(1)

Le Treoir 2014/94/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (4) leagadh síos creat le haghaidh imscaradh bonneagair breoslaí malartacha. Sa Teachtaireacht ón gCoimisiún an 9 Nollaig 2020 dar teideal ‘Sustainable and Smart Mobility Strategy — putting European transport on track for the future’ [Straitéis um an tSoghluaisteacht Inbhuanaithe agus Chliste — iompar Eorpach a chur ar an mbóthar ceart don todhchaí] (‘Straitéis um an tSoghluaisteacht Inbhuanaithe agus Chliste’), cuirtear béim ar fhorbairt mhíchothrom an bhonneagair athluchtaithe agus athbhreoslaithe ar fud an Aontais agus ar an easpa idir-inoibritheachta agus soláimhsitheachta don úsáideoir. Luaitear ann gurb é is toradh ar an easpa modheolaíocht choiteann shoiléir chun spriocanna a shocrú agus bearta a ghlacadh faoi na creataí beartais náisiúnta a cheanglaítear le Treoir 2014/94/AE go bhfuil éagsúlacht mhór ann i measc na mBallstát sa leibhéal uaillmhéine maidir le spriocanna a shocrú agus tacaíocht a thabhairt do bheartais. Chuir na difríochtaí sin bac ar líonra cuimsitheach iomlán de bhonneagar breoslaí malartacha a bhunú ar fud an Aontais.

(2)

Socraíodh spriocanna cheana le haghaidh breoslaí in-athnuaite i ndlí an Aontais. Mar shampla, le Treoir (AE) 2018/2001 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (5) socraítear an sprioc go mbeidh sciar 14 % den mhargadh breoslaí iompair ag teacht ó fhoinsí in-athnuaite.

(3)

Le Rialacháin (AE) 2019/631 (6) agus (AE) 2019/1242 (7) ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle, socraítear caighdeáin feidhmíochta maidir le hastaíochtaí CO2 do ghluaisteáin nua paisinéirí agus feithiclí tráchtála éadroma nua mar aon le caighdeáin le haghaidh feithiclí tromshaothair nua áirithe. Leis na Rialacháin sin, ba cheart dlús a chur le glacadh na bhfeithiclí astaíochtaí nialasacha go háirithe agus ar an gcaoi sin chruthófaí éileamh ar bhonneagar athluchtaithe agus athbhreoslaithe. Tá sé tábhachtach go n-áiritheofaí le Rialacháin (AE) 2019/631 agus (AE) 2019/1242 agus leis an Rialachán seo creat comhleanúnach maidir le húsáid agus imscaradh breoslaí malartacha san iompar de bhóthar.

(4)

Ba cheart do Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle maidir le cothrom iomaíochta a áirithiú d’aeriompar inbhuanaithe agus Rialachán (AE) 2023/1805 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (8) borradh a chur faoi tháirgeadh agus faoi ghlacadh breoslaí malartacha inbhuanaithe san eitlíocht agus sa mhuiriompar. Cé gur féidir le riachtanais úsáide breoslaí le haghaidh breoslaí inbhuanaithe eitlíochta brath go mór ar an mbonneagar athbhreoslaithe atá ann cheana, tá gá le hinfheistíochtaí le haghaidh an leictreachais a sholáthraítear d’aerárthaí ar stad. Leagtar síos ceanglais i Rialachán (AE) 2023/1805 go háirithe maidir le cumhacht ar tír a úsáid, ceanglais nach féidir a chomhlíonadh ach amháin má úsáidtear leibhéal leordhóthanach soláthair leictreachais cois cladaigh i gcalafoirt an ghréasáin thras-Eorpaigh iompair (TEN-T). Níl aon cheanglais sna Rialacháin sin, áfach, maidir le bonneagar breosla, cé gur réamhriachtanas iad na ceanglais sin chun na spriocanna a bhaint amach.

(5)

Dá bhrí sin, ba cheart aghaidh a thabhairt ar na modhanna iompair ar fad in ionstraim aonair dhlíthiúil, ar ionstraim í inar cheart cineálacha éagsúla breoslaí malartacha a chur san áireamh. Maidir leis an úsáid a bhaintear as teicneolaíochtaí gléasra cumhachta astaíochtaí nialasacha, tá an úsáid sin ag céimeanna éagsula aibíochta i gcás na modhanna dhifriúla iompair agus sna Ballstáit éagsúla. Tá an líon feithiclí ceallra-leictreacha agus an líon feithiclí hibrideacha inluchtaithe ag méadú go tapa san earnáil bóithre go háirithe. Tá feithiclí faoi thiomáint hidrigine ar fáil ar an margadh freisin. Ina theannta sin, tá soithí faoi thiomáint hidrigine agus soithí ceallra-leictreacha níos lú agus traenacha faoi thiomáint hidrigine á n-imscaradh i dtionscadail dhifriúla agus sna chéad oibríochtaí tráchtála faoi láthair, agus tá coinne lena gcur i bhfeidhm tráchtála iomlán sna blianta atá amach romhainn. I gcodarsnacht leis sin, tá na hearnálacha eitlíochta agus uisce-iompair fós ag brath ar bhreoslaí leachtacha agus gásacha, ós rud é go meastar nach dtiocfaidh réitigh gléasraí cumhachta astaíochtaí nialasacha agus réitigh gléasraí cumhachta astaíochtaí ísle isteach sa mhargadh go dtí thart ar 2030 nó fiú níos déanaí, go háirithe i gcás earnáil na heitlíochta, toisc go dtógfaidh sé am tráchtálú iomlán a dhéanamh. Ní féidir breoslaí iontaise gásacha nó leachtacha a úsáid ach amháin má leabaítear go soiléir ar chonair dhícharbónaithe iad atá i gcomhréir le cuspóir fadtéarmach aeráidneodrachta an Aontais, cuspóir lena n-éilítear go méadófar an cumasc le breoslaí in-athnuaite nó go gcuirfear breoslaí in-athnuaite in ionad breoslaí iontaise, mar shampla, bithmheatán, bithbhreoslaí forbartha nó breoslaí sintéiseacha gásacha nó leachtacha atá pairifíneach, in-athnuaite agus íseal ó thaobh carbóin de.

(6)

Is féidir bithbhreoslaí, breoslaí sintéiseacha agus pairifíneacha den sórt sin, a chuirtear in ionad díosail, peitril agus breoslaí eitlíochta, a tháirgeadh ó amhábhair dhifriúla agus is féidir iad a chumasc le breoslaí iontaise ag cóimheasa cumaisc an-ard. Tá tábhacht ar leith ag baint leis na breoslaí sin chun astaíochtaí gás ceaptha teasa a laghdú in earnálacha na heitlíochta agus an iompair mhuirí, ar earnálacha ina bhfuiltear ag súil leis go mbeidh moill i leith an leictrithe. Tá na breoslaí sin comhréireach go teicniúil le teicneolaíocht feithicle atá ann faoi láthair ach roinnt mionathruithe a dhéanamh. Thairis sin, is féidir meatánól in-athnuaite a úsáid, i measc nithe eile, le haghaidh loingseoireacht intíre agus loingseoireacht ghearrthurais. D’fhéadfadh breoslaí sintéiseacha agus breoslaí pairifíneacha úsáid foinsí breosla iontaise san earnáil iompair a laghdú. Is féidir na breoslaí sin ar fad a dháileadh, a stóráil agus a úsáid leis an mbonneagar atá ann cheana nó i gcás inar gá le bonneagar den chineál céanna.

(7)

Is dócha go leanfaidh meatán leachtaithe de ról a bheith aige in iompar muirí, i gcás nach bhfuil aon teicneolaíocht gléasra cumhachta astaíochtaí nialasacha atá inmharthana ó thaobh na heacnamaíochta de ar fáil faoi láthair. Mar sin féin, ba cheart meatán leachtaithe ó fhoinsí iontaise a chéimniú amach sa mhuiriompar a luaithe is féidir agus roghanna malartacha níos inbhuanaithe a chur ina ionad. Luaitear sa Straitéis um an tSoghluaisteacht Inbhuanaithe agus Chliste go mbeidh soithí farraige astaíochtaí nialasacha réidh don mhargadh faoi 2030 agus tá na tionscadail sin ar siúl cheana féin. Tá sé beartaithe go ndéanfar cabhlaigh a thiontú de réir a chéile mar gheall ar shaolré fhada long farraige. I gcodarsnacht leis an staid mar atá san iompar muirí, tá iompar d’uiscebhealaí intíre, a mbíonn soithí beaga de ghnáth iontu agus achair níos giorra, teicneolaíochtaí gléasraí cumhachta nialasacha amhail hidrigin agus leictreachas, ag teacht chun bheith ina dteicneolaíochtaí aibí agus táthar ag súil go rachaidh siad isteach sna margaí níos tapa. Mar sin féin, d’fhéadfadh ról tábhachtach a bheith ag na teicneolaíochtaí gléasraí cumhachta astaíochtaí nialasacha sin san iompar muirí ó thaobh scála a chruthú maidir le réitigh tiomána astaíochtaí nialasacha. Meastar nach mbeidh ról tábhachtach ag meatán leachtaithe san earnáil sin a thuilleadh. Is gá breoslaí iompair amhail meatán leachtaithe a dhícharbónú níos mó agus níos mó trí chumasc a dhéanamh ar, mar shampla, bhithmheatán leachtaithe nó ríomhbhreoslaí gásacha sintéiseacha in-athnuaite agus ísealcharbóin (r-ghás) nó bithmheatán leachtaithe nó ríomhbhreoslaí gásacha sintéiseacha in-athnuaite agus ísealcharbóin (r-ghás) chur ina n-ionad. Is féidir an bonneagar céanna ina n-úsáidtear breoslaí iontaise a úsáid i gcás na mbreoslaí dícharbónaithe, rud a fhágann gur féidir aistriú de réir a chéile i dtreo breoslaí dícharbónaithe.

(8)

In earnáil an iompair tromshaothair de bhóthar, tá teicneolaíochtaí le haghaidh trucailí meatáin leachtaithe aibí go hiomlán. Leis na cásanna coiteanna atá mar bhonn agus mar thaca ag an Straitéis um an tSoghluaisteacht Inbhuanaithe agus Chliste agus leis an Teachtaireacht ón gCoimisiún an 17 Meán Fómhair 2020 dar teideal ‘Stepping up Europe’s 2030 climate ambition — Investing in a climate-neutral future for the benefit of our people’ [Dlús a chur le huaillmhian 2030 na hEorpa maidir leis an aeráid — Infheistiú i dtodhchaí aeráidneodrach chun leas ár ndaoine] (an ‘Plean um Sprioc Aeráide’) chomh maith leis na cásanna samhaltaithe pacáiste athbhreithnithe ‘Oiriúnach do 55’, tugtar le fios go bhfuil ról teoranta ag breoslaí gásacha, a dhícharbónófar níos mó agus níos mó in iompar tromshaothair de bhóthar agus go háirithe sa deighleog cianaistir. Thairis sin, táthar ag súil go ndéanfar gléasraí cumhachta astaíochtaí nialasacha a chur in ionad feithiclí gáis peitriliam leachtaithe (GPL) agus gáis nádúrtha chomhbhrúite, a bhfuil líonra leordhóthanach bonneagair ann dóibh cheana ar fud an Aontais agus, dá bhrí sin, meastar nach bhfuil gá ach le beartas teoranta spriocdhírithe maidir le bonneagar meatáin leachtaithe a chur in úsáid ar féidir breoslaí dícharbónaithe a sholáthar chomh maith chun na bearnaí atá fágtha sna príomhghréasáin a dhúnadh.

(9)

Leis an Rialachán seo, ba cheart spriocanna íosta éigeantacha a leagan síos maidir le himscaradh bonneagair athluchtaithe agus athbhreoslaithe atá inrochtana go poiblí d’fheithiclí bóthair.

(10)

Is éard is stáisiún athluchtaithe ann suiteáil fhisiceach chun feithiclí leictreacha a athluchtú. Tá aschur cumhachta uasta teoiriciúil ag gach stáisiún athluchtaithe, arna shloinneadh in kW agus tá pointe athluchtaithe amháin ar a laghad aige nach féidir freastal ach ar fheithicil amháin sa turas. Is ar bonn líon na bpointí athluchtaithe atá ag stáisiún athluchtaithe a chinntear líon na bhfeithiclí is féidir a athluchtú ag an stáisiún sin ag aon am ar leith. I gcás ina n-athluchtaítear níos mó ná feithicil amháin ag an stáisiún athluchtaithe ag aon am ar leith, dáiltear an t-aschur uasta cumhachta ar na pointí difriúla athluchtaithe ar bhealach go bhfuil an chumhacht a sholáthraítear ag gach pointe aonair athluchtaithe níos lú ná aschur cumhachta an stáisiúin athluchtaithe sin. Is éard atá i gceist le comhthiomsú athluchtaithe ná stáisiún athluchtaithe amháin nó níos mó ag suíomh ar leith, lena n-áirítear, de réir mar a bheidh, na spásanna páirceála tiomnaithe atá cóngarach dóibh. Maidir leis na spriocanna a leagtar síos sa Rialachán seo le haghaidh comhthiomsuithe athluchtaithe, d’fhéadfadh stáisiún athluchtaithe amháin nó níos mó an t-aschur íosta cumhachta is gá a sholáthar le haghaidh na gcomhthiomsuithe athluchtaithe.

(11)

Mar shampla, áirítear le pointí athluchtaithe nó athbhreoslaithe atá inrochtana don phobal pointí athluchtaithe nó athbhreoslaithe príobháideacha atá inrochtana don phobal agus atá suite ar mhaoin phoiblí nó ar mhaoin phríobháideach, amhail limistéir pháirceála phoiblí nó limistéir pháirceála ollmhargaí. Maidir le pointe athluchtaithe nó athbhreoslaithe atá suite ar mhaoin phríobháideach atá inrochtana don phobal i gcoitinne ba cheart é a mheas mar phointe atá inrochtana don phobal freisin i gcásanna ina dteorannaítear rochtain do ghrúpa ginearálta áirithe úsáideoirí, mar shampla, do chliaint. Níor cheart pointí athluchtaithe nó athbhreoslaithe le haghaidh scéimeanna roinnte gluaisteán a mheas mar phointí atá inrochtana don phobal ach amháin má cheadaítear go sainráite rochtain le haghaidh úsáideoirí tríú páirtí. Maidir le pointí athluchtaithe nó athbhreoslaithe atá suite ar mhaoin phríobháideach, a dteorannaítear rochtain orthu do ghrúpa teoranta cinnte daoine, mar shampla spásanna páirceála i bhfoirgneamh oifige nach bhfuil inrochtana ach d’fhostaithe nó do dhaoine údaraithe, níor cheart iad a mheas mar phointí athluchtaithe nó athbhreoslaithe atá inrochtana don phobal.

(12)

D’fhonn áisiúlacht a mhéadú le haghaidh tomhaltóirí, tá sé tábhachtach go n-áiritheoidh oibreoirí pointí athluchtaithe nó athbhreoslaithe atá inrochtana don phobal go bhfreastalóidh uaireanta oscailte agus aga fónaimh a gcuid seirbhísí go hiomlán ar riachtanais na n-úsáideoirí deiridh.

(13)

Imscaradh go míchothrom ar fud an Aontais bonneagar athluchtaithe, atá inrochtana don phobal, le haghaidh feithiclí leictreacha saothair éadroim. Chuirfeadh dáileadh míchothrom leanúnach an bhonneagair athluchtaithe atá inrochtana don phobal glacadh feithiclí leictreacha saothair éadroim i mbaol, rud a chuirfeadh teorainn leis an nascacht ar fud an Aontais. Ní chuirtear isteach ar aistriú inbhuanaithe na hearnála iompair a bhfuil géarghá leis ná ní rannchuidítear leis an gcinnteacht fhadtéarmach is gá le haghaidh infheistíocht shubstainteach sa mhargadh a chruthú má leantar den éagsúlacht sna huaillmhianta agus sna cuir chuige beartais ar an leibhéal náisiúnta. Dá bhrí sin, ba cheart do spriocanna íosta sainordaitheacha le haghaidh na mBallstát ar an leibhéal náisiúnta treoshuíomhanna beartais a sholáthar agus creataí beartais náisiúnta a chomhlánú. Leis an gcur chuige sin ba cheart spriocanna atá bunaithe ar an bhflít náisiúnta a thabhairt le chéile le spriocanna acharbhunaithe le haghaidh TEN-T. Le spriocanna atá bunaithe ar an bhflít náisiúnta ba cheart a áirithiú go ndéantar glacadh feithiclí leictreacha saothair éadroim i ngach Ballstát a chomhoiriúnú le himscaradh bonneagair athluchtaithe leordhóthanaigh atá inrochtana don phobal. Le spriocanna acharbhunaithe le haghaidh an ghréasáin TEN-T ba cheart a áirithiú go gcumhdaítear go hiomlán na pointí athluchtaithe feadh phríomhghréasáin bóithre an Aontais agus ar an gcaoi sin, taisteal éasca rianúil ar fud an Aontais a áirithiú.

(14)

Ba cheart spriocanna atá bunaithe ar an bhflít náisiúnta a bhunú ar bhonn líon iomlán na bhfeithiclí leictreacha atá cláraithe sa Bhallstát lena mbaineann. Ba cheart na spriocanna sin a bhunú ar bhonn modheolaíocht chomhchoiteann arb é is cúis léi forbairtí teicneolaíocha amhail raon méadaithe tiomána feithiclí leictreacha nó méadú ar líon na bpointí athluchtaithe tapa, ag a bhféadfar líon níos mó feithiclí leictreacha a athluchtú ná ag pointe athluchtaithe gnáthchumhachta ag tréimhse ar leith. Leis an modheolaíocht choiteann sin freisin, ní mór na patrúin dhifriúla athluchtaithe a bhaineann le feithiclí ceallra-leictreacha agus feithiclí hibride inluchtaithe a chur san áireamh freisin. Maidir le modheolaíocht lena leagtar amach spriocanna atá bunaithe ar an bhflít náisiúnta maidir le haschur uasta cumhachta an bhonneagair athluchtaithe atá inrochtana don phobal, ba cheart solúbthacht a bheith sa mhodheolaíocht sin chun teicneolaíochtaí athluchtaithe difriúla a chur chun feidhme sna Ballstáit.

(15)

Ba cheart go n-áiritheofaí le cur chun feidhme na spriocanna atá bunaithe ar an bhflít náisiúnta ag na Ballstáit go ndéanfar líon leordhóthanach pointí athluchtaithe atá inrochtana don phobal a shuiteáil ar bhealach lena ráthaítear inrochtaineacht pointí athluchtaithe ina gcríoch iomlán freisin, go háirithe ag stáisiúin iompair phoiblí, amhail críochfoirt phaisinéirí calafoirt, aerfoirt nó stáisiúin iarnróid. Tá tábhacht ar leith ag baint le himscaradh na bpointí athluchtaithe sin atá inrochtana don phobal i limistéir chónaithe ina bhfuil páirceáil lasmuigh den tsráid gann agus i limistéir ina mbíonn, de ghnáth, feithiclí páirceáilte ar feadh tréimhsí fada ama. Ba cheart líon leordhóthanach pointí mearluchtaithe atá tiomnaithe d’fheithiclí leictreacha saothair éadroim agus atá inrochtana don phobal a imscaradh chun áisiúlacht a mhéadú le haghaidh tomhaltóirí go háirithe ar fud an ghréasáin TEN-T chun nascacht iomlán trasteorann a áirithiú agus chun go mbeidh feithiclí leictreacha in ann gluaiseacht ar fud an Aontais. Tá sé tábhachtach gur toradh ar infheistíocht sa mhargadh príobháideach go príomha é bonneagar athluchtaithe atá inrochtana don phobal a imscaradh. Mar sin féin, ba cheart na Ballstáit a bheith in ann, faoi réir rialacha an Aontais maidir le Státchabhair, tacú le himscaradh an bhonneagair athluchtaithe is gá atá inrochtana go poiblí i gcásanna ina bhfuil gá le tacaíocht phoiblí, de bharr dhálaí an mhargaidh, go dtí go mbeidh margadh lániomaíoch bunaithe.

(16)

Ag brath ar na himthosca sonracha i mBallstát, d’fhéadfadh sé nach mbeadh údar a thuilleadh leis na ceanglais maidir le leibhéal an aschuir chumhachta iomláin sheasta atá le soláthar trí stáisiúin athluchtaithe atá inrochtana don phobal le haghaidh gach feithicle ceallra-leictreacha saothair éadroim arna clárú sa Bhallstát sin i gcásanna ina bhféadfadh éifeachtaí díobhálacha a bheith ag na ceanglais sin trí infheistíochtaí príobháideacha a dhíspreagadh nó, go háirithe, trí rósholáthar a bheith mar thoradh orthu sa mheántéarma. D’fhéadfadh an riosca go mbeadh éifeachtaí dochracha den sórt sin ann mar gheall ar líon ard pointí athluchtaithe príobháideacha a shuiteáil. D’fhéadfadh riachtanais na n-úsáideoirí nó ráta úsáide na stáisiún athluchtaithe atá inrochtana don phobal a bheith níos ísle i gcomparáid le toimhdí tosaigh, agus is é an toradh air sin go sroicheann an t-aschur iomlán cumhachta atá ar fáil trí stáisiúin athluchtaithe atá inrochtana don phobal leibhéal díréireach ard i gcomparáid le húsáid iarbhír na stáisiún sin. Sna cásanna sin, ba cheart an Ballstát lena mbaineann a bheith in ann údarú a iarraidh chun ceanglais atá níos ísle ná na ceanglais atá leagtha síos sa Rialachán seo a chur i bhfeidhm ó thaobh leibhéal an aschuir cumhachta iomláin de nó scor de cheanglais den sórt sin a chur i bhfeidhm. Chun go mbeidh an Ballstát in ann iarraidh den sórt sin a dhéanamh, ba cheart 15 % ar a laghad a bheith sroichte ag sciar na bhfeithiclí ceallra-leictreacha saothair éadroim i gcomparáid le flít iomlán na bhfeithiclí saothair éadroim atá cláraithe sa Bhallstát agus ba cheart don Bhallstát údar cuí a thabhairt lena iarraidh.

(17)

Mar chuid den athbhreithniú ar an Rialachán seo, tá sé tábhachtach go ndéanfadh an Coimisiún measúnú ar an ngá atá le ceanglais a chur san áireamh maidir le bonneagar athluchtaithe chun freastal ar rothair chumhachtchúnta leictreacha agus feithiclí de chatagóir L amhail rothair leictreacha chumhachtaithe agus móipéidí leictreacha, agus go háirithe an deis chun bonneagar athluchtaithe a fheistiú le soicéad cumhachta teaghlaigh a fhágann gur féidir feithiclí den sórt sin a luchtú go héasca, ós rud é gur modh iompair iad lenar féidir astaíochtaí CO2 agus truailliú aeir a laghdú tuilleadh.

(18)

Is fada óna chéile go sainiúil an bonneagar athluchtaithe a theastaíonn ó fheithiclí leictreacha tromshaothair an bonneagar athluchtaithe a theastaíonn ó fheithiclí leictreacha saothair éadroim. Faoi láthair, áfach, níl aon bhonneagar ar fáil, nach mór, a bhfuil rochtain ag an bpobal air le haghaidh feithiclí leictreacha tromshaothair san Aontas agus ní mór dlús a chur le himscaradh an bhonneagair sin. Le cur chuige comhcheangailte maidir le spriocanna acharbhunaithe feadh an ghréasáin TEN-T, agus idirdhealú iomchuí á dhéanamh idir an croíghréasán TEN-T agus an gréasán cuimsitheach TEN-T, ba cheart go n-áiritheofaí le spriocanna maidir le bonneagar athluchtaithe thar oíche agus spriocanna ag nóid uirbeacha go mbunófar cumhdach leordhóthanach bonneagair athluchtaithe atá inrochtana don phobal le haghaidh feithiclí leictreacha tromshaothair ar fud an Aontais chun tacú leis an méadú a mheastar a thiocfaidh ar an sciar den mhargadh ar fheithiclí ceallra-leictreacha tromshaothair.

(19)

Ba cheart líon leordhóthanach pointí athluchtaithe atá tiomnaithe d’fheithiclí tromshaothair agus atá inrochtana don phobal a imscaradh feadh an ghréasáin TEN-T chun nascacht iomlán ar fud an Aontais a áirithiú. Ba cheart go mbeadh aschur cumhachta leordhóthanach ag an mbonneagar sin le haghaidh feithiclí tromshaothair a athluchtú laistigh d’am sosa dlíthiúil an tiománaí. Chun go n-áireofar an t-am is gá chun bonneagar athluchtaithe a phleanáil, a dhearadh agus a chur chun feidhme, lena bhféadfaí a áireamh leis sin an eangach leictreachais a leathnú nó a uasghrádú i limistéir áirithe, talamh a fháil, údaruithe comhshaoil, agus, más gá, conarthaí poiblí a dhámhachtain, agus chun oiriúnú do ghlacadh forchéimnitheach na bhfeithiclí leictreacha tromshaothair, ba cheart bonneagar athluchtaithe atá inrochtana don phobal a imscaradh de réir a chéile ó 2025 ar aghaidh d’fhonn an gréasán TEN-T ina iomláine a chumhdach faoi 2030.

(20)

Chun bonneagar athluchtaithe a imscaradh feadh an ghréasáin bóithre TEN-T, ba cheart na stáisiúin athluchtaithe uile atá le himscaradh feadh an ghréasáin bóithre TEN-T a bheith suite ar an ngréasán bóithre TEN-T nó laistigh den fhad tiomána 3 km ón mbealach amach is gaire do bhóthar TEN-T.

(21)

Tá codanna den ghréasán TEN-T á n-uasghrádú ag roinnt Ballstát chun na ceanglais a leagtar síos i Rialachán (AE) Uimh. 1315/2013 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle a chomhlíonadh (9). Agus an méid sin á dhéanamh acu, ba cheart do na Ballstáit a ndícheall a dhéanamh chun a áirithiú go ndéanfar na ceanglais maidir le himscaradh bonneagair athluchtaithe agus athbhreoslaithe feadh an ghréasáin TEN-T a leagtar amach sa Rialachán seo a chur chun feidhme ar bhealach cuimsitheach chun sócmhainní tréigthe a sheachaint agus ar bhealach lena n-áirithítear cur chun feidhme comhordaithe Rialachán (AE) Uimh. 1315/2013 agus an Rialacháin seo.

(22)

Tá caighdeáin nua maidir le bonneagar athluchtaithe d’fheithiclí leictreacha tromshaothair á bhforbairt faoi láthair. Dá bhrí sin, ba cheart don Choimisiún breithniú a dhéanamh ar aschur cumhachta aonair na stáisiún luchtaithe ag comhthiomsuithe athluchtaithe a mhéadú a luaithe a bheidh na sonraíochtaí teicniúla coiteanna ar fáil.

(23)

Ba cheart bonneagar athluchtaithe feadh an ghréasáin TEN-T a chomhlánú le bonneagar mearluchtaithe atá inrochtana don phobal ag nóid uirbeacha. Tá gá leis an mbonneagar sin go háirithe chun deiseanna luchtaithe a chur ar fáil do thrucailí seachadta agus do mhuirearú cinn scríbe le haghaidh trucailí cianaistir. Ba cheart pointí athluchtaithe d’fheithiclí leictreacha saothair éadroim i limistéir uirbeacha, áfach, a bheith faoi chuimsiú na sprice atá bunaithe ar an bhflít náisiúnta. I dteannta na bpointí mearluchtaithe feadh an ghréasáin TEN-T agus i nóid uirbeacha, ba cheart feithiclí tromshaothair a bheith in ann bonneagar athluchtaithe atá inrochtana don phobal a úsáid chun luchtú thar oíche feadh an phríomhghréasáin iompair chun tacú go sonrach le leictriú na hearnála cianaistir.

(24)

Chun infheistíochtaí a sheachaint a bheadh díréireach i gcomparáid leis na méideanna tráchta ar roinnt bóithre den ghréasán TEN-T agus i gcásanna nach féidir údar cuí a thabhairt le himscaradh bonneagair athluchtaithe i dtéarmaí costais is tairbhe socheacnamaíocha, ba cheart na Ballstáit a bheith in ann a fhoráil go bhfreastalóidh comhthiomsú athluchtaithe amháin atá inrochtana don phobal ar an dá threo taistil, ar choinníoll go gcomhlíontar na ceanglais eile is infheidhme, maidir leis an achar uasta idir comhthiomsuithe athluchtaithe, aschur iomlán cumhachta an chomhthiomsaithe athluchtaithe agus líon na bpointí athluchtaithe ag na comhthiomsuithe athluchtaithe is infheidhme maidir le treo aonair taistil. De rogha air sin, ba cheart na Ballstáit a bheith in ann laghdú a dhéanamh ar chumhacht aschurtha iomlán na gcomhthiomsuithe athluchtaithe atá tiomnaithe d’fheithiclí leictreacha saothair éadroim nó d’fheithiclí leictreacha tromshaothair atá suite feadh an ghréasáin bóithre TEN-T ina bhfuil méideanna ísle tráchta d’fheithiclí leictreacha saothair éadroim nó d’fheithiclí leictreacha tromshaothair faoi seach. Chun na críche céanna, ba cheart freisin go mbeadh na Ballstáit in ann achar uasta níos airde a cheadú freisin idir comhthiomsuithe athluchtaithe a bhfuil rochtain ag an bpobal orthu, agus atá tiomnaithe d’fheithiclí leictreacha saothair éadroim nó feithiclí leictreacha tromshaothair feadh bóithre den chroíghréasán TEN-T atá ar bheagán tráchta.

(25)

I bhfianaise nádúr oileánach na Cipire, agus ós rud é nach bhfuil aon nasc talaimh inti le Ballstáit eile, ná leis an mórthír agus an méid teoranta de ghréasán bóithre TEN-T atá inti, tá teorainn leis an trácht fad-achair tromshaothair atá ag gluaiseacht sa Bhallstát sin. Ina theannta sin, i bhfianaise an mhíleáiste laethúil theoranta d’fheithiclí leictreacha tromshaothair sa Chipir, cumhdófar a riachtanais athluchtaithe den chuid is mó le hacmhainneachtaí athluchtaithe thar oíche i suíomhanna príobháideacha, amhail iostaí. Dá bhrí sin, bheadh an Chipir faoi oibleagáid dhíréireach agus neamhriachtanach dá mbeadh uirthi na ceanglais a leagtar amach sa Rialachán seo a chomhlíonadh maidir le cumhdach íosta comhthiomsuithe athluchtaithe atá inrochtana don phobal agus atá tiomnaithe d’fheithiclí tromshaothair ina críoch i dtéarmaí leibhéal an aschuir cumhachta iomláin de chomhthiomsuithe athluchtaithe den sórt sin atá suite feadh an ghréasáin TEN-T agus an t-achar uasta idir na comhthiomsuithe athluchtaithe sin. Dá bhrí sin, ba cheart an Chipir a bheith in ann iarraidh réasúnaithe ar údarú a chur faoi bhráid an Choimisiúin chun ceanglais níos ísle a chur i bhfeidhm ina leith sin, ar choinníoll nach gcuirfeadh na ceanglais níos ísle sin bac ar chúrsaíocht feithiclí leictreacha tromshaothair sa Bhallstát sin.

(26)

Táthar ag súil go mbainfidh úinéirí feithiclí leictreacha úsáid den chuid is mó as pointí athluchtaithe ag a n-áitreabh féin nó in áiteanna páirceála comhchoiteanna i bhfoirgnimh chónaithe agus neamhchónaithe. Cé go rialaítear imscaradh bonneagair duchtála agus pointí athluchtaithe i bhfoirgnimh den sórt sin le Treoir 2010/31/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (10), tá sé tábhachtach go ndéanfaidh na Ballstáit infhaighteacht bonneagair phríobháidigh den sórt sin a chur san áireamh agus imscaradh pointí athluchtaithe a bheidh inrochtana don phobal á phleanáil acu.

(27)

Tá imscaradh bonneagair athluchtaithe le haghaidh feithiclí leictreacha tromshaothair chomh tábhachtach céanna i suíomhanna príobháideacha nach bhfuil rochtain ag an bpobal orthu, amhail in iostaí príobháideacha agus in ionaid lóistíochta chun luchtú thar oíche agus muirearú ceann scríbe a áirithiú. Ba cheart d’údaráis phoiblí breithniú a dhéanamh ar bhearta a ghlacadh i gcomhthéacs bhunú a gcreataí beartais náisiúnta athbhreithnithe chun a áirithiú go soláthraítear an bonneagar iomchuí le haghaidh an luchtaithe thar oíche agus an luchtaithe cinn scríbe sin d’fheithiclí leictreacha tromshaothair.

(28)

I gcomhréir leis na prionsabail a leagtar síos sa Teachtaireacht ón gCoimisiún an 23 Márta 2017 dar teideal ‘European Interoperability Framework – Implementation Strategy’ [An Creat Eorpach Idir-inoibritheachta — Straitéis Cur Chun Feidhme], tá an fhéidearthacht chun ardseirbhísí digiteacha a fhorbairt, lena n-áirítear réitigh íocaíochta chonradh-bhunaithe, agus chun a áirithiú go mbeidh faisnéis thrédhearcach d’úsáideoirí trí mhodhanna digiteacha ag brath ar phointí athluchtaithe cliste atá nasctha go digiteach a chur in úsáid lena dtacaítear le bonneagar atá nasctha go digiteach agus idir-inoibritheach a chruthú. Ba cheart tacar saintréithe fisiceacha agus sonraíochtaí teicniúla (crua-earraí agus bogearraí) is gá chun sonraí a sheoladh agus a fháil i bhfíor-am a bheith sna pointí athluchtaithe cliste sin, lena gcumasófar sreabhadh faisnéise idir na gníomhaithe margaidh atá spleách ar na sonraí sin chun an t-eispéireas athluchtaithe a fhorbairt ina iomláine, lena n-áirítear oibreoirí pointí athluchtaithe, soláthraithe seirbhíse soghluaisteachta, ardáin ríomhfhánaíochta, oibreoirí córais dáileacháin, agus, sa deireadh, úsáideoirí deiridh.

(29)

Is le córais mhéadraithe chliste, de réir mar a shainmhínítear i dTreoir (AE) 2019/944 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (11) a chumasaítear sonraí fíor-ama a tháirgeadh, rud a mbeidh gá leis chun cobhsaíocht na heangaí a áirithiú agus chun úsáid réasúnach na seirbhísí athluchtaithe a spreagadh. Trí mhéadrú fuinnimh a sholáthar i bhfíor-am agus faisnéis chruinn thrédhearcach faoi chostas, spreagann na córais méadraithe chliste, in éineacht le pointí athluchtaithe cliste, an t-athluchtú tráth a mbíonn éileamh ginearálta íseal ar leictreachas agus praghsanna ísle fuinnimh. Is féidir leis an úsáid a bhaintear as córais mhéadraithe chliste i gcomhar le pointí athluchtaithe cliste an t-athluchtú a bharrfheabhsú, agus bíonn buntáistí ann don chóras leictreachais agus don úsáideoir deiridh. Maidir le córais mhéadraithe chliste a úsáid chun feithiclí leictreacha a athluchtú ag stáisiúin athluchtaithe atá inrochtana don phobal, i gcás ina bhfuil sé indéanta go teicniúil agus réasúnach ó thaobh na heacnamaíochta de, ba cheart do na Ballstáit an úsáid sin a spreagadh agus ba cheart dóibh a áirithiú go gcomhlíonfaidh na córais sin na ceanglais a leagtar síos in Airteagal 20 de Threoir (AE) 2019/944.

(30)

Mar gheall go bhfuil an líon feithiclí leictreacha ar bóthar, ar iarnród, ar muir agus i modhanna eile iompair ag méadú, beidh gá le hoibríochtaí athluchtaithe a bharrfheabhsú agus a bhainistiú ar bhealach nach gcruthaíonn plódú agus lena mbaintear an leas is mó is féidir as infhaighteacht leictreachais in-athnuaite agus praghsanna ísle leictreachais sa chóras. Is féidir le hathluchtú cliste, go háirithe, comhtháthú breise feithiclí leictreacha sa chóras leictreachais a éascú toisc go gcumasaíonn sé freagairt don éileamh trí chomhiomlánú. Is féidir comhtháthú an chórais a éascú tuilleadh trí athluchtú déthreoch (ó fheithicil go heangach), agus is féidir le hathluchtú cliste agus déthreoch costais athluchtaithe don tomhaltóir a laghdú freisin. Dá bhrí sin, ba cheart do gach pointe athluchtaithe, arna thógáil nó arna athchóiriú tar éis an 13 Aibreán 2024 a bheith comhoiriúnach don athluchtú cliste. Ina theannta sin, ba cheart caighdeáin chumarsáide a thacaíonn le hathluchtú cliste agus déthreoch a ghlacadh chun idir-inoibritheacht a áirithiú.

(31)

Maidir leis an bhforbairt a dhéantar ar bhonneagar ar an eangach agus lasmuigh den eangach le haghaidh feithiclí leictreacha, idirghníomhú an bhonneagair sin leis an gcóras leictreachais, agus na cearta agus na freagrachtaí a shanntar do na gníomhaithe difriúla sa mhargadh soghluaisteachta leictrí, ní mór dóibh a bheith i gcomhréir leis na prionsabail a bhunaítear faoi Threoir (AE) 2019/944. Sa comhthéacs sin, ba cheart d’oibreoirí córais dáileacháin comhoibriú ar bhonn neamh-idirdhealaitheach le haon duine a bhunaíonn nó a oibríonn pointí athluchtaithe atá inrochtana go poiblí. Maidir leis an rochtain atá ag soláthróirí leictreachais an Aontais ar phointí athluchtaithe, ba cheart go mbeadh an rochtain sin gan dochar do na maoluithe faoi Airteagal 66 de Threoir (AE) 2019/944.

(32)

Ba cheart bunú agus oibriú na bpointí athluchtaithe le haghaidh feithiclí leictreacha a fhorbairt mar mhargadh iomaíoch ina mbeidh rochtain oscailte do na páirtithe uile ar spéis leo bonneagar athluchtaithe a fheidhmiú go céimneach nó a oibriú. I bhfianaise a theoranta atá an líon suíomhanna malartacha do phointí athluchtaithe d’fheithiclí leictreacha ar mhótarbhealaí, is ábhar imní ar leith iad na lamháltais atá ar mhótarbhealaí cheana, amhail gnáthstáisiúin athbhreoslaithe nó limistéir scíthe, toisc go mbíonn tréimhsí fada i gceist leo agus nach luaitear dáta deiridh sonraithe leo ar chor ar bith in amanna fiú. A mhéid is féidir agus i gcomhréir le Treoir 2014/23/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (12), ba cheart do na Ballstáit féachaint le lamháltais nua a dhámhachtain ar bhonn iomaíoch go sonrach le haghaidh stáisiúin athluchtaithe nua i limistéir scíthe ar mhótarbhealaí nó in áit atá cóngarach dóibh chun cosc a chur ar ionradh ar spásanna glasa, chomh maith leis na costas a bhaineann le himscaradh a theorannú agus chun iontrálaithe nua sa mhargadh a chumasú.

(33)

Is rud ríthábhachtach í an trédhearcacht ó thaobh praghsanna de chun an t-athluchtú agus an t-athbhreoslú éasca rianúil a áirithiú. Ba cheart faisnéis chruinn faoi phraghsanna a sholáthar d’úsáideoirí breosla mhalartaigh sula dtosaítear ar sheisiún athluchtaithe nó athbhreoslaithe. Ba cheart an praghas a chur in iúl ar bhealach soiléir struchtúrtha chun a chur ar chumas na n-úsáideoirí deiridh na comhpháirteanna praghsanna éagsúla a ghearrann an t-oibreoir a shainaithint chun praghas seisiúin athluchtaithe nó athbhreoslaithe a ríomh agus chun an costas iomlán a réamh-mheas. Ba cheart cead a bheith ag oibreoir na stáisiún athluchtaithe táillí breise a ghearradh freisin, d’fhonn, inter alia, nach n-úsáidfidh úsáideoirí eile an pointe athluchtaithe, ar choinníoll go léirítear na táillí sin go soiléir agus go gcuirtear in iúl iad roimh thús an tseisiúin athluchtaithe. Má chuirtear an praghas ar athluchtú ar bhonn ad hoc ar fáil ar leathanach gréasáin tiomnaithe, ba cheart é a chur ar fáil go soiléir ar an leathanach gréasáin céanna a úsáidtear chun an seisiún a íoc. Trí cheanglais a leagan síos d’oibreoirí agus do sholáthraithe seirbhíse soghluaisteachta, sholáthrófaí ráthaíochtaí agus intuarthacht do thomhaltóirí agus, ar an gcaoi sin, chuideofaí le muinín a áirithiú le linn na gcéimeanna tosaigh de ghlacadh na soghluaisteachta leictrí. Spreagfadh sé freisin glacadh tapa feithiclí ceallra-leictreacha agus feithiclí faoi thiomáint hidrigine, rud atá riachtanach chun uaillmhianta méadaithe aeráide an Aontais agus na tosaíochtaí a leagtar amach i dTeachtaireacht ón gCoimisiún an 11 Nollaig 2019 dar teideal ‘The European Green Deal’ [An Comhaontú Glas don Eoraip] a bhaint amach. Ba cheart praghsanna a bheith réasúnach agus níor cheart dóibh dul thar na costais arna dtabhú móide corrlach brabúis réasúnta. Tá na ceanglais sin maidir le praghsanna gan dochar do cheart na mBallstát praghas aonaid infheidhme an leictreachais a ghearrtar ó stáisiún athluchtaithe a chinneadh i gcomhréir le Treoir 98/6/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (13).

(34)

Tagann seirbhísí nua chun cinn le himeacht ama chun tacú le húsáid feithiclí leictreacha. Bhí ról suntasach ag dreasachtaí a sholáthraíonn na Ballstáit, chomh maith le bearta ceangailteacha arna nglacadh acu, amhail cumas fánaíochta éigeantach maidir le pointí athluchtaithe ainmnithe, i bhforbairt na seirbhísí nua sin. Ba cheart d'eintitis a thairgeann na seirbhísí nua sin, amhail soláthraithe seirbhíse soghluaisteachta, a bheith in ann oibriú faoi dhálaí córa margaidh. Níor cheart d’oibreoirí pointí athluchtaithe cóir fhabhrach mhíchuí a thabhairt do roinnt soláthraithe seirbhísí soghluaisteachta, mar shampla, trí bhíthin difreáil phraghais nach bhfuil údar maith léi a d’fhéadfadh bac a chur ar iomaíocht, agus a mbeadh praghsanna níos airde le haghaidh tomhaltóirí mar thoradh uirthi. Chun an t-aistriú chuig na seirbhísí nua sin a áirithiú agus chun a áirithiú gur féidir le húsáideoirí na bhfeithiclí sin bonneagar athluchtaithe a úsáid go héasca agus gan bhac ar fud an Aontais, ba cheart do na Ballstáit faireachán a dhéanamh ar fhorbairt an mhargaidh athluchtaithe. Agus an Rialachán seo á athbhreithniú, ba cheart don Choimisiún gníomhaíocht a dhéanamh nuair is gá de bharr forbairtí sa mhargadh amhail teorainneacha le seirbhísí d’úsáideoirí deiridh, seirbhísí a chuireann míthreoir ar thomhaltóirí agus a chuireann isteach ar thrédhearcacht praghsanna, nó cleachtais ghnó a d’fhéadfadh teorainn a chur leis an iomaíocht.

(35)

I dtaca le feithiclí faoi thiomáint hidrigine de tá ráta dul i bhfód an-íseal sa mhargadh acu. Mar sin féin, tá sé ríthábhachtach bonneagar leordhóthanach athbhreoslaithe hidrigine a imscaradh chun gur féidir feithiclí faoi thiomáint hidrigine a imscaradh ar mhórscála mar a bheartaítear sa Teachtaireacht ón gCoimisiún an 8 Iúil 2020 dar teideal ‘A hydrogen strategy for a climate-neutral Europe’ [Straitéis hidrigine um Eoraip aeráidneodrach]. Faoi láthair, ní imscartar pointí athbhreoslaithe hidrigine ach i roinnt Ballstát agus níl siad oiriúnach don chuid is mó d’fheithiclí tromshaothair. Dá bhrí sin, ní féidir le feithiclí faoi thiomáint hidrigine ar fud an Aontais. Ba cheart go n-áiritheofaí le spriocanna sainordaitheacha imscartha le haghaidh pointí athbhreoslaithe hidrigine atá inrochtana don phobal gréasán dlúth pointí athbhreoslaithe hidrigine ar fud an chroíghréasáin TEN-T chun gur féidir le feithiclí saothair éadroim agus tromshaothair faoi thiomáint hidrigine taisteal ar fud an Aontais go rianúil. Chun imscaradh an bhonneagair athbhreoslaithe hidrigine feadh an ghréasáin bóithre TEN-T, ba cheart na stáisiúin athbhreoslaithe hidrigine uile a bheidh le húsáid feadh an ghréasáin bóithre TEN-T a bheith lonnaithe ar bhóthar TEN-T nó faoi fhad 10 km tiomána ón tslí amach is gaire de bhóthar TEN-T.

(36)

Ba cheart d'úsáideoirí feithiclí breosla mhalartaigh a bheith in ann athluchtú nó athbhreoslú ar bhonn ad hoc a íoc go héasca agus go saoráideach ag gach pointe athluchtaithe agus athbhreoslaithe atá inrochtana don phobal, gan gá a bheith ann conradh a dhéanamh le hoibreoir an phointe athluchtaithe nó athbhreoslaithe nó le soláthraí seirbhíse soghluaisteachta. Dá bhrí sin, le haghaidh an athluchtaithe agus an athbhreoslaithe ar bhonn ad hoc, ba cheart do gach pointe athluchtaithe agus athbhreoslaithe atá inrochtana don phobal ionstraimí íocaíochta a úsáidtear go forleathan ar fud an Aontais a ghlacadh, agus go háirithe íocaíochtaí leictreonacha trí bhíthin teirminéil agus gléasanna a úsáidtear le haghaidh seirbhísí íocaíochta. Maidir le bonneagar arna imscaradh roimh dháta chur i bhfeidhm an Rialacháin seo, ba cheart cur i bhfeidhm na gceanglas sin a chur siar. Ba cheart an modh íocaíochta ad hoc sin a bheith ar fáil do thomhaltóirí i gcónaí, fiú amháin nuair a thairgtear íocaíochtaí conradh-bhunaithe ag an bpointe athluchtaithe nó athbhreoslaithe.

(37)

Beag beann ar bhranda a bhfeithiclí, ba cheart go mbeadh úsáideoirí deiridh in ann rochtain a fháil ar stáisiúin athluchtaithe atá inrochtana don phobal agus iad a úsáid ar bhealach soláimhsithe agus neamh-idirdhealaitheach.

(38)

Leis an mbonneagar iompair, ba cheart soghluaisteacht rianúil agus inrochtaineacht gan uaim a cheadú do gach úsáideoir, lena n-áirítear daoine scothaosta, daoine a bhfuil a soghluaisteacht laghdaithe agus daoine faoi mhíchumas. I bprionsabal, ba cheart suíomh gach stáisiúin athluchtaithe agus athbhreoslaithe agus na stáisiúin athluchtaithe agus athbhreoslaithe féin a dhearadh ar bhealach atá inrochtana agus áisiúil don líon is mó daoine is féidir, go háirithe daoine scothaosta, daoine atá faoi mhíchumas luaineachta agus daoine atá faoi mhíchumas. Ba cheart a áireamh leis sin, mar shampla, spás leordhóthanach sna háiteanna páirceála a sholáthar, a áirithiú nach suiteáiltear an stáisiún athluchtaithe ar dhromchla faoi cholbhaí, a áirithiú go bhfuil cnaipí nó scáileán an stáisiúin athluchtaithe ag airde iomchuí agus go bhfuil na cáblaí athluchtaithe agus athbhreoslaithe éadrom go leor ionas gur féidir le daoine atá ar bheagán brí iad a úsáid gan dua. Ina theannta sin, ba cheart do chomhéadan úsáideora na stáisiún athluchtaithe lena mbaineann a bheith inrochtana. Dá réir sin, ba cheart na ceanglais inrochtaineachta a leagtar amach i dTreoir (AE) 2019/882 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (14) a bheith infheidhme maidir le bonneagar athluchtaithe agus athbhreoslaithe.

(39)

D’fhéadfaí aghaidh a thabhairt ar shábháilteacht agus slándáil úsáideoirí, go háirithe ag stáisiúin athluchtaithe gan choinne, trí chnaipí éigeandála a fheistiú ar na stáisiúin athluchtaithe, trí fhaisnéis teagmhála seirbhísí éigeandála a thaispeáint, trí shoilsiú leordhóthanach a áirithiú nó trí aon bhearta iomchuí eile.

(40)

Ba cheart a bheith in ann feithiclí faoi thiomáint hidrigine a athbhreoslú ag an gceann scríbe nó gar dó, ar gnách gur ceantar uirbeach é. Chun a áirithiú gur féidir athbhreoslú cinn scríbe atá inrochtana don phobal a dhéanamh sna príomhlimistéir uirbeacha ar a laghad, ba cheart foráil a dhéanamh do na stáisiúin athbhreoslaithe hidrigine sin i ngach nód uirbeach mar a shainmhínítear i Rialachán (AE) Uimh. 1315/2013. Laistigh de na nóid uirbeacha, ba cheart d’údaráis phoiblí breithniú a dhéanamh ar na stáisiúin athbhreoslaithe hidrigine a imscaradh laistigh de mhoil ilmhódacha, ós rud é gur gnáthcheann scríbe d’fheithiclí tromshaothair iad moil den sórt sin agus toisc go bhféadfaidís hidrigin a sholáthar do mhodhanna iompair eile freisin, amhail iompar d’iarnród agus loingseoireacht intíre. Ba cheart go bhféadfaí stáisiún athbhreoslaithe hidrigine amháin atá inrochtana don phobal agus atá lonnaithe laistigh de nód uirbeach a chur san áireamh chun ceanglas TEN-T a chomhlíonadh, ar choinníoll go mbainfear an sprioc acmhainneachta amach.

(41)

Ag an gcéim luath seo den imscaradh sa mhargadh, bíonn leibhéal áirithe éiginnteachta ann maidir leis an gcineál feithiclí a thiocfaidh isteach ar an margadh agus an cineál teicneolaíochtaí a úsáidfear go forleathan. Sa straitéis hidrigine um Eoraip aeráidneodrach, sainaithníodh an deighleog thromshaothair mar an deighleog is dóichí ina n-imscarfar feithiclí faoi thiomáint hidrigine go fairsing ar dtús. Dá bhrí sin, leis an mbonneagar athbhreoslaithe hidrigine ba cheart díriú ar an deighleog sin agus ligean d’fheithiclí saothair éadroim athbhreoslú ag stáisiúin athbhreoslaithe hidrigine atá inrochtana don phobal freisin. Chun idir-inoibritheacht a áirithiú, ba cheart do gach stáisiún hidrigine atá inrochtana don phobal freastal ar hidrigin ghásach ag 700 bar ar a laghad. Agus an bonneagar á chur i bhfeidhm, ba cheart teicneolaíochtaí nua a d’fhéadfadh teacht chun cinn a chur san áireamh, mar shampla, teicneolaíocht hidrigine leachtaí, lena dtugtar raon níos mó d’fheithiclí tromshaothair agus teicneolaíochtaí arb iad an rogha teicneolaíochta a bheartaítear is fearr le monaróirí áirithe feithiclí.

(42)

Beidh gá le comhordú i measc na ngeallsealbhóirí uile chun teicneolaíochtaí nua a fhorbairt. Ba cheart an Comhghnóthas um Hidrigin Ghlan, arna gcur ar bun le Rialachán (AE) 2021/2085 ón gComhairle (15), a úsáid freisin d’fhonn cistiú príobháideach a éascú agus a ghiaráil ionas go sroichfidh sé na spriocanna ábhartha a shainaithnítear sa Rialachán seo.

(43)

Bunaíodh roinnt pointí athbhreoslaithe meatáin leachtaithe san Aontas, arb iad cnámh droma gluaiseacht feithiclí tromshaothair atá faoi thiomáint meatáin leachtaithe ar fud an Aontais cheana iad. Ba cheart don chroíghréasán TEN-T leanúint de bheith ina bhonn le haghaidh bonneagar meatáin leachtaithe a imscaradh toisc go gcumhdaítear na príomhshruthanna tráchta leis agus go gcumasaítear leis nascacht trasteorann ar fud an Aontais. Moladh i dTreoir 2014/94/AE go ndéanfaí na pointí athbhreoslaithe sin a imscaradh gach 400 km feadh an chroíghréasáin TEN-T. Mar gheall ar líon teoranta bearnaí a bheith feadh an ghréasáin, áfach, níor baineadh amach an sprioc sin. Ba cheart do na Ballstáit an sprioc sin a bhaint amach agus na bearnaí atá fós ann a líonadh faoi 2025, agus ina dhiaidh sin ba cheart go scoirfeadh an sprioc d’fheidhm a bheith aici.

(44)

Chun críocha an Rialacháin seo, ba cheart go dtuigfí leis an téarma ‘meatán leachtaithe’‘GNL, bithghás leachtaithe nó meatán leachtaithe sintéiseach, lena n-áirítear cumaisc de na breoslaí sin’. Ní athraíonn úsáid an téarma shainithe ‘meatán leachtaithe’ sainmhíniú ná comhdhéanamh na mbreoslaí ar leithligh (GNL, bithghás leachtaithe nó meatán leachtaithe sintéiseach), mar a shainmhínítear i ngníomhartha dlí eile de chuid an Aontais.

(45)

Is féidir le saoráidí leictreachais cois cladaigh, bíodh siad fosaithe nó soghluaiste, fónamh don iompar muirí agus don loingseoireacht intíre chun soláthar cumhachta glaine a sholáthar agus is féidir leo rannchuidiú le laghdú a dhéanamh ar an tionchar a bhíonn ag longa farraige agus ag soithí uiscebhealaí intíre ar an gcomhshaol, ar an aeráid agus ar an tsláinte, go háirithe ó thaobh cháilíocht an aeir de do limistéir uirbeacha mórthimpeall na gcalafort. Faoi Rialachán (AE) 2023/1805 tá oibreoirí long longa coimeádán farraige agus longa paisinéirí farraige le forálacha a chomhlíonadh chun laghdú a dhéanamh ar an méid astaíochtaí a tháirgeann a longa agus iad ar múráil le taobh na cé. Le spriocanna sainordaitheacha imscartha ba cheart go n-áiritheofaí go bhfaighidh an earnáil soláthar leictreachais cois cladaigh leordhóthanach do longa atá ar múráil le taobh na cé i gcalafoirt mhuirí den chroíghréasán TEN-T agus i gcalafoirt mhuirí den ghréasán cuimsitheach TEN-T chun na ceanglais sin a chomhlíonadh. Dá bhrí sin, tá sé tábhachtach spriocanna soiléire a leagan síos maidir le bonneagar leictreachais cois cladaigh a imscaradh i gcalafoirt TEN-T. Ós rud é go bhfuil samhlacha éagsúla rialachais ag na Ballstáit do chalafoirt, chun na spriocanna sin a bhaint amach, ba cheart na Ballstáit a bheith in ann cinneadh a dhéanamh maidir leis an mbealach is fearr chun bonneagar a imscaradh laistigh dá gcalafoirt agus sna críochfoirt éagsúla de réir a gcuid riachtanas. Tá sé tábhachtach laistigh de chalafoirt, agus i gcás inarb ábhartha idir críochfoirt, go n-úsáidtear bonneagar san áit a dtiocfadh na sochair chomhshaoil is airde i gcomhthéacs laghduithe ar gháis cheaptha teasa agus ar thruailliú aeir de bharr uasfháltas na hinfheistíochta agus an uasráta áitíochta.

(46)

Chun soláthar leictreachais cois cladaigh a phleanáil, a fhorbairt agus a úsáid le haghaidh longa farraige, tá gá le cur chuige comhordaithe chun an soláthar agus an t-éileamh a mheaitseáil. Dá bhrí sin, ba cheart do gach geallsealbhóir poiblí agus príobháideach ar thaobh na loinge agus ar thaobh an chalafoirt araon, chomh maith le haon ghníomhaithe ábhartha eile sa mhargadh, comhordú a dhéanamh chun oibriú rianúil a cheadú ar bhonn laethúil.

(47)

Tá sé tábhachtach sócmhainní tréigthe a sheachaint agus a áirithiú go mbeidh na hinfheistíochtaí poiblí agus príobháideacha a dhéantar inniu slán i bhfad na haimsire agus go rannchuideoidh siad leis an aistriú chuig an aeráidneodracht mar a leagtar amach sa Chomhaontú Glas don Eoraip. Ní mór féachaint ar imscaradh soláthair leictreachais cois cladaigh i gcalafoirt mhuirí in éineacht leis na teicneolaíochtaí coibhéiseacha malartacha maidir le hastaíochtaí gás ceaptha teasa agus truailleáin nialasacha atá ann faoi láthair, agus na teicneolaíochtaí a bheidh le himscaradh amach anseo, go háirithe na teicneolaíochtaí sin lena soláthraítear laghduithe ar astaíochtaí agus ar thruailliú i mbeart agus le linn loingseoireachta araon.

(48)

Mar thosaíocht, ba cheart soláthar leictreachais cois cladaigh a chur ar fáil do longa coimeádáin farraige agus do longa paisinéirí farraige, arb iad na catagóirí long a tháirgeann an méid is airde astaíochtaí in aghaidh na loinge agus iad ar múráil cois cé. Chun saintréithe an éilimh ar chumhacht a chur san áireamh le linn do longa paisinéirí farraige éagsúla a mhúráil cois cé, chomh maith le saintréithe oibríochtúla an chalafoirt, is gá idirdhealú a dhéanamh idir na ceanglais maidir le longa paisinéirí farraige le haghaidh longa paisinéirí róró agus árthaí paisinéirí ardluais ar thaobh amháin, agus na ceanglais do longa paisinéirí farraige eile, ar an taobh eile.

(49)

Ba cheart na cineálacha soithí a bhfreastalaítear orthu agus méid tráchta na gcalafort muirí a chur san áireamh sna spriocanna éigeantacha maidir le himscaradh. Chun suiteáil acmhainne a bheidh tearcúsáidte a sheachaint, maidir le calafoirt mhuirí ina bhfuil méideanna ísle tráchta i gcatagóirí áirithe long bunaithe ar mheánlíon bliantúil na stadanna ar chalafoirt, níor cheart iad a bheith faoi réir na spriocanna éigeantacha imlonnaithe do na catagóirí long comhfhreagracha. Ar an gcaoi chéanna, níor cheart é a bheith d’aidhm ag na spriocanna sainordaitheacha an t-éileamh uasta a bhaint amach ach méid atá ard a dhóthain, chun acmhainn tearcúsáidte a sheachaint agus chun tréithe oibrithe calafoirt a chur san áireamh.

(50)

Agus líon na gcuairteanna ar chalafort á chinneadh, maidir le cuairteanna gearra ar chalafort, cuairteanna longa ar chalafort, ar long iad a úsáideann teicneolaíochtaí astaíochtaí nialasacha, cuairteanna neamhsceidealta ar chalafort mar gheall ar shábháilteacht nó tarrtháil ar muir, cuairteanna ar chalafort in imthosca eisceachtúla a éilíonn giniúint fuinnimh ar bord, cuairteanna ar chalafort i gcúinsí éigeandála a bhfuil riosca láithreach do beatha, don long nó don chomhshaol ag baint leo, nó cuairteanna ar chalafoirt ar chúiseanna eile force majeure, níor cheart iad a chur san áireamh.

(51)

Is gné thábhachtach é an t-iompar muirí i gcomhtháthú agus i bhforbairt eacnamaíoch na n-oileán agus na réigiún is forimeallaí den Aontas, agus in Ceuta agus Melilla chomh maith. D’fhéadfadh sé nach mbeadh an acmhainn táirgthe fuinnimh leictreachais ar na hoileáin, na réigiúin nó na críocha sin leordhóthanach i gcónaí chun freastal ar an éileamh cumhachta is gá chun tacú le soláthar leictreachais cois cladaigh a sholáthar. I gcásanna den sórt sin, beidh na hoileáin, na réigiúin agus na críocha sin le díolmhú ón gceanglas soláthar leictreachais cois cladaigh a sholáthar mura mbeidh, agus go dtí go mbeidh, an nasc leictreach sin leis an mórthír nó leis na tíortha comharsanachta, de réir mar a bheidh, tugtha chun críche nó go dtí go mbeidh dóthain acmhainneachta a ghintear go háitiúil ó fhoinsí fuinnimh neamh-iontaise.

(52)

Ba cheart líon iomchuí pointí athbhreoslaithe le haghaidh meatán leachtaithe i gcalafoirt mhuirí den chroíghréasán TEN-T a bheith ar fáil faoi 2025. Ba cheart imscaradh an bhonneagair sin a bheith á thiomáint ag éileamh an mhargaidh. Ar na pointí athbhreoslaithe le haghaidh meatáin leachtaithe, áirítear críochfoirt meatáin leachtaithe, umair, leantóirí tancaer, tancaeir, coimeádáin shoghluaiste, soithí buncair agus báirsí.

(53)

Suiteálacha lena soláthraítear soláthar leictreachais cois cladaigh, ba cheart iad a imlonnú freisin i gcalafoirt uiscebhealaigh intíre den ghréasán TEN-T.

(54)

Ba cheart úsáid soláthair leictreachais sheachtraigh a chur in ionad úsáid na n-inneall nuair a bhíonn aerárthaí ina stad ag aerfoirt. Ba cheart go ndéanfadh sin astaíochtaí truailleán agus astaíochtaí torainn a laghdú, caighdeán an aeir a fheabhsú agus tionchar na n-aerárthaí ar an athrú aeráide a laghdú. Dá bhrí sin, i gcás gach oibríochta iompair tráchtála, ba cheart soláthar leictreachais seachtrach a sholáthair nuair a bhíonn aerárthaí páirceáilte ag láithreacha teagmhála aerárthaigh nó cianláithreacha aerárthaigh ag aerfoirt den ghréasán TEN-T. D’fhéadfaí an soláthar leictreachais seachtrach d’aerárthaí a áirithiú le talamhaonaid cumhachta dhoghluaiste nó shoghluaiste ag láithreacha teagmhála aerárthaigh agus ag cianláithreacha aerárthaigh. Cé gur cheart aerárthaí a bheith in ann úsáid a bhaint as an soláthar leictreachais seachtrach ag na láithreacha teagmhála aerárthaigh agus na cianláithreacha aerárthaigh uile a úsáidtear le haghaidh oibríochtaí aeriompair tráchtála, níl sé riachtanach gach láthair a bheith feistithe le talamhaonaid cumhachta dhoghluaiste nó shoghluaiste, ós rud é gur féidir le talamhaonaid aonair cumhachta, bíodh sí doghluaiste nó soghluaiste, freastal ar iliomad láithreacha agus a imscaradh chun riachtanais oibríochtúla a chomhlíonadh.

(55)

Agus rochtain ar sholáthar leictreachais in aerfoirt d’aerárthaí agus iad ina stad á háirithiú acu, ba cheart do na Ballstáit, i gcás inarb iomchuí, comhar idir an comhlacht bainistithe aerfoirt agus soláthróirí seirbhísí láimhseála ar an talamh a chur chun cinn, agus, i gcás inarb ábhartha, comhar idir an comhlacht sin agus úsáideoirí féinseirbhíse láimhseála na n-aerfort. Ba cheart do na Ballstáit déanamh amhlaidh go háirithe trí Choiste na nÚsáideoirí Aerfoirt arna bhunú de bhun Threoir 96/67/CE ón gComhairle (16).

(56)

Ba cheart go mbeadh na Ballstáit in ann aerfoirt den ghréasán TEN-T, a bhfuil níos lú ná 10 000 gluaiseacht eitilte tráchtála in aghaidh na bliana acu, arna ríomh mar mheán thar na trí bliana roimhe sin, a dhíolmhú ón oibleagáid leictreachas a sholáthar d’aerárthaí ina stad, ag gach cianláthair. I bhfianaise líon na n-eitiltí a bheadh i gceist agus na gcostas infheistíochta agus cothabhála a bhainfeadh le leictreachas a sholáthar do na cianláithreacha aerárthaigh sna haerfoirt sin den ghréasán TEN-T, d’fhéadfadh sé a bheith díréireach leis an tairbhe don chomhshaol, go háirithe i gcomparáid le hinfheistíochtaí níos éifeachtúla chun dul i ngleic le hastaíochtaí CO2 na n-aerfort.

(57)

I gcomhréir le Treoir 2014/94/AE, tá creataí beartais náisiúnta bunaithe ag na Ballstáit ina leagtar amach a gcuid cuspóirí agus pleananna chun a áirithiú go mbainfear amach na cuspóirí sin. Cuireadh i dtábhacht leis an measúnú a rinneadh ar an gcreat beartais náisiúnta agus leis an meastóireacht a rinneadh ar Threoir 2014/94/AE go bhfuil gá le huaillmhian níos mó agus cur chuige a chomhordaítear ar bhealach níos fearr ar fud na mBallstát i bhfianaise an mhéadaithe a mheastar a thiocfaidh ar ghlacadh feithiclí breosla mhalartaigh, go háirithe feithiclí leictreacha. Thairis sin, beidh gá le roghanna malartacha ar bhreoslaí iontaise i ngach modh iompair chun uaillmhianta an Chomhaontaithe Ghlais don Eoraip agus cuspóirí aeráide an Aontais a chomhlíonadh. Ba cheart na Creataí Beartais Náisiúnta atá ann faoi láthair a athbhreithniú chun tuairisc shoiléir a thabhairt ar an gcaoi a bhfreastalóidh na Ballstáit ar an ngá an-mhór a bheidh le bonneagar athluchtaithe agus athbhreoslaithe atá inrochtana don phobal, faoi mar a chuirtear in iúl sna spriocanna sainordaitheacha. D’fhéadfadh na creataí athbhreithnithe aghaidh a thabhairt freisin ar mhodhanna iompair nach bhfuil aon spriocanna sainordaitheacha imscartha ann lena n-aghaidh. Ba cheart do na Ballstáit tuairisc rialta a thabhairt ar an dul chun cinn atá déanta maidir le cur chun feidhme na gcreataí beartais náisiúnta athbhreithnithe sin.

(58)

Thairis sin, ba cheart do na Ballstáit measúnú rialta a dhéanamh ar an gcaoi a bhféadfadh imscaradh agus oibriú pointí athluchtaithe a chur ar chumas feithiclí leictreacha rannchuidiú tuilleadh le solúbthacht an chórais fuinnimh agus le hionsú breise an leictreachais in-athnuaite. Ba cheart na bearta iomchuí a shainaithint sa mheasúnú sin atá le cur chun feidhme chun a áirithiú go mbeidh an phleanáil bonneagair comhsheasmhach leis an bpleanáil eangaí faoi seach chun na ceanglais a leagtar amach sa Rialachán seo a chomhlíonadh. Gan dochar do Rialachán (AE) 2019/943 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (17) agus do Threoir (AE) 2019/944, ba cheart do na Ballstáit gach beart is gá a dhéanamh chun a áirithiú go bhfreastalóidh an eangach leictreachais ar éileamh cumhachta an bhonneagair athluchtaithe dá bhforáiltear sa Rialachán seo. Chuige sin, ba cheart do na Ballstáit an eangach leictreachais a uasghrádú agus a chothabháil ionas go mbeidh sí in ann déileáil leis an éileamh atá ann faoi láthair agus a bheidh ann amach anseo ón earnáil iompair don leictreachas.

(59)

Ba cheart bearta tacaíochta a áireamh sna creataí beartais náisiúnta athbhreithnithe chun an margadh a fhorbairt a mhéid a bhaineann le breoslaí malartacha, lena n-áirítear imscaradh an bhonneagair breoslaí malartacha is gá a chur i bhfeidhm, i ndlúthchomhar le húdaráis réigiúnacha agus áitiúla agus leis an tionscal lena mbaineann, agus riachtanais na bhfiontar beag, agus meánmhéide á gcur san áireamh. Ina theannta sin, ba cheart do na creataí beartais náisiúnta athbhreithnithe tuairisc a thabhairt ar an gcreat náisiúnta foriomlán chun bonneagar den sórt sin a phleanáil, a cheadú agus a sholáthar, aon bhacainní atá ann a aithint agus na gníomhaíochtaí a aithint a dhéanfar chun iad sin a bhaint ionas go mbeidh an t-am idir imscaradh an bhonneagair agus úsáid an bhonneagair réasúnta agus ionas gur féidir rolladh amach níos tapúla an bhonneagair a bhaint amach. Agus athbhreithniú á dhéanamh ar na creataí beartais náisiúnta, tá sé tábhachtach prionsabal ginearálta na neodrachta teicneolaíche agus bunphrionsabal na héifeachtúlachta fuinnimh a urramú. Ba cheart do na Ballstáit na bearta uile a glacadh nó iad atá beartaithe a liostú.

(60)

Ba cheart don Choimisiún forbairt agus cur chun feidhme chreataí beartais náisiúnta athbhreithnithe na mBallstát a éascú trí bhíthin malartuithe faisnéise agus dea-chleachtas i measc na mBallstát. Ba cheart go mbeadh gach Ballstát in ann cinneadh a dhéanamh comhordaitheoir náisiúnta a cheapadh chun bonneagar breoslaí malartacha a imscaradh agus é de chúram air maoirseacht a dhéanamh ar chomhordú agus ar chur chun feidhme náisiúnta an chreata beartais náisiúnta.

(61)

Chun breoslaí malartacha a chur chun cinn agus an bonneagar ábhartha a fhorbairt, ba cheart forléargas a thabhairt ar staid na himeartha, ar pheirspictíochtaí agus ar thionscnaimh atá beartaithe a bheith sna creataí beartais náisiúnta chun breoslaí malartacha a chur chun cinn in earnálacha atá deacair a dhícharbónú, amhail earnáil na heitlíochta, an t-iompar muirí, loingseoireacht intíre, mar aon leis an iompar iarnród ar chodanna d’iarnród nach féidir a leictriú. Go háirithe, ba cheart do na Ballstáit forléargas a thabhairt ar staid na himeartha, ar na peirspictíochtaí agus ar na tionscnaimh atá beartaithe chun loingseoireacht intíre a dhícharbónú feadh an ghréasáin TEN-T i ndlúthchomhar leis na Ballstáit lena mbaineann. D’fhéadfaí straitéisí fadtéarmacha dícharbónaithe a fhorbairt le haghaidh na gcalafort den ghréasán TEN-T agus na n-aerfort den ghréasán TEN-T, agus béim á leagan go háirithe ar bhonneagar a imscaradh le haghaidh soithí agus aerárthaí astaíochtaí ísle agus astaíochtaí nialasacha agus le haghaidh línte iarnróid nach ndéanfar a leictriú. Ar bhonn na straitéisí sin, agus na sonraí maidir le sciar an mhargaidh agus an tráchta náisiúnta agus na réamh-mheastacháin margaidh á gcur san áireamh, ba cheart don Choimisiún an Rialachán seo a athbhreithniú d’fhonn níos mó spriocanna sainordaitheacha breise a shocrú do na hearnálacha sin.

(62)

Tá forbairt teicneolaíochtaí breosla mhalartaigh tábhachtach freisin d’iarnróid, i gcás ina bhfuil seans ann nach bhféadfaí cuid den iarnróid a leictriú ar chúiseanna amhail cost-éifeachtúlacht na seirbhíse. Tá teicneolaíochtaí éagsúla ar fáil don earnáil iarnróid lenar féidir léi aistriú ó thraenacha díosail, lena n-áirítear leictriú díreach, traenacha faoi thiomáint ceallraí agus feidhmeanna hidrigine. Chun na teicneolaíochtaí sin a fhorbairt, is gá bonneagar oiriúnach athluchtaithe agus athbhreoslaithe a imscaradh sna Ballstáit.

(63)

Ba cheart do na Ballstáit úsáid a bhaint as réimse leathan dreasachtaí agus beart rialála agus neamhrialála chun na spriocanna sainordaitheacha a bhaint amach agus chun na creataí beartais náisiúnta a chur chun feidhme, i ndlúthchomhar le gníomhaithe na hearnála príobháidí, ar cheart dóibh príomhról a ghlacadh chun tacú le bonneagar breoslaí malartacha a fhorbairt.

(64)

De bhun Threoir 2009/33/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (18), forchoimeádtar íosmhéid scaireanna náisiúnta den soláthar poiblí le haghaidh busanna glana agus busanna astaíochtaí nialasacha, i gcás ina n-úsáideann bus glas breoslaí malartacha mar a shainmhínítear sa Rialachán seo. Agus méadú ag teacht ar an líon údarás iompair phoiblí agus ar an líon oibreoirí atá ag athrú chuig busanna glana agus chuig busanna astaíochtaí nialasacha chun na spriocanna sainordaitheacha sin a bhaint amach, tá sé tábhachtach go ndéanfaidh na Ballstáit cur chun cinn agus forbairt spriocdhírithe an bhonneagair athluchtaithe agus athbhreoslaithe busanna is gá a áireamh mar phríomhghné ina gcreataí beartais náisiúnta. Tá sé tábhachtach freisin go ndéanfadh na Ballstáit ionstraimí iomchuí a bhunú agus a choinneáil ar bun chun imscaradh bonneagair athluchtaithe agus athbhreoslaithe le haghaidh busanna agus le haghaidh flíteanna faoi chuing a chur chun cinn freisin, go háirithe le haghaidh busanna glana agus busanna astaíochtaí nialasacha ar an leibhéal áitiúil.

(65)

I bhfianaise an mhéadaithe atá ag teacht ar an éagsúlacht ó thaobh chineál na mbreoslaí atá ar fáil le haghaidh mótarfheithiclí mar aon leis an bhfás leanúnach ar shoghluaisteacht saoránach de bhóthar ar fud an Aontais, is gá faisnéis chruinn shothuigthe a sholáthar do thomhaltóirí faoi na breoslaí atá ar fáil ag stáisiúin athbhreoslaithe agus faoi chomhoiriúnacht a bhfeithiclí le breoslaí éagsúla nó pointí athluchtaithe ar mhargadh an Aontais.

(66)

Faisnéis shimplí faoi phraghsanna na mbreoslaí éagsúla, faisnéis trínar féidir praghsanna a chur i gcomparáid le chéile go héasca, d’fhéadfadh ról tábhachtach a bheith ag an bhfaisnéis sin chun a chur ar a gcumas do thomhaltóirí meastóireacht a dhéanamh ar chostas coibhneasta na mbreoslaí aonair atá ar fáil ar an margadh. Dá bhrí sin, comparáid praghsanna aonaid le haghaidh breoslaí malartacha áirithe agus gnáthbhreoslaí áirithe, arna sloinneadh mar ‘phraghas breosla in aghaidh 100 km’ ba cheart an chomparáid sin a thaispeáint chun críoch faisnéise ag na stáisiúin athbhreoslaithe ábhartha ar fad. Ba cheart soiléiriú a thabhairt do thomhaltóirí ar an mbaint atá ag comparáidí den sórt seo leis na meánphraghsanna breosla sa Bhallstát, praghsanna a d’fhéadfadh a bheith éagsúil leis na fíorphraghsanna a ghearrtar ag an stáisiún breosla lena mbaineann. Thairis sin, ba cheart don Choimisiún, más iomchuí, athbhreithniú a dhéanamh ar Threoir 1999/94/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (19) chun a áirithiú, maidir leis an bhfaisnéis do thomhaltóirí faoi bharainneacht breosla agus astaíochtaí CO2 i dtaca le gluaisteáin nua paisinéirí a mhargú, dá bhforáiltear sa Treoir sin, go gcuirfear san áireamh agus go léireofar inti na forbairtí a bhaineann leis an aistriú chuig breoslaí malartacha.

(67)

Is gá faisnéis leordhóthanach a sholáthar do thomhaltóirí maidir le suíomh geografach na bpointí athluchtaithe agus athbhreoslaithe atá inrochtana don phobal le haghaidh na mbreoslaí a chumhdaítear leis an Rialachán seo, mar aon le tréithe na bpointí sin agus na seirbhísí a thairgtear iontu. Dá bhrí sin, ba cheart do na Ballstáit a áirithiú go ndéanann oibreoirí nó úinéirí pointí athluchtaithe agus athbhreoslaithe atá inrochtana don phobal na sonraí statacha agus sonraí dinimiciúla ábhartha a chur ar fáil. Ba cheart ceanglais a leagan síos maidir le cineálacha sonraí i ndáil le hinfhaighteacht agus inrochtaineacht na sonraí ábhartha a bhaineann leis an athluchtú agus leis an athbhreoslú, beart a bheadh ag cur le torthaí na Gníomhaíochta Tacaíochta Cláir maidir le ‘Bailiú sonraí a bhaineann le pointí athluchtaithe/athbhreoslaithe le haghaidh breoslaí malartacha agus na cóid uathúla aitheantais a bhaineann le gníomhaithe leictrea-shoghluaisteachta’ (‘IDACS’), a tugadh i gcrích in 2022.

(68)

Tugtar aghaidh sa Rialachán seo ar chineálacha sonraí atá riachtanach d’fheidhmiú margaidh iomaíoch agus oscailte, agus atá bunriachtanach d’úsáideoirí deiridh chun cinntí eolasacha a dhéanamh maidir lena seisiúin athluchtaithe agus athbhreoslaithe lena n-áirítear trí sheirbhísí faisnéise ardcháilíochta arna bhforbairt ag gníomhaire margaidh ábhartha. Níor cheart feidhm a bheith ag na ceanglais maidir le cineálacha sonraí a leagtar síos sa Rialachán seo ach amháin maidir leis na sonraí atá ar fáil i bhformáid dhigiteach atá inléite ag meaisín.

(69)

Ba cheart ról bunúsach a bheith ag sonraí i bhfeidhmiú leormhaith an bhonneagair athluchtaithe agus athbhreoslaithe. An fhormáid, an mhinicíocht agus an cháilíocht inar cheart na sonraí sin a chur ar fáil agus a bheith inrochtana, is orthu sin a bhraitheann cáilíocht fhoriomlán an bhonneagair breoslaí mhalartacha a chomhlíonann riachtanais na n-úsáideoirí. Thairis sin, ba cheart na sonraí sin a bheith inrochtana ar bhealach comhleanúnach sna Ballstáit ar fad. Ba cheart do na Ballstáit na sonraí maidir le bonneagar breoslaí malartacha a chur ar fáil mar shonraí oscailte trína bpointe rochtana náisiúnta i gcomhréir le Rialachán Tarmligthe (AE) 2022/670 ón gCoimisiún (20) agus i gcomhréir leis na sonraíochtaí breise atá comhlántach leo siúd a leagtar amach sa Rialachán Tarmligthe sin. Ba cheart freisin go bhféadfaí na sonraí sin a sholáthar do phointe rochtana coiteann Eorpach ar cheart don Choimisiún é a bhunú agus ba cheart dó feidhmiú mar thairseach aonair sonraí de chuid an Aontais le haghaidh na sonraí a chuireann oibreoirí ar fáil sna pointí rochtana náisiúnta. Ba cheart don phointe rochtana coiteann Eorpach, i gcás inar féidir, cur le struchtúir agus le feidhmeanna na Faireachlainne Eorpaí um Breoslaí Malartacha (EAFO) atá ann cheana i gcomhar leis an gCóras Faisnéise TENtec nó, mar shampla, ba cheart rochtain a thabhairt air trí thairseach gréasáin thiomnaithe. Ba cheart go gcuirfeadh an pointe rochtana coiteann Eorpach ar chumas úsáideoirí sonraí rochtain éasca a fháil ar shonraí, comparáid a dhéanamh ar fhaisnéis faoi phraghsanna agus faisnéis ábhartha a fháil maidir le saintréithe an bhonneagair breoslaí malartacha, amhail inrochtaineacht, infhaighteacht nó toilleadh cumhachta.

(70)

Tá sé ríthábhachtach gur féidir leis na gníomhaithe ar fad san earnáil soghluaisteachta leictrí idirghníomhú go héasca trí mheáin dhigiteacha chun an tseirbhís ar an gcáilíocht is fearr a sholáthar d’úsáideoirí deiridh. Chun idirghníomhú den sórt sin a dhéanamh tá gá le haitheantóirí uathúla do na gníomhaithe sa luachslabhra. Chuige sin, ba cheart do na Ballstáit uile Eagraíocht um Chlárú Aitheantais (‘IDRO’) a bhunú chun cóid aitheantais uathúla a eisiúint agus a bhainistiú chun oibreoirí pointí athluchtaithe agus soláthraithe seirbhísí soghluaisteachta a shainaithint ar a laghad. Ba cheart do gach IDRO faisnéis faoi na cóid aitheantais leictrea-shoghluaisteachta atá in úsáid cheana sa Bhallstát féin a bhailiú; cóid aitheantais leictrea-shoghluaisteachta nua a eisiúint, i gcás inar gá, d’oibreoirí pointí athluchtaithe agus do sholáthraithe seirbhísí soghluaisteachta faoi loighic choiteann arna comhaontú ar fud an Aontais lena ndéantar cóid aitheantais leictrea-shoghluaisteachta a fhormáidiú, agus ba cheart dó malartú na gcód leictrea-shoghluaisteachta sin a chumasú agus a n-uathúlacht a fhíorú trí Stóras Clárúcháin Aitheantais coiteann (‘IDRR’) a d’fhéadfadh a bheith ann amach anseo. Ba cheart don Choimisiún treoir theicniúil a eisiúint maidir leis na heagraíochtaí sin a bhunú, agus leas á bhaint as toradh IDACS.

(71)

Ba cheart na sonraíochtaí teicniúla maidir le hidir-inoibritheacht pointí athluchtaithe agus athbhreoslaithe a shonrú i gcaighdeáin Eorpacha nó idirnáisiúnta. Ba cheart do na heagraíochtaí Eorpacha um chaighdeánú na caighdeáin Eorpacha a ghlacadh i gcomhréir le hAirteagal 10 de Rialachán (AE) Uimh. 1025/2012 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (21). Tá sé tábhachtach go ndéanfaí na caighdeáin sin a bhunú ar chaighdeáin idirnáisiúnta atá ann faoi láthair nó ar obair idirnáisiúnta leanúnach caighdeánaithe, i gcás inarb infheidhme. Chuige sin, tá sé tábhachtach leanúint ar aghaidh go tapa leis na próisis chaighdeánaithe Eorpacha don bhonneagar athluchtaithe agus athbhreoslaithe, rud lena dtabharfaí tacaíocht chun cloí leis an amlíne is gá chun an bonneagar a cheanglaítear faoin Rialachán seo a phleanáil, tairiscintí a lorg ina leith agus é a thógáil. Tá sé tábhachtach freisin tús a chur leis na próisis chaighdeánaithe, nó dlús a chur leo, chun bonneagar athluchtaithe comhchuibhithe ar fud an Aontais a bhaint amach le haghaidh athluchtú seasta agus athluchtú dinimiciúil.

(72)

Tá gá le caighdeáin nua le haghaidh an iompair mhuirí agus na loingseoireachta intíre chun iontráil breoslaí malartacha isteach sa mhargadh a éascú agus a chomhdhlúthú, ar caighdeáin iad a bhaineann le soláthar leictreachais agus hidrigine, buncaeireacht meatánóil agus amóinia, agus tá gá le caighdeáin maidir le malartú cumarsáide idir soithí agus an bonneagar freisin.

(73)

Forbraíonn an Eagraíocht Mhuirí Idirnáisiúnta (‘IMO’) caighdeáin sábháilteachta agus chomhshaoil aonfhoirmeacha, a aithnítear go hidirnáisiúnta, le haghaidh iompar muirí. Ba cheart coinbhleachtaí le caighdeáin idirnáisiúnta a sheachaint i bhfianaise chineál domhanda an iompair mhuirí. Dá bhrí sin, i dtaca le haon sonraíocht theicniúil maidir le hiompar muirí arna glacadh de bhun an Rialacháin seo ba cheart don Aontas a áirithiú go bhfuil na sonraíochtaí sin comhsheasmhach leis na rialacha idirnáisiúnta arna nglacadh ag IMO.

(74)

Agus an Rialachán seo á chur chun feidhme, ba cheart don Choimisiún dul i gcomhairle leis na grúpaí saineolaithe ábhartha, go háirithe an Fóram Iompair Inbhuanaithe (‘STF’) agus Fóram Eorpach na Loingseoireachta Inbhuanaithe (‘ESSF’). Is rud tábhachtach é comhairliúchán den sórt sin le saineolaithe go háirithe nuair atá sé beartaithe ag an gCoimisiún gníomhartha tarmligthe nó cur chun feidhme a ghlacadh faoin Rialachán seo.

(75)

Is réimse é réimse na mbreoslaí malartacha atá ag forbairt go tapa. An easpa sonraíocht choiteann theicniúil, is bacainn í ar mhargadh aonair a chruthú le haghaidh bonneagar breoslaí malartacha. Dá bhrí sin, is gá sonraíochtaí teicniúla a leagan síos do réimsí ina bhfuil gá le sonraíochtaí teicniúla coiteanna iontu ach nach ann dóibh go fóill. Ba cheart go n-áireofaí leis na sonraíochtaí teicniúla sin go háirithe an chumarsáid idir an fheithicil leictreach agus an pointe athluchtaithe, an chumarsáid idir an pointe athluchtaithe agus córas bainistíochta an bhogearra athluchtaithe (cúil), an teachtaireacht a bhaineann leis an tseirbhís fánaíochta feithiclí leictreacha agus an chumarsáid leis an eangach leictreachais, agus an leibhéal is airde cosanta cibearshlándála agus cosanta sonraí pearsanta na gcustaiméirí deiridh á áirithiú ag an am céanna. Is gá freisin creat rialachais oiriúnach a bhunú, agus róil na ngníomhaithe difriúla a bhfuil baint acu leis an éiceachóras cumarsáide ó fheithicil go heangach a bhunú. Thairis sin, ní mór forbairtí teicneolaíochta atá ag teacht chun cinn, amhail córais bóithre leictreacha a chur san áireamh, go háirithe soláthar cumhachta dinimiciúil lastuas trí phantagraf, soláthar cumhachta dinimiciúil ar leibhéal na talún trí ráillí seoltacha agus soláthar cumhachta ionduchtach trí chornaí sa bhóthar. Maidir le soláthar sonraí, is gá cineálacha sonraí breise, amhail na sonraí a bhaineann le saoráidí a thairgeann seirbhísí gaolmhara d’úsáideoirí deiridh, na sonraí a bhaineann leis na modhanna íocaíochta a nglactar leo, na sonraí a bhaineann leis na teangacha atá ar fáil maidir leis an mbonneagar agus na sonraí a bhaineann le seirbhísí athluchtaithe cliste agus déthreocha a sholáthar, a chur leis na sonraí faoin athluchtú atá inrochtana don phobal.

(76)

Chun an Rialachán seo a fhorlíonadh trí shonraíochtaí teicniúla breise a bhunú agus chun an Rialachán seo a leasú trí chineálacha sonraí breise a chur leis, ba cheart an chumhacht chun gníomhartha a ghlacadh i gcomhréir le hAirteagal 290 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh (CFAE) a tharmligean chuig an gCoimisiún i ndáil le ceanglais theicniúla choiteanna do chomhéadan feidhmchláir coiteann chun malartú sonraí uathoibrithe agus aonfhoirmeach a chumasú idir oibreoirí pointí athluchtaithe agus athbhreoslaithe atá inrochtana don phobal agus úsáideoirí sonraí. Tá sé tábhachtach, go háirithe, go rachadh an Coimisiún i mbun comhairliúcháin iomchuí le linn a chuid oibre ullmhúcháin, lena n-áirítear ar leibhéal na saineolaithe, agus go ndéanfaí na comhairliúcháin sin i gcomhréir leis na prionsabail a leagtar síos i gComhaontú Idirinstitiúideach an 13 Aibreán 2016 maidir le Reachtóireacht Níos Fearr (22). Go sonrach, chun rannpháirtíocht chomhionann in ullmhú na ngníomhartha tarmligthe a áirithiú, faigheann Parlaimint na hEorpa agus an Chomhairle na doiciméid uile ag an am céanna leis na saineolaithe sna Ballstáit, agus bíonn rochtain chórasach ag a gcuid saineolaithe ar chruinnithe ghrúpaí saineolaithe an Choimisiúin a bhíonn ag déileáil le hullmhú na ngníomhartha tarmligthe.

(77)

Chun coinníollacha aonfhoirmeacha a áirithiú maidir leis an Rialachán seo a chur chun feidhme, ba cheart cumhachtaí cur chun feidhme a thabhairt don Choimisiún maidir le forbairt forálacha lipéadaithe, formáid, minicíocht agus cáilíocht sonraí atá inrochtana go poiblí ag pointí athluchtaithe agus athbhreoslaithe agus atá le cur ar fáil agus le bheith inrochtana faoin Rialachán seo agus maidir leis an nós imeachta lena gcumasaítear an infhaighteacht agus an inrochtaineacht sin. Ba cheart na cumhachtaí sin a fheidhmiú i gcomhréir le Rialachán (AE) Uimh. 182/2011 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (23).

(78)

Tá an margadh le haghaidh breoslaí malartacha agus breoslaí astaíochtaí nialasacha go háirithe i gcéimeanna luatha na forbartha agus tá an teicneolaíocht ag athrú go tapa. Is dócha go ndéanfaidh an fhorbairt sin difear don éileamh ar bhreoslaí malartacha agus, dá bhrí sin, ar bhonneagar breoslaí malartacha thar gach modh iompair. Dá bhrí sin, ba cheart don Choimisiún, faoin 31 Nollaig 2024, tuarascáil maidir le hullmhacht teicneolaíochta agus margaidh a thíolacadh atá tiomnaithe d’fheithiclí tromshaothair. Ba cheart na chéad chomharthaí ar roghanna an mhargaidh a chur san áireamh sa tuarascáil sin agus ba cheart forbairt theicneolaíoch agus forbairt na sonraíochtaí teicniúla a bhreathnú inti. Faoin 31 Nollaig 2026 agus gach ceithre bliana ina dhiaidh sin, déanfaidh an Coimisiún meastóireacht ar an Rialachán seo.

(79)

Ós rud é go mbeidh costais bhreise choigeartaithe agus riaracháin mar thoradh ar an Rialachán seo, ba cheart athbhreithniú grinn a dhéanamh ar an ualach rialála foriomlán ar na hearnálacha a chumhdaítear leis an Rialachán seo. Sa chomhthéacs sin, sa tuarascáil uaidh ina ndéanfar meastóireacht ar fheidhmiú an Rialacháin seo, ba cheart don Choimisiún measúnú a dhéanamh ar a mhéid a baineadh amach cuspóirí an Rialacháin seo agus ar a mhéid a bhí tionchar aige ar iomaíochas na n-earnálacha ábhartha. Ba cheart don athbhreithniú sin idirghníomhú an Rialacháin seo le gníomhartha dlí ábhartha eile de chuid an Aontais a chumhdach freisin, lena n-áirítear gníomhaíochtaí agus bearta féideartha a rinneadh nó a d’fhéadfaí a dhéanamh chun an brú costais iomlán ar na hearnálacha ábhartha a laghdú.

(80)

Ós rud é nach féidir leis na Ballstáit cuspóir an Rialacháin seo, eadhon imscaradh bonneagair leordhóthanaigh breoslaí malartacha san Aontas a áirithiú, go háirithe le haghaidh feithiclí bóthair, soithí agus aerárthaí ina stad, a ghnóthú go leordhóthanach agus, de bharr an ghá atá le soghluaisteacht feithiclí breoslaí malartacha ar fud an Aontais a chumasú, gur fearr is féidir é a ghnóthú ar leibhéal an Aontais, féadfaidh an tAontas bearta a ghlacadh, i gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta a leagtar amach in Airteagal 5 den Chonradh ar an Aontas Eorpach. I gcomhréir le prionsabal na comhréireachta, a leagtar amach san Airteagal sin, ní théann an Rialachán seo thar a bhfuil riachtanach chun an cuspóir sin a ghnóthú.

(81)

Ba cheart, dá bhrí sin, Treoir 2014/94/AE a aisghairm. Leagtar amach i Rialacháin Tharmligthe (AE) 2019/1745 (24) agus (AE) 2021/1444 (25) ón gCoimisiún sonraíochtaí teicniúla gan dáta le haghaidh cineálacha áirithe bonneagair breoslaí malartacha agus déantar na sonraíochtaí sin a dhátú agus a liostáil anois in Iarscríbhinn II a ghabhann leis an Rialachán seo. Dá bhrí sin, ba cheart na Rialacháin Tharmligthe sin a aisghairm freisin,

(1)

ciallaíonn ‘inrochtaineacht sonraí’ féidearthacht sonraí a iarraidh agus a fháil tráth ar bith i bhformáid atá inléite ag meaisín;

(2)

ciallaíonn ‘praghas ad hoc’ an praghas a ghearrann oibreoir pointe athluchtaithe nó athbhreoslaithe ar an úsáideoir deiridh as athluchtú nó athbhreoslú ar bhonn ad hoc;

(3)

ciallaíonn ‘feadh an ghréasáin bóithre TEN-T’:

(4)

ciallaíonn ‘breoslaí malartacha’ breoslaí nó foinsí cumhachta is féidir a úsáid, ar a laghad go páirteach, in ionad foinsí breosla ola iontaise san fhuinneamh le haghaidh an iompair, agus a d’fhéadfadh cur leis an méid carbóin atá ann a ísliú, agus le feidhmiú comhshaoil na hearnála iompair a fheabhsú, lena n áirítear:

(5)

ciallaíonn ‘láthair teagmhála aerárthaigh’ láthair i limistéar ainmnithe de naprún an aerfoirt a bhfuil droichead bordála paisinéirí ann;

(6)

ciallaíonn ‘cianláthair aerárthaigh’ láthair i limistéar ainmnithe de naprún an aerfoirt nach bhfuil droichead bordála paisinéirí ann;

(7)

ciallaíonn ‘aerfort den chroíghréasán TEN-T nó aerfort den ghréasán cuimsitheach TEN-T’ aerfort mar a liostaítear agus mar a aicmítear in Iarscríbhinn II a ghabhann le Rialachán (AE) Uimh. 1315/2013;

(8)

ciallaíonn ‘fíordheimhniú uathoibríoch’ fíordheimhniú feithicle ag pointe athluchtaithe tríd an nascóir athluchtaithe nó trí theileamaitic;

(9)

ciallaíonn ‘infhaighteacht sonraí’ sonraí a bheith ar fáil i bhformáid dhigiteach atá inléite ag meaisín;

(10)

ciallaíonn ‘feithicil cheallra-leictreach’ feithicil leictreach arb é an mótar leictreach an t-aon chumhacht inti, gan an dara foinse tiomána inti;

(11)

ciallaíonn ‘athluchtú déthreoch’ oibríocht athluchtaithe chliste inar féidir an sreabhadh leictreachais a iompú, ionas go sreabhann an leictreachas ón gceallra chuig an bpointe athluchtaithe lena bhfuil sé nasctha;

(12)

ciallaíonn ‘nascóir’ an comhéadan fisiceach idir an pointe athluchtaithe nó an pointe athbhreoslaithe agus an fheithicil, trína ndéantar an breosla nó an fuinneamh leictreach a mhalartú;

(13)

ciallaíonn ‘aeriompar tráchtála’ aeriompar tráchtála mar a shainmhínítear in Airteagal 3, pointe (24), de Rialachán (AE) 2018/1139 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (26);

(14)

ciallaíonn ‘long coimeádán’ long a cheaptar go heisiach chun coimeádáin a iompar i mbroinnte agus ar deic;

(15)

ciallaíonn ‘íocaíocht chonradh-bhunaithe’ íocaíocht as seirbhís athluchtaithe nó athbhreoslaithe ón úsáideoir deiridh le soláthraí seirbhísí soghluaisteachta ar bhonn conartha arna thabhairt i gcrích idir an t-úsáideoir deiridh sin agus an soláthraí seirbhísí soghluaisteachta sin;

(16)

ciallaíonn ‘úsáideoir sonraí’ aon údarás poiblí, údarás bóithre, oibreoir bóithre, oibreoir pointe athluchtaithe agus athbhreoslaithe, eagraíocht taighde nó neamhrialtasach, soláthraí seirbhíse soghluaisteachta, ardán ríomhfhánaíochta, soláthraí léarscáile digití nó aon eintiteas eile ar spéis leis sonraí a úsáid chun faisnéis a sholáthar, seirbhísí a chruthú nó taighde nó anailís a dhéanamh ar bhonneagar breoslaí malartacha;

(17)

ciallaíonn ‘pointe athluchtaithe atá nasctha go digiteach’ pointe athluchtaithe ar féidir leis faisnéis a sheoladh agus a fháil i bhfíor-am, cumarsáid dhéthreoch a dhéanamh leis an eangach leictreachais agus an fheithicil leictreach, agus ar féidir faireachán agus rialú cianda a dhéanamh air, lena n-áirítear chun an seisiún athluchtaithe a thosú agus a stopadh agus sreafaí leictreachais a thomhas;

(18)

ciallaíonn ‘oibreoir córais dáileacháin’ oibreoir córais dáileacháin mar a shainmhínítear in Airteagal 2, pointe (29), de Threoir (AE) 2019/944;

(19)

ciallaíonn ‘dáileoir’‘dáileoir’ mar a shainmhínítear in Airteagal 3, pointe (43), de Rialachán (AE) 2018/858 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (27);

(20)

ciallaíonn ‘sonraí dinimiciúla’ sonraí a athraíonn go minic nó go tráthrialta;

(21)

ciallaíonn ‘córas bóithre leictreacha’ suiteáil fhisiceach feadh bóthair chun leictreachas a aistriú chuig an bhfeithicil leictreach a fhad is atá an fheithicil faoi shiúl;

(22)

ciallaíonn ‘feithicil leictreach’ mótarfheithicil atá feistithe le gléasra cumhachta ina bhfuil meaisín leictreach neamh-imeallach amháin ar a laghad mar thiontaire fuinnimh ag a bhfuil córas stórála fuinnimh in-athluchtaithe leictreach, is féidir a athluchtú go seachtrach;

(23)

ciallaíonn ‘soláthar leictreachais d’aerárthach ina stad’ leictreachas a sholáthar trí chomhéadan doghluaiste nó soghluaiste caighdeánaithe d’aerárthach nuair a bhíonn sé ar láthair teagmhála aerárthaigh nó ar chianláthair teagmhála aerárthaigh;

(24)

ciallaíonn ‘úsáideoir deiridh’ duine nádúrtha nó dlítheanach a cheannaíonn breosla malartach lena úsáid go díreach i bhfeithicil;

(25)

ciallaíonn ‘ríomhfhánaíocht’ malartú sonraí agus íocaíochtaí idir oibreoir pointe athluchtaithe nó athbhreoslaithe agus soláthraí seirbhísí soghluaisteachta óna gceannaíonn úsáideoir deiridh seirbhís athluchtaithe nó athbhreoslaithe;

(26)

ciallaíonn ‘ardán ríomhfhánaíochta’ ardán lena nasctar gníomhaithe margaidh, go háirithe soláthraithe seirbhísí soghluaisteachta agus oibreoirí pointí athluchtaithe nó athbhreoslaithe, chun soláthar seirbhísí eatarthu a chumasú, lena n-áirítear an ríomhfhánaíocht;

(27)

ciallaíonn ‘caighdeán Eorpach’ caighdeán Eorpach de réir bhrí Airteagal 2, pointe (1)(b), de Rialachán (AE) Uimh. 1025/2012;

(28)

ciallaíonn ‘eitlíocht ghinearálta’ gach oibríocht eitlíochta sibhialta seachas aersheirbhísí sceidealta agus oibríochtaí aeriompair neamhsceidealta ar luach saothair nó ar cíos;

(29)

ciallaíonn ‘olltonnáiste’ (GT) ‘olltonnáiste’ mar a shainmhínítear in Airteagal 3, pointe (e), de Rialachán (AE) 2015/757 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (28);

(30)

ciallaíonn ‘feithicil tromshaothair’ mótarfheithicil de Chatagóir M2 mar a thuairiscítear in Airteagal 4(1), pointe (a)(ii), mótarfheithicil de Chatagóir M3 mar a thuairiscítear in Airteagal 4(1), pointe (a)(iii), mótarfheithicil de Chatagóir N2 mar a thuairiscítear in Airteagal 4(1), pointe (b)(ii) nó mótarfheithicil de Chatagóir N3 mar a thuairiscítear in Airteagal 4(1), pointe (b)(iii), de Rialachán (AE) 2018/858;

(31)

ciallaíonn ‘pointe athluchtaithe ardchumhachta’ pointe athluchtaithe ag a bhfuil aschur cumhachta is mó ná 22 kW chun leictreachas a aistriú chuig feithicil leictreach;

(32)

ciallaíonn ‘árthach paisinéirí ardluais’‘árthach ardluais’ mar a shainmhínítear i Rialachán 1 de Chaibidil X den Choinbhinsiún Idirnáisiúnta um Shábháilteacht Anama ar Muir, 1974 (SOLAS 74), a iompraíonn níos mó ná 12 phaisinéir;

(33)

ciallaíonn ‘feithicil saothair éadroim’ mótarfheithicil de Chatagóir M1 mar a thuairiscítear in Airteagal 4(1), pointe (a)(i) nó mótarfheithicil de Chatagóir N1 mar a thuairiscítear in Airteagal 4(1), pointe (b)(i), de Rialachán (AE) 2018/858;

(34)

ciallaíonn ‘meatán leachtaithe’ GNL, bithghás leachtaithe nó meatán leachtaithe sintéiseach, lena n-áirítear cumaisc de na breoslaí sin;

(35)

ciallaíonn ‘monaróir’ monaróir mar a shainmhínítear in Airteagal 3, pointe (40), de Rialachán (AE) 2018/858;

(36)

ciallaíonn ‘soláthraí seirbhíse soghluaisteachta’ duine dlítheanach a sholáthraíonn seirbhísí d’úsáideoir deiridh ar luach saothair, lena n-áirítear seirbhísí athluchtaithe a dhíol;

(37)

ciallaíonn ‘pointe athluchtaithe gnáthchumhachta’ pointe athluchtaithe ag a bhfuil a aschur cumhachta faoi bhun nó cothrom le 22 kW chun leictreachas a aistriú chuig feithicil leictreach;

(38)

ciallaíonn ‘Pointe Rochtana Náisiúnta’ comhéadan digiteach arna chur ar bun ag Ballstát ar pointe aonair rochtana ar shonraí é;

(39)

ciallaíonn ‘oibreoir pointe athluchtaithe’ an t-eintiteas atá freagrach as pointe athluchtaithe a bhainistiú agus a oibriú agus a sholáthraíonn seirbhís athluchtaithe d'úsáideoirí deiridh, lena n-áirítear in ainm agus thar ceann soláthraí seirbhíse soghluaisteachta;

(40)

ciallaíonn ‘oibreoir pointe athbhreoslaithe’ an t-eintiteas atá freagrach as pointe athbhreoslaithe a bhainistiú agus a oibriú agus a sholáthraíonn seirbhís athbhreoslaithe d'úsáideoirí deiridh, lena n-áirítear in ainm agus thar ceann soláthraí seirbhíse soghluaisteachta;

(41)

ciallaíonn ‘long paisinéirí’ long a iompraíonn níos mó ná 12 phaisinéir, lena n-áirítear longa cúrsála, árthaí paisinéirí ardluais agus longa paisinéirí róró;

(42)

ciallaíonn ‘seirbhís íocaíochta’‘seirbhís íocaíochta’ mar a shainmhínítear in Airteagal 4, pointe (3), de Threoir (AE) 2015/2366 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (29);

(43)

ciallaíonn ‘feithicil hibrideach inluchtaithe’ feithicil leictreach ina bhfuil gnáthinneall dócháin in éineacht le córas tiomána leictreach, is féidir a athluchtú ó fhoinse cumhachta leictrí seachtraí;

(44)

ciallaíonn ‘aschur cumhachta’ an uaschumhacht theoiriciúil, arna sloinneadh ina kW, is féidir le pointe, stáisiún, nó comhthiomsú athluchtaithe, nó suiteáil soláthair leictreachais cois cladaigh a sholáthar d’fheithiclí nó do shoithí atá nasctha leis an bpointe, an stáisiún, an comhthiomsú nó an tsuiteáil athluchtaithe sin;

(45)

ciallaíonn ‘bonneagar breoslaí malartacha atá inrochtana don phobal’ bonneagar breoslaí malartacha atá suite ag suíomh nó ag áitreabh atá oscailte don phobal i gcoitinne, gan beann ar an mbonneagar breoslaí malartacha a bheith suite ar mhaoin phoiblí nó ar mhaoin phríobháideach, cibé acu atá nó nach bhfuil feidhm ag teorainneacha nó coinníollacha i dtéarmaí rochtana ar an suíomh nó ar an áitreabh agus gan beann ar choinníollacha úsáide infheidhme an bhonneagair breoslaí malartacha;

(46)

ciallaíonn ‘Cód Mearfhreagartha’ (cód QR) ionchódú agus amharcléiriú sonraí atá comhlíontach de réir ISO/IEC 18004:2015;

(47)

ciallaíonn ‘athluchtú ar bhonn ad hoc’ seirbhís athluchtaithe as a n-íocann úsáideoir deiridh gan gá don úsáideoir deiridh sin clárú, comhaontú i scríbhinn a thabhairt i gcrích nó caidreamh tráchtála a dhéanamh le hoibreoir an phointe athluchtaithe a bhfuil níos mó i gceist leis ná an tseirbhís athbhreoslaithe a cheannach;

(48)

ciallaíonn ‘pointe athluchtaithe’ comhéadan doghluaiste nó soghluaiste, ar an eangach nó lasmuigh di, le haghaidh leictreachas a aistriú chuig feithicil leictreach, ar comhéadan é, bíodh go bhféadfadh nascóir amháin nó níos mó a bheith aige chun freastal ar chineálacha éagsúla nascóirí, nach bhfuil in ann ach feithicil leictreach amháin a athluchtú ag aon tráth amháin agus a n-eisiatar leis gairis a bhfuil aschur cumhachta níos lú ná 3.7 kW nó cothrom leis sin acu agus nach bhfuil mar phríomhchuspóir acu feithiclí leictreacha a athluchtú;

(49)

ciallaíonn ‘pointe, stáisiún nó comhthiomsú athluchtaithe atá tiomnaithe d’fheithiclí saothair éadroim’ pointe, stáisiún nó comhthiomsú athluchtaithe i gcomhair feithiclí saothair éadroim a athluchtú, mar gheall ar dhearadh sonrach na nascóirí nó na bplocóidí nó mar gheall ar dhearadh an spáis páirceála in aice leis an bpointe, stáisiún nó comhthiomsú athluchtaithe, nó mar gheall ar an dá dhearadh sin;

(50)

ciallaíonn ‘pointe, stáisiún nó comhthiomsú athluchtaithe atá tiomnaithe d’fheithiclí tromshaothair’ pointe, stáisiún nó comhthiomsú athluchtaithe i gcomhair feithiclí tromshaothair a athluchtú, mar gheall ar dhearadh sonrach na nascóirí nó na bplocóidí nó mar gheall ar dhearadh an spáis páirceála in aice leis an bpointe, stáisiún nó comhthiomsú athluchtaithe, nó mar gheall ar an dá dhearadh sin;

(51)

ciallaíonn ‘comhthiomsú athluchtaithe’ stáisiún athluchtaithe amháin nó níos mó ag suíomh sonrach;

(52)

ciallaíonn ‘stáisiún athluchtaithe’ suiteáil fhisiceach ag suíomh sonrach, ina bhfuil pointe athluchtaithe amháin nó níos mó;

(53)

ciallaíonn ‘seirbhís athluchtaithe’ leictreachas a dhíol nó a sholáthar, lena n-áirítear seirbhísí gaolmhara, trí phointe athluchtaithe atá inrochtana don phobal;

(54)

ciallaíonn ‘seisiún athluchtaithe’ an próiseas iomlán athluchtaithe feithicle ag pointe athluchtaithe atá inrochtana don phobal ón uair a nasctar an fheithicil go dtí an uair a dhínasctar an fheithicil;

(55)

ciallaíonn ‘athbhreoslú ar bhonn ad hoc’ seirbhís athbhreoslaithe as a n-íocann úsáideoir deiridh gan gá don úsáideoir deiridh sin clárú, comhaontú i scríbhinn a thabhairt i gcrích, nó caidreamh tráchtála a dhéanamh le hoibreoir an phointe athluchtaithe a bhfuil níos mó i gceist leis ná an tseirbhís athbhreoslaithe a cheannach;

(56)

ciallaíonn ‘pointe athbhreoslaithe’ saoráid athbhreoslaithe lena soláthraítear aon bhreosla leachtach nó gásach trí shuiteáil dhoghluaiste nó shoghluaiste, nach bhfuil in ann ach feithicil amháin, traein amháin, soitheach amháin nó aerárthaí amháin a athbhreoslú ag aon tráth amháin;

(57)

ciallaíonn ‘seirbhís athbhreoslaithe’ aon bhreosla leachtach nó gásach a dhíol nó a sholáthar trí phointe athbhreoslaithe atá inrochtana don phobal;

(58)

ciallaíonn ‘seisiún athbhreoslaithe’ an próiseas iomlán athbhreoslaithe feithicle ag pointe athbhreoslaithe atá inrochtana don phobal ón uair a nasctar an fheithicil go dtí an uair a dhínasctar an fheithicil;

(59)

ciallaíonn ‘stáisiún athbhreoslaithe’ suiteáil fhisiceach aonair ag suíomh sonrach, ina bhfuil pointe athbhreoslaithe amháin nó níos mó;

(60)

ciallaíonn ‘údarás rialála’ údarás rialála arna ainmniú ag gach Ballstát de bhun Airteagal 57(1) de Threoir (AE) 2019/944;

(61)

ciallaíonn ‘fuinneamh in-athnuaite’‘fuinneamh ó fhoinsí in-athnuaite’ mar a shainmhínítear in Airteagal 2, an dara mír, pointe (1), de Threoir (AE) 2018/2001;

(62)

ciallaíonn ‘long paisinéirí róró’ long ina bhfuil saoráidí chun a chur ar chumas feithiclí bóthair nó iarnróid rolladh ar an soitheach agus rolladh as, agus a ina n-iompraítear breis agus 12 phaisinéir;

(63)

ciallaíonn ‘limistéar páirceála sábháilte slán’ limistéar páirceála atá inrochtana do thiománaithe atá i mbun earraí nó paisinéirí a iompar agus atá deimhnithe i gcomhréir le Rialachán Tarmligthe (AE) 2022/1012 ón gCoimisiún (30);

(64)

ciallaíonn ‘soláthar leictreachais cois cladaigh’ cumhacht leictreach cois cladaigh a sholáthar trí chomhéadan caighdeánaithe doghluaiste nó soghluaiste do longa farraige nó do shoithí uiscebhealaí intíre, agus iad ar múráil le taobh na cé;

(65)

ciallaíonn ‘athluchtú cliste’ oibríocht athluchtaithe ina ndéantar déine an leictreachais a sheachadtar chuig an gceallra a choigeartú i bhfíor-am, ar bhonn faisnéis a fhaightear trí chumarsáid leictreonach;

(66)

ciallaíonn ‘sonraí statacha’ sonraí nach n-athraíonn go minic ná go tráthrialta;

(67)

ciallaíonn ‘gréasán cuimsitheach TEN-T’ gréasán cuimsitheach de réir bhrí Airteagal 9 de Rialachán (AE) Uimh. 1315/2013;

(68)

ciallaíonn ‘croíghréasán TEN-T’ croíghréasán de réir bhrí Airteagal 38 de Rialachán (AE) Uimh. 1315/2013;

(69)

ciallaíonn ‘calafort uiscebhealaigh intíre den chroíghréasán TEN-T agus calafort uiscebhealaigh intíre den ghréasán cuimsitheach TEN-T’ calafort uiscebhealaigh intíre den chroíghréasán TEN-T nó den ghréasán cuimsitheach TEN-T, mar a liostaítear agus a aicmítear in Iarscríbhinn II a ghabhann le Rialachán (AE) Uimh. 1315/2013;

(70)

ciallaíonn ‘calafort muirí den chroíghréasán TEN-T nó calafort muirí den ghréasán cuimsitheach TEN-T’ calafort muirí den chroíghréasán TEN-T nó den ghréasán cuimsitheach TEN-T, mar a liostaítear agus a aicmítear in Iarscríbhinn II a ghabhann le Rialachán (AE) Uimh. 1315/2013;

(71)

ciallaíonn ‘oibreoir córais tarchurtha’ oibreoir córais tarchurtha mar a shainmhínítear in Airteagal 2, pointe (35), de Threoir (AE) 2019/944;

(72)

ciallaíonn ‘nód uirbeach’ nód uirbeach mar a shainmhínítear in Airteagal 3, pointe (p), de Rialachán (AE) Uimh. 1315/2013;

(a)

go n-imscarfar suiteáil amháin ar a laghad lena soláthrófar soláthar leictreachais cois cladaigh do shoithí uiscebhealaí intíre ag gach calafort uiscebhealaí intíre den chroíghréasán TEN-T faoin 31 Nollaig 2024;

(b)

go n-imscarfar suiteáil amháin ar a laghad lena soláthrófar soláthar leictreachais cois cladaigh do shoithí uiscebhealaí intíre ag gach calafort uiscebhealaí intíre den ghréasán cuimsitheach TEN-T faoin 31 Nollaig 2029;