(1)

Il-progress lejn il-kisba tal-mira ffissata mill-Kummissjoni fil-White Paper tagħha tat-28 ta’ Marzu 2011 intitolata ‘Pjan direzzjonali għal Żona Unika Ewropea tat-Trasport – Lejn sistema tat-trasport kompetittiva u li tuża r-riżorsi b’mod effiċjenti, jiġifieri li għandu jsir progress lejn l-applikazzjoni sħiħa tal-prinċipji ta’‘min iniġġes iħallas’ u ta’ ‘l-utent iħallas’, sabiex jiġi ġġenerat id-dħul u jiġi żgurat il-finanzjament għall-investiment futur fit-trasport, kien wieħed kajman ħafna u għad hemm inkonsistenzi fl-applikazzjoni tat-tariffi għall-infrastruttura tat-toroq madwar l-Unjoni.

(2)

F’dik il-White Paper, il-Kummissjoni tirrakkomanda li nimxu ‘lejn internalizzazzjoni sħiħa u obbligatorja tal-ispejjeż esterni (inkluż l-istorbju, it-tniġġis lokali u l-konġestjoni apparti l-irkupru obbligatorju tal-ispejjeż tat-tkagħbir bl-użu) għat-trasport bit-triq u bil-ferrovija’.

(3)

Il-moviment tal-vetturi tal-merkanzija u tal-passiġġieri huwa fattur li jikkontribwixxi għall-emissjoni ta’ sustanzi niġġiesa fl-atmosfera. Tali sustanzi niġġiesa, li għandhom impatt serju ħafna fuq is-saħħa tan-nies u jwasslu għad-deterjorament tal-kwalità tal-arja ambjentali fl-Unjoni, jinkludu l-PM2,5, l-NO2 u l-O3. Skont stimi tal-Aġenzija Ewropea għall-Ambjent ippubblikati fl-2020, fl-2018 l-esponiment fit-tul għal dawk it-tliet sustanzi niġġiesa kkaġunaw rispettivament 379 000, 54 000 u 19 400 każ ta’ mewt prematur fl-Unjoni,

(4)

Skont l-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa, l-istorbju mit-traffiku fit-toroq waħdu huwa t-tieni fattur ta’ stress ambjentali l-aktar dannuż fl-Ewropa, wara t-tniġġis tal-arja. Mill-inqas 9 000 każ ta’ mewt prematur fis-sena jistgħu jiġu attribwiti lill-mard tal-qalb ikkawżat mill-istorbju mit-traffiku.

(5)

Skont ir-rapport tal-2020 tal-Aġenzija Ewropea għall-Ambjent dwar il-kwalità tal-arja fl-Ewropa, fl-2018 it-trasport bit-triq kien is-settur bl-aktar emissjonijiet ta’ NO x u t-tieni l-akbar emittent tat-tniġġis bil-karbonju iswed.

(6)

Fil-komunikazzjoni tagħha tal-20 ta’ Lulju 2016 intitolata ‘Strateġija Ewropea għal Mobbiltà b’Emissjonijiet Baxxi’, il-Kummissjoni ħabbret li ser tipproponi l-emendar tad-Direttiva 1999/62/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (4) sabiex tippermetti tariffi wkoll abbażi tad-differenzjazzjoni tad-dijossidu tal-karbonju, u l-estensjoni ta’ xi wħud mill-prinċipji tagħha għax-xarabanks u l-kowċis, kif ukoll għall-karozzi tal-passiġġieri u l-vetturi kummerċjali ħfief.

(7)

Filwaqt li jitqies il-perijodu ta’ żmien biex tiġġedded il-flotta tal-vetturi u l-ħtieġa li s-settur tat-trasport bit-triq jikkontribwixxi għall-miri tal-klima u tal-enerġija tal-Unjoni għall-2030 u lil hinn, ir-Regolament (UE) 2019/1242 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (5) stabbilixxa l-miri għat-tnaqqis tal-emissjonijiet ta’ CO2 għall-vetturi tqal ġodda għall-2025 u l-2030 fil-livell ta’ 15 % u rispettivament 30 % inqas minn medja stabbilita ta’ emissjonijiet ta’ CO2.

(8)

Biex jiġi stabbilit suq intern tat-trasport bit-triq b’kondizzjonijiet ekwivalenti ta’ kompetizzjoni, jenħtieġ li r-regoli jiġu applikati b’mod uniformi. Wieħed mill-għanijiet ewlenin ta’ din id-Direttiva huwa l-eliminazzjoni ta’ distorsjonijiet tal-kompetizzjoni bejn l-utenti.

(9)

Minkejja l-importanza tas-settur tat-trasport bit-triq, il-vetturi tqal kollha għandhom impatt sinifikanti fuq l-infrastruttura tat-toroq u jikkontribwixxu għat-tniġġis tal-arja. Minkejja l-importanza soċjali u ekonomika tagħhom, il-vetturi ħfief huma l-oriġini tal-maġġoranza tal-impatti ambjentali u soċjali negattivi mit-trasport bit-triq fir-rigward tal-emissjonijiet u l-konġestjoni. Fl-interess tat-trattament ugwali u l-kompetizzjoni ġusta, jenħtieġ li jiġi żgurat li l-vetturi li sa issa mhumiex koperti mill-qafas stabbilit fid-Direttiva 1999/62/KE, fir-rigward tal-pedaġġi u t-tariffi għall-utent, jiġu inklużi f’dak il-qafas. Għalhekk, jenħtieġ li l-kamp ta’ applikazzjoni ta’ dik id-Direttiva jiġi estiż għall-vetturi tqal minbarra dawk maħsuba għall-ġarr tal-merkanzija u għall-vetturi ħfief, inkluż l-karozzi tal-passiġġieri.

(10)

Sabiex jiġi evitat li t-traffiku jibda juża t-toroq mingħajr pedaġġi, li jista’ jkollu impatt serju fuq is-sikurezza tat-toroq u fuq l-użu ottimali tan-network tat-toroq, jenħtieġ li l-Istati Membri jkunu jistgħu jimponu pedaġġi fuq is-sezzjonijiet kollha tan-network ta’ awtostradi tagħhom.

(11)

Sabiex ikun hemm applikazzjoni konsistenti u armonizzata tas-sistema ta’ tariffi għall-infrastruttura madwar l-Unjoni u kondizzjonijiet ekwivalenti ta’ kompetizzjoni għas-suq tat-trasport tal-merkanzija, huwa importanti li arranġamenti differenti ta’ pedaġġ jikkalkulaw l-ispejjeż b’mod simili. Peress li l-kuntratti ta’ konċessjoni eżistenti jistgħu jinkludu arranġamenti differenti minn dawk previsti f’din id-Direttiva, jenħtieġ li sabiex tiġi żgurata l-vijabilità finanzjarja tal-kuntratti ta’ konċessjoni eżistenti, l-Istati Membri jitħallew jeżentawhom minn ċerti obbligi stabbiliti f’din id-Direttiva, sakemm dawk il-kuntratti jiġu emendati b’mod sostanzjali. L-Istati Membri jistgħu jagħżlu wkoll li jfittxu li jġibu l-kuntratti ta’ konċessjoni eżistenti konformi mal-bidliet għall-qafas regolatorju nazzjonali jew tal-Unjoni jew li jivvalutaw il-possibbiltà li japplikaw tariffa għall-ispejjeż esterni għas-CO2 u għat-tniġġis tal-arja u/jew skontijiet relatati ma’ dawk l-emissjonijiet, fejn il-pedaġġi ta’ konċessjoni ma jkunux varjati f’konformità ma’ din id-Direttiva.

(12)

It-tariffi għall-utent abbażi tal-ħin, min-natura tagħhom, ma jirriflettux l-ispejjeż reali kkawżati mill-użu fit-triq u, għal raġunijiet simili, mhumiex effikaċi bħala inċentiv għal operazzjonijiet aktar nodfa u aktar effiċjenti, jew it-tnaqqis tal-konġestjoni. Madankollu, sabiex tiġi żgurata l-aċċettazzjoni mill-utenti tal-iskemi futuri tat-tariffi għall-użu tat-triq, jenħtieġ li l-Istati Membri jitħallew jintroduċu sistemi adegwati għall-ġbir tat-tariffi bħala parti minn pakkett usa’ ta’ servizzi ta’ mobbiltà. Sistemi bħal dawn għandhom jiżguraw distribuzzjoni ġusta tal-ispejjeż tal-infrastruttura u jirriflettu l-prinċipju ta’ ‘min iniġġes iħallas’. Jenħtieġ li kwalunkwe Stat Membru li jintroduċi sistema bħal din jiżgura li din tikkonforma mad-dispożizzjonijiet tad-Direttiva (UE) 2019/520 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (6). Minħabba l-impatt sinifikanti li għandhom fuq l-infrastruttura tat-toroq u l-kontribut tagħhom għat-tniġġis tal-arja, jenħtieġ li tkun prijorità li l-vetturi tqal ikunu fil-mira ta’ sistemi tat-tariffi preċiżi. B’mod partikolari, sabiex jiġu promossi operazzjonijiet tat-trasport aktar nodfa u effiċjenti tal-vetturi tqal, jenħtieġ li, fil-prinċipju, it-tariffi għall-utent abbażi tal-ħin jitneħħew gradwalment fuq in-network trans-Ewropew tat-trasport ewlieni, peress li dak in-network fih l-aktar nodi u konnessjonijiet strateġikament importanti fin-network trans-Ewropew tat-trasport.

Fid-dawl taċ-ċirkostanzi storiċi u b’kont meħud tal-isfidi u l-piżijiet amministrattivi sinifikanti assoċjati mal-introduzzjoni ta’ pedaġġi, jenħtieġ li l-Istati Membri jibbenefikaw minn perijodu tranżizzjonali twil biżżejjed li matulu jkunu jistgħu jintroduċu jew iżommu tariffi għall-utent abbażi tal-ħin. Wara dak il-perijodu tranżizzjonali, jenħtieġ li l-Istati Membri ma jkollhomx il-possibbiltà li japplikaw tariffi għall-utent ibbażati għalkollox fuq il-ħin għall-vetturi tqal fuq sezzjonijiet tan-network trans-Ewropew tat-trasport ewlieni tagħhom ħlief f’każijiet debitament ġustifikati. Tali każijiet debitament ġustifikati jenħtieġ li jkunu limitati għal każijiet fejn l-applikazzjoni ta’ pedaġġ fuq vetturi tqal tkun tinvolvi spejjeż amministrattivi, ta’ investiment u operatorji sproporzjonati meta mqabbla mad-dħul jew benefiċċji mistennija ġġenerati, pereżempju minħabba t-tul limitat tas-sezzjonijiet tat-toroq ikkonċernati jew id-densità relattivament baxxa tal-popolazzjoni jew it-traffiku relattivament baxx, jew fejn l-applikazzjoni ta’ pedaġġ tkun twassal għad-devjazzjoni tat-traffiku b’impatti negattivi fuq is-sikurezza fit-toroq jew fuq is-saħħa pubblika. Dik il-possibbiltà li l-Istati Membri, f’każijiet debitament ġustifikati, hija waħda meħtieġa għal kunsiderazzjonijiet ewlenin ta’ interess pubbliku bħall-kunsiderazzjoni tas-sitwazzjoni diffiċli u l-iżolament ta’ żoni b’densità ta’ popolazzjoni baxxa, is-sikurezza fit-toroq jew is-saħħa pubblika. Barra minn hekk, l-applikazzjoni ta’ tariffi għall-utent abbażi tal-ħin f’dawn il-każijiet debitament ġustifikati jenħtieġ li tkun soġġetta għall-konformità mar-rekwiżiti proċedurali: obbligu li tiġi vvalutata l-ħtieġa għal tali sistema u obbligu li l-Kummissjoni tiġi nnotifikata dwar l-applikazzjoni tagħha. Tali notifika jenħtieġ li tinkludi raġunijiet li jagħtu dettalji dwar iċ-ċirkostanzi speċifiċi relatati mas-sezzjonijiet tan-network trans-Ewropew tat-trasport ewlieni fejn jiġu applikati tariffi għall-utent abbażi tal-ħin.

(13)

L-Istati Membri li, mad-dħul fis-seħħ ta’ din id-Direttiva, japplikaw pedaġġi fuq in-network trans-Ewropew tat-trasport ewlieni tagħhom jew fuq parti minnu jenħtieġ li jkunu jistgħu jistabbilixxu sistema tat-tariffi kombinata għall-vetturi tqal kollha jew għal xi tipi ta’ vetturi tqal. Madankollu, jenħtieġ li dik l-għażla tkun miftuħa biss bħala kontinwazzjoni u bħala suppliment ta’ sistema ta’ pedaġġ fin-network trans-Ewropew tat-trasport ewlieni, fejn jinsabu l-aktar nodi u konnessjonijiet strateġikament importanti tan-network trans-Ewropew tat-trasport, jew f’parti minnu. Dik is-sistema tkun tippermetti lill-Istati Membri jestendu u jwessgħu l-implimentazzjoni tal-prinċipji ta’ ‘l-utent iħallas’ u ta’ ‘min iniġġes iħallas’ lil hinn min-network bil-pedaġġ, billi japplikaw tariffi għall-utent fuq dawk is-sezzjonijiet tan-network trans-Ewropew tat-trasport ewlieni li mhumiex koperti minn pedaġġi jew għal xi tipi ta’ vetturi tqal, bħal dawk li jaqgħu taħt tunnellaġġ speċifiku, li mhumiex soġġetti għal pedaġġi. Is-sistema tat-tariffi kombinata għalhekk tkun qed tgħin lill-Istati Membri jagħmlu aktar progress u tiżgura trasport bit-triq aktar ekoloġiku, b’mod partikolari fejn ma jkun hemm ebda sistema tat-tariffi fis-seħħ u fejn il-pedaġġi ma jkunux għażla ekonomikament vijabbli jew soċjalment aċċettabbli. Barra minn hekk, sabiex jiġu rrispettati bis-sħiħ il-prinċipji tal-mobbiltà sostenibbli, l-ammont massimu ta’ dawk it-tariffi għall-utent jenħtieġ li jvarja kemm skont il-klassi ta’ emissjonijiet Euro kif ukoll skont il-klassi ta’ emissjonijiet ta’ CO2 tal-vettura. Abbażi ta’ dawk il-kunsiderazzjonijiet kollha, huwa inkontestabbli li l-applikazzjoni ta’ tali sistema li tikkombina approċċ ibbażat fuq il-ħin u bbażat fuq id-distanza tkun tinvolvi ħafna benefiċċji; għalhekk, jenħtieġ li l-applikazzjoni tagħha tkun possibbli wkoll wara t-tmiem tal-perijodu tranżitorju għas-sistemi bbażati għalkollox fuq il-ħin. Sa mhux aktar tard minn ħames snin wara d-dħul fis-seħħ ta’ din id-Direttiva, jenħtieġ li l-Istati Membri, meta jimponu t-tariffi għall-użu tat-triq fuq il-vetturi tqal tal-merkanzija, jimponu pedaġġi jew tariffi għall-utent fuq il-vetturi tqal kollha tal-merkanzija.

(14)

Meta jissaħħu l-prinċipji tal-utent u ta’ min iniġġes iħallas, jenħtieġ li jitqiesu ċerti karatteristiċi tal-Istati Membri jew tas-sistemi ta’ pedaġġ u tariffi għall-utent tagħhom. Pereżempju, fir-rigward ta’ żoni b’popolazzjoni b’densità partikularment baxxa jew network partikularment kbir ta’ toroq b’pedaġġ jew tariffi, jenħtieġ li tkun disponibbli l-possibbiltà li jiġu previsti eżenzjonijiet għal sezzjonijiet ta’ toroq.

(15)

Xi Stati Membri għandhom networks kbar b’pedaġġ li jinkludu ħafna aktar awtostradi u toroq minn dawk biss li huma parti min-network trans-Ewropew tat-trasport. Għalhekk, l-applikazzjoni ta’ pedaġġi jew tariffi għall-utent għall-vetturi tqal tal-merkanzija kollha tirriżulta f’piżijiet ferm aktar estensivi, speċjalment għan-negozji żgħar u ta’ daqs medju tal-artiġjanat (li ħafna minnhom huma involuti f’xogħol ta’ kostruzzjoni, u li tipikament ma jipprovdux servizzi tat-trasport). Dawk il-piżijiet min-naħa tagħhom iwasslu għal prezzijiet ogħla, pereżempju fil-qasam tal-kostruzzjoni. Iż-żidiet fil-prezzijiet jistgħu jfissru li l-investimenti futuri b’mod partikolari, bħar-rinnovazzjoni enerġetika tad-djar u l-appartamenti kif ukoll il-modernizzazzjoni tat-teknoloġija tad-djar, jiġu posposti jew saħansitra kkanċellati. Barra minn hekk, in-negozji tal-artiġjanat xi kultant jivvjaġġaw b’vetturi sabiex jipprovdu s-servizzi tagħhom u dawk il-vjaġġi ma jistgħux jitwettqu faċilment bl-użu ta’ modi oħra ta’ trasport. Barra minn hekk, il-kumpanniji minn reġjuni rurali, li minħabba t-tnaqqis fid-densità tal-popolazzjoni u d-domanda f’dawk ir-reġjuni, huma dipendenti fuq l-abbiltà tagħhom li jipprovdu servizzi u attivitajiet ta’ kostruzzjoni f’żoni metropolitani, isibu ruħhom f’sitwazzjoni kompetittiva żvantaġġuża meta mqabbla ma’ kumpanniji li joperaw fi bliet kbar jew fil-periferija taż-żoni metropolitani. Għalhekk, l-Istati Membri jenħtieġ li jingħataw l-opzjoni li jipprevedu ċerti eżenzjonijiet mit-tariffi, bħal dik fuq vetturi użati għall-ġarr ta’ materjali, tagħmir jew makkinarju għall-użu tas-sewwieq matul ix-xogħol tax-xufier jew użati għall-konsenja ta’ merkanzija prodotta fuq bażi artiġjanali.

(16)

Il-possibbiltà li jintużaw toroq soġġetti għal tariffi għall-użu tat-triq, bħall-awtostradi, mini jew pontijiet, minflok toroq lokali diffiċli tista’ tkun importanti għall-persuni b’diżabilità. Sabiex il-persuni b’diżabilità jkunu jistgħu jużaw toroq soġġetti għal tariffi għall-użu tat-triq mingħajr piż amministrattiv addizzjonali, jenħtieġ li l-Istati Membri jitħallew jeżentaw il-vetturi ta’ persuni b’diżabilità mill-obbligu li jħallsu pedaġġ jew tariffa għall-utent.

(17)

Jenħtieġ li l-Istati Membri jiġu mħeġġa jqisu l-fatturi soċjoekonomiċi meta japplikaw skemi ta’ tariffi għall-infrastruttura tat-toroq għall-karozzi tal-passiġġieri. Pereżempju, it-tariffi għall-karozzi tal-passiġġieri jistgħu jiġu aġġustati sabiex tiġi evitata penalizzazzjoni eċċessiva tal-utenti frekwenti.

(18)

Huwa ta’ importanza partikolari li l-Istati Membri jistabbilixxu sistema tat-tariffi ġusta, b’mod partikolari waħda li ma tippenalizzax lill-utenti ta’ vetturi privati li, minħabba l-post tar-residenza tagħhom f’żona rurali jew f’żoni li diffiċli li wieħed jaċċedi għalihom jew iżolati, ikollhom bilfors jużaw b’mod aktar regolari toroq prinċipali soġġetti għal tariffi.

(19)

Bħal fil-każ ta’ vetturi tqal, huwa importanti li jiġi żgurat li, jekk l-Istati Membri jintroduċu kwalunkwe tariffa abbażi tal-ħin li tiġi applikata għall-vetturi ħfief, din tkun proporzjonata, inkluż fir-rigward ta’ perijodi tal-użu ta’ iqsar minn sena. F’dak ir-rigward, jeħtieġ li jitqies il-fatt li vetturi ħfief għandhom xejriet tal-użu li jvarjaw minn dawk ta’ vetturi tqal. Il-kalkolu ta’ tariffi proporzjonati abbażi tal-ħin jista’ jkun ibbażat fuq id-data disponibbli dwar ix-xejriet tal-vjaġġi.

(20)

Skont id-Direttiva 1999/62/KE, tariffa għall-ispejjeż esterni tista’ tiġi imposta fuq livell qrib għall-ispiża marġinali soċjali tal-użu tal-vettura kkonċernata. Irriżulta li dak il-metodu huwa l-aktar mod ġust u effiċjenti biex jitqiesu l-impatti negattivi, ambjentali u tas-saħħa, tat-tniġġis tal-arja u tal-istorbju ġġenerati minn vetturi tqal, u jkun jiżgura li l-vetturi tqal jagħmlu kontribut ġust biex jintlaħqu l-istandards għall-kwalità tal-arja għall-Ewropa stabbilita bid-Direttiva 2008/50/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (7) kif ukoll kwalunkwe limitu jew mira applikabbli għall-istorbju. Għalhekk, jenħtieġ li l-applikazzjoni ta’ tariffi bħal dawn tiġi ffaċilitata. Jenħtieġ li t-tariffi għall-ispejjeż esterni jiġu applikati b’mod aktar sistematiku. Biex jersqu viċin l-applikazzjoni sħiħa tal-prinċipju ta’ ‘min iniġġes iħallas’, jenħtieġ li l-Istati Membri japplikaw tariffi għall-ispejjeż esterni għall-vetturi tqal, tal-anqas għat-tniġġis tal-arja, fuq networks koperti minn tariffa għall-infrastruttura.

(21)

Għal dak l-għan, jenħtieġ li t-tariffi massimi tal-medja ponderata għall-ispejjeż esterni tiġi ssostitwita mill-valuri ta’ referenza aġġornati fid-dawl tal-inflazzjoni, il-progress xjentifiku li jkun sar biex jiġu stmati l-ispejjeż esterni tat-trasport bit-triq u l-evoluzzjoni tal-kompożizzjoni tal-flotta.

(22)

Il-varjazzjoni tat-tariffi għall-infrastruttura skont il-klassi tal-emissjonijiet Euro kkontribwiet għall-użu ta’ vetturi aktar nodfa. Madankollu, bit-tiġdid tal-flotot tal-vetturi, il-varjazzjoni tat-tariffi fuq dik il-bażi fin-network interurban mistennija ssir inqas effettiva fuq terminu medju. Għaldaqstant jenħtieġ li l-Istati Membri jitħallew itemmu l-varjazzjoni fil-pedaġġ fuq dik il-bażi.

(23)

Fl-istess ħin, billi s-sehem tal-emissjonijiet ta’ CO2 minn vetturi tqal qed jiżdied, jenħtieġ li tiġi introdotta varjazzjoni fit-tariffi għall-infrastruttura u fit-tariffi għall-utent skont il-klassi tal-emissjonijiet ta’ CO2, li tkun kapaċi tikkontribwixxi għat-titjib f’dan il-qasam. Fil-każ ta’ sistemi komuni ta’ tariffi għall-utent, li jistgħu jikkontribwixxu għal aktar armonizzazzjoni, l-implimentazzjoni tal-varjazzjoni hija aktar kumplessa, b’mod partikolari minħabba l-kondizzjonijiet li għandhom jiġu ssodisfati minn tali sistemi komuni. Peress li l-Istati Membri parteċipanti jridu jaqblu dwar id-distribuzzjoni tad-dħul li jakkumula mit-tariffa għall-utent filwaqt li l-livelli tagħha huma limitati mid-dispożizzjonijiet introdotti minn din id-Direttiva kif ukoll jemendaw ftehimiet internazzjonali, huwa ġġustifikat, f’każ speċifiku bħal dan, li jingħata żmien addizzjonali għall-implimentazzjoni tal-varjazzjoni skont l-emissjonijiet ta’ CO2. Fil-każijiet kollha, jenħtieġ li l-varjazzjoni tkun imfassla b’mod li tkun konsistenti mar-Regolament (UE) 2019/1242.

(24)

Sakemm l-emissjonijiet ta’ CO2 jiġu indirizzati permezz ta’ strumenti aktar adatti, bħat-taxxi armonizzati fuq il-karburant inkluż komponent tal-karbonju jew sakemm it-trasport bit-triq ikun kopert minn sistema għall-iskambju ta’ kwoti tal-emissjonijiet, jenħtieġ li l-Istati Membri jitħallew japplikaw ukoll tariffa għall-ispejjeż esterni li tkun tirrifletti l-ispiża tal-emissjonijiet ta’ CO2. Fejn ikun iġġustifikat minn evidenza xjentifika, jenħtieġ li l-Istati Membri jkollhom il-possibbiltà li japplikaw tariffi ogħla għall-ispejjeż esterni għall-emissjonijiet ta’ CO2 mill-valuri ta’ referenza stabbiliti f’din id-Direttiva.

(25)

Sabiex tiġi promossa l-bidla lejn flotta ta’ vetturi aktar nadifa ta’ vetturi tqal, jenħtieġ li l-varjazzjoni fit-tariffi tal-infrastruttura u għall-utent skont l-emissjonijiet ta’ CO2 tagħhom tkun obbligatorja, ħlief fejn tiġi applikata tariffa għall-ispejjeż esterni għall-emissjonijiet ta’ CO2.

(26)

Sabiex jiġu ppremjati l-vetturi tqal bl-aħjar prestazzjoni, jenħtieġ li l-Istati Membri jitħallew japplikaw l-ogħla livell ta’ tnaqqis fit-tariffi għal vetturi mħaddma mingħajr emissjonijiet mill-egżost. Biex ikomplu jippromwovu l-introduzzjoni ta’ vetturi b’emissjonijiet żero, jenħtieġ li l-Istati Membri jitħallew jeżentawhom b’mod temporanju mit-tariffi għall-użu tat-triq. Għall-istess raġunijiet u biex jiġi żgurat li s-sehem tal-vetturi li jibbenefikaw mit-tnaqqis tal-pedaġġ jibqa’ stabbli matul is-snin, filwaqt li tiġi garantita ċ-ċertezza għall-ippjanar fit-tul għall-Istati Membri f’termini ta’ dħul mill-pedaġġ, jenħtieġ li vetturi ġodda jiġu allokati fi klassijiet tal-emissjonijiet ta’ CO2 abbażi tal-prestazzjoni tagħhom kontra t-trajettorja tat-tnaqqis tal-emissjonijiet lineari bejn l-2021 u l-2030, kif definit fir-Regolament (UE) 2019/1242.

(27)

Sabiex jiġu żgurati l-effettività u l-koerenza tal-varjazzjoni tat-tariffi skont l-emissjonijiet ta’ CO2 u tat-tariffi għall-ispejjeż esterni għall-emissjonijiet ta’ CO2, li t-tnejn li huma maħsuba biex jiżblukkaw l-użu ta’ vetturi b’emissjonijiet baxxi jew żero, kif ukoll biex ikun hemm applikazzjoni koerenti tad-Direttiva 1999/62/KE ma’ kwalunkwe strument ieħor tal-ipprezzar tal-karbonju relatat mat-trasport bit-triq li jiġi adottat fil-futur, jenħtieġ li l-Kummissjoni tevalwa l-effettività u n-neċessità tagħhom fil-ħin. Abbażi ta’ dik l-evalwazzjoni, jenħtieġ li l-Kummissjoni, fejn ikun xieraq, tipproponi l-emendar tad-dispożizzjonijiet dwar il-varjazzjoni tat-tariffi skont l-emissjonijiet ta’ CO2 u tat-tariffi għall-ispejjeż esterni għall-emissjonijiet ta’ CO2, sabiex jiġu evitati tariffi doppji permezz ta’ strumenti differenti tal-ipprezzar tal-karbonju. Filwaqt li l-miżura futura għandha tiżgura ċ-ċertezza legali u l-applikazzjoni koerenti tar-regoli differenti, jenħtieġ li din id-Direttiva tiċċara li l-Istati Membri ma humiex obbligati japplikaw is-sistema ta’ varjazzjoni tas-CO2 prevista f’din id-Direttiva lil hinn mid-data tal-applikazzjoni ta’ strument ieħor tal-ipprezzar tal-karbonju applikabbli għat-trasport bit-triq li jista’ jiġi adottat fil-livell tal-Unjoni, pereżempju abbażi tal-proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li temenda d-Direttiva 2003/87/KE, id-Deċiżjoni (UE) 2015/1814 u r-Regolament (UE) 2015/757 [2021/0211(COD)]. Fil-każ fejn sadanittant jiġi adottat strument ieħor għall-ipprezzar tal-karbonju applikabbli għat-trasport bit-triq, jenħtieġ li l-livell tat-tariffi għall-ispejjeż esterni għall-emissjonijiet tas-CO2 ikun limitat għal dak li huwa meħtieġ biex jiġu internalizzati dawk l-ispejjeż esterni u jenħtieġ li l-Kummissjoni tingħata s-setgħa li taġġusta, permezz ta’ att delegat, il-valuri ta’ referenza mogħtija fl-Anness IIIc.

(28)

Biex jgħinu fis-salvagwardja tal-wirt awtomobilistiku tal-Unjoni, jenħtieġ li l-Istati Membri jkunu jistgħu jqiegħdu l-vetturi ta’ interess storiku f’kategorija speċjali għall-finijiet tal-aġġustament tad-diversi tariffi li jridu jitħallsu skont din id-Direttiva.

(29)

Bħalissa, ir-Regolament (UE) 2019/1242 ma jiddefinixxix it-trajettorji tat-tnaqqis tal-emissjonijiet għal gruppi ta’ vetturi tqal mhux koperti mill-Artikolu 2(1), il-punti (a) sa (d), ta’ dak ir-Regolament. Fid-dawl tal-Artikolu 15 tiegħu, huwa possibbli li dak ir-Regolament jiġi emendat fil-futur u li t-trajettorji tat-tnaqqis tal-emissjonijiet jiġu definiti għal tali gruppi ta’ vetturi. Jekk tiġi adottata tali emenda,, il-varjazzjoni fit-tariffi għall-infrastruttura u għall-utent għal vetturi tqal skont il-klassijiet 2 u 3 tal-emissjonijiet ta’ CO2 jenħtieġ li tapplika wkoll għal dawk il-gruppi ta’ vetturi. Jekk tali emenda ma tiġix adottata, il-varjazzjoni għal dawk il-gruppi ta’ vetturi jenħtieġ li ssir biss għall-klassijiet 1, 4 u 5 tal-emissjonijiet ta’ CO2.

(30)

Jenħtieġ li l-Kummissjoni tikkunsidra, fejn xieraq, li tipproponi emenda għad-Direttiva 1999/62/KE li tintroduċi l-klassijiet 2 u 3 tal-emissjonijiet ta’ CO2 għall-vetturi tqal kollha skont il-prinċipji applikati għal vetturi tqal li bħalissa huma rregolati mir-Regolament (UE) 2019/1242 għall-emissjonijiet ta’ CO2 tagħhom jekk il-kamp ta’ applikazzjoni ta’ dak ir-Regolament jiġi estiż għal vetturi tqal oħrajn.

(31)

Jenħtieġ li din id-Direttiva tippromwovi t-tnaqqis tal-emissjonijiet ta’ CO2 permezz ta’ titjib tekniku ta’ kombinazzjonijiet ta’ vetturi bil-mutur tqal tal-merkanzija u t-trejlers tagħhom. Għaldaqstant, din id-Direttiva tipprevedi tnaqqis fit-tariffi għall-użu tat-triq għal vetturi bil-mutur tqal tal-merkanzija b’emissjonijiet baxxi ta’ CO2. Għal konsistenza regolatorja sħiħa, ladarba jkunu disponibbli valuri ċċertifikati legalment għall-effett ta’ trejlers u ta’ semi-trejlers fuq l-emissjonijiet ta’ CO2 ta’ kombinazzjonijiet ta’ vetturi tqal tal-merkanzija, jenħtieġ li l-Kummissjoni, fejn xieraq, tissottometti proposta leġiżlattiva biex temenda d-Direttiva 1999/62/KE sabiex tinkludi tali valuri ċċertifikati meta jiġi determinat it-tnaqqis tat-tariffi għall-użu tat-triq previsti f’din id-Direttiva.

(32)

Sabiex ikompli jiġi promoss it-tiġdid tal-flotta u biex tiġi evitata d-distorsjoni tas-suq tal-vetturi użati għall-vetturi tqal, il-klassifikazzjoni ta’ vetturi li jappartjenu għall-klassi 2 u 3 tal-emissjonijiet ta’ CO2 jenħtieġ li tiġi vvalutata mill-ġdid kull sitt snin mill-ewwel reġistrazzjoni tagħhom. Sabiex jiġi minimizzat il-piż amministrattiv, jenħtieġ li l-validità tat-tariffi għall-utent validi qabel id-data tar-riklassifikazzjoni ma tiġix affettwata.

(33)

Fir-rigward tad-dħul fis-seħħ tar-riklassifikazzjoni fis-sistemi tat-tariffi għall-utent, l-għażla ta’ mudell xieraq tiddependi fuq kunsiderazzjonijiet speċifiċi dwar il-konsegwenzi amministrattivi ta’ dik ir-riklassifikazzjoni, u l-effetti tagħha fuq id-dħul. Għalhekk, id-deċiżjoni dwar kif tiġi implimentata r-riklassifikazzjoni fis-sistemi tat-tariffi għall-utent jenħtieġ li titħalla f’idejn l-Istati Membri (jew, fil-każ ta’ sistemi komuni, f’idejn il-grupp ta’ Stati Membri kkonċernati).

(34)

Sabiex tiġi żgurata l-applikazzjoni koerenti tal-varjazzjoni tal-pedaġġ skont l-emissjonijiet ta’ CO2, huwa neċessarju li d-Direttiva tal-Kunsill 1999/37/KE (8)tiġi emendata sabiex din tkun tirrikjedi li, fejn disponibbli fuq iċ-Ċertifikat ta’ Konformità tagħhom, l-emissjonijiet speċifiċi ta’ CO2 ta’ vetturi tqal ikunu indikati fuq iċ-ċertifikat ta’ reġistrazzjoni tagħhom. Jekk ir-Regolament (UE) 2019/1242 jiġi emendat b’tali mod li jaffettwa l-kontabbiltà tal-emissjonijiet ta’ CO2 li jirriżultaw mill-użu ta’ fjuwils b’livell baxx ta’emissjonijiet ta’ karbonju, jista’ jkun xieraq li l-Kummissjoni tivvaluta l-ħtieġa li tissaħħaħ il-koerenza bejn din id-Direttiva u dawk l-emendi. Huwa importanti li jiġi żgurat li t-tagħmir abbord użat bħala parti minn servizz tal-pedaġġ ikun fih id-data relatata mal-emissjonijiet ta’ CO2 u l-klassi tal-emissjonijiet ta’ CO2 ta’ vetturi tqal, u li din id-data tkun disponibbli għall-iskambju ta’ informazzjoni bejn l-Istati Membri, kif definit fid-Direttiva (UE) 2019/520

(35)

Il-vetturi ħfief jiġġeneraw żewġ terzi tal-impatti ambjentali negattivi tat-trasport bit-triq fuq l-ambjent u fuq is-saħħa. Għaldaqstant huwa importanti li jiġi promoss l-użu tal-aktar vetturi ndaf u effiċjenti fl-użu tal-fjuwil permezz tad-differenzjazzjoni tat-tariffi għall-użu tat-triq skont l-emissjonijiet ta’ CO2 speċifiċi tagħhom u tal-emissjonijiet niġġiesa tagħhom determinati skont ir-Regolament tal-Kummissjoni (UE) 2017/1151 (9) u fir-rigward tar-Regolament (UE) 2019/631 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (10). Sabiex jitħeġġeġ l-użu tal-vetturi l-aktar nodfa u effiċjenti, jenħtieġ li l-Istati Membri jitħallew japplikaw pedaġġi jew tariffi għall-utent imnaqqsa ferm għal tali vetturi. Jenħtieġ li l-Istati Membri jitħallew iqisu t-titjib tal-prestazzjoni ambjentali tal-vettura, li hija marbuta mal-konverżjoni tagħha għal fjuwils alternattivi. Filwaqt li jagħmlu dan, jenħtieġ li l-Istati Membri jitħallew jeskludu l-fjuwils prodotti minn materja prima b’riskju għoli ta’ tibdil indirett fl-użu tal-art (TIUA) li għalih tiġi osservata espansjoni sinifikanti taż-żona ta’ produzzjoni f’art b’ħażna għolja ta’ karbonju. Jenħtieġ li abbonament permanenti jew kwalunkwe mekkaniżmu ieħor approvat mill-operatur tas-sistema ta’ pedaġġ għall-użu tat-triq jippermetti lill-utenti jibbenefikaw minn varjazzjoni fil-pedaġġi jew tariffi għall-utent li tikkorrispondi għat-titjib fil-prestazzjoni ambjentali tal-vettura, wara l-konverżjoni.

(36)

Sabiex ikunu jistgħu jippenalizzaw l-iżvilupp u l-użu ta’ vetturi ħfief b’emissjonijiet żero minħabba il-piż addizzjonali marbut mat-teknoloġija mingħajr emissjonijiet, jenħtieġ li l-Istati Membri jitħallew japplikaw rati mnaqqsa jew eżenzjonijiet fir-rigward ta’ tali vetturi.

(37)

Il-konġestjoni tat-toroq, li għaliha jikkontribwixxu l-vetturi bil-mutur kollha bi proporzjonijiet differenti, tirrappreżenta spiża ta’ madwar 1 % tal-PDG. Parti sinifikanti ta’ dik l-ispiża tista’ tiġi attribwita lill-konġestjoni interurbana. Għalhekk jenħtieġ li tkun permessa tariffa speċifika marbuta mal-konġestjoni, bil-kondizzjoni li tiġi applikata kemm għall-kategoriji tal-vetturi tqal kif ukoll għal dawk ħfief. Fid-dawl tal-kontribut potenzjali tagħhom biex titnaqqas il-konġestjoni, l-Istati Membri jistgħu jeskludu mezzi kollettivi ta’ trasport, jiġifieri minibuses, xarabanks u kowċis minn din it-tariffa tal-konġestjoni. Sabiex tkun effikaċi u proporzjonata, jenħtieġ li t-tariffa tiġi kkalkulata abbażi tal-ispiża marġinali tal-konġestjoni u differenzjata skont il-post, il-ħin u l-kategorija tal-vettura.

(38)

It-tariffi għall-użu tat-triq jistgħu jimmobilizzaw riżorsi li jikkontribwixxu għall-finanzjament tal-manutenzjoni u l-iżvilupp ta’ infrastruttura tat-trasport ta’ kwalità għolja. Għalhekk huwa xieraq li l-Istati Membri jkunu meħtieġa jirrapportaw b’mod adegwat dwar l-użu ta’ tali dħul. B’mod partikolari, dan għandu jgħin biex jiġu identifikati lakuni possibbli ta’ finanzjament, u biex titjieb l-aċċettazzjoni mill-pubbliku ta’ tariffi għall-użu tat-toroq. Fl-interess tat-trasparenza, ikun xieraq li l-Istati Membri jiżvelaw lill-utenti tat-triq ċerta informazzjoni dwar il-pedaġġi u t-tariffi għall-utent imposti fit-territorju tagħhom, bħall-informazzjoni dwar l-użu ta’ dħul iġġenerat bl-applikazzjoni tad-Direttiva 1999/62/KE, il-varjazzjoni tat-tariffi għall-infrastruttura, it-tariffi għall-ispejjeż esterni u d-dħul totali ġġenerat mit-tariffi tal-konġestjoni għal kull kategorija ta’ vettura.

(39)

Jenħtieġ li t-tariffi għall-konġestjoni jirriflettu l-ispejjeż reali li timponi direttament kull vettura fuq l-utenti l-oħra tat-triq, u indirettament fuq is-soċjetà b’mod ġenerali, b’mod proporzjonat. Sabiex jiġi evitat li dawn ixekklu b’mod sproporzjonat il-moviment ħieles tal-persuni u l-merkanzija, jenħtieġ li jkunu limitati għal ammonti speċifiċi li jirriflettu l-ispiża soċjali marġinali tal-konġestjoni f’kundizzjonijiet fejn kważi tintlaħaq il-kapaċità, jiġifieri meta l-volumi tat-traffiku joqorbu l-livell ta’ traffiku li jifilħu t-toroq. Għall-istess raġuni, jenħtieġ li tariffa tal-konġestjoni ma tiġix applikata flimkien ma’ tariffa għall-infrastruttura li tvarja skont il-ħin tal-ġurnata, it-tip ta’ jum jew l-istaġun bil-għan li titnaqqas il-konġestjoni. Sabiex jiġi massimizzat l-effett pożittiv tat-tariffi għall-konġestjoni, jenħtieġ li d-dħul li jiġġeneraw jiġi allokat għal proġetti li jindirizzaw is-sorsi tal-konġestjoni.

(40)

B’kont meħud tal-fatt li l-kuntratti ta’ konċessjoni eżistenti jistgħu jinkludu arranġamenti differenti minn dawk stabbiliti f’din id-Direttiva u sabiex tiġi żgurata l-vijabilità finanzjarja tagħhom, huwa xieraq li jkun meħtieġ li l-kuntratti ta’ konċessjoni eżistenti jikkonformaw mar-rekwiżit ta’ varjazzjoni tat-tariffa għall-infrastruttura ladarba dawn jiġu emendati b’mod sostanzjali.

(41)

Iż-żidiet marġinali li jiżdiedu mat-tariffa għall-infrastruttura jistgħu jipprovdu wkoll kontribuzzjoni utli biex jiġu indirizzati l-problemi relatati ma’ ħsara ambjentali jew konġestjoni sinifikanti li jirriżultaw mill-użu ta’ ċerti toroq, mhux biss dawk f’żoni muntanjużi. Għalhekk, jenħtieġ li titneħħa r-restrizzjoni attwali li tillimita l-użu taż-żidiet marġinali għal żoni bħal dawn. Fil-każ ta’ żewġ Stati Membri jew aktar li jimponu żidiet marġinali ogħla fl-istess kuritur, huwa neċessarju li jitqies li dawk iż-żidiet marġinali jista’ jkollhom effetti negattivi fuq Stati Membri fl-istess kuritur. Barra minn hekk, sabiex jiġi evitat li l-utenti jħallsu darbtejn, jenħtieġ li ż-żidiet marġinali jiġu esklużi f’sezzjonijiet tat-triq fejn tiġi applikata t-tariffa tal-konġestjoni. Għal dak il-għan, sabiex jiġu evitati effetti negattivi fuq l-iżvilupp ekonomiku tar-reġjuni periferiċi u sabiex jiġu żgurati kundizzjonijiet uniformi għall-implimentazzjoni ta’ din id-Direttiva, jenħtieġ li l-Kummissjoni tingħata setgħat ta’ implimentazzjoni li tirrifjuta jew li titlob emendi tal-pjanijiet, li jkunu tressqu mill-Istat Membru, biex tiġi applikata żieda marġinali mat-tariffa tal-infrastruttura imposta fuq sezzjonijiet speċifiċi tat-toroq li jkollhom konġestjoni regolari, jew li l-użu tagħhom mill-vetturi jikkawża ħsara ambjentali sinifikanti. Dawk is-setgħat jenħtieġ li jiġu eżerċitati f’konformità mar-Regolament (UE) Nru 182/2011 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (11)

(42)

Sabiex jiġu żgurati kundizzjonijiet uniformi għall-implimentazzjoni ta’ din id-Direttiva, jenħtieġ li l-Kummissjoni tingħata atti ta’ implimentazzjoni biex tadotta atti ta’ implimentazzjoni li jispeċifikaw l-emissjonijiet ta’ CO2 ta’ referenza għas-sottogruppi ta’ vetturi tqal mhux koperti mill-Artikolu 2(1), il-punti (a) sa (d), tar-Regolament (UE) 2019/1242. Jenħtieġ li l-Kummissjoni tirriproduċi d-data rilevanti għal dawn il-gruppi ta’ vetturi ppubblikata fir-rapport imsemmi fl-Artikolu 10 tar-Regolament (UE) 2018/956 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (12). Fid-dawl tan-natura limitata tas-setgħat ta’ implimentazzjoni konferiti lill-Kummissjoni, mhuwiex neċessarju li jiġi previst kontroll minn kumitat magħmul minn rappreżentanti tal-Istati Membri qabel l-adozzjoni tagħhom.

(43)

Fejn Stat Membru jintroduċi sistema ta’ tariffi għat-toroq, il-kumpens li jingħata, jista’, f’ċerti każijiet, jirriżulta f’diskriminazzjoni kontra l-utenti tat-toroq mhux residenti. Għalhekk jenħtieġ li l-possibbiltà li jingħata kumpens tkun limitata għal każijiet ta’ pedaġġi u ma għandhiex tibqa’ disponibbli fil-każ ta’ tariffi għall-utent.

(44)

Sabiex jiġu sfruttati s-sinerġiji potenzjali bejn is-sistemi eżistenti tat-tariffi tat-toroq, u biex jitnaqqsu l-ispejjeż operatorji, jenħtieġ li l-Kummissjoni tkun involuta bis-sħiħ fil-kooperazzjoni bejn l-Istati Membri li jkunu beħsiebhom jintroduċu skemi komuni ta’ tariffi għat-toroq.

(45)

Huwa meħtieġ li l-Istati Membri jitħallew jiffinanzjaw il-kostruzzjoni, it-tħaddim, il-manutenzjoni, u l-iżvilupp ta’ installazzjonijiet għall-enerġija jew il-fjuwil għal vetturi b’emissjonijiet baxxi jew żero, bil-ħsieb li tiġi ffaċilitata l-elettrifikazzjoni tat-toroq. B’mod partikolari, fejn Stat Membru jkollu l-ħsieb li jiffinanzja dawn l-installazzjonijiet elettriċi indipendentement mill-finanzjament tal-infrastruttura tat-toroq, jenħtieġ li din id-Direttiva ma timpedixxix lil dak l-Istat Membru milli jimponi tariffi għall-użu ta’ tali installazzjonijiet.

(46)

Peress li l-objettiv ta’ din id-Direttiva, jiġifieri li tiżgura li tariffi nazzjonali ta’ vetturi għall-użu ta’ ċerta infrastruttura jiġu applikati f’qafas koerenti li jiżgura trattament ugwali fl-Unjoni kollha, ma jistax jintlaħaq b’mod tajjeb biżżejjed mill-Istati Membri iżda minħabba n-natura transfruntiera tat-trasport bit-triq u minħabba l-problemi li din id-Direttiva maħsuba tindirizza, jista’ jiġi ttrattat b’mod aħjar fil-livell tal-Unjoni, l-Unjoni tista’ tadotta miżuri skont il-prinċipju tas-sussidjarjetà stabbilit fl-Artikolu 5 tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea. F’konformità mal-prinċipju tal-proporzjonalità stabbilit f’dak l-Artikolu, din id-Direttiva ma tmurx lil hinn minn dak li hu meħtieġ sabiex jintlaħaq dak l-objettiv.

(47)

Huwa neċessarju li t-tariffi għall-ispejjeż esterni jkomplu jirriflettu l-ispiża tat-tniġġis tal-arja, l-istorbju u t-tibdil fil-klima ġġenerati mill-vetturi tqal bl-aktar mod preċiż possibbli mingħajr mal-iskema tat-tariffi ssir kumplessa żżejjed, sabiex jiġi promoss l-użu tal-vetturi l-aktar effiċjenti fl-użu tal-fjuwil, li l-inċentivi jibqgħu effettivi u li d-differenzjazzjoni tat-tariffi għall-użu tat-triq jinżamm aġġornat.

(48)

Għaldaqstant, jenħtieġ li l-Kummissjoni tiġi ddelegata s-setgħa li tadotta atti f’konformità mal-Artikolu 290 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea (TFUE) sabiex tadatta il-valuri ta’ referenza għat-tariffi għall-ispejjeż esterni stabbiliti fl-Annessi IIIb u IIIc tad-Direttiva 1999/62/KE għall-progress xjentifiku u tekniku. Huwa ta’ importanza partikolari li l-Kummissjoni twettaq konsultazzjonijiet xierqa matul il-ħidma preparatorja tagħha, inkluż fil-livell tal-esperti, u li dawk il-konsultazzjonijiet jitwettqu f’konformità mal-prinċipji stabbiliti fil-Ftehim Interistituzzjonali tat-13 ta’ April 2016 dwar it-Tfassil Aħjar tal-Liġijiet (13). B’mod partikolari, biex tiġi żgurata parteċipazzjoni ugwali fit-tħejjija tal-atti delegati, il-Parlament Ewropew u l-Kunsill jirċievu d-dokumenti kollha fl-istess ħin li jirċevuhom l-esperti tal-Istati Membri, u b’mod sistematiku l-esperti tagħhom ikollhom aċċess għal-laqgħat tal-gruppi tal-esperti tal-Kummissjoni li jkunu qed jittrattaw it-tħejjija tal-atti delegati.

(49)

Għalhekk jenħtieġ li d-Direttivi 1999/62/KE, 1999/37/KE u (UE) 2019/520 jiġu emendati skont dan,