1.

Meta Stat Membru jeħles komunità reliġjuża minn ċerti taxxi, u jagħmel dan fil-fatt ukoll għal attivitajiet li ma għandhomx skop strettament reliġjuż, dan jikkostitwixxi għajnuna mill-Istat ipprojbita skont l-Artikolu 107(1) TFUE? Din hija fil-qofol il-kwistjoni li dwarha l-qorti Spanjola f’dan il-każ qiegħda titlob kjarifika mingħand il-Qorti tal-Ġustizzja.

2.

Din il-kwistjoni titqajjem fl-isfond ta’ diversi eżenzjonijiet mit-taxxa li r-Renju ta’ Spanja kkonċeda lill-Knisja Kattolika bis-saħħa ta’ Ftehim internazzjonali li ġie konkluż fl-1979 mas-Santa Sede. Abbażi ta’ dan il-ftehim, fil-każ inkwistjoni hawnhekk il-Knisja Kattolika, bħala l-entità responsabbli għal skola tal-knisja, tixtieq tibbenefika mir-rimbors ta’ taxxa muniċipali li hija kellha tħallas fl-okkażjoni ta’ xogħlijiet ta’ kostruzzjoni li saru fuq bini tal-iskola.

3.

Peress li d-dritt tal-kompetizzjoni tal-Unjoni japplika biss għal impriżi, is-soluzzjoni ta’ dan il-każ tiddependi mid-distinzjoni, mhux dejjem faċli, bejn attività ekonomika u mhux ekonomika. Il-fatt li speċjalment is-settur tal-edukazzjoni jinsab f’intersezzjoni bejn kompiti intraprenditorjali u soċjali, u saħansitra dawk kulturali, ġie rrikonoxxut suffiċjentement minn sentenzi preċedenti ( 2 ).

4.

Iżda, f’dan il-każ, il-problema tikseb dimensjoni ġdida minħabba l-fatt li, fl-aħħar mill-aħħar, tikkonċerna r-relazzjoni bejn l-Istat u l-Knisja, li tingħata attenzjoni partikolari fid-dritt primarju tal-Unjoni bl-Artikolu 17 TFUE. Fid-dawl tad-dibattitu, ta’ spiss imqanqal, dwar ir-rwol tar-reliġjon u l-komunitajiet reliġjużi f’soċjetà Ewropea moderna ( 3 ), dan il-każ ma setax ikun iktar kurrenti minn hekk. Il-kwistjonijiet legali mqajma wisq probabbli huma ta’ interess kbir ukoll għal għadd ta’ Stati Membri oħrajn lil hinn minn Spanja.

5.

Peress li l-Ftehim ta’ Spanja mas-Santa Sede joriġina minn żmien qabel l-adeżjoni ta’ Spanja mal-Komunitajiet Ewropej, għall-finijiet tas-soluzzjoni tal-każ għandhom, barra minn hekk, jittieħdu inkunsiderazzjoni l-Artikolu 108 TFUE u l-Artikolu 351 TFUE.

6.

Il-kuntest ġuridiku tal-Unjoni għal dan il-każ huwa stabbilit permezz tal-Artikolu 107(1) TFUE, li huwa inkluż fil-Kapitolu 1 (“Regoli li jirregolaw il-kompetizzjoni”) tat-Titolu VII tat-Trattat FUE:

“Ħlief għad-derogi previsti fit-Trattati, kull għajnuna, ta’ kwalunkwe forma, mogħtija minn Stat Membru jew permezz ta’ riżorsi ta’ l-Istat, li twassal għal distorsjoni jew theddida ta’ distorsjoni għall-kompetizzjoni billi tiffavorixxi ċerti impriżi jew ċerti produtturi għandha, safejn tolqot il-kummerċ bejn l-Istati Membri, tkun inkompatibbli mas-suq intern.”

7.

Minbarra dan, għandha ssir referenza għall-Artikolu 17(1) TFUE, li jinsab fit-Titolu II (“Dispożizzjonijiet ta’ applikazzjoni ġenerali”) tal-Ewwel Parti tat-Trattat FUE, u li huwa mfassal kif ġej:

“L-Unjoni tirrispetta u ma tippreġudikax l-istatus li jgawdu minnu, taħt il-liġi nazzjonali, il-knejjes u l-assoċjazzjonijiet jew il-komunitajiet reliġjużi fl-Istati Membri.”

8.

Finalment huwa ta’ rilevanza l-Artikolu 351 TFUE, dispożizzjoni li tinsab fis-Seba’ Parti tat-Trattat FUE (“Dispożizzjonijiet ġenerali u finali”):

“Id-drittijiet u l-obbligi li jirriżultaw minn ftehim konklużi qabel l-1 ta’ Jannar 1958 jew, għal Stati li jingħaqdu, id-data ta’ l-Adeżjoni, bejn Stat Membru wieħed jew iktar u Stat mhux membru wieħed jew iktar, m’għandhomx jintlaqtu mid-dispożizzjonijiet tat-Trattati.

Sa fejn dawn il-ftehim ma’ jkunux kompatibbli mat-Trattati, l-Istat Membru jew Stati Membri in kwistjoni għandhom jieħdu l-miżuri opportuni sabiex titneħħa l-inkompatibbiltà li tista’ tinstab. Jekk ikun hemm bżonn, l-Istati Membri għandhom jgħinu lil xulxin biex jintlaħaq dan il-għan, u fejn ikun opportun, għandhom jadottaw linja komuni.

Fl-implimentazzjoni tal-ftehim imsemmija fl-ewwel paragrafu, l-Istati Membri għandhom iqisu li l-vantaġġi mogħtija bit-Trattati minn kull Stat Membru jagħmlu parti integrali mill-istabbiliment ta’ l-Unjoni u huma għalhekk marbuta inseparabbilment mal-kreazzjoni ta’ l-istituzzjonijiet komuni, ma’ l-għotja lilhom tas-setgħat tagħhom u l-konċessjoni ta’ l-istess vantaġġi mill-Istati Membri l-oħra kollha.”

9.

Fl-ewwel subparagrafu tal-Artikolu IV(1)(B) tiegħu, il-Ftehim tat-3 ta’ Jannar 1979 bejn l-Istat Spanjol u s-Santa Sede dwar affarijiet ekonomiċi ( 4 ) jipprevedi “eżenzjoni sħiħa u permanenti mit-taxxi reali u mit-taxxi fuq il-profitti kif ukoll mit-taxxa fuq id-dħul u mit-taxxa fuq il-ġid” għall-proprjetà immobbli tal-Knisja Kattolika.

10.

Madankollu, kif jirriżulta mit-tieni subparagrafu ta’ din id-dispożizzjoni, l-eżenzjoni mit-taxxa msemmija ma tapplikax “għal dħul minn attivitajiet ekonomiċi jew mill-isfruttament tal-assi tal-Knisja meta dan l-isfruttament kien mgħoddi lil terzi”, u lanqas ma tapplika “għal profitti minn kapital kif ukoll għal dħul suġġett għat-tnaqqis tat-taxxa fuq id-dħul f’ras il-għajn”.

11.

Fl-Artikolu VI tal-Ftehim tal-1979 huwa previst mekkaniżmu għas-soluzzjoni tat-tilwim, skont liema s-Santa Sede u l-Gvern Spanjol jobbligaw ruħhom li jsolvu problemi relatati mal-interpretazzjoni u mal-applikazzjoni tal-Ftehim bi qbil komuni u b’teħid inkunsiderazzjoni tal-prinċipji inklużi fil-Ftehim.

12.

It-taxxa miġbura fi Spanja fuq il-kostruzzjoni, l-installazzjonijiet u x-xogħlijiet ( 5 ) tmur lura għal liġi tal-1988. Fil-preżent din hija bbażata fuq l-Artikolu 100(1) tal-Liġi li tirregola l-finanzi lokali ( 6 ), fil-verżjoni tad-Digriet Leġiżlattiv Irjali ( 7 ) Nru 2/2004 tal-5 ta’ Marzu 2004 ( 8 ). Hija kkonċernata taxxa reali muniċipali indiretta, li d-dħul minnha jitqassam lill-muniċipalitajiet Spanjoli.

13.

B’digriet tal-5 ta’ Ġunju 2001 ( 9 ), il-Ministeru tal-Finanzi Spanjol ikkjarifika li t-taxxa fuq il-kostruzzjoni, l-installazzjonijiet u x-xogħlijiet taqa’ taħt l-Artikolu IV(1)(B) tal-Ftehim tal-1979. Dan id-digriet tal-2001 iktar tard kien ippreċiżat bid-digriet tal-15 ta’ Ottubru 2009 ( 10 ), b’tali mod li l-eżenzjoni mit-taxxa inkwistjoni tapplika biss għall-bini eżentat mit-taxxa fuq il-proprjetà ( 11 ), jiġifieri għal bini li huwa ddedikat esklużivament għal skopijiet reliġjużi ( 12 ). Madankollu, id-digriet tal-2009 kien iddikjarat null b’sentenza tal-Audiencia Nacional tad-9 ta’ Diċembru 2013 peress li jippreġudika l-Artikolu IV(1)(B) u l-Artikolu VI tal-Ftehim tal-1979 ( 13 ).

14.

Il-Congregación de Escuelas Pías Provincia de Betania (Comunidad de Casa de Escuelas Pías de Getafe, PP. Escolapios) ( 14 ) hija istituzzjoni tal-Knisja Kattolika u, bħala tali, hija suġġetta għall-Ftehim tal-1979. Din hija s-sid ta’ biċċa art fil-muniċipalità ta’ Getafe, qrib Madrid, li fuqha tinsab l-iskola “La Inmaculada”.

15.

Fl-4 ta’ Marzu 2011, il-Congregación talbet permess tal-bini mingħand il-muniċipalità ta’ Getafe għar-rinnovazzjoni u l-estensjoni ta’ bini wieqaf waħdu fuq dik il-biċċa art. Il-bini msemmi jservi bħala s-sala tal-iskola. L-intenzjoni kienet li din is-sala tiġi attrezzata b’450 siġġu sabiex tkun tista’ tintuża għal laqgħat, korsijiet, konferenzi eċċ..

16.

L-approvazzjoni tal-bini ngħatat fit-28 ta’ April 2011, u fir-rigward tagħha l-Congregación kienet ħallset it-taxxa fuq il-kostruzzjoni, l-installazzjonijiet u x-xogħlijiet li kienet tammonta għal EUR 23730.41.

17.

Madankollu, iktar tard, filwaqt li invokat l-Artikolu IV(1)(B) tal-Ftehim tal-1979, il-Congregación ressqet applikazzjoni għar-rimbors tat-taxxa mħallsa minnha.

18.

L-applikazzjoni tal-aħħar kienet miċħuda mill-awtorità tat-taxxa ( 15 ) tal-muniċipalità b’deċiżjoni tas-6 ta’ Novembru 2013. Bħala raġuni hija spjegat li l-eżenzjoni mit-taxxa ma tapplikax hawnhekk, peress li hija kkonċernata attività li ma hijiex relatata mal-miri reliġjużi tal-Knisja Kattolika. Wara li sar appell min-naħa tal-Congregación, id-deċiżjoni ta’ rifjut ġiet ikkonfermata mill-kap tal-awtorità tat-taxxa tal-muniċipalità b’deċiżjoni tas-27 ta’ Frar 2014. Fil-21 ta’ Mejju 2014, il-Congregación ippreżentat rikors kontra din id-deċiżjoni quddiem il-Juzgado de lo Contencioso-administrativo no 4 de Madrid (qorti amministrattiva Nru 4 ta’ Madrid), li hija l-qorti tar-rinviju.

19.

B’deċiżjoni tas-26 ta’ Jannar 2016, il-Juzgado de lo Contencioso-administrativo no 4 de Madrid (qorti amministrattiva Nru 4 ta’ Madrid) ippreżentat lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domanda preliminari li ġejja skont l-Artikolu 267 TFUE:

“L-eżenzjoni lill-Knisja Kattolika tat-Taxxa fuq il-kostruzzjoni, installazzjonijiet u xogħlijiet fir-rigward ta’ kostruzzjoni, installazzjonijiet u xogħlijiet imwettqa fi proprjetà immobbli intiża għall-iżvilupp ta’ attivitajiet eknomiċi li ma għandhom ebda għan strettament reliġjuż tmur kontra l-Artikolu 107(1) tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea?”

20.

Fil-proċedura quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja, ġew sottomessi osservazzjonijiet bil-miktub mir-Renju ta’ Spanja u mill-Kummissjoni Ewropea. Minbarra dawn l-intervenjenti, fis-seduta tal-10 ta’ Jannar 2017 dehru wkoll il-Congregación u l-Ayuntamiento de Getafe bħala partijiet fil-kawża prinċipali.

21.

Kif speċifikat fl-Artikolu 94 tar-Regoli tal-Proċedura tal-Qorti tal-Ġustizzja ( 16 ), minbarra d-domanda preliminari, it-talba għal deċiżjoni preliminari trid tinkludi wkoll l-informazzjoni meħtieġa dwar il-qafas ta’ fatt u ta’ liġi tal-kawża prinċipali. Barra minn hekk, il-qorti tar-rinviju għandha turi x’rabta hemm bejn id-dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni li għandhom jiġu interpretati u l-kawża prinċipali, filwaqt li għandha tindika r-raġunijiet għal xiex għandha dubji dwar l-interpretazzjoni jew il-validità ta’ dawn id-dispożizzjonijiet. Skont il-ġurisprudenza, l-informazzjoni dwar il-qafas ta’ fatt u ta’ liġi hija ta’ importanza speċjali fi proċeduri relatati mad-dritt tal-kompetizzjoni ( 17 ).

22.

F’dan l-isfond, kemm il-Gvern Spanjol kif ukoll il-Kummissjoni jesprimu dubji dwar l-ammissibbiltà tat-talba għal deċiżjoni preliminari f’dan il-każ. Madankollu, l-ebda wieħed minn dawn l-ilmenti ma jidhirli li huwa validu.

23.

L-ewwel nett, ftit hija konvinċenti l-allegazzjoni min-naħa tal-Gvern Spanjol li t-talba għal deċiżjoni preliminari tqajjem kwistjoni purament ipotetika u li din hija intiża għal interpretazzjoni konsultattiva tad-dritt tal-Unjoni li ma għandha x’taqsam xejn mar-realtà tal-kawża prinċipali.

24.

Dan peress li, minn naħa, skont ġurisprudenza stabbilita, għad-domandi preliminari li jikkonċernaw id-dritt tal-Unjoni tapplika preżunzjoni ta’ rilevanza ( 18 ), u l-qorti tar-rinviju tgawdi minn marġni ta’ diskrezzjoni f’dan ir-rigward ( 19 ). Min-naħa l-oħra, f’dan il-każ ma hemm l-ebda evidenza li l-interpretazzjoni mitluba tal-Artikolu 107 TFUE ma għandhiex rabta mar-realtà jew mas-suġġett tal-kawża prinċipali. Għall-kuntrarju, il-ftehim korrett tal-Artikolu 107(1) TFUE huwa ta’ importanza sinjifikattiva għall-eżitu tat-talba tal-Congregación, peress li din tista’ tgawdi biss mill-eżenzjoni mit-taxxa mixtieqa minnha sakemm ma tkunx f’kunflitt mad-dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni dwar l-għajnuna mill-Istat. Id-dubji tal-qorti tar-rinviju f’dan ir-rigward huma suffiċjentement evidenti fit-talba għal deċiżjoni preliminari.

25.

F’dak li t-tieni nett għandu x’jaqsam mal-espożizzjoni tal-qafas ġuridiku tal-kawża prinċipali, it-talba għal deċiżjoni preliminari, għall-kuntrarju tal-argumentazzjoni tal-Gvern Spanjol, ma fihiex lakuni manifesti. Id-deċiżjoni tar-rinviju tirrappreżenta b’mod ċar id-dispożizzjonijiet rilevanti tal-leġiżlazzjoni fiskali Spanjola kif ukoll id-dispożizzjonijiet internazzjonali rilevanti tal-Ftehim tal-1979. Barra minn hekk, il-Gvern Spanjol ma identifika l-ebda dispożizzjoni li l-qorti tar-rinviju injorat jew nesiet issemmi.

26.

It-tielet nett, anki l-espożizzjoni, fid-deċiżjoni tar-rinviju, tal-qafas ta’ fatt tal-kawża prinċipali hija suffiċjenti. Huwa minnu li l-Gvern Spanjol u l-Kummissjoni osservaw bir-raġun li l-qorti tar-rinviju setgħet tiddeskrivi iktar fid-dettall l-attività tal-Congregación fil-qasam tat-tagħlim b’mod ġenerali kif ukoll l-użu tal-bini kkontestat b’mod speċjali. Fl-istess waqt, id-deċiżjoni tar-rinviju tinkludi l-informazzjoni kollha li hija neċessarja għall-komprensjoni tad-domanda preliminari u tal-portata tagħha. Dan huwa evidenti, l-aħħar iżda mhux l-inqas, mill-osservazzjonijiet li l-Gvern Spanjol u l-Kummissjoni stess ressqu quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja ( 20 ), li għalihom bir-raġun għamel referenza l-Ayuntamiento de Getafe (muniċipalità ta’ Getafe) fis-seduta.

27.

Jista’ għalhekk jiġi konkluż li t-talba għal deċiżjoni preliminari hija ammissibbli.

28.

Bid-domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju essenzjalment tixtieq issir taf jekk l-eżenzjoni mit-taxxa kontenzjuża għandhiex titqies bħala għajnuna mill-Istat ipprojbita fis-sens tal-Artikolu 107(1) TFUE fil-każ tal-applikazzjoni tagħha fuq bini tal-iskejjel.

29.

L-ewwel nett għandu jiġi diskuss jekk il-projbizzjoni tal-għajnuna mill-Istat inkluża fl-Artikolu 107(1) TFUE tistax qabelxejn tiġi applikata f’każ bħal dan, meta wieħed jikkunsidra li l-Artikolu 17 TFUE jobbliga lill-Unjoni tirrispetta u ma tippreġudikax l-istatus tal-knejjes ( 21 ) fl-Istati Membri ( 22 ).

30.

Bl-Artikolu 17 TFUE msemmi, it-Trattat ta’ Lisbona adotta dispożizzjoni li kienet diġà inkluża fl-Artikolu I-52 tat-Trattat li jistabbilixxi Kostituzzjoni għall-Ewropa ( 23 ) u li l-oriġini tagħha tmur lura għad-dikjarazzjoni adottata fl-1997 dwar l-istatus tal-knejjes u organizzazzjonijiet filosofiċi u mhux konfessjonali ( 24 ).

31.

Finalment, l-Artikolu 17 TFUE jispeċifika u jissupplimenta l-prinċipju iktar ġenerali stabbilit fl-Artikolu 4(2) TUE dwar l-osservanza mill-Unjoni tal-identità nazzjonali tal-Istati Membri inerenti fl-istrutturi politiċi u kostituzzjonali fundamentali tagħhom.

32.

Ma hemmx dubju li r-rwol soċjali speċjali tal-knejjes fl-Istati Membri huwa espress b’mod prominenti permezz tal-Artikolu 17 TFUE. Din id-dispożizzjoni iżda ma tistax tinftiehem fis-sens ta’ eċċezzjoni settorjali li tistabbilixxi li l-attività tal-knejjes ġeneralment taqa’ barra mill-kamp ta’ applikazzjoni tad-dritt tal-Unjoni. B’mod partikolari, id-dritt tal-Unjoni għandu jiġi applikat meta l-knejjes jeżerċitaw attivitajiet ekonomiċi ( 25 ), kif il-Qorti tal-Ġustizzja tirrikonoxxi fil-ġurisprudenza stabbilita tagħha anki fir-rigward tal-klabbs tal-isport jew għaqdiet tal-isport ( 26 ) u fir-rigward tal-istituzzjonijiet edukattivi ( 27 ).

33.

Għalhekk, f’każ bħal dak inkwistjoni, l-importanza speċjali tal-Artikolu 17 TFUE ma tinsabx fiċ-ċirkustanza li l-attività tal-knejjes hija ġeneralment eskluża mill-kamp ta’ applikazzjoni tad-dritt tal-Unjoni, iżda wisq iktar fiċ-ċirkustanza li fl-interpretazzjoni u fl-applikazzjoni tad-dritt tal-Unjoni, l-istatus tal-knejjes għandu jiġi mħares u ma jistax jiġi ppreġudikat.

34.

Il-projbizzjoni tal-għajnuna mill-Istat skont l-Artikolu 107(1) TFUE għandha l-għan li tipprevjeni li l-kummerċ bejn l-Istati Membri jiġi affettwat minn vantaġġi permessi mill-awtoritajiet pubbliċi li, f’diversi forom, joħolqu jew jheddu li joħolqu distorsjoni għall-kompetizzjoni billi jiffavorixxu ċerti impriżi jew ċerti produtturi ( 28 ).

35.

Fid-deċiżjoni preliminari tiegħu, il-qorti nazzjonali titlaq espliċitament mill-premessa li l-bini skolastiku inkwistjoni huwa intiż li jintuża għal skopijiet ekonomiċi u għaldaqstant ma jservix użu purament reliġjuż. Iżda sabiex il-qorti tar-rinviju tingħata risposta utli li tippermettilha, bl-aħjar mod possibbli, issib soluzzjoni għall-kawża prinċipali ( 29 ), fil-kuntest tal-argumenti tiegħi dwar l-Artikolu 107(1) TFUE ser infakkar, l-ewwel nett, dwar il-kundizzjonijiet li taħthom, minn perspettiva tad-dritt tal-Unjoni, tkun qabelxejn preżenti attività ekonomika [ara, f’dan ir-rigward, it-Taqsima (a)], qabel ma nindirizza l-elementi kostitwenti individwali tal-projbizzjoni tal-għajnuna mill-Istat [ara, f’dan ir-rigward, iktar ’l isfel, it-Taqsima (b)].

36.

L-ewwel nett, għandu jiġi enfasizzat li d-dritt tal-kompetizzjoni tal-Unjoni jikkonċerna biss l-attività ta’ impriżi ( 30 ).

37.

Il-kunċett ta’ impriża għandu jinftiehem funzjonalment u jkopri kull unità li teżerċita attività ekonomika, irrispettivament mill-forma ġuridika tagħha u mill-mod tal-finanzjament tagħha ( 31 ). Entità li ma twettaqx attività ekonomika ma hijiex impriża fis-sens tad-dritt tal-kompetizzjoni ( 32 ).

38.

Iċ-ċirkustanza li fiċ-ċentru tal-attività tal-knejjes normalment ikun hemm it-twettiq tal-kompiti reliġjużi, pastorali u soċjali fiha nfisha ma teskludix li xi attivitajiet individwali tal-knejjes jistgħu fl-istess waqt ikunu attribwiti lill-ekonomija. Fil-fatt, id-distinzjoni bejn attività ekonomika u dik mhux ekonomika għandha ssir separatament għal kull attività mwettqa minn entità partikolari ( 33 ).

39.

Attività ekonomika hija kwalunkwe attività li tikkonsisti fl-offerta ta’ prodotti u servizzi f’suq partikolari. ( 34 ) F’dan ir-rigward, l-assenza ta’ skop kummerċjali jew l-assenza ta’ skop ta’ lukru fihom infushom ma jistgħux jipprekludu l-preżunzjoni ta’ attività ekonomika sakemm jiġu offruti prodotti u servizzi ( 35 ).

40.

L-eżenzjoni mit-taxxa kkontestata fil-kawża prinċipali qed tintalab mill-Congregación fir-rigward tax-xogħlijiet fuq waħda mill-iskejjel tagħha. Għalhekk, finalment, din hija relatata mal-attività edukattiva tal-Congregación bħala l-entità responsabbli għall-iskola “La Inmaculada”.

41.

Il-kwistjoni ta’ jekk tali attività ta’ tagħlim għandhiex tiġi kklassifikata bħala attività ekonomika tiddependi minn analiżi globali taċ-ċirkustanzi speċifiċi tal-każ individwali, li tinsab f’idejn il-qorti nazzjonali. F’dan ir-rigward għandhom jitqiesu kemm il-finanzjament tat-tagħlim kif ukoll il-kompiti u l-għanijiet tal-iskola segwiti mill-entità responsabbli għall-iskola ( 36 ).

42.

Jekk entità tal-knisja topera l-istituzzjonijiet edukattivi tagħha għalkollox jew fil-biċċa l-kbira b’mod kummerċjali u essenzjalment tipprovdi t-tagħlim li jsir hemmhekk bħala eżekuzzjoni korrispettiva għall-kontribuzzjonijiet finanzjarji u għal benefiċċji monetarji oħrajn ( 37 ) mill-istudenti jew mill-ġenituri tagħhom, f’dan ir-rigward din tkun qiegħda toffri servizzi fis-sens tal-Artikolu 56 TFUE ( 38 ) u konsegwentement hija attiva ekonomikament.

43.

Min-naħa l-oħra, ma jistax jingħad l-istess jekk l-entità tal-knisja ma toperax l-istituzzjonijiet ta’ edukazzjoni tagħha b’mod kummerċjali, iżda bħala parti mill-missjoni ġenerali tagħha fil-qasam soċjali, kulturali u edukattiv filwaqt li ma tirrikorrix, jew bilkemm tirrikorri, għal kontribuzzjonijiet mill-istudenti jew mill-ġenituri tagħhom għall-finanzjament tat-tagħlim li jsir fiha. F’tali każ, din ma tkunx qiegħda toffri servizzi fis-sens tal-Artikolu 56 TFUE ( 39 ) u għalhekk lanqas ma ssir attiva ekonomikament.

44.

Għall-kuntrarju tal-fehma tal-qorti tar-rinviju, l-allokazzjoni tas-servizzi ta’ tagħlim tal-knisja għall-qasam mhux ekonomiku ma teħtieġx li bit-tagħlim innifsu – u finalment anki bil-binjiet li fihom iseħħ dan it-tagħlim – ikun segwit “għan strettament reliġjuż” ( 40 ). Għall-kuntrarju, għall-preżunzjoni tan-natura mhux ekonomika tas-servizzi ta’ tagħlim huwa suffiċjenti li jkun segwit għan soċjali, kulturali u edukattiv awtentiku.

45.

Din il-perspettiva hija affermata, l-aħħar u mhux l-inqas, mill-obbligu stabbilit fl-Artikolu 17(1) TFUE għat-teħid inkunsiderazzjoni tal-istatus speċjali tal-knejjes. Dan peress li dan l-istatus jirriżulta mill-fatt li fis-soċjetà l-knejjes ma jwettqux biss kompiti strettament reliġjużi, iżda jipprovdu wkoll kontribuzzjoni importanti fit-twettiq ta’ għanijiet soċjali, kulturali u edukattivi. Li kieku l-attività tal-knejjes fis-settur soċjali, kulturali jew edukattiv kellha tiġi allokata globalment għall-ekonomija normali, wieħed ikun qiegħed jonqos milli jieħu inkunsiderazzjoni n-natura speċjali tal-attività u għalhekk, finalment, tal-istatus speċjali tal-knejjes.

46.

Kif ġie stabbilit waqt is-seduta, il-biċċa l-kbira tal-ispazji tal-iskola “La Inmaculada” qegħdin jintużaw għal servizzi ta’ tagħlim li huma ekwivalenti għat-tagħlim obbligatorju pprovdut fl-iskejjel tal-Istat (l-hekk imsejħa educación obligatoria, li tikkonsisti mill-educación primaria u mill-educación secundaria obligatoria). Dawn is-servizzi ta’ tagħlim huma pprovduti kif speċifikat fi ftehim bejn il-Congregación u r-reġjun Spanjol kompetenti – il-Comunidad de Madrid (il-Komunità Awtonoma ta’ Madrid) – u l-parti l-kbira tagħhom hija ffinanzjata minn fondi pubbliċi, filwaqt li pagamenti jew kontribuzzjonijiet monetarji mill-istudenti jew mill-ġenituri tagħhom għandhom rwol kompletament sekondarju biss ( 41 ). Għaldaqstant, jista’ jiġi preżunt li t-tagħlim obbligatorju pprovdut fl-iskola “La Inmaculada” huwa integrat għalkollox fis-sistema tal-edukazzjoni pubblika ta’ Spanja.

47.

Tali ċirkustanzi kollha kemm huma jkomplu jikkonfermaw il-preżunzjoni li l-użu tal-bini skolastiku inkwistjoni – tas-sala – isegwi missjoni soċjali, kulturali u edukattiva speċifika u li l-attività tal-Congregación, f’dan ir-rigward, ma hijiex ta’ natura ekonomika, anki jekk taf teżisti xi tip ta’ “kompetizzjoni” fost l-istituzzjonijiet ta’ edukazzjoni minħabba l-possibbiltajiet ta’ għażla għall-istudenti u għall-ġenituri bejn diversi skejjel operati minn sid pubbliku jew privat.

48.

Madankollu, fis-seduta ħareġ li minbarra t-tagħlim obbligatorju, fl-iskola “La Inmaculada” huma offruti wkoll servizzi ta’ tagħlim oħrajn li fis-sistema Spanjola jitqiesu bħala volontarji, u dawn fil-fatt minn naħa waħda jikkonsistu fl-edukazzjoni infantili (educación infantil) u min-naħa l-oħra fl-edukazzjoni postobbligatorja (educación postobligatoria), li jistgħu jwasslu għal matrikola avvanzata (bachillerato) jew għal formazzjoni professjonali (formación profesional). Kif ikkonċeda r-rappreżentant proċedurali tal-Congregación quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja, għall-finanzjament tal-offerti tat-tagħlim volontarji tinġabar miżata skolastika mingħand il-ġenituri tal-istudenti.

49.

Is-sitwazzjoni tal-aħħar tindika li għall-inqas parti mis-servizzi ta’ tagħlim ipprovduti mill-Congregación fl-iskola “La Inmaculada” għandha n-natura ta’ provvista ta’ servizz klassiku fis-sens tal-Artikolu 56 TFUE jew, fi kwalunkwe każ, tippreżenta similaritajiet qawwijin għal tali provvista ta’ servizz ( 42 ).

50.

Taħt dawn iċ-ċirkustanzi wieħed għandu jassumi li, bis-servizzi ta’ tagħlim ipprovduti fl-iskola tagħha “La Inmaculada”, il-Congregación hija parzjalment attiva ekonomikament u parzjalment mhux ekonomikament u li, għaldaqstant, lanqas is-sala inkwistjoni ma hija ddedikata esklużivament għal għan soċjali, kulturali u edukattiv, iżda hija użata, mill-inqas fuq bażi proporzjonali, għal attività intraprenditorjali tal-Congregación.

51.

Fil-proċedura quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja fl-aħħar mill-aħħar ma ħarġitx biċ-ċar id-dimensjoni li għandu t-tagħlim volontarju meta mqabbel mat-tagħlim obbligatorju fl-iskola “La Inmaculada”, hekk li, fi kwalunkwe każ, ma jistax jiġi kkwantifikat, abbażi tal-informazzjoni li għandna preżenti, il-proporzjon tal-attività ekonomika u dik mhux ekonomika tal-Congregación.

52.

Fi kwalunkwe każ, huwa l-kompitu tal-qorti tar-rinviju li, fil-qafas tal-awtonomija proċedurali nazzjonali, tasal għall-konstatazzjonijiet neċessarji relatati mal-attività tal-Congregación li minnhom ikun jista’ jiġi dedott l-użu tas-sala inkwistjoni. F’dan ir-rigward wieħed ċertament ma jistax jieħu inkunsiderazzjoni biss x’sehem mill-ispazji kollha li jikkostitwixxu l-iskola “La Inmaculada” – b’referenza għaż-żona utli sħiħa tal-kumpless ta’ bini – huwa ddedikat lil forma partikolari tat-tagħlim jew oħra ( 43 ). Fil-fehma tiegħi, għandha tingħata importanza ħafna ikbar lil ċifri ewlenin oħrajn, bħal partikolarment in-numru tal-klassijiet fl-iskola u s-sigħat tat-tagħlim kif ukoll l-ammont ta’ studenti ( 44 ) u ta’ għalliema li jaqgħu taħt forma tat-tagħlim minnhom jew l-oħra; barra minn hekk, għandu jittieħed inkunsiderazzjoni l-baġit medju annwali li l-iskola tonfoq fuq forma jew oħra tat-tagħlim.

53.

Jekk l-attività intraprenditorjali tal-Congregación ma jkollhiex portata notevoli meta mqabbla mas-servizzi ta’ tagħlim tagħha li għandhom motivazzjoni soċjali, kulturali u edukattiva, u tirriżulta li għandha natura anċillari għal kollox, ikun iġġustifikat li fl-intier tkun preżunta attività mhux ekonomika tal-Congregación. Anki l-Kummissjoni bir-raġun ammettiet dan quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja.

54.

Tali mod ta’ kunsiderazzjoni huwa partikolarment iġġustifikat minħabba raġunijiet ta’ simplifikazzjoni u jwassal għal applikazzjoni kemm jista’ jkun mingħajr burokrazija tad-dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni dwar l-għajnuna mill-Istat. Madankollu, sabiex tinżamm konformità mal-prinċipju ta’ ċertezza legali, huwa neċessarju li jiġi rrikonoxxut livell minimu li jista’ jintuża mill-impriżi u mill-awtoritajiet nazzjonali bħala regola ġenerali sabiex attività ekonomika tiġi kklassifikata bħala kompletament anċillari.

55.

Il-Kummissjoni tidher li qiegħda tassumi li attività ekonomika li ma taqbiżx l-20 % tal-portata sħiħa tat-tagħlim offrut minn istituzzjoni bħalma hija l-Congregación tikkostitwixxi attività purament sekondarja li għandha importanza kompletament anċillari. Sabiex issostni dan l-argument, il-Kummissjoni tinvoka r-Regolament dwar eżenzjonijiet ġenerali ( 45 ) kif ukoll il-Qafas dwar l-għajnuna mill-Istat għar-riċerka maħruġ minnha ( 46 ).

56.

Huwa ċert li r-Regolament dwar eżenzjonijiet ġenerali – att vinkolanti fi ħdan it-tifsira tat-tieni paragrafu tal-Artikolu 288 TFUE – għandu jittieħed inkunsiderazzjoni b’mod sinjifikattiv waqt l-analiżi ta’ din is-sitwazzjoni. Iżda, meta osservata iktar fid-dettall, il-parti operattiva ta’ dan ir-regolament ma fiha l-ebda referenza għal xi tip ta’ livell minimu ta’ 20 %. Huwa biss fil-preambolu tar-regolament imsemmi li, f’kuntest speċifiku għall-aħħar, fi kliem ieħor f’dak li għandu x’jaqsam ma’ infrastrutturi tar-riċerka, tissemma tali perċentwali bħala indikazzjoni ( 47 ). Formulazzjoni li essenzjalment hija identika tinsab – mill-ġdid b’referenza għal istituzzjonijiet tar-riċerka jew infrastrutturi tar-riċerka – fil-Qafas tal-Unjoni dwar l-għajnuna mill-Istat għar-riċerka, li huwa komunikazzjoni legalment mhux vinkolanti tal-Kummissjoni, li permezz tagħha tavża dwar il-prassi amministrattiva tagħha u tipproponi ċerti miżuri lill-Istati Membri ( 48 ).

57.

F’dawn iċ-ċirkustanzi, ma ninsabx konvinta li l-livell minimu komparattivament għoli ta’ 20 %, żviluppat mill-Kummissjoni speċifikament għal infrastrutturi tar-riċerka, għandu jiġi ġġeneralizzat u li dan jiġi kkonsultat b’mod ġenerali fil-kuntest tad-determinazzjoni tan-natura ekonomika jew mhux ekonomika ta’ attività.

58.

Għall-kuntrarju – konformement mal-livelli minimi ġeneralment applikati fid-dritt tal-kompetizzjoni ( 49 ) u f’materji oħrajn rilevanti għas-suq intern ( 50 ) – għandu jiġi preżunt li, f’każijiet normali, attività ekonomika tista’ tiġi kkunsidrata bħala kompletament anċillari, fil-konfront tal-attività mhux ekonomika, meta, fir-rigward tal-portata tagħha, din tikkonsisti f’inqas minn 10 % tal-attività inkwistjoni tal-istituzzjoni kkonċernata fis-settur rilevanti fil-każ ineżami (hawnhekk: 10 % tal-attività tal-Congregación fil-qasam tas-servizzi ta’ tagħlim skolastiku).

59.

Min-naħa l-oħra, jekk attività ekonomika ta’ istituzzjoni bħalma hija l-Congregación tikkonsisti f’10 % jew iktar, ikollu jiġi preżunt li din l-istituzzjoni hija parzjalment attiva ekonomikament u parzjalment attiva b’mod mhux ekonomiku. Għaldaqstant, anki t-trattament preferenzjali statali mogħti lilha – hawnhekk: l-eżenzjoni mit-taxxa – għandu proporzjonalment (pro rata) jitqies bħala vantaġġ possibbli li jeħtieġ jiġi kkunsidrat fir-rigward tal-projbizzjoni tal-għajnuna mill-Istat skont l-Artikolu 107(1) TFUE.

60.

Bħala konklużjoni, nista’ nikkonstata li eżenzjoni mit-taxxa bħal dik ikkontestata hawnhekk ma taqax fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-Artikolu 107(1) TFUE minħabba n-nuqqas ta’ attività ekonomika tal-Knisja Kattolika, sakemm din tikkonċerna bini ta’ skola li jintuża mill-Knisja għall-provvista ta’ servizzi ta’ tagħlim fil-qafas tal-missjoni soċjali, kulturali u edukattiva tagħha. Min-naħa l-oħra, teżisti attività ekonomika fejn il-bini kkonċernat jintuża għal skopijiet kummerċjali awtentiċi.

61.

Huwa biss sa fejn il-Congregación tkun attiva ekonomikament skont il-punti preċedenti ( 51 ) u għalhekk titqies bħala impriża li l-eżenzjoni mit-taxxa mixtieqa minnha għandha titkejjel abbażi tal-istandard tal-Artikolu 107(1) TFUE.

62.

Skont l-Artikolu 107(1) TFUE, “[ħ]lief għad-derogi previsti fit-Trattati, kull għajnuna, ta’ kwalunkwe forma, mogħtija minn Stat Membru jew permezz ta’ riżorsi ta’ l-Istat, li twassal għal distorsjoni jew theddida ta’ distorsjoni għall-kompetizzjoni billi tiffavorixxi ċerti impriżi jew ċerti produtturi għandha, safejn tolqot il-kummerċ bejn l-Istati Membri, tkun inkompatibbli mas-suq intern.”

63.

Il-klassifikazzjoni bħala “għajnuna” fis-sens tal-Artikolu 107(1) TFUE titlob li l-kundizzjonijiet kollha previsti f’din id-dispożizzjoni jiġu ssodisfatti ( 52 ).

64.

B’hekk, l-ewwel nett, għandu jkun hemm intervent mill-Istat jew permezz ta’ riżorsi tal-Istat. It-tieni nett, dan l-intervent għandu jkollu l-potenzjal li jaffettwa l-kummerċ bejn l-Istati Membri. It-tielet nett, dan għandu jagħti vantaġġ lill-benefiċjarju tiegħu. Ir-raba’ nett, huwa għandu joħloq distorsjoni jew jhedded li joħloq distorsjoni għall-kompetizzjoni ( 53 ).

65.

Skont ġurisprudenza stabbilita, għall-finijiet tal-verifika ta’ dawn il-kundizzjonijiet, l-għanijiet suġġettivi ddikjarati mill-awtoritajiet nazzjonali huma inqas deċiżivi mill-effetti tal-interventi li ttieħdu ( 54 ).

66.

L-ewwel nett, fir-rigward tal-kriterju tal-“għajnuna […] mogħtija minn Stat Membru jew permezz ta’ riżorsi ta’ l-Istat” huwa rrikonoxxut li l-Artikolu 107(1) TFUE jinkludi mhux biss benefiċċji pożittivi bħal sussidji, iżda wkoll interventi li, f’forom differenti, itaffu l-piżijiet li normalment itaqqlu l-baġit ta’ impriża u li, għaldaqstant, mingħajr ma jkunu sussidji fis-sens strett tal-kelma, huma tal-istess natura u għandhom effetti identiċi ( 55 ).

67.

Vantaġġ fiskali li, għalkemm ma jkunx jinvolvi l-allokazzjoni ta’ riżorsi tal-Istat, iqiegħed lill-benefiċjarji f’sitwazzjoni finanzjarja iktar favorevoli minn dik tal-persuni taxxabbli l-oħra, jaqa’ wkoll taħt l-Artikolu 107(1) TFUE ( 56 ). Naturalment dan japplika wkoll meta l-vantaġġ korrispondenti jingħata minn subdiviżjoni statali – hawnhekk: mingħand muniċipalità – jew inkella jwassal sabiex jonqos id-dħul tagħha; dan peress li l-Artikolu 107(1) TFUE jirreferi għall-interventi kollha li huma ffinanzjati minn riżorsi tal-Istat u li huma attribwibbli lill-Istat ( 57 ).

68.

Il-fatt li l-eżenzjoni mit-taxxa inkwistjoni f’dan il-każ tirriżulta mill-Ftehim tal-1979, u għaldaqstant għandha l-oriġini tagħha fid-dritt internazzjonali pubbliku, ma jnaqqsilhiex mill-karattru tagħha bħala intervent mill-Istat iffinanzjat minn riżorsi tal-Istat. L-ewwel nett, il-Ftehim tal-1979 intlaħaq bl-involviment sinjifikattiv tal-Istat Spanjol kif ukoll ġie rrettifikat minn dan; għaldaqstant, f’dak li għandu x’jaqsam id-dritt tal-Unjoni, dan għandu jiġi ttrattat bħad-dritt nazzjonali. It-tieni nett, fir-rigward tat-taxxa fuq il-kostruzzjoni, l-installazzjonijiet u x-xogħlijiet, il-Ftehim iwassal għal telf ta’ dħul tas-settur pubbliku fi Spanja. It-tielet nett, l-Istat Spanjol huwa involut ukoll b’mod sinjifikattiv fl-interpretazzjoni u fl-ispeċifikazzjoni tal-Ftehim, kif fl-aħħar mill-aħħar jixhdu d-diversi digrieti tal-Ministeru tal-Finanzi ( 58 ). U, ir-raba’ nett, il-mekkaniżmu għas-soluzzjoni tat-tilwim skont l-Artikolu VI tal-Ftehim ukoll jikkonċedi rwol deċiżiv lill-Istat Spanjol fl-interpretazzjoni u fl-iżvilupp ulterjuri tal-Ftehim.

69.

L-Artikolu 107(1) TFUE jipprojbixxi l-għajnuna li “tiffavorixxi ċerti impriżi jew ċerti produtturi”, jiġifieri l-għajnuna selettiva ( 59 ). Skont il-ġurisprudenza, il-karatteristika ta’ din in-natura selettiva tal-vantaġġ hija li ċerti impriżi jew ċerti produtturi jiġu ffavoriti meta mqabbla ma’ impriżi jew ma’ produtturi oħra li, fid-dawl tal-għan segwit permezz tas-sistema kkonċernata, ikunu jinsabu f’sitwazzjoni ta’ fatt u ta’ liġi komparabbli ( 60 ).

70.

Kif speċifikat fil-ġurisprudenza stabbilita, sabiex vantaġġ fiskali jiġi stmat bħala selettiv huwa determinanti li l-miżura statali li fuqha huwa bbażat tidderoga mis-sistema komuni sa fejn hija tagħmel distinzjoni mhux iġġustifikata bejn operaturi ekonomiċi li, fid-dawl tal-għan segwit mis-sistema fiskali ta’ dan l-Istat Membru, ikunu jinsabu f’sitwazzjoni ta’ fatt u ta’ liġi komparabbli ( 61 ).

71.

Skont is-“sistema komuni” li hija kkonċernata f’dan il-każ, fi Spanja tinġabar taxxa għall-benefiċċju tal-muniċipalitajiet fuq il-kostruzzjonijiet, l-installazzjonijiet u x-xogħlijiet kollha. Il-fatt li l-Knisja Kattolika biss ma għandhiex għalfejn tħallas din it-taxxa abbażi tal-Ftehim tal-1979 jikkostitwixxi – sakemm din tkun attiva b’mod ekonomiku u għalhekk intraprenditorjali – vantaġġ għaliha li jpoġġiha f’qagħda finanzjarja aħjar meta mqabbla mal-operaturi ekonomiċi l-oħrajn ( 62 ). Bl-ebda mod ma huwa kkonċernat vantaġġ li huwa bbażat fuq miżura ġenerali applikabbli, mingħajr distinzjoni, għall-operaturi ekonomiċi kollha u li jista’ jibbenefika minnu kull min jissodisfa l-kundizzjonijiet tiegħu ( 63 ).

72.

Il-Qorti tal-Ġustizzja ċertament tirrikonoxxi li vantaġġ fiskali ma huwiex selettiv meta l-vantaġġ ikun jista’ jiġi ġġustifikat minħabba n-natura jew l-iskop ġenerali tas-sistema li jkun jagħmel parti minnha, b’mod partikolari meta dispożizzjoni fiskali tkun ibbażata direttament fuq prinċipji bażiċi jew prinċipali tas-sistema fiskali nazzjonali ( 64 ). Madankollu, skont l-informazzjoni li għandna disponibbli, ma jidhirx li fil-każ inkwistjoni hija mogħtija tali ġustifikazzjoni. Dan peress li r-raġunijiet għall-eżenzjoni mit-taxxa tal-Knisja Kattolika la jirriżultaw mill-iskop ġenerali tad-dispożizzjoni fiskali rilevanti u lanqas mill-prinċipji bażiċi jew prinċipali tas-sistema fiskali Spanjola. Għall-kuntrarju, l-eżenzjoni mit-taxxa kontenzjuża tistrieħ fuq il-Ftehim tal-1979. Għaldaqstant, din hija bbażata fuq evalwazzjonijiet li għandhom l-oriġini tagħhom barra mid-dritt fiskali Spanjol u konsegwentement ma humiex adattati sabiex jeskludu n-natura selettiva tal-vantaġġ.

73.

Fl-istess waqt jista’ jkun nieqes vantaġġ selettiv fis-sens tal-Artikolu 107(1) TFUE fil-każ li l-eżenzjoni mit-taxxa inkwistjoni tikkostitwixxi biss il-kumpens għan-nefqa eventwalment imġarrba mill-Knisja Kattolika fil-qasam tas-servizzi pubbliċi. F’dan ir-rigward huma rilevanti l-kriterji stabbiliti fil-ġurisprudenza li tirriżulta mis-sentenza Altmark Trans ( 65 ).

74.

Fl-applikazzjoni ta’ dawn il-kriterji – filwaqt li jittieħed inkunsiderazzjoni l-obbligu kostituzzjonali fl-Artikolu 17(1) TFUE – għandu jittieħed inkunsiderazzjoni kif xieraq l-istatus speċjali tal-knejjes. Huwa minnu li dan jaf tabilħaqq iwassal sabiex is-servizzi ta’ tagħlim offruti fi skola tal-knisja jitqiesu bħala kontribut għall-interess ġenerali, għall-inqas meta dawn is-servizzi ta’ tagħlim jkunu inkorporati fis-sistema edukattiva statali ( 66 ).

75.

Madankollu, l-eżenzjoni ġenerali tal-Knisja Kattolika mit-taxxa fuq il-kostruzzjoni, l-installazzjonijiet u x-xogħlijiet fiha nfisha ma sservix bħala kumpens, oġġettiv u partikolarment ikkalkolat b’mod trasparenti, għall-piżijiet speċifiċi li l-Knisja ġarrab fl-implementazzjoni ta’ obbligi ta’ servizz pubbliku ( 67 ). Għall-kuntrarju, tali kumpens huwa possibbli biss permezz ta’ miżuri mmirati, partikolarment permezz ta’ allokazzjoni finanzjarja konkreta mill-Istat, filwaqt li, madankollu, għandu jiġi eżaminat jekk l-allokazzjoni finanzjarja, li l-Congregación xorta waħda qiegħda tingħata mill-Istat Spanjol, tikkostitwixxix diġà kumpens suffiċjenti.

76.

Mingħajr l-arranġamenti msemmija iktar ’il fuq, il-ġurisprudenza li tirriżulta mis-sentenza Altmark Trans ma tistax twassal għall-esklużjoni ta’ vantaġġ selettiv għall-Knisja Kattolika f’każ bħal dak inkwistjoni.

77.

It-tielet u r-raba’ kundizzjoni tal-Artikolu 107(1) TFUE, relatati flimkien mill-qrib, jikkonċernaw, it-tnejn li huma, l-impatt tal-għajnuna mill-Istat fuq il-kompetizzjoni u fuq il-kummerċ intern tal-Unjoni. Skont ġurisprudenza stabbilita, f’dan ir-rigward ma hijiex meħtieġa l-prova ta’ effett reali fuq il-kummerċ bejn l-Istati Membri u li l-kompetizzjoni tkun attwalment is-suġġett ta’ distorsjoni, iżda għandu jiġi eżaminat biss jekk miżura tistax tolqot tali kummerċ u tistax tikkawża distorsjoni għall-kompetizzjoni ( 68 ).

78.

Miżura diġà tista’ tolqot il-kummerċ bejn l-Istati Membri meta ssaħħaħ il-pożizzjoni ta’ impriża meta mqabbla ma’ impriżi oħrajn li jikkompetu f’dan il-kummerċ. L-impriża li tibbenefika ma hijiex meħtieġa tipparteċipa hija nfisha fil-kummerċ bejn l-Istati Membri ( 69 ).

79.

Fir-rigward tal-kundizzjoni tad-distorsjoni għall-kompetizzjoni, għandu jiġi osservat li l-għajnuna li tippermetti lil impriża sabiex din ma tħallasx l-ispejjeż li normalment kien ikollha tħallas għall-ġestjoni tagħha ta’ kuljum jew għall-attivitajiet normali tagħha toħloq, bħala prinċipju, distorsjoni għall-kundizzjonijiet tal-kompetizzjoni ( 70 ).

80.

Għal servizzi ta’ tagħlim ipprovduti kummerċjalment, kif qed niddiskutihom f’din it-taqsima tal-konklużjonijiet tiegħi – jiġifieri fi kliem ieħor l-offerta tat-tagħlim volontarju u offerti fakultattivi oħrajn tal-iskola – pjuttost jeżisti suq li fih jistgħu jkunu attivi transkonfinalment fornituri kbar u saħansitra dawk żgħar. Jekk wieħed mill-fornituri ta’ tali servizzi ta’ tagħlim – bħal fil-każ tal-Knisja Kattolika hawnhekk – jingħata eżenzjoni mit-taxxa fuq il-kostruzzjoni, l-installazzjonijiet u x-xogħlijiet, filwaqt li l-kompetituri reali jew potenzjali tiegħu jkollhom iħallsu din it-taxxa f’sitwazzjoni komparabbli, dan il-fornitur ikun qiegħed jibbenefika minn vantaġġ fir-rigward tal-ispejjeż, li jista’ jkollu effett pożittiv għalih fil-kompetizzjoni.

81.

Wieħed irid jikkonċedi li s-somma tat-taxxa ta’ EUR 23730.41, li l-Congregación kellha tħallas f’dan il-każ għall-konverżjoni tas-sala tal-iskola “La Inmaculada”, hija ta’ natura relattivament żgħira meta mqabbla ma’ fatturi tan-nefqa oħrajn rilevanti għas-suq intern.

82.

Iżda, skont ġurisprudenza stabbilita, fid-dritt tal-Unjoni ma hemmx limitu minimu jew perċentwali minima, li taħthom jista’ jiġi kkunsidrat li l-kummerċ bejn l-Istati Membri ma huwiex milqut. La l-ammont relattivament żgħir tal-għajnuna u lanqas id-daqs relattivament żgħir tal-impriża benefiċjarja ma jeskludu a priori l-possibbiltà li l-kummerċ bejn l-Istati Membri jista’ jkun milqut ( 71 ).

83.

Għaldaqstant, jekk l-attività ekonomika ta’ istituzzjoni għandha piż suffiċjenti sabiex l-istituzzjoni tiġi kklassifikata bħala impriża fis-sens tar-regoli tal-kompetizzjoni tad-dritt tal-Unjoni (li hija kwistjoni preliminari għall-applikazzjoni tal-Artikolu 107 TFUE ( 72 )), imbagħad anki għajnuna komparattivament żgħira tista’ tolqot il-kummerċ bejn l-Istati Membri.

84.

Barra minn hekk, fid-dritt tal-kompetizzjoni Ewropew, l-effetti ta’ miżuri fuq il-kummerċ fi ħdan l-Unjoni u fuq il-kompetizzjoni fis-suq intern qatt ma għandhom jiġu analizzati b’mod iżolat, iżda dejjem fil-kuntest ekonomiku u ġuridiku tagħhom. F’dan ir-rigward għandu jittieħed inkunsiderazzjoni, inter alia, jekk huwiex ikkonċernat każ individwali iżolat wieħed jew ħafna każijiet (“sensiela ta’ każijiet”) ta’ problemi simili ( 73 ).

85.

Jekk istituzzjoni – bħalma hija l-Knisja Kattolika hawnhekk – tkun fil-pussess ta’ għadd ta’ proprjetajiet immobbli li kollha kemm huma jgawdu mill-eżenzjoni mit-taxxa inkwistjoni, il-vantaġġ kompetittiv tagħha huwa b’mod ċar ogħla minn dak li kapaċi tissuġġerixxi, prima facie, is-somma inkwistjoni fil-kawża prinċipali ta’ EUR 23730.41 għal proġett ta’ bini wieħed – hawnhekk ir-rinnovazzjoni tas-sala tal-iskola “La Inmaculada”. Dan peress li, bħala fornitur ta’ servizzi ta’ tagħlim, fil-kalkolu tan-nefqa tagħha l-Knisja Kattolika tista’ ġeneralment tikkunsidra l-vantaġġ li jinħolqilha għall-binjiet skolastiċi kollha tagħha permezz tal-eżenzjoni mit-taxxa fuq il-kostruzzjoni, l-installazzjonijiet u x-xogħlijiet. Jekk wieħed iqis ukoll li l-Ftehim tal-1979 jipprevedi sensiela ta’ eżenzjonijiet mit-taxxa oħrajn, dan il-vantaġġ huwa saħansitra iktar qawwi.

86.

Barra minn hekk, skont ir-regola de minimis adottata mill-Kummissjoni Ewropea ( 74 ), huma biss il-miżuri ta’ għajnuna li f’perijodu ta’ tliet snin fiskali ma jaqbżux somma totali ta’ EUR 200000 li jitqiesu bħala “miżuri […] li ma jissodisfawx il-kriterji [kollha] tal-Artikolu 107(1) tat-Trattat”. L-eżenzjoni mit-taxxa inkwistjoni hawnhekk, kif speċifikata fil-Ftehim tal-1979, ma ġġorrx tali restrizzjoni f’termini ta’ żmien u ta’ ammont u, skont l-Artikolu IV(1)(B) ta’ dan il-ftehim, tapplika b’mod ġenerali u mingħajr restrizzjoni għall-kostruzzjonijiet, għall-installazzjonijiet u għax-xogħlijiet kollha tal-Knisja Kattolika fi Spanja. Konsegwentement, din l-eżenzjoni mit-taxxa ma tistax tibbenefika mir-regola de minimis.

87.

Għalhekk, sakemm il-Congregación tkun attiva ekonomikament skont il-punti preċedenti u għaldaqstant għandha titqies bħala impriża ( 75 ), eżenzjoni mit-taxxa bħal dik ikkontestata fil-kawża prinċipali għandha tiġi kklassifikata bħala għajnuna mill-Istat li għaliha tapplika l-projbizzjoni tal-Artikolu 107(1) TFUE.

88.

Jonqos li tiġi diskussa l-kwistjoni dwar il-konsegwenzi li jistgħu jinħolqu għall-kawża prinċipali minħabba l-klassifikazzjoni tal-eżenzjoni mit-taxxa kontenzjuża bħala għajnuna mill-Istat fi ħdan it-tifsira tal-Artikolu 107(1) TFUE. Fil-fatt, mill-Artikolu 108 TFUE u mill-ewwel paragrafu tal-Artikolu 351 TFUE jistgħu jirriżultaw partikolaritajiet li għalihom ġibed l-attenzjoni bis-sħiħ partikolarment il-Gvern Spanjol. Sabiex il-qorti tar-rinviju tingħata risposta utli, finalment għandhom jiġu indirizzati fil-qosor dawn iż-żewġ dispożizzjonijiet u l-problemi li jirriżultaw minnhom ( 76 ).

89.

L-Artikolu 108 TFUE jagħmel distinzjoni bejn skemi ta’ għajnuna eżistenti u għajnuna ġdida. Filwaqt li għajnuna ġdida ma tistax tkun imwettqa sakemm ma tkunx ġiet approvata mill-Kummissjoni [Artikolu 108(3) TFUE], l-iskemi ta’ għajnuna eżistenti huma sempliċement suġġetti għal eżaminazzjoni kontinwa mill-Kummissjoni [Artikolu 108(1) TFUE]. Fil-qosor, għal għajnuna ġdida konsegwentement japplika obbligu ta’ notifika u projbizzjoni dwar l-implementazzjoni fejn, f’każ ta’ ksur, l-għoti tal-għajnuna għandu jitqies illegali ( 77 ), filwaqt li skemi ta’ għajnuna eżistenti jistgħu jiġu implementati b’mod regolari sakemm il-Kummissjoni ma tkunx ikkonstatat l-irregolarità tagħhom ( 78 ).

90.

Dan ifisser li, f’każ li fir-rigward tal-eżenzjoni mit-taxxa inkwistjoni hija kkonċernata skema ta’ għajnuna eżistenti fis-sens tal-Artikolu 108(1) TFUE, il-qorti tar-rinviju ma tistax tikklassifika l-konċessjoni tagħha bħala illegali, sakemm il-Kummissjoni ma tkunx iddikjaratha bħala inkompatibbli mas-suq intern.

91.

Prima facie, il-preżunzjoni ta’ skema ta’ għajnuna eżistenti hija msaħħa bil-fatt li l-Ftehim tal-1979 joriġina minn żmien qabel l-adeżjoni ta’ Spanja fil-Komunitajiet Ewropej; kif huwa magħruf, din l-adeżjoni ma saritx qabel l-1986.

92.

Iżda għall-kategorizzazzjoni ta’ miżura bħala skema ta’ għajnuna eżistenti jew bħala għajnuna ġdida għandu jkun determinanti biss il-mument li fih tibda, jew ikun hemm theddida li tibda, distorsjoni għall-kompetizzjoni marbuta mal-għajnuna ( 79 ). F’dan il-każ tali distorsjoni għall-kompetizzjoni ma setgħetx isseħħ qabel l-1988, meta Spanja introduċiet it-taxxa fuq il-kostruzzjoni, l-installazzjonijiet u x-xogħlijiet. F’dan il-mument Spanja kienet diġà membru tal-Komunitajiet Ewropej.

93.

Għaldaqstant, eżenzjoni mit-taxxa bħal dik inkwistjoni hawnhekk ma tistax tiġi kklassifikata bħala skema ta’ għajnuna eżistenti iżda għandha tiġi kkunsidrata bħala għajnuna ġdida. Konsegwentement, l-Artikolu 108 TFUE ma jipprekludix lill-qorti tar-rinviju milli tassumi konċessjoni ta’ għajnuna illegali fil-kawża prinċipali.

94.

Finalment jonqos li jiġi mistħarreġ jekk l-Artikolu 351 TFUE jippermettix lill-qorti tar-rinviju, jew saħansitra jekk jobbligahiex, tidderoga, fil-kawża prinċipali, mill-projbizzjoni tal-għajnuna mill-Istat skont l-Artikolu 107(1) TFUE u tagħti lill-Knisja Kattolika l-eżenzjoni mit-taxxa kontenzjuża, saħansitra anki jekk fil-verità tkun ikkonċernata għajnuna mill-Istat illegali.

95.

Kif speċifikat fl-ewwel paragrafu tal-Artikolu 351 TFUE, id-drittijiet u l-obbligi li jirriżultaw minn konvenzjoni rregolata mid-dritt internazzjonali pubbliku, li Stat Membru jkun ikkonkluda ma’ pajjiż terz qabel l-adeżjoni tiegħu mal-Unjoni, ma jintlaqtux mid-dritt tal-Unjoni.

96.

L-Artikolu 351 TFUE għandu portata ġenerali u jgħodd għall-konvenzjonijiet internazzjonali kollha li jistgħu jaffettwaw l-applikazzjoni tad-dritt tal-Unjoni, irrispettivament mis-suġġett tagħhom ( 80 ). Għalhekk, din id-dispożizzjoni fil-fatt hija applikabbli wkoll fir-rigward tal-Ftehim tal-1979.

97.

Madankollu, mill-Artikolu 351 TFUE ma jirriżultax obbligu li ssir deroga minn dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni bħall-Artikolu 107(1) TFUE. Għall-kuntrarju, l-Istati Membri għandhom sempliċement jingħataw il-possibbiltà li jħarsu kwalunkwe obbligi taħt id-dritt internazzjonali pubbliku adottati qabel l-adeżjoni tagħhom mal-Unjoni ( 81 ) filwaqt li, fejn hemm bżonn, issir deroga mid-dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni sabiex jintlaħaq dan l-għan ( 82 ). Min-naħa l-oħra, fejn il-konvenzjoni rregolata mid-dritt internazzjonali pubbliku inkwistjoni tippermetti li l-Istat Membru jkollu marġni ta’ diskrezzjoni, dan irid juża dan il-marġni b’tali mod li jikkonforma mad-dritt tal-Unjoni ( 83 ).

98.

Fi kwalunkwe każ, ma huwiex il-kompitu tal-Qorti tal-Ġustizzja, iżda tal-qorti nazzjonali, li tikkonstata l-ambitu tal-obbligi taħt id-dritt internazzjonali pubbliku li jirriżultaw għal Spanja mill-Ftehim tal-1979 ( 84 ).

99.

Għaldaqstant, il-qorti tar-rinviju ser ikollha teżamina jekk l-Artikolu IV(1)(B) tal-Ftehim tal-1979 jistabbilixxix, b’mod imperattiv, li l-Knisja Kattolika trid tiġi eżentata b’mod ġenerali mit-taxxa fuq il-kostruzzjoni, l-installazzjonijiet u x-xogħlijiet, għall-binjiet kollha tagħha fi Spanja – anki dawk li huma kompletament jew parzjalment iddedikati għal attività ekonomika. Huwa biss f’dan il-każ li jeżisti kunflitt mal-projbizzjoni ta’ għajnuna mill-Istat skont l-Artikolu 107(1) TFUE, u hawnhekk biss l-ewwel paragrafu tal-Artikolu 351 TFUE jippermetti lill-qorti tar-rinviju tidderoga mill-Artikolu 107(1) TFUE waqt is-soluzzjoni tal-kawża prinċipali.

100.

B’mod marġinali ninnota li, kif stabbilit flit-tieni paragrafu tal-Artikolu 351 TFUE, l-Istat Spanjol, f’każ bħal dak inkwistjoni, għandu l-obbligu li japplika l-miżuri opportuni sabiex titneħħa inkompatibbiltà eventwali tal-Artikolu IV(1)(B) tal-Ftehim tal-1979 mad-dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni dwar għajnuna mill-Istat. L-ewwel nett, Spanja jkollha tagħmel użu b’mod attiv mill-mekkaniżmu għas-soluzzjoni tat-tilwim, kif stabbilit fl-Artikolu VI tal-Ftehim, sabiex – għall-inqas għall-ġejjieni – tasal, bi qbil mas-Santa Sede, għal interpretazzjoni tal-Artikolu IV(1)(B) tal-Ftehim li hija kompatibbli mad-dritt tal-Unjoni u partikolarment mal-Artikolu 107(1) TFUE. Fil-każ li dan l-approċċ ma jwassalx għal soluzzjoni, li tkun konformi mad-dritt tal-Unjoni, fi żmien adegwat, Spanja jkollha tikkanċella dan il-ftehim ( 85 ).

101.

Bħala konklużjoni, nista’ nikkonstata:

Eżenzjoni mit-taxxa bħal dik inkwistjoni hawnhekk ma tmurx kontra l-projbizzjoni tal-għajnuna mill-Istat fis-sens tal-Artikolu 107(1) TFUE, sa fejn huwa kkonċernat bini tal-iskola li jintuża mill-Knisja Kattolika għall-provvista tas-servizzi ta’ tagħlim fil-qafas tal-missjoni soċjali, kulturali u edukattiva tagħha. Min-naħa l-oħra, tali eżenzjoni mit-taxxa tikkostitwixxi għajnuna mill-Istat ipprojbita skont l-Artikolu 107(1) TFUE, sa fejn il-bini kkonċernat jintuża għal skopijiet kummerċjali awtentiċi.

102.

Fl-isfond tal-argumenti esposti iktar ’il fuq, nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja tagħti r-risposta segwenti għat-talba għal deċiżjoni preliminari tal-Juzgado de lo Contencioso-administrativo no 4 de Madrid (qorti amministrattiva Nru 4 ta’ Madrid):

Eżenzjoni mit-taxxa fuq il-kostruzzjoni, l-installazzjonijiet u x-xogħlijiet, bħal dik li għandha dritt għaliha l-Knisja Kattolika skont il-Ftehim tat-3 ta’ Jannar 1979 bejn l-Istat Spanjol u s-Santa Sede dwar affarijiet ekonomiċi, ma tmurx kontra l-projbizzjoni tal-għajnuna mill-Istat fis-sens tal-Artikolu 107(1) TFUE, sa fejn din tikkonċerna bini tal-iskola li l-Knisja Kattolika ma tużax għall-provvista kummerċjali ta’ servizzi ta’ tagħlim, iżda għall-provvista ta’ servizzi ta’ tagħlim fil-qafas tal-missjoni soċjali, kulturali u edukattiva tagħha.