52023PC0148

MEABHRÁN MÍNIÚCHÁIN

1.COMHTHÉACS AN TOGRA

•Forais agus cuspóirí an togra

1.1.Comhthéacs beartais

Tháinig méadú suntasach ar phraghsanna fuinnimh le linn 2021 agus 2022. Tharla an méadú sin de dheasca laghduithe sa soláthar gáis, go háirithe tar éis thús chogadh na Rúise i gcoinne na hÚcráine agus úsáid an fhuinnimh mar uirlis troda, mar aon le heasnaimh intíre hidreachumhachta agus cumhachta núicléiche. D’eascair na harduithe praghais freisin as éileamh méadaithe ar fhuinneamh, de réir mar a tháinig borradh faoin ngeilleagar domhanda tar éis phaindéim COVID-19. Bhí na harduithe praghsanna sin le brath go tapa ag teaghlaigh, lucht tionscail agus gnólachtaí ar fud an Aontais, agus rinne rialtais bearta ar an bpointe chun iad a mhaolú. Ar an leibhéal Eorpach, chuir an tAontas Eorpach bosca uirlisí um praghsanna fuinnimh 1 ar fáil go pras chun aghaidh a thabhairt ar phraghsanna arda, go háirithe do na tomhaltóirí is leochailí (lena n‑áirítear tacaíocht ioncaim, sosanna cánach, bearta chun gás a shábháil agus a stóráil), chomh maith leis an bplean REPowerEU 2 le bearta agus maoiniú breise chun borradh a chur faoin éifeachtúlacht fuinnimh agus faoin bhfuinneamh in‑athnuaite d’fhonn spleáchas ar bhreoslaí iontaise na Rúise a laghdú. Ina dhiaidh sin, cruthaíodh córas sealadach Státchabhrach 3 chun go bhféadfadh bearta áirithe tionchar praghsanna arda a mhaolú, córas láidir stórála gáis 4 , bearta éifeachtacha chun éileamh a laghdú le haghaidh gáis 5 agus leictreachais 6 , próisis cheadaithe fuinnimh in‑athnuaite agus eangaí níos tapúla 7 , agus córais chun brabúis amhantair a sheachaint sna margaí gáis agus leictreachais araon 8 .

Chuidigh na bearta gearrthéarmacha sin leis na Ballstáit déileáil le hiarmhairtí láithreacha na géarchéime fuinnimh. Mar sin féin, léirigh an ghéarchéim freisin cé chomh neamhchosanta agus atá tomhaltóirí agus tionscail agus an easpa athléimneachta atá againn in aghaidh méaduithe móra ar phraghsanna fuinnimh. Mheas gnólachtaí agus saoránaigh go raibh tionchar iomarcach ag giniúint atá bunaithe ar bhreoslaí iontaise ar phraghsanna leictreachais a shocrú, agus ba léir nár leor cumas na mBallstát praghsanna gearrthéarmacha a mhaolú le conarthaí níos fadtéarmaí. Ar an gcúis sin, d’fhógair Uachtarán an Choimisiúin Eorpaigh ina hAitheasc ar Staid an Aontais in 2022 9 an gá atá le hathchóiriú bunúsach a dhéanamh ar dhearadh an mhargaidh leictreachais.

Cé go ndéanann margadh inmheánach fuinnimh an Aontais dul chun cinn mór agus fás ar fud na hEorpa, tá sé tugtha chun suntais leis an ngéarchéim fuinnimh a tharla le déanaí gur féidir le fócas gearrthéarmach an mhargaidh fuinnimh aird a bhaint de na spriocanna níos leithne níos fadtéarmaí. Mar thoradh ar an léiriú ar phraghsanna gearrthéarmacha i mbillí tomhaltóirí, bhí méaduithe móra ar phraghsanna ann nuair a tháinig méadú faoi thrí nó faoi cheathair ar bhillí fuinnimh go leor tomhaltóirí, fiú nuair a bhí laghdú ag teacht ar chostais na cumhachta gaoithe agus na grianchumhachta; ba é an neamhchosaint thobann do phraghsanna luaineacha agus arda ba chúis le féimheachtaí roinnt soláthróirí; bhí sé d’oibleagáid ar go leor fiontair thionsclaíocha in earnálacha dianfhuinnimh dúnadh síos. Dá bhrí sin, áirítear leis an togra sraith beart arb é is aidhm dóibh maolán a chruthú idir margaí gearrthéarmacha agus billí leictreachais a íocann tomhaltóirí, go háirithe trí chonarthaí níos fadtéarmaí a dhreasú, chun feidhmiú margaí gearrthéarmacha a fheabhsú ar mhaithe le foinsí in‑athnuaite fuinnimh a chomhtháthú ar bhealach níos fearr, chun ról na solúbthachta a fheabhsú agus chun tomhaltóirí a chumhachtú agus a chosaint.

Leis an luaineacht praghsanna a bhí ann le déanaí, léiríodh freisin an easpa solúbthachta san eangach leictreachais, agus praghsanna á socrú go rómhinic ag giniúint gásadhainte agus le heaspa ginearálta maidir le soláthar solúbtha ísealcharbóin, freagairt don éileamh agus stóráil fuinnimh. De réir mar a théann níos mó cumhachta gaoithe agus na grianchumhachta isteach sa chóras, beidh gá le teicneolaíochtaí solúbtha ísealcharbóin chun an soláthar athraitheach a chothromú leis an éileamh athraitheach. I gcomhthráth leis an togra seo, tá moltaí á ndéanamh ag an gCoimisiún maidir le nuálaíocht, teicneolaíochtaí agus acmhainneachtaí stórála a chur chun cinn.

Ar bhonn níos leithne, léirigh íogaireacht phraghas an leictreachais i leith praghsanna breosla iontaise gur gá dlús a chur le húsáid foinsí in‑athnuaite fuinnimh mar aon le solúbthacht an chórais chumhachta chun breoslaí iontaise a easáitiú. Cuireann an Plean REPowerEU borradh den sórt sin faoin bhfuinneamh in‑athnuaite, rud a chuireann borradh faoin bhfás eacnamaíoch agus faoi chruthú post ar ardchaighdeán. Cuireann sé le hiarracht an Chomhaontaithe Ghlais don Eoraip feabhas a chur ar iomaíochas na hEorpa tríd an nuálaíocht agus tríd an aistriú chuig geilleagar aeráidneodrach agus tá sé ailínithe go dlúth le Plean Tionsclaíoch an Choimisiúin maidir leis an gComhaontú Glas. Chun na hinfheistíochtaí is gá a éascú i bhfianaise luaineacht praghsanna le déanaí, idirghabhálacha rialála neamhchomhordaithe agus bacainní eangaí agus rialála ar iontráil, tá gá le hathchóiriú bunúsach. Ar deireadh, sa Tuarascáil maidir le toradh deiridh na Comhdhála ar Thodhchaí na hEorpa, d’iarr saoránaigh ar institiúidí an Aontais bearta a dhéanamh chun ‘Slándáil fuinnimh na hEorpa a fheabhsú, agus neamhspleáchas fuinnimh an Aontais a bhaint amach’ agus chun ‘Spleáchas an Aontais ar ghníomhaithe eachtracha in earnálacha straitéiseacha eacnamaíocha a laghdú’, lena n‑áirítear fuinneamh 10

1.2.Cuspóirí an togra

Leis an togra tugtar aghaidh ar ábhair imní na dtomhaltóirí, an tionscail agus na n‑infheisteoirí maidir le neamhchosaint ar phraghsanna luaineacha gearrthéarmacha, arna spreagadh ag praghsanna arda breoslaí iontaise. Cuirfidh sé barr feabhais ar dhearadh an mhargaidh leictreachais trí na margaí gearrthéarmacha a chomhlánú le ról níos mó le haghaidh ionstraimí fadtéarmacha, rud a chuirfidh ar a gcumas do thomhaltóirí tairbhe a bhaint as conarthaí ar phraghas níos seasta, agus éascófar infheistíochtaí i dteicneolaíochtaí glana. I ndeireadh na dála, ciallóidh sé sin go mbeidh gá le níos lú breosla iontaise a ghiniúint agus go mbeidh praghsanna níos ísle ann do thomhaltóirí le linn ghéarchéim breoslaí iontaise a bheidh ann amach anseo mar gheall ar na costais oibriúcháin ísle a bhaineann le fuinneamh in‑athnuaite agus ísealcharbóin.

Tá bearta á gcur chun cinn sa togra chun tomhaltóirí a chosaint ar luaineacht den sórt sin, chun rogha níos fearr conarthaí agus rochtain níos dírí ar fhuinneamh in‑athnuaite agus ísealcharbóin a chumhachtú dóibh. Chun feabhas a chur ar dhálaí infheistíochta do ghnólachtaí, go háirithe iad siúd a bhfuil conairí dícharbónaithe á saothrú acu, molann sé bearta chun dul i ngleic le neamhchoasaint do mhéaduithe móra ar phraghsanna gearrthéarmacha trí chomhaontuithe ceannaigh cumhachta agus trí oibleagáidí níos stuamachta do sholáthraithe fuinnimh. Moltar ann freisin bearta chun feabhas a chur ar an gcaoi a ndéantar fuinnimh in‑athnuaite agus ísealcharbóin athraitheacha a chomhtháthú sa mhargadh gearrthéarmach. Áirítear leis sin bearta lena gcuirtear dlús le húsáid na freagartha don éileamh agus le stóráil, i measc cineálacha eile solúbthachta neamh-iontaise. Leis an togra, feabhsaítear agus soiléirítear freisin an rochtain ar chonarthaí níos fadtéarmaí d’fhorbróirí (ar thug an Stát tacaíocht dóibh amhail conarthaí le haghaidh difríochta, agus conarthaí príobháideacha, amhail comhaontuithe ceannaigh cumhachta) chun ioncam slán cobhsaí a chur ar fáil d’fhorbróirí fuinnimh in‑athnuaite agus ísealcharbóin agus chun riosca agus costais chaipitil a laghdú agus brabúis amhantair a sheachaint i dtréimhsí ina bhfuil praghsanna arda.

Cé go bhfuil margadh éifeachtúil ann, atá ag éirí níos comhtháite de réir a chéile, mar thoradh ar dhearadh an mhargaidh atá ann faoi láthair, tarraingíodh aird leis an ngéarchéim fuinnimh ar roinnt easnamh a bhaineann leis na nithe seo a leanas: (i) uirlisí neamhleora chun tomhaltóirí, lena n‑áirítear gnólachtaí, a chosaint ar phraghsanna arda gearrthéarmacha; (ii) tionchar iomarcach praghsanna breosla iontaise ar phraghsanna leictreachais agus mainneachtain foinsí in‑athnuaite ar chostas íseal agus fuinneamh ísealcharbóin a léiriú ar bhealach níos fearr i mbillí leictreachais; (iii) tionchar luaineachta praghsanna foircneacha agus idirghabhálacha rialála ar infheistíocht; (iv) easpa solúbthachta neamh-iontaise (amhail stóráil nó freagairt don éileamh) a d’fhéadfadh spleáchas ar ghiniúint gásadhainte a laghdú; (v) an rogha theoranta maidir le cineálacha conarthaí soláthraithe; (vi) na deacrachtaí a bhaineann le rochtain dhíreach a fháil ar fhuinneamh in‑athnuaite trí chomhroinnt fuinnimh; agus (vii) an gá atá le faireachán láidir a dhéanamh ar an margadh fuinnimh chun cosaint níos fearr a thabhairt ar mhí-úsáid an mhargaidh.

Chun tomhaltóirí a chosaint ar phraghsanna luaineacha, déanfar foráil sa togra maidir leis an gceart chun conarthaí praghsanna seasta chomh maith le conarthaí praghsanna dinimiciúla, an ceart chun ilchonarthaí agus faisnéis níos fearr agus níos soiléire faoi chonarthaí. Déanfar éagsúlacht conarthaí is fearr a oireann dá gcúinsí a thairiscint do thomhaltóirí. Ar an gcaoi sin, is féidir le tomhaltóirí, lena n‑áirítear gnólachtaí beaga, praghsanna slána fadtéarmacha a dheimhniú chun tionchar arduithe tobanna praghsanna a mhaolú, agus/nó féadfaidh siad rogha a dhéanamh conarthaí praghsanna dinimiciúla a bheith acu le soláthróirí más mian leo leas a bhaint as inathraitheacht praghsanna chun leictreachas a úsáid nuair a bhíonn sé níos saoire (e.g. gluaisteáin leictreacha a ghearradh nó teaschaidéil a úsáid). Le meascán den sórt sin de phraghsáil dhinimiciúil agus sheasta araon, is féidir dreasachtaí margaidh a choinneáil do thomhaltóirí chun a n‑éileamh leictreachais a choigeartú, agus san am céanna níos mó cinnteachta a chur ar fáil dóibh siúd ar mian leo infheistíocht a dhéanamh i bhfoinsí fuinnimh in‑athnuaite (painéil ghréine dín mar shampla) agus cobhsaíocht costas. Sa bhreis ar an gcreat cosanta atá ann cheana do thomhaltóirí atá bocht agus leochaileach ó thaobh fuinnimh de, tabharfaidh an togra rochtain ar phraghsanna miondíola rialáilte do theaghlaigh agus do thomhaltóirí FBManna i gcás géarchéime agus cobhsóidh sé an tionscal soláthair trína cheangal go ndéanfaidh soláthróirí iarracht níos mó cosaint a thabhairt in aghaidh méaduithe móra ar phraghsanna trí úsáid níos mó a bhaint as réamhchonarthaí le gineadóirí (glasáil i bpraghsanna amach anseo) agus trí cheangal a chur ar na Ballstáit córas soláthróra na rogha deiridh a bhunú. Leis an togra, tabharfar cumhacht do thomhaltóirí tríd an gceart a chruthú chun fuinneamh in‑athnuaite a chomhroinnt go díreach, gan an gá le pobail fuinnimh a chruthú. D’fhéadfadh comhroinnt fuinnimh níos mó (e.g., an barrachas grianchumhachta dín a roinnt le comharsa) feabhas a chur ar an úsáid a bhaintear as fuinneamh in‑athnuaite ar chostas íseal agus rochtain níos fearr ar úsáid dhíreach fuinnimh in‑athnuaite a chur ar fáil do thomhaltóirí a d’fhéadfadh nach mbeadh rochtain den sórt sin acu murach sin.

Chun cobhsaíocht agus intuarthacht maidir le costas an fhuinnimh a fheabhsú, rud a chuirfidh le hiomaíochas gheilleagar an Aontais a bhfuil praghsanna luaineacha iomarcacha roimhe, tá sé beartaithe leis an togra feabhas a chur ar an rochtain ar an margadh ar chonarthaí agus ar mhargaí atá níos cobhsaí níos fadtéarmaí. Is féidir le comhaontuithe ceannaigh cumhachta (PPAnna) – conarthaí príobháideacha fadtéarmacha idir gineadóir (in‑athnuaite nó ísealcharbóin de ghnáth) agus tomhaltóir – cosaint a thabhairt ar luaineacht praghsanna, ach i láthair na huaire níl siad ar fáil den chuid is mó ach do thomhaltóirí móra fuinnimh i mbeagán Ballstát. Tá an riosca creidmheasa nach mbeidh tomhaltóir in ann an leictreachas a cheannach i gcónaí le linn na tréimhse ar fad ina bhacainn ar fhás an mhargaidh seo. Chun aghaidh a thabhairt air sin, ba cheart do na Ballstáit a áirithiú go mbeidh rochtain ag cuideachtaí a bhfuil bacainní iontrála ina n‑aghaidh ar mhargadh na gcomhaontuithe ceannaigh cumhachta agus nach bhfuil deacrachtaí airgeadais acu ar ionstraimí chun na rioscaí airgeadais a laghdú a bhaineann le mainneachtain íocaíochta ceannaitheora faoi mhargadh na gcomhaontuithe ceannaigh cumhachta, lena n‑áirítear scéimeanna ráthaíochta ar phraghsanna margaidh. Chun fás an mhargaidh le haghaidh comhaontuithe den sórt sin a spreagadh tuilleadh, ba cheart cead a thabhairt d’fhorbróirí tionscadal fuinnimh in‑athnuaite agus ísealcharbóin atá rannpháirteach i dtairiscint tacaíochta poiblí sciar den ghiniúint a choinneáil lena díol trí PPA. Ina theannta sin, ba cheart do na Ballstáit féachaint le critéir mheastóireachta a chur i bhfeidhm i roinnt de na tairiscintí sin chun rochtain ar mhargadh na gcomhaontuithe ceannaigh cumhachta a dhreasú do chustaiméirí a bhfuil bacainní iontrála rompu. Ar deireadh, d’fhéadfadh an oibleagáid ar sholáthróirí fálú cuí a dhéanamh borradh a chur faoin éileamh ar PPAnna (ar bealach iad chun praghsanna amach anseo a dheimhniú).

Le cineálacha áirithe tacaíochta poiblí, ráthaítear praghas íosta ón rialtas don táirgeoir fuinnimh ach cuireann siad ar chumas an táirgeora praghas iomlán an mhargaidh a thuilleamh mar sin féin, fiú nuair a bhíonn an praghas margaidh sin an‑ard. Leis na praghsanna arda a bhí ann le déanaí, fuair roinnt fuinnimh (níos saoire) arna thacú go poiblí na praghsanna arda margaidh sin. Chun srian a chur leis sin agus praghsanna a chobhsú, ba cheart tacaíocht infheistíochta a struchtúrú mar ‘dhá threo’ (conradh dhá threo le haghaidh difríochta), lena socraítear praghas íosta ach praghas uasta freisin, ionas go n‑aisíocfar aon ioncam os cionn na huasteorann. Beidh feidhm ag an togra maidir le hinfheistíochtaí nua chun leictreachas a ghiniúint, lena n‑áirítear infheistíochtaí i saoráidí giniúna cumhachta nua, infheistíochtaí atá dírithe ar shaoráidí giniúna cumhachta atá ann cheana a athchumhachtú, infheistíochtaí atá dírithe ar shaoráidí giniúna cumhachta atá ann cheana a leathnú nó ar a saolré a fhadú. Thairis sin, ceanglófar leis an togra go ndéanfar an t‑airgead sin a dhíriú ansin chun tacú leis na tomhaltóirí leictreachais uile i gcomhréir lena n‑ídiú chun éifeacht praghsanna arda a mhaolú.

Bealach eile chun cosaint a thabhairt in aghaidh praghsanna luaineacha is ea conarthaí fadtéarmacha lena ndeimhneofar na praghsanna a bheidh amach anseo (‘conarthaí réamhcheaptha’). Léiríonn an margadh seo leachtacht íseal i roinnt mhaith Ballstát ach d’fhéadfaí borradh a chur faoi ar fud an Aontais, ionas gur féidir le níos mó soláthraithe nó tomhaltóirí cosaint a thabhairt in aghaidh praghsanna luaineacha thar thréimhsí níos faide. Leis an togra cruthófar praghsanna tagartha réigiúnacha trí mhol chun trédhearcacht praghsanna a mhéadú agus cuirfear d’oibleagáid ar oibreoirí córais cearta tarchuir a cheadú ar feadh tréimhse níos faide ná bliain, ionas gur féidir leo tarchur an leictreachais a áirithiú má bhíonn conradh réamhcheaptha idir páirtithe thar réigiúin nó thar theorainneacha.

Ar deireadh, chun a áirithiú go socrófar na margaí a iompraíonn iad féin ar bhealach iomaíoch agus go socrófar praghsanna ar bhealach trédhearcach, cuirfear feabhas ar chumas na rialtóirí faireachán a dhéanamh ar shláine agus trédhearcacht an mhargaidh fuinnimh.

Is é an tríú cuspóir borradh a chur faoin infheistíocht i bhfuinneamh in‑athnuaite, chun a áirithiú go dtiocfaidh méadú faoi thrí ar an úsáid, i gcomhréir le spriocanna an Chomhaontaithe Ghlais don Eoraip. Bainfear an méid sin amach go páirteach trí fheabhas a chur ar mhargaí na gconarthaí fadtéarmacha. Ní hamháin go gcuireann comhaontuithe ceannaigh cumhachta agus conarthaí le haghaidh difríochta praghsanna cobhsaí ar fáil do thomhaltóirí, tugann siad ioncam iontaofa do sholáthróirí fuinnimh in‑athnuaite freisin. Laghdaíonn sé sin a riosca airgeadais agus laghdaíonn sé go mór a gcostas caipitil. Cruthaíonn sé sin fáinne óir ina n‑íoslaghdaítear costais le hioncaim chobhsaí agus ina gcuirtear borradh faoin éileamh ar fhuinneamh in‑athnuaite.

Is infheistíocht níos fearr é an fuinneamh in‑athnuaite freisin nuair nach laghdaítear a chumas chun cumhacht a tháirgeadh mar gheall ar shrianta teicniúla sa chóras. Dá mhéad solúbthacht a bhíonn sa chóras (giniúint is féidir casadh air nó as go tapa, stóráil ar féidir léi cumhacht a thógáil isteach nó a chur ar an gcóras, nó tomhaltóirí freagrúla ar féidir leo a n‑éileamh ar chumhacht a mhéadú nó a laghdú) is ea is mó is féidir le praghsanna a bheith níos cobhsaí agus is féidir leis an gcóras fuinneamh in‑athnuaite a chomhtháthú. Ar an gcúis sin, cuireann an togra de cheangal ar na Ballstáit measúnú a dhéanamh ar a riachtanais maidir le solúbthacht sa chóras cumhachta agus cuspóirí a bhunú chun na riachtanais sin a bhaint amach. Is féidir leis na Ballstáit sásraí acmhainneachta a dhearadh nó a athdhearadh chun solúbthacht ísealcharbóin a chur chun cinn. Thairis sin, tugann an togra deis do na Ballstáit scéimeanna tacaíochta nua a thabhairt isteach le haghaidh solúbthacht neamh-iontaise amhail freagairt don éileamh agus stóráil.

Ba cheart ról feabhsaithe a bheith ag oibreoirí córais freisin maidir le foinsí in‑athnuaite fuinnimh a chomhtháthú san eangach, i bpáirt trí thrédhearcacht a mhéadú maidir le hinfhaighteacht acmhainneachta nasctha eangaí. Ar an gcéad dul síos, chuirfeadh an fhaisnéis níos soiléire sin feabhas ar chumas forbróirí fuinnimh in‑athnuaite foinsí in‑athnuaite fuinnimh a fhorbairt i réimsí nach bhfuil an eangach chomh plódaithe céanna iontu. Ar an dara dul síos, is féidir fuinneamh in‑athnuaite a thrádáil agus a chothromú ar bhealach níos éifeachtúla sa chóras más féidir trádáil idir rannpháirtithe sa mhargadh a dhéanamh níos gaire don ‘fhíor-am’. Má dhéantar tairiscintí chun leictreachas a sholáthar nóiméid roimh an tomhaltas seachas uaireanta an chloig roimh an tomhaltas, tá na tairiscintí ó tháirgeoirí cumhachta gaoithe agus grianchumhachta níos cruinne, is féidir níos mó cumhachta gaoithe agus grianchumhachta a thomhailt agus laghdaítear ‘costais éagothroime’ an chórais. Dá bhrí sin, tabharfar spriocdhátaí trádála níos gaire don fhíor-am.

Comhsheasmhacht le forálacha beartais atá sa réimse beartais cheana

Tá an tionscnamh atá beartaithe nasctha go láidir agus comhlántach leis na tograí reachtacha a tugadh chun cinn i gcomhthéacs Phacáiste an Chomhaontaithe Ghlais don Eoraip agus a chuireann dlús leis na cuspóirí dícharbónaithe a leagtar síos sa Phlean REPowerAE, go háirithe a mhéid a bhaineann leis an togra chun athbhreithniú a dhéanamh ar an Treoir maidir le Fuinneamh In‑athnuaite (‘RED II’), arb í an phríomhionstraim de chuid an Aontais a dhéileálann le cur chun cinn an fhuinnimh in‑athnuaite. Tá an tionscnamh atá beartaithe comhlántach sa mhéid agus go bhfuil sé d’aidhm aige dlús a chur le glacadh an fhuinnimh in‑athnuaite. Féachann an togra le foinsí ioncaim fadtéarmacha níos cobhsaí a áirithiú chun tuilleadh infheistíochtaí fuinnimh in‑athnuaite agus ísealcharbóin a scaoileadh, agus feidhmiú margaí gearrthéarmacha a fheabhsú san am céanna, ar margaí iad atá ríthábhachtach chun foinsí in‑athnuaite fuinnimh a chomhtháthú sa chóras leictreachais. Ina theannta sin, féachann an togra le comhroinnt fuinnimh a chumasú chun go mbeidh tomhaltóirí in ann páirt a ghlacadh sa mhargadh agus cuidiú le dlús a chur leis an aistriú fuinnimh.

Is minic a bhíonn laghdú ar thomhaltas fuinnimh trí chomharthaí praghais, trí bhearta éifeachtúlachta fuinnimh nó trí iarrachtaí deonacha ar an mbealach is saoire, is sábháilte agus is glaine chun ár spleáchas ar bhreoslaí iontaise a laghdú, chun tacú le slándáil an tsoláthair agus chun ár mbillí fuinnimh a laghdú. Éascóidh an togra rannpháirtíocht ghníomhach na dtomhaltóirí sa mhargadh agus forbairt a bhfreagartha don éileamh. Cumasófar solúbthacht neamh-iontaise leis freisin, amhail solúbthacht don éileamh agus stóráil dul in iomaíocht agus cothrom na Féinne ann ionas go laghdófar de réir a chéile ról an gháis nádúrtha sa mhargadh gearrthéarmach maidir le solúbthacht a sholáthar. Dá bhrí sin, tá an togra i gcomhréir leis an méadú atá beartaithe ar sprioc 2030 maidir le héifeachtúlacht fuinnimh go 13 %, mar a leagtar amach sna leasuithe atá beartaithe ar na Treoracha maidir le Fuinneamh In‑athnuaite, maidir le Feidhmíocht Fuinnimh Foirgneamh agus maidir le hÉifeachtúlacht Fuinnimh 11 a ghabhann leis an bPlean REPowerEU 12 .

Tá nasc tábhachtach ann freisin idir an togra agus an Treoir maidir le Feidhmíocht Fuinnimh Foirgneamh, arb í an phríomhionstraim de chuid an Aontais í chun cabhrú leis na spriocanna tógála agus athchóirithe a leagtar amach sa Chomhaontú Glas don Eoraip a bhaint amach. Tá nasc láidir idir an togra agus forálacha maidir le fomhéadrú agus freagairt don éileamh i dteannta an togra ón gCoimisiún, mar chuid de Phacáiste an Chomhaontaithe Ghlais don Eoraip agus a cuireadh in iúl faoin Teachtaireacht maidir le Straitéis an Aontais um an nGrianfhuinneamh, maidir le córas fótavoltach gréine a chomhtháthú de réir a chéile ionas go mbeidh foirgnimh phoiblí, thráchtála agus chónaithe aeráidneodrach.

•Comhsheasmhacht le beartais eile de chuid an Aontais

Cuspóirí an togra maidir le tomhaltóirí a chosaint agus a chumhachtú, iomaíochas thionscal an Aontais a fheabhsú agus borradh a chur faoi fhuinneamh in‑athnuaite agus infheistíocht ísealcharbóin, tá siad go hiomlán comhsheasmhach le creat an Chomhaontaithe Ghlais don Eoraip agus comhleanúnach agus comhlántach leis na tionscnaimh atá ann faoi láthair, lena n‑áirítear an togra reachtach le haghaidh ‘Gníomh um Thionscal Glan‑Nialasach’ atá á ghlacadh san am céanna. Freagraíonn sé do na saincheisteanna a sainaithníodh sa Teachtaireacht ón gCoimisiún lena leagtar amach ‘Plean Tionsclaíoch Glas don Aois Aeráidneodrach’ a eisíodh an 1 Feabhra 2023 13 , , , is é sin go bhfuil iomaíochas go leor cuideachtaí lagaithe go mór ag praghsanna arda fuinnimh agus go bhféadfadh ról tábhachtach a bheith ag conarthaí praghsanna fadtéarmacha chun go mbeadh úsáideoirí leictreachais in ann tairbhiú de chostais níos intuartha agus níos ísle a bhaineann le cumhacht in‑athnuaite. Ar deireadh, tá an togra reachtach comhlántach leis an athbhreithniú leanúnach ar rialacháin ábhartha maidir leis an margadh airgeadais amhail an Rialachán maidir le Drochúsáid Mhargaidh 14 . Cuireann an togra freisin leis an Moladh ón gComhairle maidir le haistriú cothrom i dtreo na haeráidneodrachta a áirithiú trína n‑iarrtar ar na Ballstáit leanúint de thacaíocht airgeadais phoiblí agus phríobháideach a shlógadh chun infheistíocht a dhéanamh san fhuinneamh in‑athnuaite, dul i ngleic le dúshláin soghluaisteachta agus deiseanna coigilte costas atá nasctha leis an ngeilleagar ciorclach a chur chun cinn 15 .

2.BUNÚS DLÍ, COIMHDEACHT AGUS COMHRÉIREACHT

•Bunús dlí

Tá an togra bunaithe ar Airteagal 194(2) den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh (CFAE), lena soláthraítear an bunús dlí chun bearta a mholadh arb é is aidhm dóibh, inter alia, feidhmiú an mhargaidh fuinnimh a áirithiú, éifeachtúlacht fuinnimh agus caomhnú fuinnimh a chur chun cinn agus cineálacha nua agus in‑athnuaite fuinnimh a fhorbairt 16 . I réimse an fhuinnimh, tá inniúlacht chomhroinnte ag an Aontas Eorpach de bhun Airteagal 4(2)(i) CFAE.

•Coimhdeacht (i gcás inniúlacht neamheisiach)

An gá le gníomhaíocht an Aontais Eorpaigh

Mar thoradh ar chineál na géarchéime praghsanna fuinnimh nach bhfacthas a leithéid riamh roimhe seo, tarraingíodh aird ar mhargaí leictreachais an Aontais. D’ainneoin na sciartha méadaitheacha de leictreachas in‑athnuaite ar chostas íseal ar fud an Aontais, tá tionchar leanúnach ag an leictreachas a ghintear ar bhreoslaí iontaise ar bhillí fuinnimh foriomlána. Le linn na géarchéime, tháinig méadú mór ar phraghsanna fuinnimh i dteaghlaigh agus i ngnólachtaí ar fud an Aontais.

Is saincheist í seo atá ábhartha ar fud an Aontais agus ní féidir aghaidh a thabhairt uirthi ach amháin le gníomhaíocht ar leibhéal an Aontais. Chun margaí leictreachais an Aontais a chomhtháthú níos mó, tá gá le comhordú níos dlúithe idir gníomhaithe náisiúnta, agus i gcomhthéacs faireachán agus faireachas a dhéanamh ar an margadh freisin. Bíonn tionchar díreach ag idirghabhálacha beartais náisiúnta in earnáil an leictreachais ar na Ballstáit chomharsanachta mar gheall ar idirspleáchas fuinnimh, idirnaisc eangaí agus comhtháthú leanúnach sa mhargadh leictreachais. Chun feidhmiú an chórais leictreachais agus trádáil agus infheistíochtaí trasteorann a chaomhnú agus chun dlús ar bhealach comhordaithe a chur leis an aistriú fuinnimh i dtreo córas fuinnimh atá níos comhtháite agus níos tíosaí ar fhuinneamh bunaithe ar ghiniúint in‑athnuaite, tá gá le cur chuige comhchoiteann.

Leis na leasuithe atá beartaithe, leagtar amach cothromaíocht idir oibleagáidí agus solúbthacht a fhágtar faoi na Ballstáit maidir leis an gcaoi a mbaintear na príomhchuspóirí amach, is é sin lena áirithiú go léireofar costas níos ísle an leictreachais in‑athnuaite i mbillí tomhaltóirí agus borradh a chur faoi úsáid fuinnimh in‑athnuaite.

Thairis sin, ní féidir cuspóir na mbeart atá beartaithe a bhaint amach ach amháin trí ghníomhaíocht ar leibhéal an Aontais, ní ar leibhéal na mBallstát aonair, ós rud é go bhfuil gá le hathruithe a dhéanamh ar an gcreat uile-Aontais atá ann cheana maidir le dearadh an mhargaidh leictreachais mar a leagtar amach i Rialachán (AE) 2019/943 agus sa Treoir maidir le Leictreachas (AE) 2019/944 agus ar chreat REMIT atá ann cheana chun an ghníomhaíocht atá beartaithe a bhaint amach.

•Breisluach AE

Tá breisluach ag baint le gníomhaíocht an Aontais chun aghaidh a thabhairt ar na heasnaimh i ndearadh reatha an mhargaidh leictreachais toisc go bhfuil sé níos éifeachtúla agus níos éifeachtaí ná gníomhaíochtaí na mBallstát aonair, agus ar an gcaoi sin seachnaítear cur chuige ilroinnte. Beidh na bearta atá beartaithe chun aghaidh a thabhairt ar na heasnaimh a sainaithníodh níos uaillmhianaí agus níos costéifeachtaí má bhíonn creat coiteann dlíthiúil agus beartais mar bhonn leo. Ina theannta sin, ní fhéadfaí gníomhaíocht a dhéanamh ar leibhéal na mBallstát ach amháin laistigh de shrianta an chreata uile-Aontais atá ann faoi láthair maidir le dearadh an mhargaidh leictreachais, mar a leagtar amach sa Rialachán maidir le Leictreachas agus sa Treoir maidir le Leictreachas chomh maith leis an Rialachán maidir le Sláine agus Trédhearcacht an Mhargaidh Fuinnimh (REMIT) agus ní bheadh sé in ann na hathruithe is gá ar an gcreat sin a bhaint amach. Dá réir sin, ní féidir leis na Ballstáit iad féin cuspóirí an tionscnaimh seo a bhaint amach agus ar an gcaoi sin baineann breisluach le gníomhaíocht ar leibhéal an Aontais.

•Comhréireacht

Meastar gur comhréireach na leasuithe atá beartaithe ar an Rialachán maidir le Leictreachas, ar an Treoir maidir le Leictreachas, ar an Rialachán maidir le Sláine agus Trédhearcacht an Mhargaidh Fuinnimh agus ar Rialachán ACER.

D’fhéadfadh costais riaracháin agus ualach méadaithe ar ghnóthais agus ar riaracháin náisiúnta a bheith mar thoradh ar na bearta atá beartaithe chun úsáid conarthaí fadtéarmacha a dhreasú, amhail comhaontuithe ceannaigh cumhachta agus conarthaí dhá threo le haghaidh difríochtaí. Mar sin féin, tá na tionchair eacnamaíocha atá beartaithe riachtanach agus comhréireach chun an cuspóir i dtaca le húsáid conarthaí fadtéarmacha den sórt sin a dhreasú agus a áirithiú go mbeidh billí fuinnimh theaghlaigh agus chuideachtaí na hEorpa chomh maith le hioncaim na dteicneolaíochtaí breosla neamhiontaise a bhfuil costais ísle athraitheacha acu níos neamhspleáiche ó luaineacht praghsanna i margaí gearrthéarmacha agus, dá bhrí sin, níos cobhsaí thar thréimhsí níos faide.

D’fhéadfadh tionchar gearrthéarmach a bheith ag na bearta atá beartaithe chun leachtacht agus comhtháthú na margaí a fheabhsú do ghnólachtaí freisin, ós rud é go gcaithfí iad sin a chur in oiriúint do shocruithe nua trádála. Meastar go bhfuil siad sin riachtanach, áfach, chun na cuspóirí atá beartaithe a bhaint amach maidir le comhtháthú níos fearr fuinnimh in‑athnuaite agus ísealcharbóin a áirithiú agus spleáchas ar bhreoslaí iontaise a laghdú le haghaidh solúbthachta, agus, ar deireadh, neodracht carbóin agus costais níos ísle a do thomhaltóirí a bhaint amach san Aontas. Tá siad comhréireach freisin leis na cuspóirí sin, ós rud é gur beag an tionchar a bheadh acu ar ghnólachtaí i gcomparáid leis an gcreat atá ann faoi láthair agus go sáródh gnóthachain eacnamaíocha an athchóirithe aon atheagrú riaracháin gearrthéarmach nó fadtéarmach den chuid is mó.

Tá sé comhréireach freisin leis na cuspóirí atá á saothrú gan bearta a bheartú lena leasófar na forálacha atá ann cheana sa Rialachán maidir le Leictreachas agus sa Treoir maidir le Leictreachas i gcás inar féidir aghaidh a thabhairt ar aon saincheist a shainaithnítear maidir leis na forálacha atá ann cheana trína gcur i bhfeidhm nó trína gcur chun feidhme. Baineann cás amháin den sórt sin leis na bearta lena mbaineann leordhóthanacht acmhainní i gCaibidil IV den Rialachán maidir le Leictreachas, go háirithe an próiseas faoina dtugann na Ballstáit isteach sásraí acmhainneachta, a d’fhéadfaí a shimpliú gan na forálacha ábhartha a leasú.

Leis na bearta atá beartaithe chun cumhachtú, cearta agus cosaintí tomhaltóirí a neartú, méadófar na dualgais agus na hoibleagáidí a chuirtear ar sholáthróirí agus ar oibreoirí líonraí. Mar sin féin, tá na hualaí breise riachtanach agus comhréireach chun an cuspóir a bhaint amach maidir lena áirithiú go mbeidh rochtain ag tomhaltóirí ar fhaisnéis níos fearr agus ar éagsúlacht na dtairiscintí, chun a mbillí leictreachais a dhíchúpláil ó ghluaiseachtaí gearrthéarmacha ar mhargaí fuinnimh agus chun an riosca idir soláthróirí agus tomhaltóirí a athchothromú.

D’fhéadfadh na bearta atá beartaithe chun creat an Rialacháin maidir le Sláine agus Trédhearcacht an Mhargaidh Fuinnimh a fheabhsú oibleagáidí tuairiscithe do rannpháirtithe sa mhargadh a mhéadú mar gheall ar raon feidhme níos leithne REMIT. Tá gá leis na bearta sin chun an cuspóir a bhaint amach maidir le trédhearcacht agus acmhainneachtaí faireacháin a mhéadú agus lena n‑áiritheofar go ndéanfar imscrúdú agus forfheidhmiú níos éifeachtaí ar chásanna trasteorann san Aontas ionas go mbeidh muinín ag tomhaltóirí agus ag rannpháirtithe sa mhargadh as sláine na margaí fuinnimh, go léireoidh praghsanna idirghníomhú cothrom iomaíoch idir soláthar agus éileamh agus nach féidir aon bhrabús a bhaint as mí-úsáid an mhargaidh. Tá siad comhréireach leis an gcuspóir sin freisin, ós rud é go sáródh na gnóthachain i dtéarmaí cháilíocht an fhaireacháin agus an fhaireachais margaidh aon chostas riaracháin gearrthéarmach nó fadtéarmach.

Ar deireadh, meastar gurb iomchuí an pacáiste foriomlán beart atá beartaithe i bhfianaise na riachtanas uileghabhálach aeráidneodracht a bhaint amach ar an gcostas is lú do thomhaltóirí agus slándáil an tsoláthair á háirithiú san am céanna.

•An rogha ionstraime

Leasóidh an togra an Rialachán maidir le Leictreachas, an Treoir maidir le Leictreachas, an Rialachán maidir le Sláine agus Trédhearcacht an Mhargaidh Fuinnimh, Rialachán ACER agus an Treoir maidir le Fuinneamh In‑athnuaite. Ós rud é go bhfuil sé d’aidhm ag an togra sraith theoranta forálacha nua a chur isteach agus tacar teoranta forálacha atá ann cheana sna hionstraimí sin a leasú, is leor leas a bhaint as gníomh leasaitheach. Ar an gcúis chéanna, is léir freisin gurb iomchuí ionstraim rialacháin leasaithigh a úsáid chun leasuithe ar rialacháin atá ann cheana agus ar threoracha atá ann cheana a thabhairt isteach.

3.COMHAIRLIÚCHÁIN LE PÁIRTITHE LEASMHARA AGUS DOICIMÉAD INMHEÁNACH OIBRE

•Comhairliúcháin leis na páirtithe leasmhara

Mar ullmhúchán don tionscnamh seo, reáchtáil an Coimisiún comhairliúchán poiblí ón 23 Eanáir 2023 go dtí an 13 Feabhra 2023. Bhí an comhairliúchán oscailte do gach duine.

1369 bhfreagra a fuair an Coimisiún ar an gcomhairliúchán sin. Tháinig breis agus 700 díobh sin ó shaoránaigh, thart ar 450 duine ó ghnólachtaí agus ó chomhlachais ghnó, thart ar 40 ó riaracháin náisiúnta nó áitiúla nó ó rialtóirí náisiúnta agus thart ar 70 ó oibreoirí líonraí. Chomh maith leis sin, bhí thart ar 20 pobal fuinnimh, 15 cheardchumann agus 20 eagraíocht tomhaltóirí rannpháirteach. Chuir líon suntasach eagraíochtaí neamhrialtasacha, meithleacha machnaimh agus eagraíochtaí taighde nó eagraíochtaí acadúla eile freagraí isteach chomh maith. Tá forléargas ar thuairimí na bpáirtithe leasmhara ar fáil sa Doiciméad Inmheánach Oibre a ghabhann leis an tionscnamh reachtach seo.

Ina theannta sin, d’eagraigh an Coimisiún cruinniú comhairliúcháin spriocdhírithe ar líne le páirtithe leasmhara an 15 Feabhra 2023 ina raibh tuairim agus 70 gníomhaí margaidh rannpháirteach, eagraíochtaí neamhrialtasacha, oibreoirí líonraí, ACER agus rialálaithe náisiúnta, meithleacha machnaimh agus an lucht léinn. Cuireadh i dtábhacht go ginearálta sa chomhairliúchán gur mheas na páirtithe leasmhara an méid seo a leanas:

–Ba cheart margaí gearrthéarmacha agus an sásra praghsála atá bunaithe ar phraghsáil imeallach a chaomhnú, toisc go bhfeidhmíonn siad go maith agus go soláthraíonn siad na comharthaí praghsanna cearta. Tá margaí gearrthéarmacha (lá roimh ré agus ionlae) forbartha go maith, agus eascraíonn siad as cur chun feidhme reachtaíocht fuinnimh an Aontais leis na blianta.

–Ní mór na margaí gearrthéarmacha a chomhlánú le hionstraimí lena spreagtar comharthaí praghasanna níos fadtéarmaí, amhail na cinn a chuir an Coimisiún in iúl i gcomhairliúchán, go háirithe comhaontuithe ceannaigh cumhachta (‘PPA’), conarthaí le haghaidh difríochta, agus réamh-mhargaí feabhsaithe. Ba cheart an chothromaíocht cheart idir na huirlisí éagsúla a bhunú. Mar sin féin, níor cheart scéimeanna éigeantacha a bheith ann, agus ba cheart an tsaoirse chun na conarthaí ábhartha a roghnú a chaomhnú.

–Aithníodh na tairbhí a bhaineann le réitigh solúbthachta neamh-iontaise amhail freagairt don éileamh agus stóráil, go háirithe i gcomhthéacs sciar méadaitheach d’fhoinsí in‑athnuaite. Ba cheart a rannpháirtíocht sa mhargadh a éascú.

–Ní mór na margaí leictreachais a bheidh ann amach anseo a chur in oiriúint do sciar ard fuinnimh in‑athnuaite. Ina theannta sin, ba cheart níos mó béime a chur ar an ngné áitiúil agus ar fhorbairt na heangaí. D’fhéadfaí aghaidh a thabhairt ar na dúshláin sin leis na réitigh a chuirtear i láthair sa chomhairliúchán poiblí.

–Tá cosaint tomhaltóirí ríthábhachtach, mar atá inacmhainneacht fuinnimh, ach tá sé chomh tábhachtach céanna na comharthaí maidir le freagairt don éileamh a chaomhnú. Ba cheart réitigh atá ag teacht chun cinn amhail pobail fuinnimh, féintomhaltas, comhroinnt fuinnimh a chumasú agus a dhreasú.

•Doiciméad Inmheánach Oibre

I bhfianaise phráinn an tionscnaimh, cuireadh Doiciméad Inmheánach Oibre ar fáil seachas measúnú tionchair. Sa Doiciméad Inmheánach Oibre atá mar bhonn agus mar thaca leis an togra seo, leagtar amach an míniú agus an réasúnaíocht is bonn le tograí an Choimisiúin maidir le freagairt struchtúrach ar na praghsanna arda fuinnimh a bhíonn ag teaghlaigh agus ag gnólachtaí agus chun fuinneamh slán glan inacmhainne a áirithiú do theaghlaigh agus do ghnólachtaí amach anseo chomh maith leis an bhfianaise atá ar fáil go bhfuil siad ábhartha do na bearta atá beartaithe.

Baintear de thátal as an Doiciméad Inmheánach Oibre go meastar go gcuirfidh pacáiste na n‑athchóirithe atá beartaithe feabhas suntasach ar struchtúr agus ar fheidhmiú mhargadh leictreachais na hEorpa. Is bloc tógála eile é chun gur féidir cuspóirí an Chomhaontaithe Ghlais a bhaint amach agus, ina theannta sin, déantar breithniú ann ar na heasnaimh a tháinig chun solais le linn na géarchéime fuinnimh agus féachann sé le dul i ngleic leo.

Léirítear sa doiciméad go gcuideoidh an t‑athchóiriú le tomhaltóirí a bhfuil praghsanna arda luaineacha orthu faoi láthair a chosaint agus a chumhachtú trí mhaolán a chruthú idir iad agus margaí gearrthéarmacha. Leis an togra seo, déanfar praghsanna arda na dteicneolaíochtaí breosla iontaise atá ag feidhmiú sa mhargadh leictreachais a dhíchúpláil ó bhillí fuinnimh tomhaltóirí agus gnólachtaí. Áiritheoidh tuilleadh deiseanna conarthacha fadtéarmacha i bhfoirm PPAnna, conarthaí le haghaidh difríochta agus réamh-mhargaí gur féidir an chuid den bhille leictreachais a nochtar do mhargaí gearrthéarmacha a laghdú go mór. Ina theannta sin, lena n‑áirítear oibleagáid fálaithe ar sholáthróirí agus oibleagáid conarthaí ar phraghsanna seasta a thairiscint, tiocfaidh méadú suntasach ar na roghanna chun an neamhchosaint ar luaineacht praghsanna le haghaidh billí leictreachais a laghdú. Beidh faisnéis níos fearr ag tomhaltóirí freisin maidir le tairiscintí sula gcláróidh siad agus beidh sé d’oibleagáid ar na Ballstáit soláthróirí na dála deiridh a bhunú. Thairis sin, is féidir leo rochtain a fháil ar phraghsanna miondíola rialáilte i ngéarchéim. Is gné nua é an ceart chun fuinneamh a chomhroinnt lena gcumhachtófar tomhaltóirí agus lena dtacófar le leathadh amach díláraithe an fhuinnimh in‑athnuaite toisc go dtugann sé níos mó smachta do thomhaltóirí ar a mbillí fuinnimh.

Mínítear sa Doiciméad Inmheánach Oibre conas a chuirfidh an t‑athchóiriú sin le hiomaíochas thionscal an Aontais ar bhealach a chomhlánaíonn go hiomlán leis an nGníomh um Thionscal Glan‑Nialasach. Beidh sé de cheangal ar na Ballstáit a áirithiú go mbeidh na dálaí cearta ann chun go bhforbróidh margaí PPA, rud a chuirfidh rochtain ar leictreachas glan inacmhainne ar fáil don tionscal san fhadtéarma. Tabharfaidh na feabhsuithe ar na réamh-mhargaí rochtain i bhfad níos mó ar fhuinneamh in‑athnuaite trasteorann do thionscail agus do sholáthróirí suas le trí bliana roimh ré, feabhas suntasach i gcomparáid leis an lá atá inniu ann. Ar an iomlán, méadóidh scéimeanna tacaíochta poiblí d’fhuinneamh in‑athnuaite neamhspleáchas fuinnimh sna Ballstáit agus dul i bhfód ar fhoinsí in‑athnuaite fuinnimh sa chóras agus tacóidh siad le poist áitiúla agus le scileanna áitiúla ag an am céanna.

Léirítear sa doiciméad go gcuirfidh an t‑athchóiriú sin dlús le leathadh amach foinsí in‑athnuaite agus go mbainfear leas as acmhainneacht giniúna láidir agus réitigh solúbthachta chun cur ar chumas na mBallstát leibhéil fuinnimh in‑athnuaite atá níos airde ná riamh a chomhtháthú. Molann an Coimisiún go ndéanfadh na Ballstáit measúnú ar an ngá atá acu le solúbthacht sa chóras cumhachta agus ceadaíonn sé scéimeanna nua tacaíochta a thabhairt isteach maidir le freagairt don éileamh agus stóráil. Tugtar isteach leis an togra freisin féidearthachtaí breise d’fhoinsí in‑athnuaite chun trádáil a dhéanamh níos gaire don fhíor-am ar an leibhéal trasteorann agus ar an leibhéal náisiúnta. Ar an gcaoi sin, is fearr is féidir leis an margadh tacú le comhtháthú foinsí in‑athnuaite fuinnimh agus leis an gcás gnó maidir le réitigh solúbthachta a d’fhéadfadh cur le cinnteacht an tsoláthair.

Ar deireadh, tugtar tuairisc sa Doiciméad Inmheánach Oibre ar an gcaoi a bhfreagraíonn an togra seo don iarraidh ón gComhairle Eorpach measúnú a dhéanamh ar bhealaí chun feidhmiú dhearadh an mhargaidh leictreachais a bharrfheabhsú i gcomhthéacs na géarchéime fuinnimh. Is é is aidhm dó tomhaltóirí a chosaint, maolán a chruthú eatarthu agus margaí gearrthéarmacha leictreachais trí chonradh níos fadtéarmaí agus na margaí gearrthéarmacha sin a chur ag obair ar bhealach níos éifeachtúla le haghaidh foinsí in‑athnuaite agus réitigh solúbthachta, le maoirseacht rialála níos fearr. Áirithítear leis an togra seo go leanfaidh rialacha an mhargaidh de bheith oiriúnach dá bhfeidhm chun dícharbónú costéifeachtach earnáil an leictreachais a spreagadh agus chun a hathléimneacht in aghaidh luaineacht praghsanna fuinnimh a mhéadú.

•Bailiú agus úsáid saineolais

Tá an t‑ullmhúchán don togra reachtach atá ann faoi láthair agus don Doiciméad Inmheánach Oibre bunaithe ar chorpas mór ábhair, dá dtagraítear sna fonótaí sa Doiciméad Inmheánach Oibre, agus ar na freagraí ar an gcomhairliúchán poiblí.

•Cearta bunúsacha

D’fhéadfadh sé go mbeadh tionchar ag an togra reatha ar thacar de na cearta bunúsacha a bunaíodh i gCairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh, go háirithe: an tsaoirse chun gnó a sheoladh (Airteagal 16) agus an ceart chun maoine (Airteagal 17). Mar a mhínítear thuas, áfach, a mhéid a chuireann na bearta atá beartaithe teorainn le feidhmiú na gceart sin, meastar go bhfuil na tionchair sin riachtanach agus comhréireach chun cuspóirí an togra a bhaint amach agus, dá bhrí sin, gurb ionann iad agus teorainneacha dlisteanacha na gceart sin mar a cheadaítear faoin gCairt.

Ar an taobh eile, cuireann an togra le cosaint na gceart bunúsach, amhail an meas ar an saol príobháideach agus ar shaol an teaghlaigh (Airteagal 7), an ceart go ndéanfar sonraí pearsanta a chosaint (Airteagal 8), an toirmeasc ar idirdhealú (Airteagal 21), rochtain ar sheirbhísí ar mhaithe leis an leas eacnamaíoch i gcoitinne (Airteagal 36), ardleibhéal cosanta comhshaoil a chomhtháthú (Airteagal 37) agus an ceart chun leigheas éifeachtach a fháil (Airteagal 47), go háirithe trí roinnt forálacha a bhaineann le cumhachtú, cearta agus cosaint tomhaltóirí.

•Oiriúnacht rialála agus simpliú

Dírítear sna leasuithe atá beartaithe ar an Treoir maidir le Leictreachas, ar an Rialachán maidir le Leictreachas, ar an Rialachán maidir le Sláine agus Trédhearcacht an Mhargaidh Fuinnimh agus ar Rialachán ACER ar a bhfuil riachtanach chun aghaidh a thabhairt ar na heasnaimh a bhaineann le dearadh reatha an mhargaidh leictreachais i gcomhthéacs na géarchéime fuinnimh agus chun cur le huaillmhian aeráide an Aontais ar bhealach costéifeachtach. Ní athbhreithniú iomlán ar na hionstraimí sin iad.

Féadfaidh an togra ceanglais riaracháin a mhéadú do riaracháin náisiúnta agus do ghnóthais, ach é sin a dhéanamh ar bhealach comhréireach mar a mhínítear thuas. Mar shampla, d’fhéadfadh costais riaracháin agus ualach méadaithe ar ghnóthais agus ar riaracháin náisiúnta a bheith mar thoradh ar na bearta atá beartaithe chun spreagadh a thabhairt d’úsáid conarthaí fadtéarmacha amhail comhaontuithe ceannaigh cumhachta agus conarthaí dhá threo le haghaidh difríochtaí. Mar sin féin, rachaidh na tionchair eacnamaíocha atá beartaithe chun tairbhe do ghnólachtaí agus do thomhaltóirí.

D’fhéadfadh tionchar gearrthéarmach a bheith ag na bearta atá beartaithe chun leachtacht agus comhtháthú na margaí a fheabhsú do ghnólachtaí freisin, ós rud é go gcaithfí iad sin a chur in oiriúint do shocruithe nua trádála. Meastar, áfach, gur beag an méid sin i gcomparáid leis an gcreat atá ann faoi láthair, ós rud é go sáródh gnóthachain eacnamaíocha an athchóirithe aon atheagrú riaracháin gearrthéarmach nó fadtéarmach den chuid is mó.

Leis na bearta atá beartaithe chun cumhachtú, cearta agus cosaintí tomhaltóirí a neartú, méadófar na dualgais agus na hoibleagáidí a chuirtear ar sholáthróirí agus ar oibreoirí líonraí agus é de chuspóir acu rogha a fheabhsú, cosaint a mhéadú agus rannpháirtíocht ghníomhach sa mhargadh a éascú do thomhaltóirí, go háirithe do theaghlaigh. Is beag ualach breise atá i gceist, áfach, toisc go bhfuil na creataí sin á gcur i bhfeidhm ar fud na hEorpa agus, dá bhrí sin, tá gá le rialacha a chuíchóiriú.

D’fhéadfadh na bearta atá beartaithe chun feabhas a chur ar chreat REMIT oibleagáidí tuairiscithe ar rannpháirtithe áirithe sa mhargadh a mhéadú, cé gur bearta comhréireacha iad. Meastar iad sin a bheith an‑bheag, áfach, i gcomparáid leis an gcreat atá ann faoi láthair ós rud é go sáródh na gnóthachain i dtéarmaí cháilíocht an fhaireacháin agus an fhaireachais margaidh aon chostais riaracháin ghearrthéarmacha nó fhadtéarmacha.

4.IMPLEACHTAÍ BUISÉADACHA

Baineann an tionchar buiséadach a bhaineann leis an togra maidir le dearadh mhargadh leictreachais an Aontais a fheabhsú le hacmhainní Ghníomhaireacht an Aontais Eorpaigh um Chomhar idir Rialálaithe Fuinnimh (ACER) agus le hacmhainní Ard-Stiúrthóireacht an Fhuinnimh a bhfuil tuairisc orthu sa Ráiteas Airgeadais Reachtach a ghabhann leis an togra. Go bunúsach, beidh gá leis na cúraimí nua a bheidh le déanamh ag ACER 4 de choibhéis lánaimseartha bhreise (FTE) do ACER ó 2025 ar aghaidh, chomh maith le hacmhainní airgeadais comhfhreagracha. Tiocfaidh méadú 3 FTE ar ualach oibre Ard-Stiúrthóireacht an Fhuinnimh.

Baineann an tionchar buiséadach a bhaineann leis an togra lena leasaítear REMIT le hacmhainní Ghníomhaireacht an Aontais Eorpaigh um Chomhar idir Rialálaithe Fuinnimh (ACER) agus acmhainní Ard-Stiúrthóireacht an Fhuinnimh a bhfuil tuairisc orthu sa Ráiteas Airgeadais Reachtach a ghabhann leis an togra. Go bunúsach, maidir leis na cúraimí nua atá le déanamh ag ACER, go háirithe maidir leis na cumhachtaí imscrúdaithe feabhsaithe, ní mór 25 choibhéis lánaimseartha bhreise (FTE) a thabhairt isteach de réir a chéile in ACER ó 2025 ar aghaidh, chomh maith le hacmhainní airgeadais comhfhreagracha, cé go maoineofar formhór na mball foirne breise le táillí. Chuige sin, is gá Cinneadh (AE) 2020/2152 ón gCoimisiún an 17 Nollaig 2020 maidir le táillí atá dlite do ACER do chúraimí faoi REMIT a oiriúnú. Tiocfaidh méadú 2 FTE ar ualach oibre Ard-Stiúrthóireacht an Fhuinnimh.

5.EILIMINTÍ EILE

•Pleananna cur chun feidhme, agus socruithe faireacháin, meastóireachta agus tuairiscithe

Déanfaidh an Coimisiún faireachán ar na Ballstáit agus ar ghníomhaithe eile i dtaca lena dtrasuí agus lena gcomhréireacht i leith na mbeart a ghlacfar ar deireadh, agus glacfaidh sé bearta feidhmiúcháin, de réir mar a theastódh a leithéid. Chun críocha faireacháin agus cur chun feidhme, tacóidh ACER go háirithe leis an gCoimisiún, go háirithe maidir le Rialachán REMIT. Déanfaidh an Coimisiún idirchaidreamh freisin le ACER agus leis na húdaráis rialála náisiúnta maidir leis an Rialachán maidir le Leictreachas agus an Treoir maidir le Leictreachas.

Ina theannta sin, chun an cur chun feidhme a éascú, beidh an Coimisiún ar fáil le haghaidh cruinnithe déthaobhacha agus glaonna leis na Ballstáit i gcás ceisteanna sonracha.

•Míniú ar fhorálacha sonracha na dtograí

Leis na leasuithe a bhaineann leis an Rialachán maidir le Leictreachas, tugtar soiléiriú ar raon feidhme agus ar ábhar an Rialacháin, agus cuirtear béim ar an tábhacht a bhaineann le comharthaí margaidh neamhshaofa chun foráil a dhéanamh do sholúbthacht mhéadaithe chomh maith le ról na n‑infheistíochtaí fadtéarmacha chun luaineacht phraghsanna margaidh gearrthéarmacha ar bhillí leictreachais tomhaltóirí a mhaolú, lena n‑áirítear tionscail atá dian ar fhuinneamh, FBManna agus teaghlaigh. Soiléiríonn sé príomhphrionsabail áirithe maidir le trádáil sna margaí lá roimh ré agus ionlae. Déantar foráil ann maidir le rialacha nua a bhaineann le soláthar freagartha don éileamh ag OCTanna i bhfoirm táirge buaicscafa agus rialacha lena gceadaítear d’oibreoirí córas tarchurtha agus d’oibreoirí córas dáileacháin úsáid a bhaint as sonraí ó fheistí méadraithe tiomnaithe. Leagtar amach ann rialacha nua maidir le margaí leictreachais chun cinn, chun a leachtacht a fheabhsú. Áirítear leis rialacha nua arb é is aidhm dóibh ról agus úsáid conarthaí fadtéarmacha a shoiléiriú agus a dhreasú i bhfoirm comhaontuithe ceannaigh cumhachta agus conarthaí dhá threo le haghaidh difríochta. Déantar foráil ann maidir le rialacha nua maidir le measúnú a dhéanamh ar na riachtanais solúbthachta atá ag na Ballstáit, maidir leis an bhféidearthacht atá acu scéimeanna tacaíochta solúbthachta agus prionsabail deartha a thabhairt isteach le haghaidh scéimeanna tacaíochta solúbthachta den sórt sin. Tugtar isteach leis freisin ceanglais trédhearcachta nua d’oibreoirí córas tarchurtha a mhéid a bhaineann leis an acmhainneacht atá ar fáil do naisc nua san eangach.

Foráiltear leis na leasuithe a bhaineann leis an Treoir maidir le Leictreachas do rialacha nua maidir le tomhaltóirí a chosaint agus a chumhachtú. Leis an leasú maidir le Saor-rogha an tSoláthróra tugtar isteach ceanglais nua chun a áirithiú go bhfuil custaiméirí in ann níos mó ná soláthróir amháin a bheith acu ar a n‑áitreabh, trí mhéadair iolracha (ar a dtugtar fomhéadair uaireanta) a chumasú le haghaidh pointe nasctha aonair.

Áirithítear leis na leasuithe maidir le cumhachtú agus cosaint tomhaltóirí go dtairgtear conarthaí éagsúla do chustaiméirí is fearr a oireann dá gcúinsí, trína áirithiú go mbeidh tairiscint praghsanna sheasta amháin ar a laghad ag na custaiméirí uile. Ina theannta sin, ní mór faisnéis shoiléir réamhchonarthach a sholáthar do chustaiméirí i ndáil leis na tairiscintí sin.

Bunaítear ceart nua do theaghlaigh agus d’fhiontair bheaga agus mheánmhéide freisin chun páirt a ghlacadh i gcomhroinnt fuinnimh – is é sin féintomhaltas fuinnimh in‑athnuaite na gcustaiméirí gníomhacha a ghintear nó a stóráiltear lasmuigh den láthair ó shaoráidí ar leo iad, a léasaíonn siad, a ligeann siad ar cíos ina n‑iomláine nó i bpáirt nó a d’aistrigh custaiméir gníomhach eile chucu.

Tugtar isteach cosaintí nua tábhachtacha do chustaiméirí freisin chun soláthar leanúnach leictreachais a áirithiú – lena n‑áirítear an ceanglas ar na Ballstáit soláthróirí na dála deiridh a cheapadh a ghlacann freagracht as custaiméirí soláthróirí ar theip orthu agus cosaint ar dhícheangal do chustaiméirí leochaileacha. Beidh sé de cheangal ar sholáthraithe freisin bainistíocht riosca a chur i bhfeidhm chun an riosca teipe a theorannú, trí straitéisí fálaithe iomchuí a chur chun feidhme. Déanfaidh na húdaráis rialála náisiúnta maoirseacht orthu sin.

Leis na leasuithe ar an Treoir maidir le Leictreachas tugtar isteach ceanglais trédhearcachta nua d’oibreoirí córais dáileacháin a mhéid a bhaineann leis an acmhainneacht atá ar fáil do naisc nua san eangach. Soiléirítear leis ról na n‑údarás rialála maidir leis an aon ardán amháin um leithdháileadh a bunaíodh i gcomhréir le Rialachán (AE) 2016/1719.

Leis na leasuithe a bhaineann le Rialachán REMIT, cuirtear raon feidhme REMIT in oiriúint do na himthosca atá ann faoi láthair agus d’athraitheacha sa mhargadh trí inter alia raon feidhme an tuairiscithe sonraí a leathnú chuig margaí nua don chothromú leictreachais agus chuig margaí cúpláilte chomh maith le trádáil algartamach. Áirithítear leis comhar níos láidre, níos seanbhunaithe agus níos rialta idir rialtóirí fuinnimh agus rialálaithe airgeadais, lena n‑áirítear ACER agus ESMA maidir le táirgí mórdhíola fuinnimh díorthacha. Cuirfidh sé feabhas freisin ar an bpróiseas chun faisnéis ón taobh istigh agus trédhearcacht an mhargaidh a bhailiú trí fheabhas a chur ar an maoirseacht ar ACER agus ar an gcoigeartú ar shainmhíniú na faisnéise ón taobh istigh. Cuireann leasuithe ar Rialachán REMIT feabhas ar an bhfaireachas ar pháirtithe tuairiscithe amhail Sásraí Tuairiscithe Cláraithe (RRManna) agus ar dhaoine a shocraíonn idirbhearta go gairmiúil. Cuireann leasuithe feabhas ar na féidearthachtaí maidir le comhroinnt sonraí idir ACER, na húdaráis náisiúnta ábhartha agus an Coimisiún. Tugtar isteach le leasú REMIT ról níos láidre do ACER in imscrúduithe ar chásanna suntasacha trasteorann chun sáruithe REMIT a chomhrac. Leagtar amach ann freisin an creat le haghaidh comhchuibhiú fíneálacha arna leagan síos ag údaráis rialála ar an leibhéal náisiúnta.

Is é is aidhm do na leasuithe a bhaineann le Rialachán ACER ról ACER a shoiléiriú maidir leis aon ardán amháin um leithdháileadh arna bhunú i gcomhréir le Rialachán (AE) 2016/1719 agus a mhéid a bhaineann leis na rialacha nua a tugadh isteach sa Rialachán maidir le Leictreachas a bhaineann le réamh-mhargaí agus scéimeanna tacaíochta solúbthachta. Soiléirítear leis freisin ról agus inniúlachtaí ACER i gcomhréir leis an leasú ar Rialachán REMIT. Is é is aidhm do leasú RED II raon feidhme chur i bhfeidhm na rialacha maidir leis na cineálacha scéimeanna díreacha tacaíochta praghsanna le haghaidh foinsí fuinnimh in‑athnuaite a fhéadfaidh na Ballstáit a thabhairt isteach a shoiléiriú.

2023/0077 (COD)

Togra le haghaidh

RIALACHÁN Ó PHARLAIMINT NA hEORPA AGUS ÓN gCOMHAIRLE

lena leasaítear Rialacháin (AE) 2019/943 agus (AE) 2019/942 mar aon le Treoracha (AE) 2018/2001 agus (AE) 2019/944 chun feabhas a chur ar dhearadh an mhargaidh leictreachais san Aontas

(Téacs atá ábhartha maidir le LEE)

TÁ PARLAIMINT NA hEORPA AGUS COMHAIRLE AN AONTAIS EORPAIGH,

Ag féachaint don Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh, agus go háirithe Airteagal 194(2) de,

Ag féachaint don togra ón gCoimisiún Eorpach,

Tar éis dóibh an dréachtghníomh reachtach a chur chuig na parlaimintí náisiúnta,

Ag féachaint don tuairim ó Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa,

Ag féachaint don tuairim ó Choiste na Réigiún,

Ag gníomhú dóibh i gcomhréir leis an ngnáthnós imeachta reachtach,

De bharr an mhéid seo a leanas:

(1)Tá tugtha faoi deara go bhfuil praghsanna an‑ard agus luaineacht sna margaí leictreachais ó bhí mí Mheán Fómhair 2021 ann. Mar a leag Gníomhaireacht an Aontais Eorpaigh um Chomhar idir Rialálaithe Fuinnimh (‘ACER’) amach ina measúnú ar dhearadh mhargadh mórdhíola leictreachais an Aontais in Aibreán 2022 17 , is toradh é an méid sin go príomha ar an bpraghas ard gáis, a úsáidtear mar ionchur chun leictreachas a ghiniúint.

(2)Le géarú fhogha míleata na Rúise in aghaidh na hÚcráine, ar Páirtí Conarthach den Chomhphobal Fuinnimh í, agus leis na smachtbhannaí idirnáisiúnta gaolmhara ó bhí mí Feabhra 2022 ann, cuireadh isteach ar na margaí fuinnimh domhanda agus is measa fós an fhadhb a bhaineann le praghsanna arda gáis, agus bhí tionchair mhóra iarmhartacha acu ar phraghsanna leictreachais. Tá ionradh na Rúise ar an Úcráin ina chúis le héiginnteacht maidir le soláthar tráchtearraí eile freisin, amhail gual crua agus amhola, ar tráchtearraí iad a úsáideann suiteálacha giniúna cumhachta. Mar thoradh air sin, tá méaduithe breise substaintiúla tagtha ar an luaineacht i leibhéil praghsanna leictreachais.

(3)Mar fhreagairt ar an staid sin, sa Teachtaireacht maidir le Praghsanna Fuinnimh a chuir an Coimisiún i láthair i mí Dheireadh Fómhair 2021, bhí bosca uirlisí beart a fhéadfaidh an tAontas agus a Bhallstáit a úsáid chun aghaidh a thabhairt ar an tionchar láithreach atá ag praghsanna arda fuinnimh ar theaghlaigh agus ar ghnólachtaí (lena n‑áirítear tacaíocht ioncaim, buntáistí cánach, coigilteas gáis agus bearta stórála) agus chun athléimneacht in aghaidh suaitheadh praghsanna amach anseo a neartú. Sa teachtaireacht uaidh an 8 Márta 2022 dar teideal ‘REPowerEU: Gníomhaíocht Chomhpháirteach Eorpach ar mhaithe le fuinneamh níos inacmhainne, níos sláine agus níos inbhuanaithe’ 18 , leag an Coimisiún amach sraith beart breise chun an bosca uirlisí a neartú agus chun freagairt do phraghsanna fuinnimh atá ag ardú. An 23 Márta 2022, bhunaigh an Coimisiún córas sealadach maidir le Státchabhair freisin chun fóirdheontais áirithe a cheadú chun tionchar na bpraghsanna arda fuinnimh a mhaolú 19 .

(4)An 18 Bealtaine 2022 chuir an Coimisiún an Plean REPowerEU i láthair 20 , plean lenar tugadh isteach bearta breise lena ndírítear ar choigilteas fuinnimh, éagsúlú soláthairtí fuinnimh agus rolladh amach luathaithe an fhuinnimh in‑athnuaite arb é is aidhm dó deireadh a chur le spleáchas an Aontais ar bhreoslaí iontaise na Rúise, lena n‑áirítear togra chun sprioc 2030 an Aontais maidir le foinsí in‑athnuaite fuinnimh a mhéadú go 45 %. Thairis sin, sa Teachtaireacht maidir le hIdirghabhálacha Gearrthéarmacha sa Mhargadh Fuinnimh agus Feabhsuithe Fadtéarmacha ar Dhearadh an Mhargaidh Leictreachais 21 , anuas ar bhearta gearrthéarmacha breise a leagan amach chun dul i ngleic le praghsanna arda fuinnimh, sainaithníodh réimsí a d’fhéadfadh a bheith ann chun feabhas a chur ar dhearadh an mhargaidh leictreachais agus fógraíodh an rún chun measúnú a dhéanamh ar na réimsí sin d’fhonn an creat reachtach a athrú.

(5)Chun aghaidh phráinneach a thabhairt ar ghéarchéim na bpraghsanna agus ar na hábhair imní atá ann maidir leis an tslándáil agus chun dul i ngleic leis na méaduithe ar phraghsanna, agus bunaithe ar shraith tograí ón gCoimisiún, ghlac an tAontas córas láidir i dtaca le stóráil gáis 22 , bearta éifeachtacha maidir le laghdú ar éileamh ar ghás agus ar leictreachas 23 , córais teorannaithe praghsanna chun brabúis amhantair a sheachaint i margaí an gháis agus an leictreachais araon 24 agus bearta chun dlús a chur leis na nósanna imeachta um dheonú ceadanna le haghaidh suiteálacha fuinnimh in‑athnuaite 25 .

(6)Le margadh dea-chomhtháite a chuireann leis an bPacáiste ‘Fuinneamh Glan do gach Eorpach’ a glacadh in 2018 agus in 2019 26 , ba cheart don Aontas a bheith in ann leas a bhaint as na tairbhí eacnamaíocha a bhaineann le margadh aonair fuinnimh i ngnáthimthosca margaidh, lena ndéanfaí slándáil an tsoláthair a áirithiú agus an próiseas dícharbónaithe a chothú. Leis an idirnascacht trasteorann, áirithítear freisin go n‑oibreoidh an córas cumhachta ar bhealach níos sábháilte, níos iontaofa agus níos éifeachtúla.

(7)Le dearadh an mhargaidh leictreachais atá ann faoi láthair, cuidíodh freisin le teacht chun cinn táirgí, seirbhísí agus beart nua agus nuálach maidir le margaí leictreachais miondíola, lena dtacaítear leis an éifeachtúlacht fuinnimh agus le glacadh an fhuinnimh in‑athnuaite agus lena bhfeabhsaítear roghanna ionas go gcuideofar le tomhaltóirí a mbillí fuinnimh a laghdú freisin trí shuiteálacha giniúna mionscála agus trí sheirbhísí atá ag teacht chun cinn chun freagairt don éileamh a sholáthar. I dtaca le hacmhainneacht dhigitiú an chórais fuinnimh a fhorbairt agus i dtaca leis an acmhainneacht sin a thapú, amhail rannpháirtíocht ghníomhach tomhaltóirí, ba cheart iad a bheith ina bpríomheilimint dár margaí agus dár gcórais leictreachais amach anseo. An tráth céanna, is gá roghanna tomhaltóirí a urramú agus é a chur ar a gcumas do thomhaltóirí tairbhiú de thairiscintí éagsúla conartha.

(8)I gcomhthéacs na géarchéime fuinnimh, áfach, léirigh dearadh an mhargaidh leictreachais atá ann faoi láthair freisin go bhfuil roinnt easnamh tábhachtach ann a bhaineann leis an tionchar a bhíonn ag praghsanna arda luaineacha breoslaí iontaise ar mhargaí leictreachais gearrthéarmacha, easnaimh lena bhfágtar teaghlaigh agus cuideachtaí neamhchosanta ar mhéaduithe móra ar phraghsanna ag a mbíonn tionchar ar a mbillí leictreachais.

(9)I dtaca le leathadh amach níos tapúla an fhuinnimh in‑athnuaite agus na dteicneolaíochtaí solúbtha glana, is é an bealach is inbhuanaithe agus is costéifeachtaí é chun laghdú struchtúrach a dhéanamh ar an éileamh ar bhreoslaí iontaise le haghaidh giniúint leictreachais agus le haghaidh tomhaltas díreach trí leictriú agus trí chomhtháthú córas fuinnimh. A bhuí leis na costais oibriúcháin ísle a bhaineann leo, is féidir le foinsí in‑athnuaite tionchar dearfach a bheith acu ar phraghsanna leictreachais ar fud an Aontais agus tomhaltas díreach breoslaí iontaise a laghdú.

(10)Leis na hathruithe ar dhearadh an mhargaidh leictreachais, ba cheart a áirithiú go dtabharfaí do na tomhaltóirí, lena n‑áirítear na tomhaltóirí is leochailí, na tairbhí a bhaineann leis an méadú ar leathadh amach na cumhachta in‑athnuaite, agus na tairbhí a bhaineann leis an aistriú fuinnimh ina iomláine, agus ar deireadh, go ndéanfaí iad a chosaint ar ghéarchéimeanna fuinnimh agus go seachnófaí níos mó teaghlach a bheith ag titim isteach i sáinn na bochtaineachta fuinnimh. Leis na hathruithe sin, ba cheart an tionchar atá ag praghsanna arda breoslaí iontaise, go háirithe praghsanna gáis, ar phraghsanna leictreachais a mhaolú, arb é is aidhm dóibh é a chur ar a gcumas do theaghlaigh agus do chuideachtaí tairbhe a bhaint as fuinneamh inacmhainne slán ó fhoinsí inbhuanaithe in‑athnuaite agus ísealcharbóin san fhadtéarma.

(11)I dtaca leis an athchóiriú ar dhearadh an mhargaidh leictreachais, ní hamháin go rachadh sé chun tairbhe do thomhaltóirí teaghlaigh ach rachadh sé chun tairbhe d’iomaíochas thionscail an Aontais freisin trí na féidearthachtaí atá acu a éascú chun na hinfheistíochtaí teicneolaíochta glaine a theastaíonn uathu a dhéanamh chun a gconairí aistrithe i dtreo aeráidneodrachta a chomhlíonadh. Ní mór bonn láidir monaraíochta teicneolaíochta glaine a bheith ann chun tacú leis an aistriú fuinnimh san Aontas. Leis na hathchóirithe sin, tacófar le leictriú inacmhainne an tionscail agus le seasamh an Aontais mar cheannaire domhanda i dtéarmaí taighde agus nuálaíochta i dteicneolaíochtaí fuinnimh ghlain.

(12)Is príomhuirlis iad margaí gearrthéarmacha atá dea-fheidhmiúil agus éifeachtúil chun fuinneamh in‑athnuaite agus foinsí solúbthachta a chomhtháthú sa mhargadh agus chun comhtháthú córas fuinnimh a éascú ar bhealach costéifeachtach.

(13)Baineann tábhacht ar leith le margaí ionlae chun foinsí in‑athnuaite inathraitheacha fuinnimh a chomhtháthú sa chóras leictreachais ar an gcostas is lú toisc go dtugann siad an fhéidearthacht do rannpháirtithe sa mhargadh ganntanais nó barrachas leictreachais a thrádáil níos gaire don aga seachadta. Ós rud é nach féidir le gineadóirí an fhuinnimh in‑athnuaite inathraithigh ach meastachán cruinn a dhéanamh ar a dtáirgeadh gar don aga seachadta, tá sé ríthábhachtach dóibh líon uasta deiseanna trádála a bheith acu trí rochtain ar mhargadh leachtach chomh gar agus is féidir d’aga seachadta an leictreachais.

(14)Dá bhrí sin, i gcás na margaí ionlae, tá sé tábhachtach oiriúnú do rannpháirtíocht theicneolaíochtaí an fhuinnimh in‑athnuaite inathraithigh, amhail teicneolaíochtaí gréine agus gaoithe, agus freisin do rannpháirtíocht na freagartha don éileamh agus na stórála. Ba cheart feabhas a chur ar leachtacht na margaí ionlae trí na leabhair orduithe a chomhroinnt idir oibreoirí margaidh laistigh de chrios tairisceana, agus freisin i gcás ina socraítear na hacmhainneachtaí traschreasacha ag nialas nó tar éis am dúnta gheata an mhargaidh ionlae. Thairis sin, ba cheart am dúnta gheata an mhargaidh ionlae a shocrú níos gaire don aga seachadta chun uasmhéadú a dhéanamh ar na deiseanna atá ag rannpháirtithe sa mhargadh i ndáil le ganntanais agus barrachas leictreachais a thrádáil agus chun rannchuidiú le foinsí in‑athnuaite inathraitheacha fuinnimh a chomhtháthú sa chóras leictreachais ar bhealach níos fearr.

(15)Ina theannta sin, leis na margaí leictreachais gearrthéarmacha, ba cheart a áirithiú gur féidir le soláthraithe seirbhíse solúbthachta ar mionscála a bheith rannpháirteach tríd an méid íosta tairisceana a ísliú.

(16)Chun comhtháthú éifeachtúil an leictreachais a ghintear ó fhoinsí in‑athnuaite inathraitheacha fuinnimh a áirithiú agus chun an gá atá le giniúint leictreachais atá bunaithe ar bhreoslaí iontaise a laghdú tráth a mbeidh éileamh ard ar leictreachas in éineacht le leibhéil ísle giniúna leictreachais ó fhoinsí fuinnimh in‑athnuaite athraitheacha, ba cheart d’oibreoirí córas tarchurtha a bheith in ann táirge buaicscafa a dhearadh lena mbeifear in ann freagairt don éileamh chun rannchuidiú le laghdú a dhéanamh ar bhuaicphointí tomhaltais sa chóras leictreachais ag uaireanta sonracha den lá. Leis an táirge buaicscafa, ba cheart rannchuidiú le comhtháthú an leictreachais a tháirgtear ó fhoinsí in‑athnuaite a uasmhéadú sa chóras tríd an tomhaltas leictreachais a aistriú go dtí tráthanna an lae ina mbíonn giniúint níos airde leictreachais in‑athnuaite. Ós rud é gurb é is aidhm don táirge buaicscafa tomhaltas an leictreachais a laghdú agus a aistriú, ba cheart raon feidhme an táirge sin a bheith teoranta don fhreagairt don éileamh. Ba cheart soláthar an táirge buaicscafa a dhéanamh ar bhealach nach mbeidh forluí ann le gníomhachtú na dtáirgí don chothromú arb é is aidhm dóibh minicíocht an chórais leictreachais a choinneáil cobhsaí. Chun méideanna an laghdaithe ar an éileamh gníomhachtaithe a fhíorú, ba cheart don oibreoir córas tarchurtha úsáid a bhaint as bonnlíne lena léirítear an tomhaltas leictreachais a mheastar a bheidh ann gan an táirge buaicscafa a ghníomhachtú.

(17)Chun bheith in ann páirt ghníomhach a ghlacadh sna margaí leictreachais agus chun a solúbthacht a sholáthar, déantar tomhaltóirí a fheistiú de réir a chéile le córais méadraithe chliste. Mar sin féin, tá rolladh amach na gcóras méadraithe chliste fós mall i roinnt Ballstát. Sna cásanna sin nach bhfuil córais méadraithe chliste suiteáilte go fóill agus i gcásanna nach dtugann na córais méadraithe chliste caoi don leibhéal leordhóthanach gráinneachta sonraí, ba cheart d’oibreoirí córas tarchurtha agus dáileacháin a bheith in ann úsáid a bhaint as sonraí ó ghairis méadraithe thiomnaithe le haghaidh inbhreathnaitheacht agus socrú seirbhísí solúbthachta amhail freagairt don éileamh agus stóráil fuinnimh. Trí úsáid sonraí ó ghairis méadraithe thiomnaithe a chumasú le haghaidh inbhreathnaitheachta agus socraithe, ba cheart rannpháirtíocht ghníomhach na dtomhaltóirí sa mhargadh a éascú agus a bhfreagairt don éileamh a fhorbairt. Ba cheart ceanglais cháilíochta a bhaineann leis na sonraí a bheith ag gabháil le húsáid sonraí ó na gairis méadraithe thiomnaithe sin.

(18)Bunaítear leis an Rialachán seo bunús dlí chun sonraí pearsanta a phróiseáil i gcomhréir le hAirteagal 6(1)(c) den Rialachán Ginearálta maidir le Cosaint Sonraí. Ba cheart do na Ballstáit a áirithiú go gcomhlíontar gach prionsabal agus oibleagáid maidir le cosaint sonraí pearsanta a leagtar síos sa Rialachán Ginearálta maidir le Cosaint Sonraí, lena n‑áirítear maidir le híoslaghdú sonraí. I gcás inar féidir cuspóir na Treorach seo a bhaint amach gan sonraí pearsanta a phróiseáil, ba cheart do sholáthraithe brath ar shonraí anaithnidithe agus comhiomlánaithe.

(19)Teastaíonn réamh-mhargaí éifeachtacha agus éifeachtúla ó thomhaltóirí agus ó sholáthróirí chun a neamhchosaint fhadtéarmach ar phraghsanna a chumhdach agus chun an spleáchas ar phraghsanna gearrthéarmacha a laghdú. Chun a áirithiú gur féidir le custaiméirí fuinnimh ar fud an Aontais tairbhe iomlán a bhaint as na buntáistí a bhaineann le margaí leictreachais comhtháite agus iomaíocht ar fud an Aontais, ba cheart feabhas a chur ar fheidhmiú réamh-mhargadh leictreachais an Aontais trí mhoil fhíorúla réigiúnacha a bhunú d’fhonn ilroinnt na margaí atá ann cheana agus an leachtacht íseal atá ann i roinnt mhaith criosanna tairisceana a shárú. Le moil fhíorúla réigiúnacha, ba cheart iliomad criosanna tairisceana a chumhdach, agus san am céanna comhghaol leordhóthanach praghsanna á áirithiú. D’fhéadfadh sé nach gcumhdaítear le mol fíorúil roinnt criosanna tairisceana i dtéarmaí rannchuidiú le praghas tagartha an mhoil. Mar sin féin, ba cheart do rannpháirtithe sa mhargadh ó na criosanna tairisceana fós a bheith in ann fálú a dhéanamh trí bhíthin moil.

(20)Le moil fhíorúla, ba cheart praghas comhiomlánaithe an iliomaid criosanna tairisceana a léiriú agus praghas tagartha a sholáthar, praghas ar cheart d’oibreoirí an mhargaidh a úsáid chun táirgí fálaithe todhchaíochta a thairiscint. Sa mhéid sin, níor cheart moil fhíorúla a thuiscint mar eintitis a shocraíonn nó a fhorghníomhaíonn idirbhearta. Leis na moil fhíorúla réigiúnacha, trí innéacs praghsanna tagartha a sholáthar, ba cheart comhthiomsú leachtachta a chumasú agus deiseanna fálaithe níos fearr a chur ar fáil do rannpháirtithe sa mhargadh.

(21)Chun feabhas a chur ar na féidearthachtaí atá ag rannpháirtithe sa mhargadh i dtaca le fálú a dhéanamh, ba cheart ról an aon ardáin amháin um leithdháileadh arna bhunú i gcomhréir le Rialachán (AE) 2016/1719 ón gCoimisiún a leathnú. Leis an aon ardán amháin um leithdháileadh, ba cheart trádáil i gcearta tarchurtha fadtéarmacha airgeadais a thairiscint idir na criosanna tairisceana éagsúla agus na moil fhíorúla réigiúnacha. Na horduithe a chuirfidh rannpháirtithe sa mhargadh isteach le haghaidh cearta tarchurtha airgeadais, meaitseálfar iad le leithdháileadh comhuaineach acmhainneachta traschreasaí fadtéarmaí. Ba cheart an mheaitseáil agus an leithdháileadh sin a dhéanamh go tráthrialta chun leachtacht leordhóthanach a áirithiú agus, dá bhrí sin, féidearthachtaí éifeachtúla fálaithe a áirithiú le haghaidh rannpháirtithe sa mhargadh. Ba cheart na cearta tarchurtha fadtéarmacha a eisiúint le haibíochtaí rialta (idir mí amháin chun tosaigh agus trí bliana chun tosaigh ar a laghad), chun iad a ailíniú le tréimhse thipiciúil fálaithe na rannpháirtithe sa mhargadh. Ba cheart an t‑aon ardán amháin um leithdháileadh a bheith faoi réir faireacháin agus forfheidhmithe chun a áirithiú go ndéanfaidh sé a chúraimí mar is ceart.

(22)Le taraifí gréasáin, ba cheart oibreoirí córas tarchurtha agus dáileacháin a dhreasú chun seirbhísí solúbthachta a úsáid trí réitigh nuálacha a fhorbairt a thuilleadh chun an eangach atá ann cheana a bharrfheabhsú agus chun seirbhísí solúbthachta a sholáthar, go háirithe freagairt don éileamh nó stóráil. Chun na críche sin, ba cheart taraifí gréasáin a cheapadh ionas go gcuirfear san áireamh caiteachas oibríochtúil agus caiteachas caipitiúil na n‑oibreoirí córas nó meascán éifeachtúil den dá rud ionas gur féidir leo an córas leictreachais a oibriú go costéifeachtach. Leis sin, rannchuideofaí a thuilleadh le foinsí in‑athnuaite fuinnimh a chomhtháthú ar an gcostas is lú le haghaidh an chórais leictreachais agus chuirfí ar a gcumas do chustaiméirí deiridh a réitigh sholúbthachta a luacháil.

(23)I gcás foinsí in‑athnuaite fuinnimh amach ón gcósta, amhail fuinneamh gaoithe amach ón gcósta, fuinneamh aigéin agus fuinneamh fótavoltach ar snámh, beidh ról lárnach acu i dtaca le tógáil córais cumhachta a bheidh bunaithe ar fhoinsí in‑athnuaite fuinneamh den chuid is mó, agus i dtaca leis an aeráidneodracht a áirithiú faoi 2050. Mar sin féin, tá bacainní substaintiúla ann maidir leis na foinsí sin a leathadh amach ar bhonn níos leithne agus éifeachtúil, rud a chuireann cosc ar an uas-scálú ollmhór is gá chun na cuspóirí sin a bhaint amach. D’fhéadfadh bacainní comhchosúla teacht chun cinn i gcás teicneolaíochtaí le haghaidh úsáide amach ón gcósta eile amach anseo. Áirítear ar na bacainní sin rioscaí infheistíochta a bhaineann le cás uathúil topagrafach na dtionscadal hibrideach amach ón gcósta atá nasctha le níos mó ná margadh amháin. D’fhonn an riosca infheistíochta a laghdú le haghaidh na bhforbróirí tionscadail amach ón gcósta sin agus d’fhonn a áirithiú go mbeidh rochtain iomlán ar an margadh ag na tionscadail i gcrios tairisceana amach ón gcósta ar na margaí máguaird, ba cheart d’oibreoirí córas tarchurtha, i dtaca leis an tionscadal amach ón gcósta, rochtain ar acmhainneacht an idirnascaire hibridigh faoi seach a ráthú le haghaidh gach aonaid ama margaidh. I gcás ina laghdaítear na hacmhainneachtaí tarchurtha atá ar fáil sa mhéid nach féidir méid iomlán na giniúna leictreachais a thabhairt chun an mhargaidh, ar méid é a bheadh an tionscadal amach ón gcósta in ann a onnmhairiú murach sin, ba cheart é a chur ar a gcumas don oibreoir córas tarchurtha nó do na hoibreoirí atá freagrach as an ngá le teorainn a chur leis an acmhainneacht, amach anseo, chun cúiteamh a thabhairt don oibreoir tionscadail eischósta trí ioncam ó phlódú a úsáid ar bhealach comhréireach. Níor cheart baint a bheith ag an gcúiteamh sin ach leis an acmhainneacht táirgthe atá ar fáil don mhargadh, rud a d’fhéadfadh a bheith spleách ar an aimsir agus lena n‑eisiatar oibríochtaí éartha agus cothabhála an tionscadail amach ón gcósta. I dtaca leis na sonraí, lena n‑áirítear na coinníollacha faoina bhféadfaidh an beart dul in éag, tá sé beartaithe iad a shainiú i Rialachán cur chun feidhme.

(24)Sa mhargadh mórdhíola lá roimh ré, leithdháiltear leictreachas ó na gléasraí cumhachta ag a bhfuil costais imeallacha níos ísle ar dtús ach socraítear an praghas a fhaigheann gach rannpháirtí sa mhargadh leis an ngléasra deireanach is gá chun an t‑éileamh a chumhdach, arb é atá ann an gléasra ag a bhfuil na costais imeallacha is airde, nuair a dhéantar na margaí a imréiteach. Sa chomhthéacs sin, léirigh an ghéarchéim fuinnimh gur féidir leis an méadú ar phraghas an gháis agus an ghuail chrua a bheith ina gcúis le méaduithe eisceachtúla marthanacha ar na praghsanna ag a ndéanann na saoráidí giniúna gáis agus gualbhreoslaithe tairiscint sa mhargadh mórdhíola lá roimh ré. Dá thoradh sin, tá praghsanna thar a bheith ard sa mhargadh lá roimh ré ar fud an Aontais, ós rud é gur minic gurb iad na saoráidí giniúna gáis agus gualbhreoslaithe na gléasraí sin a bhfuil na costais imeallacha is airde acu is gá chun freastal ar an éileamh ar leictreachas.

(25)I bhfianaise ról an phraghais sa mhargadh lá roimh ré mar thagairt don phraghas i margaí mórdhíola leictreachais eile, agus ós rud é go bhfaigheann gach rannpháirtí sa mhargadh an praghas imréitigh, tá ioncam ard taifeadta go comhsheasmhach ag na teicneolaíochtaí a bhfuil costais imeallacha i bhfad níos ísle acu.

(26)Chun spriocanna dícharbónaithe an Aontais a bhaint amach agus chun go mbeidh na cuspóirí a leagtar amach in REPowerEU níos neamhspleáiche ar fhuinneamh, ní mór don Aontas dlús a chur le leathadh amach na bhfoinsí in‑athnuaite fuinnimh ar luas i bhfad níos tapúla. I bhfianaise na riachtanas infheistíochta is gá chun na spriocanna sin a bhaint amach, ba cheart don mhargadh a áirithiú go mbunófar comhartha praghais fadtéarmach.

(27)Sa chreat sin, ba cheart do na Ballstáit a ndícheall a dhéanamh chun na dálaí cearta margaidh a chruthú le haghaidh ionstraimí margadhbhunaithe fadtéarmacha, amhail comhaontuithe ceannaigh cumhachta (‘PPAnna’). Is comhaontuithe ceannaigh déthaobhacha idir táirgeoirí agus ceannaitheoirí leictreachais iad PPAnna. Soláthraíonn siad cobhsaíocht fhadtéarmach praghsanna don chustaiméir agus an chinnteacht is gá don táirgeoir chun an cinneadh infheistíochta a dhéanamh. Mar sin féin, níl margaí gníomhacha PPA ach ag dornán Ballstát agus is iondúil go mbíonn ceannaitheoirí teoranta do chuideachtaí móra, go háirithe toisc go mbíonn bacainní roimh PPAnna, go háirithe an deacracht a bhaineann leis an riosca mainneachtana íocaíochta ón gceannaitheoir a chumhdach sna comhaontuithe fadtéarmacha sin. Ba cheart do na Ballstáit an gá atá le margadh dinimiciúil PPA a chruthú a chur san áireamh agus na beartais á socrú acu chun na cuspóirí dícharbónaithe fuinnimh a leagtar amach ina bpleananna comhtháite náisiúnta fuinnimh agus aeráide a bhaint amach.

(28)De réir Airteagal 15(8) de Threoir (AE) 2018/2001 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle, tá na Ballstáit le measúnú a dhéanamh ar na bacainní rialála agus riaracháin atá roimh PPAnna ‘inathnuaiteáin fadtéarmacha’, agus bainfidh siad bacainní gan údar leis na comhaontuithe sin agus cuirfidh siad chun cinn glacadh na gcomhaontuithe sin. Ina theannta sin, tá na Ballstáit le tuairisc a thabhairt ina bpleananna comhtháite náisiúnta fuinnimh agus aeráide ar bheartais agus ar bhearta lena n‑éascaítear glacadh PPAnna ‘inathnuaiteáin’. Gan dochar don oibleagáid sin maidir le tuairisciú a dhéanamh ar an gcomhthéacs rialála lena ndéantar difear do mhargadh PPA, ba cheart do na Ballstáit a áirithiú go mbeidh rochtain ag cuideachtaí a bhfuil bacainní iontrála orthu ar mhargadh PPA agus nach bhfuil deacrachtaí airgeadais acu i gcomhréir le hAirteagail 107 agus 108 CFAE ar ionstraimí chun laghdú a dhéanamh ar na rioscaí airgeadais a bhaineann le mainneachtain ceannaitheora a oibleagáidí íocaíochta fadtéarmacha faoi chuimsiú PPAnna. D’fhéadfadh na Ballstáit cinneadh a dhéanamh scéim ráthaíochta a bhunú ar phraghsanna margaidh. Ba cheart do na Ballstáit forálacha a chur san áireamh ionas nach n‑ísleofar an leachtacht sna margaí leictreachais, amhail trí PPAnna airgeadais a úsáid. Níor cheart do na Ballstáit tacaíocht a thabhairt do PPAnna a cheannaíonn giniúint ó bhreoslaí iontaise. Cé gur cheart an cur chuige réamhshocraithe a bheith neamh-idirdhealaitheach idir tomhaltóirí, d’fhéadfadh na Ballstáit cinneadh a dhéanamh na hionstraimí sin a dhíriú ar chatagóirí sonracha tomhaltóirí, agus critéir oibiachtúla agus neamh-idirdhealaitheacha á gcur i bhfeidhm acu. Sa chreat sin, ba cheart do na Ballstáit an ról a d’fhéadfadh a bheith ag ionstraimí a sholáthraítear ar leibhéal an Aontais a chur san áireamh, mar shampla ag an mBanc Eorpach Infheistíochta (‘BEI’).

(29)Tá roinnt ionstraimí ar fáil do na Ballstáit chun tacú le forbairt mhargaí PPA agus tacaíocht phoiblí á ceapadh agus á leithdháileadh acu. Dá gceadófaí d’fhorbróirí tionscadail fuinnimh in‑athnuaite atá rannpháirteach i dtairiscint tacaíochta poiblí sciar den ghiniúint a choinneáil lena dhíol trí PPA, rannchuideofaí le margaí PPA a chothú agus a fhás. Ina theannta sin, mar chuid den mheastóireacht sin ar thairiscintí, ba cheart do na Ballstáit féachaint le critéir a chur i bhfeidhm chun rochtain ar mhargadh PPA a dhreasú do ghníomhaithe a bhfuil bacainní iontrála orthu, amhail fiontair bheaga agus mheánmhéide (‘FBManna’), agus tosaíocht á tabhairt do thairgeoirí a thugann gealltanas PPA a shíniú le haghaidh cuid de ghiniúint an tionscadail ó cheannaitheoirí ionchasacha amháin nó níos mó a bhfuil deacrachtaí acu rochtain a fháil ar mhargadh PPA.

(30)I gcás ina gcinneann na Ballstáit tacaíocht a thabhairt d’infheistíochtaí nua a mhaoinítear go poiblí (‘scéimeanna tacaíochta praghais dhírigh’) i nginiúint leictreachais breosla neamh-iontaise ísealcharbóin chun cuspóirí dícharbónaithe an Aontais a bhaint amach, ba cheart na scéimeanna sin a struchtúrú trí bhíthin conarthaí dhá threo le haghaidh difríochta chun, le cois na ráthaíochta ioncaim, teorainn aníos ioncaim mhargaidh na sócmhainní giniúna lena mbaineann a chur san áireamh. I dtaca le hinfheistíochtaí nua le haghaidh ghiniúint an leictreachais, ba cheart a áireamh iontu infheistíochtaí i saoráidí nua giniúna cumhachta, infheistíochtaí atá dírithe ar shaoráidí giniúna cumhachta atá ann cheana a athchumhachtú, infheistíochtaí atá dírithe ar shaoráidí giniúna cumhachta atá ann cheana a leathnú nó ar a saolré a fhadú.

(31)Leis na conarthaí dhá threo sin le haghaidh difríochta, i gcás ioncaim táirgeoirí a eascraíonn as infheistíochtaí nua i nginiúint leictreachais a thairbhíonn de thacaíocht phoiblí, d’áiritheofaí go mbeadh siad níos neamhspleáiche ó phraghsanna luaineacha na giniúna atá bunaithe ar bhreoslaí iontaise, lena socraítear an praghas sa mhargadh lá roimh ré de ghnáth.

(32)Mar sin féin, i dtaca leis an teorainn chun scéimeanna tacaíochta praghais dhírigh a leagan amach i bhfoirm conarthaí dhá threo le haghaidh difríochta, sa mhéid go gcúngaítear léi cineálacha na scéimeanna tacaíochta praghais dhírigh is féidir leis na Ballstáit a ghlacadh a mhéid a bhaineann le foinsí in‑athnuaite fuinnimh, ba cheart í a bheith teoranta do theicneolaíochtaí breosla neamh-iontaise ísealcharbóin, lena ngabhann costais oibriúcháin atá íseal agus cobhsaí, agus do theicneolaíochtaí nach soláthraíonn solúbthacht don chóras leictreachais de ghnáth, agus san am céanna gan teicneolaíochtaí atá ag céimeanna luatha dá leathadh amach ar an margadh a chur san áireamh. Is gá sin chun a áirithiú nach gcuirfear i mbaol inmharthanacht eacnamaíoch na dteicneolaíochtaí giniúna a bhfuil costais imeallacha arda ag gabháil leo agus chun dreasachtaí na dteicneolaíochtaí a choinneáil ar bun, rud a d’fhéadfadh solúbthacht a thairiscint don chóras leictreachais chun tairiscint a dhéanamh sa mhargadh leictreachais bunaithe ar na deischostais a bhaineann leo. Ina theannta sin, i dtaca leis an teorainn chun scéimeanna tacaíochta praghais dhírigh a leagan amach i bhfoirm conarthaí dhá threo le haghaidh difríochta, níor cheart feidhm a bheith aici maidir le teicneolaíochtaí atá ag teacht chun cinn a bhféadfar cineálacha eile scéimeanna tacaíochta praghais dhírigh a bheith níos fearr ina leith chun a nglacadh a dhreasú. Ba cheart an teorainn a bheith gan dochar don díolúine a d’fhéadfadh a bheith ann le haghaidh suiteálacha ar mionscála agus tionscadail taispeána de bhun Airteagal 4(3) de (AE) 2018/2001 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle agus ba cheart, leis an teorainn, sainiúlachtaí na gcomhphobal fuinnimh inathnuaite a mheas i gcomhréir le hAirteagal 22(7) den Treoir sin.

(33)I bhfianaise an ghá atá ann cinnteacht rialála a sholáthar do tháirgeoirí, níor cheart feidhm a bheith ag an oibleagáid atá ar na Ballstáit scéimeanna tacaíochta praghais dhírigh a chur i bhfeidhm chun leictreachas a tháirgeadh i bhfoirm conarthaí dhá threo le haghaidh difríochta ach amháin maidir le hinfheistíochtaí nua chun leictreachas a ghiniúint ó na foinsí a shonraítear san aithris thuas.

(34)A bhuí le teorainn aníos ó ioncaim an mhargaidh, ba cheart do scéimeanna tacaíochta praghais dhírigh, i bhfoirm conarthaí dhá threo le haghaidh difríochta, foinse bhreise ioncam a sholáthar do na Ballstáit i dtréimhsí praghsanna arda fuinnimh. Chun maolú breise a dhéanamh ar an tionchar atá ag praghsanna arda leictreachais ar bhillí fuinnimh na dtomhaltóirí, ba cheart do na Ballstáit a áirithiú go ndéanfar na hioncaim a bhailítear ó tháirgeoirí atá faoi réir scéimeanna tacaíochta praghais dhírigh i bhfoirm conarthaí dhá threo le haghaidh difríochta a chur ar aghaidh chuig gach custaiméir deiridh leictreachais, lena n‑áirítear teaghlaigh, FBManna agus tomhaltóirí tionsclaíocha, bunaithe ar a dtomhaltas. Ba cheart athdháileadh na n‑ioncam a dhéanamh ar bhealach lena n‑áirithítear go bhfuil tomhaltóirí fós neamhchosanta ar an gcomhartha praghais go méid áirithe, ionas go laghdóidh siad a dtomhaltas nuair a bhíonn na praghsanna ard, nó go n‑aistreoidh siad é go tréimhsí praghsanna níos ísle (ar tréimhsí iad de ghnáth ina bhfuil sciar níos airde de tháirgeadh foinsí in‑athnuaite fuinnimh). Ba cheart do na Ballstáit a áirithiú nach ndéanfar difear don chothroime iomaíochta ná don iomaíocht idir na soláthróirí éagsúla le hathdháileadh na n‑ioncam ar na tomhaltóirí deiridh leictreachais.

(35)Ina theannta sin, ba cheart do na Ballstáit a áirithiú nach ndéanfar dochar leis na scéimeanna tacaíochta praghais dhírigh, gan beann ar a bhfoirm, d’fheidhmiú éifeachtúil, iomaíoch agus leachtach na margaí leictreachais, lena gcaomhnaítear dreasachtaí na dtáirgeoirí freagairt do chomharthaí margaidh, lena n‑áirítear deireadh a chur le giniúint nuair a bhíonn praghsanna leictreachais faoi bhun a gcostas oibriúcháin, agus dreasachtaí na gcustaiméirí deiridh chun tomhaltas a laghdú nuair a bhíonn praghsanna leictreachais ard. Ba cheart do na Ballstáit a áirithiú nach mbeidh scéimeanna tacaíochta ina mbacainn ar fhorbairt conarthaí tráchtála amhail PPAnna.

(36)Dá bhrí sin, tá róil chomhlántacha ag conarthaí dhá threo le haghaidh difríochta agus ag comhaontuithe ceannaigh cumhachta maidir leis an aistriú fuinnimh a chur chun cinn agus maidir leis na tairbhí a bhaineann le foinsí in‑athnuaite fuinnimh agus fuinneamh ísealcharbóin a thabhairt do thomhaltóirí. Faoi réir na gceanglas a leagtar amach sa Rialachán seo, ba cheart an tsaoirse a bheith ag na Ballstáit a chinneadh cé na hionstraimí a úsáideann siad chun a gcuspóirí dícharbónaithe a bhaint amach. Trí PPAnna, rannchuidíonn infheisteoirí príobháideacha le leathadh amach breise an fhuinnimh in‑athnuaite agus ísealcharbóin, agus ag an am céanna praghsanna leictreachais ísle cobhsaí á nglasáil san fhadtéarma. Ar an gcaoi chéanna, trí chonarthaí dhá threo le haghaidh difríochta, baineann eintitis phoiblí an cuspóir céanna amach thar ceann tomhaltóirí. Tá an dá ionstraim riachtanach chun spriocanna dícharbónaithe an Aontais a bhaint amach trí leathadh amach an fhuinnimh in‑athnuaite agus ísealcharbóin, agus ag an am céanna na tairbhí a bhaineann le giniúint leictreachais ar chostas íseal le haghaidh tomhaltóirí á dtabhairt chun cinn.

(37)Fágann leathadh amach luathaithe na bhfoinsí in‑athnuaite fuinnimh gur gá réitigh sholúbthachta a bheith ar fáil níos minice chun a áirithiú go ndéanfar iad a chomhtháthú leis an eangach agus chun go mbeidh an córas leictreachais agus an eangach in ann coigeartú d’inathraitheacht giniúna agus tomhaltais leictreachais thar thréimhsí ama éagsúla. Ba cheart do na húdaráis rialála measúnú tréimhsiúil a dhéanamh ar an ngá atá le solúbthacht sa chóras leictreachais bunaithe ar ionchur na n‑oibreoirí córas tarchurtha agus dáileacháin. Agus an measúnú á dhéanamh ar riachtanais solúbthachta an chórais leictreachais, ba cheart na hinfheistíochtaí uile atá ann cheana agus atá beartaithe (lena n‑áirítear sócmhainní atá ann cheana nach bhfuil nasctha fós leis an eangach) maidir le foinsí solúbthachta a chur san áireamh amhail giniúint sholúbtha leictreachais, idirnascairí, freagairt don éileamh, stóráil fuinnimh nó táirgeadh breoslaí in‑athnuaite, i bhfianaise an ghá atá ann an córas fuinnimh a dhícharbónú. Ar an mbonn sin, ba cheart do na Ballstáit cuspóir náisiúnta a shainiú maidir le solúbthacht neamh-iontaise amhail freagairt don éileamh agus stóráil ar cheart é a léiriú freisin ina bpleananna comhtháite náisiúnta fuinnimh agus aeráide.

(38)Chun an cuspóir náisiúnta maidir le solúbthacht neamh-iontaise a bhaint amach, amhail freagairt don éileamh agus riachtanais infheistíochta stórála, is féidir leis na Ballstáit sásraí acmhainneachta a dhearadh nó a athdhearadh chun sásra acmhainneachta glas solúbtha a chruthú. Na Ballstáit a chuireann sásra acmhainneachta i bhfeidhm i gcomhréir leis na rialacha atá ann cheana, ba cheart dóibh rannpháirtíocht na solúbthachta neamh-iontaise a chur chun cinn, amhail freagairt don éileamh agus stóráil trí chritéir nó trí ghnéithe breise a thabhairt isteach sa dearadh.

(39)Chun tacú le cuspóirí maidir le cosaint an chomhshaoil, ba cheart an teorainn astaíochtaí CO2, a leagtar amach in Airteagal 22(4) de Rialachán (AE) 2019/943 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle, a mheas mar uasteorainn. Dá bhrí sin, d’fhéadfadh na Ballstáit caighdeáin feidhmíochta teicniúla agus teorainneacha astaíochtaí CO2 a leagan síos lena gcuirtear srian ar rannpháirtíocht i sásraí acmhainneachta chuig teicneolaíochtaí solúbtha saor ó iontaise i gcomhréir iomlán leis na Treoirlínte maidir le Státchabhair le haghaidh na haeráide, chosaint an chomhshaoil agus an fhuinnimh 27 , lena spreagtar na Ballstáit chun critéir ghlasa a thabhairt isteach i sásraí acmhainneachta.

(40)Ina theannta sin, i gcás nach gcuireann na Ballstáit sásra acmhainneachta i bhfeidhm nó i gcás nach leor na critéir nó na gnéithe breise i ndearadh a sásra acmhainneachta chun cuspóir náisiúnta maidir le freagairt don éileamh agus riachtanais infheistíochta stórála a bhaint amach, d’fhéadfaidís scéimeanna tacaíochta solúbthachta a chur i bhfeidhm, scéimeanna arb é atá iontu íocaíochtaí le haghaidh na hacmhainneachta atá ar fáil maidir le solúbthacht neamh-iontaise amhail freagairt don éileamh agus stóráil.

(41)Is minic a bhíonn moill ar nascadh suiteálacha nua giniúna agus éilimh, go háirithe gléasraí fuinnimh in‑athnuaite, i nósanna imeachta maidir le nascadh le heangacha. Ar cheann de na cúiseanna leis na moilleanna sin, tá an easpa acmhainneachta eangaí atá ar fáil ag an suíomh a roghnaíonn an t‑infheisteoir, rud a thugann le tuiscint go bhfuil gá le síntí nó treisithe eangaí chun na suiteálacha a nascadh leis an gcóras ar bhealach sábháilte. Le ceanglas nua ar oibreoirí córas leictreachais, ar an leibhéal tarchurtha agus ar an leibhéal dáileacháin araon, faisnéis maidir le hacmhainneacht na heangaí atá ar fáil ina limistéir oibriúcháin a fhoilsiú agus a thabhairt cothrom le dáta, rannchuideofaí le cinnteoireacht na n‑infheisteoirí ar bhonn na faisnéise maidir le hacmhainneacht na heangaí a bheith ar fáil laistigh den chóras agus, dá bhrí sin, leis an luathú is gá maidir le leathadh amach an fhuinnimh in‑athnuaite.

(42)Thairis sin, chun dul i ngleic le fadhb na n‑agaí fada freagra maidir le hiarrataí ar nascadh leis an eangach, ba cheart d’oibreoirí córas tarchurtha agus dáileacháin faisnéis shoiléir thrédhearcach a chur ar fáil d’úsáideoirí córas maidir le stádas agus láimhseáil a n‑iarrataí ar nascadh. Ba cheart d’oibreoirí córas tarchurtha agus dáileacháin féachaint leis an bhfaisnéis sin a chur ar fáil laistigh de thréimhse trí mhí ón iarraidh a chur isteach.

(43)Le linn na géarchéime fuinnimh, bhí tomhaltóirí neamhchosanta ar phraghsanna mórdhíola fuinnimh a bhí an‑luaineach agus ní raibh ach deiseanna teoranta acu páirt a ghlacadh sa mhargadh fuinnimh. Dá réir sin, tá deacrachtaí ag roinnt mhaith teaghlach a mbillí a íoc. Is iad na tomhaltóirí leochaileacha agus na daoine atá buailte ag bochtaineacht fuinnimh is mó atá thíos leis 28 , ach tá teaghlaigh mheánioncaim neamhchosanta ar na deacrachtaí sin freisin. Tá sé tábhachtach, dá bhrí sin, cearta agus cosaintí tomhaltóirí a thabhairt cothrom le dáta, rud a ligfidh do thomhaltóirí tairbhiú den aistriú fuinnimh, a mbillí leictreachais a dhíchúpláil ó ghluaiseachtaí praghsanna gearrthéarmacha ar mhargaí fuinnimh agus an riosca idir soláthróirí agus tomhaltóirí a athchothromú.

(44)Ba cheart rochtain a bheith ag tomhaltóirí ar raon leathan tairiscintí ionas gur féidir leo conradh a roghnú de réir a riachtanas. Mar sin féin, laghdaigh soláthróirí a dtairiscintí, d’éirigh conarthaí ar phraghas socraithe gann, agus tá an rogha tairiscintí teoranta. Ba cheart an fhéidearthacht a bheith ag tomhaltóirí i gcónaí conradh inacmhainne ar phraghas socraithe agus ar théarma seasta a roghnú agus níor cheart do sholáthróirí na téarmaí agus na coinníollacha a mhodhnú go haontaobhach sula rachaidh an conradh sin in éag.

(45)I gcás nach n‑áirithíonn soláthróirí go bhfuil a bpunann leictreachais fálaithe go leordhóthanach, d’fhéadfaidís a bheith i mbaol airgeadais de dheasca athruithe ar phraghsanna mórdhíola leictreachais agus d’fhéadfadh sé go gclisfidís dá dtoradh, agus costais á gcur ar aghaidh chuig tomhaltóirí agus úsáideoirí gréasáin eile. Dá bhrí sin, ba cheart a áirithiú go bhfuil soláthróirí fálaithe go hiomchuí agus conarthaí ar phraghas socraithe á dtairiscint acu. Ba cheart a chur san áireamh i straitéis iomchuí fálaithe rochtain na soláthróirí ar a ghiniúint féin agus ar a chaipitliú féin chomh maith lena neamhchosaint ar athruithe ar phraghsanna margaidh mórdhíola.

(46)Ba cheart do thomhaltóirí a bheith in ann rogha a dhéanamh maidir leis an soláthróir a thairgeann an praghas agus an tseirbhís is fearr a oireann dá riachtanais dóibh. A bhuí leis an dul chun cinn a rinneadh i dteicneolaíocht méadraithe agus fomhéadraithe, agus i dteicneolaíocht faisnéise agus cumarsáide freisin, is féidir anois, go teicniúil, iliomad soláthróirí a bheith ann le haghaidh áitreabh aonair. Más mian leo, ba cheart do chustaiméirí a bheith in ann na féidearthachtaí sin a úsáid chun soláthróir ar leith a roghnú, go háirithe i gcás leictreachais chuig fearais chumhachta amhail teaschaidéil nó feithiclí leictreacha a bhfuil tomhaltas an‑ard acu nó a bhfuil sé de chumas acu a dtomhaltas leictreachais a aistriú go huathoibríoch mar fhreagairt ar chomharthaí praghais. Thairis sin, le gairis méadraithe thiomnaithe mearfhreagartha atá ceangailte d’fhearais nó atá leabaithe iontu, fearais ina bhfuil ualaí solúbtha inrialaithe, is féidir le custaiméirí deiridh páirt a ghlacadh i scéimeanna eile um fhreagairt don éileamh atá bunaithe ar dhreasachtaí lena soláthraítear seirbhísí solúbthachta ar an margadh leictreachais agus d’oibreoirí córas tarchurtha agus dáileacháin. Ar an iomlán, ba cheart go rannchuideodh na socruithe sin leis an méadú ar ghlacadh na freagartha don éileamh agus le cumhachtú tomhaltóirí ionas go mbeidh tuilleadh smachta acu ar a n‑úsáid fuinnimh agus ar a mbillí, agus solúbthacht bhreise á soláthar don chóras leictreachais chun déileáil le luaineachtaí éilimh agus soláthair.

(47)I ngeall ar an méadú atá ag teacht ar chastacht na dtairiscintí fuinnimh agus na gcleachtas éagsúil margaíochta, is minic a bhíonn deacrachtaí ag tomhaltóirí tuiscint iomlán a bheith acu ar an rud a gcláraíonn siad ina leith. Go háirithe, tá easpa soiléireachta ann maidir leis an gcaoi a socraítear an praghas, maidir leis na coinníollacha chun an conradh a athnuachan, maidir leis na hiarmhairtí a bhaineann le conradh a fhoirceannadh nó maidir leis na cúiseanna le coinníollacha athraitheacha ag an soláthróir. Dá bhrí sin, ba cheart do sholáthraithe nó do rannpháirtithe sa mhargadh a bhíonn ag gabháil don chomhbhailiú an fhaisnéis ríthábhachtach maidir le tairiscintí fuinnimh a sholáthar do thomhaltóirí ar bhealach atá gearr agus sothuigthe sula síneofar an conradh.

(48)Chun leanúnachas an tsoláthair a áirithiú do thomhaltóirí i gcás ina gcliseann an soláthróir, ba cheart oibleagáid a bheith ar na Ballstáit soláthróirí na rogha deiridh a cheapadh, ar soláthróirí iad a bhféadfar déileáil leo mar sholáthraí na seirbhíse uilíche. D’fhéadfadh an soláthróir sin a bheith ina rannóg díolacháin i ngnóthas atá comhtháite go hingearach, a dhéanann feidhmeanna dáileacháin freisin, ar choinníoll go gcomhlíonann sé ceanglais Airteagal 35 de Threoir (AE) 2019/944 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle maidir le díchuachadh. Ní thugtar le tuiscint leis sin, áfach, go bhfuil oibleagáid ar na Ballstáit soláthar a dhéanamh ar phraghas íosta socraithe áirithe.

(49)Le comhroinnt fuinnimh, is féidir athléimneacht a chruthú in aghaidh éifeachtaí phraghsanna arda luaineacha an mhargaidh mórdhíola ar bhillí fuinnimh na dtomhaltóirí, cumhachtaítear do ghrúpa níos leithne tomhaltóirí nach bhfuil an rogha eile acu a bheith ina gcustaiméir gníomhach mar gheall ar shrianta airgeadais nó spásúla, amhail custaiméirí atá buailte ag bochtaineacht fuinnimh agus custaiméirí leochaileacha, agus mar thoradh air sin tagann méadú ar ghlacadh an fhuinnimh in‑athnuaite trí infheistíochtaí caipitil phríobháidigh bhreise a shlógadh agus trí chonairí luacha saothair a éagsúlú. Le comhtháthú na gcomharthaí praghais agus na saoráidí stórála iomchuí, is féidir le comhroinnt leictreachais cuidiú leis an dúshraith a leagan síos chun cuidiú le leas a bhaint as acmhainneacht solúbthachta na dtomhaltóirí beaga.

(50)Custaiméirí gníomhacha a bhfuil saoráidí stórála nó giniúna faoina n‑úinéireacht nó a bhfuil saoráidí stórála nó giniúna acu ar léas nó ar cíos, ba cheart an ceart a bheith acu chun farasbarr táirgeachta a chomhroinnt agus tomhaltóirí eile a chumhachtú chun bheith gníomhach, nó chun an fuinneamh in‑athnuaite arna ghiniúint nó arna stóráil ag saoráidí atá ar léas, ar cíos nó faoi úinéireacht chomhpháirteach a chomhroinnt, go díreach nó trí éascaitheoir tríú páirtí. Tá socrú comhroinnte fuinnimh bunaithe ar chomhaontú conarthach príobháideach idir custaiméirí gníomhacha nó eagraítear é trí eintiteas dlíthiúil. ‘Eintiteas dlíthiúil’ a ionchorpraíonn na critéir maidir le ‘comhphobal fuinnimh inathnuaite’ mar a shainmhínítear i dTreoir (AE) 2018/2001 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle nó ‘pobal fuinnimh saoránach’ mar a shainmhínítear i dTreoir (AE) 2019/944 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle, is féidir leo leictreachas a ghintear ó shaoráidí atá faoina n‑úinéireacht iomlán a chomhroinnt lena gcomhaltaí. Leis an gcreat cosanta agus cumhachtaithe le haghaidh comhroinnt fuinnimh, ba cheart aird ar leith a thabhairt ar thomhaltóirí atá buailte ag bochtaineacht fuinnimh agus ar thomhaltóirí leochaileacha.

(51)Le comhroinnt fuinnimh, cuirtear i bhfeidhm tomhaltas comhchoiteann an leictreachais fhéinghinte nó stóráilte arna instealladh isteach san eangach ag níos mó ná custaiméir gníomhach amháin a bhíonn ag gníomhú go comhpháirteach. Ba cheart do na Ballstáit an bonneagar iomchuí teicneolaíochta faisnéise a chur i bhfeidhm chun gur féidir meaitseáil riaracháin a dhéanamh laistigh de thréimhse áirithe tomhaltais le fuinneamh in‑athnuaite féinghinte nó stóráilte chun críoch chomhpháirt fuinnimh an bhille fuinnimh a ríomh. Ba cheart aschur na saoráidí sin a dháileadh i measc lódphróifílí comhiomlánaithe na dtomhaltóirí bunaithe ar mhodhanna ríofa statacha, athraitheacha nó dinimiciúla, modhanna ar féidir leis na custaiméirí gníomhacha iad a réamhshainiú nó a chomhaontú.

(52)Ba cheart cosaint leordhóthanach a thabhairt do chustaiméirí leochaileacha ó dhíscoir leictreachais agus, chomh maith leis sin, níor cheart go mbeadh iallach orthu dícheangal a dhéanamh. Is fíor-riachtanach i gcónaí ról na soláthróirí agus na n‑údarás náisiúnta chun bearta iomchuí a shainaithint, sa ghearrthéarma agus san fhadtéarma, ar cheart iad a chur ar fáil do chustaiméirí leochaileacha chun a n‑úsáid fuinnimh agus a gcostais a bhainistiú, lena n‑áirítear trí dhlúthchomhar le córais slándála sóisialta.

(53)I bprionsabal, is éard atá sna hidirghabhálacha poiblí i socrú praghsanna maidir le soláthar leictreachais beart saofa margaidh. Dá bhrí sin, ní féidir na hidirghabhálacha sin a dhéanamh ach amháin mar oibleagáidí seirbhíse poiblí agus tá siad faoi réir coinníollacha sonracha. Faoin Treoir seo, is féidir praghsanna rialáilte a bheith ann do theaghlaigh atá buailte ag bochtaineacht fuinnimh agus do theaghlaigh leochaileacha, lena n‑áirítear faoi bhun na gcostas, agus, mar bheart aistrithe, do theaghlaigh agus do mhicrifhiontair. Le linn géarchéime, i gcás ina dtagann méadú mór ar phraghsanna mórdhíola agus miondíola leictreachais, agus i gcás ina bhfuil tionchar diúltach aige sin ar an ngeilleagar i gcoitinne, ba cheart cead a thabhairt do na Ballstáit cur i bhfeidhm na bpraghsanna rialáilte a leathnú ar bhonn sealadach chun FBManna a chumhdach freisin. I gcás teaghlach agus FBManna araon, ba cheart cead sealadach a bheith ag na Ballstáit praghsanna rialáilte a shocrú faoi bhun na gcostas fad nach gcruthófar leis sin saobhadh idir soláthróirí agus go gcúiteofar soláthróirí as na costais a bhaineann le soláthar a dhéanamh faoi bhun an chostais. Is gá a áirithiú, áfach, go an bhfuil an rialáil praghsanna sin spriocdhírithe agus nach gcruthaítear dreasachtaí léi chun tomhaltas a mhéadú. Dá bhrí sin, ba cheart an rialáil praghsanna sin a theorannú do 80 % de thomhaltas airmheánach teaghlaigh le haghaidh teaghlach, agus do 70 % de thomhaltas na bliana roimhe sin le haghaidh FBManna. Ba cheart don Choimisiún cinneadh a dhéanamh maidir le cén uair is ann do ghéarchéim den sórt sin maidir le praghsanna leictreachais agus, dá réir sin, cén uair a bheidh an fhéidearthacht sin infheidhme. Ba cheart don Choimisiún bailíocht an chinnidh sin a shonrú freisin, ar lena linn a bheidh feidhm ag an síneadh sealadach ar phraghsanna rialáilte, síneadh a d’fhéadfadh a bheith suas le bliain amháin. Sa mhéid gurb éard atá in aon cheann de na bearta atá beartaithe leis an Rialachán seo Státchabhair, tá na forálacha a bhaineann leis na bearta sin gan dochar do chur i bhfeidhm Airteagail 107 agus 108 CFAE.

(54)Tá na bearta atá beartaithe leis an Rialachán seo gan dochar freisin do chur i bhfeidhm Threoir 2014/65/AE, Rialachán (AE) 2016/1011 agus Rialachán (AE) 648/2012.

(55)Ba cheart Rialachán (AE) 2019/942 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle, Rialachán (AE) 2019/943 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle, Treoir (AE) 2019/944 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle agus Treoir (AE) 2018/2001 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle a leasú dá réir sin.

(56)Ós rud é nach féidir leis na Ballstáit cuspóirí an Rialacháin seo a ghnóthú go leordhóthanach agus gur fearr is féidir iad a ghnóthú ar leibhéal an Aontais, féadfaidh an tAontas bearta a ghlacadh, i gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta a leagtar amach in Airteagal 5 den Chonradh ar an Aontas Eorpach. I gcomhréir le prionsabal na comhréireachta, a leagtar amach san Airteagal sin, ní théann an Rialachán seo thar a bhfuil riachtanach chun na cuspóirí sin a ghnóthú.

TAR ÉIS AN RIALACHÁN SEO A GHLACADH:

Airteagal 1

Leasuithe ar Rialachán (AE) 2019/943 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 5 Meitheamh 2019 maidir leis an margadh inmheánach don leictreachas

Leasaítear Rialachán (AE) 2019/943 mar a leanas:

(1) Leasaítear Airteagal 1 mar a leanas:

[a] cuirtear an méid seo a leanas in ionad phointe (b):

‘(b) prionsabail bhunúsacha a leagan síos do mhargaí leictreachais comhtháite a fheidhmíonn go maith, lena gcuirfear ar chumas gach soláthraí acmhainní agus gach custaiméara leictreachais rochtain neamh-idirdhealaitheach ar an margadh a bheith acu, lena gcumasófar forbairt réamh-mhargaí leictreachais chun ligean do sholáthróirí agus do thomhaltóirí iad féin a fhálú nó iad féin a chosaint ar an riosca go mbeidh luaineacht ann amach anseo i bpraghsanna leictreachais, tomhaltóirí a chumhachtú, iomaíochas ar an margadh domhanda a áirithiú, solúbthacht a fheabhsú trí fhreagairt don éileamh, stóráil fuinnimh agus réitigh sholúbthachta neamh-iontaise eile, éifeachtúlacht fuinnimh a áirithiú, comhbhailiú éilimh agus soláthair dháilte a éascú, agus comhtháthú margaidh agus earnálach agus luach saothair margadhbhunaithe as leictreachas a ghintear ó fhoinsí in‑athnuaite a chumasú;’

[b] cuirtear an pointe seo a leanas isteach:

‘(e) tacú le hinfheistíochtaí fadtéarmacha i nginiúint fuinnimh in‑athnuaite agus cur ar chumas tomhaltóirí a mbillí fuinnimh a dhéanamh níos neamhspleáiche ar luaineachtaí i bpraghsanna gearrthéarmacha ar an margadh leictreachais, go háirithe praghsanna breoslaí iontaise sa mheántéarma agus san fhadtéarma.’

(2) In Airteagal 2, cuirtear isteach na pointí seo a leanas:

‘(72) ciallaíonn ‘buaicuair’ uair an chloig ag a bhfuil an tomhaltas leictreachais is airde in éineacht le leibhéal íseal leictreachais a ghintear ó fhoinsí in‑athnuaite fuinnimh, agus malartuithe traschreasacha á gcur san áireamh;

(73) ciallaíonn ‘buaicscamhadh’ cumas rannpháirtithe sa mhargadh an tomhaltas leictreachais a laghdú ag buaicuaireanta arna gcinneadh ag an oibreoir córais tarchurtha;

(74) ciallaíonn ‘táirge buaicscafa’ táirge margadhbhunaithe trínar féidir le rannpháirtithe sa mhargadh buaicscamhadh a sholáthar do na hoibreoirí córais tarchurtha;

(75) ciallaíonn ‘mol fíorúil’ réigiún neamhfhisiciúil lena gcumhdaítear níos mó ná crios tairisceana amháin dá socraítear praghas innéacs agus modheolaíocht á cur i bhfeidhm;

(76) ciallaíonn ‘conradh dhá threo le haghaidh difríochta’ conradh a shínítear idir oibreoir saoráide giniúna cumhachta agus contrapháirt, eintiteas poiblí de ghnáth, a sholáthraíonn cosaint íosta luacha saothair agus teorainn ar luach saothair breise araon; tá an conradh ceaptha chun dreasachtaí a chaomhnú don tsaoráid giniúna chun oibriú agus páirt éifeachtúil a ghlacadh sna margaí leictreachais agus comhlíonann sé na prionsabail a leagtar amach in Airteagal 4(2) agus in Airteagal 4(3), an chéad fhomhír agus an tríú fomhír, de Threoir (AE) 2018/2001;

(77) ciallaíonn ‘comhaontú ceannaigh cumhachta’ nó ‘PPA’ conradh faoina gcomhaontaíonn duine nádúrtha nó duine dlítheanach leictreachas a cheannach ó tháirgeoir leictreachais ar bhonn margaidh;

(78) ciallaíonn ‘ioncam ón margadh’ ioncam réadaithe a fhaigheann táirgeoir leictreachais mar mhalairt ar leictreachas a dhíol agus a sheachadadh san Aontas, gan beann ar an bhfoirm chonarthach ina dtarlaíonn malartú den sórt sin, agus gan aon tacaíocht arna deonú ag na Ballstáit a áireamh;

(79) ciallaíonn ‘gaireas méadraithe thiomnaithe’ atá ceangailte de shócmhainn nó leabaithe inti, a dhíolann seirbhísí freagartha don éileamh nó seirbhísí solúbthachta ar an margadh leictreachais nó le hoibreoirí córas tarchurtha agus dáileacháin;

(80) ciallaíonn ‘solúbthacht’ an cumas atá ag córas leictreachais oiriúnú d’inathraitheacht na bpatrún giniúna agus tomhaltais agus infhaighteacht na heangaí, thar chreataí ama margaidh ábhartha.’

(3) Leasaítear Airteagal 7 mar a leanas:

[a] cuirtear an méid seo a leanas in ionad mhír 1:

‘1. Déanfaidh oibreoirí córais tarchurtha agus OAMLanna, nó eintiteas a ainmníonn siad, bainistiú na margaí comhtháite lá roimh ré agus ionlae a eagrú go comhpháirteach i gcomhréir le Rialachán (AE) 2015/1222. Comhoibreoidh na hoibreoirí córais tarchurtha agus OAMLanna le chéile ar leibhéal an Aontais nó, i gcás inarb iomchuí, ar an leibhéal réigiúnach chun éifeachtúlacht agus éifeachtacht thrádáil leictreachais lá roimh ré agus ionlae an Aontais a uasmhéadú. Beidh an oibleagáid dul i mbun comhair gan dochar do dhlí iomaíochta an Aontais a chur i bhfeidhm. Sna feidhmeanna atá acu a bhaineann le trádáil leictreachais, beidh oibreoirí córais tarchurtha agus OAMLanna faoi réir formhaoirseacht rialála ag na húdaráis rialála de bhun Airteagal 59 de Threoir (AE) 2019/944 agus ag ACER de bhun Airteagail 4 agus 8 de Rialachán (AE) 2019/942.’

[b] leasaítear mír 2 mar a leanas:

(i) cuirtear an méid seo a leanas in ionad phointe (c):

(c) déanfaidh siad uasmhéadú ar na deiseanna atá ag na rannpháirtithe uile sa mhargadh a bheith rannpháirteach i dtrádáil thraschreasach agus i dtrádáil laistigh den chrios ar bhealach neamh-idirdhealaitheach agus chomh gar agus is féidir don fhíor-am thar gach crios tairisceana agus laistigh díobh;

(ii) cuirtear pointe (ca) isteach mar a leanas:

‘(ca) eagrófar iad ar bhealach lena n‑áiritheofar comhroinnt leachtachta idir na OAMLanna go léir, le haghaidh trádáil thraschreasach agus le haghaidh trádála laistigh den chrios araon;’

(4) cuirtear isteach na hAirteagail 7a agus 7b seo a leanas:

‘Airteagal 7a

Táirge buaicscafa

1.Gan dochar d’Airteagal 40(5) agus 40(6) den Treoir maidir le Leictreachas, féadfaidh oibreoirí córas tarchurtha táirgí buaicscafa a fháil chun laghdú ar an éileamh ar leictreachas a bhaint amach le linn buaicuaireanta.

2.Na hoibreoirí córais tarchurtha atá ag iarraidh táirge buaicscafa a sholáthar, déanfaidh siad togra a chur faoi bhráid údarás rialála an Bhallstáit lena mbaineann ina leagfar amach an toisiú agus na coinníollacha maidir leis an táirge buaicscafa a sholáthar. Comhlíonfaidh togra an oibreora córais tarchurtha na ceanglais seo a leanas:

(a)beidh toisiú an táirge buaicscafa bunaithe ar anailís ar an ngá atá le seirbhís bhreise chun slándáil an tsoláthair a áirithiú. Cuirfear san áireamh san anailís caighdeán iontaofachta nó critéir chobhsaíochta na heangaí atá oibiachtúil agus trédhearcach arna bhformheas ag an údarás rialála. Cuirfear san áireamh sa toisiú réamhaisnéis an éilimh, réamhaisnéis an leictreachais a ghintear ó fhoinsí in‑athnuaite fuinnimh agus an réamhaisnéis ar fhoinsí solúbthachta eile sa chóras. Beidh toisiú an táirge buaicscafa teoranta chun a áirithiú nach rachaidh tairbhí ionchasacha an táirge thar na costais réamh-mheasta;

(b)beidh soláthar táirge buaicscafa bunaithe ar chritéir oibiachtúla, thrédhearcacha, neamh-idirdhealaitheacha agus beidh sé teoranta don fhreagairt don éileamh;

(c)déanfar soláthar an táirge buaicscafa trí úsáid a bhaint as próiseas tairisceana iomaíoch, agus beidh an roghnú bunaithe ar an gcostas is ísle chun critéir theicniúla agus chomhshaoil réamhshainithe a chomhlíonadh;

(d)ní dhéanfar conarthaí le haghaidh táirge buaicscafa a thabhairt i gcrích níos mó ná dhá lá roimh a ghníomhachtú agus ní bheidh an tréimhse chonarthach níos faide ná lá amháin;

(e)ní laghdóidh gníomhachtú an táirge buaicscafa acmhainneachtaí traschreasacha;

(f)déanfar an táirge buaicscafa a ghníomhachtú tar éis dhúnadh an mhargaidh lá roimh ré agus roimh thús an mhargaidh cothromúcháin;

(g)ní thabharfar le tuiscint leis an táirge buaicscafa go gcuirfear tús leis an nginiúint atá suite taobh thiar den phointe méadraithe.

3.Déanfar an laghdú iarbhír ar thomhaltas mar thoradh ar ghníomhachtú táirge buaicscafa a thomhas in aghaidh bonnlíne, lena léireofar an tomhaltas leictreachais a bhfuiltear ag súil leis gan an táirge buaicscafa a ghníomhachtú. Forbróidh na hoibreoirí córas tarchurtha modheolaíocht bhonnlíne i gcomhairle le rannpháirtithe sa mhargadh agus cuirfidh siad faoi bhráid an údaráis rialála í.

4.Formheasfaidh na húdaráis rialála an togra ó na hoibreoirí córas tarchurtha atá ag iarraidh táirge buaicscafa a sholáthar agus an mhodheolaíocht bhonnlíne arna cur isteach i gcomhréir le míreanna 2 agus 3 nó iarrfaidh siad ar na hoibreoirí córais tarchurtha an togra a leasú i gcás nach gcomhlíonann sé na ceanglais a leagtar amach sna míreanna sin.

Airteagal 7b

Gaireas méadraithe thiomnaithe

1.‘Ceadóidh na Ballstáit d’oibreoirí córais tarchurtha agus d’oibreoirí córais dáileacháin úsáid a bhaint as sonraí ó ghairis méadraithe thiomnaithe le haghaidh inbhreathnaitheacht agus socrú na freagartha don éileamh agus seirbhísí solúbthachta, lena n‑áirítear seirbhísí ó chórais stórála.

2.Leagfaidh na Ballstáit síos ceanglais maidir le próiseas bailíochtaithe sonraí gairis méadraithe thiomnaithe chun cáilíocht na sonraí faoi seach a sheiceáil agus a áirithiú.’;

(5) Leasaítear Airteagal 8 mar a leanas:

(a) cuirtear an méid seo a leanas in ionad mhír 1:

‘Ceadóidh OAMLanna do na rannpháirtithe sa mhargadh fuinneamh a thrádáil chomh gar don fhíor-am agus is féidir agus ar a laghad go dtí am dúnta an gheata thraschreasaigh ionlae. Faoin 1 Eanáir 2028, beidh am dúnta an gheata traschreasaigh ionlae 30 nóiméad roimh an bhfíor-am ar a luaithe.’

(b) cuirtear an méid seo a leanas in ionad mhír 3:

‘Soláthróidh OAMLanna táirgí lena dtrádáil i margaí lá roimh ré agus ionlae atá beag go leor ó thaobh méide, le méideanna íosta tairisceana de 100kW nó níos lú, chun go mbeidh freagairt don éileamh, stóráil fuinnimh agus táirgeadh in‑athnuaite ar scála beag rannpháirteach go héifeachtach, lena n‑áirítear rannpháirtíocht dhíreach ó na custaiméirí.’

[6] Cuirtear an méid seo a leanas in ionad Airteagal 9:

Airteagal 9

Réamh-mhargaí

1.Faoin 1 Nollaig 2024, cuirfidh Líonra Eorpach d’Oibreoirí Córais Tarchurtha Leictreachais togra faoi bhráid ACER, tar éis dó dul i gcomhairle le ESMA, maidir le moil fhíorúla réigiúnacha a bhunú don réamh-mhargadh. Leis an togra, déanfar an méid seo a leanas:

(a)raon feidhme geografach na mol fíorúil don réamh-mhargadh a shainiú, lena n‑áirítear na criosanna tairisceana arb iad na moil sin iad, agus é d’aidhm acu an comhghaol praghsanna idir na praghsanna tagartha agus praghsanna na gcriosanna tairisceana ar moil fhíorúla iad a uasmhéadú;

(b)modheolaíocht a chur san áireamh chun na praghsanna tagartha do na moil fhíorúla don réamh-mhargadh a ríomh, agus é d’aidhm aici na comhghaolta idir an praghas tagartha agus praghsanna na gcriosanna tairisceana ar mol fíorúil iad a uasmhéadú; beidh an mhodheolaíocht sin infheidhme maidir leis na moil fhíorúla uile agus beidh sí bunaithe ar chritéir oibiachtúla réamhshainithe;

(c)sainmhíniú ar chearta tarchurtha fadtéarmacha airgeadais ó chriosanna tairisceana chuig na moil fhíorúla don réamh-mhargadh a chur san áireamh;

(d)uasmhéadú a dhéanamh ar na deiseanna trádála le haghaidh táirgí fálaithe a thagraíonn do mhoil fhíorúla don réamh-mhargadh agus do chearta tarchurtha fadtéarmacha ó chriosanna tairisceana go moil fhíorúla.

2.Laistigh de shé mhí tar éis di an togra maidir le moil fhíorúla réigiúnacha a leagan síos don réamh-mhargadh a fháil, déanfaidh ACER meastóireacht air agus déanfaidh sé é a fhormheas nó a leasú. Más leasú a dhéanfar, rachaidh ACER i gcomhairle le ENTSO don Leictreachas sula nglacfaidh sí na leasuithe. Foilseofar an togra leasaithe ar shuíomh gréasáin ACER.

3.Beidh foirm dhlíthiúil dá dtagraítear in Iarscríbhinn II a ghabhann le Treoir (AE) 2017/1132 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle ag an aon ardán amháin um leithdháileadh arna bhunú i gcomhréir le Rialachán (AE) 2016/1719.

4.Déanfaidh an t‑aon ardán amháin um leithdháileadh an méid seo a leanas:

(a)trádáil ar chearta tarchurtha fadtéarmacha a thairiscint idir gach crios tairisceana agus mol fíorúil; i gcás nach cuid de mhol fíorúil é crios tairisceana, féadfaidh sé cearta tarchurtha fadtéarmacha airgeadais a eisiúint chuig mol fíorúil nó chuig criosanna tairisceana eile atá ina gcuid den réigiún ríofa acmhainneachta céanna;

(b)acmhainneacht thraschreasach fhadtéarmach a leithdháileadh ar bhonn rialta agus ar bhealach trédhearcach, margadhbhunaithe agus neamh-idirdhealaitheach; tacóidh minicíocht leithdháilte na hacmhainneachta traschreasaí fadtéarmaí le feidhmiú éifeachtúil an réamh-mhargaidh;

(c)trádáil a thairiscint i gcearta tarchurtha airgeadais lena mbeidh sealbhóirí na gceart tarchurtha airgeadais sin in ann neamhchosaint ar raonta difríochta praghsanna dearfacha agus diúltacha a bhaint, raonta difríochta a mbeidh aibíochtaí rialta suas le trí bliana amach romhainn ar a laghad acu.

5.I gcás ina measann údarás rialála nach bhfuil deiseanna fálaithe leordhóthanacha ar fáil do rannpháirtithe sa mhargadh, agus tar éis dul i gcomhairle le húdaráis inniúla ábhartha an mhargaidh airgeadais i gcás ina mbaineann na réamh-mhargaí le hionstraimí airgeadais mar a shainmhínítear faoi Airteagal 4(1)(15), féadfaidh sé a cheangal ar mhalartuithe cumhachta nó ar oibreoirí córas tarchurtha bearta breise a chur chun feidhme, amhail gníomhaíochtaí cruthaithe margaidh, chun leachtacht an réamh-mhargaidh a fheabhsú. Faoi réir chomhlíonadh dhlí iomaíochta an Aontais agus Threoir (AE) 2014/65 agus Rialacháin (AE) 648/2012 agus 600/2014, beidh saoirse ag oibreoirí margaidh táirgí fálaithe todhchaíochta a fhorbairt, lena n‑áirítear táirgí fálaithe todhchaíochta fadtéarmacha, chun deiseanna iomchuí a sholáthar do rannpháirtithe sa mhargadh, lena n‑áirítear úinéirí saoráidí giniúna cumhachta ina n‑úsáidtear foinsí fuinnimh in‑athnuaite, chun rioscaí airgeadais a eascraíonn as luaineachtaí ar phraghsanna a fhálú. Ní éileoidh na Ballstáit gníomhaíochtaí fálaithe den sórt sin a bheith teoranta do thrádálacha laistigh de Bhallstát nó laistigh de chrios tairisceana.

(7) Leasaítear Airteagal 18 mar a leanas:

[a] cuirtear an méid seo a leanas in ionad mhír 2:

‘2. Leis na modheolaíochtaí maidir le taraifí, léireofar costais sheasta oibreoirí córais tarchurtha agus oibreoirí córais dáileacháin agus breithneofar caiteachais caipitil agus oibríochtúil araon chun dreasachtaí iomchuí maidir le hoibreoirí córais tarchurtha agus le hoibreoirí córais dáileacháin a sholáthar sa ghearrthéarma agus san fhadtéarma, lena n‑áirítear infheistíochtaí oirchilleacha chun éifeachtúlachtaí a mhéadú, lena n‑áirítear éifeachtúlacht fuinnimh, chun comhtháthú na margaí agus slándáil an tsoláthair a chothú, chun tacú le húsáid seirbhísí solúbthachta, infheistíochtaí éifeachtúla lena n‑áirítear réitigh chun an eangach atá ann cheana a bharrfheabhsú agus chun freagairt don éileamh agus gníomhaíochtaí taighde gaolmhara a éascú, agus chun nuálaíocht a éascú ar mhaithe le tomhaltóirí i réimsí amhail digitiú, seirbhísí solúbthachta agus idirnascadh’;

[b] cuirtear an méid seo a leanas in ionad mhír 8:

‘8. Le modheolaíochtaí taraifí tarchurtha agus dáileacháin, soláthrófar dreasachtaí d’oibreoirí córais dáileacháin agus tarchurtha i leith a ngréasáin a oibriú agus a fhorbairt ar an mbealach is cost‑éifeachtúla, lena n‑áirítear trí sholáthar seirbhísí. Chun na críche sin, aithneoidh údaráis rialála mar chostais incháilithe, agus cuirfidh siad san áireamh na costais sin sna taraifí tarchurtha agus dáileacháin agus tabharfaidh siad isteach spriocanna feidhmíochta chun dreasachtaí a thabhairt d'oibreoirí córais tarchurtha agus dáileacháin chun éifeachtúlachtaí a mhéadú sna gréasáin atá acu, lena n‑áirítear trí éifeachtúlacht fuinnimh, úsáid seirbhísí solúbthachta agus forbairt eangach cliste agus córas méadraithe chliste.’

[c] i mír 9, cuirtear an méid seo a leanas in ionad phointe (f):

‘(f) modhanna chun trédhearcacht a áirithiú i dtaca le socrú agus struchtúr taraifí, lena n‑áirítear infheistíochtaí oircheallacha;’

[d] i mír 9, cuirtear an pointe (i) seo a leanas isteach:

‘(i) dreasachtaí le haghaidh infheistíochtaí éifeachtúla i líonraí, lena n‑áirítear maidir le hacmhainní solúbthachta agus comhaontuithe solúbtha nasctha.’

[8] in Airteagal 19, leasaítear mír 2 mar a leanas:

[a] cuirtear an méid seo a leanas in ionad phointe (b):

(b) acmhainneachtaí traschreasacha a choinneáil ar bun nó a mhéadú trí bharrfheabhsú úsáid idirnascairí atá ann cheana trí bhíthin gníomhaíochtaí ceartaitheacha comhordaithe, i gcás inarb infheidhme, nó costais a chumhdach arna n‑eascairt as infheistíochtaí líonraí atá ábhartha chun plódú idirnascairí a laghdú; nó

[b] cuirtear pointe (c) a leanas leis:

‘(c) oibreoirí gléasraí giniúna amach ón gcósta i gcrios tairisceana amach ón gcósta a chúiteamh má laghdaíodh an rochtain ar mhargaí idirnasctha sa chaoi nach mbeidh a dhóthain acmhainneachta curtha ar fáil ag oibreoir córais tarchurtha amháin nó níos mó ar an idirnascaire ná ar na heilimintí líonra criticiúla a dhéanann difear d’acmhainneacht an idirnascaire, rud a fhágann nach mbeidh an t‑oibreoir gléasraí amach ón gcósta in ann a chumas giniúna leictreachais a onnmhairiú chuig an margadh.’

[9] Cuirtear isteach an Chaibidil IIIa seo a leanas:

Caibidil IIIa

Dreasachtaí infheistíochta sonracha chun cuspóirí dícharbónaithe an Aontais a bhaint amach

Airteagal 19a

Comhaontuithe ceannaigh cumhachta

1.Éascóidh na Ballstáit comhaontuithe ceannaigh cumhachta (‘PPAnna’) d’fhonn na cuspóirí a leagtar amach ina bplean comhtháite náisiúnta fuinnimh agus aeráide a bhaint amach i leith na gné dícharbónaithe dá dtagraítear i bpointe (a) d’Airteagal 4 de Rialachán (AE) 2018/1999, agus margaí leictreachais iomaíocha agus leachtacha á gcaomhnú san am céanna.

2.Áiritheoidh na Ballstáit go mbeidh ionstraimí i bhfeidhm, amhail scéimeanna ráthaíochta ag praghsanna an mhargaidh, chun na rioscaí airgeadais a laghdú a bhaineann le mainneachtain íocaíochta ceannaitheora faoi chuimsiú PPAnna agus a áirithiú go bhfuil rochtain ag custaiméirí orthu, custaiméirí a bhfuil bacainní iontrála acu ar mhargadh PPA agus nach bhfuil deacracht airgeadais acu i gcomhréir le hAirteagal 107 agus Airteagal 108 CFAE. Chun na críche sin, cuirfidh na Ballstáit ionstraimí ar leibhéal an Aontais san áireamh. Cinnfidh na Ballstáit cé na catagóirí custaiméirí a ndíreofar na hionstraimí sin orthu, agus critéir neamh-idirdhealaitheacha á gcur i bhfeidhm acu.

3.Áireofar sna scéimeanna ráthaíochta le haghaidh PPAnna arna dtacú ag na Ballstáit forálacha chun laghdú ar an leachtacht i margaí an leictreachais a sheachaint agus ní thabharfaidh siad tacaíocht do cheannach fuinnimh a gintear le breoslaí iontaise.

4.Agus na scéimeanna tacaíochta don leictreachas ó fhoinsí in‑athnuaite á gceapadh, ceadóidh na Ballstáit rannpháirtíocht tionscadal a fhorchoimeádann cuid den leictreachas atá le díol trí PPA nó socruithe margadhbhunaithe eile agus féachfaidh siad le leas a bhaint as critéir mheastóireachta chun rochtain ar mhargadh PPA a dhreasú do chustaiméirí a bhfuil bacainní iontrála rompu. Go háirithe, féadfaidh na critéir mheastóireachta sin tosaíocht a thabhairt do thairgeoirí a chuireann PPA sínithe i láthair nó a thugann gealltanas chun PPA a shíniú do chuid de ghiniúint an tionscadail ó cheannaitheoirí ionchasacha amháin nó níos mó a bhfuil bacainní iontrála rompu ar an margadh PPA.

5.Sonróidh PPAnna an crios tairisceana seachadta agus an fhreagracht as cearta tarchurtha traschreasacha a dhaingniú i gcás athraithe ar chrios tairisceana i gcomhréir le hAirteagal 14.

6.Sonróidh PPAnna na coinníollacha faoina bhféadfaidh custaiméirí agus táirgeoirí imeacht as PPAnna, mar atá aon táille scoir agus tréimhse fógra is infheidhme, i gcomhréir le dlí iomaíochta an Aontais.

Airteagal 19b

Scéimeanna tacaíochta praghais dhírigh le haghaidh infheistíochtaí nua i nginiúint leictreachais

1.Beidh scéimeanna tacaíochta praghais dhírigh le haghaidh infheistíochtaí nua chun leictreachas a ghiniúint ó na foinsí a liostaítear i mír 2 i bhfoirm conartha dhá threo le haghaidh difríochtaí. Ar na hinfheistíochtaí nua chun leictreachas a ghiniúint, beidh infheistíochtaí i saoráidí giniúna cumhachta nua, infheistíochtaí atá dírithe ar shaoráidí giniúna cumhachta atá ann cheana a athchumhachtú, infheistíochtaí atá dírithe ar shaoráidí giniúna cumhachta atá ann cheana a leathnú nó ar a saolré a fhadú.

2.Beidh feidhm ag mír 1 maidir le hinfheistíochtaí nua i nginiúint leictreachais ó na foinsí seo a leanas:

(a)fuinneamh gaoithe;

(b)grianfhuinneamh;

(c)fuinneamh geoiteirmeach;

(d)hidreachumhacht gan taiscumar;

(e)fuinneamh núicléach;

3.Maidir le scéimeanna tacaíochta praghais dhírigh i bhfoirm conarthaí dhá threo le haghaidh difríochta:

(a)ceapfar iad ionas go ndáilfear an t‑ioncam a bhaileofar nuair a bheidh praghas an mhargaidh os cionn an phraghais ceangail ar gach custaiméir deiridh leictreachais bunaithe ar a sciar tomhaltais (an costas céanna/an t‑aisíoc céanna in aghaidh an MWh arna chaitheamh);

(b)a áirithiú go ndéanfar an t‑ioncam a dháileadh ar na custaiméirí deiridh leictreachais ionas nach gcuirfear deireadh leis na dreasachtaí atá ag tomhaltóirí a dtomhaltas a laghdú nó é a aistriú go tréimhsí ina mbeidh praghsanna leictreachais íseal agus nach mbainfear an bonn den iomaíocht idir soláthróirí leictreachais;

Airteagal 19c

Measúnú ar riachtanais solúbthachta

1.Faoin 1 Eanáir 2025 agus gach dhá bhliain ina dhiaidh sin, déanfaidh údarás rialála gach Ballstáit measúnú agus dréachtóidh sé tuarascáil ar an ngá atá le solúbthacht sa chóras leictreachais ar feadh tréimhse 5 bliana ar a laghad, i bhfianaise an ghá atá ann cinnteacht an tsoláthair a bhaint amach go héifeachtach ó thaobh costais de agus an córas cumhachta a dhícharbónú, agus comhtháthú earnálacha éagsúla á chur san áireamh. Beidh an tuarascáil bunaithe ar na sonraí agus ar na hanailísí arna soláthar ag oibreoirí córas tarchurtha agus dáileacháin an Bhallstáit sin de bhun mhír 2 agus úsáid á baint as an modheolaíocht de bhun mhír 3.

2.Áireofar sa tuarascáil meastóireacht ar an ngá atá le solúbthacht chun leictreachas arna ghiniúint ó fhoinsí in‑athnuaite a chomhtháthú sa chóras leictreachais agus machnamh a dhéanamh, go háirithe, ar an acmhainneacht a bhaineann le solúbthacht neamh-iontaise amhail freagairt don éileamh agus stóráil chun an gá sin a chomhlíonadh, ar leibhéil tarchurtha agus dáileacháin araon. Déanfar idirdhealú sa tuarascáil idir riachtanais solúbthachta séasúracha, laethúla agus in aghaidh na huaire.

3.Soláthróidh oibreoirí córas tarchurtha agus dáileacháin gach Ballstáit na sonraí agus na hanailísí is gá chun an tuarascáil dá dtagraítear i mír 1 a ullmhú don údarás rialála.

4.Déanfaidh ENTSO don Leictreachas agus eintiteas AE do OCDanna oibreoirí córas tarchurtha agus dáileacháin a chomhordú a mhéid a bhaineann leis na sonraí agus na hanailísí atá le soláthar i gcomhréir le mír 2. Déanfaidh siad na nithe seo a leanas go háirithe:

(a)an cineál sonraí agus an fhormáid a chuirfidh na hoibreoirí córas tarchurtha agus dáileacháin ar fáil do na húdaráis rialála a shainiú;

(b)modheolaíocht a fhorbairt ionas go ndéanfaidh oibreoirí córas tarchurtha agus dáileacháin anailís ar na riachtanais solúbthachta, ag cur san áireamh, ar a laghad, gach foinse solúbthachta atá ann cheana agus gach infheistíocht atá beartaithe ar leibhéal an idirnaisc, an tarchuir agus an dáileacháin chomh maith leis an ngá atá ann an córas leictreachais a dhícharbónú.

5.Oibreoidh ENTSO don Leictreachas agus eintiteas AE do OCDanna i ndlúthchomhar le chéile maidir le comhordú na n‑oibreoirí córas tarchurtha agus dáileacháin.

6.Faoin 1 Márta 2024, cuirfidh ENTSO don Leictreachas agus eintiteas AE do OCDanna togra faoi bhráid ACER go comhpháirteach maidir leis na cineálacha sonraí agus formáide atá le cur faoi bhráid na n‑údarás rialála agus maidir leis an modheolaíocht dá dtagraítear i mír 3. Laistigh de 3 mhí ón am a gheobhaidh sé an togra, déanfaidh ACER an togra a ghlacadh nó a leasú. Más leasú a dhéanfar, rachaidh ACER i gcomhairle le ENTSO don Leictreachas agus le heintiteas AE do OCDanna sula nglacfaidh sé na leasuithe. Foilseofar an togra leasaithe ar shuíomh gréasáin ACER.

7.Cuirfidh na húdaráis rialála na tuarascálacha dá dtagraítear i mír 1 faoi bhráid ACER agus foilseoidh siad iad. Laistigh de 12 mhí tar éis dó na tuarascálacha a fháil, eiseoidh ACER tuarascáil ina ndéanfar anailís orthu agus ina soláthrófar moltaí maidir le saincheisteanna a bhfuil ábharthacht trasteorann ag baint leo maidir le torthaí na n‑údarás rialála.

Airteagal 19d

Cuspóir náisiúnta táscach maidir le freagairt don éileamh agus stóráil

Bunaithe ar thuarascáil an údaráis rialála de bhun Airteagal 19c(1), saineoidh gach Ballstát cuspóir náisiúnta táscach maidir le freagairt don éileamh agus stóráil. Léireofar an cuspóir náisiúnta táscach sin freisin i bpleananna comhtháite náisiúnta fuinnimh agus aeráide na mBallstát a mhéid a bhaineann leis an ngné ‘An Margadh Inmheánach Fuinnimh’ i gcomhréir le hAirteagail 3, 4 agus 7 de Rialachán (AE) 2018/1999 agus ina dtuarascálacha comhtháite débhliantúla ar dhul chun cinn i gcomhréir le hAirteagal 17 de Rialachán (AE) 2018/1999.

Airteagal 19e

Scéimeanna tacaíochta solúbthachta

1.Na Ballstáit a chuireann sásra acmhainneachta i bhfeidhm i gcomhréir le hAirteagal 21, breithneoidh siad cur chun cinn rannpháirtíocht na solúbthachta neamh-iontaise, mar atá freagairt don éileamh agus stóráil trí chritéir nó gnéithe breise a thabhairt isteach i gceapadh an tsásra acmhainneachta.

2.I gcás nach leor na bearta a thugtar isteach i gcomhréir le mír 1 chun rannpháirtíocht na solúbthachta neamh-iontaise a chur chun cinn mar atá freagairt don éileamh agus stóráil i sásraí acmhainneachta chun na riachtanais solúbthachta arna sainaithint i gcomhréir le19d a bhaint amach, féadfaidh na Ballstáit scéimeanna tacaíochta solúbthachta a chur i bhfeidhm arb é atá iontu íocaíochtaí don acmhainn atá ar fáil do sholúbthacht neamh-iontaise mar atá freagairt don éileamh agus stóráil.

3.Na Ballstáit nach gcuireann sásra acmhainneachta i bhfeidhm, féadfaidh siad scéimeanna tacaíochta solúbthachta a chur i bhfeidhm arb é atá iontu íocaíochtaí i leith na hacmhainne solúbthachta neamh-iontaise atá ar fáil, mar atá freagairt don éileamh agus stóráil.

Airteagal 19f

Prionsabail dearaidh le haghaidh scéimeanna tacaíochta solúbthachta

Déanfaidh an scéim tacaíochta solúbthachta le haghaidh solúbthacht neamh-iontaise mar atá freagairt don éileamh agus stóráil arna cur i bhfeidhm ag na Ballstáit i gcomhréir le hAirteagal 19e(2) agus (3) an méid seo a leanas:

(a)ní rachaidh sí thar a bhfuil riachtanach chun aghaidh a thabhairt ar na riachtanais solúbthachta shainaitheanta ar bhealach costéifeachtach;

(b)beidh sí teoranta d’infheistíochtaí nua sa tsolúbthacht neamh-iontaise mar atá freagairt don éileamh agus stóráil;

(c)níor cheart go dtabharfaí le tuiscint léi go dtosófaí ar ghiniúint atá bunaithe ar bhreosla iontaise agus atá suite taobh thiar den phointe méadraithe;

(d)soláthraithe acmhainneachta a roghnú trí phróiseas oscailte, trédhearcach, iomaíoch, neamh-idirdhealaitheach agus costéifeachtach;

(e)saobhadh míchuí ar fheidhmiú éifeachtúil na margaí leictreachais a chosc, lena n‑áirítear dreasachtaí oibríochta éifeachtúla agus comharthaí praghais agus neamhchosaint ar éagsúlacht praghsanna agus ar riosca margaidh a chaomhnú;

(f)dreasachtaí a sholáthar chun comhtháthú a dhéanamh sa mhargadh leictreachais ar bhealach margadhbhunaithe agus margadhfhreagrúil, agus saobhadh neamhriachtanach ar na margaí leictreachais á sheachaint san am céanna chomh maith le costais a d’fhéadfadh a bheith ann maidir le comhtháthú córais agus cobhsaíocht eangaí a chur san áireamh;

(g)íosleibhéal rannpháirtíochta sa mhargadh a leagan amach i dtéarmaí fuinnimh ghníomhachtaithe, lena gcuirtear san áireamh sainiúlachtaí teicniúla na stórála agus na freagartha don éileamh;

(h)pionóis iomchuí a chur i bhfeidhm ar sholáthraithe acmhainneachta nach n‑urramaíonn an t‑íosleibhéal rannpháirtíochta sa mhargadh dá dtagraítear i bpointe (g), nó nach leanann dreasachtaí oibríochta agus comharthaí praghsanna éifeachtúla;

(i)go bhfuil sí oscailte do rannpháirtíocht trasteorann.’;

(10) in Airteagal 37(1), cuirtear an méid seo a leanas in ionad phointe (a):

‘(a), agus ríomh acmhainneachta comhordaithe á dhéanamh aige i gcomhréir leis na modheolaíochtaí a forbraíodh de bhun na treoirlíne maidir le leithdháileadh acmhainne fadtréimhseach, na treoirlíne maidir le leithdháileadh acmhainne agus bainistiú ar phlódú agus na treoirlíne maidir le cothromú leictreachais a glacadh ar bhonn Airteagal 18(5) de Rialachán (CE) Uimh. 714/2009;’;

(11) Leasaítear Airteagal 50 mar a leanas:

(a) cuirtear an mhír 4a seo a leanas isteach:

‘4a. Foilseoidh na hoibreoirí córas tarchurtha, ar bhealach soiléir agus trédhearcach, faisnéis maidir leis an acmhainneacht atá ar fáil le haghaidh nasc nua ina limistéir oibríochta faoi seach, lena n‑áirítear i limistéir phlódaithe más féidir freastal ar naisc sholúbtha stórála fuinnimh, agus tabharfaidh siad an fhaisnéis sin cothrom le dáta go rialta, uair sa ráithe ar a laghad.

Cuirfidh oibreoirí córas tarchurtha faisnéis shoiléir thrédhearcach ar fáil d’úsáideoirí an chórais freisin maidir le stádas agus láimhseáil a n‑iarrataí ar nascadh. Cuirfidh siad an fhaisnéis sin ar fáil laistigh de thrí mhí ón iarraidh a thíolacadh’;

(12) in Airteagal 57, cuirtear an mhír 3 seo a leanas leis:

‘3. Oibreoidh na hoibreoirí córas dáileacháin agus na hoibreoirí córas tarchurtha i gcomhar le chéile chun faisnéis a fhoilsiú maidir leis an acmhainneacht atá ar fáil le haghaidh nasc nua ina limistéir oibríochta faoi seach ar bhealach comhsheasmhach agus chun infheictheacht ghráinneach leordhóthanach a thabhairt d’fhorbróirí tionscadal nua fuinnimh agus d’úsáideoirí gréasáin ionchasacha eile.

(13) in Airteagal 59(1), cuirtear an méid seo a leanas in ionad phointe (b):

‘(b), rialacha maidir le leithdháileadh acmhainneachta agus maidir le bainistiú ar phlódú de bhun Airteagal 6 de Threoir (AE) 2019/944 agus Airteagail 7 go 10, 13 go 17, 19 agus 35 go 37 den Rialachán seo lena n‑áirítear rialacha maidir le modheolaíochtaí agus próisis lá roimh ré, modheolaíochtaí agus próisis ionlae agus modheolaíochtaí agus próisis don ríomh todhchaí acmhainneachta, samhlacha eangaí, cumraíocht na gcriosanna tairisceana, athsheoladh agus fritrádáil, algartaim trádála, cúpláil lá amháin roimh ré agus cúpláil ionlae, lena n‑áirítear an fhéidearthacht go ndéanfaidh eintiteas aonair an t‑oibriú, daingne acmhainneachta traslimistéir leithdháilte, dáileadh ioncam ó phlódú, leithdháileadh cearta tarchurtha fadtéarmacha airgeadais ag an aon ardán amháin um leithdháileadh, fálú riosca tarchurtha traschreasach, nósanna imeachta ainmniúcháin, agus leithdháileadh acmhainneachta agus athghabháil na gcostas atá ar acmhainneacht a leithdháileadh agus ar an bplódú a bhainistiú;’;

(14) cuirtear an tAirteagal 69a seo a leanas leis:

Airteagal 69a

Idirghníomhaíocht le reachtaíocht airgeadais an Aontais

Ní mhaolóidh aon ní sa Rialachán seo ar fhorálacha Threoir (AE) 2014/65, Rialachán (AE) 648/2012 agus Rialachán (AE) 600/2014 nuair a bhíonn rannpháirtithe sa mhargadh nó oibreoirí margaidh ag gabháil do ghníomhaíochtaí a bhaineann le hionstraimí airgeadais, go háirithe mar a shainítear faoi Airteagal 4(1)(15) de Threoir (AE) 2014/65.

(15) in Iarscríbhinn I, cuirtear an méid seo a leanas in ionad phointe 1.2:

‘1.2. Déanfar ríomh acmhainneachta comhordaithe do gach tráthchlár leithdháilte’.

Airteagal 2

Leasuithe ar Threoir (AE) 2019/944 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 5 Meitheamh 2019 maidir le rialacha comhchoiteanna don mhargadh inmheánach don leictreachas

Déantar Treoir (AE) 2019/944 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 5 Meitheamh 2019 maidir le rialacha comhchoiteanna don mhargadh inmheánach don leictreachas a leasú mar a leanas:

(1) Leasaítear Airteagal 2 mar a leanas:

(a) cuirtear an méid seo a leanas in ionad phointe (8) agus phointe (49):

‘(8) ciallaíonn ‘custaiméir gníomhach’ custaiméir deiridh, nó grúpa custaiméirí deiridh, a ghníomhaíonn go comhpháirteach agus a ídíonn nó a stórálann leictreachas a ghintear laistigh dá áitreamh atá suite laistigh de theorainneacha cúnga nó leictreachas a fhéinghintear nó a roinntear laistigh d’áitreamh eile atá suite sa chrios tairisceana céanna, nó a dhíolann leictreachas féinghinte nó a ghlacann páirt i scéimeanna solúbthachta nó éifeachtúlachta fuinnimh, ar choinníoll nach iad na gníomhaíochtaí sin a phríomhghníomhaíocht tráchtála ná a phríomhghníomhaíocht ghairmiúil;

‘(49) ciallaíonn ‘seirbhísí coimhdeacha neamh-mhinicíochta’ seirbhís a úsáideann oibreoir córais tarchurtha nó oibreoir córais dáileacháin le haghaidh rialú voltais foistine, instealltaí srutha frithghníomhacha tapa, táimhe le haghaidh cobhsaíocht eangaí áitiúla, sruth gearrchiorcaid agus acmhainneacht athshlánaithe i ndiaidh múchta, acmhainneacht oibríochta oileáin agus buaicscamhadh;’

(b) cuirtear na pointí seo a leanas isteach:

(15a) ciallaíonn ‘conradh soláthair leictreachais ar théarma seasta agus ar phraghas socraithe’ conradh soláthair leictreachais idir soláthróir agus custaiméir deiridh lena ráthaítear na coinníollacha conarthacha céanna, lena n‑áirítear an praghas, agus d’fhéadfadh sé, laistigh de phraghas socraithe, eilimint sholúbtha a áireamh leis, mar shampla athruithe buaicphraghais agus athruithe lasmuigh den bhuaicphraghas;

(10a) ciallaíonn ‘comhroinnt fuinnimh’ uath-ídiú fuinnimh inathnuaite ag custaiméirí gníomhacha:

(a)a ghintear nó a stóráiltear lasmuigh den láthair nó ar láithreáin eatarthu trí shaoráid ar leo í, atá ar léas acu, atá ar cíos go hiomlán nó go páirteach acu; nó

(b)ar chucu a d’aistrigh custaiméir gníomhach eile an ceart sin bíodh sé saor in aisce nó ar phraghas.

(10b) ciallaíonn ‘trádáil idir piaraí’ d’fhuinneamh in‑athnuaite trádáil idir piaraí mar a shainítear i bpointe (18) d’Airteagal 2 de Threoir (AE) 2018/2001.

(24a) ciallaíonn ‘soláthróir na dála deiridh’ soláthróir atá ainmnithe ag Ballstát chun an soláthar leictreachais a ghlacadh ar láimh do chustaiméirí de chuid soláthróra atá scortha d’oibriú;

(2) Cuirtear an méid seo a leanas in ionad Airteagal 4:

‘Airteagal 4

Saor-rogha soláthróra

Áiritheoidh na Ballstáit go mbeidh na custaiméirí uile in ann leictreachas a cheannach óna rogha soláthróra. Áiritheoidh na Ballstáit go mbeidh gach custaiméir saor chun níos mó ná conradh soláthair leictreachais amháin a bheith acu ag an am céanna, agus chun na críche sin go mbeidh custaiméirí i dteideal níos mó ná pointe méadraithe agus billeála amháin a bheith cumhdaithe ag an bpointe nasctha aonair dá n‑áitreabh.’

(3) Leasaítear Airteagal 11 mar a leanas:

(a) cuirtear an méid seo a leanas in ionad an teidil:

‘Teidlíocht ar chonradh ar théarma seasta agus ar phraghas socraithe agus ar chonradh leictreachais praghsála dinimiciúla’;

(b) cuirtear an méid seo a leanas in ionad mhír 1:

1. Áiritheoidh na Ballstáit go bhfágfaidh an creat rialála náisiúnta go mbeidh sé ar chumas soláthróirí conarthaí ar théarma seastaagus ar phraghas seasta agus conarthaí leictreachais praghsála dinimiciúla a thairiscint. Áiritheoidh na Ballstáit gur féidir le custaiméirí deiridh a bhfuil méadar cliste suiteáilte acu iarraidh a dhéanamh chun conradh leictreachais praghsála dinimiciúla a thabhairt i gcrích agus gur féidir le gach custaiméir deiridh iarraidh a dhéanamh chun conradh leictreachais praghsála ar théarma seasta agus ar phraghas socraithe a thabhairt i gcrích, ar conradh é a mhairfidh bliain amháin ar a laghad le soláthróir amháin ar a laghad agus le gach soláthróir a bhfuil níos mó ná 200 000 custaiméir deiridh aige.

1a. Sula ndéanfar aon chonradh a thabhairt i gcrích nó síneadh a chur leis, déanfar achoimre ar na príomhchoinníollacha conarthacha a thabhairt do chustaiméirí deiridh ar shlí fheiceálach agus i bhfriotal a bheidh beacht agus simplí. Áireofar san achoimre sin ar a laghad faisnéis maidir leis an bpraghas iomlán, cur chun cinn, seirbhísí breise, lascainí agus áireofar na cearta dá dtagraítear i bpointí (a), (b), (d), (e) agus (f) d’Airteagal 10(3). Tabharfaidh an Coimisiún treoraíocht ina leith sin.

(d) cuirtear an méid seo a leanas in ionad mhír 2:

2. Áiritheoidh na Ballstáit go gcuirfidh na soláthróirí na custaiméirí deiridh go hiomlán ar an eolas faoi na deiseanna, na costais agus na rioscaí a bhaineann le conarthaí leictreachais praghsála dinimiciúla, agus áiritheoidh siad go mbeidh soláthróirí faoi cheangal faisnéis a thabhairt do na custaiméirí deiridh dá réir, lena n‑áirítear i ndáil leis an ngá go mbeadh méadar leictreachais leormhaith suiteáilte. Déanfaidh na húdaráis rialála faireachán ar fhorbairtí sa mhargadh agus déanfaidh siad measúnú ar na rioscaí a d’fhéadfadh a bheith ag gabháil le táirgí agus seirbhísí nua agus déileálfaidh siad le cleachtais éagóracha.

(4) Cuirtear na hAirteagail seo a leanas isteach:

‘Airteagal 15a’

An ceart chun comhroinnt fuinnimh

1.Tá sé de cheart ag gach teaghlach, fiontar beag agus meánmhéide agus comhlacht poiblí páirt a ghlacadh i gcomhroinnt fuinnimh mar chustaiméirí gníomhacha.

(a)Beidh custaiméirí gníomhacha i dteideal fuinneamh in‑athnuaite a chomhroinnt eatarthu féin bunaithe ar chomhaontuithe príobháideacha nó trí eintiteas dlítheanach.

(b)Féadfaidh custaiméirí gníomhacha úsáid a bhaint as tríú páirtí ar leis saoráid stórála nó saoráid giniúna fuinnimh in‑athnuaite nó a dhéanann í a bhainistiú le haghaidh suiteála, oibrithe, lena n‑áirítear méadrú agus cothabháil, chun comhroinnt fuinnimh a éascú, gan an tríú páirtí sin a mheas mar chustaiméir gníomhach.

(c)Áiritheoidh na Ballstáit maidir leis na custaiméirí gníomhacha atá rannpháirteach i gcomhroinnt fuinnimh:

(d)go bhfuil siad i dteideal an leictreachas comhroinnte a ghlanluacháil lena dtomhaltas méadraithe iomlán laistigh d’eatramh ama nach faide ná an tréimhse réitigh éagothroime agus gan dochar do chánacha, tobhaigh agus muirir ghréasáin is infheidhme;

(e)tairbhiú de chearta agus oibleagáidí uile tomhaltóirí mar chustaiméirí deiridh faoin Treoir seo, ach amháin i gcás comhroinnt fuinnimh idir teaghlaigh a bhfuil acmhainneacht shuiteáilte suas le 10.8 kW agus suas le 50 kW acu i gcás bloic ilárasán ina n‑úsáidtear comhaontuithe trádála idir piaraí;

(f)rochtain a bheith acu ar theimpléid le haghaidh conarthaí ina bhfuil téarmaí agus coinníollacha cothroma agus trédhearcacha le haghaidh comhaontuithe trádála idir piaraí idir teaghlaigh, agus le haghaidh comhaontuithe maidir le saoráidí stórála agus saoráidí giniúna fuinnimh in‑athnuaite a léasú, a fháil ar cíos nó infheistiú iontu chun fuinneamh a roinnt; i gcás coinbhleachtaí a eascraíonn as comhaontuithe den sórt sin, beidh rochtain ag custaiméirí deiridh ar réiteach díospóide lasmuigh den chúirt i gcomhréir le hAirteagal 26;

(g)nach bhfuil siad faoi réir iompraíochta inar chaith rannpháirtithe sa mhargadh, ná a bpáirtithe atá freagrach as cothromú, go héagórach agus go hidirdhealaitheach leo;

(h)go gcuirfear ar an eolas iad go bhféadfaí athruithe a dhéanamh ar chriosanna tairisceana i gcomhréir le hAirteagal 14 de Rialachán (AE) 2019/943 agus go bhfuil an ceart chun fuinneamh a chomhroinnt teoranta do laistigh den chrios tairisceana céanna.

(i)Áiritheoidh na Ballstáit go ndéanfaidh oibreoirí córais tarchurtha nó dáileacháin ábhartha nó comhlachtaí ainmnithe eile an méid seo a leanas:

(j)sonraí méadraithe a bhaineann leis an leictreachas comhroinnte a bhailiú, a bhailíochtú agus a chur in iúl do chustaiméirí deiridh ábhartha agus rannpháirtithe sa mhargadh agus faireachán a dhéanamh ar na sonraí sin, gach mí ar a laghad, agus i gcomhréir le hAirteagal 23;

(k)pointe teagmhála ábhartha a sholáthar chun socruithe maidir le comhroinnt fuinnimh a chlárú, faisnéis a fháil maidir le pointí méadraithe ábhartha, athruithe ar shuíomh agus ar rannpháirtíocht, agus, i gcás inarb infheidhme, modhanna ríofa a bhailíochtú ar bhealach soiléir, trédhearcach agus tráthúil.

2.Déanfaidh na Ballstáit bearta iomchuí agus neamh-idirdhealaitheacha chun a áirithiú gur féidir le teaghlaigh atá buailte ag bochtaineacht fuinnimh agus ag teaghlaigh leochaileacha rochtain a fháil ar scéimeanna comhroinnte fuinnimh. Féadfar bearta tacaíochta airgeadais nó cuóta leithdháilte táirgeachta a áireamh ar na bearta sin.

‘Airteagal 18a

Bainistíocht riosca soláthróirí

1.Áiritheoidh na hÚdaráis Rialála Náisiúnta go mbeidh straitéisí fálaithe iomchuí i bhfeidhm ag soláthróirí agus go gcuirfidh siad chun feidhme iad chun an riosca go dtiocfaidh athruithe ar an soláthar leictreachais mórdhíola a theorannú d’inmharthanacht eacnamaíoch a gconarthaí le custaiméirí, agus san am céanna leachtacht agus comharthaí praghais ó mhargaí gearrthéarmacha a choinneáil ar bun.

2.D’fhéadfadh úsáid comhaontuithe ceannaigh cumhachta a bheith san áireamh i straitéisí fálaithe soláthróirí. I gcás ina bhfuil margaí le haghaidh comhaontuithe ceannaigh cumhachta ann atá forbartha go leordhóthanach agus lenar féidir le hiomaíocht éifeachtach a bheith ann, féadfaidh na Ballstáit a cheangal go gcumhdófar sciar de neamhchosaint riosca soláthróirí ar athruithe ar phraghsanna leictreachais mórdhíola trí úsáid a bhaint as comhaontuithe ceannaigh cumhachta le haghaidh leictreachas arna ghiniúint ó fhoinsí in‑athnuaite fuinnimh atá cothrom le fad a neamhchosanta ar riosca ar thaobh an tomhaltóra, faoi réir dhlí iomaíochta an Aontais a chomhlíonadh.

3.Féachfaidh na Ballstáit le hinrochtaineacht táirgí fálaithe a áirithiú do phobail fuinnimh saoránach agus do chomhphobail fuinnimh inathnuaite.’

(5) cuirtear an tAirteagal XX seo a leanas isteach:

‘Airteagal 27a

Soláthróir na rogha deiridh

1.Ceapfaidh na Ballstáit soláthróirí na rogha deiridh do chustaiméirí teaghlaigh ar a laghad. Ceapfar soláthróirí na rogha deiridh trí nós imeachta cothrom, oscailte, trédhearcach agus neamh-idirdhealaitheach.

2.Na custaiméirí deiridh a aistrítear chuig soláthraithe na dála deiridh, ní chaillfidh siad a gcearta mar chustaiméirí, go háirithe na cearta sin a leagtar síos in Airteagail 4, 10, 11, 12, 14, 18 agus 26.

3.Áiritheoidh na Ballstáit go gcuirfidh soláthróirí na rogha deiridh na téarmaí agus na coinníollacha in iúl go pras do chustaiméirí aistrithe agus áiritheoidh siad leanúnachas rianúil na seirbhíse do na custaiméirí sin ar feadh 6 mhí ar a laghad.

4.Áiritheoidh na Ballstáit go gcuirfear faisnéis agus spreagadh ar fáil do na custaiméirí deiridh aistriú chuig tairiscint mhargadhbhunaithe.

5.Féadfaidh na Ballstáit a cheangal ar sholáthróir na rogha deiridh leictreachas a sholáthar do chustaiméirí teaghlaigh nach bhfaigheann tairiscintí margadhbhunaithe. I gcásanna den sórt sin, beidh feidhm ag na coinníollacha a leagtar amach in Airteagal 5.’

Airteagal 28a

Cosaint ó dhícheangal do chustaiméirí leochaileacha

Áiritheoidh na Ballstáit go gcosnófar custaiméirí leochaileacha ó dhícheangal leictreachais. Soláthrófar an méid sin mar chuid de choincheap na gcustaiméirí leochaileacha de bhun Airteagal 28 (1) den Treoir seo agus gan dochar do na bearta a leagtar amach in Airteagal 10(11).

(6) in Airteagal 27, cuirtear an méid seo a leanas in ionad mhír 1:

‘1. Áiritheoidh na Ballstáit go bhfuil ag gach custaiméir teaghlaigh agus, i gcás ina measann na Ballstáit gurb iomchuí é, ag fiontair bheaga, seirbhís uilíoch, eadhon an ceart chun soláthar leictreachais a fháil atá de cháilíocht shonraithe laistigh dá gcríoch ar phraghsanna iomaíocha atá éasca agus soiléir le cur i gcomparáid le chéile, trédhearcach agus neamh-idirdhealaitheach. Chun soláthar na seirbhíse uilíche a áirithiú, cuirfidh na Ballstáit d’oibleagáid ar na hoibreoirí córais dáileacháin custaiméirí a cheangal lena ngréasáin faoi théarmaí, coinníollacha agus taraifí a shocraítear i gcomhréir leis an nós imeachta a leagtar síos in Airteagal 59(7). Leis an Treoir seo, ní chuirtear cosc ar na Ballstáit a suíomh margaidh a láidriú do chustaiméirí teaghlaigh agus do chustaiméirí neamhtheaghlaigh beaga agus meánmhéide trí na deiseanna tiomsaithe ionadaíochta don aicme sin custaiméirí a chur chun cinn.’

(7) In Airteagal 31, cuirtear an méid seo a leanas in ionad mhír 3:

‘3. Cuirfidh an t‑oibreoir córais dáileacháin ar fáil d’úsáideoirí an chórais an fhaisnéis a theastaíonn uathu chun rochtain éifeachtúil a fháil ar an gcóras, lena n‑áirítear úsáid a bhaint as. Go háirithe, foilseoidh an t‑oibreoir córais dáileacháin, ar bhealach soiléir agus trédhearcach, faisnéis maidir leis an acmhainneacht atá ar fáil le haghaidh nasc nua ina limistéir oibríochta féin, lena n‑áirítear i limistéir phlódaithe más féidir freastal ar naisc sholúbtha stórála fuinnimh, agus tabharfaidh siad an fhaisnéis sin cothrom le dáta go rialta, uair sa ráithe ar a laghad.

Cuirfidh oibreoirí córais dáileacháin faisnéis shoiléir thrédhearcach ar fáil d’úsáideoirí an chórais freisin maidir le stádas agus láimhseáil a n‑iarrataí ar nascadh. Cuirfidh siad an fhaisnéis sin ar fáil laistigh de thrí mhí ón iarraidh a thíolacadh.’

(8) Leasaítear Airteagal 40 mar a leanas:

[a] cuirtear mír nua isteach i ndiaidh mhír 6:

Ní bheidh feidhm ag na ceanglais i míreanna 5 agus 6 maidir leis an táirge buaicscafa a fhaightear i gcomhréir le hAirteagal 7a de Rialachán (AE) 2019/943.

(9) Leasaítear Airteagal 59 mar a leanas:

[a] I mír 1, cuirtear an méid seo a leanas in ionad fhomhír (c):

(c), i ndlúthchomhar leis na húdaráis rialála eile, a áirithiú go gcomhlíonann an t‑aon ardán amháin um leithdháileadh arna bhunú i gcomhréir le Rialachán (AE) 2016/1719, ENTSO don Leictreachas agus eintiteas AE do OCDanna a n‑oibleagáidí faoin Treoir seo, Rialachán (AE) 2019/943, na cóid ghréasáin agus na treoirlínte arna nglacadh de bhun Airteagail 59, 60 agus 61 de Rialachán (AE) 2019/943, agus dlí ábhartha eile de chuid an Aontais, lena n‑áirítear a mhéid a bhaineann le saincheisteanna trasteorann, chomh maith le cinntí ACER, agus neamhchomhlíonadh an aon ardáin amháin um leithdháileadh, ENTSO don Leictreachas agus eintiteas AE do OCDanna lena n‑oibleagáidí faoi seach a shainaithint go comhpháirteach; i gcás nach mbeidh na húdaráis rialála in ann teacht ar chomhaontú laistigh de thréimhse ceithre mhí tar éis tús a chur le comhairliúcháin chun neamhchomhlíonadh a shainaithint go comhpháirteach, déanfar an t‑ábhar a tharchur chuig ACER le haghaidh cinnidh, de bhun Airteagal 6(10) de Rialachán (AE) 2019/942;

[b] I mír 1, cuirtear an méid seo a leanas in ionad fhomhír (z):

(z) Beidh na dualgais seo a leanas ar an údarás rialála: faireachán a dhéanamh laistigh de thréimhse réasúnta i gcomhréir le hAirteagal 58(d) ar dheireadh a chur le bacainní gan údar agus ar shrianta ar fhorbairt tomhaltais leictreachais fhéinghinte agus pobal fuinnimh saoránach, lena n‑áirítear bacainní a bhaineann le giniúint sholúbtha dáilte fuinnimh a nascadh.

[c] cuirtear an méid seo a leanas in ionad mhír 4:

4. An t‑údarás rialála atá suite sa Bhallstáit ina bhfuil a shuíomh ag an aon ardán amháin um leithdháileadh, ag ETSO don Leictreachas nó ag eintiteas AE do OCDanna, beidh de chumhacht aige pionóis éifeachtacha, chomhréireacha agus athchomhairleacha a fhorchur ar na heintitis sin i gcás nach gcomhlíonann siad a n‑oibleagáidí faoin Treoir, faoi Rialachán (AE) 2019/943 nó faoi aon chinneadh ábhartha ón údarás rialála nó ó ACER atá ceangailteach ó thaobh dlí, nó moladh a dhéanamh go ngearrfadh cúirt inniúil pionóis den sórt sin orthu.

(10) cuirtear an tAirteagal 66a seo a leanas isteach

‘Airteagal 66a

Rochtain ar fhuinneamh inacmhainne le linn géarchéim praghsanna leictreachais

1.Féadfaidh an Coimisiún, le cinneadh, a dhearbhú go bhfuil géarchéim praghsanna leictreachais réigiúnach nó uile-Aontais ann, má chomhlíontar na coinníollacha seo a leanas:

(a)praghsanna an‑ard i margaí mórdhíola leictreachais dhá uair go leith ar a laghad an meánphraghas sna 5 bliana roimhe sin, praghas a mheastar a bheidh ann fós ar feadh 6 mhí ar a laghad;

(b)méaduithe géara 70 % ar a laghad ar phraghsanna miondíola leictreachais, praghsanna a mheastar a bheidh ann fós ar feadh 6 mhí ar a laghad; agus

(c)tá tionchar diúltach ag na méaduithe ar phraghsanna leictreachais ar an ngeilleagar i gcoitinne.

2.Sonróidh an Coimisiún ina chinneadh lena ndearbhaítear géarchéim praghsanna leictreachais réigiúnach nó uile-Aontais tréimhse bhailíochta an chinnidh sin, ar tréimhse í a d’fhéadfadh a bheith ann ar feadh tréimhse suas le bliain amháin.

3.I gcás ina mbeidh cinneadh glactha ag an gCoimisiún de bhun mhír 1, féadfaidh na Ballstáit, ar feadh ré bhailíocht an chinnidh sin, idirghabhálacha poiblí spriocdhírithe i socrú praghsanna a chur i bhfeidhm chun leictreachas a sholáthar d’fhiontair bheaga agus mheánmhéide. Maidir le hidirghabhálacha poiblí den sórt sin:

(a)beidh sé teoranta do 70 % ar a mhéid de thomhaltas an tairbhí le linn thréimhse chéanna na bliana roimhe sin agus coinneoidh sé dreasacht chun an t‑éileamh a laghdú;

(b)na coinníollacha a leagtar amach in Airteagal 5(4) agus (7) a chomhlíonadh;

(c)i gcás inarb ábhartha, na coinníollacha a leagtar amach i mír 4 a chomhlíonadh.

4.I gcás ina bhfuil cinneadh glactha ag an gCoimisiún de bhun mhír 1, féadfaidh na Ballstáit, ar feadh thréimhse bhailíocht an chinnidh sin, de mhaolú ar Airteagal 5(7), pointe (c), agus idirghabhálacha poiblí spriocdhírithe á gcur i bhfeidhm acu i socrú na bpraghsanna do sholáthar an leictreachais de bhun Airteagal 5(6) nó mhír 3 den Airteagal seo, praghas don soláthar leictreachais atá faoi bhun an chostais a shocrú go heisceachtúil agus go sealadach ar choinníoll go gcomhlíontar na coinníollacha seo a leanas:

(a)ní bhaineann an praghas atá socraithe do theaghlaigh ach le 80 % ar a mhéad de thomhaltas airmheánach teaghlach agus coinníonn sé dreasacht chun an t‑éileamh a laghdú;

(b)ní dhéantar aon idirdhealú idir soláthróirí;

(c)tugtar cúiteamh do sholáthróirí as soláthar a dhéanamh faoi bhun costais; agus

(d)tá gach soláthróir i dteideal tairiscintí a sholáthar ar phraghas an tsoláthair leictreachais atá faoi bhun an chostais ar an mbonn céanna.

(11) in Airteagal 71, cuirtear an méid seo a leanas in ionad mhír 1:

‘1. Déanfaidh na Ballstáit na dlíthe, na rialacháin agus na forálacha riaracháin is gá chun Airteagal 2 pointe 8 agus pointe 49, Airteagail 3 agus 5, Airteagal 6(2) agus (3), Airteagal 7(1), pointe (j) agus pointe (l) d’Airteagal 8(2), Airteagal 9(2), Airteagal 10(2) go (12), Airteagal 11(3) agus (4), Airteagail 12 go 24, Airteagail 26, 28 agus 29, Airteagal 31(1), (2) agus (4) go (10) a chomhlíonadh; Airteagail 32 go 34 agus 36, Airteagal 38(2), Airteagail 40 agus 42, pointe (d) d’Airteagal 46(2), Airteagail 51 agus 54, Airteagail 57 go 58, Airteagal 59(1) pointí (a), (b) agus (d) go (y), Airteagal 59(2) agus (3), Airteagal 59(5) go (10), Airteagail 61 go 63, pointí (1) go (3), (5)(b) agus (6) d’Airteagal 70 agus Iarscríbhinní I agus II faoin 31 Nollaig 2020. Cuirfidh siad téacs na mbeart sin in iúl don Choimisiún láithreach.

Déanfaidh na Ballstáit na forálacha reachtaíochta, rialúcháin agus riaracháin is gá chun na pointí seo a leanas a chomhlíonadh:

(a) pointe (5)(a) d’Airteagal 70 faoin 31 Nollaig 2019;

(b) pointe (4) d’Airteagal 70 faoin 25 Deireadh Fómhair 2020.

Na dlíthe, na rialacháin agus na forálacha riaracháin is gá chun Airteagal 2 pointí 10a, 10b, 15a, 24a, Airteagal 4, Airteagal 11(1), (1a) agus (2), Airteagal 15a, Airteagal 18a, Airteagal 27(1), Airteagal 27a, Airteagal 28a, Airteagal 31(3), Airteagal 40(7), Airteagal 59(1) pointí (c) agus (z), Airteagal 59(4) agus Airteagal 66a a chomhlíonadh, déanfaidh na Ballstáit iad a thabhairt i bhfeidhm faoi cheann sé mhí tar éis theacht i bhfeidhm an Rialacháin seo.

Nuair a ghlacfaidh na Ballstáit na forálacha sin, beidh tagairt iontu don Treoir seo nó beidh tagairt den sórt sin ag gabháil leo tráth a bhfoilsithe oifigiúil. Áireofar iontu freisin ráiteas go ndéanfar tagairtí don Treoir a aisghairtear leis an Treoir seo i bhforálacha reachtaíochta, rialúcháin agus riaracháin atá ann cheana a fhorléiriú mar thagairtí don Treoir seo. Is iad na Ballstáit a chinnfidh an bealach le tagairt den sórt sin a dhéanamh agus conas a dhéanfar an ráiteas sin a leagan amach.’

Airteagal 3

Leasú ar Threoir (AE) 2018/2001 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 11 Nollaig 2018 maidir le húsáid fuinnimh ó fhoinsí inathnuaite a chur chun cinn

Leasaítear Treoir (AE) 2018/2001 mar a leanas:

(1) Leasaítear Airteagal 4(3) mar a leanas:

(a) cuirtear an méid seo a leanas in ionad an dara fomhír:

‘Chun na críche sin, maidir le scéimeanna tacaíochta praghais dhírigh, deonófar tacaíocht i bhfoirm préimhe margaidh, a d’fhéadfadh a bheith, inter alia, ar scála aistritheach nó ina préimh shocraithe. Ní bheidh feidhm ag an abairt seo maidir le tacaíocht do leictreachas ó na foinsí inathnuaite a liostaítear in Airteagal 19b(2) de Rialachán (AE) 2019/944, a bhfuil feidhm ag Airteagal 19b(1) den Rialachán sin maidir leis.’

(2) in Airteagal 36, cuirtear an méid seo a leanas in ionad mhír 1:

‘1. Na forálacha reachtaíochta, rialúcháin nó riaracháin is gá chun Airteagail 2 go 13, 15 go 31, 37 agus Iarscríbhinní II, III agus V go IX a chomhlíonadh, déanfaidh na Ballstáit iad a thabhairt i bhfeidhm faoin 30 Meitheamh 2021. Mar sin féin, na dlíthe, rialacháin agus forálacha riaracháin is gá chun Airteagal 4(3), an dara fomhír, a chomhlíonadh, déanfaidh na Ballstáit iad a thabhairt i bhfeidhm faoi cheann [sé mhí tar éis theacht i bhfeidhm an Rialacháin seo].

Cuirfidh siad téacs na bhforálacha sin in iúl don Choimisiún láithreach.

Nuair a ghlacfaidh na Ballstáit na bearta sin, beidh tagairt iontu don Treoir seo nó beidh tagairt den sórt sin ag gabháil leo tráth a bhfoilsithe oifigiúil. Áireofar iontu freisin ráiteas go ndéanfar tagairtí don Treoir a aisghairtear leis an Treoir seo i bhforálacha reachtaíochta, rialúcháin agus riaracháin atá ann cheana a fhorléiriú mar thagairtí don Treoir seo. Is iad na Ballstáit a chinnfidh an bealach le tagairt den sórt sin a dhéanamh agus conas a dhéanfar an ráiteas sin a leagan amach.’

Airteagal 4

Leasuithe ar Rialachán (AE) 2019/942 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 5 Meitheamh 2019 lena mbunaítear Gníomhaireacht an Aontais Eorpaigh um Chomhar idir Rialálaithe Fuinnimh

Leasaítear Rialachán (AE) 2019/942 mar a leanas:

(1) Leasaítear Airteagal 2 mar a leanas:

(a) cuirtear an méid seo a leanas in ionad phointe (a):

‘(a) tuairimí agus moltaí a eisiúint a dhíreofar ar oibreoirí córas tarchurtha, ENTSO don Leictreachas, ENTSO don Ghás, Eintiteas AE do OCDanna, an t‑aon ardán amháin um leithdháileadh arna bhunú i gcomhréir le Rialachán (AE) 2016/1719, lárionaid chomhordúcháin réigiúnacha agus oibreoirí ainmnithe sa mhargadh leictreachais, maidir leis na modheolaíochtaí, na téarmaí agus na coinníollacha a fhormheas i gcomhréir le hAirteagal 4(4), Airteagal 5(2), (3) agus (4); maidir le hathbhreithnithe ar chriosanna tairisceana dá dtagraítear in Airteagal 5(7); maidir le saincheisteanna teicniúla dá dtagraítear in Airteagal 6(1); maidir le headráin idir rialtóirí i gcomhréir le hAirteagal 6(10); a bhaineann le lárionaid chomhordúcháin réigiúnacha dá dtagraítear in Airteagal 7(2), pointe (a); maidir le modheolaíochtaí agus ríomhanna agus sonraíochtaí teicniúla dá dtagraítear in Airteagal 9(1) a fhormheas agus a leasú; maidir le modheolaíochtaí dá dtagraítear in Airteagal 9(3) a fhormheas agus a leasú; maidir le díolúintí dá dtagraítear in Airteagal 10; maidir le bonneagar dá dtagraítear in Airteagal 11 pointe (d); maidir le hábhair a bhaineann le sláine agus trédhearcacht an mhargaidh mórdhíola de bhun Airteagal 12;’

(b) cuirtear an méid seo a leanas in ionad phointe (d):

‘(d) cinntí aonair a eisiúint maidir le soláthar faisnéise i gcomhréir le hAirteagal 3(2), le hAirteagal 7(2),pointe (b) agus le hAirteagal 8, pointe (c); maidir leis na modheolaíochtaí, na téarmaí agus na coinníollacha a fhormheas i gcomhréir le hAirteagal 4(4), Airteagal 5(2), (3) agus (4); maidir le hathbhreithnithe ar chriosanna tairisceana dá dtagraítear in Airteagal 5(7); maidir le saincheisteanna teicniúla dá dtagraítear in Airteagal 6(1); maidir le headráin idir rialtóirí i gcomhréir le hAirteagal 6(10); a bhaineann le lárionaid chomhordúcháin réigiúnacha dá dtagraítear in Airteagal 7(2), pointe (a); maidir le modheolaíochtaí agus ríomhanna agus sonraíochtaí teicniúla dá dtagraítear in Airteagal 9(1) a fhormheas agus a leasú; maidir le modheolaíochtaí dá dtagraítear in Airteagal 9(3) a fhormheas agus a leasú; maidir le díolúintí dá dtagraítear in Airteagal 10; maidir le bonneagar dá dtagraítear in Airteagal 11, pointe (d); maidir le hábhair a bhaineann le sláine agus trédhearcacht an mhargaidh mórdhíola de bhun Airteagal 12, maidir le tograí ó ENTSO don leictreachas a fhormheas agus a leasú a bhaineann leis na moil fhíorúla réigiúnacha de bhun Airteagal 5(9); agus maidir le tograí ó ENTSO don Leictreachas agus ó eintiteas AE do OCDanna a fhormheas agus a leasú a bhaineann leis an modheolaíocht a bhaineann leis na sonraí agus an anailís atá le soláthar a mhéid a bhaineann leis na riachtanais solúbthachta de bhun Airteagal 5(10). ‘;

(2) in Airteagal 3(2), cuirtear an ceathrú fomhír seo a leanas leis:

‘Beidh feidhm ag an mír seo freisin maidir leis an aon ardán amháin um leithdháileadh arna bhunú i gcomhréir le Rialachán (AE) 2016/1719.’;

(3) in Airteagal 4, cuirtear an mhír 9 seo a leanas leis:

‘9. Beidh feidhm ag míreanna 6, 7 agus 8 freisin maidir leis an aon ardán amháin um leithdháileadh arna bhunú i gcomhréir le Rialachán (AE) 2016/1719.’;

(4) in Airteagal 5(8), cuirtear an dara fomhír seo a leanas isteach:’;

Déanfaidh ACER faireachán ar an aon ardán amháin um leithdháileadh arna bhunú i gcomhréir le Rialachán (AE) 2016/1719.

(5) In Airteagal 5, cuirtear an mhír 9 seo a leanas leis:

‘9. Déanfaidh ACER an togra ó ENTSO don leictreachas a fhormheas agus, i gcás inar gá, a leasú maidir leis na moil fhíorúla réigiúnacha a bhunú don réamh-mhargadh de bhun Airteagal 9(2) de Rialachán (AE) 2019/943.’

(6) In Airteagal 5, cuirtear an mhír 10 seo a leanas leis:

‘10. Déanfaidh ACER an togra comhpháirteach ó ENTSO don Leictreachas agus ó eintiteas AE do OCDanna a bhaineann leis an modheolaíocht a bhaineann leis na sonraí agus an anailís atá le soláthar a mhéid a bhaineann leis na riachtanais solúbthachta de bhun Airteagal 19e(5) de Rialachán (AE) 2019/943 a fhormheas agus, i gcás inar gá, a leasú.’

(7) In Airteagal 15, cuirtear an mhír 5 seo a leanas leis:

‘5. Eiseoidh ACER tuarascáil ina ndéanfar anailís ar na measúnuithe náisiúnta ar na riachtanais solúbthachta agus ina soláthrófar moltaí maidir le saincheisteanna a bhfuil ábharthacht trasteorann ag baint leo i ndáil le torthaí na n‑údarás rialála de bhun Airteagal 19e(6) de Rialachán (AE) 2019/943.’;

Airteagal 5
Teacht i bhfeidhm

Tiocfaidh an Rialachán seo i bhfeidhm an [xxx] lá tar éis lá a fhoilsithe in Iris Oifigiúil an Aontais Eorpaigh.

Beidh an Rialachán seo ina cheangal go huile agus go hiomlán agus beidh sé infheidhme go díreach i ngach Ballstát.

Arna dhéanamh in Strasbourg,

Thar ceann Pharlaimint na hEorpa Thar ceann na Comhairle

An tUachtarán An tUachtarán

RÁITEAS AIRGEADAIS REACHTACH ‘GNÍOMHAIREACHTAÍ’

1.LEAGAN AMACH AN TOGRA/TIONSCNAIMH

1.1.Teideal an togra/tionscnaimh

1.2.Réimsí beartais lena mbaineann

1.3.Baineann an togra/tionscnamh le:

1.4.Cuspóirí

1.4.1.Cuspóirí ginearálta

1.4.2.Cuspóirí sonracha

1.4.3.An toradh agus an tionchar a bhfuil súil leo

1.4.4.Táscairí feidhmíochta

1.5.Forais an togra/tionscnaimh

1.5.1.Na ceanglais is gá a chomhlíonadh sa ghearrthéarma nó san fhadtéarma, lena n‑áirítear amlíne mhionsonraithe maidir le cur chun feidhme céimneach an tionscnaimh

1.5.2.Breisluach a bhaineann le rannpháirteachas an Aontais (d’fhéadfadh an breisluach a bheith ann mar thoradh ar fhachtóirí éagsúla, e.g. gnóthachain de thoradh comhordú, deimhneacht dhlíthiúil, breis éifeachtachta nó comhlántachtaí). Chun críocha an phointe seo, is é a chiallaíonn ‘breisluach a bhaineann le rannpháirteachas an Aontais’ an luach a thagann as idirghabháil an Aontais ar luach é atá sa bhreis ar an luach a bheadh ann dá mbeadh na Ballstáit ag feidhmiú leo féin.

1.5.3.Ceachtanna a foghlaimíodh ó thaithí eile den sórt sin san am a chuaigh thart

1.5.4.Comhoiriúnacht don Chreat Airgeadais Ilbhliantúil agus sineirgíochtaí a d’fhéadfadh a bheith ann le hionstraimí iomchuí eile

1.5.5.Measúnú ar na roghanna éagsúla maoinithe atá ar fáil, lena n‑áirítear na féidearthachtaí athshannadh a dhéanamh

1.6.Fad agus tionchar airgeadais an togra/tionscnaimh

1.7.Na modhanna atá beartaithe chun an buiséad a chur chun feidhme

2.BEARTA BAINISTÍOCHTA

2.1.Rialacha faireacháin agus tuairiscithe

2.2.Córais bainistíochta agus rialaithe

2.2.1.An bonn cirt atá leis na modhanna bainistíochta, le sásraí cur chun feidhme an chistithe, leis na módúlachtaí íocaíochta agus leis an straitéis rialaithe atá beartaithe

2.2.2.Faisnéis faoi na rioscaí a aithníodh agus na córais rialaithe inmheánacha a cuireadh ar bun chun na rioscaí a mhaolú

2.2.3.Meastachán ar chost‑éifeachtúlacht na rialuithe agus an bonn cirt atá leis sin (cóimheas ‘costais rialaithe ÷ luach na gcistí gaolmhara arna mbainistiú’) agus measúnú ar an leibhéal riosca earráide a mheastar a bheidh ann (tráth an íocaíocht a dhéanamh agus tráth an clár a dhúnadh)

2.3.Bearta chun calaois agus neamhrialtachtaí a chosc

3.AN TIONCHAR AIRGEADAIS A MHEASTAR A BHEIDH AG AN TOGRA/TIONSCNAMH

3.1.Ceannteidil an chreata airgeadais ilbhliantúil agus na línte buiséid ar a n‑imreofar tionchar

3.2.An tionchar airgeadais a mheastar a bheidh ag an togra ar leithreasuithe

3.2.1.Achoimre ar an tionchar a mheastar a bheidh aige ar leithreasuithe faoi chomhair oibríochtaí

3.2.2.An t‑aschur a mheastar a chisteofar le leithreasuithe faoi chomhair oibríochtaí

3.2.3.Achoimre ar an tionchar a mheastar a bheidh aige ar leithreasuithe de chineál riaracháin

3.2.3.1.Na hacmhainní daonna a mheastar a bheidh riachtanach

3.2.4.Comhoiriúnacht don chreat airgeadais ilbhliantúil reatha

3.2.5.Ranníocaíochtaí ó thríú páirtithe

3.3.An tionchar a mheastar a bheidh ar ioncam

RÁITEAS AIRGEADAIS REACHTACH ‘GNÍOMHAIREACHTAÍ’

1. LEAGAN AMACH AN TOGRA/TIONSCNAIMH

1.1. Teideal an togra/tionscnaimh

Rialachán (AE) ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle lena leasaítear Rialachán (AE) 2019/943, Treoir (AE) 2019/944, Treoir (AE) 2018/2001 agus Rialachán (AE) 2019/942 chun dearadh mhargadh leictreachais an Aontais a fheabhsú.

1.2. Réimsí beartais lena mbaineann

An réimse beartais: Fuinneamh

Gníomhaíocht: An Comhaontú Glas don Eoraip

1.3. Baineann an togra le

X beart nua

 beart nua a leanann treoirthionscadal/réamhbheart 29

X síneadh ar bheart atá ann cheana

 beart nó bearta a chumasc i dtreo beart eile/beart nua

1.4. Cuspóirí

1.4.1. Cuspóirí ginearálta

Féach an meabhrán míniúcháin

1.4.2. Cuspóirí sonracha

Tá na cuspóirí sonracha seo a leanas dírithe ar na cuspóirí sin a dtugtar aghaidh orthu leis na forálacha lena n‑éilítear acmhainní breise do ACER agus do Ard-Stiúrthóireacht an Fhuinnimh.

Cuspóir sonrach Uimh. 1:

Réamh-mhargaí a éascú. Na moil trádála réamh-mhargaí nua a shainiú.

Cuspóir sonrach Uimh. 2:

Réitigh solúbthachta a sholáthar, go háirithe freagairt don éileamh

Cuspóir sonrach Uimh. 3:

Fálú soláthraithe agus rialacha cothroma a áirithiú a mhéad agus a bhaineann sé le soláthróirí na rogha deiridh. Ceart chun comhroinnt fuinnimh a thabhairt do chustaiméirí.

1.4.3. An toradh agus an tionchar a bhfuil súil leo

Sonraigh an tionchar a bheadh ag an togra/tionscnamh ar na tairbhithe/grúpaí ar a bhfuil sé dírithe.

Leis na hacmhainní breise sin, beidh ACER agus Ard-Stiúrthóireacht an Fhuinnimh in ann na cúraimí is gá a chomhlíonadh chun a sainordú a chomhlíonadh faoi reachtaíocht an Aontais de réir na gceanglas atá sa togra seo.

1.4.4. Táscairí feidhmíochta

Sonraigh na táscairí chun faireachán a dhéanamh ar dhul chun cinn agus ar ghnóthachain.

Féach an meabhrán míniúcháin a mhéad agus a bhaineann sé le faireachán a dhéanamh ar dhul chun cinn agus ar bhaint amach an tionscnaimh.

(a) Éifeachtacht agus tráthúlacht: ba cheart leis na táscairí ceadú d’fhaireachán a dhéanamh ar fheidhmíocht trí fhaisnéis maidir le dul chun cinn a chur ar fáil go rialta agus maidir lena bhfuil bainte amach feadh na clárthréimhse.

(b) Éifeachtúlacht: ba cheart próisis a bharrfheabhsú chun sonraí a bhailiú agus a phróiseáil, agus iarrataí ar fhaisnéis nach bhfuil gá leo nó atá dúblach á seachaint.

(d) Soiléireacht: ba cheart táscairí a sheachadadh i bhfoirm shoiléir intuigthe, le meiteashonraí tacaíochta agus i bhfoirm a éascaíonn léirmhíniú ceart agus cumarsáid fhiúntach.

1.5. Forais an togra/tionscnaimh

1.5.1. Na ceanglais is gá a chomhlíonadh sa ghearrthéarma nó san fhadtéarma, lena n‑áirítear amlíne mhionsonraithe maidir le cur chun feidhme céimneach an tionscnaimh

Sa mheasúnú seo a leanas, a mhéad a bhaineann sé le ACER, cuirtear san áireamh na meastacháin ar riachtanais acmhainní in 2023 le haghaidh cúraimí inchomparáide mar a shainaithin comhairleoir neamhspleách in 2020/2021.

Cuspóir sonrach Uimh. 1: Na moil trádála réamh-mhargaí nua a shainiú (Airteagal 9):

Tugtar isteach foráil nua lena gceanglaítear ar ENTSO-E togra a chur faoi bhráid ACER maidir le moil fhíorúla a bhunú don réamh-mhargadh. Déanfaidh ACER an togra a fhormheas nó a leasú laistigh de 6 mhí. Nuair a bheidh moil fhíorúla den sórt sin bunaithe, is féidir a bheith ag súil leis go mbeidh ar ACER leanúint ar aghaidh d’fhaireachán a dhéanamh orthu. Beidh ról ag ACER freisin i bhforfheidhmiú a dhéanamh ar aon easpa comhréireachta a dhéanfaidh an t‑aon ardán amháin um leithdháileadh le reachtaíocht an Aontais.

ACER

Is den ríthábhacht an dearadh a bheidh ag mol den sórt sin le go mbeidh siad in ann réamh-leachtacht a mhealladh agus na táirgí criosacha a athsholáthar. Is athrú paraidíme suntasach atá i gceist leis an samhail ‘crios go mol’ i gcomparáid leis an dearadh atá ann faoi láthair. Go háirithe, beidh na cúraimí nua seo a leanas le déanamh:

Dearadh (lena n‑áirítear staidéir mhionsonraithe) maidir le praghasmhúnlú na mol réamhthrádála (na Croí-mhoil agus na Moil Nordacha ar a laghad, agus cinn eile freisin b’fhéidir) chomh maith le modheolaíocht nua ar an topaic a fhormheas

Dearadh (lena n‑áirítear staidéir mhionsonraithe) ar chearta tarchurtha fadtéarmacha atá le tairiscint (raon geografach agus dearadh)

Cinntí féideartha maidir le deiseanna fálaithe a eascraíonn as na ceanglais nua tar éis géaruithe ó ÚRNnna

Gníomhaíochtaí faireacháin atá nasctha le dearadh na mol nua (méideanna LTTR, leachtacht na mol, luacháil LTTR, ...)

I bhfianaise thábhacht mhéadaitheach na réamh-mhargaí meastar go mbeidh FTE amháin ar a laghad de dhíth le haghaidh obair a bhaineann moil fhíorúla agus an t‑aon ardán amháin um leithdháileadh.

ENER

Ós rud é go dtiocfaidh méadú ar thábhacht na réamh-mhargaí agus go ndéanfaidh siad comhlánú ar mhargaí leictreachais, gan ionad na margaí sin a thógáil, thar thréimhsí níos giorra (lá roimh ré, idirlae, cothromú) meastar go mbeidh ualach oibre nua do ENER de FTE amháin chun cur chun feidhme cuí na bhforálacha nua a áirithiú.

Cuspóir sonrach Uimh. 2: Réitigh solúbthachta a sholáthar, go háirithe freagairt don éileamh

Gach dhá bhliain déanfaidh údarás rialála gach Ballstáit measúnú agus dréachtóidh sé tuarascáil maidir leis an ngá atá le solúbthacht sa chóras leictreachais bunaithe ar shonraí agus ar anailísí ó oibreoirí líonraí. Déanfaidh ENTSO-E agus eintiteas AE do OCDanna comhordú ar na hoibreoirí líonra i ndáil leis na sonraí sin agus na hanailísí sin. Chuige sin molfaidh ENTSO-E agus eintiteas AE do OCDanna modheolaíocht. Déanfaidh ACER an togra a fhormheas nó a leasú laistigh de 6 mhí. Déanfaidh na húdaráis rialála a measúnuithe náisiúnta a chur faoi bhráid ACER. Déanfaidh ACER tuarascáil a eisiúint ansin laistigh de 12 mhí.

Socróidh na Ballstáit cuspóir náisiúnta le haghaidh na freagartha don éileamh agus cuirfidh siad san áireamh iad ina a bPleananna Náisiúnta Fuinnimh agus Aeráide. Na Ballstáit sin a chuireann sásra acmhainneachta i bhfeidhm, déanfaidh siad an fhreagairt don éileamh a mheas i ndearadh a sásra acmhainneachta. Sonraítear i bhforálacha eile cathain is féidir tacaíocht airgeadais a thabhairt do scéimeanna tacaíochta solúbthachta agus na prionsabail ó thaobh an dearaidh de do scéimeanna den sórt sin.

Tá forálacha nua a bhaineann leis an gcuspóir sonrach seo freisin a tugadh isteach a bhaineann le ‘táirgí buaicscafa’ agus maidir le sonraí ó ghairis mhéadraithe a úsáid.

ACER

Is féidir a bheith ag súil leis go mbeidh an t‑ualach oibre ar ACER as an mhodheolaíocht a bhaineann le sonraí agus anailís ar riachtanais solúbthachta a fhormheas nó a leasú cosúil leis an ualach chun formheas nó leasú a dhéanamh a dhréacht‑mhodheolaíocht ENTSO-E don Mheasúnú Eorpach um Leormhaitheas Acmhainní, agus go mbeidh 0,75 FTE de dhíth dá bharr. Is féidir a bheith ag súil leis go mbeidh an t‑ualach oibre ar ACER as an tuarascáil maidir le solúbthacht a ullmhú gach dá bhliain cosúil leis an ualach don tuarascáil dhébhliantúil dea-chleachtais maidir le taraifí tarchurtha agus dáileacháin de bhun Airteagal 18(9) de Rialachán (AE) 2019/943, agus go mbeidh 0,5 FTE de dhíth dá bharr. Is féidir a bheith ag súil le hualach oibre breise i ngeall ar an tionchar a bheadh ag éascú réiteach solúbthachta ar an measúnú ar leormhaitheas acmhainní: is dócha go dtiocfaidh méadú ar ualach oibre ACER a bhaineann leis an Measúnú Eorpach um Leormhaitheas Acmhainní. Thairis sin, sa chás nach gcomhlíonfaidh ENTSO-E nó eintiteas AE do OCDanna a n‑oibleagáidí faoi dhlí an Aontais, féadfaidh sé go mbeidh ar ACER faisnéis a iarraidh le Cinneadh de bhun Airteagal 3(2) nó d’fhéadfadh sé go mbeadh ar ACER, in éineacht leis na rialálaithe náisiúnta, gníomh a dhéanamh de bhun Airteagal 4(6) go hAirteagal 4(8) de Rialachán (AE) 2019/942. Dá bhrí sin, meastar go bhfuil gá le 2 FTE ar an iomlán chun cuspóir sonrach 2 a chur chun feidhme.

ENER

Fágfaidh cuspóir sonrach 2 go mbeidh measúnú an Choimisiúin ar shásraí acmhainneachta (an plean cur chun feidhme a bhíonn ag teastáil roimh ré chomh maith leis an bpróiseas Státchabhrach araon) níos casta. Lena chois sin, déanfaidh na Ballstáit cuspóirí náisiúnta a thuairisciú maidir le freagairt don éileamh faoi phróiseas an Phlean Náisiúnta Fuinnimh agus Aeráide, faisnéis a bheidh le próiseáil ag an gCoimisiún. Dá bhrí sin, meastar go gcruthóidh sin ualach oibre nua do ENER a bheidh cothrom le FTE amháin san iomlán.

Cuspóir sonrach Uimh. 3: Fálú soláthraithe agus rialacha cothroma a áirithiú a mhéad agus a bhaineann sé le soláthróirí na rogha deiridh. Ceart chun comhroinnt fuinnimh a thabhairt do chustaiméirí.

ACER

Ní bhaineann le hábhar

ENER

Áirítear le cuspóir sonrach Uimh. 3 rialacha nua sa Treoir maidir le Leictreachas ar gá don Choimisiún faireachán a dhéanamh ar a dtrasuí agus ar a gcur chun feidhme cuí ag na Ballstáit. Thairis sin, ós rud é go bhfuil baint dhíreach aige le custaiméirí, d’fhéadfadh sé go mbeidh líon suntasach gearán, litreacha srl. ann mar gheall air. Dá bhrí sin, meastar go gcruthóidh sin ualach oibre nua do ENER a bheidh cothrom le FTE amháin san iomlán.

Forchostais

ACER

Ní chuimsítear forchostas sna coibhéisí lánaimseartha breise sin mar a thuairiscítear thuas. FTE breise amháin, AST a rachaidh in ionad baill foirne eatramhacha atá fostaithe sa Roinn Seirbhísí Corparáideacha más féidir. ENER

Ní bhaineann le hábhar

1.5.2. Breisluach a bhaineann le rannpháirteachas an Aontais (d’fhéadfadh an breisluach a bheith ann mar thoradh ar fhachtóirí éagsúla, e.g. gnóthachain de thoradh comhordú, deimhneacht dhlíthiúil, breis éifeachtachta nó comhlántachtaí). Chun críocha an phointe seo, is é a chiallaíonn ‘breisluach a bhaineann le rannpháirteachas an Aontais’ an luach a thagann as idirghabháil an Aontais ar luach é atá sa bhreis ar an luach a bheadh ann dá mbeadh na Ballstáit ag feidhmiú leo féin.

Féach an meabhrán míniúcháin

1.5.3. Ceachtanna a foghlaimíodh ó thaithí eile den sórt sin san am a chuaigh thart

Is léir ón taithí a fuarthas ar thograí reachtacha roimhe seo go bhfuil sé éasca riachtanais foirne ACER a mheas faoin méid is gá. Chun an taithí a fuarthas le tríú pacáiste an mhargaidh inmheánaigh in 2009 a sheachaint, nuair a bhí easpa foirne struchtúrach ann mar thoradh ar ghannmheastachán ar na riachtanais foirne (easpa nár réitíodh go cuimsitheach ach ag tosú le buiséad an Aontais don bhliain 2022), don togra seo déantar meastachán ar na riachtanais foirne ar feadh roinnt blianta amach anseo.

1.5.4. Comhoiriúnacht don Chreat Airgeadais Ilbhliantúil agus sineirgíochtaí a d’fhéadfadh a bheith ann le hionstraimí iomchuí eile

Tá an tionscnamh seo san áireamh i gClár Oibre an Choimisiúin le haghaidh 2023 mar chuid den Chomhaontú Glas don Eoraip.

1.5.5. Measúnú ar na roghanna éagsúla maoinithe atá ar fáil, lena n‑áirítear na féidearthachtaí athshannadh a dhéanamh

Tá gá leis na coibhéisí lánaimseartha le haghaidh cúraimí breise ós rud é nach laghdófar ar na cúraimí atá ann faoi láthair san am atá amach romhainn.

1.6. Fad agus tionchar airgeadais an togra/tionscnaimh

 tréimhse theoranta

 Togra/tionscnamh i bhfeidhm ón [LL/MM]BBBB go dtí an [LL/MM]BBBB

 Tionchar airgeadais ó BBBB go BBBB

X tréimhse neamhtheoranta

Cuirfear chun feidhme é le linn na tréimhse tosaigh BBBB go BBBB,

agus cuirfear ag feidhmiú go hiomlán ina dhiaidh sin é.

1.7. Na modhanna atá beartaithe chun an buiséad a chur chun feidhme 30

X Bainistíocht dhíreach a dhéanann an Coimisiún

 trí na gníomhaireachtaí feidhmiúcháin

 Bainistíocht atá comhroinnte leis na Ballstáit

X Bainistíocht indíreach trí chúraimí a bhaineann le cur chun feidhme an bhuiséid a shannadh dóibh seo a leanas:

 eagraíochtaí idirnáisiúnta agus a ngníomhaireachtaí (tabhair sonraí);

 BEI agus an Ciste Eorpach Infheistíochta;

X comhlachtaí dá dtagraítear in Airteagail 70 agus 71;

 comhlachtaí dlí poiblí;

 comhlachtaí arna rialú ag an dlí príobháideach agus a bhfuil misean seirbhíse poiblí acu sa mhéid go soláthraítear ráthaíochtaí leordhóthanacha airgeadais dóibh;

 comhlachtaí arna rialú ag dlí príobháideach Ballstáit, ar comhlachtaí iad a bhfuil sé de chúram orthu comhpháirtíochtaí príobháideacha poiblí a chur chun feidhme agus dá soláthraítear ráthaíochtaí leordhóthanacha airgeadais;

 comhlachtaí nó daoine a gcuirtear de chúram orthu bearta sonracha a chur chun feidhme in CBES de bhun Theideal V de CAE, ar daoine iad a aithnítear sa bhunghníomh ábhartha.

Nótaí

2. BEARTA BAINISTÍOCHTA

2.1. Rialacha faireacháin agus tuairiscithe

Sonraigh minicíocht na mbeart agus na coinníollacha atá leo.

De réir rialáil airgeadais ACER, ní mór do ACER Clár Oibre bliantúil a sholáthar i gcomhthéacs a Dhoiciméid Chlársceidealaithe, lena n‑áirítear sonraí maidir le hacmhainní, idir acmhainní daoine agus acmhainní airgeadais, de réir gach gníomhaíocht a dhéantar.

Tugann ACER tuairisc mhíosúil do AS ENER faoi chur chun feidhme an bhuiséid, lena n‑áirítear gealltanais, agus íocaíochtaí de réir teideal buiséid, agus na rátaí folúntas de réir na gcineálacha foirne.

Ina theannta sin, déantar ionadaíocht ar AS ENER go díreach i gcomhlachtaí rialachais ACER. Trí ionadaithe AS ENER ar an mBord Riaracháin, ag gach cruinniú de i gcaitheamh na bliana, cuirfear AS ENER ar an eolas faoi úsáid an bhuiséid agus faoin bplean bunaíochta.

Ina cheann sin uile, agus i gcomhréir leis na rialacha airgeadais, mar an gcéanna, tá ACER faoi réir ceanglais bhliantúla maidir le tuairisciú ar ghníomhaíochtaí agus úsáid acmhainní tríd an mBord Riaracháin agus trína Thuarascáil Bhliantúil ar Ghníomhaíochtaí.

Maidir leis an cúraimí a dhéanfar AS ENER go díreach, leanfaidh siad timthriall bliantúil na pleanála agus an fhaireacháin, arna chur chun feidhme sa Choimisiún agus sna gníomhaireachtaí feidhmiúcháin, lena n‑áirítear na torthaí a thuairisciú trí Thuarascáil Bhliantúil AS ENER ar Gníomhaireachtaí.

2.2. Córais bainistíochta agus rialaithe

2.2.1. An bonn cirt atá leis na modhanna bainistíochta, le sásraí cur chun feidhme an chistithe, leis na módúlachtaí íocaíochta agus leis an straitéis rialaithe atá beartaithe

Cé go mbeidh ar ACER saineolas nua a fhorbairt, tá sé níos costéifeachtaí, mar sin féin, na cúraimí nua faoin togra seo a leithdháileadh ar ghníomhaireacht atá ann cheana agus atá ag obair cheana féin ar chúraimí comhchosúla.

Bhunaigh AS ENER straitéis rialaithe chun a chaidreamh le ACER a bhainistiú, mar chuid de Chreat Rialaithe Inmheánaigh 2017 an Choimisiúin. Rinne ACER athbhreithniú ar a Chreat Rialaithe Inmheánaigh féin agus ghlac sé é i mí na Nollag 2018.

2.2.2. Faisnéis faoi na rioscaí a aithníodh agus na córais rialaithe inmheánacha a cuireadh ar bun chun na rioscaí a mhaolú

Is é an príomhriosca meastacháin mhíchearta i dtaca leis an ualach oibre a chruthaítear leis an togra seo, ós rud é go dtugtar isteach cúraimí nua leis. Ní mór glacadh leis an riosca sin, ós rud é, mar is léir ón taithí a fuarthas, mura n‑áirítear riachtanais bhreise acmhainní sa togra tosaigh, tá sé an‑deacair an scéal seo a réiteach níos déanaí.

Maolaítear an riosca sin mar go n‑áirítear roinnt cúraimí nua sa togra, agus cé go bhféadfaí meastachán a dhéanamh ar ualach oibre roinnt cúraimí a bheidh ann amach faoin méid is gá, d‘fhéadfadh sé go ndéanfaí rómheastachán ar chuid eile díobh, rud a d’fhágfadh go bhféadfaí athshannadh a dhéanamh amach anseo.

2.2.3. Meastachán ar chost‑éifeachtúlacht na rialuithe agus an bonn cirt atá leis sin (cóimheas ‘costais rialaithe ÷ luach na gcistí gaolmhara arna mbainistiú’) agus measúnú ar an leibhéal riosca earráide a mheastar a bheidh ann (tráth an íocaíocht a dhéanamh agus tráth an clár a dhúnadh)

Níltear ag dréim leis go nginfear rialuithe sonracha breise ag ACER mar thoradh ar leithdháileadh cúraimí breise do shainordú reatha ACER, dá bhrí sin, ní athrófar cóimheas na gcostas rialaithe ar luach na gcistí bainistithe.

Ar an gcaoi chéanna, ní bheidh rialuithe breise ná athrú ar chóimheas na gcostas rialaithe mar thoradh ar na cúraimí atá sannta do AS ENER.

2.3. Bearta chun calaois agus neamhrialtachtaí a chosc

Sonraigh na bearta coisctheacha agus cosanta atá ann cheana nó atá beartaithe, e.g. ón Straitéis Frithchalaoise.

Cuireann ACER i bhfeidhm prionsabail frithchalaoise na nGníomhaireachtaí AE díláraithe, i gcomhréir le cur chuige an Choimisiúin.

I mí an Mhárta 2019 ghlac ACER Straitéis Frithchalaoise nua, lena n‑aisghairtear Cinneadh Uimh. 13/2014 ó Bhord Riaracháin ACER. Tá an straitéis nua, a bhfuil tréimhse trí bliana i gceist léi, bunaithe ar na gnéithe seo a leanas: measúnú bliantúil ar rioscaí, coinbhleachtaí leasa a chosc agus a bhainistiú, rialacha inmheánacha maidir le sceithireacht, an beartas agus an nós imeachta chun feidhmeanna íogaire a bhainistiú, chomh maith le bearta a bhaineann le heitic agus le hionracas.

Ina theannta sin, ghlac AS ENER Straitéis Frithchalaoise athbhreithnithe (SFC) in 2020. Tá Straitéis Frithchalaoise AS ENER bunaithe ar Straitéis Frithchalaoise an Choimisiúin agus ar mheasúnú riosca sonrach arna dhéanamh go hinmheánach chun na réimsí is leochailí ó thaobh calaoise de a shainaithint, na rialuithe atá i bhfeidhm cheana agus na bearta is gá chun feabhas a chur ar chumas AS ENER calaois a chosc, a bhrath agus a cheartú.

Áirithítear le Rialachán ACER agus leis na forálacha conarthacha is infheidhme maidir le soláthar poiblí, leo sin araon, gur féidir le seirbhísí an Choimisiúin, lena n‑áirítear OLAF, iniúchtaí agus seiceálacha ar an láthair a dhéanamh, agus úsáid á baint as na forálacha caighdeánacha a mholann OLAF.

3. AN TIONCHAR AIRGEADAIS A MHEASTAR A BHEIDH AG AN TOGRA/TIONSCNAMH

3.1. Ceannteidil an chreata airgeadais ilbhliantúil agus na línte buiséid ar a n‑imreofar tionchar

Línte buiséid atá ann cheana

In ord cheannteidil agus línte buiséid an chreata airgeadais ilbhliantúil.

Ceannteideal an chreata airgeadais ilbhliantúil	Líne bhuiséid	Saghas caiteachais	Ranníocaíocht
	Uimhir	LD/LN 31 .	ó thíortha de chuid CSTE 32	ó thíortha is iarrthóirí agus tíortha a d’fhéadfadh a bheith ina n‑iarrthóirí 33	Ó thríú tíortha eile	ioncam eile atá sannta
02	02 10 06 agus líne buiséid ITER	LD/LN	TÁ/NÍL	TÁ/NÍL	TÁ/NÍL	TÁ/NÍL

Línte nua buiséid atá á n‑iarraidh

In ord cheannteidil agus línte buiséid an chreata airgeadais ilbhliantúil.

Ceannteideal an chreata airgeadais ilbhliantúil

Líne bhuiséid

Saghas
caiteachais

Ranníocaíocht

Uimhir

LD/LN.

ó thíortha de chuid CSTE

ó thíortha is iarrthóirí agus tíortha a d’fhéadfadh a bheith ina n‑iarrthóirí

ó thríú tíortha eile

ioncam eile atá sannta

[XX.YY.YY.YY]

TÁ/NÍL

3.2. An tionchar a mheastar a bheidh ar chaiteachas

3.2.1. Achoimre ar an tionchar a mheastar a bheidh aige ar an gcaiteachas

EUR milliúin (go dtí an tríú deachúil)

Ceannteideal an chreata airgeadais
ilbhliantúil

An Margadh Aonair, Nuálaíocht agus Cúrsaí Digiteacha

ACER			Bliain 2024	Bliain 2025	Bliain 2026	Bliain 2027	Iontráil na blianta ar fad a theastaíonn le fad an tionchair a thaispeáint (féach pointe 1.6)	IOMLÁN
Teideal 1:	Gealltanais	(1)	0,684	0,684	0,684	0,684		2,736
	Íocaíochtaí	(2)	0,684	0,684	0,684	0,684		2,736
Teideal 2:	Gealltanais	(1a)
	Íocaíochtaí	(2a)
Teideal 3:	Gealltanais	(3a)
	Íocaíochtaí	(3b)
IOMLÁN leithreasuithe le haghaidh ACER	Gealltanais	=1+1a +3a	0,684	0,684	0,684	0,684		2,736
	Íocaíochtaí	=2+2a +3b	0,684	0,684	0,684	0,684		2,736

Ceannteideal an chreata airgeadais
ilbhliantúil

‘Caiteachas riaracháin’

EUR milliúin (go dtí an tríú deachúil)

		Bliain 2024	Bliain 2025	Bliain 2026	Bliain 2027	Iontráil na blianta ar fad a theastaíonn le fad an tionchair a thaispeáint (féach pointe 1.6)	IOMLÁN
Ard-Stiúrthóireacht: ENER
□ Acmhainní Daonna		0,513	0,513	0,513	0,513		2,052
□ Caiteachas riaracháin eile
IOMLÁN AS ENER	Leithreasuithe	0,513	0,513	0,513	0,513		2,052

IOMLÁN leithreasuithe
faoi CHEANNTEIDEAL 7 34
den chreat airgeadais ilbhliantúil

(Iomlán gealltanas = Iomlán íocaíochtaí)

0,513

2,052

EUR milliúin (go dtí an tríú deachúil)

		Bliain 2024	Bliain 2025	Bliain 2026	Bliain 2027	Iontráil na blianta ar fad a theastaíonn le fad an tionchair a thaispeáint (féach pointe 1.6)	IOMLÁN
IOMLÁN leithreasuithe faoi CHEANNTEIDIL 1 go 7 den chreat airgeadais ilbhliantúil	Gealltanais	1,197	1,197	1,197	1,197		4,788
	Íocaíochtaí	1,197	1,197	1,197	1,197		4,788

3.2.2. An tionchar a mheastar a bheidh aige ar leithreasuithe [an chomhlachta]

 Ní éilíonn an togra/tionscnamh go n‑úsáidfear leithreasuithe faoi chomhair oibríochtaí

 Éilíonn an togra/tionscnamh go n‑úsáidfear leithreasuithe faoi chomhair oibríochtaí mar a mhínítear thíos:

Méideanna in EUR milliúin (go dtí an 3ú deachúil)

Sonraigh cuspóirí agus aschuir



Bliain
N

Bliain
N+1

Bliain
N+2

Bliain
N+3

Iontráil na blianta ar fad a theastaíonn le fad an tionchair a thaispeáint (féach pointe 1.6)

IOMLÁN

ASCHUIR

Saghas 35

Meánchostas

Líon

Costas

Líon

Costas

Líon

Costas

Líon

Costas

Líon

Costas

Líon

Costas

Líon

Costas

Líon iomlán

Costas iomlán

CUSPÓIR SONRACH Uimh. 1 36 …

- Aschur

Fo-iomlán do chuspóir sonrach Uimh. 1

CUSPÓIR SONRACH Uimh. 2...

- Aschur

Fo-iomlán do chuspóir sonrach Uimh. 2

COSTAS IOMLÁN

Nuair is infheidhme, léirítear leis na figiúir suim ranníocaíocht an Aontais leis an ngníomhaireacht agus ioncam eile na gníomhaireachta (táillí agus muirir).

3.2.3. An tionchar a mheastar a bheidh ag an togra/tionscnamh ar acmhainní daonna ACER

3.2.3.1. Achoimre

 Ní éilíonn an togra/tionscnamh go n‑úsáidfear leithreasuithe de chineál riaracháin

X Éilíonn an togra/tionscnamh go n‑úsáidfear leithreasuithe de chineál riaracháin mar a mhínítear thíos:

Méideanna in EUR milliúin (go dtí an 3ú deachúil) Nuair is infheidhme, léirítear leis na figiúir suim ranníocaíocht an Aontais leis an ngníomhaireacht agus ioncam eile na gníomhaireachta (táillí agus muirir).

Bliain
2024

Bliain
2025

Bliain
2026

Bliain
2027

IOMLÁN

Foirne sealadacha (Gráid AD)	0,513	0,513	0,513	0,513	2,052
Gníomhairí sealadacha (gráid AST)	0,171	0,171	0,171	0,171	0,684
Foirne sealadacha (gráid AST/SC)
Baill foirne ar conradh
Saineolaí náisiúnta ar iasacht

IOMLÁN

0,684

2,736

Riachtanais foirne (FTE):

Bliain
2024

Bliain
2025

Bliain
2026

Bliain
2027

IOMLÁN

Foirne sealadacha (Gráid AD)	3	3	3	3	3
Gníomhairí sealadacha (gráid AST)	1	1	1	1	1
Foirne sealadacha (gráid AST/SC)
Baill foirne ar conradh
Saineolaí náisiúnta ar iasacht

IOMLÁN

Is é an 1 Eanáir 2024 an dáta earcaíochta atá beartaithe do na FTEnna.

3.2.3.2. Ceanglais mheasta na n‑acmhainní daonna a mheastar don mháthair‑Ard‑Stiúrthóireacht

 Ní éilíonn an togra/tionscnamh go n‑úsáidfear acmhainní daonna.

 Éilíonn an togra/tionscnamh go n‑úsáidfear acmhainní daonna mar a mhínítear thíos:

Sloinnfear an meastachán i méideanna iomlána (nó go deachúil amháin ar a mhéad)

		Bliain 2024	Bliain 2025	Bliain 2026	Bliain 2027	Iontráil na blianta ar fad a theastaíonn le fad an tionchair a thaispeáint (féach pointe 1.6)
·Poist don phlean bunaíochta (oifigigh agus foireann shealadach)
20 01 02 01 agus 20 01 02 02 (Ceanncheathrú agus Oifigí Ionadaíocht an Choimisiúin)		3	3	3	3
20 01 02 03 (Toscaireachtaí)
01 01 01 01 (Taighde indíreach)
10 01 05 01 (Taighde díreach)

□ Foireann sheachtrach (i gcoibhéis lánaimseartha: FTE) 37
20 02 01 (AC, END, INT ón ‘imchlúdach iomlánaíoch’)
20 02 03 (AC, AL, END, INT agus JPD sna toscaireachtaí)
Líne bhuiséid/línte buiséid (sonraigh) 38	- sa cheanncheathrú 39	(1)
	- i dtoscaireachtaí	(2)
01 01 01 02 (AC, END, INT – Taighde indíreach)
10 01 05 02 (CA, INT, SNE – taighde díreach)
Línte buiséid eile (sonraigh)
IOMLÁN		3	3	3	3

Soláthrófar na hacmhainní daonna is gá le baill foirne ón Ard-Stiúrthóireacht a bhfuil bainistíocht an bhirt faoina gcúram cheana agus/nó a ath-imlonnófar laistigh den Ard-Stiúrthóireacht, mar aon le haon leithdháileadh breise a d'fhéadfaí a thabhairt don Ard-Stiúrthóireacht atá i mbun bainistíochta faoi chuimsiú an nós imeachta maidir le leithdháileadh bliantúil i bhfianaise na srianta buiséadacha.

Cur síos ar na cúraimí a bheidh le déanamh:

Oifigigh agus pearsanra sealadach

Tá trí FTE breise (ADanna) ag teastáil le haghaidh na gcúraimí seo a leanas:

·Chun cur chun feidhme ceart na bhforálacha nua a áirithiú

·Lena chois sin, déanfaidh na Ballstáit cuspóirí náisiúnta a thuairisciú maidir le freagairt don éileamh faoi phróiseas an Phlean Náisiúnta Fuinnimh agus Aeráide. Beidh ar an gCoimisiún an fhaisnéis sin a phróiseáil.

·Chun faireachán a dhéanamh ar thrasuí agus cur chun feidhme ceart a dhéanfaidh na Ballstáit ar na rialacha nua atá sa Treoir maidir le Leictreachas. Anuas air sin, ós rud é go bhfuil baint dhíreach aige le custaiméirí, d’fhéadfadh sé go mbeidh líon suntasach gearán, litreacha srl. ann mar thoradh air.

Pearsanra seachtrach

N/B

3.2.4. Comhoiriúnacht don chreat airgeadais ilbhliantúil reatha

 Tá an togra/tionscnamh comhoiriúnach leis an gcreat airgeadais ilbhliantúil reatha.

X Is éard a bheidh sa togra/tionscnamh athshannadh an cheannteidil ábhartha sa chreat airgeadais ilbhliantúil.

Is é an géarchéim fuinnimh reatha a spreag an tionscnamh agus dá bhrí sin níor cuireadh san áireamh é nuair a ríomhadh ceannteidil an Chreata Airgeadais Ilbhliantúil. Ós rud é gur tionscnamh nua é an tionscnamh sonrach seo, beidh gá le clársceidealú le aghaidh líne na ranníocaíochta le ACER agus le haghaidh na líne a thacóidh le hobair bhreise laistigh d’Ard-Stiúrthóireacht ENER. Déanfar an tionchar buiséadach ar ACER mar a thuairiscítear sa ráiteas airgeadais reachtach seo a fhritháireamh le laghdú cúiteach ar chaiteachas clársceidealaithe i líne buiséid ITER.

 Éilítear leis an togra/tionscnamh go gcuirfear an ionstraim sholúbthachta i bhfeidhm nó go ndéanfar athbhreithniú ar an gcreat airgeadais ilbhliantúil 40 .

Mínigh an méid a bhfuil gá leis, agus sonraigh na ceannteidil agus na línte buiséid lena mbaineann agus na méideanna comhfhreagracha.

3.2.5. Ranníocaíochtaí ó thríú páirtithe

Ní dhéantar foráil sa togra/tionscnamh maidir le cómhaoiniú le tríú páirtithe.

Déantar foráil sa togra/tionscnamh maidir leis an gcómhaoiniú atá measta thíos:

EUR milliúin (go dtí an tríú deachúil)

	Bliain N	Bliain N+1	Bliain N+2	Bliain N+3	Iontráil na blianta ar fad a theastaíonn le fad an tionchair a thaispeáint (féach pointe 1.6)	Iomlán
Sonraigh an comhlacht cómhaoinithe
IOMLÁN leithreasuithe cómhaoinithe

3.3. An tionchar a mheastar a bheidh ar ioncam

X Ní bheidh tionchar airgeadais ar bith ag an togra ar ioncam..

 Beidh an tionchar airgeadais seo a leanas ag an togra/tionscnamh:

 ar acmhainní dílse

 ar ioncam eile

má tá an t‑ioncam sannta do línte caiteachais, sonraigh sin 

EUR milliúin (go dtí an tríú deachúil)

Líne buiséid ioncaim:	Leithreasuithe atá ar fáil don bhliain airgeadais reatha	Tionchar an togra/tionscnaimh 41
		Bliain N	Bliain N+1	Bliain N+2	Bliain N+3	Iontráil na blianta ar fad a theastaíonn le fad an tionchair a thaispeáint (féach pointe 1.6)
Airteagal ………….

I gcás ioncam ilghnéitheach atá ‘sannta’, sonraigh na línte buiséid a n‑imrítear tionchar orthu.

Sonraigh an modh a úsáideadh chun an tionchar ar ioncam a ríomh.

(1) Teachtaireacht ón gCoimisiún chuig Parlaimint na hEorpa, chuig an gComhairle, chuig Comhairle na hEorpa, chuig Coiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa agus chuig Coiste na Réigiún – Tackling rising energy prices: a toolbox for action and support [Ag dul i ngleic le praghsanna fuinnimh atá ag ardú: bosca uirlisí le haghaidh gníomhaíochta agus tacaíochta] COM(2021)660 final.

(2) Teachtaireacht ón gCoimisiún chuig Parlaimint na hEorpa, chuig an gComhairle Eorpach, chuig an gComhairle, chuig Coiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa agus Coiste na Réigiún – An Plean REPowerEU, (COM(2022) 230.

(3) Teachtaireacht ón gCoimisiún maidir le Creat Sealadach Géarchéime le haghaidh bearta státchabhrach chun tacú leis an ngeilleagar tar éis ionsaí na Rúise i gcoinne na hÚcráine C 131 I/01, C/2022/1890.

(4) Rialachán (AE) 2022/1032 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 29 Meitheamh 2022 lena leasaítear Rialacháin (AE) 2017/1938 agus (CE) Uimh. 715/2009 i dtaca le stóráil gáis, IO L 173, 10.6.2022, lch. 17.

(5) Rialachán (AE) 2022/1369 ón gComhairle an 5 Lúnasa 2022 maidir le bearta comhordaithe maidir le laghdú ar éileamh ar ghás, IO L 206, 8.8.2022, lch. 1.

(6) Rialachán (AE) 2022/1854 ón gComhairle an 6 Deireadh Fómhair 2022 maidir le hidirghabháil éigeandála chun aghaidh a thabhairt ar phraghsanna arda fuinnimh, IO L 261, 7.10.2022, lch. 1.

(7) Rialachán (AE) 2022/2577 ón gComhairle an 22 Nollaig 2022 lena leagtar síos creat chun dlús a chur le himscaradh fuinnimh in-athnuaite, IO L 335, 29.12.2022, lch. 36.

(8) Rialachán (AE) 2022/1854 ón gComhairle an 6 Deireadh Fómhair 2022 maidir le hidirghabháil éigeandála chun aghaidh a thabhairt ar phraghsanna arda fuinnimh, IO L 261, 7.10.2022, lch. 1.

(9) SPEECH/22/5493.

(10) Tuarascáil ar thoradh deiridh na Comhdhála ar Thodhchaí na hEorpa – Tuarascáil – Tograí 3 agus 17

(11) Togra le haghaidh Treoir ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle lena leasaítear Treoir (AE) 2018/2001 maidir le húsáid fuinnimh ó fhoinsí in-athnuaite, Treoir 2010/31/AE maidir le feidhmíocht fuinnimh foirgneamh agus Treoir 2012/27/AE maidir le héifeachtúlacht fuinnimh, COM(2022)222 final.

(12) Teachtaireacht ón gCoimisiún chuig Parlaimint na hEorpa, chuig an gComhairle, chuig An Chomhairle Eorpach, chuig Coiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa agus chuig Coiste na Réigiún – An Plean REPowerEU, COM/2022/230 final.

(13) Teachtaireacht ón gCoimisiún chuig Parlaimint na hEorpa, chuig an gComhairle Eorpach, chuig an gComhairle, chuig an gCoiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa agus chuig Coiste na Réigiún – Plean Tionsclaíoch an Chomhaontaithe Ghlais don Ré Ghlan-Nialasach, COM(2023) 62 final .

(14) Rialachán (AE) Uimh. 596/2014 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 16 Aibreán 2014 maidir le drochúsáid mhargaidh (an Rialachán maidir le Drochúsáid Mhargaidh) agus lena n-aisghairtear Treoir 2003/6/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle agus Treoracha 2003/124/CE, 2003/125/CE agus 2004/72/CE ón gCoimisiún, IO L 173, 12.6.2014, lch. 1.

(15) Moladh ón gComhairle an 16 Meitheamh 2022 (2022/C/243/04)

(16) Airteagal 194(1) CFAE.

(17) Gníomhaireacht an Aontais Eorpaigh um Chomhar idir Rialálaithe Fuinnimh, Measúnú Deiridh ACER ar Dhearadh Mhargadh Mórdhíola Leictreachais an Aontais, Aibreán 2022.

(18) Teachtaireacht ón gCoimisiún chuig Parlaimint na hEorpa, chuig an gComhairle Eorpach, chuig an gComhairle, chuig Coiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa agus chuig Coiste na Réigiún - REPowerEU: Gníomhaíocht Chomhpháirteach Eorpach ar mhaithe le fuinneamh níos inacmhainne, níos sláine agus níos inbhuanaithe, COM/2022/108 final

(19) Teachtaireacht ón gCoimisiún maidir le Creat Sealadach Géarchéime le haghaidh bearta státchabhrach chun tacú leis an ngeilleagar tar éis ionsaí na Rúise in aghaidh na hÚcráine C 131 I/01, C/2022/1890.

(20) Teachtaireacht ón gCoimisiún chuig Parlaimint na hEorpa, chuig an gComhairle Eorpach, chuig an gComhairle, chuig Coiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa agus Coiste na Réigiún - An Plean REPowerEU, (COM(2022) 230.

(21) Teachtaireacht ón gCoimisiún chuig Parlaimint na hEorpa, chuig an gComhairle, chuig Coiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa agus chuig Coiste na Réigiún - Idirghabhálacha gearrthéarmacha sa mhargadh fuinnimh agus feabhsuithe fadtéarmacha ar dhearadh an mhargaidh leictreachais - plean gníomhaíochta, COM(2022) 236 final.

(22) Rialachán (AE) 2022/1032 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 29 Meitheamh 2022 lena leasaítear Rialacháin (AE) 2017/1938 agus (CE) Uimh. 715/2009 i dtaca le stóráil gáis (Téacs atá ábhartha maidir le LEE), IO L 173

(23) Rialachán (AE) 2022/1369 ón gComhairle an 5 Lúnasa 2022 maidir le bearta comhordaithe maidir le laghdú ar éileamh ar ghás, IO L 206 agus Rialachán (AE) 2022/1854 ón gComhairle an 6 Deireadh Fómhair 2022 maidir le hidirghabháil éigeandála chun aghaidh a thabhairt ar phraghsanna arda fuinnimh, IO L 261

(24) Rialachán (AE) 2022/1854 ón gComhairle an 6 Deireadh Fómhair 2022 maidir le hidirghabháil éigeandála chun aghaidh a thabhairt ar phraghsanna arda fuinnimh, IO L 261.

(25) Rialachán (AE) 2022/2577 ón gComhairle an 22 Nollaig 2022 lena leagtar síos creat chun dlús a chur le himscaradh fuinnimh in-athnuaite, IO L 335, 29.12.2022.

(26) Rialachán (AE) 2018/1999 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 11 Nollaig 2018 maidir le Rialachas an Aontais Fuinnimh agus na Gníomhaíochta Aeráide, IO L 328, 21.12.2018, lch. 1; Treoir (AE) 2018/2001 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 11 Nollaig 2018 maidir le húsáid fuinnimh ó fhoinsí inathnuaite a chur chun cinn (athmhúnlú), IO L 328, 21.12.2018, lch. 82; Treoir (AE) 2018/2002 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 11 Nollaig 2018 lena leasaítear Treoir 2012/27/AE maidir le héifeachtúlacht fuinnimh, IO L 328, 21.12.2018, lch. 210; Rialachán (AE) 2019/942 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 5 Meitheamh 2019 lena mbunaítear Gníomhaireacht an Aontais Eorpaigh um Chomhar idir Rialálaithe Fuinnimh (athmhúnlú), IO L 158, 14.6.2019, lch. 22; Rialachán (AE) 2019/943 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 5 Meitheamh 2019 maidir leis an margadh inmheánach don leictreachas (athmhúnlú), IO L 158, 14.6.2019, lch. 54; Treoir (AE) 2019/944 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 5 Meitheamh 2019 maidir le rialacha comhchoiteanna don mhargadh inmheánach don leictreachas (athmhúnlú), IO L 158, 14.6.2019, lch. 125.

(27) Teachtaireacht ón gCoimisiún – Treoirlínte maidir le Státchabhair le haghaidh na haeráide, chosaint an chomhshaoil agus an fhuinnimh 2022 (IO C 80, 18.2.2022, lch. 1).

(28) Is ann do ghrúpaí áirithe atá i mbaol níos mó go ndéanfaidh an bhochtaineacht fuinnimh difear dóibh nó atá níos so-ghabhálaí i leith dhrochthionchair na bochtaineachta fuinnimh, amhail mná, daoine faoi mhíchumas, daoine scothaosta, leanaí, agus daoine a bhfuil cúlra mionlaigh ciníoch nó eitneach acu.

(29) Mar a thagraítear dó in Airteagal 58(2)(a) nó (b) den Rialachán Airgeadais.

(30) Tá mionsonraí maidir le modhanna trína gcuirfear an buiséad chun feidhme le fáil ar an suíomh gréasáin BUDGpedia, chomh maith le tagairtí don Rialachán Airgeadais: https://myintracomm.ec.europa.eu/corp/budget/financial-rules/budget-implementation/Pages/implementation-methods.aspx

(31) LD = Leithreasuithe difreáilte / LN = Leithreasuithe neamhdhifreáilte.

(32) CSTE: Comhlachas Saorthrádála na hEorpa.

(33) Tíortha is iarrthóirí agus, nuair is iomchuí, tíortha ó na Balcáin Thiar a d'fhéadfadh a bheith ina n-iarrthóirí.

(34) Cumhdófar na hacmhainní daonna is gá agus caiteachas eile de chineál riaracháin le leithreasuithe ón Ard-Stiúrthóireacht a bhfuil bainistíocht an bhirt faoina gcúram cheana agus/nó atá ath-imlonnaithe laistigh den Ard-Stiúrthóireacht, mar aon le haon leithdháileadh breise a d'fhéadfaí a thabhairt don Ard-Stiúrthóireacht atá i mbun bainistíochta faoi chuimsiú an nós imeachta maidir le leithdháileadh bliantúil i bhfianaise na srianta buiséadacha.

(35) Is ionann aschuir agus táirgí agus seirbhísí atá le soláthar (e.g.: líon na malartuithe mac léinn a fhaigheann maoiniú, iomlán km de bhóithre a rinneadh, etc.).

(36) Mar a thuairiscítear i bpointe 1.4.2. ‘Cuspóirí sonracha...’

(37) AC = Ball foirne ar conradh; AL= Ball foirne áitiúil; END = Saineolaí náisiúnta ar iasacht; INT= Ball foirne gníomhaireachta; JPD = Saineolaithe sóisearacha i dtoscaireachtaí.

(38) Fo-uasteorainn d'fhoireann sheachtrach arna cumhdach ag leithreasuithe faoi chomhair oibríochtaí (na seanlínte ‘BA’).

(39) Le haghaidh Chistí Bheartas Comhtháthaithe an Aontais Eorpaigh, an Chiste Eorpaigh Talmhaíochta um Fhorbairt Tuaithe (CETFT) agus an Chiste Eorpaigh Mhuirí, Iascaigh agus Dobharshaothraithe (CEMID) go príomha.

(40) Féach Airteagail 12 agus 13 de Rialachán (AE, Euratom) Uimh. 2093/2020 ón gComhairle an 17 Nollaig 2020 lena leagtar síos an creat airgeadais ilbhliantúil do na blianta 2021 go 2027.

(41) A fhad a bhaineann le hacmhainní dílse traidisiúnta (dleachtanna talmhaíochta, tobhaigh siúcra), ní mór na méideanna a luaitear a bheith ina nglanmhéideanna, i.e. méideanna comhlána agus 20 % de na costais bhailiúcháin a bheith bainte astu.