31.8.2017   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 288/120

Relatur:

Luca JAHIER

1.1

Il-kultura għandha rwol importanti x’taqdi fl-ambjent politiku globali attwali fejn ir-rispett għad-drittijiet tal-bniedem, it-tolleranza, il-kooperazzjoni u s-solidarjetà reċiproka għal darb’oħra huma mhedda. B’hekk, il-KESE jilqa’ l-Komunikazzjoni Konġunta, li turi fehim ċar tal-impatt tal-kultura, hija kompendju impressjonanti ta’ programmi eżistenti fil-livell tal-UE u f’dak nazzjonali u tenfasizza oqsma potenzjali ta’ azzjoni fil-qasam tal-iskambju kulturali internazzjonali.

1.2

Il-KESE issa jitlob għal pass ’il quddiem, minn test “lejn strateġija tal-UE” għall-adozzjoni u l-implimentazzjoni sussegwenti ta’ strateġija u pjan ta’ azzjoni ċari. Il-pjan ta’ azzjoni jenħtieġ li jindirizza erba’ ħtiġijiet strutturali: jiċċara l-governanza fil-livell tal-UE; ifittex li jikkoordina u joffri appoġġ sussidjarju fil-livell tal-Istati Membri; jiċċara l-aspetti finanzjarji; u jippromovi netwerks ta’ atturi kulturali interrelatati, li jirrappreżentaw soċjetà ċivili kulturali b’saħħitha.

1.3

Sabiex l-importanza tal-kultura għas-sostenibbiltà tiġi rikonoxxuta b’mod sħiħ, il-KESE jitlob li l-kultura tkun rikonoxxuta bħala r-raba’ pilastru tal-iżvilupp sostenibbli, bl-istess mod tal-pilastru ekonomiku, dak soċjali u dak ambjentali.

1.4

Il-KESE jilqa’ l-fatt li l-kultura hija rikonoxxuta bħala pedament kruċjali għall-paċi u l-istabilità. Għaldaqstant il-kultura hija ta’ importanza ewlenija biex jitkattar l-għan ewlieni tal-Unjoni Ewropea, li “tippromwovi l-paċi, il-valuri tagħha u l-benesseri tal-popli tagħha” (Artikolu 3 tat-TUE). Għaldaqstant il-KESE jistieden lill-UE, abbażi tal-esperjenza tal-Ewropa stess, biex tieħu postha bħala mexxejja globali fil-prattika, il-protezzjoni u l-promozzjoni tal-paċi dinjija.

1.4.1

Din tista’ pereżempju tkun promossa billi jiġou żviluppati inizjattivi sperimentali bħall-inizjattiva l-ġdida “White Dove”, ibbażata fuq ir-rwol tal-UE fil-proċess ta’ paċi fl-Irlanda ta’ Fuq, li jżid fergħa kulturali u ta’ bini tal-paċi tant meħtieġa fl-istrateġiji ta’ riżoluzzjoni tal-kunflitti.

1.4.2

Il-promozzjoni tal-kultura bħala pilastru għall-paċi u l-istabilità timxi id f’id mal-attenzjoni li għandha tingħata lil-libertà tal-espressjoni artistika bħala dritt tal-bniedem u l-appoġġ għal inizjattivi globali li jħarsu d-drittijiet tal-artisti, kif ukoll l-iżvilupp ulterjuri ta’ inizjattivi bħal dawn fil-livell Ewropew.

1.4.3

Il-KESE huwa konxju tal-użu żbaljat possibbli u l-manipulazzjoni tal-kultura biex tiġi żviluppata aġenda awtoritarja, populista jew ta’ tip politiku ieħor. L-iskambji tal-UE jippermettu li jitqiesu l-fehmiet ta’ partijiet interessati multipli u approċċi pluralistiċi, mingħajr l-ebda element ta’ kontroll tipiku ta’ propoganda. Abbażi tar-rikkezza straordinarja tad-diversità, il-kultura bilfors ser tiġġieled kontra t-tendenzi populisti u l-propaganda kulturali mmexxija mill-istat, tibni pontijiet bejn il-popli u tiftaħ opportunitajiet għal kooperazzjoni aktar mill-qrib u għall-iskambji.

1.5

Il-KESE jenfasizza l-importanza tas-soċjetà ċivili bħala protagonisti fis-soċjetà sostenibbli u fl-iżvilupp tal-inizjattivi kollha fil-qasam tal-kultura. Għalhekk l-UE għandha tinvesti biex tappoġġa l-iżvilupp ta’ soċjetà ċivili strutturata fil-qasam tal-kultura.

1.5.1

Il-KESE jenfasizza l-interess ta’ programmi li jesploraw ir-rabtiet tal-kultura ma’ strateġiji ta’ żvilupp ekonomiku, soċjali u politiku, li jressqu lill-kultura lejn iċ-ċentru tal-isfera politika.

1.5.2

Il-KESE iħeġġeġ l-iżvilupp ta’ programmi ta’ studju u skambju fil-qasam tal-kultura fis-sens usa’, li jadattaw il-mudell tal-programm ta’ suċċess ERASMUS+.

1.5.3

Il-KESE jsejjaħ it-talba sabiex jinħoloq forum tas-soċjetà ċivili kulturali, li tinkludi lill-partijiet ikkonċernati kollha rilevanti. Il-KESE ser jimpenja ruħu biex jappoġġja dawn il-konsultazzjonijiet u d-djalogi fis-snin li ġejjin.

1.6

Il-KESE jirrikonoxxi l-importanza tal-kultura u tal-industriji kreattivi bħala fattur ewlieni fit-tkabbir ekonomiku, il-ħolqien tal-impjiegi u l-iżvilupp sostenibbli. Il-Komunikazzjoni tenfasizza għadd ta’ aspetti u programmi, li l-KESE jappoġġja bis-sħiħ. Għaldaqstant il-Kumitat iħeġġeġ investiment adegwat f’dan il-qasam.

1.6.1

L-iżvilupp tal-ħiliet fil-kultura u l-industriji kreattivi jwittu t-triq sabiex jiġi żviluppat dan il-potenzjal.

1.6.2

Il-KESE jappoġġja l-iżvilupp ta’ skema ta’ “Kapitali tal-Kultura” fuq skala internazzjonali, f’kooperazzjoni mal-Kunsill tal-Ewropa u mal-UNESCO, kif ukoll it-tisħiħ tan-netwerks tal-bliet eżistenti fl-iskambji ta’ bejniethom dwar kwistjonijiet kulturali.

1.7

Il-Kumitat jenfasizza li perspettiva kulturali jenħtieġ li tkun integrata fil-qalba tal-ftehimiet internazzjonali futuri kollha, pereżempju s-sħubija l-ġdida mal-pajjiżi AKP wara l-2020.

1.8

Il-KESE jemmen li d-dinamika pożittiva tas-Sena Ewropea tal-Wirt Kulturali 2018 li ġejja għandha tintuża biex titħeġġeġ l-adozzjoni u l-implimentazzjoni sussegwenti ta’ pjan ta’ azzjoni għall-kultura fir-relazzjonijiet internazzjonali.

2.1

Il-Komunikazzjoni Konġunta tiddeskrivi approċċi lejn strateġija tal-UE għar-relazzjonijiet kulturali internazzjonali fil-qafas tar-rwol tal-UE bħala attur globali.

2.2

Il-Komunikazzjoni tipproponi tliet pilastri għal din l-istrateġija: (1) prinċipji gwida għal azzjoni tal-UE, (2) tliet fergħat ewlenin għal azzjoni bħal din u (3) proposta għal approċċ strateġiku lejn id-diplomazija kulturali.

2.3

Il-prinċipji gwida proposti jenfasizzaw il-ħtieġa li titħeġġeġ id-diversità kulturali u r-rispett għad-drittijiet tal-bniedem bħala pedamenti essenzjali għad-demokrazija, l-istabilità u l-iżvilupp sostenibbli, inkluża l-libertà tal-opinjoni u tal-espressjoni artistika, u l-ħtieġa li mmorru lil hinn minn sempliċi projezzjoni tad-diversità tal-kulturi Ewropej, billi nenfasizzaw ir-reċiproċità, u b’hekk ir-rispett reċiproku u d-djalogu interkulturali. Barra minn hekk, il-Komunikazzjoni tenfasizza l-ħtieġa għall-komplementarjetà u s-sussidjarjetà fir-rigward tal-isforzi eżistenti tal-Istati Membri. Hija tħeġġeġ approċċ trasversali, li jmur lil hinn mill-arti fis-sens strett tat-terminu u jinkludi politiki u attivitajiet fl-oqsma tad-djalogu interkulturali, tat-turiżmu, tal-edukazzjoni, tar-riċerka u tal-industrija kreattiva. Fl-aħħar nett, il-Komunikazzjoni tiċċara l-ħtieġa li tiġi evitata d-duplikazzjoni, billi jittieħdu inkunsiderazzjoni l-oqfsa ta’ kooperazzjoni eżistenti u l-istrumenti finanzjarji — jiġifieri programmi tematiċi speċifiċi u oqfsa ta’ kooperazzjoni ġeografika diġà proposti mill-UE.

2.4

It-tliet flussi ta’ ħidma proposti għall-iżvilupp tal-kooperazzjoni kulturali ma’ pajjiżi msieħba huma (a) l-appoġġ tal-kultura bħala magna għal tkabbir ekonomiku u soċjali sostenibbli, (b) il-promozzjoni tal-kultura u tad-djalogu interkulturali għal relazzjonijiet paċifiċi bejn il-komunitajiet u (c) it-tisħiħ tal-kooperazzjoni fil-wirt interkulturali.

2.5

Il-fluss li jappoġġja l-kultura bħala magna għal tkabbir ekonomiku u soċjali sostenibbli jissuġġerixxi li ngħinu lil pajjiżi oħrajn jiżviluppaw politiki kulturali, insaħħu l-industriji kulturali u kreattivi u nappoġġjaw ir-rwol tal-awtoritajiet lokali fil-pajjiżi msieħba.

2.6

L-iżvilupp tal-politiki kulturali jistgħu jiġu appoġġjati billi jissaħħu d-djalogi dwar il-politika kif ukoll is-sistemi ta’ governanza, inkluż permezz ta’ skambju mmirat ta’ esperjenza.

2.7

Ir-rwol tal-industriji kulturali u kreattivi fil-promozzjoni ta’ tkabbir intelliġenti, sostenibbli u inklużiv huwa enfasizzat, u juri li l-kultura tikkontribwixxi 1,5–3,7 % tal-PDG f’pajjiżi bi dħul baxx u medju (l-Indikaturi tal-Kultura għall-Iżvilupp tal-UNESCO). Għaldaqstant, il-Komunikazzjoni tipproponi l-kondiviżjoni tal-esperjenzi biex dan is-settur ikompli jiżviluppa, jissaħħu l-hubs u r-raggruppamenti kreattivi u jiġu żviluppati l-ħiliet rilevanti, kif ukoll jinbena qafas regolatorju sod li jipprovdi appoġġ lill-SMEs u lill-kooperazzjoni territorjali.

2.8

L-importanza tal-appoġġ tal-kultura fl-iżvilupp urban hija enfasizzata, b’enfasi fuq l-impatt tagħha f’termini ta’ tkabbir u koeżjoni soċjali; tissemma wkoll il-ħtieġa li jkun hemm spazju pubbliku disponibbli għal kulħadd, kif ukoll l-impatt ta’ programmi awdjoviżivi u tal-arkitettura.

2.9

It-tieni fluss ta’ ħidma propost fil-Komunikazzjoni — il-promozzjoni tal-kultura u d-djalogu interkulturali għal relazzjonijiet paċifiċi bejn il-komunitajiet — jissuġġerixxi appoġġ għall-kooperazzjoni, id-djalogu u l-mobilità fost l-operaturi kulturali u x-xogħlijiet artistiċi.

2.10

Tissemma l-kapaċità tad-djalogu interkulturali biex irawwem il-bini tal-paċi, bil-kultura bħala għodda kemm għall-prevenzjoni tal-kunflitti kif ukoll bħala rikonċiljazzjoni f’soċjetajiet li għaddew minn kunflitti u ġew elenkati diversi strumenti eżistenti.

2.11

It-tielet fergħa proposta fil-Komunikazzjoni hija t-tisħiħ tal-kooperazzjoni fil-qasam tal-wirt kulturali bħala wirja importanti tad-diversità kulturali u għodda għall-promozzjoni tat-turiżmu u tat-tkabbir ekonomiku. Għaldaqstant huwa ssuġġerit li tiġi appoġġjata r-riċerka dwar il-wirt kulturali, jiġi miġġieled it-traffikar u jsir kontribut għall-isforzi internazzjonali, immexxija mill-UNESCO, biex nipproteġu s-siti ta’ wirt kulturali.

2.12

Fit-tielet pilastru, il-Komunikazzjoni tipproponi approċċ strateġiku tal-UE lejn id-diplomazija kulturali, billi tħeġġeġ il-kooperazzjoni bejn il-partijiet ikkonċernati kollha sabiex ikunu żgurati l-kumplimentarjetà u s-sinerġija: il-gvernijiet fil-livelli kollha, l-organizzazzjonijiet kulturali lokali u s-soċjetà ċivili, il-Kummissjoni u r-Rappreżentant Għoli tagħha, l-Istati Membri u l-istituti kulturali tagħhom. Huma ssuġġeriti formati diversi għal kooperazzjoni msaħħa.

2.13

Barra minn hekk, il-Komunikazzjoni tenfasizza l-importanza ta’ skambji interkulturali bejn l-istudenti, ir-riċerkaturi u l-alunni permezz ta’ skemi ta’ skambju eżistenti u li għad iridu jiġu żviluppati.

3.1

Il-KESE jilqa’ l-Komunikazzjoni Konġunta proposta mill-Kummissjoni Ewropea u r-Rappreżentant Għoli. F’dan il-mument, meta l-frammentazzjoni soċjali u t-tendenzi populisti qegħdin jibdew jinħassu, il-kultura għandha rwol dejjem akbar x’taqdi biex jissaħħu r-rabtiet bejn is-soċjetà ċivili, jiġi promoss il-fehim reċiproku, jitħeġġu d-diversità u l-iskambju u jiġu miġġielda l-fehmiet semplistiċi.

3.2

Il-Komunikazzjoni turi fehim ċar tal-impatt tal-kultura, tikkostitwixxi kompendju impressjonanti ta’ miżuri eżistenti fil-livell tal-UE u f’dak nazzjonali u tenfasizza oqsma potenzjali differenti għal azzjoni fil-qasam tal-iskambju kulturali u d-diplomazija.

3.3

Madankollu, il-Kumitat issa qed jisħaq fuq il-ħtieġa li l-istrateġija titmexxa pass ieħor ’il quddiem. Pjan ta’ Azzjoni jeħtieġ li jiddefinixxi l-punti fokali preċiżi u l-pajjiżi strateġikament rilevanti, li jippermetti approċċ immirat u evalwazzjoni konsistenti tal-ewwel fażi tal-istrateġija, b’kunsiderazzjoni tal-Istrument eżistenti tal-Kooperazzjoni għall-Iżvilupp (DCI 2014-2020). Ir-rilevanza tal-istrateġija fid-dawl tal-kooperazzjoni mal-pajjiżi tal-viċinat tal-UE u tat-tkabbir jenħtieġ li tkun enfasizzata.

3.4

Il-kultura fir-relazzjonijiet esterni ma tistax titqies bħala newtrali u indipendenti mill-kuntest politiku tal-pajjiżi involuti. L-eżempji kemm storiċi kif ukoll dawk tal-lum juru l-użu żbaljat possibbli u l-manipulazzjoni tal-kultura biex tiġi żviluppata aġenda awtoritarja, populista jew ta’ tip politiku ieħor. Għaldaqstant, għalkemm il-kultura fl-iskambji tal-UE ċertament isservi aġenda, huwa importanti li jiġi enfasizzat li, kuntrarju tal-propaganda, l-iskambji tal-UE jippermettu l-fehmiet ta’ diversi partijiet ikkonċernati u approċċi pluralistiċi. Għaldaqstant l-UE tinjora l-element ta’ kontroll tipiku tal-propaganda. F’dan is-sens, kultura bbażata fuq ir-rikkezza straordinarja tad-diversità bla dubju ser tiġġieled kontra t-tendenzi populisti u l-propaganda kulturali mmexxija mill-istat, tibni pontijiet bejn il-popli, twaqqa’ l-ħitan li qegħdin jitilgħu, issewwi l-preġudizzju li qed jikber u tiftaħ opportunitajiet għal kooperazzjoni aktar mill-qrib u għall-iskambji.

3.5

L-edukazzjoni kulturali bbażata fuq il-proċessi kreattivi u l-valorizzazzjoni tad-diversità, inkluż l-iskambju interkulturali, jistgħu jiżviluppaw aktar l-għarfien u r-reżilstenza tan-nies dwar l-użu tal-kultura f’sens populist.

3.6

Il-Kumitat jenfasizza wkoll li fid-dawl tad-diversi direttorati u partijiet ikkonċernati involuti, trid tiġi stabbilita struttura ta’ governanza ċara li tiggwida l-kooperazzjoni sabiex jinħolqu proposti u riżultati ċari. Madankollu din l-istruttura jenħtieġ li tkun flessibbli biex ma żżidx aktar piż amministrattiv. L-amministratur ewlieni tal-fondi disponibbli jenħtieġ li jkun definit.

3.7

Għalkemm il-kultura jenħtieġ li jkollha wkoll valur indipendenti, il-KESE jenfasizza wkoll il-ħtieġa li l-kultura tiġi integrata fl-oqsma relatati, li jippermetti li l-kultura tippromovi għanijiet u azzjonijiet li ġew maqbula u li tiġi rikonoxxuta l-importanza tagħha għall-proġett Ewropew. Madankollu, bħalissa, il-kultura tinsab nieqsa mill-pjani ta’ azzjoni, inkluż il-Programm ta’ Ħidma tal-Kummissjoni għall-2017. Il-kultura għandha tkun dejjem aktar preżenti fil-prijoritajiet u l-azzjonijiet tal-Kummissjoni Ewropea u l-ewwel azzjonijiet konkreti għandhom jiġu inklużi fil-Programm ta’ Ħidma tal-Kummissjoni Ewropea għall-2018.

3.8

Il-kultura hija essenzjali għat-tisħiħ tar-rwol tal-UE bħala attur globali, inkluż fl-oqsma fokali msemmija direttament, b’mod partikolari l-Istrateġija tal-UE għas-Sirja, l-Istrateġija Globali tal-UE u s-Sħubija bejn l-UE u l-Afrika.

3.9

Fid-dawl tal-importanza tal-kultura u tal-industriji kreattivi, il-KESE jissuġġerixxi li jittieħdu dispożizzjonijiet li jiżguraw li l-kwistjonijiet relatati mal-oqsma tal-kultura u tal-industriji kreattivi jitqiesu fin-negozjati kollha futuri fil-livell internazzjonali, billi nibdew mill-mandat ta’ negozjar li jmiss għas-sħubija l-ġdida mal-pajjiżi AKP wara l-2020. Dan jinkludi negozjati kummerċjali, li fihom l-UE għandha tieħu l-miżuri meħtieġa biex tapoġġja, tipproteġi u tippromovi l-attivitajiet kulturali Ewropej (1).

3.10

Il-KESE għandu jinkludi s-suġġett tal-kultura fil-korpi permanenti li jimmaniġġja, u fil-ħidma ordinarju tiegħu.

3.11

Il-KESE jilqa’ r-rikonoxximent tal-importanza tal-kultura għall-iżvilupp tas-soċjetajiet tagħna u l-impatt tagħha fuq kwistjonijiet ta’ politika ewlenin. Madankollu, il-KESE jenfasizza li l-arti u l-kultura m’għandhomx jiġu ridotti biss għall-valur strateġiku u materjali tagħhom, iżda għandhom ikunu rikonoxxuti wkoll għall-valur intrinsiku tagħhom ta’ sinjali tal-umanità magħquda tagħna.

3.12

Id-“drittijiet kulturali” huma msemmija fil-qosor, iżda l-istrateġija għandha tirrifletti fuq dan il-prinċipju ta’ valuri Ewropej bħala pedament ta’ fehim, skambju u żvilupp kulturali. L-istrateġija tista’ wkoll tieħu nota tal-ħidma importanti żviluppati mir-relatur speċjali fil-qasam tad-drittijiet kulturali (OHCHR) (2).

3.13

Għalkemm il-Komunikazzjoni tistqarr li n-nies spiss jikkomunikaw bejn il-fruntieri permezz ta’ għodod diġitali, u li d-domanda għall-iskambju u għall-kooperazzjoni interkulturali żdiedet fir-ritmu tar-revoluzzjoni diġitali, ma tingħatax biżżejjed attenzjoni lill-implikazzjonijiet u l-potenzjal li għandha din il-bidla diġitali għar-relazzjonijiet kulturali internazzjonali. Għaldaqstant huwa kruċjali li ssir riċerka u jiġi assorbit l-impatt tal-bidla diġitali, waqt li jiġi kkunsidrat, b’modpartikolari, l-impatt fuq l-iskambju interkulturali bejn in-nies, u jiġu eżaminati kemm il-potenzjal tagħha kif ukoll ir-riskju tagħha ta’ preġudizzju u informazzjoni żbaljata. F’dan is-sens, l-iskambji kulturali jippermettu lin-nies jiżviluppaw interessi u jħeġġu l-aċċess għall-informazzjoni u r-riżorsi disponibbli online.

3.14

Ir-referenza għall-għodod diġitali bħala xprunaturi għal dan l-iskambju li dejjem jikber hija dubjuża, peress li l-bidliet ekonomiċi u l-isfidi soċjali jistgħu jitqiesu bħala l-forza dominanti fl-avvanz ta’ movimenti globali.

3.15

Fid-dawl tal-avvenimenti attwali, il-KESE jissuġġerixxi li jiġi inkluż id-djalogu interreliġjuż bħala element tad-djalogu interkulturali fil-Komunikazzjoni, inklużi l-organizzazzjonijiet filosofiċi u mhux konfessjonali, skont il-preambolu tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea li tittieħed ispirazzjoni mill-“wirt kulturali, reliġjuż u umanista tal-Ewropa” u l-Artikolu 17 tat-TFUE. Dan jista’ jkun promoss permezz ta’ inizjattivi sperimentali, bħall-faċilitajiet għal studenti u studjużi ta’ universitajiet reliġjużi u ta’ skejjel reliġjużi ta’ tagħlim fil-kuntest tal-programm Erasmus+.

3.16

Il-Komunikazzjoni ssemmi l-impatt tal-kultura għall-iżvilupp sostenibbli bħala subsezzjoni tat-tkabbir ekonomiku inklużiv u bilanċjat (3). Il-KESE jiddispjaċih li din il-kwistjoni mhix enfasizzata biżżejjed, waqt li jiġu kkunsidrati l-ideat biex il-kultura ssir pilastru indipendenti li jappoġġja s-sostenibbiltà. F’dawn l-aħħar snin għadd li qed jiżdied ta’ organizzazzjonijiet (4) ħaddnu din il-fehma, li tenfasizza li l-kultura jeħtieġ li titqies daqstant importanti daqs dimensjonijiet oħrajn tal-iżvilupp: l-ekonomija, l-inklużjoni soċjali u l-ambjent. Il-KESE jappoġġja bis-sħiħ dan l-approċċ. Min-naħa tagħha din hija relatata mal-ikkunsidrar tal-kultura bħala komponent ewlieni tal-bini ta’ komunità inklużiva.

3.17

Il-KESE jenfasizza ċ-ċentralità tal-proċessi ta’ kokreazzjoni għall-iżvilupp u l-iskambju artistiċi, fattur li mhuwiex imsemmi fil-Komunikazzjoni. Il-kokreazzjoni mhux biss ittejjeb l-iskambju u t-tagħlim fil-livell tal-għajn, iżda tista’ twassal ukoll għal xogħol innovattiv li jkattar kemm l-iżvilupp kif ukoll it-tkabbir artistiku, inkluż l-iżvilupp ekonomiku u dak soċjali.

3.18

Il-Kumitat jenfasizza li l-iskambju kulturali u d-djalogu jenħtieġ li jkunu bbażati fuq data oġġettiva, li tippermetti l-aqwa tqabbil ta’ relazzjonijiet kulturali u artistiċi ma’ pajjiż jew reġjun partikolari. Dan jitlob biex il-prattiki kulturali kif ukoll il-vantaġġi u l-isfidi jġu studjati, kemm fil-pajiżi msieħba kif ukoll magħhom. Inizjattiva interessanti waħda hija l-Kompendju ta’ Politiki u Tendenzi Kulturali fl-Ewropa tal-Kunsill tal-Ewropa.

3.19

Barra minn hekk, l-approċċi fit-tul li huma meħtieġa jirrikjedu monitoraġġ u reviżjoni kontinwi, biex jiżguraw impatt u benefiċċju reċiproku mill-iskambji kulturali u l-interazzjonijiet.

3.20

Il-finanzjament għat-traduzzjoni u l-interpretazzjoni tal-iskambji jenħtieġ li jiġi kkunsidrat fit-tfassil ta’ programmi li jippromwovu l-iskambji kulturali.

3.21

Meta jitfasslu programmi ġodda, il-KESE jenfasizza l-ħtieġa li l-programm jiġi kkomunikat kemm fl-UE kif ukoll lill-pajjiżi msieħba u liċ-ċittadini tagħhom, ikun hemm spjegazzjoni tal-approċċ, promozzjoni tal-inizjattivi u l-għoti ta’ informazzjoni dwar l-opportunitajiet ta’ finanzjament. Jistgħu jiġu żviluppati mezzi eżistenti differenti (Euronews, skemi ta’ premijiet kulturali) bħala appoġġ għal dan l-isforz.

3.22

Barra minn hekk, il-Kumitat jenfasizza li għandu jitqies ir-rwol tal-istrutturi sottonazzjonali, tar-reġjuni u tal-bliet, kif enfasizzat fl-Opinjoni adottata mill-Kumitat Ewropew tar-Reġjuni fis-7 u t-8 ta’ Frar 2017.

3.23

Il-Kumitat jenfasizza li huwa ta’ importanza kbira li jitħeġġeġ l-iskambju miftuħ u jissolva n-nuqqas ta’ qbil bejn l-Istati Membri dwar il-pussess ta’ artefatti li jagħmlu parti mill-wirt kulturali nazzjonali.

3.24

Waqt li l-KESE jilqa’ din il-Komunikazzjoni u huwa ħerqan li jara li l-proposti jissarrfu f’azzjoni speċifika, huwa jixtieq ikompli jelabora dwar oqsma li mhumiex enfasizzati biżżejjed f’din il-proposta: (a) il-kultura bħala pilastru għall-paċi u l-istabilità, (b) il-kultura u s-soċjetà ċivili u (c) il-kultura u l-industriji kreattivi għat-tkabbir u l-iżvilupp sostenibbli.

3.25

Fid-dawl tal-importanza u l-viżibilità tas-Sena Ewropea għall-Wirt Kulturali li ġejja, il-KESE jissuġġerixxi li dan il-qafas u d-dinamika pożittiva jintużaw biex jiġi żviluppat u mniedi l-pjan ta’ azzjoni għall-kultura fir-relazzjonijiet esterni fl-2018.

4.1

Il-KESE jilqa’ l-fatt li l-kultura hija rikonoxxuta bħala pilastru kruċjali għall-paċi u l-istabilità. Għaldaqstant il-kultura hija ta’ importanza ewlenija biex jitkattar l-għan ewlieni tal-Unjoni Ewropea, li “tippromwovi l-paċi, il-valuri tagħha u l-benesseri tal-popli tagħha” (Artikolu 3 TUE).

4.2

L-Unjoni Ewropea trid tieħu l-post li jistħoqqilha bħala mexxejja globali fil-prattika, il-protezzjoni u l-promozzjoni tal-paċi fid-dinja kollha. Il-mudell rebbieħ tal-Premju Nobel, li wara l-gwerer dinjija ħoloq l-itwal perjodu ta’ paċi u prosperità fl-Ewropa, huwa xhieda tal-kapaċità tagħha li tmexxi lid-dinja f’dan il-qasam. Ir-rekord tal-UE fid-drittijiet tal-bniedem u d-demokrazija, tal-ugwaljanza, tat-tolleranza, tal-fehim u tar-rispett reċiproku huwa l-aħjar wieħed fl-arena internazzjonali. Il-motto tal-UE, “Maqgħuda fid-Diversità”, għandu reżonanza akbar, fid-dawl tal-isfidi globali tad-dinja tal-lum, milli fi kwalunkwe żmien ieħor fl-istorja tagħha ta’ sittin sena.

4.3

Il-KESE jenfasizza l-importanza ta’ skambju fil-qasam tal-prevenzjoni ta’ konflitti, tar-riżoluzzjoni u tar-rikonċiljazzjoni ta’ wara l-kunflitt. L-ispazju pprovdut permezz tal-kultura u l-arti jippermetti li jsiru skambji miftuħa u tiġi żviluppata fiduċja reċiproka. Għalkemm tissemma l-kultura f’sitwazzjonijiet qabel u wara l-kunflitti, dan l-aspett jeħtieġ li jkun elaborat b’mod partikolari peress li l-operaturi kulturali minn pajjiżi terzi wkoll għandhom rikkezza ta’ għarfien espert f’dan ir-rigward, li jippermetti riflessjonijiet li huma ta’ benefiċċju b’mod reċiproku. Ir-rispett għad-drittijiet kulturali tal-bniedem għandu jiġi inkorporat fil-ftehimiet ta’ paċi, li jippermetti wkoll li jiġu rispettati l-minoritajiet kulturali f’żoni ta’ wara l-konflitt (5).

4.4

Ir-rwol tal-UE fil-proċess ta’ paċi fl-Irlanda ta’ Fuq huwa interessanti bħala bażi possibbli għal strateġija ta’ bini tal-paċi f’livell globali. Pereżempju, inizjattiva “White Dove” ġdida tista’ tkun imnebbħa mir-rwol li għandha l-UE fil-proċess ta’ paċi fl-Irlanda ta’ Fuq permezz tal-programm uniku tagħha PEACE (6). Jekk din tilħaq lil kulħadd fuq bażi globali, tista’ tkun totalment inklużiva, u tiżgura kontribut lokali mis-soċjetà ċivili u dik politika. Tista’ tkun konnessa mal-Korp Ewropew il-ġdid ta’ Solidarjetà tal-KE u timita l-mudell ta’ ERASMUS+ iżda ma tkunx esklużiva għaż-żgħażagħ biss. Tista’ tikkoopera mal-miżuri kollha tal-UE fil-qasam tad-difiża, tas-sigurtà u tad-diplomazija, u żżid fergħa kulturali u ta’ bini tal-paċi ferm meħtieġa fl-istrateġiji ta’ riżoluzzjoni tal-kunflitti. B’hekk tippromovi d-djalogu transkulturali, ir-rispett reċiproku, it-tolleranza u l-fehim permezz tal-kultura, l-edukazzjoni u l-midja.

4.5

Il-KESE jiġbed l-attenzjoni għar-rwol tas-soċjetà ċivili organizzata, tal-fondazzjonijiet politiċi u tal-awtoritajiet lokali fil-bini tal-paċi u r-rikonċiljazzjoni. L-esperjenza tagħhom trid tkun sfruttata u l-perspettivi tagħhom għandhom jiġu integrati u mħeġġa.

4.6

Il-Kumitat jenfasizza li biex jiġu promossi l-paċi u l-istabilità, l-inizjattivi kulturali u l-iskambji jridu jkunu żviluppati f’kooperazzjoni mal-atturi lokali u għandu jkun hemm sforzi biex jintlaħqu ċ-ċittadini lokali, lil hinn miċ-ċirki normalment immirati mill-programmi kulturali u artistiċi.

4.7

Fuq livell intergovernattiv, l-inizjattivi tal-Kunsill tal-Ewropa huma ta’ min ifaħħarhom. Il-kooperazzjoni mal-KtE tista’ tissaħħaħ biex jinsilet l-għarfien espert fir-rigward ta’ dawk il-pajjiżi fi ħdan l-organizzazzjoni tagħhom li huma ġirien tal-UE. Il-KESE jiġbed l-attenzjoni, pereżempju, għall-Qafas ta’ Indikaturi dwar il-Kultura u d-Demokrazija, kif ukoll għall-inizjattiva Youth Peace Camp li tippermetti liż-żgħażagħ u lill-organizzazzjonijiet taż-żgħażagħ minn reġjuni milquta mill-kunflitti li jidħlu fi djalogu u f’attivitajiet ta’ trasformazzjoni tal-kunflitti li huma bbażati fuq l-edukazzjoni dwar id-drittijiet tal-bniedem u t-tagħlim interkulturali. Dan il-programm jista’ jkun mudell għal djalogu kulturali bejn iż-żgħażagħ.

4.8

Il-KESE jiġbed l-attenzjoni wkoll għall-impatt tal-kultura fuq il-kwistjonijiet ta’ sigurtà u sikurezza f’żoni urbani wkoll, kif żviluppat fl-istudju reċenti tiegħu dwar “Il-Kultura, il-Bliet u l-Identità fl-Ewropa” u jissuġġerixxi li għandhom jitħeġġu l-iskambji dwar l-esperjenzi pożittivi f’dan il-qasam (7).

4.9

Jenħtieġ li jiġi żviluppat il-fehim ulterjuri tal-impatt tal-kultura — u t-telf tagħha — fuq ir-radikalizzazzjoni taż-żgħażagħ. L-impatt ta’ attivitajiet kulturali u tal-wirt fuq l-istabilità u l-koeżjoni soċjali jrid ikun enfasizzat, u l-użu ħażin tal-kultura u tal-wirt bħala mezz għall-promozzjoni ta’ aġenda radikali jew nazzjonalista għandu jkun evitat.

4.10

Il-promozzjoni tal-kultura bħala pilastru għall-paċi u l-istabilità trid tmur id f’id mal-importanza tal-libertà tal-espressjoni artistika bħala dritt tal-bniedem. Inizjattivi globali li jappoġġjaw artisti ppersegwitati jeżistu fuq livell tal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili (eż. Freemuse, Observatoire de la Liberté de la Création Artistique). Għandu jiġi promoss l-iżvilupp tagħhom u n-netwerking tagħhom fil-panorama Ewropea tal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili.

5.1

Il-KESE jenfasizza l-ħtieġa għall-iżvilupp ta’ soċjetà ċivili attiva li tippromwovi t-tkabbir parteċipattiv u inklużiv u l-iżvilupp kulturali. L-attivitajiet tas-soċjetà ċivili jenħtieġ li jkunu msaħħa permezz ta’ djalogi u skambji kulturali u attivitajiet ta’ bini ta’ kapaċità (8). L-iżvilupp ta’ kapaċità amministrattiva fl-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili huwa element ewlieni biex jiġu żgurati l-kreazzjoni konġunta u l-iskambju bejn l-iskambju ugwali.

5.2

B’hekk il-KESE jaqbel mal-għan li jissaħħaħ l-appoġġ lill-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili attivi fil-qasam kulturali f’pajjiżi msieħba. Il-ħtieġa li jiġu integrati operaturi kulturali hija ġustament enfasizzata, u l-KESE jixtieq jenfasizza l-importanza ta’ dan l-isforz mhux biss għad-djalogu interkulturali, iżda wkoll għad-diversità kulturali u d-drittijiet kulturali.

5.3

Il-KESE jixtieq jenfasizza l-ħtieġa li jiġu involuti organizzazzjonijiet u fondazzjonijiet mhux governattivi, kemm fl-Ewropa kif ukoll fil-pajjiżi ġirien, bħala atturi u riżorsi siewja għas-suċċess tal-iskambji u tad-djalogu. Bħala tali, il-programmi tal-operaturi nazzjonali għandhom jintużaw u għandhom jinġabru flimkien il-forzi u jittieħdu tagħlimiet minnhom, eż. l-attivitajiet tal-Fondazzjoni Robert Bosch fir-relazzjonijiet internazzjonali u l-proġetti ta’ Interarts, pereżempju l-proġett tagħhom iffinanzjat mill-UE “Komunitajiet ta’ prattika għall-valur pubbliku tal-kultura fin-Nofsinhar tal-Mediterran — SouthMed CV” (iffinanzjat mill-programm EUROMED tad-DĠ NEAR) li għandu l-għan li jġib il-kultura mill-marġnijiet lejn iċ-ċentru tal-isfera pubblika, billi jesplora r-rabtiet potenzjali tiegħu ma’ strateġiji ta’ żvilupp ekonomiku, soċjali u politiku.

5.4

Huwa jiġbed l-attenzjoni għall-fatt li l-iskambji (inter)kulturali ma jridux ikunu limitati għall-artisti u l-partijiet ikkonċernati kulturali, iżda jenħtieġ li jinkludu dimensjoni qawwija ta’ ħidma ta’ kuntatt u parteċipazzjoni għaċ-ċittadini kollha. Minkejja l-isforzi biex jiġi solvut dan, l-iskambji kulturali u artistiċi għandhom it-tendenza li jindirizzaw numru ristrett ta’ persuni spiss bi sfond soċjali, kulturali u edukattiv simili. Għaldaqstant, l-inklużjoni espliċita ta’ skambju fuq inizjattivi kulturali parteċipattivi u l-iżvilupp tal-edukazzjoni tal-arti jenħtieġ li jkunu parti mill-programmi kulturali. B’hekk biss jista’ wieħed jisfrutta l-potenzjal tal-arti u tal-kultura għall-promozzjoni tal-istabilità, il-paċi u l-iżvilupp sostenibbli.

5.5

Il-KESE għandu stima kbira lejn il-programm ERASMUS+ u l-importanza tiegħu għall-iskambju u l-fehim u t-tagħlim reċiproċi. Inizjattivi simili għall-operaturi kulturali u ċ-ċittadini attivi fil-kultura u l-arti ma jeżistux fil-livell tal-UE. Jista’ jiġi kkunsidrat l-iżvilupp ta’ programm speċifiku ta’ skambju u mobilità għall-arti u l-kultura fid-definizzjoni usa’ tagħhom.

5.6

Jeżistu bosta programmi ta’ skambji u ta’ żjarat ta’ studju għall-artisti u għall-operaturi kulturali, iffinanzjati fuq bażi bilaterali permezz tal-istituti kulturali nazzjonali. Jeħtieġ li tiġi eżaminata aktar sinerġija bejn dawn il-programmi, inklużi l-inizjattivi mhux governattivi, eż. il-Fond Roberto Cimetta.

5.7

Il-kooperazzjoni u l-mobilità internazzjonali jeħtieġu li jkunu rikonoxxuti bħala assi għall-iżvilupp tal-identità kulturali fi żmien meta l-bidliet demografiċi, soċjali u ekonomiċi jindikaw ukoll tnaqqis tad-distanzi fil-pajjiżi u bejn il-pajjiżi. Dawn il-bidliet għandhom impatt fuq il-proċessi kulturali kif ukoll joħolqu aktar potenzjal għal netwerking kulturali transkonfinali. Jekk tkun appoġġjata kif xieraq, din il-mobilità, minbarra l-impatt pożittiv tagħha fuq l-iskambju ekonomiku, tista’ tikkontribwixxi għall-iżvilupp ta’ identità kulturali, li min-naħa tagħha tippromwovi l-bini tal-paċi u tal-koeżjoni soċjali. Din il-mobbiltà għandha tkun ibbilanċjata b’kawtela mal-appoġġ sabiex jiġi żgurat l-iżvilupp ta’ strutturi solidi li jiżguraw ġejjieni għall-inizjattivi kulturali u kreattivi.

5.8

Il-KESE jenfasizza l-kapaċità tan-netwerks kulturali li jippromwovu l-iskambju bejn il-professjonisti tal-kultura, jistrutturaw il-pajsaġġ kulturali u jiżviluppaw soċjetà ċivili kulturali attiva. Huwa jissuġġerixxi għalhekk li jitħeġġeġ l-iskambju man-netwerks kulturali Ewropej, linja ta’ finanzjament fil-programm Ewropa Kreattiva. Jistgħu jiġu promossi l-konnessjonijiet man-netwerks eżistenti f’livell internazzjonali u l-iżvilupp ta’ netwerks f’reġjunijiet differenti.

5.9

B’mod simili, il-KESE jenfasizza l-benefiċċju ta’ fergħat oħrajn tal-programm attwali Ewropa Kreattiva, u jħeġġeġ li l-opzjonijiet ta’ finanzjament ikunu eżaminati fid-dawl tal-potenzjal tagħhom għal skambju kulturali fuq livell internazzjonali.

5.10

Il-KESE jilqa’ t-talba sabiex tinħoloq pjattaforma tas-soċjetà ċivili, li tinkludi lill-partijiet ikkonċernati kollha u li jkollha rwol ewlieni fl-iżvilupp tal-pjan ta’ azzjoni msemmi hawn fuq għar-relazzjonijiet kulturali internazzjonali. Din tista’ tieħu l-forma ta’ forum annwali bbażat fuq l-iskambji u d-dibattiti orizzontali, b’laqgħat satelliti f’reġjuni ġeografiċi differenti, fl-UE u barra minnha.

5.11

Il-KESE ser jimpenja ruħu biex jappoġġja dawn il-konsultazzjonijiet u d-djalogi strutturati mal-partijiet interessati rilevanti fil-qasam tar-relazzjonijiet esterni fis-snin li ġejjin. Il-KESE ser ikompli jirrifletti dwar kif ir-rwol u l-metodi ta’ ħidma tiegħu jistgħu jikkontribwixxu b’mod speċifiku u strutturat biex jitjieb l-iżvilupp tal-pjan ta’ azzjoni msemmi hawn fuq.

6.1

Il-kultura jenħtieġ li tkun rikonoxxuta b’mod sħiħ bħala r-raba’ pilastru tal-iżvilupp sostenibbli. Dan jippermetti r-rikonċiljazzjoni ta’ viżjonijiet kunfliġġenti tal-kultura jew bħala għodda għat-tkabbir ekonomiku jew tal-kultura li għandha valur intrinsiku li jenħtieġ li ma jkunx sottomess għal prijoritajiet ekonomiċi.

6.2

Il-KESE tenfasizza l-importanza tas-sostenibbiltà u ta’ miżuri alternattivi ta’ tkabbir, bħal benesseri akbar fis-soċjetajiet.

6.3

Il-Komunikazzjoni tenfasizza għadd ta’ punti importanti rigward il-kontribut tal-kultura u tal-industriji kreattivi, li huma prinċipalment SMEs (9), għall-iżvilupp sostenibbli, it-tkabbir ekonomiku u l-ħolqien ta-impjiegi, li l-KESE jappoġġja b’mod ċar. Kif tenfasizza l-Komunikazzjoni, il-kummerċ globali fil-prodotti kreattivi aktar milli rdoppja bejn l-2004 u l-2013 (10), filwaqt li l-industriji kulturali u kreattivi jammontaw għal madwar 3 % tal-PGD dinji u għal aktar minn 30 miljun impjieg (11).

6.4

Għandha tiġi enfasizzata l-ħtieġa ta’ investiment fl-iżvilupp ta’ ħiliet rilevanti biex jiġi sfruttat il-potenzjal ta’ tkabbir fis-settur kreattiv. Is-swieq lokali għandhom jiġu appoġġati. L-iskemi ta’ mobbiltà għat-tisħiħ tal-iżvilupp tal-ħiliet m’għandhomx jirrinforzaw l-effett tal-eżodu ta’ mħuħ li jkun ta’ detriment għall-pajjiżi msieħba.

6.5

L-esperjenza tal-Kapitali Kulturali Ewropej uriet l-impatt tal-iżvilupp kulturali fuq l-iżvilupp ekonomiku u soċjali f’żoni urbani. Jistgħu jkunu żviluppati azzjonijiet ta’ skambju u bini tal-kapaċità ma’ pajjiżi oħrajn dwar l-isfidi u l-istrateġiji, li wasslu għal dan it-tkabbir.

6.6

Bħala mudell tal-aħjar prattika, organizzazzjonijiet u reġjuni transnazzjonali oħra adottaw il-kunċett ta’ bliet kapitali kulturali (eż. in-nomina tal-bliet kapitali kulturali Iżlamiċi minn ISESCO, l-organizzazzjoni edukattiva, xjentifika u kulturali Iżlamika). Il-kooperazzjoni u s-sinerġija possibbli jenħtieġ li jkunu esplorati biex jiġu massimizzati l-benefiċċju u t-tagħlim reċiproċi. Skema ta’ Kapitali Kulturali internazzjonali jew il-ġemellaġġ tal-bliet fil-qafas ta’ dan il-programm jistgħu jiġu kkunsidrati.

6.7

Eżempju ieħor ta’ rabtiet bejn postijiet u bliet huwa l-Kunsill tar-Rotot Kulturali tal-Ewropa. Dan il-programm jista’ jiġi esplorat u żviluppat fuq livell internazzjonali, bl-iżvilupp tal-potenzjal tiegħu biex jiżdied it-turiżmu kulturali u l-fehim ta’ għeruq kulturali internazzjonali konġunti.

6.8

Il-KESE jenfasizza l-ħtieġa li jitħeġġu u jiġu ffaċilitati l-kollaborazzjoni u n-netwerking fost il-bliet fl-Ewropa u barra l-Ewropa. Bosta bliet Ewropej għandhom esperjenza fit-tfassil ta’ politika kulturali u fir-relazzjoni tagħha ma’ oqsma oħrajn ta’ żvilupp sostenibbli (eż. it-tkabbir ekonomiku, il-ħolqien tal-impjiegi, l-inklużjoni soċjali, l-edukazzjoni kreattiva, it-turiżmu kulturali, eċċ.). Dan huwa assi għall-kollaborazzjoni fit-tul bejn l-Ewropa u l-Global South u l-UE tista’ twettaq rwol fl-iffaċilitar tal-kollaborazzjoni u tan-netwerking fost l-ibliet fl-Ewropa u barra minnha. F’dan ir-rigward, l-inizjattivi rilevanti diġà huma stabbiliti u jistgħu jipprovdu kontribuzzjonijiet adattati għall-kollaborazzjoni fit-tul, fosthom il-programmi “Bliet Pilota” u “Bliet Ewlenin”.

6.9

L-eżistenza ta’ netwerks ta’ bliet li jiżviluppaw miżuri relatati mal-kultura, bħal Eurocities, Mercociudades, Africities, in-netwerk Bliet Kreattivi tal-UNESCO, les Arts et la Ville, in-Netwerk Awstraljan tal-Iżvilupp Kulturali jew in-Netwerk Creative City tal-Kanada jenħtieġ ukoll tkun ikkunsidrata bħala assi siewi f’dan ir-rigward.

6.10

Il-KESE jesprimi dispjaċir dwar in-nuqqas ta’ attenzjoni għall-ġeneru fil-passi proposti lejn strateġija konġunta. Għalkemm l-ugwaljanza bejn is-sessi hija s-sinsla tal-valuri Ewropej tagħna, l-istudji juru żbilanċi bejn is-sessi fl-artisti li jingħataw viżibilità u pożizzjonijiet ewlenin. B’mod simili, l-UNESCO iddeskriviet preġudizzji fil-benefiċċji miksuba mit-turiżmu kulturali u mill-miżuri ta’ żvilupp kulturali. Għaldaqstant il-KESE jinsisti li din id-dimensjoni għandha tiġi kkunsidrata.