15.3.2014   

GA

Iris Oifigiúil an Aontais Eorpaigh

85

(1)

Is é atá sa Rialachán seo ceann amháin de na hionstraimí lena gcuirtear tacaíocht dhíreach ar fáil do bheartais sheachtracha an Aontais agus gabhann an Rialachán seo ionad Rialachán (CE) Uimh 1889/2006 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (4). Bunaítear ionstraim maoinithe leis chun an daonlathas agus cearta an duine a chur chun cinn ar fud an domhain agus chun tacú leo, ar ionstraim í ina ndéantar soláthar maidir le cúnamh neamhspleách ó thoiliú rialtas agus údaráis phoiblí na tríú tíortha lena mbaineann.

(2)

Foráiltear in Airteagal 2 den Chonradh ar an Aontas Eorpach (CAE) go bhfuil an tAontas fothaithe ar luachanna an mheasa ar dhínit an duine, ar an tsaoirse, ar an daonlathas, ar an gcomhionannas, ar an smacht reachta agus an mheasa ar chearta an duine, lena n-áirítear na cearta atá ag daoine ar de ghrúpaí mionlaigh iad. Is comhluachanna ag Ballstáit na luachanna sin i sochaí arb iad is sainairíonna inti an t-iolrachas, an neamh-idirdhealú, an chaoinfhulaingt, an ceartas, an dlúthpháirtíocht agus an comhionannas idir mná agus fir.

(3)

De bhun Airteagal 2 agus Airteagal 3(3) den CAE agus de bhun Airteagal 8 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh (CFAE), is luach bunúsach agus cuspóir den Aontas comhionannas idir mná agus fir agus ba cheart go gcuirfeadh an tAontas comhionannas príomhshrutha inscne chun cinn ina ghníomhaíochtaí uile.

(4)

De bhun Airteagal 21 CAE, tá gníomhaíocht sheachtrach an Aontais le bheith bunaithe ar na prionsabail a spreag a chruthú, eadhon an daonlathas, an smacht reachta, uilechoitinne agus dodhealaitheacht chearta an duine agus na saoirsí bunúsacha, an meas ar dhínit an duine, prionsabail an chomhionannais agus na dlúthpháirtíochta, agus an meas ar phrionsabail Chairt na Náisiún Aontaithe agus ar phrionsabail an dlí idirnáisiúnta.

(5)

Faoi chuimsiú phrionsabail agus chuspóirí ghníomhaíocht sheachtrach an Aontais, is dhá cholún bhunúsacha de bheartas forbartha an Aontais iad cearta an duine, daonlathas, an smacht reachta, dea-rialachas agus fás cuimsitheach agus inbhuanaithe a chur chun cinn. Is gné ríthábhachtach de chaidreamh conarthach an Aontais le tríú tíortha é tiomantas chun cearta an duine agus prionsabail dhaonlathacha a urramú, a chur chun cinn agus a chosaint.

(6)

Sa Teachtaireacht Chomhpháirteach ó Ardionadaí an Aontais do Ghnóthaí Eachtracha agus don Bheartas Slándála agus ón gCoimisiún Eorpach an 12 Nollaig 2011, dar teideal “Cearta an Duine agus Daonlathas i gcroílár ghníomhaíocht sheachtrach an AE — I dTreo cur chuige níos éifeachtaí”, moladh bearta sonracha d'fhonn éifeachtacht agus comhchuibheas chur chuige an Aontais i leith chearta an duine agus an daonlathais a mhéadú.

(7)

Tá sé ceaptha go gcabhróidh an ionstraim a bhunaítear leis seo le cuspóirí ghníomhaíocht sheachtrach an Aontais a bhaint amach, lena n-áirítear na cuspóirí sin de chuid a bheartais forbartha, go háirithe na cuspóirí a leagadh amach sa Chomhráiteas ón gComhairle agus ó ionadaithe rialtais na mBallstát ag teacht le chéile dóibh i dtionól na Comhairle, ón bParlaimint agus ón gCoimisiún maidir le Beartas Forbartha an Aontais Eorpaigh dar teideal “An Chomhthoil Eorpach” agus sa Teachtaireacht ón gCoimisiún an 13 Deireadh Fómhair 2011 dar teideal “Tionchar Bheartas Forbartha an AE a mhéadú: an Clár Oibre don Athrú” agus na beartais sin de chuid an Aontais a bhaineann le cearta daonna, lena n-áirítear na cuspóirí a leagtar amach i gCreat Straitéiseach agus Plean Gníomhaíochta an AE maidir le Cearta an Duine agus maidir leis an Daonlathas, a ghlac an Chomhairle an 25 Meitheamh 2012.

(8)

I gcomhréir le Creat Straitéiseach agus Plean Gníomhaíochta an AE maidir le Cearta an Duine agus leis an Daonlathas, d'fhonn prionsabail de chuid chearta an duine a chomhtháthú i gcur chun feidhme an Rialacháin seo, ba cheart don Aontas cur chuige a chur i bhfeidhm a bheidh bunaithe ar chearta agus lena gcuimseofar gach ceart de chuid an duine, bíodh sin cearta sibhialta agus polaitiúla, eacnamaíocha, sóisialta nó cultúrtha.

(9)

Tá an rannchuidiú a dhéanann an tAontas le daonlathas agus leis an smacht reachta agus cearta an duine agus saoirsí bunúsacha a chur chun cinn agus a chosaint fréamhaithe sa Dearbhú Uilechoiteann um Chearta an Duine, sa Chúnant Idirnáisiúnta maidir le Cearta Sibhialta agus Polaitiúla agus sa Chúnant Idirnáisiúnta maidir le Cearta Eacnamaíocha, Sóisialta agus Cultúrtha, agus aon ionstraim eile um chearta an duine lena nglactar faoi chuimsiú na Náisiún Aontaithe (NA), chomh maith le hionstraimí réigiúnacha ábhartha maidir le cearta an duine.

(10)

Is cuid de chearta bunúsacha an duine iad comhionannas inscne, cearta na mban, lena n-áirítear cumhachtú na mban, agus an neamh-idirdhealú, atá bunriachtanach i ndáil leis an gceartas sóisialta agus chun comhrac i gcoinne an éagothromais. Ba cheart go mbeadh cur chun cinn na gcearta sin ina phríomhthosaíocht thras-earnálach den Rialachán seo.

(11)

Tá an daonlathas agus cearta an duine nasctha go dlúth agus treisíonn siad a chéile, mar a luaitear i gConclúidí na Comhairle an 18 Samhain 2009, maidir le tacaíocht daonlathais i gcaidreamh seachtrach an AE. Is réamhchoinníollacha iad na saoirsí bunúsacha smaointeoireachta, coinsiasa agus reiligiúin nó creidimh, cainte, tionóla agus comhlachais maidir le hiolrachas polaitiúil, maidir le próisis dhaonlathacha agus maidir le sochaí oscailte, agus tá rialú daonlathach, cuntasacht bhaile agus scaradh cumhachtaí bunriachtanach chun breithiúnacht neamhspleách agus an smacht reachta a chothú, agus tá siad sin riachtanach chun cearta an duine a chosaint go héifeachtach.

(12)

Is dúshlán leanúnach go bunúsach atá ann cultúr de chearta an duine a thógáil agus a chothú agus tacú le teacht chun cinn na sochaí sibhialta neamhspleáiche, lena n-áirítear trí chur le ról sochaí den sórt sin sna tíortha ábhartha agus chun an daonlathas a chur ag obair do chách, cé go bhfuil sé fíorphráinneach agus achrannach i stáit dhaonlathacha atá ag teacht chun cinn go háirithe, agus is le muintir na tíre lena mbaineann a bhaineann sé ar an gcéad dul síos, ach ar dúshlán é nach laghdaíonn tiomantas an phobail idirnáisiúnta ar dhóigh ar bith. Teastaíonn réimse institiúidí, lena n-áirítear parlaimintí daonlathacha náisiúnta agus comhthionóil atá tofa go háitiúil a áirithíonn rannpháirtíocht, ionadaíocht, sofhreagracht agus cuntasacht. Sa chomhthéacs sin, ba cheart aird faoi leith a dhíriú ar na tíortha atá i mbun trasdula chomh maith leis na tíortha sin lena mbaineann staideanna leochaileacha nó staideanna iar-choinbhleachta. Ba cheart go ndéanfaí an taithí ón trasdul agus na ceachtanna a foghlaimíodh faoi chreat na mbeartas um méadú agus um chomharsanacht a chur san áireamh.

(13)

D'fhonn tabhairt faoi na saincheisteanna sin ar bhealach éifeachtach, trédhearcach, tráthúil agus solúbtha tar éis do Rialachán (CE) Uimh. 1889/2006 dul in éag, tá gá leanúnach ann i gcomhair acmhainní airgeadais sonracha agus ionstraim maoinithe shonrach ar féidir leo leanúint ag oibriú ar bhealach neamhspleách.

(14)

Ba cheart cúnamh an Aontais faoin Rialachán seo a dhearadh ar chaoi is go gcomhlánófar na huirlisí éagsúla eile atá ann maidir le cur chun feidhme bheartais an Aontais maidir le daonlathas agus le cearta an duine. Áirítear ar na huirlisí sin idirphlé polaitiúil agus gníomhartha sonraithe taidhleoireachta chomh maith le hionstraimí éagsúla maidir le comhar airgeadais agus teicniúil, lena n-áirítear cláir gheografacha agus cláir théamacha araon. Leis an gcúnamh Aontais, ba cheart go gcuirfí leis na gníomhaíochtaí atá níos dírithe ar ghéarchéim faoin Ionstraim lena gcuirtear le cobhsaíocht agus le síocháin, arna bhunú ag Rialachán (AE) Uimh. 230/2014 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (5), lena n-áirítear gníomhaíochtaí práinneacha a bheidh ag teastáil i rith na gcéimeanna tosaigh den phróiseas trasdula.

(15)

Faoin Rialachán seo, tá an tAontas le cúnamh a chur ar fáil chun tabhairt faoi shaincheisteanna áitiúla, náisiúnta, réigiúnacha agus domhanda a bhaineann leis an daonlathas agus le cearta an duine agus i gcomhpháirt leis an tsochaí shibhialta. Sa mhéid seo, cuimsítear le sochaí sibhialta gach cineál gníomhaíochta sóisialta ag daoine aonair nó ag grúpaí atá neamhspleách ón stát agus a gcabhraíonn a ngníomhaíochtaí le cur chun cinn cearta an duine agus an daonlathais, lena n-áirítear cosantóirí chearta an duine mar atá siad sainmhínithe i nDearbhú NA ar Cheart agus ar Fhreagracht Daoine Aonair, Grúpaí agus Orgán na Sochaí chun Cearta an Duine agus Saoirsí Bunúsacha a dtugtar Aitheantas Uilechoiteann dóibh a Chur Chun Cinn agus a Chosaint (an Dearbhú ar Chosantóirí Chearta an Duine). Ba cheart aird chuí a thabhairt ar straitéisí tíortha de chuid an Aontais maidir le cearta áitiúla an duine agus an Rialachán seo á chur chun feidhme.

(16)

Ina theannta sin, cé nach mór príomhshruthú níos mó a dhéanamh ar chuspóirí daonlathais agus chuspóirí a bhaineann le cearta an duine i ngach ionstraim chun gníomhaíocht sheachtrach a mhaoiniú, ba cheart go mbeadh ról comhlántach sainiúil breise ag cúnamh an Aontais faoin Rialachán seo de bhrí go bhfuil gné dhomhanda ag baint leis agus go bhfuil neamhspleáchas gníomhaíochta aige ó thoiliú rialtas agus údaráis phoiblí na tríú tíortha lena mbaineann. Ba cheart go gcuirfeadh an ról sin deis ar fáil le haghaidh comhair agus comhpháirtíochta leis an tsochaí shibhialta maidir le saincheisteanna leochaileacha a bhaineann le cearta an duine agus leis an daonlathas, amhail an tairbhiú a bhaineann imircigh as cearta an duine agus cearta na n-iarrthóirí tearmainn agus daoine atá easáitithe ina dtír féin, agus cuirfear an tsolúbthacht ar fáil mar aon leis an imoibríocht is gá chun freagairt do dhálaí athraitheacha nó do riachtanais tairbhithe nó tréimhsí éigeandála. Leis an Rialachán seo, ba cheart an tAontas a chumasú freisin chun bearta agus cuspóirí sonracha a lua agus tacú leo ar leibhéal idirnáisiúnta, gan iad a bheith nasctha ó thaobh tíreolaíochta de ná bainteach le géarchéimeanna, agus óna bhféadfadh cur chuige trasnáisiúnta a bheith ag teastáil nó lena bhféadfadh oibríochtaí laistigh den Aontas agus i réimse tríú tíortha a bheith i gceist. Ina theannta sin, leis an Rialachán seo ba cheart go cuirfear an creat is gá i gcomhair oibríochtaí ar fáil leis, amhail tacaíocht do mhisin bhreathnadóireachta toghcháin neamhspleácha á seoladh ag an Aontas (EOManna AE) óna dteastaíonn comhchuibheas beartais, córas bainistíochta comhaontaithe agus caighdeáin oibríochta comhchoiteann.

(17)

Féadfar soláthar tacaíochta straitéisí do pharlaimintí daonlathacha agus do chomhthionóil bhunreachta náisiúnta a chur san áireamh chun an daonlathas a fhorbairt agus a chomhdhlúthú faoin Rialachán seo, go háirithe chun a gcumas a fheabhsú chun tacú le próisis athchóirithe daonlathaigh agus chun iad a chur chun cinn.

(18)

Ba cheart go dtabharfadh an tAontas aird ar leith ar thíortha agus ar chásanna práinneacha ina bhfuil an baol is mó do chearta an duine agus do shaoirse bhunúsach, agus ina bhfuil neamhaird shuntasach, chórasach á déanamh de na cearta agus de na saoirsí sin. I gcásanna den chineál sin, ba cheart gurb iad na tosaíochtaí polaitiúla a bheadh i gceist meas a chur chun cinn ar na hionstraimí idirnáisiúnta ábhartha, modhanna gníomhaíochta agus tacaíocht inláimhsithe a chur ar fáil do shochaí shibhialta áitiúil agus cur lena cuid oibre, a dhéantar i ndálaí an-achrannach. I gcásanna nó i dtíortha den chineál sin agus d'fhonn aghaidh a thabhairt ar riachtanais phráinneacha chosanta na gcosantóirí chearta an duine agus na ngníomhaithe ar son an daonlathais, ba cheart go mbeadh an tAontas in ann freagairt ar bhealach solúbtha agus in am cuí, trí leas a bhaint as nósanna imeachta riaracháin níos gasta agus níos solúbtha agus trí bhíthin réimse sásraí cistiúcháin. Ba cheart go mbeadh sé sin amhlaidh go háirithe nuair a d'fhéadfadh tionchar díreach a bheith ag an rogha socruithe nós imeachta ar éifeachtacht na mbeart nó ina bhféadfadh imeaglú tromchúiseach, frithbheartaíocht nó cineálacha eile baoil a bheith ann do thairbhithe dá bharr.

(19)

I gcásanna coimhlinte, ba cheart go ndéanfadh an tAontas an bealach ina bhfuil gach páirtí sa choimhlint ag comhlíonadh a gcuid oibleagáidí dlí faoin dlí daonnúil idirnáisiúnta a chur chun cinn, i gcomhréir le treoirlínte ábhartha AE. Thairis sin, ba cheart go mbeadh an cúnamh Aontais a thugtar faoin Rialachán seo ina thacú i dtíortha atá faoi thrasdul chun timpeallacht iomchuí a chothú ionas go dtiocfaidh gníomhaithe polaitiúla chun cinn a bheidh tiomanta do chóras ilpháirtí daonlathach agus iolraíoch. Ba cheart go mbeadh sé mar aidhm ag an Rialachán seo freisin struchtúr daonlathach, roinnt na gcumhachtaí agus údaráis phoiblí chuntasacha a chur chun cinn.

(20)

Cuireann EOManna AE go mór agus go rathúil le próisis dhaonlathacha i dtríú tíortha. Is mó i bhfad atá i gceist, áfach, le cur chun cinn an daonlathais agus le tacaíocht a léiriú dó ná an próiseas toghchánach amháin agus dá bharr sin ba cheart gach céim den timthriall toghchánach a chur san áireamh. Dá bhrí sin, níor cheart do chaiteachas ar EOManna AE suim dhíréireach den chistiú iomlán atá ar fáil faoin Rialachán seo a chomhghabháil.

(21)

Ba cheart go gcuirfí i bhfios go láidir an tábhacht atá le seasamh Ionadaí Speisialta AE um Chearta an Duine (ISAE) a bhunú. Ba cheart go gcuirfeadh an ISAE le haontas, comhchuibheas agus éifeachtacht ghníomhaíocht agus bheartas chearta an duine an Aontais agus ba cheart go gcabhródh sé le háirithiú go ndéantar gach ionstraim den Aontas agus gach gníomhaíocht ó na Ballstáit a shaothrú go seasta, d'fhonn cuspóirí beartais an Aontais a bhaint amach.

(22)

Ba cheart go saothródh an tAontas an úsáid is éifeachtaí a bhaint as na hacmhainní atá ar fáil d'fhonn an tionchar is fearr is féidir a bheith ar a ghníomhaíocht sheachtrach. Ba cheart é sin a bhaint amach trí chomhtháthú agus trí chomhlántacht idir ionstraimí an Aontais i leith gníomhaíochta seachtraí, agus trí shineirgí a chruthú idir an Rialachán seo, agus ionstraimí eile i leith gníomhaíochta seachtraí agus beartais eile de chuid an Aontais. Ba cheart a bheith i gceist leis an méid sin freisin go ndéanfaí athneartú frithpháirteach ar na cláir sin a cheaptar faoi na hionstraimí i leith gníomhaíochta seachtraí.

(23)

Tá an tAontas agus na Ballstáit le féachaint le faisnéis a mhalartú go rialta agus le dul i gcomhairle le chéile go luath sa phróiseas chláraithe d'fhonn comhlántacht a chur chun cinn i measc a ngníomhaíochtaí faoi seach. Ba cheart go rachadh an tAontas i gcomhairle le deontóirí agus le gníomhairí eile freisin.

(24)

Ba cheart go ndéanfadh an Coimisiún agus an tSeirbhís Eorpach Gníomhaíochtaí Seachtraí (SEGS), mar is iomchuí, tuairimí agus faisnéis a mhalartú le Parlaimint na hEorpa go rialta agus go minic. Ina theannta sin, ba cheart go dtabharfaí rochtain do Pharlaimint na hEorpa agus don Chomhairle ar dhoiciméid ionas go bhféadfaidh siad a gceart grinnscrúdaithe faoi Rialachán (AE) Uimh. 182/2011 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (6) a fheidhmiú ar bhealach feasach. Ba cheart, leis na bearta a ghlactar faoin Rialachán seo, aird chuí a thabhairt ar thuairimí Pharlaimint na hEorpa agus na Comhairle.

(25)

Ba cheart go saothródh an tAontas, lena n-áirítear trína thoscaireachtaí nuair is iomchuí, malartú rialta faisnéise agus go rachadh sé i mbun comhairliúcháin leis an tsochaí shibhialta, ar gach leibhéal, lena n-áirítear i dtríú tíortha, a luaithe is féidir sa phróiseas clársceidealaithe, d'fhonn rannchuidiú na sochaí sibhialta faoi seach a éascú, agus chun a áirithiú go nglacfaidh sí ról fónta sa phróiseas sin.

(26)

D'fhonn raon feidhme an Rialacháin seo a oiriúnú don chás atá ag athrú go tapa i dtríú tíortha, ba cheart cumhacht a tharmligean don Choimisiún chun gníomhartha a ghlacadh i gcomhréir le hAirteagal 290 CFAE i ndáil leis na tosaíochtaí a shainítear san Iarscríbhinn a ghabhann leis an Rialachán seo. Tá sé ríthábhachtach go rachaidh an Coimisiún i mbun comhairliúchán iomchuí le linn a chuid oibre ullmhúcháin, comhairliúcháin le saineolaithe san áireamh. Ba cheart don Choimisiún a áirithiú, agus gníomhartha tarmligthe á n-ullmhú agus á dtarraingt suas aige, go ndéanfar na doiciméid ábhartha a tharchur an tráth céanna, go tráthúil agus go hiomchuí chuig Parlaimint na hEorpa agus chuig an gComhairle.

(27)

Ba cheart na cumhachtaí cur chun feidhme a bhaineann le clársceidealú agus maoiniú na ngníomhaíochtaí sin a dtacaítear leo faoin Rialachán seo a fheidhmiú i gcomhréir le Rialachán (AE) Uimh. 182/2011. I bhfianaise chineál na ngníomhartha cur chun feidhme sin, go háirithe treoshuíomh a mbeartas agus a n-impleachtaí airgeadais, ba cheart, i bprionsabail, an nós imeachta scrúdúcháin a úsáid le haghaidh a nglactha, ach amháin i gcás beart teicniúil cur chun feidhme ar mhionscála airgeadais.

(28)

Tá rialacha agus nósanna imeachta coiteanna maidir le cur chun feidhme ionstraimí an Aontais do mhaoiniú gníomhaíochta seachtraí leagtha síos i Rialachán (AE) Uimh. 236/2014 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (7).

(29)

Leagtar síos sa Rialachán seo, imchlúdach airgeadais do thréimhse chur i bhfeidhm an Rialacháin seo, le linn an nós imeachta bhuiséadaigh bhliantúil agus do ré iomlán an Chláir, clúdach airgeadais arb é an méid phríomhthagartha é do Pharlaimint na hEorpa agus don Chomhairle, de réir bhrí phointe 17 den Chomhaontú Idirinstitiúideach an 2 Nollaig 2013 idir Parlaimint na hEorpa, an Chomhairle agus an Coimisiún maidir le comhar i gcúrsaí buiséadacha agus maidir le smacht buiséadach agus maidir le bainistíocht fhónta airgeadais (8).

(30)

Bunaítear eagrúchán agus feidhmiú SEGS i gCinneadh 2010/427/AE ón gComhairle (9).

(31)

Ós rud é nach féidir leis na Ballstáit cuspóirí an Rialacháin seo, eadhon an daonlathas agus cearta an duine a chur chun cinn ar fud an domhain, a ghnóthú go leordhóthanach ach gur fearr, de bharr fhairsinge agus éifeachtaí na gníomhaíochta, iad a ghnóthú ar leibhéal an Aontais, féadfaidh an tAontas bearta a ghlacadh, i gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta mar a leagtar amach in Airteagal 5 CAE é. I gcomhréir le prionsabal na comhréireachta, mar a leagtar amach san Airteagal sin, ní théann an Rialachán seo thar a bhfuil riachtanach chun na cuspóirí sin a ghnóthú.

(32)

Is iomchuí trasdul réidh gan bhriseadh idir Rialachán (AE) Uimh. 1889/2006 agus an Rialachán seo a áirithiú agus is iomchuí tréimhse chur i bhfeidhm an Rialacháin seo a ailíniú le tréimhse chur i bhfeidhm Rialachán (AE, Euratom) Uimh. 1311/2013 ón gComhairle (10). Dá bhrí sin, ba cheart go mbeadh feidhm ag an Rialachán seo ón 1 Eanáir 2014 go dtí an 31 Nollaig 2020,

(a)

tacú le daonlathas i dtríú tíortha agus é a fhorbairt agus a chomhdhlúthú, trí dhaonlathas rannpháirteach agus ionadaíoch a fheabhsú, an timthriall dhaonlathach fhoriomlán a neartú, go háirithe trí ról gníomhach don tsochaí shibhialta a neartú laistigh den timthriall sin, agus tríd an smacht reachta, agus trí iontaofacht na bpróiseas toghchánaíochta a fheabhsú, go háirithe trí bhíthin EOManna AE;

(b)

cur leis an meas agus leis an urraim a thugtar do chearta agus do shaoirsí bunúsacha an duine, agus le cur chun feidhme na gceart agus na saoirsí sin, faoi mar a leagadh amach iad i nDearbhú Uilechoiteann NA maidir le Cearta an Duine agus in ionstraimí idirnáisiúnta agus réigiúnacha eile um chearta an duine, agus a gcosaint, a gcur chun cinn, a gcur chun feidhme agus an faireachán a dhéantar orthu a neartú, go príomha trí bhíthin tacaíochta d'eagraíochtaí ábhartha na sochaí sibhialta, do chosantóirí chearta an duine agus d'íospartaigh diansmachta agus mí-úsáide.

(a)

tacú le daonlathas rannpháirteach agus ionadaíoch, i gcomhréir leis an gcur chuige foriomlán maidir leis an timthriall dhaonlathach, lena n-áirítear daonlathas parlaiminte agus próisis daonlathaithe agus iad a fheabhsú, agus é sin a dhéanamh den chuid is mó trí bhíthin eagraíochtaí na sochaí sibhialta ar an leibhéal áitiúil, náisiúnta agus idirnáisiúnta, inter alia tríd an méid a leanas a dhéanamh:

(b)

cur chun cinn agus cosaint chearta an duine agus saoirsí bunúsacha, faoi mar a fógraíodh iad i nDearbhú Uilechoiteann NA maidir le Cearta an Duine agus ionstraimí idirnáisiúnta, agus réigiúnacha eile i réimse na gcearta sibhialta, polaitiúla, eacnamaíocha, sóisialta agus cultúrtha, go príomha trí eagraíochtaí na sochaí sibhialta, a bhaineann inter alia le:

(c)

neartú an chreata idirnáisiúnta chun cearta an duine, ceartas, comhionannas inscne, smacht reachta agus an daonlathas a chosaint, agus chun an dlí daonnúil idirnáisiúnta a chur chun cinn, go háirithe trí bhíthin:

(d)

muinín a chruthú sna próisis toghchánaíochta daonlathaí agus sna hinstitiúidí daonlathacha agus cur lena n-iontaofacht agus lena dtrédhearcacht, ag gach céim den timthriall toghchánach, go háirithe:

(a)

páipéir straitéise, dá dtagraítear in Airteagal 5 agus athbhreithnithe orthu de réir mar is iomchuí;

(b)

cláir gníomhaíochta bhliantúla, bearta aonair agus bearta tacaíochta faoi Airteagal 2 agus faoi Airteagal 3 de Rialachán (AE) Uimh. 236/2014;

(c)

bearta speisialta faoi Airteagal 2 de Rialachán (AE) Uimh. 236/2014.