorti li għandha l-ġurisdizzjoni territorjali u rigward il-koeżistenza ta’ diversi punti ta’ konnessjoni kkunsidrati fid-deċiżjonijiet tal-Qorti tal-Ġustizzja. Il-kwistjoni tal-libertà tal-Istati Membri li jikkonċentraw it-trattament ta’ dan il-kontenzjuż quddiem qrati speċjalizzati, imqajma minn uħud minnhom fl-osservazzjonijiet bil-miktub tagħhom, għandha wkoll tiġi eżaminata f’dan il-każ.

6.

Għaldaqstant ser nispjega r-raġunijiet li jwassluni sabiex inqis, essenzjalment:

7.

Il-premessi 15, 16 u 34 tar-Regolament Nru 1215/2012 huma fformulati kif ġej:

[…]

8.

Fil-Kapitolu I tar-Regolament Nru 1215/2012, intitolat “Kamp ta’ Applikazzjoni u Definizzjonijiet”, l-Artikolu 1(1), jipprevedi:

“Dan ir-Regolament għandu japplika fi kwistjonijiet ċivili u kummerċjali independentament min-natura tal-qorti jew tat-tribunal […]”

9.

Il-Kapitolu II ta’ dan ir-regolament, intitolat “Ġurisdizzjoni”, jinkludi fit-Taqsima 1 tiegħu dwar id-“[d]ispożizzjonijiet ġenerali”, l-Artikoli 4 sa 6.

10.

L-Artikolu 4(1) tal-imsemmi regolament jipprovdi:

“Soġġetti għal dan ir-Regolament, persuni b’domiċilju fi Stat Membru għandhom, independentament min-nazzjonalità tagħhom, jitressqu quddiem il-qrati ta’ dak l-Istat Membru.”

11.

Skont l-Artikolu 5(1) tar-Regolament Nru 1215/2012:

“Persuni domiċiljati fi Stat Membru jistgħu jitressqu quddiem il-qrati ta’ Stat Membru ieħor biss bis-saħħa tar-regoli mniżżla fit-Taqsimiet 2 sa 7 ta’ dan il-Kapitolu.”

12.

It-Taqsima 2 tal-imsemmi kapitolu, intitolata “Ġurisdizzjoni speċjali”, tinkludi l-Artikoli 7 sa 9.

13.

Il-punt 2 tal-Artikolu 7 tar-Regolament Nru 1215/2012 huwa fformulat kif ġej:

“Persuna domiċiljata fi Stat Membru tista’ tiġi mħarrka fi Stat Membru ieħor:

[…]

14.

L-Artikolu 26 tal-imsemmi regolament, li jidher fit-Taqsima 7 tal-Kapitolu II, intitolata “Proroga tal-ġurisdizzjoni”, jipprevedi fil-paragrafu 1 tiegħu:

“Apparti mill-ġurisdizzjoni li toħroġ minn dispożizzjonijiet oħra ta’ dan ir-Regolament, qorti ta’ Stat Membru fejn il-konvenut ikun deher għandha jkollha l-ġurisdizzjoni. Din ir-regola m’għandhiex tapplika meta d-dehra kienet saret biex tkun ikkontestata l-ġurisdizzjoni, jew meta qorti oħra jkollha ġurisdizzjoni esklużiva bis-saħħa tal-Artikolu 24.”

15.

Kif jirriżulta mill-proċess li għandha quddiemha l-Qorti tal-Ġustizzja, RH, stabbilita f’Cordoba, akkwistat ħames trakkijiet għall-attività tagħha ta’ trasport bit-triq, bejn is-sena 2004 u s-sena 2009, mingħand konċessjonarju ta’ Volvo Group España SA. Il-proprjetà ta’ wieħed mit-trakkijiet ġiet ittrasferita lil RH fl‑2008, wara li kienet is-suġġett ta’ kuntratt ta’ leasing.

16.

Fid‑19 ta’ Lulju 2016, il-Kummissjoni Ewropea adottat id-Deċiżjoni li tirrigwarda proċediment skont l-Artikolu 101 [TFUE] u l-Artikolu 53 tal-Ftehim ŻEE (Il‑Każ AT.39824 — Trakkijiet) [C(2016) 4673 final] li sommarju tagħha ġie ppubblikat f’Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea tas‑6 ta’ April 2017 ( 7 ).

17.

Permezz ta’ din id-deċiżjoni, il-Kummissjoni ddikjarat l-eżistenza ta’ akkordju bejn ħmistax-il manifattur ta’ trakkijiet, fosthom AB Volvo, Volvo Lastvagnar AB u Volvo Group Trucks Central Europe GmbH bejn is‑17 ta’ Jannar 1997 u t‑18 ta’ Jannar 2011, f’dak li jirrigwarda żewġ kategoriji ta’ prodotti, jiġifieri t-trakkijiet li jiżnu bejn 6 tunnellati u 16-il tunnellata (trakkijiet medji) u t-trakkijiet li jiżnu iktar minn 16-il tunnellata (trakkijiet tqal), kemm jekk ikunu trakkijiet bil-kontejner kif ukoll jekk ikunu tal-irmonk.

18.

Skont l-imsemmija deċiżjoni ( 8 ), “[i]l-ksur kien jikkonsisti f’arranġamenti kollużivi dwar ipprezzar u żidiet fil-prezzijiet grossi fiż-[Żona Ekonomika Ewropea, iktar ’il quddiem iż-‘ŻEE’] għat-trakkijiet; u t-twaqqit tal-kostijiet għall-introduzzjonijiet ta’ teknoloġiji tal-emissjonijiet għal trakkijiet medji u tqal meħtieġa għall-istandards EURO 3 sa 6, u kif dawn il-kostijiet intirtu. Il-kwartieri ġenerali tad-destinatarji kienu direttament involuti fid-diskussjoni dwar il-prezzijiet, iż-żidiet fil-prezz u l-introduzzjoni ta’ standards ta’ emissjonijiet ġodda sal‑2004. Sa mill-inqas Awwissu 2002 ’l hemm, id-diskussjonijiet saru permezz ta’ sussidjarji Ġermaniżi li, min inqas u min iktar, kienu jirrappurtaw lill-Kwartieri Ġenerali tagħhom. Dan l-iskambju kien isir kemm fuq livell multilaterali kif ukoll dak bilaterali. Dawn l-arranġamenti kollużivi kienu jinkludu ftehimiet u/jew prattiċi miftiehma dwar l-ipprezzar u żidiet fil-prezzijiet grossi sabiex il-prezzijiet grossi fiż-ŻEE jiġu allinjati, u t-twaqqit u l-wirt tal-kostijiet għall-introduzzjoni ta’ teknoloġiji tal-emissjonijiet meħtieġa mill-istandards EURO 3 sa 6. Il-ksur kopra ż-ŻEE kollha, u dam għaddej mis‑17 ta’ Jannar 1997 sat‑18 ta’ Jannar 2011.”

19.

Għaldaqstant, il-Kummissjoni imponiet multi fuq l-entitajiet parteċipanti kollha, inkluż fuq Volvo, Volvo Lastvagnar u Volvo Group Trucks Central Europe, bl-eċċezzjoni ta’ entità li ngħatat l-immunità ( 9 ).

20.

RH ħadet azzjoni legali kontra Volvo, Volvo Lastvagnar u Volvo Group Trucks Central Europe, kif ukoll kontra s-sussidjarja Spanjola ta’ dawn il-kumpanniji omm, Volvo Group España (iktar ’il quddiem il-“kumpanniji Volvo”).

21.

Dawn ikkontestaw biss il-ġurisdizzjoni internazzjonali ( 10 ) tal-qorti tar-rinviju. Huma invokaw il-punt 2 tal-Artikolu 7 tar-Regolament Nru 1215/2012 u l-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja li minnha jirriżulta li l-kriterju ta’ ġurisdizzjoni stabbilit fih, jiġifieri il-“post fejn l-avveniment dannuż jkun twettaq jew jista’ jitwettaq”, huwa kunċett tad-dritt tal-Unjoni u li dan huwa l-post tal-avveniment kawżali, f’dan il-każ, il-post fejn ġie konkluż l-akkordju dwar it-trakkijiet. Dan ma jistax jiġi assimilat mal-post tad-domiċilju tar-rikorrenti u jinsab barra minn Spanja, fi Stati Membri oħrajn.

22.

Il-qorti tar-rinviju tinnota li, skont ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja, il-ġurisdizzjoni internazzjonali ta’ qorti Spanjola tista’ tkun iġġustifikata fid-dawl tal-post fejn seħħ id-dannu. Hija tfakkar li dan il-post huwa dak tal-post tas-sede tal-persuna leża, skont is-sentenza tal‑21 ta’ Mejju 2015, CDC Hydrogen Peroxide ( 11 ). Hija żżid li, fis-sentenza tad‑29 ta’ Lulju 2019, Tibor-Trans ( 12 ), li kienet tirrigwarda rikors ippreżentat fl-Ungerija kontra membru ieħor tal-istess akkordju u li b’suġġett identiku għal dak ippreżentat minn RH, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li, “meta s-suq affettwat mill-aġir antikompetittiv ikun jinsab fl-Istat Membru li fit-territorju tiegħu jkun allegatament seħħ id-dannu allegat, għandu jiġi kkunsidrat li l-post fejn ikun immaterjalizza ruħu d-dannu, għall-finijiet tal-applikazzjoni tal-punt 2 tal-Artikolu 7 tar-Regolament Nru 1215/2012, huwa f’dan l-Istat Membru” ( 13 ).

23.

Il-qorti tar-rinviju tesprimi dubji dwar jekk din il-ġurisprudenza tirreferix għall-ġurisdizzjoni internazzjonali tal-qrati tal-Istat Membru li fih seħħ id-dannu jew jekk tistabbilixxix ukoll direttament il-ġurisdizzjoni territorjali interna fi ħdan dan l-Istat Membru.

24.

Hija tispeċifika li, skont il-ġurisprudenza stabbilita tat-Tribunal Supremo (il-Qorti Suprema, Spanja) ( 14 ), ir-regola stabbilita fil-punt 2 tal-Artikolu 7 tar-Regolament Nru 1215/2012 ma tirregolax il-ġurisdizzjoni territorjali interna. Għalhekk, fl-assenza ta’ regola nazzjonali speċifika biex tiġi ddeterminata l-ġurisdizzjoni territorjali ta’ qorti f’azzjonijiet tad-dritt privat dwar il-kompetizzjoni, ir-regoli ta’ ġurisdizzjoni xierqa huma dawk li huma applikabbli f’materji ta’ kompetizzjoni inġusta, previsti fil-punt 12 tal-Artikolu 52(1) tal-Liġi dwar il-Proċedura Ċivili 1/2000. Għaldaqstant, il-qorti li għandha ġurisdizzjoni hija dik tal-post fejn seħħ id-dannu, jiġifieri dak tal-akkwist tal-vettura jew tal-iffirmar tal-kuntratt ta’ leasing.

25.

Il-qorti tar-rinviju tqis li l-punt 2 tal-Artikolu 7 tar-Regolament Nru 1215/2012 jista’ jiġi interpretat fl-istess sens bħal dak adottat mill-Qorti tal-Ġustizzja fil-ġurisprudenza tagħha dwar il-ġurisdizzjoni f’materji kuntrattwali. Fis-sentenzi tat‑3 ta’ Mejju 2007, Color Drack ( 15 ), u tad‑9 ta’ Lulju 2009, Rehder ( 16 ), il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li l-Artikolu 5(1)(b) tar-Regolament Nru 44/2001 jiddeżinja direttament il-qorti li għandha ġurisdizzjoni mingħajr riferiment għar-regoli interni tal-Istati Membri. Jekk dan huwa l-każ, il-qorti li għandha ġurisdizzjoni hija dik tas-sede tal-vittma tal-akkordju.

26.

F’dawn iċ-ċirkustanzi, il-Juzgado de lo Mercantil no 2 de Madrid (il-Qorti Kummerċjali Nru 2 ta’ Madrid) iddeċidiet li tissospendi l-proċeduri u li tagħmel id-domanda preliminari li ġejja lill-Qorti tal-Ġustizzja:

“L-Artikolu 7(2) tar-Regolament [Nru 1215/2012], inkwantu jistabbilixxi li persuna ddomiċiljata fi Stat Membru tista’ tiġi mħarrka fi Stat Membru ieħor: ‘[…] fi kwistjonijiet li għandhom x’jaqsmu ma’ tort, delitt jew kważi delitt, fil-qrati tal-post fejn l-avveniment dannuż jkun twettaq jew jista’ jitwettaq’, għandu jiġi interpretat fis-sens li dan jistabbilixxi biss il-ġurisdizzjoni internazzjonali tal-korpi ġudizzjarji tal-Istat Membru li fih jinsab l-imsemmi post, b’mod li sabiex tiġi ddeterminata l-qorti nazzjonali li territorjalment ikollha ġurisdizzjoni fi ħdan dan l-Istat għandu jsir riferiment għar-regoli proċedurali nazzjonali, jew għandu jiġi interpretat bħala regola mħallta li, għaldaqstant, tiddetermina direttament kemm il-ġurisdizzjoni internazzjonali kif ukoll il-ġurisdizzjoni territorjali nazzjonali, mingħajr il-ħtieġa li jsiru riferimenti għal-leġiżlazzjoni nazzjonali?”

27.

Il-kumpanniji Volvo, il-Gvern Spanjol, Franċiż u dak Olandiż kif ukoll il-Kummissjoni, ippreżentaw osservazzjonijiet bil-miktub lill-Qorti tal-Ġustizzja.

28.

Is-seduta tas-sottomissjonijiet orali, li inizjalment kellha ssir fis‑17 ta’ Diċembru 2020, ġiet annullata minħabba l-kriżi tas-saħħa u l-mistoqsija li kienet saret għal tweġiba orali ġiet mibdula f’mistoqsija għal tweġiba bil-miktub u magħha ġew miżjuda mistoqsijiet oħrajn. Il-kumpanniji Volvo kif ukoll il-Gvern Spanjol u l-Kummissjoni wieġbu għal dawn il-mistoqsijiet fit-termini imposti.

29.

Il-kumpanniji Volvo jsostnu li t-talba hija inammissibbli għar-raġuni li r-risposta għad-domanda magħmula mill-qorti tar-rinviju hija ċara.

30.

Skont ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja, fil-kuntest tal-kooperazzjoni bejn din tal-aħħar u l-qrati nazzjonali stabbilita fl-Artikolu 267 TFUE, l-ewwel, hija biss il-qorti nazzjonali li quddiemha titressaq il-kawża u li għandha tassumi r-responsabbiltà tad-deċiżjoni ġudizzjarja li għandha tingħata, li għandha tevalwa, fid-dawl taċ-ċirkustanzi partikolari tal-kawża, kemm in-neċessità ta’ deċiżjoni preliminari sabiex tkun f’pożizzjoni li tagħti d-deċiżjoni tagħha kif ukoll ir-rilevanza tad-domandi li hija tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja. Għaldaqstant, ladarba d-domandi magħmula jirrigwardaw l-interpretazzjoni tad-dritt tal-Unjoni, il-Qorti tal-Ġustizzja hija, fil-prinċipju, meħtieġa li tiddeċiedi. It-tieni, id-domandi dwar l-interpretazzjoni tad-dritt tal-Unjoni magħmula mill-qorti nazzjonali fil-kuntest leġiżlattiv u fattwali li hija tiddefinixxi taħt ir-responsabbiltà tagħha, u li ma huwiex il-kompitu tal-Qorti tal-Ġustizzja li tivverifika l-eżattezza tiegħu, igawdu minn preżunzjoni ta’ rilevanza, sakemm ma jkollhom l-ebda rabta mal-kawża prinċipali ( 17 ).

31.

F’dan il-każ, il-qorti tar-rinviju spjegat preċiżament ir-raġunijiet għad-dubju li għandha rigward il-ġurisdizzjoni territorjali tagħha, li ġġustifika t-talba tagħha għal deċiżjoni preliminari. Dawn huma bbażati fuq l-assenza ta’ deċiżjoni espressa tal-Qorti tal-Ġustizzja f’materji ta’ delitt jew kważi-delitt dwar il-portata ta-punt 2 tal-Artikolu 7 tar-Regolament Nru 1215/2012, u fuq il-ġurisprudenza stabbilita tat-Tribunal Supremo (il-Qorti Suprema), li tgħid li din id-dispożizzjoni ma teskludix l-applikazzjoni tar-regoli interni ta’ ġurisdizzjoni.

32.

F’dawn iċ-ċirkustanzi, id-domanda magħmula mill-qorti tar-rinviju hija, fil-fehma tiegħi, ammissibbli.

33.

Permezz tad-domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi jekk il-punt 2 tal-Artikolu 7 tar-Regolament Nru 1215/2012 għandux jiġi interpretat fis-sens li jiddetermina, f’materji ta’ delitt jew kważi-delitt, mhux biss il-ġurisdizzjoni internazzjonali tal-qrati tal-Istat Membru li fih jinsab il-fattur ta’ konnessjoni previst minn din id-dispożizzjoni, iżda wkoll il-ġurisdizzjoni territorjali tal-qrati ta’ dan l-Istat.

34.

Insostenn tat-talba tagħha għal deċiżjoni preliminari, il-qorti tar-rinviju ġustament fakkret li, f’kuntest fattwali identiku għal dak tal-kawża prinċipali, jiġifieri l-kartell tat-trakkijiet, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet fis-sentenza Tibor-Trans dwar il-kwistjoni tal-ġurisdizzjoni tal-qorti adita b’azzjoni għal kumpens għad-dannu kkawżat mill-ksur tad-dritt tal-kompetizzjoni. Bl-istess mod, hija nnotat li r-risposta tal-Qorti tal-Ġustizzja f’dik is-sentenza ma tirrigwardax espressament in-natura “mħallta” tar-regola ta’ ġurisdizzjoni prevista fil-punt 2 tal-Artikolu 7 tar-Regolament Nru 1215/2012, b’differenza mid-deċiżjonijiet mogħtija f’materji kuntrattwali, jiġifieri s-sentenzi tat‑3 ta’ Mejju 2007, Color Drack ( 18 ), u tad‑9 ta’ Lulju 2009, Rehder ( 19 ).

35.

Nosserva, minn naħa, li din id-domanda bla preċedent ma hijiex iżolata ( 20 ). Jidher għalhekk li l-qrati nazzjonali jistennew interpretazzjoni iktar preċiża tad-dispożizzjonijiet tar-Regolament Nru 1215/2012. Min-naħa l-oħra, huwa xieraq, fil-fehma tiegħi, li titqies risposta lill-qorti tar-rinviju fid-dawl tas-sentenzi Verein für Konsumenteninformation u tal‑24 ta’ Novembru 2020, Wikingerhof ( 21 ), li ngħataw wara li l-Qorti tal-Ġustizzja ġiet adita.

36.

Huwa għalhekk li l-analiżi tiegħi ser tkun iddedikata, l-ewwel nett, għad-domanda dwar il-portata tar-regola ta’ ġurisdizzjoni prevista fil-punt 2 tal-Artikolu 7 tar-Regolament Nru 1215/2012. Sussegwentement, ser nesponi xi kunsiderazzjonijiet bl-għan li niċċara l-kriterji għad-determinazzjoni tal-qorti li għandha l-ġurisdizzjoni territorjali. Fl-aħħar nett, ser neżamina s-suġġeriment tal-Gvern Franċiż u tal-Kummissjoni dwar il-possibbiltà tal-Istati Membri li jagħżlu organizzazzjoni materjali tal-qrati li tikkonċentra t-trattament ta’ ċertu kontenzjuż quddiem qrati speċjalizzati.

37.

Għall-finijiet tal-eżami ta’ dawn il-punti kollha, infakkar li, b’mod konformi ma’ ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja, sa fejn ir-Regolament Nru 1215/2012 iħassar u jissostitwixxi r-Regolament Nru 44/2001, li min-naħa tiegħu ssostitwixxa l-Konvenzjoni ta’ Brussell, l-interpretazzjoni pprovduta mill-Qorti tal-Ġustizzja f’dak li jikkonċerna d-dispożizzjonijiet ta’ dawn l-istrumenti legali tal-aħħar, tapplika wkoll għar-Regolament Nru 1215/2012 meta dawn id-dispożizzjonijiet jistgħu jiġu kklassifikati bħala “ekwivalenti” ( 22 ). Dan huwa l-każ tal-punt 3 tal-Artikolu 5 ta’ din il-konvenzjoni u tar-Regolament Nru 44/2001, minn naħa, u tal-punt 2 tal-Artikolu 7 tar-Regolament Nru 1215/2012, min-naħa l-oħra ( 23 ).

38.

Jien tal-fehma li d-dubju espress mill-qorti tar-rinviju rigward l-iskop tal-punt 2 tal-Artikolu 7 tar-Regolament Nru 1215/2012 jista’ faċilment jitneħħa wara li ngħatat is-sentenza Wikingerhof. Il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li “il-qorti li għandha ġurisdizzjoni skont il-punt 2 tal-Artikolu 7 [ta’ dan ir-regolament], jiġifieri, […] dik tas-suq affettwat mill-aġir antikompetittiv allegat, hija l-iktar adattata sabiex tiddeċiedi” ( 24 ).

39.

Għaldaqstant, inqis, bħall-partijiet u l-partijiet ikkonċernati kollha li ppreżentaw osservazzjonijiet bil-miktub quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja u bħall-avukati ġenerali li esprimew ruħhom b’mod inċidentali dwar din il-kwistjoni f’kawżi preċedenti ( 25 ), li jista’ jiġi speċifikat espressament li l-punt 2 tal-Artikolu 7 tar-Regolament Nru 1215/2012 għandu l-għan li jirregola l-ġurisdizzjoni tal-qrati mhux biss bejn l-Istati Membri, iżda wkoll fil-livell intern, filwaqt li l-kwistjonijiet proċedurali l-oħrajn jibqgħu rregolati mid-dritt tal-Istat Membru li fih tinsab il-qorti li tiġi adita ( 26 ).

40.

Għalhekk, jista’ jkun suffiċjenti li wieħed jinnota, minn naħa, bħal fis-sentenza tad‑9 ta’ Lulju 2009, Rehder ( 27 ), mogħtija f’materji kuntrattwali, fir-rigward tad-dispożizzjonijiet tar-Regolament Nru 44/2001, li l-kunsiderazzjonijiet tal-istess natura bħal dawk li fuqhom ibbażat ruħha l-Qorti tal-Ġustizzja biex tasal għall-interpretazzjoni fformulata fis-sentenza tat‑3 ta’ Mejju 2007, Color Drack ( 28 ), huma validi f’dak li jikkonċerna r-regoli ekwivalenti dwar il-ġurisdizzjoni speċjali fir-Regolament Nru 1215/2012 minħabba l-ġenesi tagħhom, l-iskop tagħhom u l-post tagħhom fis-sistema stabbilita b’dan ir-regolament. Min-naħa l-oħra, dawn ir-raġunijiet wasslu lill-Qorti tal-Ġustizzja biex tinterpreta r-regoli ta’ ġurisdizzjoni fi kwistjonijiet ta’ obbligi ta’ manteniment fl-istess sens.

41.

Madankollu, sabiex niffaċilita l-fehim tar-rabta bejn id-dispożizzjonijiet tar-Regolament Nru 1215/2012 meħuda flimkien, jidhirli li huwa xieraq li nsemmi l-elementi utli għall-interpretazzjoni tal-punt 2 tal-Artikolu 7 ta’ dan ir-regolament billi nikkunsidra mhux biss il-kliem tiegħu iżda wkoll is-sistema li huwa jistabbilixxi u l-għanijiet li huwa jsegwi ( 29 ).

42.

L-ewwel, fir-rigward tal-kliem tal-punt 2 tal-Artikolu 7 tar-Regolament Nru 1215/2012, għandhom jittieħdu lezzjonijiet mit-tqabbil tiegħu ma’ dak tal-Artikolu 4(1) ta’ dan ir-regolament. F’dan l-artikolu jissemmew “il-qrati” tal-Istat Membru li fit-territorju tiegħu jkunu ddomiċiljati l-persuni li jitressqu quddiem il-qorti. Din l-espressjoni ġenerali tiddetermina l-ġurisdizzjoni tal-qrati ta’ Stat Membru, meħuda kollha flimkien ( 30 ). Id-deżinjazzjoni tal-qorti li għandha ġurisdizzjoni territorjali hija għalhekk irregolata minn regoli nazzjonali.

43.

Għall-kuntrarju, fl-Artikolu 7 tar-Regolament Nru 1215/2012, bl-eċċezzjoni tal-punt 6, il-leġiżlatur tal-Unjoni għażel l-espressjoni “quddiem il-qrati tal-post” ( 31 ) jew “fil-qorti” peress li din hija għażla miftuħa għar-rikorrent, b’kunsiderazzjoni ta’ post speċifiku, b’eċċezzjoni għar-regola ta’ ġurisdizzjoni ġenerali ( 32 ), skont is-suġġett tat-talba. Għalhekk, f’materji ta’ delitt jew kważi-delitt, il-kriterju stabbilit fil-punt 2 tal-Artikolu 7 ta’ dan ir-regolament, huwa dak “tal-post fejn l-avveniment dannuż jkun twettaq jew jista’ jitwettaq”. Bl-istess mod, skont il-punt 1(a) tal-Artikolu 7 tal-imsemmi regolament, il-konvenut jista’ jitressaq “fil-qrati tal-post tat-twettiq tal-obbligazzjoni in kwistjoni”.

44.

It-tieni, in-natura derogatorja tas-sistema stabbilita bir-Regolament Nru 1215/2012, li tippermetti lir-rikorrent li jinvoka waħda mir-regoli ta’ ġurisdizzjoni speċjali previsti minn dan ir-regolament, għandha tiġi nnotata ( 33 ) sa fejn hija rriżervata għal ċerti materji jew maħsuba biex tipproteġi parti dgħajfa.

45.

It-tielet, għandu jiġi enfasizzat li l-kliem ta’ dawn ir-regoli ta’ ġurisdizzjoni speċjali huwa ġġustifikat, kif speċifikat fil-premessa 16 tar-Regolament Nru 1215/2012, mill-għan tal-leġiżlatur li jawtorizza l-għażla ta’ qorti ta’ Stat Membru skont il-post li miegħu tkun partikolarment marbuta t-tilwima u bl-għan li tiġi ffaċilitata l-amministrazzjoni tajba tal-ġustizzja ( 34 ). Dawn il-prinċipji ggwidaw b’mod kostanti lill-Qorti tal-Ġustizzja fl-interpretazzjoni tar-regoli ta’ ġurisdizzjoni speċjali bil-ħsieb li jiġu rrikonoxxuti l-punti ta’ konnessjoni xierqa biex jgħaqqdu r-regoli ta’ kunflitt tal-qrati ( 35 ) u li tiġi ddeżinjata l-qorti l-iktar xierqa sabiex tiddeċiedi.

46.

Din l-analiżi hija kkorroborata mir-rapport ta’ P. Jenard dwar il-Konvenzjoni ta’ Brussell ( 36 ) li l-analiżi tiegħu hija kkonfermata fir-rapport ta’ P. Schlosser dwar il-Konvenzjoni dwar l-Adeżjoni tar-Renju tad-Danimarka, tal-Irlanda u tar-Renju Unit tal-Gran Brittanja u l-Irlanda ta’ Fuq mal-Konvenzjoni ta’ Brussell kif ukoll mal-Protokoll dwar l-interpretazzjoni tagħha mill-Qorti tal-Ġustizzja ( 37 ).

47.

F’dawn iċ-ċirkustanzi u kif diġà seta’ jiġi dedott mir-raġunament tas-sentenzi preċedenti tal-Qorti tal-Ġustizzja kemm f’materji kuntrattwali ( 38 ) kif ukoll fi kwistjonijiet ta’ obbligi ta’ manteniment ( 39 ), ma hemm l-ebda dubju li l-punt 2 tal-Artikolu 7 tar-Regolament Nru 1215/2012 jiddeżinja direttament il-qorti li għandha ġurisdizzjoni ( 40 ), fid-dawl tal-għanijiet segwiti minn dan tal-aħħar.

48.

Risposta bħal din, peress li tobbliga lil qorti ta’ Stat Membru adita abbażi tal-punt 2 tal-Artikolu 7 tar-Regolament Nru 1215/2012 li ma tapplikax ir-regoli interni ta’ ġurisdizzjoni territorjali, għandha tiġi kkompletata b’mod utli, fil-fehma tiegħi, bi kjarifiki dwar il-post tal-materjalizzazzjoni tad-dannu allegat ( 41 ) kif ukoll dwar id-deżinjazzjoni konkreta tal-qorti li għandha ġurisdizzjoni speċjali, speċjalment fid-dawl tal-iżvilupp tal-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja fi kwistjonijiet ta’ ġurisdizzjoni fil-każ ta’ ksur tad-dritt tal-kompetizzjoni.

49.

Fil-motivazzjoni tat-talba għal deċiżjoni preliminari, il-qorti tar-rinviju rreferiet għas-sentenzi CDC Hydrogen Peroxide ( 42 ) u Tibor-Trans, rigward id-determinazzjoni tal-qorti li għandha ġurisdizzjoni sabiex tiddeċiedi dwar azzjonijiet għal kumpens għal danni kkawżati minn akkordji ssanzjonati mill-Kummissjoni ( 43 ), mingħajr ma għamlet distinzjoni bejniethom, għalkemm il-Qorti tal-Ġustizzja kkunsidrat żewġ postijiet differenti tad-dannu u ċ-ċirkustanzi fattwali tal-kawża prinċipali kienu jeżiġu paragun mat-tieni sentenza.

50.

Għaldaqstant, fil-fehma tiegħi, il-Qorti tal-Ġustizzja għandha għalhekk l-opportunità biex tipprovdi l-kjarifiki utli kollha lill-qrati nazzjonali dwar il-portata tas-sentenza Tibor-Trans, fid-dawl tas-sentenzi Verein für Konsumenteninformation u Wikingerhof mogħtija mill-Qorti tal-Ġustizzja wara t-talba għal deċiżjoni preliminari. Il-Qorti tal-Ġustizzja għandha wkoll tispeċifika jekk jistgħux jiġu kkunsidrati diversi kriterji ta’ ġurisdizzjoni sabiex jintlaħaq l-għan li jiġġustifika l-eżistenza tagħhom, jiġifieri li tingħata l-prijorità lir-rabta ta’ prossimità mat-tilwima.

51.

Għalkemm is-sentenza Tibor-Trans ingħatat f’kuntest kważi identiku għal dak tat-tilwima fil-kawża prinċipali, diversi aspetti tagħha jistħoqqilhom analiżi iktar iddettaljata.

52.

L-ewwel, bħal fil-kawża prinċipali, fil-kawża li tat lok għas-sentenza Tibor-Trans, il-qorti tar-rinviju kienet ġiet adita b’azzjoni għall-kumpens għad-danni, li kienu jikkonsistu fi spejjeż addizzjonali mħallsa minħabba l-prezzijiet artifiċjalment għolja applikati għal trakkijiet, ikkawżati mill-istess prattiki antikompetittivi.

53.

Għalkemm, fil-kawża li tat lok għas-sentenza Tibor-Trans, il-kumpannija rikorrenti kienet għażlet li tressaq l-azzjoni tagħha kontra wieħed biss mill-parteċipanti fl-akkordju inkwistjoni u li hija ma kinitx forniet ruħha mingħandu ( 44 ), f’dan il-każ, RH fittxet, fost kumpanniji oħrajn responsabbli għall-akkordju inkwistjoni, diversi minnhom stabbiliti barra Spanja, u li mingħandhom it-trakkijiet mmanifatturati minnhom ma kinux inxtraw direttament. Barra minn hekk, RH fittxet lis-sussidjarja Spanjola ta’ dawn il-kumpanniji ( 45 ) li minnha jiddependi l-konċessjonarju tal-karozzi Spanjol li mingħandu RH forniet ruħha, kif jista’ jiġi dedott mill-annessi tal-proċess ( 46 ).

54.

It-tieni, fil-kawża li tat lok għas-sentenza Tibor-Trans, il-qorti tar-rinviju kellha dubju dwar l-applikazzjoni b’analoġija tas-sentenza CDC Hydrogen Peroxide, li fiha l-Qorti tal-Ġustizzja kienet identifikat bħala qorti li għandha ġurisdizzjoni dik tas-sede tal-kumpannija rikorrenti, minħabba l-assenza ta’ rabta kuntrattwali diretta bejn il-partijiet u minħabba l-obbligu li ma tintgħażilx regola ta’ ġurisdizzjoni li tiffavorixxi l-forum actoris ( 47 ).

55.

Il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li “l-punt 2 tal-Artikolu 7 tar-Regolament Nru 1215/2012 għandu jiġi interpretat fis-sens li, fil-kuntest ta’ kawża għal kumpens għal dannu kkawżat minn ksur skont l-Artikolu 101 TFUE, li jikkonsisti b’mod partikolari f’arranġamenti kollużivi dwar l-iffissar tal-prezzijiet u ż-żieda fil-prezzijiet gross tat-trakkijiet, il-‘post fejn seħħ il-fatt dannuż’ jirreferi, f’sitwazzjoni bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, għall-post tas-suq affettwat minn dan il-ksur, jiġifieri l-post fejn il-prezzijiet tas-suq ġew distorti, li fi ħdanu l-vittma tallega li sofriet dan id-dannu, anki jekk l-azzjoni hija diretta kontra parteċipant fl-akkordju inkwistjoni li miegħu din il-vittma ma kinitx stabbilixxiet relazzjonijiet kuntrattwali” ( 48 ).

56.

Rigward id-determinazzjoni tad-dannu, il-Qorti tal-Ġustizzja nnotat li “id-dannu allegat fil-kawża prinċipali essenzjalment jirriżulta mill-ispiża addizzjonali mħallsa minħabba l-prezzijiet artifiċjalment għolja u, minħabba f’hekk, jidher li huwa l-konsegwenza immedjata tal-ksur skont l-Artikolu 101 TFUE u għaldaqstant jikkostitwixxi dannu dirett li fuqu tista’ tkun ibbażata, bħala prinċipju, il-ġurisdizzjoni tal-qrati tal-Istat Membru li fit-territorju tiegħu dan ikun immaterjalizza ruħu” ( 49 ).

57.

Rigward il-post tad-dannu mġarrab direttament, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li, “meta s-suq affettwat mill-aġir antikompetittiv ikun jinsab fl-Istat Membru li fit-territorju tiegħu jkun allegatament seħħ id-dannu allegat, għandu jiġi kkunsidrat li l-post fejn ikun immaterjalizza ruħu d-dannu, għall-finijiet tal-applikazzjoni tal-punt 2 tal-Artikolu 7 tar-Regolament Nru 1215/2012, huwa f’dan l-Istat Membru” ( 50 ).

58.

Insostenn ta’ din id-deċiżjoni, il-Qorti tal-Ġustizzja ċċitat il-punt 40 tas-sentenza flyLAL-Lithuanian Airlines. Għaldaqstant, ninnota, minn naħa, li, f’kawża ta’ akkordju fuq il-prezzijiet tal-istess tip u ssanzjonata taħt l-istess kundizzjonijiet bħal dik li serviet bħala bażi għall-azzjoni għad-danni fis-sentenza CDC Hydrogen Peroxide ( 51 ), il-Qorti tal-Ġustizzja estendiet is-soluzzjoni li kienet adottat f’kawża li fiha kunsill tal-kompetizzjoni nazzjonali kien ikkonstata abbuż ta’ pożizzjoni dominanti u ġie allegat ftehim antikompetittiv ( 52 ). Min-naħa l-oħra, din is-soluzzjoni hija bbażata fuq il-konkordanza bejn żewġ elementi, jiġifieri il-post tas-suq affettwat u l-post fejn allegatament seħħ id-dannu allegat ( 53 ).

59.

B’mod iktar ġenerali, fis-sentenza Tibor-Trans, il-bosta riferimenti oħra għas-sentenza flyLAL-Lithuanian Airlines jirriflettu l-evoluzzjoni tal-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja bl-għan li jiġu armonizzati l-punti ta’ konnessjoni mal-post tad-dannu mġarrab direttament, kemm jekk huma spejjeż addizzjonali mġarrba waqt ix-xiri ( 54 ) kif ukoll jekk huma telf ta’ bejgħ ( 55 ), u mingħajr ma tagħmel distinzjoni bejn jekk l-aġir antikompetittiv kienx ġie kkonstatat b’deċiżjoni preċedenti ta’ awtorità jew le ( 56 ).

60.

Din il-linja ta’ ġurisprudenza favur ir-riferiment għas-suq affettwat minn prattiki antikompetittivi li għalihom jintalab kumpens quddiem qorti ġiet ikkonfermata reċentement fis-sentenza Wikingerhof li fiha l-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li azzjoni li jkollha l-għan li twaqqaf ċertu aġir implimentat fil-kuntest tar-relazzjoni kuntrattwali bejn ir-rikorrent u l-konvenut u bbażata fuq allegazzjoni ta’ abbuż minn pożizzjoni dominanti mwettaq minn dan tal-aħħar, bi ksur tad-dritt tal-kompetizzjoni, taqa’ taħt materji ta’ delitt jew kważi-delitt, fis-sens tal-punt 2 tal-Artikolu 7 tar-Regolament Nru 1215/2012 ( 57 ).

61.

Il-Qorti tal-Ġustizzja qieset li, fiċ-ċirkustanzi tal-kawża prinċipali inkwistjoni, “il-qorti li għandha ġurisdizzjoni skont il-punt 2 tal-Artikolu 7 tar-Regolament Nru 1215/2012, jiġifieri […] dik tas-suq affettwat mill-aġir antikompetittiv allegat, hija l-iktar adattata sabiex tiddeċiedi dwar il-kwistjoni prinċipali tal-fondatezza ta’ din l-allegazzjoni, u dan b’mod partikolari f’termini ta’ ġbir u ta’ evalwazzjoni tal-provi rilevanti f’dan ir-rigward” ( 58 ).

62.

Ninnota, minn naħa, li fis-sentenza Wikingerhof, il-Qorti tal-Ġustizzja tat importanza partikolari lil din il-kjarifika dwar il-post fejn il-fatt dannuż ikun seħħ jew jista’ jseħħ peress li ġiet mistoqsija dwar l-applikabbiltà tal-punt 2 tal-Artikolu 7 tar-Regolament Nru 1215/2012 skont il-klassifikazzjoni tat-talbiet tar-rikorrent ( 59 ) u mhux dwar id-determinazzjoni ta’ wieħed mill-kriterji ta’ ġurisdizzjoni meħuda minn dan l-artikolu ( 60 ).

63.

Min-naħa l-oħra, jidhirli li għandhom jittieħdu xi lezzjonijiet mir-riferimenti, fil-punt 37 tas-sentenza Wikingerhof, għas-sentenzi Tibor-Trans u Verein für Konsumenteninformation sabiex tiġi ġġustifikata, b’analoġija, id-deċizjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja dwar il-ġurisdizzjoni.

64.

Fil-punt 34 tas-sentenza Tibor-Trans, li għalih tirreferi s-sentenza Wikingerhof ( 61 ) u li għandu jinqara flimkien mal-punti 33 u 35 ta’ din l-ewwel sentenza, il-Qorti tal-Ġustizzja qieset li l-għażla tal-post li fih jinsab is-suq affettwat fejn il-vittma tallega li ġarrbet dannu tirriżulta mill-ħtieġa li tinstab il-qorti li tkun fl-aħjar pożizzjoni biex teżamina l-azzjonijiet għad-danni b’rabta ma’ att li jirrestrinġi l-kompetizzjoni, li tiġi żgurata l-prevedibbiltà ta’ tali regola għall-operatur ekonomiku inkwistjoni u li jiġu ssodisfatti r-rekwiżiti ta’ koerenza mal-liġi applikabbli għal tali rikorsi għad-danni ( 62 ).

65.

Fil-punt 38 tas-sentenza Verein für Konsumenteninformation, li għalih is-sentenza Wikingerhof ukoll tirreferi ( 63 ), il-Qorti tal-Ġustizzja ġġustifikat l-interpretazzjoni li wasslitha biex tagħżel bħala post tal-materjalizzazzjoni tad-dannu dak fejn il-vettura inkwistjoni kienet inxtrat ( 64 ) bħala li kienet “[u]koll konformi mal-għanijiet ta’ prossimità u ta’ amministrazzjoni tajba tal-ġustizzja, imsemmija fil-premessa 16 tar-Regolament Nru 1215/2012, sa fejn, sabiex tiddetermina l-ammont tad-dannu mġarrab, il-qorti nazzjonali tista’ tkun meħtieġa li tevalwa l-kundizzjonijiet tas-suq fl-Istat Membru li fit-territorju tiegħu nxtrat l-imsemmija vettura. Issa, il-qrati ta’ dan l-aħħar Stat Membru x’aktarx ikunu fl-aħjar pożizzjoni biex jiksbu bl-iktar faċilità aċċess għall-mezzi ta’ prova neċessarji għar-realiżazzjoni ta’ dawn l-evalwazzjonijiet” ( 65 ).

66.

F’dawn it-tliet sentenzi, l-evoluzzjoni tal-ġustifikazzjoni tal-punt ta’ konnessjoni magħżul mill-Qorti tal-Ġustizzja juri, fil-fehma tiegħi, it-teħid inkunsiderazzjoni konkret tad-dimensjoni partikolari tal-kontenzjuż f’materji ta’ kompetizzjoni. Fil-fatt, fil-każ ta’ aġir illegali li jaffettwa suq ekonomiku, l-aċċess iffaċilitat għall-mezzi ta’ prova meħtieġa għall-evalwazzjoni tal-kundizzjonijiet ta’ dan is-suq u tal-konsegwenzi ta’ tali aġir jikkontribwixxi għal organizzazzjoni utli tal-proċeduri ( 66 ). Għaldaqstant huwa element deċiżiv fl-għażla tal-qorti l-iktar xierqa biex tiżgura l-osservanza tar-regoli ta’ kompetizzjoni b’saħħitha li tinvolvi s-sanzjonar ta’ kwalunkwe ksur tagħha u l-garanzija tal-effettività tad-dritt għall-protezzjoni tal-vittma.

67.

Għalhekk, il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, imtennija fuq il-bażi ta’ tali kunsiderazzjonijiet probatorji prammatiċi, għandha titqiegħed mill-ġdid f’kuntest li l-importanza tiegħu ġiet enfasizzata jerġa’ iktar reċentement ( 67 ). Fil-fatt, il-kostruzzjoni tal-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja tkompli tikkontribwixxi għall-implimentazzjoni tad-dritt tal-kompetizzjoni u, b’mod speċjali, tal-fażi privata tal-applikazzjoni tal-Artikolu 101 TFUE ( 68 ), peress li tiffavorixxi l-iżvilupp u l-konsolidazzjoni tal-azzjonijiet għad-danni mressqa quddiem il-qrati nazzjonali ( 69 ). F’dan ir-rigward, għandu jiġi enfasizzat li l-Qorti tal-Ġustizzja fdat lil dawn il-qrati bis-salvagwardja ta’ dan id-dritt, li jsaħħaħ in-natura operattiva tar-regoli tal-kompetizzjoni tal-Unjoni ( 70 ). Barra minn hekk, il-Qorti tal-Ġustizzja ċċarat li l-azzjonijiet għad-danni għal ksur tar-regoli tal-kompetizzjoni tal-Unjoni, imressqa quddiem il-qrati nazzjonali, huma parti integrali mis-sistema ta’ implimentazzjoni ta’ dawn ir-regoli, li għandha l-għan li trażżan l-aġir antikompetittiv tal-kumpanniji u li tiskoraġġixxi lil dawn tal-aħħar milli jwettqu aġir bħal dan ( 71 ).

68.

Finalment, l-azzjoni komplementari tal-awtoritajiet tal-kompetizzjoni tal-Istati Membri u tal-qrati nazzjonali ġiet stabbilita fir-Regolament (KE) Nru 1/2003 tal-Kunsill tas‑16 ta’ Diċembru 2002 fuq l-implimentazzjoni tar-regoli tal-kompetizzjoni mniżżlin fl-Artikoli 81 u 82 tat-Trattat ( 72 ). Barra minn hekk, sabiex tirregola l-azzjonijiet għad-danni fid-dritt nazzjonali għall-ksur tad-dispożizzjonijiet tad-dritt tal-kompetizzjoni tal-Istati Membri u tal-Unjoni, id-Direttiva 2014/104 ddefinixxiet regoli proċedurali u sostantivi ġodda, li kellhom jiġu trasposti fl-Istati Membri kollha sa mhux iktar tard mis‑27 ta’ Diċembru 2016 ( 73 ).

69.

Madankollu, għalkemm dawn ir-regoli għandhom l-għan li jippermettu lill-kumpanniji leżi li jiġu kkumpensati b’mod sħiħ billi jipprevedu b’mod partikolari regoli ta’ prova intiżi biex jegħlbu d-diffikultajiet kbar ikkawżati mill-kundizzjonijiet tal-implimentazzjoni tar-responsabbiltà fil-kontenzjuż tal-kumpens għad-danni fid-dritt tal-kompetizzjoni, huma ma jipprevedux dispożizzjonijiet speċifiċi dwar il-ġurisdizzjoni.

70.

Għaldaqstant, għalkemm, fil-prinċipju, id-determinazzjoni mill-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza Tibor-Trans, tal-post tal-materjalizzazzjoni tad-dannu bħala dak il-post tas-suq affettwat mill-ksur, jiġifieri l-post fejn il-prezzijiet tas-suq ġew distorti, li fih il-vittma tallega li sofriet dan id-dannu ( 74 ), hija adattata għall-kuntest li għadni kemm fakkart biex jiġi ddeterminat liema hija l-qorti li għandha ġurisdizzjoni internazzjonalment ( 75 ), jidhirli li dan il-post ma huwiex preċiż biżżejjed biex jiddeżinja l-qorti li għandha ġurisdizzjoni territorjali fi ħdan l-Istat Membru kkonċernat ( 76 ). Madankollu, fil-fehma tiegħi, fid-dawl ta’ sentenzi oħrajn tal-Qorti tal-Ġustizzja, din hija sors ta’ inċertezza legali fil-mument li fih tintgħażel l-għażla tal-ġurisdizzjoni prevista fil-punt 2 tal-Artikolu 7 tar-Regolament Nru 1215/2012 disponibbli għar-rikorrent ( 77 ).

71.

Għalhekk jidhirli li huwa xieraq li r-risposta tal-Qorti tal-Ġustizzja għad-domandi tal-qorti tar-rinviju, li għandha, minħabba ċ-ċirkustanzi tal-kawża prinċipali, issegwi l-loġika tas-sentenza Tibor-Trans, tkun ikkompletata fuq dan il-punt sabiex il-qrati nazzjonali jkollhom risposta li tmur lil hinn mill-kuntest strett tal-kawża li ġġustifikat it-talba għal deċiżjoni preliminari. In-numru ta’ proċeduri li jistgħu jinbdew minħabba d-daqs tal-akkordju inkwistjoni għandu wkoll jiġi kkunsidrat.

72.

Fis-sentenza flyLAL-Lithuanian Airlines, li tikkostitwixxi l-bażi tas-sentenza Tibor-Trans, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li, “fil-kuntest ta’ kawża għal kumpens għal dannu kkawżat minn aġir antikompetittiv, il-‘post fejn seħħ il-fatt dannuż’ jirreferi, f’sitwazzjoni bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, b’mod partikolari, għall-post fejn ikun seħħ it-telf ta’ profitti li jikkonsisti f’telf ta’ bejgħ, jiġifieri l-post tas-suq affettwat mill-imsemmi aġir li fih il-vittma tallega li ġarrbet dan it-telf” ( 78 ).

73.

Il-post preċiż tad-dannu allegat seta’ faċilment jiġi dedott minn din l-interpretazzjoni. Fil-fatt, it-tilwima qamet minħabba l-aġir antikompetittiv ta’ operatur ekonomiku fis-suq li fih il-vittma ta’ dan l-aġir, kumpannija tal-ajru, kienet twettaq il-parti l-kbira tal-attivitajiet tagħha, jiġifieri titjiriet organizzati minn u lejn Vilnius (il-Litwanja), il-belt kapitali tal-Istat Membru li fih kienet stabbilita din il-kumpannija. Il-Qorti tal-Ġustizzja kkonstatat li dan kien is-“suq essenzjalment affettwat” ( 79 ).

74.

Barra minn hekk, fil-punt 40 tas-sentenza flyLAL-Lithuanian Airlines, il-Qorti tal-Ġustizzja nnotat li din is-soluzzjoni hija bbażata fuq il-konkordanza ta’ żewġ elementi li huma l-post tas-suq affettwat minn prattiki li ħolqu distorsjoni tal-kompetizzjoni u dak ta’ fejn seħħ id-dannu allegat ikkawżat minn dawn il-prattiki. F’dan is-sens, ir-restrizzjoni tal-ġurisdizzjoni għad-dannu mġarrab fit-territorju ta’ Stat Membru wieħed kif ukoll l-eżistenza ta’ rabta bejn il-ksur tal-interess ġenerali u dak tal-interessi tal-kumpannija jew, b’mod iktar ġenerali, tal-interessi privati, huma ggarantiti.

75.

Madankollu, ladarba s-suq affettwat kien dak li fih il-vittma kienet tiżviluppa l-parti l-kbira tal-attivitajiet tagħha ta’ bejgħ ta’ titjiriet u ladarba kienet ġarrbet telf ta’ profitti ( 80 ), din il-kundizzjoni ta’ konkordanza kienet neċessarjament issodisfatta ( 81 ). Din kellha twassal, b’mod konkret, biex tiddeżinja l-qorti li għandha ġurisdizzjoni territorjali bħala dik tal-post fejn hija stabbilita l-kumpannija vittma tal-prattiki antikompetittivi ( 82 ), minħabba n-natura tad-dannu allegat.

76.

Fis-sentenza Tibor-Trans, ġie adottat raġunament simili għal dak użat fis-sentenza flyLAL-Lithuanian Airlines. Il-Qorti tal-Ġustizzja setgħet tikkonstata l-eżistenza ta’ rabta bejn is-suq affettwat mill-ksur u dak fejn il-vittma allegat li ġarrbet spejjeż addizzjonali minħabba l-fatt li, bħal fil-kawża prinċipali, is-suq affettwat mill-akkordju fuq il-prezz tat-trakkijiet huwa dak tal-Istat Membru li fih il-kumpannija vittma tiegħu xtrat il-vetturi, permezz ta’ konċessjonarju, stabbilit fl-istess Stat li huwa wkoll dak fejn hija teżerċita l-attivitajiet ta’ trasport tagħha ( 83 ).

77.

Għalhekk, fis-sentenza Tibor-Trans, il-Qorti tal-Ġustizzja għażlet bħala post fejn seħħ id-dannu l-“post fejn il-prezzijiet tas-suq ġew distorti, li fi ħdanu l-vittma tallega li sofriet […] dannu” ( 84 ), u mhux dak fejn tħallsu l-ispejjeż addizzjonali ( 85 ) li seta’ jiġi bbażat fuq adattament dirett tal-punt 43 tas-sentenza flyLAL-Lithuanian Airlinest ( 86 ), mingħajr madankollu ma speċifikat li huwa l-post tal-materjalizzazzjoni tad-dannu ( 87 ).

78.

Madankollu, għandu jiġi kkonstatat, minn naħa, li l-qorti li għandha ġurisdizzjoni territorjali fl-Istat Membru ddeżinjat b’dan il-mod ma hijiex identifikabbli b’mod ċar, kuntrarjament għal dak li ddeċidiet il-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza CDC Hydrogen Peroxide, f’każ simili ta’ ksur issanzjonat mill-Kummissjoni, jiġifieri li tagħżel bħala punt ta’ konnessjoni l-post tas-sede tal-persuna leża.

79.

Min-naħa l-oħra, sabiex wieħed imur lil hinn mill-kuntest fattwali li fih il-Qorti tal-Ġustizzja qiegħda tiġi mistoqsija, għandha titqies il-varjetà taċ-ċirkustanzi li fihom jista’ jiġġarrab dannu fil-każ ta’ akkordju fuq il-prezzijiet, li huwa differenti ħafna mill-każijiet ta’ ħsara għall-iżvilupp ta’ attività ekonomika. Fil-fatt, partikolarment fis-settur tal-bejgħ ta’ vetturi u tat-trasport, il-post tas-suq affettwat mill-prattiki antikompetittivi li jwasslu għal spejjeż addizzjonali mhux neċessarjament jaqbel mal-post tax-xiri tal-beni inkwistjoni jew dak fejn jiġu eżerċitati l-attivitajiet tax-xerrej finali, b’mod differenti mis-sitwazzjoni tax-xerrej dirett.

80.

Għal dawn ir-raġunijiet, u fid-dawl tal-prinċipju li l-kunċett ta’ “post fejn seħħ il-fatt dannuż” għandu jiġi interpretat b’mod strett ( 88 ), għandhom jiġu stabbiliti l-kriterji għall-identifikazzjoni tal-qorti li r-rikorrent jista’ jadixxi.

81.

Għal dan il-għan, bħall-kumpanniji Volvo, il-Gvern Spanjol u l-Kummissjoni, nistieden lill-Qorti tal-Ġustizzja biex tagħmel paragun mas-sentenza Verein für Konsumenteninformation għar-raġuni li dik is-sentenza ngħatat f’kawża li għandha diversi punti komuni mal-kawża prinċipali, kif ukoll dik li tat lok għas-sentenza Tibor-Trans, u għar-raġuni li hija estensjoni tagħha ( 89 ). Fil-fatt, l-azzjoni inkwistjoni kellha bħala suġġett il-kumpens għad-dannu kkawżat mill-akkwist, mingħand terz, ta’ vetturi bi prezz ogħla mill-valur reali tagħhom ( 90 ) minħabba aġir illegali tal-manifatturi tagħhom ( 91 ).

82.

Il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li d-dannu mġarrab mill-akkwirent finali, li la huwa indirett u lanqas purament patrimonjali, iseħħ waqt l-akkwist tal-vettura inkwistjoni mingħand terz ( 92 ). Dan il-kriterju huwa l-uniku punt ta’ konnessjoni rilevanti, minħabba l-eżistenza ta’ rabta ma’ beni materjali li tiġġustifika l-fatt li ma ssirx tfittxija ta’ ċirkustanzi partikolari oħrajn bħal fil-kawżi li fihom investimenti finanzjarji kienu wasslu għal tnaqqis fl-assi tal-persuni kkonċernati ( 93 ).

83.

Għalhekk, l-ewwel nett, issa jidher ċar li, fil-każ ta’ dannu materjali li jirriżulta mit-telf ta’ valur ta’ beni ( 94 ), li għalhekk ma huwiex purament patrimonjali, il-post tal-materjalizzazzjoni tad-dannu huwa dak tal-akkwist ta’ dan il-beni ( 95 ).

84.

Barra minn hekk, il-fatt li minnu jirriżulta d-dannu materjali huwa li l-ħlas magħmul għall-akkwist tal-beni inkwistjoni għandu bħala korrispettiv, bl-iżvelar tal-aġir illegali tal-manifattur ta’ dan, beni li għandu valur iktar baxx ( 96 ).

85.

It-tieni, iċ-ċirkustanzi tal-kawża prinċipali jiġġustifikaw dubju dwar it-tifsira tat-terminu “akkwist” peress li RH kienet ikkonkludiet kuntratti ta’ leasing li taħthom hija saret proprjetarja tat-trakkijiet.

86.

Il-fatt li t-talba għall-kumpens hija bbażata fuq id-dritt tal-kompetizzjoni jiġġustifika, fil-fehma tiegħi, approċċ ekonomiku ( 97 ) għall-kunċett ta’ “akkwist” ladarba dan jirriżulta fid-dħul tal-beni li huwa s-suġġett ta’ kuntratt ta’ leasing fl-assi tal-karta tal-bilanċ.

87.

F’dan is-sens, naqbel mal-opinjoni espressa mill-Avukat Ġenerali Campos Sánchez-Bordona meta jgħid “[i]l-punt tat-tluq korrett huwa, […] fl-att li permezz tiegħu l-proprjetà saret parti mill-patrimonju tal-parti affettwata u li kkawża d-dannu. Il-post fejn seħħ id-dannu huwa dak fejn din it-tranżazzjoni ġiet konkluża” ( 98 ).

88.

Il-post tat-tranżazzjoni jista’ għalhekk jinftiehem b’mod wiesa’ bħala dak fejn sar il-ftehim dwar il-beni u dwar il-prezz ( 99 ) u mhux dak fejn tħallas il-prezz ( 100 ) jew fejn il-beni ġie pprovdut li jistgħu jseħħu f’postijiet oħrajn u fi stadju sussegwenti għal dan il-ftehim ( 101 ).

89.

Ir-rekwiżit ta’ prevedibbiltà ( 102 ) fir-rigward tal-konvenut jidhirli li huwa ssodisfatt peress li, mill-perspettiva tiegħu, qiegħda jintgħażel il-post tal-bejgħ tal-beni u, f’dan il-każ, minn konċessjonarju tal-vetturi jew minn kwalunkwe intermedjarju ieħor responsabbli għall-bejgħ ta’ dawn il-vetturi, irrispettivament minn kwalunkwe trasferiment ta’ proprjetà fis-sens legali.

90.

Ir-rekwiżit ta’ amministrazzjoni tajba tal-ġustizzja huwa ugwalment issodisfatt minħabba l-interess ewlieni li jista’ jkollu l-fatt li l-qorti għandha ġurisdizzjoni biex teżamina wkoll it-talbiet possibbli tal-intermedjarju inkarigat mit-tranżazzjoni fuq l-istess bażi jew il-kwistjoni tal-eventwali trasferiment tal-ispejjeż addizzjonali minn dan tal-aħħar fuq ix-xerrej downstream li jikkostitwixxi motiv ta’ difiża rikorrenti ( 103 ).

91.

L-għanijiet tar-Regolament Nru 1215/2012, kif speċifikati mill-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenzi l-iktar reċenti rigward ir-rekwiżiti probatorji fit-tilwim inkwistjoni li għandhom jiġu ssodisfatti fl-aħjar kundizzjonijiet possibbli ( 104 ), jidhirli li huma milħuqa wkoll mid-deżinjazzjoni tal-post tal-materjalizzazzjoni tad-dannu minflok dak tat-tranżazzjoni, mingħajr ċirkustanzi partikolari oħra fl-assenza ta’ trasferiment ta’ proprjetà.

92.

Fil-fatt, b’differenza mit-tilwim li fihom id-dannu purament patrimonjali allegat jiġġustifika li diversi elementi konkreti jikkumpensaw għall-assenza ta’ rabta ma’ beni materjali, il-konnessjoni mal-post tat-tranżazzjoni hija suffiċjenti, fil-prinċipju, biex tiġi ddeżinjata l-qorti li oġġettivament hija fl-aħjar pożizzjoni biex tanalizza l-elementi li jikkostitwixxu r-responsabbiltà tal-konvenut ( 105 ).

93.

Konsegwentement, l-identifikazzjoni tal-qorti li għandha ġurisdizzjoni bħala dik tal-post tal-akkwist tat-trakkijiet li l-prezzijiet tagħhom kienu artifiċjalment għoljin tissodisfa l-ħtiġijiet probatorji tat-tilwima peress li l-vittma tallega li ġarrbet dannu marbut ma’ spiża addizzjonali tat-trakkijiet f’post fi ħdan is-suq affettwat, li huwa dak tal-attività tagħha, għall-istess raġunijiet adottati fis-sentenza Verein für Konsumenteninformation ( 106 ). F’dan il-każ, dan huwa l-każ ta’ RH.

94.

Għalhekk, fl-aħħar ta’ din l-ewwel parti tal-analiżi tiegħi dwar id-deżinjazzjoni tal-qorti li għandha ġurisdizzjoni fis-suq affettwat minn prattiki antikompetittivi, nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja tqis li l-qorti li għandha ġurisdizzjoni sabiex tieħu konjizzjoni ta’ azzjoni għall-kumpens għad-danni li jirriżultaw minn spejjeż addizzjonali mħallsa mill-persuna leża minn akkordju fuq il-prezzijiet hija, fil-prinċipju, dik tal-post tal-akkwist tal-beni inkwistjoni.

95.

Madankollu, kif diġà ddeskrivejt ( 107 ), hemm lok, fil-fehma tiegħi, li tiġi eskluża s-sitwazzjoni li fiha l-post fejn seħħ id-dannu allegat ma jkunx jaqbel mal-post tal-attività tal-vittma tal-prattiki li ħolqu distorsjoni fil-prezzijiet ( 108 ), pereżempju, fil-każ ta’ xiri ta’ vetturi f’diversi Stati Membri jew minn diversi punti ta’ provvista fl-istess Stat Membru jew inkella fil-każ ta’ akkwist mingħand bejjiegħ stabbilit barra mis-suq affettwat ( 109 ).

96.

Għalkemm, fil-post ta’ kull waħda mit-tranżazzjonijiet fis-suq jew fis-swieq affettwat(i), il-kundizzjonijiet ta’ analiżi tas-suq (tas-swieq) ikunu identiċi, dan ma huwiex il-każ fir-rigward tal-evalwazzjoni tad-dannu mġarrab mir-rikorrent, vittma diretta tad-dannu ( 110 ). Ipotetikament, l-analiżi tista tkun iktar diffiċli jekk il-qorti li jkollha ġurisdizzjoni ma tkunx dik li fit-territorju ġurisdizzjonali tagħha tiġi eżerċitata l-attività ekonomika tal-persuna leża. Madankollu, kif il-Qorti tal-Ġustizzja diġà enfasizzat, fil-każ ta’ akkordju illegali stabbilit b’mod vinkolanti, din l-evalwazzjoni tikkostitwixxi l-kompitu essenzjali tal-qorti adita b’talba għal kumpens għad-dannu li jirriżulta minnu ( 111 ).

97.

F’dawn iċ-ċirkustanzi, jiena tal-fehma li l-kwistjoni dwar jekk jistax ikun għadu xieraq li tintuża l-konnessjoni mal-post tas-sede tal-kumpannija leża, adottata mill-Qorti tal-Ġustizzja f’ċirkustanzi partikolari ( 112 ), tistħoqq analiżi iktar iddettaljata.

98.

Ċerti ċirkustanzi jiġġustifikaw, fil-fehma tiegħi, fid-dawl tal-għan ta’ prossimità, stabbilit fir-Regolament Nru 1215/2012 ( 113 ), li l-punt ta’ konnessjoni mal-post tas-sede tal-vittma ta’ prattiki antikompetittivi jista’ xorta jkun rilevanti sabiex tiġi żgurata l-effettività tat-trattament ta’ dawn l-azzjonijiet għall-kumpens kumplessi min-natura ( 114 ) u mill-għan tagħhom fil-każ ta’ ksur ġeografikament mifrux ħafna ( 115 ).

99.

Fil-fatt, fil-prattika, ma narax kif tista’ tkun konformi ma’ dan l-għan ta’ prossimità, li issa jidher b’mod konkret ħafna fil-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja ( 116 ), l-għażla ta’ punt ta’ konnessjoni li ġġiegħel lil kumpannija li tkun xtrat diversi trakkijiet fi Stati Membri differenti tadixxi lill-qorti li fit-territorju ġurisdizzjonali tagħha jinsab kull post tal-akkwist u li, barra minn hekk, il-kumpannija leża ma teżerċita l-ebda attività fihom ( 117 ). Barra minn hekk, ir-regoli ta’ konnessjoni, previsti fl-Artikolu 30 tar-Regolament Nru 1215/2012, ma joffrux soluzzjonijiet sodisfaċenti minħabba l-kundizzjoni stabbilita fil-paragrafu 2, ladarba wieħed iqis li l-qorti tista’ tieħu konjizzjoni biss tad-dannu li seħħ fit-territorju ġurisdizzjonali tagħha ( 118 ).

100.

F’dawn iċ-ċirkustanzi, id-deċiżjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja meħuda fis-sentenza CDC Hydrogen Peroxide jistħoqqilha attenzjoni mġedda. Il-kawża li tat lok għal din is-sentenza kellha bħala suġġett talbiet għall-kumpens tad-danni kollha kkawżati minn akkordju fuq il-prezz tal-perossidu tal-idroġenu f’diversi Stati Membri f’dati u f’postijiet differenti ( 119 ), ikkonstatat mill-Kummissjoni ( 120 ), lil kumpanniji attivi fis-settur tal-ipproċessar taċ-ċellulosa u tal-karta u li kienu xtraw bejn l‑1994 u l‑2006 kwantitajiet kunsiderevoli ta’ perossidu tal-idroġenu f’diversi Stati Membri tal-Unjoni u taż-ŻEE. Barra minn hekk, fil-każ ta’ wħud minnhom, il-perossidu tal-idroġenu kien ġie kkonsenjat f’fabbriki li jinsabu f’diversi Stati Membri ( 121 ).

101.

F’dawn iċ-ċirkustanzi, ikkaratterizzati mill-multipliċità tal-postijiet ta’ xiri f’diversi swieq affettwati mill-akkordju inkwistjoni, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li l-qorti tal-post fejn il-kumpannija rikorrenti għandha s-sede tagħha għandha l-ġurisdizzjoni biex tieħu konjizzjoni ta’ azzjoni ppreżentata kontra kwalunkwe awtur ta’ dan l-akkordju, jew kontra diversi minnhom ( 122 ), għad-dannu kollu kkawżat lill-imsemmija kumpannija rikorrenti minħabba spejjeż addizzjonali li hija ħallset sabiex tiġi fornuta l-prodotti li huma s-suġġett tal-akkordju kkonċernat. Fil-punt 52 ta’ din is-sentenza, il-Qorti tal-Ġustizzja kienet qieset li l-post fejn id-dannu jimmanifesta ruħu b’mod konkret, ladarba huwa dannu li jikkonsisti fi spejjeż addizzjonali, ikun jinsab “bħala prinċipju” fis-sede ta’ din il-kumpannija.

102.

Għaldaqstant, l-ewwel, l-interpretazzjoni adottata fis-sentenza CDC Hydrogen Peroxide jidhirli li tista’ tiġi rrikonċiljata ma’ dik tas-sentenzi mogħtija sussegwentement fil-każ ta’ konkordanza bejn il-post tas-suq affettwat mid-distorsjoni tal-kompetizzjoni u s-seħħ tad-dannu mmaterjalizzat minħabba spiża addizzjonali jew telf ta’ bejgħ, jiġifieri kemm is-sentenza flyLAL-Lithuanian Airlines kif ukoll is-sentenza Tibor-Trans, peress li, fil-kawża li tat lok għal din is-sentenza, il-vetturi kienu ġew akkwistati fi Stat Membru wieħed, dak li fit-territorju tiegħu l-vittma kienet twettaq l-attività tagħha ( 123 ). Fi kliem ieħor, jekk l-imperattiv tal-prossimità jiġġustifika li tingħata preferenza lill-forum actoris, ma narax x’inhi d-diffikultà ( 124 ).

103.

It-tieni, fir-rigward tal-post tas-sede jew tal-post prinċipali tan-negozju, kif iddefinit fl-Artikolu 63(1) tar-Regolament Nru 1215/2012, dan il-post għandu jkollu rabta stretta ma’ dak tad-dannu ( 125 ). B’mod iktar speċifiku, l-attività mwettqa f’dan il-post, b’rabta mat-tilwima, għandha tkun l-oriġini tat-tranżazzjoni li fuqha hija bbażata t-talba għal kumpens għad-dannu. Jien tal-fehma wkoll li l-post fejn l-attività tal-kumpannija tiġi affettwata jew il-post li minnu tiġi organizzata l-attività huwa determinanti.

104.

It-tielet, il-portata tal-postijiet fejn iseħħu d-danni, li tikkaratterizza l-attivitajiet antikompetittivi fis-suq intern ( 126 ), kif ukoll l-iżvilupp tat-tranżazzjonijiet konklużi permezz tal-Internet ( 127 ) jiffavorixxu l-għażla tal-post fejn jimmaterjalizza d-dannu bħala dak tas-sede. F’dan ir-rigward, jidhirli li huwa konċepibbli li wieħed jimmira għal ċerta koerenza mal-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja li tieħu inkunsiderazzjoni l-portata tal-ksur tad-drittijiet li jitwettaq fil-kuntest tal-Internet ( 128 ). Il-Qorti tal-Ġustizzja speċifikat li din il-possibbiltà għall-persuna li tqis ruħha leża li tressaq azzjoni għad-dannu allegat kollu kemm hu quddiem il-qrati tal-Istat Membru li fih jinsab iċ-ċentru tal-interessi tagħha hija ġġustifikata fl-interess ta’ amministrazzjoni tajba tal-ġustizzja u mhux sabiex jiġi protett speċifikament ir-rikorrent ( 129 ).

105.

Ir-raba’, f’materji ta’ prattiki kompetittivi, ir-riskju li jiżdiedu l-proċeduri abbużivi, meqjusa li jistgħu jinbdew iktar faċilment fil-post tas-sede (jew tad-domiċilju) tal-persuna leża, li jiġġustifika parzjalment l-għażla li tingħata preferenza lill-post tad-domiċilju tal-konvenut ( 130 ), ma jidhirlix li huwa ostaklu insormontabbli. Fil-fatt, għandu jittieħed inkunsiderazzjoni l-fatt li, fil-maġġoranza tal-każijiet, l-azzjoni għall-kumpens tkun ibbażata fuq il-konstatazzjoni minn qabel ta’ ksur tad-dritt tal-kompetizzjoni ( 131 ).

106.

Barra minn hekk, is-suġġerimenti tal-kummentarji favur il-possibbiltà li tiġi adita l-qorti tal-post tas-sede tar-rikorrent jidhirli li għandhom jittieħdu inkunsiderazzjoni peress li huma bbażati fuq il-konstatazzjoni tal-multipliċità tas-swieq affettwati ( 132 ) jew fuq ir-riskju ta’ tressiq quddiem il-qorti ta’ Stat Membru affettwat minn akkordju internazzjonali li fih l-ebda waħda mill-partijiet għat-tilwima ma hija stabbilita ( 133 ) jew fuq ir-relativizzazzjoni tal-għan li jiġi identifikat fattur ta’ konnessjoni identiku, jiġifieri dak tas-suq affettwat, għall-kunflitti tal-liġijiet u tal-ġurisdizzjoni ( 134 ).

107.

B’mod iktar ġenerali, inqis li huwa interessanti ħafna wkoll is-suġġeriment li l-iffaċilitar ta’ kumpens sodisfaċenti għall-atti illegali jew għall-ksur ta’ prinċipji fundamentali jiġi ddefinit bħala t-tema ċentrali tad-determinazzjoni tal-ġurisdizzjoni tal-qrati ( 135 ). Fil-fatt, dan jirrifletti l-idea li t-tisħiħ tal-eżerċizzju effettiv tad-drittijiet f’dawn l-oqsma partikolari jikkontribwixxi għall-implimentazzjoni ta’ politiki ġenerali ta’ prevenzjoni.

108.

Minn dawn il-kunsiderazzjonijiet kollha jirriżulta li jistgħu jikkoeżistu żewġ kriterji biex jinstab il-post tad-dannu biex tiġi ddeterminata l-ġurisdizzjoni tal-qrati, f’dak li jirrigwarda l-azzjonijiet għal kumpens għal prattiki antikompetittivi, minħabba l-għan ta’ prossimità li għandu jiġi ssodisfatt u, b’mod iktar speċifiku, l-għan li jiġi ffaċilitat l-aċċess għall-mezzi ta’ prova. Soluzzjoni bħal din tgħin biex tiġi żgurata l-koerenza mal-għanijiet tad-Direttiva 2014/104 li tinkludi bosta dispożizzjonijiet dwar il-provi, minħabba d-diffikultajiet fil-ġbir tad-data ta’ kontabbiltà u finanzjarja dwar il-kumpanniji kif ukoll dwar is-suq inkwistjoni ( 136 ), u tikkontribwixxi għas-soluzzjoni l-iktar effettiva tat-tilwim li l-kumplessità tiegħu tidher mid-dokumenti mfassla mill-Kummissjoni, intiżi bħala għajnuna prattika maħsuba għall-qrati nazzjonali ( 137 ).

109.

F’dawn iċ-ċirkustanzi, tali interpretazzjoni tar-regoli ta’ ġurisdizzjoni jidhirli li tgħin biex tiġi żgurata protezzjoni ġudizzjarja effettiva tad-dritt tal-kompetizzjoni tal-Unjoni ( 138 ).

110.

Fit-tmiem tal-analiżi ġenerali tiegħi dwar id-determinazzjoni tal-post tal-materjalizzazzjoni tad-dannu allegat u dwar id-deżinjazzjoni tal-qorti li għandha ġurisdizzjoni fit-territorju tal-Istat Membru li fih jinsab il-post, nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja tqis li l-punt 2 tal-Artikolu 7 tar-Regolament Nru 1215/2012 għandu jiġi interpretat fis-sens li, fil-kuntest ta’ azzjoni għall-kumpens għad-dannu kkawżat minn ksur skont l-Artikolu 101 TFUE li jikkonsisti b’mod partikolari f’arranġamenti kollużivi dwar l-iffissar u ż-żieda fil-prezzijiet ta’ beni, il-post tal-materjalizzazzjoni tad-dannu jinsab fl-Istat Membru tas-suq affettwat minn dan il-ksur li fih ġew inkorsi spejjeż addizzjonali. Il-qorti li territorjalment għandha ġurisdizzjoni hija, fil-prinċipju, dik li fit-territorju ġurisdizzjonali tagħha jinsab il-post tal-akkwist ta’ dawn il-beni, mill-kumpannija li twettaq l-attività tagħha fl-istess Stat Membru, li għandha tiġi ddeterminata abbażi ta’ kriterji ekonomiċi. Fin-nuqqas ta’ konkordanza bejn il-post tal-materjalizzazzjoni tad-dannu u dak tal-attività tal-persuna leża, l-azzjoni tista’ titressaq quddiem il-qorti li fit-territorju ġurisdizzjonali tagħha hija stabbilita l-persuna leża.

111.

Issa ser nispjega r-raġunijiet li wassluni biex nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja tispeċifika li l-identifikazzjoni konkreta tal-qorti, iddeżinjata skont il-punt 2 tal-Artikolu 7 tar-Regolament Nru 1215/2012, hija rregolata mir-regoli interni dwar l-organizzazzjoni tal-qrati li l-Istati Membri jistgħu jiddefinixxu bl-għan ta’ eventwali speċjalizzazzjoni ta’ dawn il-qrati.

112.

Fl-osservazzjonijiet bil-miktub tagħhom ippreżentati lill-Qorti tal-Ġustizzja, il-Gvern Franċiż u l-Kummissjoni jenfasizzaw, essenzjalment, li għalkemm il-punt 2 tal-Artikolu 7 tar-Regolament Nru 1215/2012 jiddetermina l-ġurisdizzjoni internazzjonali u territorjali tal-qrati li għandhom ġurisdizzjoni biex jieħdu konjizzjoni ta’ tilwim transkonfinali f’materji ta’ delitt jew kważi-delitt, madankollu, hija r-responsabbiltà unika tal-Istati Membri, fil-kuntest tal-organizzazzjoni ġudizzjarja tagħhom, li jiddefinixxu t-territorju ġurisdizzjonali tal-qrati li għandhom ġurisdizzjoni u, b’mod partikolari, ta’ dawk speċjalizzati fl-azzjonijiet għad-danni għall-ksur tad-dispożizzjonijiet tad-dritt tal-kompetizzjoni. Fit-tweġiba għall-mistoqsija bil-miktub tal-Qorti tal-Ġustizzja dwar dan il-punt, il-Gvern Spanjol isostni din l-analiżi.

113.

Jiena ta’ din l-opinjoni wkoll minħabba s-sistema stabbilita mir-Regolament Nru 1215/2012 u minħabba n-natura speċifika tal-azzjonijiet fi kwistjonijiet li għandhom x’jaqsmu mal-kumpens għad-danni kkawżati minn prattiki antikompetittivi ( 139 ).

114.

Fuq ċerti aspetti, jidhirli li jista’ jiġi adottat raġunament analogu għal dak adottat mill-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza Sanders u Huber ( 140 ) kif ukoll, f’miżura inqas, fis-sentenza tad‑9 ta’ Jannar 2015, RG ( 141 ).

115.

Fis-sentenza Sanders u Huber, il-Qorti tal-Ġustizzja ġiet adita b’domandi li jirrigwardaw konċentrazzjoni tal-ġurisdizzjonijiet f’materji ta’ obbligi ta’ manteniment transkonfinali favur qorti tal-ewwel istanza stabbilita fis-sede tal-qorti tal-appell ( 142 ).

116.

Il-Qorti tal-Ġustizzja għalhekk interpretat l-Artikolu 3(b) tar-Regolament tal-Kunsill (KE) Nru 4/2009 tat‑18 ta’ Diċembru 2008 dwar il-ġurisdizzjoni, il-liġi applikabbli, ir-rikonoxximent u l-eżekuzzjoni tad-deċiżjonijiet u l-kooperazzjoni f’materji relatati ma’ obbligi ta’ manteniment ( 143 ), li bis-saħħa tiegħu l-qorti li għandha ġurisdizzjoni biex tiddeċiedi dwar it-tilwim transkonfinali dwar l-obbligi ta’ manteniment hija dik “tal-post fejn il-kreditur għandu r-residenza abitwali tiegħu”.

117.

Din hija waħda mid-dispożizzjonijiet dwar ir-regoli dwar il-ġurisdizzjoni li ssostitwixxew dawk tar-Regolament Nru 44/2001, li jkompli fuq il-Konvenzjoni ta’ Brussell ( 144 ). Il-Qorti tal-Ġustizzja ġustament iddeċidiet li “[d]in id-dispożizzjoni, li tiddetermina kemm il-ġurisprudenza internazzjonali kif ukoll il-ġurisdizzjoni territorjali, għandha l-għan li tgħaqqad ir-regoli ta’ kunflitt ta’ qrati (ara, f’dan is-sens, is-sentenza Color Drack, C‑386/05, EU:C:2007:262, punt 30)” ( 145 ).

118.

Fis-sentenza Sanders u Huber, il-Qorti tal-Ġustizzja nnotat li, għalkemm ir-regoli ta’ kunflitt ta’ qrati ġew armonizzati permezz ta’ determinazzjoni ta’ kriterji komuni ta’ konnessjoni, l-identifikazzjoni konkreta tal-qorti li għandha ġurisdizzjoni tibqa’ taħt il-kompetenza tal-Istati Membri, sakemm din il-leġiżlazzjoni nazzjonali ma tippreġudikax l-għanijiet tar-Regolament Nru 4/2009 jew ma tneħħix l-effettività tiegħu ( 146 ).

119.

Il-Qorti tal-Ġustizzja speċifikat li l-implimentazzjoni tal-għanijiet ta’ prossimità u ta’ amministrazzjoni tajba tal-ġustizzja ma timplikax li l-Istati Membri għandhom jistabbilixxu qrati li għandhom ġurisdizzjoni f’kull post ( 147 ) u li huwa importanti li l-qorti li għandha ġurisdizzjoni tkun dik li tiżgura konnessjoni partikolarment stretta mal-post fejn il-kreditur tal-manteniment ikollu r-residenza abitwali tiegħu, imsemmi fl-Artikolu 3(b) tar-Regolament Nru 4/2009 ( 148 ).

120.

F’dan ir-rigward, il-Qorti tal-Ġustizzja qieset il-konċentrazzjoni tal-ġurisdizzjonijiet bħala pożittiva, peress li, fi kwistjonijiet li għandhom x’jaqsmu ma’ obbligi ta’ manteniment, tali għażla ta’ organizzazzjoni tista’ tikkontribwixxi sabiex jiġi żviluppat tagħrif espert partikolari li jissodisfa parti mill-għanijiet imfittxija mir-Regolament Nru 4/2009 u għal organizzazzjoni tajba tal-ġustizzja ( 149 ).

121.

Għaldaqstant, għall-istess raġunijiet, huwa suffiċjenti, fil-fehma tiegħi, fir-rigward tal-punt 2 tal-Artikolu 7 tar-Regolament Nru 1215/2012, li jitqies li l-qorti adita tirrikonoxxi li għandha ġurisdizzjoni, fuq din il-bażi, minħabba l-punt ta’ konnessjoni rilevanti li jinsab fit-territorju ġurisdizzjonali tagħha ( 150 ), jiġifieri fil-parti tat-territorju nazzjonali li fiha hija teżerċita s-setgħat tagħha ( 151 ). Hija kwistjoni wkoll li l-kriterju ġeografiku ma jsirx punt ta’ konnessjoni, mifhum b’mod strett, li jiffavorixxi l-prossimità għad-detriment tal-amministrazzjoni tajba tal-ġustizzja ( 152 ).

122.

Madankollu, fis-sentenza Sanders u Huber, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li, fil-każ ta’ konċentrazzjoni tal-ġurisdizzjonijiet, huwa meħtieġ eżami konkret tas-sitwazzjoni li teżisti fl-Istat Membru kkonċernat sabiex jiġi żgurat li l-leġiżlazzjoni nazzjonali ma tneħħix l-effettività tar-regolament applikabbli għat-tilwima ( 153 ).

123.

Din ir-riżerva ġiet espressa mill-ġdid fis-sentenza tad‑9 ta’ Jannar 2015, RG ( 154 ), relatata mal-assenjazzjoni lil qorti speċjalizzata tal-ġurisdizzjoni biex teżamina l-kwistjonijiet tar-ritorn jew il-kustodja tal-wild, minkejja li qorti kienet diġà adita bi proċedura fuq il-mertu dwar ir-responsabbiltà tal-ġenituri fir-rigward tal-wild ( 155 ), fil-kuntest tal-eżami ta’ dispożizzjonijiet relatati mad-determinazzjoni tal-qorti nazzjonali li għandha ġurisdizzjoni li taqa’ taħt l-għażla tal-Istati Membri. Huwa interessanti li wieħed jinnota li, f’dan il-każ, il-Qorti tal-Ġustizzja ħadet inkunsiderazzjoni l-għan tal-ħeffa tal-proċeduri, stipulat fir-Regolament Nru 2201/2003 ( 156 ).

124.

Madankollu, fi kwistjonijiet li għandhom x’jaqsmu ma’ ksur tad-dritt tal-kompetizzjoni, il-qafas leġiżlattiv li fih hija stabbilita l-konċentrazzjoni tal-ġurisdizzjonijiet fi Stat Membru ( 157 ) huwa differenti ħafna. Hemm lok, fil-fehma tiegħi, li wieħed jinnota l-assenza ta’ limiti f’materji ta’ delitt jew kważi-delitt bħal dawk li jirriżultaw mill-għan speċifiku b’mod partikolari tar-Regolament Nru 4/2009 ( 158 ) u, fir-rigward tal-kawża li tat lok għas-sentenza Sanders u Huber, il-karatteristiċi partikolari tal-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni fid-dawl tal-għanijiet ta’ dan ir-regolament ( 159 ).

125.

F’dan is-sens, naqbel mal-opinjonijiet espressi preċedentement minn avukati ġenerali oħrajn dwar l-awtonomija tal-Istati Membri fir-rigward tal-konċentrazzjoni tal-ġurisdizzjonijiet territorjali li jirriżultaw jew le mit-tqassim tal-ġurisdizzjonijiet ratione materiae, limitat mill-assenza ta’ detriment għall-effettività tar-Regolament Nru 1215/2012 u mill-prinċipju ta’ ekwivalenza ( 160 ).

126.

Barra minn hekk, ladarba s-suġġett tal-azzjonijiet inkwistjoni għandu rwol importanti fl-analiżi tal-Qorti tal-Ġustizzja ( 161 ), huwa xieraq li jiġu enfasizzati l-elementi li jikkaratterizzaw b’mod iktar partikolari l-kontenzjuż dwar il-kumpens għal prattiki antikompetittivi.

127.

L-ewwel, għandu jitfakkar li ma hemm l-ebda leġiżlazzjoni dwar il-kundizzjonijiet proċedurali ta’ implimentazzjoni tal-azzjonijiet fi kwistjonijiet li għandhom x’jaqsmu mad-dritt tal-kompetizzjoni, fatt li jiġġustifika li l-Istati Membri, fil-kuntest tal-organizzazzjoni ġudizzjarja tagħhom, jiddeterminaw liema hija l-qorti li għandha ġurisdizzjoni ratione materiae u l-portata tat-territorju ġurisdizzjonali tagħha, suġġett għall-osservanza tal-prinċipji ta’ ekwivalenza ( 162 ) u ta’ effettività ( 163 ).

128.

It-tieni, inqis, bħall-Kummissjoni, li għandhom jittieħdu inkunsiderazzjoni d-dħul fis-seħħ u t-traspożizzjoni tad-Direttiva 2014/104 ( 164 ) kif ukoll il-kumplessità teknika tar-regoli applikabbli għall-azzjonijiet għad-danni għall-ksur tad-dispożizzjonijiet tad-dritt tal-kompetizzjoni ( 165 ).

129.

Għal dawn ir-raġunijiet, jidhirli li huwa essenzjali li, biex tagħti risposta lill-qorti tar-rinviju, il-Qorti tal-Ġustizzja tispira ruħha mill-kliem tas-sentenzi tas‑16 ta’ Mejju 2013, Melzer ( 166 ), jew CDC Hydrogen Peroxide, dwar il-ġurisdizzjoni f’materji ta’ delitt jew kważi‑delitt, fejn tintuża l-espressjoni “il-qorti li fl-ambitu tal-ġurisdizzjoni tagħha […]”.

130.

Fid-dawl ta’ dawn il-kunsiderazzjonijiet kollha relatati mal-konċentrazzjoni tal-ġurisdizzjonijiet tal-qrati, nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja tinterpreta l-punt 2 tal-Artikolu 7 tar-Regolament Nru 1215/2012 fis-sens li, għalkemm jiddetermina l-ġurisdizzjoni territorjali fil-livell kemm internazzjonali kif ukoll nazzjonali tal-qrati li għandhom ġurisdizzjoni biex jieħdu konjizzjoni ta’ tilwim transkonfinali f’materji ta’ delitt jew kważi‑delitt, l-Istati Membri għandhom il-possibbiltà li jagħżlu li jikkonċentraw it-trattament ta’ dan it-tilwim quddiem ċerti qrati, fil-kuntest tal-organizzazzjoni ġudizzjarja tagħhom, suġġett għall-osservanza tal-prinċipji ta’ ekwivalenza u ta’ effettività. B’mod partikolari, fil-qasam tad-dritt tal-kompetizzjoni, l-Istati Membri għandhom jiżguraw li r-regoli li huma jistabbilixxu jew li huma japplikaw ma jippreġudikawx l-applikazzjoni effettiva tal-Artikoli 101 u 102 TFUE.

131.

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet kollha preċedenti, nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja tirrispondi kif ġej għad-domanda preliminari magħmula mill-Juzgado de lo Mercantil no 2 de Madrid (il-Qorti Kummerċjali Nru 2 ta’ Madrid, Spanja):

Il-punt 2 tal-Artikolu 7 tar-Regolament (UE) 1215/2012 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat‑12 ta’ Diċembru 2012 dwar il-ġurisdizzjoni u r-rikonoxximent u l-eżekuzzjoni ta’ sentenzi fi kwistjonijiet ċivili u kummerċjali, għandu jiġi interpretat fis-sens: