I — Introduzzjoni

II — Il-kuntest ġuridiku

A — Id-dritt Komunitarju

B — Il-liġi nazzjonali

III — Il-fatti, il-kawża prinċipali u d-domandi rrinvjati

IV — Proċeduri quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja

V — L-argumenti prinċipali tal-partijiet

A — L-ewwel domanda

B — It-tieni domanda

VI — Analiżi

A — Fuq l-ewwel domanda

1. Rimarki preliminari

2. Id-dritt għal-leave annwali bil-ħlas bħala dritt soċjali fundamentali

3. Id-dritt għal perijodu minimu ta’ leave annwali bil-ħlas fid-dritt Komunitarju

a) Il-kompetenza tal-Komunità sabiex tiġi stabbilita l-portata tal-protezzjoni mogħtija mir-regola

b) Il-livell ta’ protezzjoni garantit mid-dritt Komunitarju

c) Il-livell ta’ protezzjoni ggarantit mill-Konvenzjoni tal-ILO Nru 132

4. Il-projbizzjoni tal-liġi dwar l-impjieg ta’ effetti negattivi bħala ostakolu għall-eżerċizzju tad-dritt għal perijodu minimu ta’ leave annwali bil-ħlas

a) Il-projbizzjoni ta’ effetti negattivi skont il-Konvenzjoni Nru 132

b) L-applikabbilità tal-prinċipji żviluppati fil-ġurisprudenza

c) Inkomaptibbiltà mal-ispirtu u l-għan tal-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 2003/88

5. Konklużjoni

B — It-tieni domanda

VII — Konklużjoni

1.

B’digriet tat-13 ta’ Diċembru 2006 l-House of Lords irrinivjat lill-Qorti tal-Ġustizzja żewġ domandi għal deċiżjoni prelminari skont l-Artikolu 234 KE dwar l-interpretazzjoni ta’ l-Artikolu 7(1) u (2) tad-Direttiva 2003/88/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, ta’ l-, li tikkonċerna ċerti aspetti tal-organizzazzjoni tal-ħin tax-xogħol ( 2 ) (‘id-Direttiva 2003/88’).

2.

Id-domandi rrinvijati lill-Qorti tal-Ġustizzja tqajmu f’kawża ppreżentata minn ex impjegati u impjegati eżistenti (iktar ’il quddiem, l-“appellanti”) tal-awtorità amministrattiva Britannika tat-taxxi u d-dwana, HM Revenue and Customs, kontra dik l-awtorità (iktar ’il quddiem, l-“appellata”) fejn l-ogħla qorti tal-appell tar-Renju Unit f’kwistjonijiet ċivili qed tintalab tiddeċiedi jekk l-appellanti għandhomx drittijiet kontra l-appellata għal-leave annwali mħallas jew għal pagament ta’ benefiċċju bħala kumpens għal-leave li ma jkunx ittieħed.

3.

Dawn id-domandi essenzjalment jirrigwardaw il-kwistjoni jekk ħaddiem li jkun assenti bil-leave għal mard huwiex intitolat jieħu leave annwali bil-ħlas matul il-perijodu tal-leave għal mard u safejn ħaddiem li jkun assenti bil-leave għal mard matul is-sena ta’ leave in kwistjoni kollha jew matul parti minnha huwa intitolat għall-pagament ta’ benefiċċju bħala kumpens għal-leave li ma jkunx ittieħed mat-terminazzjoni tar-relazzjoni ta’ impjieg.

4.

Id-Direttiva 2003/88 issostitwiet id-Direttiva 93/104/KE tat-23 ta’ Novembru 1993 dwar xi aspetti ta’ l-organizzazzjoni tal-ħin tax-xogħol ( 3 ) fit-. L-għan tagħha, bħal dak tad-direttiva li ppreċedietha, huwa li tistabbilixxi obbligi minimi speċifiċi dwar sigurtà u saħħa fl-organizzazzjoni tal-ħin tax-xogħol. L-Artikolu 7 tagħha, li nżamm mingħajr tibdil, jistipula kif ġej:

“Leave Annwali

1)   L-Istati Membri għandhom jieħdu l-miżuri meħtieġa ħalli jassiguraw li kull ħaddiem ikun intitolat għal-leave annwali bil-ħlas [bil-ħlas] ta’ mill-anqas erba’ ġimgħat b’konformità mal-kundizzjonijiet għall-intitolament għal, u l-għoti ta’, leave bħal dan stabbilit bil-leġislazzjoni nazzjonali u/jew bil-prattika.

2)   Il-perjodu minimu ta’ leave annwali bil-ħlas [bil-ħlas] ma jistax ikun mibdul b’pagament ta’ benefiċċji bħala kumpens [għal-leave li ma jkunx ittieħed], apparti minn meta r-relazzjoni ta’ l-impieg tkun ġiet itterminata.

5.

L-Artikolu 17 tad-Direttiva 2003/88 jipprovdi li l-Istati Membri jistgħu jidderogaw minn ċerti dispożizzjonijiet. L-Artikolu 7 mhuwiex waħda mid-dispożizzjonijiet li minnhom id-Direttiva 2003/88 tippermetti deroga.

6.

L-Artikolu 7(1) u inparti anki l-Artikolu 7(2) tad-Direttiva 2003/88 ġew trasposti fir-Renju Unit bir-Regolamenti 13 u 16 tal-Working Time Regulations 1998 (SI 1998/1833) (ir-Regolamenti dwar il-Ħin tax-Xogħol, iktar ’il quddiem ir-“RĦX”). Fil-verżjoni emendata mill-Working Time (Amendment) Regulations 2001 (SI 2001/3256) (ir-Regolamenti li jemendaw ir-Regolamenti dwar il-Ħin tax-Xogħol), dawn jipprovdu, safejn hu rilevanti hawnhekk, kif ġej:

“Regolament 13

(1)   Bla ħsara għall-paragrafu (5), ħaddiem huwa intitolat għal erba’ ġimgħat leave annwali f’kull sena ta’ leave.

[…]

(5)   Meta d-data li fiha jibda l-impjieg ta’ ħaddiem tkun iktar tard mid-data meta (permezz ta’ ftehim rilevanti) tibda l-ewwel sena ta’ leave tiegħu, il-leave li jkun intitolat għalih f’dik is-sena ta’ leave huwa proporzjon tal-perijodu applikabbli skont il-paragrafu (1) ugwali għall-proporzjon ta’ dik is-sena ta’ leave li jkun fadal fid-data li fiha l-impieg tiegħu ikun beda.

[…]

(9)   Il-leave li għalih huwa intitolat ħaddiem skont dan ir-regolament jista’ ma jkunx ittieħed f’daqqa, iżda -

[…]

Regolament 16

(1)   Ħaddiem huwa intitolat jitħallas fir-rigward ta’ kull perijodu ta’ leave annwali li għalih huwa intitolat skont ir-regolament 13, bir-rata ta’ paga ta’ ġimgħa fir-rigward ta’ kull ġimgħa ta’ leave.”

7.

Il-kalkolu ta’ “paga ta’ ġimgħa” hu speċifikat fil-leġiżlazzjoni. F’termini wiesgħa dan hu ekwivalenti għall-ammont li ħaddiem jaqla’ normalment f’ġimgħa.

8.

Sabiex jeżerċita d-dritt tiegħu għal-leave annwali bil-ħlas skont ir-Regolament 13 RĦX, ħaddiem hu meħtieġ jagħti avviż bil-quddiem lil min jimpjegah (iktar ’il quddiem is-“sid”) skont ir-Regolament 15 RĦX, li jipprovdi, sa fejn hu rilevanti hawnhekk, kif ġej:

“(1)   Ħaddiem jista’ jieħu l-leave li għalih huwa intitolat skont ir-Regolament 13 f’dawk il-ġranet li jagħżel hu billi jagħti avviż lil min jimpjegah b’mod konformi mal-paragrafu (3), bla ħsara għal kwalunkwe obbligu impost fuqu minn min jimpjegah skont il-paragrafu (2).

(2)   Min jimpjega ħaddiem jista’ jobbligah —

(3)   Avviż skont il-paragrafu (1) u (2)

(4)   Id-data rilevanti, għall-iskopijiet tal-paragrafu (3) għandha tikkorrispondi -

9.

Ir-Regolament 14 RĦX jirrigwarda s-sitwazzjoni fejn ir-relazzjoni ta’ impjieg tiġi tterminata. Dan jipprovdi kif ġej:

“(1)   Dan ir-regolament japplika fejn:

(2)   Meta l-proporzjon ta’ leave li jkun ittieħed mill-ħaddiem huwa inqas mill-proporzjon tas-sena ta’ leave li tkun għaddiet, min jimpjegah għandu jħallsu benefiċċju bħala kumpens għal-leave li ma jkunx ittieħed b’mod konformi mal-paragrafu (3).

(3)   Il-ħlas dovut skont il-paragrafu (2) għandu jkun —

b)

[…] somma ugwali għall-ammont li kien ikun dovut lill-ħaddiem skont ir-Regolament 16 fir-rigward ta’ perijodu ta’ leave stabbilit skont il-formula — fejn — A huwa l-perijodu ta’ leave li għalih hu intitolat il-ħaddiem skont ir-Regolament 13; B huwa l-proporzjon tas-sena ta’ leave tal-ħaddiem li jkun għadda qabel id-data tat-terminazzjoni. C huwa l-perijodu ta’ leave meħud mill-ħaddiem bejn il-bidu tas-sena ta’ leave u d-data tat-terminazzjoni.”

10.

L-appellanti fil-kawża prinċipali kienu kollha ħaddiema impjegati mal-appellata ( 4 ). Huma jaqgħu taħt żewġ kategoriji.

11.

Fl-ewwel kategorija hemm S. Khan. Din kienet ħadet leave tal-mard għal perijodu indefinit matul numru ta’ xhur u kienet qiegħda titħallas benefiċċju għall-mard. Fl-10 ta’ Ottubru 2003, matul dak il-perijodu ta’ leave tal-mard hija tat avviż lis-sid tagħha fejn informatu li xtaqet tieħu 20 ġurnata leave annwali bil-ħlas mis-17 ta’ Novembru sal-. Is-sid irrifjuta din it-talba. S. Khan bdiet proċeduri quddiem l-Emloyment Tribunal abbażi tar-Regolament 13 RĦX fejn sostniet li kellha d-dritt tieħu l-leave annwali u titħallas matul il-leave annwali tagħha skont ir-Regolament 16 RĦX. L-Employment Tribunal laqa’ t-talba tagħha u ordna lis-sid biex iħallasha GBP 595.32.

12.

Fit-tieni kategorija hemm K. Ainsworth, S. Kilic u M. Thwaites. Huma lkoll ġew imkeċċija mis-sid tagħhom. Kollha kienu ħadu leave tal-mard fit-tul u kienu ħadu l-leave tal-mard matul is-sena ta’ leave li fiha tkeċċew. Ħadd minnhom ma kien ħa xi leave annwali matul dik is-sena. Huma bdew proċeduri quddiem l-Employment Tribunal fejn talbu pagamenti skont ir-Regolament 14 RĦX, li jirrigwarda s-sitwazzjoni tal-ħaddiema meta r-relazzjoni ta’ impjieg tkun ġiet itterminata. F’kull każ l-Employment Tribunal laqa’ t-talbiet tagħhom u kkalkula l-kumpens dovut skont il-formula tar-regolament 14(3) RĦX. B’hekk, K. Ainsworth ġie akkordat GBP 16.14, S. Kilic GBP 454.74 u M.Thwaites GBP 967.14.

13.

L-appellata appellat minn dawn id-deċiżjonijiet quddiem l-Employment Appeals Tribunal, li ċaħad l-appelli imma awtorizza li jiġi ppreżentat appell quddiem il-Court of Appeal.

14.

Il-Court of Appeal semgħet il-kawżi flimkien u laqgħet l-appell tas-sid. Din iddeċidiet (fost affarijiet oħra) kif ġej:

15.

L-impjegati appellaw quddiem il-House of Lords. Wara li semgħet il-partijiet, il-House of Lords ikkonkludiet li l-interpretazzjoni tal-Artikolu 7(1) u (2) tad-Direttiva 2003/88 hija miftuħa għall-kontestazzjoni. Hija tieħu l-pożizzjoni li, għalkemm il-kwistjonijiet imqajma fil-kawża preżenti huma simili għal dawk li tqajmu fil-Kawża C-350/06 Schultz-Hoff, f’ċerti aspetti huma differenti. Id-domandi mogħtija mill-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza Schultz-Hoff jistgħu għalhekk ma jkunux determinanti għas-soluzzjoni tal-kwistjonijiet imqajma fl-appell preżenti. Hija għalhekk iddeċidiet li tirrinvija d-domandi għal deċiżjoni preliminari li ġejjin lill-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tkun f’pożizzjoni li tiddisponi mill-appelli:

16.

Id-deċiżjoni tar-rinviju ġiet ippreżentata fir-Reġistru tal-Qorti tal-Ġustizzja fl-20 ta’ Diċembru 2006.

17.

Ġew ippreżentati osservazzjonijiet bil-miktub fit-terminu previst mill-Artikolu 23 tal-Istatut tal-Qorti tal-Ġustizzja mill-appellanti fil-kawża prinċipali, mill-Gvernijiet tar-Renju Unit, tas-Slovenja, tal-Belġju, tal-Italja, tal-Polonja u tar-Repubblika Ċeka, u mill-Kummissjoni tal-Komunitajiet Ewropej.

18.

Waqt is-seduta fl-20 ta’ Novembru 2007 ġew ippreżentati osservazzjonijiet orali mill-aġenti tal-appellanti fil-kawża prinċipali, mill-Gvernijiet tar-Renju Unit u tal-Olanda, u mill-Kummissjoni.

19.

L-appellanti jsostnu li d-dritt għal-leave annwali bil-ħlas ipprovdut mill-Artikolu 7 tad-Direttiva 2003/88 huwa dritt soċjali fundamentali li minnu ma jista’ jkun hemm ebda deroga. L-iskop tad-Direttiva 2003/88, jiġifieri li jiġu mtejba l-kundizzjonijiet tal-għajxien u tax-xogħol tal-ħaddiema bl-approssimazzjoni ta’ regoli nazzjonali li jikkonċernaw il-leave, jiġi, huma jissottomettu, imdgħajjef jekk ħaddiem kellu jiġi mċaħħad mid-dritt li jindika perijodu partikolari bħala leave. Barra dan, skont il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja id-dritt li wieħed jieħu perijodu ta’ leave iggarantit mil-liġi Komunitarja ma jistax jaffettwa d-dritt li wieħed jieħu perijodu ta’ leave ieħor iggarantit b’dik il-liġi u li jservi għan differenti. Fl-aħħar nett, interpretazzjoni tal-Artikolu 7 tad-Direttiva 2003/88 fis-sens li assenza bil-leave tal-mard tneħħi jew tnaqqas id-dritt li wieħed jieħu leave annwali tostakola l-eżerċizzju effettiv ta’ dak id-dritt.

20.

Il-Gvernijiet tal-Belġju, tar-Repubblika Ċeka, tas-Slovenja u tar-Renju Unit jieħdu pożizzjoni differenti.

21.

Fil-fehma tal-Gvern Belġjan, l-ewwel domanda għandha tiġi risposta fin-negattiv fid-dawl tal-għan tad-direttiva. Dan il-għan, jiġifieri li jiġi mtejjeb l-ambjent tax-xogħol sabiex jiġu protetti s-saħħa u s-sigurtà tal-ħaddiem, huwa evidenti inter alia mill-preambolu għad-direttiva u l-predeċessur tagħha d-Direttiva 93/104, il-ġabra fil-qosor tar-raġunijiet għall-proposta għad-direttiva, l-Artikolu 1(1) tad-direttiva, u l-bażi legali tagħha, jiġifieri l-Artikolu 137 KE. Dan l-iskop hu kkofermat bil-ġurisprudenza. Tweġiba affermattiva għall-ewwel domanda tmur kontra dan il-għan peress li l-possibbiltà li wieħed jieħu leave annwali matul perijodu ta’ assenza bil-leave tal-mard ma tgħinx biex jiġi mtejjeb l-ambjent tax-xogħol. L-għan jista’ raġonevolment jintlaħaq biss jekk ħaddiem jieħu l-leave meta effettivament ikun qed jaħdem jew ikun taħt obbligu li jaħdem. Barra dan, dawn id-domandi huma suġġetti għall-ġurispudenza u l-prattika nazzjonali.

22.

Anki l-Gvern Ċek huwa tal-fehma li l-ewwel domanda għandha tiġi mwieġba fin-negattiv. Huwa jirrileva li d-direttiva ma tagħmilx referenza espressament għad-dritt li ħaddiem jieħu l-leave waqt li jkun marid u għalhekk l-intenzjonijiet tal-leġiżlatur Komunitarju huma rilevanti għar-risposta għall-ewwel domanda. Il-kwistjoni deċiżiva hija jekk id-dritt tal-impjegat għal-leave annwali bil-ħlas għandux jiġi rispettat fl-Istati Membri kollha b’mod inkondizzjontat u indipendentement mis-sitwazzjoni legali eżistenti. Il-Gvern Ċek jissottometti li r-risposta għal din id-domanda għandha tkun fin-negattiv. Id-dritt għal-leave huwa mogħti biss fil-kuntest ta’ liġi nazzjonali speċifika peress li l-iskop ġenerali tad-direttiva jista’ jintlaħaq b’diversi modi. Id-domandi mqajma f’din it-tilwima ma jikkonċernawx l-eżistenza effettiva tad-dritt għal-leave annwali bil-ħlas imma semplicement ir-regoli dettaljati għall-għoti tiegħu, li għandhom jiġu stipulati biss mil-liġi nazzjonali.

23.

Fil-fehma tal-Gvern tas-Slovenja, id-domanda għandha tiġi analizzata fid-dawl tal-għan tal-leave annwali, li huwa li tiġi ppreżervata s-saħħa tal-ħaddiema fuq perijodu qasir u fuq perijodu twil. L-għan tad-direttiva huwa ċar mill-preambolu tagħha kif ukoll mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, skont liema d-dritt għal-leave annwali bil-ħlas huwa prinċipju partikolarment importanti tal-liġi soċjali li minnu jista’ jkun hemm derogi biss f’każijiet eċċezzjonali previsti mid-direttiva. L-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 2003/88 ma jippermettix li ħaddiem li jkun assenti għal perijodu indefinit bil-leave għal mard li jiddefinixxi din l-assenza kontinwa bħala leave annwali, u lanqas ma tippermettilu jieħu l-leave annwali tiegħu matul il-leave tal-mard tiegħu peress li l-leave annwali u l-leave tal-mard, minħabba l-għan tagħhom, jeskludu lil xulxin.

24.

Fil-fehma tal-Gvern tar-Renju, Unit l-ispirtu u l-għan tal-Artikolu 7 tad-Direttiva 2003/88 jikkonsistu fil-protezzjoni tas-saħħa ta’ dawk li jkunu qed jaħdmu effettivament billi jiġi ggarantit il-leave. Il-leave fl-aħħar mill-aħħar ma jkun ta’ ebda użu għal ħaddiema li effettivament ma jkunux qed jaħdmu u għalhekk tqum id-domanda ‘leave minn xiex ?’

25.

Il-kwistjoni tal-leave annwali matul il-leave tal-mard fil-fatt tirrigwarda l-kwistjoni taż-żamma tal-paga, li fil-każ tal-leave annwali hija ogħla milli fil-każ ta’ kontinwazzjoni tal-paga fl-eventwalità ta’ mard. Madankollu dan l-aspett finanzjarju huwa rrilevanti fid-dawl tal-għan tad-direttiva li tiġi protetta s-saħħa tal-ħaddiema. Il-ħlas ta’ paga għall-vakanzi lil ħaddiem li jkun diġà bil-leave għal mard ma jkun xejn iktar minn vantaġġ inġustifikat għall-ħaddiem u spiża mhux ġustifikata għas-sid. Barra minn hekk, l-obbligu li jsir pagament bħal dan jista’ jkollu l-effett mhux mixtieq li fil-każ ta’ mard fit-tul is-sid jispiċċa minflok itemm il-kuntratti tal-impjieg biex jevita dan ir-riskju ta’ spiża.

26.

Il-Gvernijiet tal-Italja u tal-Polonja u l-Kummissjoni jieħdu pożizzjoni pjuttost iktar ikkwalifikata.

27.

Il-Gvern Taljan isostni li l-Artikolu 7 tad-Direttiva 2003/88 għandu jinftiehem bħala li jfisser li ħaddiem li jkun assenti għal perijodu indefinit bil-leave tal-mard hu intitolat għal-leave annwali li jkun jestendi lil hinn mis-sena kurrenti, peress li jidher li huwa inkompatibbli mal-prinċipji Komunitarji li d-dritt għal-leave jintilef anki jekk il-ħaddiem kien leġittimament assenti mix-xogħol għal raġunijiet ta’ saħħa. Il-Gvern Taljan jagħmel referenza għall-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, li tistipula li fl-eventwalità tal-aggregazzjoni ta’ diversi perijodi ta’ leave iggarantiti mid-dritt Komunitarju fl-aħħar ta’ sena, it-trasferiment tal-leave għas-sena kalendarja segwenti huwa inevitabbli. Madankollu, l-iskopijiet differenti tal-leave annwali u tal-leave tal-mard jipprekludu lil ħaddiem milli jieħu l-leave annwali matul il-leave tal-mard tiegħu.

28.

Il-Gvern Pollakk jikkunsidra li l-ewwel domanda għandha tiġi eżaminata fid-dawl tal-għanijiet u l-prinċipji li huma inklużi fid-Direttiva 2003/88. B’hekk, l-iskop li ħaddiem jiġi eżentat mix-xogħol għal raġunijiet ta’ saħħa huwa differenti minn dak tal-leave annwali. L-ewwel każ jinvolvi eżenzjoni minn xogħol sabiex il-ħaddiem ikun jista’ jirkupra l-kapaċità għax-xogħol matul il-konvalexxenza tiegħu. Fit-tieni każ, il-ħaddiem jingħata eżenzjoni mix-xogħol sabiex ikun jista’ jirkupra fiżikament u jkompli bix-xogħol normali tiegħu. Il-Gvern Pollakk għalhekk jikkonkludi li l-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 2003/88 għandu jiġi interpretat bħala li jfisser li ħaddiem bil-leave tal-mard ma jistax jieħu l-leave annwali fl-istess ħin.

29.

Fil-fehma tal-Kummissjoni, meta tiġi interpretata d-direttiva, għandu jittieħed inkunsiderazzjoni l-għan tagħha li jiġu mtejba l-kundizzjonijiet tal-għajxien u tax-xogħol tal-ħaddiema. Hija tieħu l-pożizzjoni li jekk l-ewwel domanda tiġi risposta fl-affermattiv, jinħolqu ċerti riskji għad-drittijiet tal-ħaddiema. Peress li l-ħlas kontinwu tar-renumerazzjoni f’każ ta’ mard huwa inqas mill-paga medja tal-ħaddiem, ma tistax tiġi eskluża l-possibbiltà li ħaddiem marid ikun ittantat, għal raġunijiet finanzjarji, li jitlob leave annwali bil-ħlas.

30.

Barra dan, il-Kummissjoni tikkunsidra li mhuwiex loġiku li ħaddiem jiġi awtorizzat jieħu l-leave annwali tiegħu fi żmien meta jkun qed jirkupra minn mard jew korriment. Barra minn hekk, din tikkunsidra li l-funzjoni ta’ serħan tal-leave annwali tista’ tiġi ssalvagwardjata biss jekk perijodi ta’ leave jsegwu minn wieħed għall-ieħor għax altrimenti jkun hemm il-periklu li ħaddiem jirrinunzja għal-leave għal mard tiegħu favur il-leave annwali taħt pressjoni possibbli mis-sid tiegħu.

31.

Fl-osservazzjonijiet orali tiegħu l-Gvern tal-Olanda jfisser id-dubju tiegħu dwar l-applikabbilità tad-Direttiva 2003/88 għal każijiet fejn ħaddiema jkunu assenti bil-leave għal mard għar-raġuni li din mhijiex kwistjoni rregolata bid-Direttiva. Huwa jargumenta li l-iskop tad-Direttiva 2003/88 huwa limitat għal ħaddiema attivi biss, bir-riżultat li tapplika biss il-liġi nazzjonali għall-każ preżenti. Madankollu, in-numru kbir ta’ regoli nazzjonali ma jippermettix li jsiru konklużjonijiet validi b’mod ġenerali fir-rigward tad-drittijiet ta’ ħaddiema morda.

32.

L-appellanti jsostnu li d-dritt għal pagament ta’ benefiċċju bħala kumpens għal-leave li ma jkunx ittieħed stipulat fl-Artikolu 7(2) tad-Direttiva 2003/88 ma jistax jiġi mnaqqas fejn il-ħaddiem kien assenti bil-leave tal-mard għas-sena kollha jew għal parti mis-sena li fiha r-relazzjoni tal-impjieg tkun ġiet itterminata.

33.

Alternattivament, l-appellanti jargumentaw li l-Artikolu 7(2) tad-Direttiva 2003/88 ma jimponi l-ebda rekwiżiti partikolari dwar kif id-dritt għall-pagament ta’ benefiċċju bħala kumpens għal-leave li ma jkunx ittieħed għandu jiġi eżerċitat.

34.

Fil-fehma tal-Gvern Belġjan it-tweġiba għat-tieni domanda hi, bħal fil-każ tal-ewwel domanda, evidenti mill-ispirtu u l-għan tad-direttiva li jiġu mtejba l-kundizzjonijiet tax-xogħol sabiex jiġu protetti s-saħħa u s-sigurtà tal-ħaddiema, li ma jibqgħux iktar f’riskju ġaladarba r-relazzjoni tal-impjieg tiġi tterminata. Il-Gvern Belġjan għalhekk jipproponi li t-tieni domanda tiġi risposta fin-negattiv, fis-sens li l-kundizzjonijiet u r-regoli dettaljati rigward il-kumpens finanzjarju ma jaqgħux taħt id-direttiva u minflok huma rregolati mil-leġiżlazzjoni u l-prassi nazzjonali.

35.

Anki l-Gvern Ċek jibbaża ruħu fuq l-għan tad-direttiva biex jiġġustifika r-risposta negattiva tiegħu għat-tieni domanda. Skont l-Artikolu 2 tad-Direttiva 2003/88, “ħin tax-xogħol” ifisser kwalunkwe perijodu li matulu l-ħaddiem ikun ix-xogħol, għad-dispożizzjoni ta’ min jimpjegah u “perijodu ta’ serħan” bħala kwalunkwe perijodu li ma jkunx il-ħin tax-xogħol. Il-fatt li ma jingħataw l-ebda perijodi ta’ serħan ta’ kuljum, pereżempju, matul assenza għal raġunijiet ta’ mard juri li kull għotja ta’ leave hija dipendenti fuq il-fatt li l-ħaddiem ikun qed jaħdem jew ikun għad-dispożizzjoni ta’ min jimpjegah. Għalhekk, m’hemm l-ebda dritt għal-leave fir-rigward ta’ dawn il-perijodi u għalhekk l-ebda dritt korrispondenti għall-pagament ta’ benefiċċju bħala kumpens għal-leave li ma ma jkunx ittieħed matul assenza bil-leave għal mard. Konsegwentement, għalkemm id-direttiva ma tipprekludix regola nazzjonali korrispondenti, hija ma tistipula l-ebda kundizzjonijiet rigward id-dritt possibbli għal pagament ta’ benefiċċju bħala kumpens fir-rigward ta’ leave li ma jkunx ittieħed minħabba mard.

36.

Anki l-Gvern Sloven isostni li t-tieni domanda għandha tiġi risposta fin-negattiv. Dan jagħmel referenza għall-argumenti tiegħu rigward l-ewwel domanda u jżid jgħid li d-direttiva ma tiggarantixxix lil ħaddiem dritt għall-pagament ta’ benefiċċju bħala kumpens għal-leave tiegħu li ma jkunx ittieħed. L-Istati Membri jistgħu jipprovdu għal benefiċċju bħal dan u paragun bejn il-liġi tas-Slovenja u tar-Renju Unit juri li l-Istati Membri adottaw regoli differenti f’dan ir-rigward. Madankollu, fejn Stat Membru jipprovdi għal benefiċċju bħal dan, il-kalkolu tiegħu huwa suġġett biss għal-liġi nazzjonali.

37.

Fir-rigward tat-tieni domanda l-Gvern tar-Renju Unit jirrileva li r-risposta — negattiva — issegwi neċessarjament mir-risposta tiegħu għall-ewwel domanda. Peress li fil-każ ta’ assenza bil-leave tal-mard matul il-perijodu ta’ referenza kollu ma jeżisti l-ebda dritt għal-leave, loġikament lanqas ma jeżisti xi dritt għall-pagament ta’ benefiċċju bħala kumpens għal-leave li ma jkunx ittieħed f’dan il-każ. Barra dan, għalkemm l-Artikolu 7(2) tad-Direttiva 2003/88 jippermetti lill-Istati Membri biex jipprovdu għall-pagament ta’ benefiċċju għal-leave li ma jkunx ittieħed fejn ir-relazzjoni ta’ impjieg tiġi tterminata, dan ma tobbligahomx jagħmlu dan. Għalhekk, l-Istati Membri waħidhom huma responsabbli biex jistabbilixxu regoli dettaljati dwar kwalunkwe pagament ta’ benefiċċju li jista’ jiġi pprovdut.

38.

Fil-fehma tal-Gvern Taljan, ir-risposta għat-tieni domanda toħroġ ċara mill-argumenti rigward l-ewwel domanda. B’hekk, ħaddiem huwa dejjem intitolat għall-pagament ta’ benefiċċju bħala kumpens għal-leave bil-ħlas li huwa ma setax jieħu minħabba mard matul is-sena kurrenti saż-żmien meta r-relazzjoni ta’ impjieg tkun ġiet itterminata. Fil-kalkolu ta’ dak il-benefiċċju, għandu jittieħed inkunsiderazzjoni n-numru ta’ xhur li l-ħaddiem ħadem wara l-perijodi ta’ leave, u l-perijodi ta’ leave għal mard għandhom jiġu ekwiparati ma’ perijodi ta’ servizz.

39.

Il-Gvern Pollakk jirrileva li d-dritt għall-pagament ta’ benefiċċju bħala kumpens għal-leave li ma jkunx ittieħed huwa sostitut għal-leave annwali. Meta r-relazzjoni ta’ impjieg tiġi tterminata, id-dritt għal-leave annwali jiġi kkonvertit f’dritt għall-pagament ta’ benefiċċju bħala kumpens għal-leave li ma jkunx ittieħed. Għal din ir-raġuni, l-Artikolu 7(2) tad-Direttiva 2003/88 għandha tiġi interpretata bħala li tfisser li ħaddiem huwa intitolat għal kumpens għall-perijodu li fir-rigward tiegħu huwa jkun akkwista dritt għal-leave annwali bil-ħlas.

40.

Fil-fehma tal-Kummissjoni, l-Artikolu 7(2) tad-Direttiva 2003/88 jagħti kumpens finanzjarju għat-telf ta’ leave annwali li ħaddiem ma kienx f’pożizzjoni li jieħu qabel it-terminazzjoni tar-relazzjoni ta’ impjieg. Perijodi ta’ assenza għal raġunijiet indipendenti mir-rieda tal-ħaddiem, bħal mard jew aċċidenti, għandhom jiġu kkunsidrati bħala perijodi ta’ servizz u għalhekk għandhom jittieħdu inkunsiderazzjoni fil-kalkolu tad-dritt għal-leave annwali bil-ħlas. Barra dan, id-direttiva ma tawtorizzax lill-Istati Membri biex jillimitaw jew jirtiraw dan id-dritt tal-ħaddiem. Għaldaqstant, il-Kummissjoni tikkunsidra li ħaddiem għandu jingħata dritt għall-pagament ta’ benefiċċju bħala kumpens għal-leave li ma jkunx ittieħed minkejja l-assenza tiegħu bil-leave għal mard.

41.

Għal dak li jirrigwarda l-ammont tal-benefiċċju bħala kumpens għal-leave li ma jkunx ittieħed f’każijiet individwali, il-Kummissjoni ssostni li dan għandu, sa fejn ikun effetivament jeżisti d-dritt għal-leave annwali bil-ħlas, jiġi evalwat bl-istess rata tar-renumerazzjoni dovuta lill-ħaddiem.

42.

Bl-ewwel domanda, il-House of Lords tqajjem problema fuq l-interpretazzjoni tal-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 2003/88 dwar il-portata tad-dritt tal-ħaddiema għal-leave bil-ħlas li hu ggarantit minn din id-dispożizzjoni. B’mod speċifiku, id-domanda hi jekk skont id-dritt Komunitarju, ħaddiema li jsiru inkapaċi għax-xogħol minħabba mard humiex bħala regola intitolati għal-leave annwali bil-ħlas u, jekk hu hekk, jekk dawn jistgħux jeżerċitaw dan id-dritt għal-leave matul perijodu li fih ikunu bil-leave għal mard.

43.

Il-problema li tqajmet tikkonċerna żewġ aspetti differenti tad-dritt għal-leave annwali bil-ħlas li fir-rigward tagħhom, fil-fehma tiegħi, għandha ssir distinżjoni ċara. L-ewwel wieħed għandu x’jaqsam propju mal-eżistenza tad-dritt innifsu u t-tieni wieħed mal-kundizzjonijiet li jirregolaw l-eżerċizzju prattiku tiegħu. Għall-finijiet ta’ kjarezza, iż-żewġ aspetti għandhom jiġu kkunsidrati wara xulxin.

44.

Fil-kawża preżenti l-Qorti tal-Ġustizzja qed tintalab tiddeċidi b’mod konkret dwar jekk id-dritt Komunitarju jikkonferix ċerti drittijiet fuq il-ħaddiema. Madankollu, titqajjem impliċitament ukoll il-kwistjoni dwar liema kundizzjonijiet timponi d-Direttiva 2003/88 fuq il-liġi nazzjonali biex dawn id-drittijiet tal-ħaddiema jkunu jistgħu jiġu eżerċitati. Konsegwentement, l-analiżi legali ta’ hawn taħt tammonta għal interpretazzjoni tal-espressjoni “b’konformità mal-kundizzjonijiet għall-intitolament għal, u l-għoti ta’, leave bħal dan stabbilit bil-leġiżlazzjoni nazzjonali u/jew bil-prattika” li hi inkluża fl-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 2003/88”.

45.

Fir-rigward tad-diviżjoni tal-poteri leġiżlattivi bejn il-Komunità u l-Istati Membri fil-kuntest tal-għoti tad-dritt għal-leave annwali bil-ħlas, għandu l-ewwel jiġi rilevat li fl-adozzjoni tad-Direttiva 2003/88 il-leġiżlatur Komunitarju għamel użu minn strument legali li, skont it-tielet paragrafu tal-Artikolu 249 KE, jagħti lill-awtoritajiet nazzjonali ċerta diskrezzjoni fir-rigward tal-għażla tal-forma u tal-metodi ta’ traspożizzjoni imma fl-istess ħin jimponi kundizzjonijiet inkwantu d-direttiva hija vinkolanti fuq kull Stat Membru, fir-rigward tar-riżultat li għandu jinkiseb ( 5 ). Konsegwentement, fir-rigward tat-traspożizzjoni tad-dritt għal-leave annwali bil-ħlas, is-sistemi legali nazzjonali jingħataw għażla kunsiderevoli imma mhux illimitata ( 6 ). Għalhekk fit-twettiq tal-obbligu, stabbilit fl-Artikolu 7, li jieħdu l-miżuri neċessarji, l-Istati Membri għandhom dejjem jieħdu inkunsiderazzjoni l-għanijiet tad-Direttiva 2003/88.

46.

Fil-fehma tiegħi, sabiex ikun possibbli li tingħata risposta xierqa lill-qorti nazzjonali, jeħtieġ li jittieħed pass lura u li d-dritt għal-leave annwali bil-ħlas jiġi eżaminat kemm mil-lat kif ġie implementat fil-liġi sekondarja fi ħdan is-sistema legali Komunitarja kif ukoll mil-lat tal-kuntest iktar wiesgħa tad-drittijiet soċjali fundamentali.

47.

Fir-rigward, l-ewwel nett, tal-għan tad-Direttiva 2003/88, huwa ċar kemm mill-Artikolu 137 KE, li huwa l-bażi legali tagħha, u mill-Premessi 1, 4, 7 u 8 fil-preambolu tagħha kif ukoll mill-kliem tal-Artikolu 1(1) innifsu li l-għan tagħha huwa li tistabbilixxi kundizzjonijiet minimi sabiex jiġu mtejba l-kundizzjonijiet tal-għajxien u tax-xogħol tal-ħaddiema permezz tal-approssimazzjoni tad-dispożizzjonijiet nazzjonali li jikkonċernaw, b’mod partikolari, it-tul ta’ żmien tal-ħin tax-xogħol ( 7 ). L-armonizzazzjoni fil-livell Komunitarju fir-rigward tal-organizzazzjoni tal-ħin tax-xogħol hija intiża biex tiggarantixxi protezzjoni aħjar tas-sigurtà u s-saħħa tal-ħaddiema billi jiġi żgurat li dawn ikunu intitolati għal perijodi minimi ta’ serħan kuljum, kull ġimgħa u kull sena u waqfien xieraq mix-xogħol u billi jiġi pprovdut limitu massimu għat-tul medju tal-ġimgħa tax-xogħol ( 8 ).

48.

Madankollu, fl-interpretazzjoni tal-Artikolu 7 tad-Direttiva 2003/88, wieħed għandu jżomm f’moħħu li d-dritt għal ammont minimu ta’ leave annwali bil-ħlas ma ġiex rikonoxxut għall-ewwel darba fid-direttiva dwar il-Ħin tax-Xogħol: dan ilu li ġie inkluż, flimkien ma’ indikazzjoni tal-perijodu ta’ leave garantit, fost id-drittijiet soċjali fundamentali rikonoxxuti mid-dritt internazzjonali. Fil-livell internazzjonali dan id-dritt fundamentali hu msemmi, pereżempju, fl-Artikolu 24 tad-Dikjarazzjoni Universali tad-Drittijiet tal-Bniedem ( 9 ), li jikkonferixxi fuq kulħadd “id-dritt għall-mistrieħ u ħin ħieles, inkluż il-limitazzjoni raġonevoli tas-sigħat ta’ xogħol u vakanzi perjodiċi mħallsa”. Dan hu rikonoxxut ukoll fl-Artikolu 2(3) tal-Karta Soċjali tal-Kunsill tal-Ewropa ( 10 ) u fl-Artikolu 7(d) tal-Konvenzjoni Internazzjonali dwar Drittijiet Ekonomiċi, Soċjali u Kulturali ( 11 ) bħala manifestazzjoni tad-dritt ta’ kulħadd għal kundizzjonijiet tax-xogħol ġusti u ekwi.

49.

Fi ħdan l-Organizzazzjoni Internazzjonali tax-Xogħol (ILO),li hija aġenzija speċjali tan-Nazzjonijiet Uniti, id-dritt għal perijodu minimu ta’ leave annwali bil-ħlas s’issa kien is-suġġett ta’ żewġ konvenzjonijiet multilaterali. F’dan ir-rigward il-Konvenzjoni Nru 132 ( 12 ), li daħlet fis-seħħ fit-30 ta’ Ġunju 1973, emendat il-Konvenzjoni Nru 52 ( 13 ) li kienet fis-seħħ qabel. Dawn jimponu kundizzjonijiet vinkolanti fuq l-Istati firmatarji fir-rigward tal-implementazzjoni ta’ dan id-dritt soċjali fundamentali fi ħdan is-sistemi legali nazzjonali tagħhom.

50.

Madankollu, dawn id-diversi strumenti internazzjonali huma distinti minn xulxin kemm f’termini tal-kontenut sostantiv tagħhom kif ukoll tal-portata leġiżlattiva tagħhom peress li f’ċerti każijiet dawn huma konvenzjonijiet internazzjonali u f’oħrajn dikjarazzjonijiet solenni mingħajr ebda forza legali ( 14 ). Il-persuni li għalihom japplikaw huma wkoll differenti, bir-riżultat li l-klassi ta’ persuni koperti ċertament mhijiex identika. Barra minn hekk, l-Istati firmatarji, bħala d-destinatarji ta’ dawn l-istrumenti, huma ġeneralment mogħtija diskrezzjoni wiesgħa għal dik li hija implementazzjoni u għalhekk il-benefiċjarji ma jistgħux jibbażaw ruħhom direttament fuq id-drittijiet tagħhom. Madankollu, huwa sinjifikattiv li f’dawk l-istrumenti internazzjonali kollha d-dritt għal perijodu ta’ leave bil-ħlas hu kjarament ikkunsidrat bħala wieħed mid-drittijiet fundamentali tal-ħaddiema.

51.

Iktar sinjifikattiv minn hekk, fil-fehma tiegħi, huwa l-fatt li l-inklużjoni ta’ dan id-dritt fil-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea ( 15 ) tidher li tipprovdi l-iktar konferma affidabbli u definittiva li dan jikkonstitwixxi dritt fundamentali ( 16 ). L-Artikolu 31(2) tal-Karta jiddikjara li: “Kull ħaddiem għandu d-dritt għal limitazzjoni ta’ sigħat massimi ta’ xogħol, għal perijodi ta’ mistrieħ kuljum u fil-ġimgħa u għal perijodu annwali ta’ leave bil-ħlas”. Storikament, din id-dispożizzjoni hija bbażata fuq l-Artikolu 2(3) tal-Karta Soċjali tal-Kunsill tal-Ewropa u l-Punt 8 tal-Karta tal-Komunità dwar id-Drittijiet Soċjali Fundamentali tal-Ħaddiema ( 17 ). Skont in-noti ta’ spjegazzjoni tas-Segretarjat tal-Praesidium, id-Direttiva 93/104, bħala l-predeċessur tad-Direttiva 2003/88 tal-lum, kienet deċisiva f’dan ir-rigward ( 18 ).

52.

Konsegwentement, l-Artikolu 31(2) tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali jistabbilixxi d-dritt għal-leave annwali bil-ħlas bħala dritt tal-bniedem disponibbli għal kulħadd ( 19 ). Huwa veru li bħal xi strumenti internazzjonali ċċitati hawn fuq, il-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea ma ġietx rikonoxxuta bħala li għandha portata leġiżlattiva awtentika u għalhekk din primarjament tikkostitwixxi dikjarazzjoni politika. Madankollu, jiena tal-fehma li jkun ħażin li l-Karta ma tingħata ebda importanza fl-interpretazzjoni tad-dritt Komunitarju ( 20 ). Irrispettivament mill-kwistjoni dwar l-istatus legali definittiv tal-Karta fi ħdan is-sistema legali tal-Unjoni Ewropea, li jkollha tiġi kkjarifikata fil-futur, din diġà tikkostitwixxi espressjoni konkreta tal-valuri fundamentali komuni Ewropej ( 21 ).

53.

Barra dan, hija tirrifletti wkoll sostanzjalment it-tradizzjonijiet kostituzzjonali komuni għall-Istati Membri. Sa fejn nista’ nikkonstata, din il-konklużjoni tista’ tabilħaqq issir fir-rigward tad-dritt għal perijodu minimu ta’ leave annwali bil-ħlas peress li l-Artikolu 31(2) tal-Karta huwa bbażat fuq il-kostituzzjonijiet ta’ numru kbir ta’ Stati Membri ( 22 ). Konsegwentement, huwa perfettament raġonevoli li ssir referenza għall-prinċipju li jirfed l-Artikolu 31(2) tal-Karta fl-interpretazzjoni tal-Artikolu 7 tad-Direttiva 2003/88 f’tilwima legali li tikkonċerna n-natura u l-portata ta’ dritt fundamentali bħal dak in kwistjoni fil-kawża preżenti ( 23 ).

54.

Il-Qorti tal-Ġustizzja rrikonoxxiet il-portata tad-dritt għal-leave annwali bil-ħlas u ddeċidiet li “[i]d-dritt għal-leave annwali bil-ħlas ta’ kull ħaddiem irid ikun ikkunsidrat bħala prinċipju ta’ dritt soċjali Komunitarju li għandu importanza partikolari, li ma jistax jiġi dderogat[…] u li t-twettiq fis-seħħ tiegħu mill-awtoritajiet nazzjonali kompetenti jrid jiġi effettwat biss fil-limiti espressament imħabbra mi[d-]Direttiva [93/104 stess]” ( 24 ). Id-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 7 tad-Direttiva 2003/88 huma mfasslin bħala regola li tistipula li l-ħaddiem għandu jkun intitolat għal mistrieħ effettiv, bil-għan li tiġi żgurata protezzjoni effettiva tas-saħħa u s-sigurtà tiegħu ( 25 ).

55.

Skont il-ġurisprudenza, l-Istati Membri għandhom rwol essenzjali x’jilagħbu fl-implementazzjoni ta’ dan id-dritt peress li skont l-Artikolu 17(1) tad-Direttiva 2003/88, l-obbligu li jieħdu l-miżuri meħtieġa jirrikjedi li dawn jistabbilixxu regoli nazzjonali dettaljati għall-implementazzjoni ( 26 ). Dan jinkludi li jiġu stabbiliti kundizzjonijiet għall-eżerċizzju u l-implementazzjoni tad-dritt għal-leave annwali bil-ħlas u l-Istati Membri huma ħielsa li jippreskrivu ċ-ċirkostanzi speċifiċi li fihom il-ħaddiema jistgħu jeżerċitaw dan id-dritt, li jgawdu minnu fir-rigward tal-perijodi kollha tax-xogħol ikkompletati ( 27 ).

56.

Ir-referenza għal-leġiżlazzjoni nazzjonali inkluża fl-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 2003/88 hija intiża b’mod partikolari biex tippermetti lill-Istati Membri jipprovdu qafas leġiżlattiv li jirregola aspetti organizzattivi u proċedurali tat-teħid tal-leave, bħal pereżempju, l-ippjanar tal-perijodi ta’ vakanzi, il-possibbiltà li ħaddiem jiġi obbligat jagħti avviż bil-quddiem lis-sid dwar il-perijodu li matulu jkollu l-ħsieb jieħu l-leave, il-kundizzjoni ta’ perijodu minimu ta’ impjieg qabel ma jkun jista’ jittieħed leave, il-kriterji għall-kalkolu proporzjonali tad-dritt għal-leave annwali fejn ir-relazzjoni ta’ impjieg tkun waħda ta’ inqas minn sena, eċċ ( 28 ). Madankollu, dawn huma dejjem miżuri intiżi preċiżament biex jistabbilixxu l-kundizzjonijiet għall-intitolament għal, u l-għoti ta’, leave u bħala tali huma permessi mid-Direttiva 2003/88.

57.

Kif osservajt fil-konklużjonijiet tiegħi fil-kawża Schultz-Hoff, li wkoll għada pendenti quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja ( 29 ) għandha ssir distinzjoni ċara bejn dawn ir-regoli dettaljati ta’ implementazzjoni u dawk ir-regoli nazzjonali li jikkonċernaw l-eżistenza proprja tad-dritt għal perijodu minimu ta’ leave annwali bil-ħlas, pereżempju billi jistabbilixxu l-kundizzjonijiet għall-kisba u/jew id-diskontinwità tad-dritt għal-leave. Għad-differenza tal-obbligu impost fuq l-impjegat, iċċitat bħala eżempju ta’ dispożizzjoni dettaljata ta’ implementazzjoni bħal din, li jagħti avviż lis-sid dwar meta jkun jixtieq jieħu l-leave annwali, li sempliċement iwettaq funzjoni ta’ koordinazzjoni fl-ippjanar operazzjonali tal-vakanzi, il-punt inkwistjoni hawnhekk dwar jekk impjegat li jkun sar inkapaċi għax-xogħol minħabba mard għandux bħala regola dritt għal-leave annwali bil-ħlas jikkonċerna l-eżistenza proprja ta’ dritt fundamentali bħal dan.

58.

Din il-kawża għandha x’taqsam mhux ma’ deċiżjoni dwar il-mod kif il-leave annwali bil-ħlas jiġi implementat ( 30 ) jiġifieri, it-traspożizzjoni speċifika ta’ dak id-dritt, imma mad-definizzjoni tal-portata ta’ dispożizzjoni tad-dritt Komunitarju, jiġifieri l-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 2003/88.

59.

Jekk din id-dispożizzjoni tiġi interpretata bħala li tfisser li ħaddiema li jkunu saru inkapaċi għax-xogħol minħabba mard ma jkollhom ebda dritt għal-leave annwali a priori, dan ikun ifisser li ċerti ħaddiema jkunu qed jiġu esklużi minn dan id-dritt permezz ta’ restrizzjoni tal-kamp ta’ applikazzjoni tagħha ratione personae ( 31 ).

60.

Madankollu, b’rizultat tal-armonizzazzjoni f’dan il-qasam tal-liġi soċjali dwar l-impjieg, li qed issir skont l-Artikolu 137(2)(b) KE bħala l-bażi legali tad-Direttiva 2003/88, il-Komunità issa għandha l-kompetenza tiddefinixxi l-portata ta’ dan id-dritt ( 32 ). Li kieku din il-kompetenza kienet disponibbli għall-Istati Membri, kien ikun impossibbli fil-prattika li jiġi żgurat livell paragunabbli ta’ protezzjoni fuq il-livell Komunitarju u b’hekk li jiġi ggarantit l-għan tal-armonizzazzjoni. Għal din ir-raġuni, l-argument tal-Gvern tal-Belġju u tar-Repubblika Ċeka li d-dritt għal-leave annwali ta’ ħaddiem li jsir inkapaċi għax-xogħol minħabba mard jaqa’ taħt il-kategorij tal-modalitajiet tal-għoti tal-leave u huwa suġġett għall-poter ta’ regolamentazzjoni tal-Istati Membri għandu jiġi respint.

61.

Nikkunsidra li hu importanti li jiġi mfakkar li l-libertà tal-Istati Membri li jistabbilixxu miżuri nazzjonali ta’ implementazzjoni hija ristretta bil-fatt li l-Artikolu 137(2)(b) KE jfittex, bl-adozzjoni ta’ kundizzjonijiet minimi, li jiggarantixxi ċertu livell ta’ protezzjoni stabbilit mid-dritt Komunitarju li taħtu l-Istati Membri m’għandhomx jinżlu. Kif qalet il-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza tagħha Ir-Renju Unit vs Il-Kunsill ( 33 ) fir-rigward tal-kunċett ta’ “kundizzjonijiet minimi” skont it-tifsira tal-bażi legali preċedenti tal-Artikolu 118a tat-Trattat KE, dik id-dispożizzjoni ma tillimitax l-azzjoni tal-Komunità għad-denominatur komuni l-iktar baxx, jiġifieri, l-iktar livell baxx ta’ protezzjoni stabbilit fi Stat Membru. Dan il-kunċett għandu minflok jiġi interpretat bħala li jfisser li l-Istati Membri huma liberi li jipprovdu livell ta’ protezzjoni iktar strett minn dak li jirriżulta mid-dritt Komunitarju, ikun kemm ikun għoli.

62.

Din l-interpretazzjoni hija kkonfermata bil-kliem tal-Artikolu 136 KE, li jistabbilixxi t-“titjib tal-kundizzjonijiet tal-ħajja u tax-xogħol” bħala għan tal-politika soċjali. Dan l-għan għandu espressament jinkiseb permezz tal-armonizzazzjoni “waqt li jitkompla t-titjib” ( 34 ). Sabiex jintlaħaq dan il-għan tal-liġi primarja, l-Artikolu 15 tad-Direttiva 2003/88 jawtorizza lill-Istati Membri japplikaw, jew jiffaċilitaw l-applikazzjoni ta’, miżuri li huma iktar favorevoli għall-protezzjoni tas-saħħa u s-sigurtà tal-ħaddiema. Bl-istess mod, l-Artikolu 23 tad-Direttiva 2003/88 jiddikjara fir-rigward tal-livell ta’ protezzjoni għall-ħaddiema li, filwaqt li l-Istati Membri jistgħu jipprovdu għal miżuri differenti fil-qasam tal-ħin tax-xogħol, sakemm jiġu osservati l-kundizzjonijiet minimi stipulati fiha, l-implementazzjoni tad-direttiva ma tikkostitwixxix raġuni valida għat-tnaqqis tal-livell ġenerali ta’ protezzjoni mogħti lill-ħaddiema ( 35 ).

63.

Il-livell minimu ta’ protezzjoni li l-leġiżlatur Komunitarju stabbilixxa fir-rigward tad-dritt għal-leave jista’ jiġi aċċertat minn qari tad-Direttiva 2003/88. F’dan ir-rigward għandu jiġi osservat li, għall-kuntrarju ta’ dak li ssottometta l-Gvern Olandiż, l-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 2003/88 ma fih ebda restrizzjoni tal-klassi ta’ persuni li huma intitolati għal-leave u preċiżament ma jagħmel ebda distinzjoni bejn ħaddiema li huma ‘f’saħħithom u kapaċi għax-xogħol’ u ħaddiema li huma ‘inkapaċi għax-xogħol minħabba mard’. Anzi, mill-kliem ta’ din id-dispożizzjoni huwa ċar ħafna li l-Istati Membri għandhom jieħdu l-miżuri meħtieġa biex jiżguraw li ‘kull ħaddiem’ jingħata perijodu minimu ta’ leave bil-ħlas. Barra dan, l-Artikolu 7(1) mhuwiex wieħed mid-dispożizzjonijiet li minnu l-Artikolu 17 tad-Direttiva 2003/88 jippermetti espressament li jsiru derogi ( 36 ).

64.

Fir-rigward tal-pożizzjoni legali tal-ħaddiema li jsiru inkapaċi għax-xogħol minħabba mard il-leġiżlatur Komunitarju jfittex għalhekk li jipprovdi livell ta’ protezzjoni li jkun għall-inqas paragunabbli mal-Konvenzjoni tal-ILO Nru 132 ( 37 ). Pereżempju, l-Artikolu 3(1) tal-Konvenzjoni jidikkjara li ‘kull persuna’ li għaliha tapplika l-Konvenzjoni għandha tkun intitolata għal leave annwali bil-ħlas.

65.

Bħall-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 2003/88, din il-konvenzjoni ma fiha ebda eżenzjonijiet li jaffettwaw b’mod negattiv lill-ħaddiema li jsiru inkapaċi għax-xogħol minħabba mard. Dan iwassal għall-konklużjoni li l-protezzjoni li d-dritt Komunitarju jfittex li jiggarantixxi għall-ħaddiema ma tistax taqa’, skont l-intenzjoni tal-leġiżlatur Komunitarju, taħt il-livell ta’ protezzjoni mogħtija bir-regoli tal-liġi dwar l-impjieg li jinsabu fil-liġi internazzjonali. Madankollu, jista’ jingħata lok għall-biża’ li ma jingħatax dan il-livell minimu ta’ protezzjoni jekk mill-bidu nett jiġi miċħud xi dritt soċjali fundamentali lil xi kategorija partikolari ta’ ħaddiema.

66.

Il-fatt li taħt il-Konvenzjoni tal-ILO Nru 132 id-dritt għal-leave ma jistax jiddependi mill-kapaċità tal-ħaddiem għax-xogħol joħroġ ċar ukoll mill-kliem tal-Artikolu 5(4) tal-Konvenzjoni, skont liema “assenza mix-xogħol għal raġunijiet li jkunu indipendenti mir-rieda tal-persuna impjegata kkonċernata bħalma huma mard, korriment jew maternità għandhom jingħaddu bħala parti mill-perijodu ta’ servizz”. Barra dan, l-Artikolu 6(2) tal-Konvenzjoni speċifikament jistipula li “perijodi ta’ inkapaċità għax-xogħol li jirriżultaw minn mard jew korriment ma jistgħux jingħaddu bħala parti mill-minimu preskritt ta’ leave annwali bil-ħlas”.

67.

Dawn id-dispożizzjonijiet għandhom jiġu interpretati, b’mod konformi mal-għan tagħhom, bħala li jfissru li l-kisba tad-dritt għal-leave ma jistax bħala regola jiġi suġġett għal ċirkostanzi li l-kawżi tagħhom ikunu indipendenti mir-rieda tal-ħaddiem ikkonċernat għar-raġuni, pereżempju, li dawn huma r-riżultat ta’ ġrajjiet naturali jew jikkostitwixxu każijiet ta’ forza maġġuri.

68.

Konsegwentement, ir-regoli tal-Konvenzjoni tal-ILO Nru 132 u tad-Direttiva 2003/88 dwar l-istabbiliment tad-dritt għal-leave huma essenzjalment l-istess f’termini tal-kontenut legali tagħhom ( 38 ). L-Istati Membri huma meħtieġa jinterpretaw dawn ir-regoli u jorganizzaw is-sistemi legali nazzjonali tagħhom b’tali mod li l-kisba tad-dritt għal perijodu minimu ta’ leave annwali bil-ħlas ma tiġix suġġetta għall-kapaċità tal-ħaddiem għax-xogħol.

69.

Minn dawn il-kunsiderazzjonijiet isegwi li ħaddiem jikseb drittijiet għal-leave sa mill-ewwel ġurnata tal-impjieg u ma jitlifhomx bħala riżultat ta’ inkapaċità għax-xogħol ikkawżata minn mard ( 39 ). Għalhekk hu intitolat li jindika perijodu futur bħala leave annwali matul perijodu li altrimenti kien ikun leave tal-mard.

70.

Għalkemm kull ħaddiem huwa intitolat għal perijodu minimu ta’ leave annwali bil-ħlas skont l-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 2003/88, ma tistax tiġi eskluża l-possibbiltà li l-eżerċizzju effettiv tiegħu f’każijiet individwali jista’ jiġi suġġett għal ċerti kundizzjonijiet li, mingħajr ma jqiegħdu fid-dubju l-eżistenza proprja ta’ dan id-dritt, huma intiżi biex jiżugraw li l-għanijiet tad-direttiva jintlaħqu.

71.

Jista’ jitnissel prinċipju regolatorju ieħor rilevanti mill-Artikoli 5(4) u 6(2) tal-Konvenzjoni tal-ILO Nru 132, jiġifieri li l-leave li jittieħed minħabba mard ma jistax jaffettwa b’mod negattiv id-dritt għal perijodu minimu ta’ leave annwali bil-ħlas ( 40 ). Il-fatt li l-perijodi ta’ mard jitqiesu ekwivalenti għal perijodi ta’ servizz u l-projbizzjoni tal-inklużjoni ta’ perijodi ta’ inkapaċità għax-xogħol bħala riżultat ta’ mard jew korriment fil-perijodu minimu preskritt ta’ leave huma intiżi li ma jippermettux li l-leave annwali jikkoinċidi ma’ perijodu li hu effettivament riżervat għal-leave għal mard bħala kategorija speċifika ta’ leave. Din il-projbizzjoni tad-duplikazzjoni ta’ perijodi ta’ leave tieħu inkunsiderazzjoni l-fatt li l-leave tal-mard u l-leave annwali jservu skopijiet differenti u għalhekk m’għandhomx, għal finijiet legali, jitqiesu bħala li jistgħu jiġu skambjati ma’ xulxin.

72.

Dan il-kunċett fundamentali jista’ jinsab fil-prinċipji affermati mill-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenzi tagħha Merino Gómez ( 41 ) u FNV ( 42 ).

73.

Fis-sentenza Merino Gómez il-Qorti tal-Ġustizzja kkunsidrat ir-relazzjoni skont id-dritt Komunitarju bejn il-leave annwali u l-leave tal-maternità. Din il-kawża kienet tikkonċerna speċifikament il-kwistjoni jekk skont l-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 2003/88, l-Artikolu 11(2)(a) tad-Direttiva 92/85/KEE ( 43 ) u l-Artikolu 5(1) tad-Direttiva 76/207/KEE ( 44 ) f’każijiet fejn ftehimiet kollettivi bejn min iħaddem u r-rappreżentanti tal-ħaddiema jiffissaw id-dati tal-leave għall-ħaddiema kollha, u fejn id-dati kkonċernati jaħbtu ma’ dawk tal-leave tal-maternità, ħaddiema għandhiex dritt li tieħu l-leave annwali matul perijodu li ma jkunx il-perijodu mifthiem, li ma jaħbatx mal-perijodu tal-leave tal-maternità tagħha. F’dan ir-rigward il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li l-iskop tad-dritt għal-leave annwali huwa differenti minn dak tad-dritt għal-leave tal-maternità. Il-leave tal-maternità huwa intiż l-ewwel nett, biex jipproteġi l-kundizzjoni bijoloġika tal-mara u tat-tarbija tagħha matul il-perijodu li jsegwi t-tqala u t-twelid ( 45 ). Il-Qorti tal-Ġustizzja għalhekk iddeċidiet li ħaddiema għandha tkun f’pożizzjoni li tieħu l-leave annwali tagħha matul perijodu li ma jkunx il-perijodu tal-leave tal-maternità tagħha ( 46 ).

74.

Il-Qorti tal-Ġustizzja kkonfermat dan il-prinċipju fis-sentenza FNV u kkjarifikat li dan kien ifisser li fl-eventwalità tal-aggregazzjoni ta’ diversi perijodi ta’ leave iggarantiti mid-dritt Komunitarju fl-aħħar tas-sena, it-trasferiment tal-leave annwali jew ta’ parti minnu għas-sena ta’ wara jista’ jkun inevitabbli ( 47 ), għax perijodu ta’ leave iggarantit mid-dritt Komunitarju ma jistax jaffettwa d-dritt li jittieħed perijodu ieħor ta’ leave iggarantit minn dik il-liġi ( 48 ).

75.

Għalkemm it-tqala ċertament ma tistax tiġi ekwiparata ma’ kundizzjoni patoloġika, jistgħu jiġu ċċitati diversi raġunijiet biex din il-ġurisprudenza tiġi applikata mutatis mutandis għar-relazzjoni bejn il-leave annwali u leave tal-mard. Bħal-leave tal-maternità, il-leave tal-mard huwa intenzjonat li jissalvagwardja l-integrità fiżika u psikoloġika tal-ħaddiem billi jagħtih opportunità, permezz ta’ eżenzjoni mix-xogħol u l-għoti ta’ perijodu ta’ mistrieħ li jirkupra fiżikament u jintegra ruħu mill-ġdid fil-post tax-xogħol. Għad-differenza tal-leave annwali, li jservi biex jipprovdi mistrieħ, żmien ta’ distakk, u rilassament, il-leave tal-mard hu għalhekk maħsub biss biex jipprovdi konvalexxenza u fejqan, jiġifieri, biex tiġi kkurata kundizzjoni patoloġika li l-kawżi tagħha, barra dan, jaqgħu barra mill-isfera ta’ influwenza tal-ħaddiem ikkonċernat ( 49 ).

76.

F’dan ir-rigward jeħtieġ li naqbel mal-pożizzjoni li ħadu l-Gvern tal-Italja u dak tal-Polonja u nafferma li, meta jittieħdu inkunsiderazzjoni l-prinċipji żviluppati mill-Qorti tal-Ġustizzja, mhuwiex possibbli li jiġi konkluż li l-leave tal-mard u l-leave annwali jistgħu jaħbtu fl-istess perijodu mingħajr ma jiġu mdgħajfa l-iskopijiet differenti tal-leave annwali u tal-leave tal-maternità. Abbażi tal-prinċipju inerenti fil-ġurisprudenza hawn fuq imsemmija, l-għoti tal-leave tal-mard għad-dannu tal-leave annwali bil-ħlas għandu jiġi pprojbit peress li altrimenti dan id-dritt fundamentali jisfa’ fix-xejn.

77.

B’żieda mad-dubji espressi dwar interpretazzjoni tal-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 2003/88 li tagħti opportunità lill-ħaddiem jieħu l-leave annwali tiegħu waqt li jkun bil-leave tal-mard, jista’ jiġi argumentat ulterjorment li interpretazzjoni bħal din tkun inkompatibbli mal-għan tad-Direttiva 2003/88 li tiġi mtejba s-saħħa u s-sigurtà tal-ħaddiem.

78.

Mal-ewwel daqqa t’għajn, l-għoti ta’ opportunità bħal din tidher li hija estensjoni tad-drittijiet li hu jista’ jivvanta u għalhekk ta’ vantaġġ mil-lat legali. Barra dan, ħaddiem li jieħu l-leave annwali ħafna drabi jitqiegħed f’sitwazzjoni finanzjarja aħjar milli kieku kien fuq leave tal-mard peress li matul il-leave annwali tiegħu hu jgawdi mid-dritt, skont l-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 2003/88, li jkompli jitħallas il-paga tiegħu mingħajr ebda tnaqqis, filwaqt li d-dritt tiegħu li jibqa’ jitħallas il-paga tiegħu fl-eventwalità ta’ mard skont ir-regoli nazzjonali rilevanti huwa biss frazzjoni ta’ dan l-ammont. Dan huwa l-każ, pereżempju, fil-kawża prinċipali peress li, skont l-informazzjoni pprovduta mill-qorti tar-rinviju ( 50 ), l-Artikolu 16(1) RĦX jipprovdi għal ħlas bir-rata ta’ paga ta’ ġimgħa fir-rigward ta’ kull ġimgħa ta’ leave. Mill-banda l-oħra, kif ġie ddikjarat mill-Gvern tar-Renju Unit fil-proċedura bil-miktub ( 51 ) u kkjarifikat fuq talba tal-Qorti tal-Ġustizzja waqt is-seduta, l-arranġamenti kuntrattwali mal-appellanti dwar każijiet ta’ mard kienu jipprovdu għal sitt xhur leave tal-mard bil-paga sħiħa segwiti b’sitt xhur leave tal-mard li matulhom titħallas nofs il-paga.

79.

Madankollu, minn eżami legali iktar iddettaljat l-eżerċizzju ta’ dan id-dritt mill-ħaddiem ikun jammonta għal rinunzja ta’ dritt fundamentali ( 52 ) bil-ħlas tal-paga normali bħala korrispettiv. Minħabba l-għan tagħhom iż-żewġ tipi ta’ leave ma jistgħux jiġu skambjati ma’ xulxin u għalhekk wieħed jeskludi lill-ieħor kif iddikjara korrettement il-Gvern tas-Slovenja. Meta l-leave annwali u perijodi ta’ mard assoċjati mal-eżerċizzju tad-dritt għal-leave annwali jidħlu f’xulxin dan iwassal għal rinunzja volontarja tad-dritt għal-leave sa fejn il-ħaddiem ikun, bl-eżerċizzju ta’ dan id-dritt, qed jaqbel li ma jużax il-leave annwali għall-iskop li għalih kien effettivament intiż u inkambju ta’ dan jingħata benefiċċju finanzjarju.

80.

Fil-fehma tiegħi, rinunzja bħal din ma tistax tiġi ddikjarata kompatibbli mad-dritt Komunitarju mingħajr ma jiġi ffrustrat l-għan leġiżlattiv tal-Artikolu 7 tad-Direttiva 2003/88. Mhux biss il-funzjoni intiża ta’ serħan tad-dritt għal-leave annwali tiġi ostakolata jekk dan id-dritt ma jiġix eżerċitat b’mod xieraq, u b’hekk b’abbuż ta’ drittijiet ( 53 ), matul perijodi ta’ mard. Possibbiltà bħal din ta’ rinunzja għal-leave tqiegħed f’ċerti riskji d-drittijiet tal-ħaddiema, kif qalet korrettement il-Kummissjoni. Il-prospett ta’ paga kontinwa ogħla matul perijodi ta’ mard jista’ joħloq inċentiv għall-ħaddiema biex jaċċettaw it-telf ta’ din il-pożizzjoni legali. Barra dan jeżisti l-periklu li min jimpjega jista’ jinkoraġġixxi lil impjegat biex jirrinunzja għal dik il-pożizzjoni ( 54 ). Madankollu ftehim bħal dan bejn il-partijiet f’kuntratt ta’ impjieg, li essenzjalment jipprovdi għall-‘fidi’ tal-leave annwali, evidentement imur kontra r-regola li tinsab fl-Artikolu 7(2) tad-Direttiva 2003/88, li espressament tipprovdi li perijodu minimu ta’ leave annwali ma jistax jiġi sostitwit bil-pagament ta’ benefiċċju bħala kumpens għal-leave li ma jkunx ittieħed. Regola bħal din tmur ukoll kontra l-interessi ta’ min jimpjega, peress li, minkejja l-ħlas ta’ pagament ogħla għal-leave, dan ma jistax jobbliga impjegat li effettivament juża l-leave li jkun ħa għall-konvalexxenza sabiex jirkupra l-kapaċità għax-xogħol.

81.

Sabiex jiġu protetti l-impjegati u s-sidien u sabiex jiġi evitat li jiġi mdgħajjef id-dritt fundamentali għal perijodu minimu ta’ leave annwali bil-ħlas inkorporat fid-dritt Komunitarju, il-konklużjoni għandha tkun li dan id-dritt fundamentali bħala regola mhuwiex disponibbli għal impjegat biex jagħmel bih li jrid u għalhekk ma jistax jirrinunzja għalih b’mod leġittimu.

82.

Konsegwentement, isegwi mill-kunsiderazzjonijiet ta’ hawn fuq li l-eżistenza tad-dritt għal-leave annwali bil-ħlas ma tistax tiġi suġġetta għall-kapaċità tal-ħaddiem għax-xogħol u għalhekk bħala regola ħaddiem li jsir inkapaċi għax-xogħol minħabba mard għandu dritt korrispondenti għal-leave annwali skont l-Artikolu 7(2) tad-Direttiva 2003/88. Madankollu dan ma jistax jieħu dan il-leave matul perijodu li altrimenti jiġi kkunsidrat bħala leave għal mard.

83.

It-tieni domanda rrinvjata għandha x’taqsam mal-portata leġiżlattiva tad-dritt għall-pagament ta’ benefiċċju bħala kumpens għal-leave li ma jkunx ittieħed ipprovvdut mill-Artikolu 7(2) tad-Direttiva 2003/88. Pagament ta’ benefiċċju bħala kumpens għal-leave li ma jkunx ittieħed, jiġifieri, pagament għal-leave annwali mhux utilizzat jissostitwixxi l-ħin liberu mix-xogħol fejn ma jkunx jista’ jingħata aktar leave minħabba li r-relazzjoni ta’ impjieg tkun ġiet itterminata. Dan id-dritt jikkostitwixxi l-unika deroga mill-projbizzjoni fundamentali ta’ kumpens stipulata mid-direttiva li altrimenti tipprojbixxi b’mod kategoriku lill-partijiet f’kuntratt ta’ impjieg milli jissostitwixxu l-leave annwali b’pagament ta’ benefiċċju bħala kumpens għal-leave li ma jkunx ittieħed, irrispettivament minn jekk dan għandux jittieħed fis-sena kurrenti jew fil-perijodu akkumulat.

84.

Skont il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, din il-projbizzjoni hija intiża biex tiżgura li ħaddiem normalment ikun jista’ jgawdi minn mistrieħ effettiv, bl-iskop li tiġi żgurata l-protezzjoni effettiva tas-saħħa u s-sigurtà tiegħu ( 55 ). Din hi intiża biex jiġi evitat il-‘fidi’ abużiv tad-dritt għal-leave min-naħa tas-sid jew ir-rinunzja tiegħu mill-impjegat għal raġunijiet purament finanzjarji ( 56 ).

85.

L-Artikolu 7(2) tad-Direttiva 2003/88 jenfasizza l-funzjoni taż-żamma fis-seħħ tal-ħlas tal-paga matul perijodu ta’ leave, li hija li l-ħaddiem jitqiegħed, matul dak il-perijodu, f’pożizzjoni li, fir-rigward tar-remunerazzjoni, tkun paragunabbli mal-perijodi tax-xogħol ( 57 ). Fi kliem ieħor, l-obbligu li jsir dan il-pagament matul il-leave jiżgura li l-ħaddiem ikun finanzjarjament kapaċi li effettivament jieħu l-leave annwali tiegħu ( 58 ). Il-pagament ta’ benefiċċju bħala kumpens għal-leave li ma jkunx ittieħed m’għandu l-ebda skop ieħor. Dan il-benefiċċju bħala kumpens huwa intenzjonat, bħala regola, li jqiegħed lill-ħaddiem f’pożizzjoni li, anki wara t-terminazzjoni tar-relazzjoni tal-impjieg, ikun jista’ jieħu perijodu ta’ mistrieħ bil-ħlas qabel ma jibda relazzjoni ta’ impjieg ġdida ( 59 ). L-irtirar ta’ dan il-benefiċċju jkun ifisser li l-għan tad-Direttiva 2003/88, li impjegati jitħallew jirkupraw, ma jistax jintlaħaq.

86.

Fis-sentenza Robinson-Steele et ( 60 ) il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li d-Direttiva 2003/88 tittratta d-dritt għal-leave annwali u għall-ħlas tal-paga matul dan il-leave bħala żewġ aspetti tal-istess dritt. Fil-fehma tiegħi, din il-funzjoni identika tad-dritt għall-paga u d-dritt għall-pagament ta’ benefiċċju bħala kumpens għal-leave li ma jkunx ittieħed timmilita favur li dan tal-aħħar jiġi ttrattat bħala aspett inseparabbli tad-dritt għal perijodu minimu ta’ leave annwali bil-ħlas.

87.

F’dan ir-rigward ir-risposta għat-tieni domanda ssegwi mill-kummenti tiegħi dwar l-ewwel parti tal-ewwel domanda. B’żieda ma’ dan, f’dan il-kuntest nixtieq nagħmel referenza għall-konklużjonijiet fil-punti 77 u 78 tal-konklużjonijiet tiegħi fil-Kawża C-350/06 Schultz-Hoff li għadha pendenti wkoll. Skont dawk il-konklużjonijiet, mhux biss id-dritt għal-leave annwali bil-ħlas m’għandux ikun soġġett għall-kapaċità tal-ħaddiem għax-xogħol. Pjuttost, isegwi minn interpretazzjoni teleoloġika tal-Artikolu 7 tad-Direttiva 2003/88 u r-ratio tal-Artikolu 5(4) tal-Konvenzjoni tal-ILO Nru 132 li perijodu ta’ mard għandu jiġi ekwiparat ma’ perijodu ta’ servizz peress li l-assenza hija dovuta għal raġunijiet li huma indipendenti mill-kontroll tal-ħaddiem u hija għalhekk ġustifikata.

88.

Għalhekk, id-drittijiet kollha tal-ħaddiema jirriferu għall-istess perijodu, inkluż id-dritt għal-leave annwali bil-ħlas, li jista’ jittieħed meta l-kapaċità għax-xogħol tiġi ripristinata jew li — jekk ir-relazzjoni ta’ impjieg tiġi tterminata — jiġi sostitwit b’pagament ta’ benefiċċju bħala kumpens għal-leave li ma jkunx ittieħed anki fejn ikun hemm inkapaċità totali għax-xogħol.

89.

Għalhekk, ir-risposta għat-tieni domanda għandha tkun li fejn relazzjoni ta’ impjieg tiġi tterminata l-ħaddiema jkunu fi kwalunkwe każ intitolati skont l-Artikolu 7(2) tad-Direttiva 2003/88 għall-pagament ta’ benefiċċju bħala kumpens bħala sostitut għal-leave akkwistat imma li ma jkunx ittieħed minħabba mard. Dan huwa wkoll il-każ fejn il-ħaddiem kien fuq leave għal mard għas-sena tal-leave inkwistjoni kollha jew għal parti minnha.

90.

Fir-rigward tad-domanda iktar wiesgħa li tikkonċerna l-kalkolu tal-kumpens dovut, ir-risposta għandha tkun li l-Artikolu 7(2) tad-Direttiva 2003/88 ma jistipula l-ebda metodu partikolari ta’ kalkolu u minflok iħalli l-adozzjoni ta’ regoli preċiżi f’idejn il-leġiżlatur nazzjonali. Madankollu, sa fejn il-ħaddiema huma bħala regola intitolati għall-pagament ta’ benefiċċju bħala kumpens għal-leave li ma jkunx ittieħed għandu jingħata qies tal-fatt li l-ħaddiem kien oriġinarjament akkwista dritt fl-ammont ekwivalenti għall-paga normali tiegħu. Dan jagħti lok għall-obbligu fuq l-Istati Membri li skont l-Artiklu 7(2) tad-Direttiva 2003/88, jiżguraw li l-ammont tal-benefiċċju bħala kumpens għal-leave li ma jkunx ittieħed li jirċievi l-ħaddiem ikun ekwivalenti għall-paga normali tiegħu.

91.

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet imsemmija hawn fuq, nissuġġerixxi li l-Qorti tal-Ġustizzja twieġeb kif ġej għad-domandi rrinvjati lilha għal deċiżjoni preliminari mill-House of Lords: