ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 14.1.2020

COM(2020) 14 final

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

ΜΙΑ ΙΣΧΥΡΗ ΕΥΡΩΠΗ ΓΙΑ ΔΙΚΑΙΕΣ ΜΕΤΑΒΑΣΕΙΣ

1. Ενίσχυση της κοινωνικής Ευρώπης

 «Οι πολίτες νοιάζονται για το μέλλον των παιδιών μας και της κοινωνίας μας, για τη δικαιοσύνη και για την ισότητα με την πλήρη σημασία του όρου.» –

- Πρόεδρος Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν

Η ήπειρός μας έχει να επιδείξει ορισμένα από τα υψηλότερα πρότυπα διαβίωσης, τις καλύτερες συνθήκες εργασίας και την αποτελεσματικότερη κοινωνική προστασία παγκοσμίως. Το να είναι κάποιος Ευρωπαίος ή Ευρωπαία σήμερα, σημαίνει ότι έχει την ευκαιρία να επιτύχει, ότι έχει δικαίωμα σε μια αξιοπρεπή ζωή. Η κοινωνική δικαιοσύνη αποτελεί το θεμέλιο της ευρωπαϊκής κοινωνικής οικονομίας της αγοράς και βρίσκεται στο επίκεντρο της Ένωσής μας. Σε αυτή εδράζεται η αρχή σύμφωνα με την οποία η κοινωνική δικαιοσύνη και η ευημερία αποτελούν τους ακρογωνιαίους λίθους για την οικοδόμηση μιας ανθεκτικής κοινωνίας με τα υψηλότερα πρότυπα ευημερίας στον κόσμο, όπως επίσης φαίνεται από τη φιλοδοξία της Ευρώπης να προχωρήσει προς την πλήρη επίτευξη των στόχων των Ηνωμένων Εθνών για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Σήμερα η Ευρώπη αποτελεί το μοναδικό μέρος στο οποίο η ευημερία, η δικαιοσύνη και ένα βιώσιμο μέλλον αποτελούν εξίσου σημαντικούς στόχους.

Το παρόν επιτάσσει αλλαγές. Η κλιματική αλλαγή και η υποβάθμιση του περιβάλλοντος θα μας αναγκάσουν να προσαρμόσουμε την οικονομία μας, τη βιομηχανία μας, τον τρόπο που ταξιδεύουμε και εργαζόμαστε, τον τρόπο που κάνουμε τις αγορές μας και τον τρόπο διατροφής μας. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία αντανακλά τη φιλοδοξία της Ευρώπης να γίνει η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος έως το 2050. Αποτελεί τη νέα μας αναπτυξιακή στρατηγική για την προσεχή δεκαετία, για να δημιουργηθούν νέες επιχειρήσεις, νέες θέσεις εργασίας και για να πραγματοποιηθούν περισσότερες επενδύσεις. Πρέπει να διασφαλίσει ότι η Ευρώπη παραμένει η εστία των πλέον προηγμένων συστημάτων κοινωνικής πρόνοιας και ότι αποτελεί δυναμικό κόμβο καινοτομίας και ανταγωνιστικής επιχειρηματικότητας. Θα προσπορίσει στην Ευρώπη τα εργαλεία που θα εξασφαλίσουν περισσότερη προς τα άνω σύγκλιση, κοινωνική δικαιοσύνη και κοινή ευημερία.

Η ψηφιακή οικονομία του σήμερα και του αύριο πρέπει να έχει ως επίκεντρό της τον άνθρωπο. Σύμφωνα με υπολογισμούς μόνο η τεχνητή νοημοσύνη και η ρομποτική θα δημιουργήσουν περίπου 60 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας παγκοσμίως τα επόμενα 5 έτη, ενώ πολλές θέσεις εργασίας θα αλλάξουν ή ακόμη και θα εξαφανιστούν. Οι νέες τεχνολογίες θα δημιουργήσουν νέες ευκαιρίες απασχόλησης και θα επιτρέψουν την εξεύρεση πιο ευέλικτων εργασιακών ρυθμίσεων. Είναι όμως ανάγκη να εξασφαλίσουμε ότι οι νέες θέσεις εργασίας θα είναι επίσης ποιοτικές και ότι θα υπάρχουν εργαζόμενοι με τις κατάλληλες δεξιότητες ώστε να τις καταλάβουν. Η ψηφιακή οικονομία δεν μπορεί να βασίζεται στους νομικούς και τους κοινωνικούς κανόνες του 20ού αιώνα· ήρθε η ώρα να προσαρμόσουμε και να εγγυηθούμε την κοινωνική προστασία στον νέο κόσμο της εργασίας, αλλά και να επικαιροποιήσουμε τους φορολογικούς κανόνες ώστε ο καθένας να συνεισφέρει το μερίδιο που του αναλογεί.

Η δημογραφία της Ευρώπης αλλάζει· στη σημερινή εποχή απολαμβάνουμε μια ζωή υγιέστερη και μεγαλύτερη σε διάρκεια χάρη στην πρόοδο που έχει επιτευχθεί στους τομείς της ιατρικής και της δημόσιας υγείας. Οι εξελίξεις αυτές γεννούν νέες ανάγκες και ευκαιρίες. Η οικονομική δραστηριότητα στους τομείς της τρίτης ηλικίας και της περίθαλψης δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας για πολλούς, ενώ παράλληλα εξασφαλίζει ότι τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας παραμένουν ενεργά ή ότι λαμβάνουν τη φροντίδα που χρειάζονται. Λόγω της γήρανσης και της αστυφιλίας, ο πληθυσμός σε πολλές αγροτικές περιοχές της Ευρώπης φθίνει. Το χάσμα μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών διευρύνεται και δεν μπορεί πλέον να αγνοηθεί. Παρά τις ευκαιρίες που προσφέρουν οι τεχνολογικές αλλαγές και η ενεργειακή μετάβαση, από μόνες τους μπορεί να μην επαρκούν για να γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ φτωχών και πλουσίων, εκτός εάν στηρίξουμε τις φτωχές περιφέρειες ώστε να καλύψουν τη διαφορά που τις χωρίζει από τις πλουσιότερες.

Όλες και όλοι οι Ευρωπαίοι πρέπει να διαθέτουν τις ίδιες ευκαιρίες να προοδεύσουν — πρέπει να διαφυλάξουμε, να προσαρμόσουμε και να βελτιώσουμε όσα έχτισαν οι προηγούμενες γενιές. Σήμερα στην ΕΕ έχουν θέση εργασίας 241 εκατομμύρια άτομα, γεγονός που αποτελεί ιστορικό κατόρθωμα. Ωστόσο, ο αριθμός αυτός αντανακλά μία μόνο πλευρά της πραγματικότητας. Η άλλη πλευρά είναι ότι εξακολουθούν να υφίστανται ανισότητες και ότι δεν επωφελούνται όλοι από τις θετικές αυτές εξελίξεις. Πολλοί από τους συνανθρώπους μας δυσκολεύονται ακόμη να εξασφαλίσουν τα προς το ζην ή προσκρούουν σε εμπόδια λόγω των ανισοτήτων. Πολλά παιδιά και νέοι, που προέρχονται πολύ συχνά από κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον με μειονεκτήματα, δεν λαμβάνουν ποιοτική εκπαίδευση ή υγειονομική περίθαλψη. Υπάρχουν ακόμη πολλοί ηλικιωμένοι που δεν έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες φροντίδας. Οι ανισότητες αποτελούν τροχοπέδη για την ανάπτυξη και απειλούν την κοινωνική συνοχή. Πρέπει να δράσουμε τώρα, ώστε τα παιδιά και τα εγγόνια μας να μπορούν όλα να επωφεληθούν από ένα μέλλον που θα εδράζεται στη δικαιοσύνη, την ευημερία και την προστασία του περιβάλλοντος, και να διασφαλίσουμε δικαιοσύνη μεταξύ των γενεών.

Αυτές οι αλλαγές, οι ευκαιρίες και οι προκλήσεις επηρεάζουν όλες τις χώρες και όλους τους Ευρωπαίους. Είναι σκόπιμο λοιπόν να ενώσουμε τις δυνάμεις μας για να τις αντιμετωπίσουμε μετωπικά.

Ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων αποτελεί την ευρωπαϊκή απάντηση σε αυτές τις θεμελιώδεις φιλοδοξίες. Η κοινωνική μας στρατηγική είναι να διασφαλίσουμε ότι οι μεταβάσεις στην κλιματική ουδετερότητα, στον ψηφιακό μετασχηματισμό και στις δημογραφικές αλλαγές διακρίνονται από κοινωνική δικαιοσύνη.

Ο ευρωπαϊκός πυλώνας κοινωνικών δικαιωμάτων αποσκοπεί στην εξασφάλιση δικαιοσύνης στην καθημερινή ζωή όλων των πολιτών, είτε εκπαιδεύονται είτε εργάζονται, είτε αναζητούν εργασία είτε έχουν συνταξιοδοτηθεί· είτε ζουν σε πόλη είτε ζουν σε αγροτική περιοχή· ανεξαρτήτως φύλου, φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού. Οι 20 αρχές του πυλώνα, όπως διακηρύχθηκαν από όλα τα θεσμικά όργανα της ΕΕ το 2017, έχουν σκοπό να προαγάγουν την ισότητα των ευκαιριών και την προσφορά θέσεων εργασίας για όλους, τις δίκαιες συνθήκες εργασίας καθώς και την κοινωνική προστασία και ένταξη. Η εφαρμογή τους ανταποκρίνεται στη δέσμευση που αναλήφθηκε στο υψηλότερο επίπεδο ώστε οι πολίτες να παραμένουν στο επίκεντρο, ανεξαρτήτως των όποιων αλλαγών, και κανένας να μη μείνει στο περιθώριο. 

Αξιοποιώντας την πρόοδο που πετύχαμε στο παρελθόν, ήρθε η ώρα οι δεσμεύσεις μας να γίνουν νέα έργα. Οι επικεφαλής κρατών και κυβερνήσεων ζήτησαν την εφαρμογή του πυλώνα στο επίπεδο της ΕΕ και των κρατών μελών, λαμβανομένων δεόντως υπόψη των αντίστοιχων αρμοδιοτήτων τους 1 . Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει επίσης υπογραμμίσει τη σημασία που έχει η εφαρμογή των 20 αρχών. Η πρόεδρος φον ντερ Λάιεν επιβεβαίωσε την ακλόνητη αποφασιστικότητά της να παρουσιάσει ένα σχέδιο δράσης για την υλοποίησή του. Η επιτυχία του θα εξαρτηθεί από την ανάληψη δράσης από όλους τους φορείς και σε όλα τα επίπεδα: το ευρωπαϊκό, το εθνικό, το περιφερειακό και το τοπικό.

Η παρούσα ανακοίνωση προσδιορίζει την πορεία προς την κατάρτιση ενός σχεδίου δράσης με σκοπό την υλοποίηση του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων. Παρουσιάζει πρωτοβουλίες σε επίπεδο ΕΕ που στηρίζουν την εφαρμογή του πυλώνα και δρομολογεί μια ευρεία συζήτηση με όλες τις χώρες, τις περιφέρειες και τους εταίρους της ΕΕ. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα εθνικά κοινοβούλια, που αντιπροσωπεύουν τους λαούς της Ευρώπης. Το Συμβούλιο και τις εθνικές κυβερνήσεις, που αντιπροσωπεύουν τις χώρες της Ευρώπης. Τους κοινωνικούς εταίρους, που αντιπροσωπεύουν τους εργοδότες και τους εργαζομένους. Την κοινωνία των πολιτών, τις κύριες φωνές σχετικά με τα ζητήματα που απασχολούν τόσο τους πολίτες μας.

Με βάση τις εισηγήσεις από όλους, θα υποβάλουμε στις αρχές του 2021 ένα σχέδιο δράσης που θα κάνει πραγματικότητα τα δικαιώματα και τις αρχές που κατοχυρώνει ο πυλώνας.

Στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου για τον συντονισμό της οικονομικής πολιτικής θα συνεχίσει να παρακολουθείται η πρόοδος σχετικά με τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων. Από φέτος το Εξάμηνο θα ενσωματώσει τους στόχους των Ηνωμένων Εθνών για τη βιώσιμη ανάπτυξη, έτσι ώστε η βιωσιμότητα και η ευημερία των πολιτών να βρίσκονται στο επίκεντρο της οικονομικής πολιτικής και διακυβέρνησης. Από την άποψη αυτή η ετήσια στρατηγική για τη βιώσιμη ανάπτυξη καθορίζει τη στρατηγική για την οικονομική πολιτική και την πολιτική απασχόλησης της ΕΕ, σύμφωνα με τις προτεραιότητες που κατοχυρώνονται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Συνδυάζει τη μακροοικονομική σταθερότητα, την παραγωγικότητα, τη δικαιοσύνη και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Η δομή της φορολογίας θα πρέπει να υποστηρίζει την απασχόληση και την ανάπτυξη και, παράλληλα, να ευθυγραμμίζεται με τους στόχους για το κλίμα, το περιβάλλον και την κοινωνία. Η άδικη φορολογία, και σε παγκόσμιο επίπεδο, υποσκάπτει την ικανότητα των χωρών να ικανοποιούν τις ανάγκες των οικονομιών και των πολιτών τους.

Σε συνεργασία θα αναβαθμίσουμε την κοινωνική οικονομία της αγοράς στην Ευρώπη, έτσι ώστε να μπορέσει να ανταποκριθεί στις ευκαιρίες και τις προκλήσεις του σήμερα και του αύριο, και για να διασφαλίσουμε δίκαιες μεταβάσεις για όλους.

2. Ίσες ευκαιρίες και θέσεις εργασίας για όλους

Ενίσχυση των πολιτών μέσω της ποιοτικής εκπαίδευσης, της κατάρτισης και των δεξιοτήτων

Οι δεξιότητες έχουν κομβική σημασία για το μέλλον. Λόγω των ολοένα και συχνότερων μετακινήσεων μεταξύ θέσεων εργασίας και των ευέλικτων μορφών εργασίας, προϋπόθεση της επιτυχίας είναι η συνεχής μάθηση. Οι δεξιότητες επιτρέπουν στους εργαζομένους να δρέπουν τα οφέλη από έναν ταχέως μεταβαλλόμενο χώρο εργασίας. Το μισό εργατικό δυναμικό σήμερα θα χρειαστεί να επικαιροποιήσει τις δεξιότητές του εντός της επόμενης πενταετίας. Ωστόσο, στην παρούσα συγκυρία, ένας υπερβολικά μεγάλος αριθμός νέων δεν διαθέτει βασικές και ψηφιακές δεξιότητες και πολύ λίγοι έχουν την ευκαιρία να ανακτήσουν το χαμένο έδαφος μετά το πέρας των σχολικών σπουδών τους. Μόνον 1 στους 10 ενήλικες συμμετέχει σε κάποιο πρόγραμμα κατάρτισης κατά τη διάρκεια οποιουδήποτε δεδομένου μήνα και 1 εκατομμύριο κενές θέσεις εργασίας για ειδικούς σε θέματα ΤΠΕ αποτελούν τροχοπέδη για την πραγματοποίηση επενδύσεων στον ψηφιακό μετασχηματισμό. Πάνω από το 50 % των εταιρειών που προσέλαβαν ή προσπάθησαν να προσλάβουν ειδικούς σε θέματα ΤΠΕ το 2018 ανέφεραν ότι αντιμετώπισαν δυσκολίες για την πλήρωση των κενών θέσεών τους.

Η εκπαίδευση και η κατάρτιση παίζουν κομβικό ρόλο για τις δεξιότητες. Τα κράτη μέλη πρέπει να προσαρμόσουν τα εθνικά προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης σε όλη την Ευρώπη για να παρέχουν υψηλής ποιότητας εκπαίδευση και κατάρτιση από νεαρή ηλικία, χωρίς αποκλεισμούς, και να υποστηρίξουν τους πολίτες, καθώς αναλαμβάνουν την ευθύνη για τη συνεχή επιμόρφωσή τους κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας τους. Πρέπει να καταβληθούν πρόσθετες προσπάθειες για την επικύρωση των δεξιοτήτων και των ικανοτήτων που αποκτώνται εκτός των συστημάτων τυπικής εκπαίδευσης και κατάρτισης. Οι δεξιότητες και οι εμπειρίες που έχουν αποκτηθεί στον χώρο εργασίας, μέσω εθελοντισμού ή σε οποιοδήποτε άλλο άτυπο πλαίσιο, εάν αναγνωριστούν και αξιοποιηθούν, μπορούν να προσδώσουν σημαντικά πλεονεκτήματα στα άτομα που αναζητούν εργασία.

Για να εξακριβώσουν ποιες είναι οι απαιτούμενες δεξιότητες, οι εθνικές και οι περιφερειακές αρχές πρέπει να συνεργαστούν με αυτούς που ξέρουν καλύτερα: τους εργοδότες, τους εργαζομένους, τους εκπαιδευτές και τους εκπαιδευόμενους. Σε μια εξελισσόμενη και μεταβαλλόμενη αγορά εργασίας, είναι ανάγκη όλοι οι άνθρωποι να διαθέτουν ευρείες βασικές ικανότητες που να συνιστούν τη σωστή βάση της ικανότητας προσαρμογής τους. Επιπλέον, η στενή σύμπραξη των υπευθύνων αναζήτησης νέων ταλέντων με τους αρμόδιους για την εκπαίδευση και την κατάρτισή τους, σε συνδυασμό με την αξιοποίηση των σύγχρονων τεχνικών πρόγνωσης και παρακολούθησης των αποφοίτων, μπορούν να κατευθύνουν τις μαθησιακές προτεραιότητες και μεθόδους. Η ανάγκη αυτή είναι ιδίως αντιληπτή στις περιφέρειες που βιώνουν πληθυσμιακό μαρασμό και στις οποίες οι εργοδότες αδυνατούν πλέον να βρουν ειδικευμένους εργαζομένους. Αυτό είναι επίσης απαραίτητο για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ), τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας μας. Το ένα τέταρτο των ευρωπαϊκών ΜΜΕ αναφέρει ότι δυσκολεύεται να βρει έμπειρους υπαλλήλους και διευθυντικά στελέχη. Γενικότερα, η ανάγκη αυτή είναι έντονη όπου θα απαιτηθούν νέες δέσμες δεξιοτήτων για την ψηφιακή και για την πράσινη μετάβαση. Η επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση, καθώς και οι μαθητείες μπορούν να ενισχύσουν την απασχολησιμότητα τόσο των νέων όσο και των ενηλίκων και να ανταποκριθούν στις μεταβαλλόμενες ανάγκες των επιχειρήσεων. Η επένδυση αυτή στην αναβάθμιση των δεξιοτήτων και στην απόκτηση νέων συνεπάγεται ένα κόστος, το οποίο θα χρειαστεί να επωμιστούν ο δημόσιος τομέας, οι εργοδότες και οι ίδιοι οι ενδιαφερόμενοι. Για να δώσει προτεραιότητα στις δεξιότητες, την απασχολησιμότητα και το ανθρώπινο κεφάλαιο, η Επιτροπή θα επικαιροποιήσει το θεματολόγιο δεξιοτήτων για την Ευρώπη κατά το πρώτο τρίμηνο του 2020, συμπεριλαμβανομένης της έκδοσης σύστασης για μια ευρωπαϊκή επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση (ΕΕΚ). Εξετάζονται επίσης καινοτόμοι λύσεις έτσι ώστε τα άτομα να κατευθύνουν τη μάθηση και τη σταδιοδρομία τους, όπως για παράδειγμα είναι ο ατομικός λογαριασμός μάθησης για άτομα σε ηλικία εργασίας.

Η ποιοτική εκπαίδευση και κατάρτιση προωθούν την ισότητα ευκαιριών και μπορούν να σπάσουν τον κύκλο των χαμηλών επιδόσεων. Ο ευρωπαϊκός χώρος εκπαίδευσης, που θα γίνει πραγματικότητα έως το 2025, θα διευκολύνει τις διασυνοριακές μετακινήσεις των εκπαιδευόμενων στην Ευρώπη και θα βελτιώσει την πρόσβαση σε ποιοτική και χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευση και κατάρτιση. Κατά το τρίτο τρίμηνο του 2020 η Επιτροπή θα αναπτύξει περαιτέρω τους στόχους του ευρωπαϊκού χώρου εκπαίδευσης και θα καθορίσει ένα νέο πλαίσιο συνεργασίας με τα κράτη μέλη στους τομείς της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, εντός του οποίου θα λαμβάνεται ιδιαίτερη μέριμνα ώστε οι νέοι να ολοκληρώνουν τουλάχιστον τις σπουδές της ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και να αποκτούν επάρκεια στις βασικές δεξιότητες. Το Erasmus+ θα συνεχίσει να στηρίζει και να ενισχύει την εκπαίδευση, την κατάρτιση, τη νεολαία και τον αθλητισμό στην Ευρώπη, με ιδιαίτερα ενισχυμένο προϋπολογισμό για την περίοδο 2021-2027. Μελλοντικός στόχος είναι το πρόγραμμα αυτό να καταστεί πιο εύκολα προσβάσιμο στους νέους με λιγότερες ευκαιρίες και να διευρυνθεί έτσι η συμμετοχή σε αυτό. Η διευρυμένη συμμετοχή εκπαιδευτικών, εκπαιδευτών και της πανεπιστημιακής κοινότητας θα ενισχύσει την ικανότητα του προγράμματος να συνεισφέρει στην επικοινωνία μεταξύ των συστημάτων μας και, επομένως, τα οφέλη από την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών. Το πρόγραμμα «Ψηφιακή Ευρώπη» θα στηρίζει την ανάπτυξη προηγμένων ψηφιακών δεξιοτήτων, έτσι ώστε οι τεχνολογίες αυτές να μπορέσουν να εξαπλωθούν στο σύνολο της οικονομίας καθώς και να ενδυναμωθούν οι ψηφιακές ικανότητες των παρόχων εκπαίδευσης. Στηρίζοντας τη δράση των κρατών μελών, το δεύτερο τρίμηνο του 2020 η Επιτροπή θα επικαιροποιήσει επίσης το σχέδιο δράσης για την ψηφιακή εκπαίδευση, έτσι ώστε να προωθήσει τις ψηφιακές δεξιότητες τόσο των νέων όσο και των ενηλίκων, καθώς και για να διασφαλίσει ότι κάθε εκπαιδευτικό ίδρυμα είναι έτοιμο για την ψηφιακή εποχή.

Οι νέοι μας αποτελούν το μέλλον της Ένωσης και αξίζουν ένα λαμπρό μέλλον. Οι γονείς φυσικά επιθυμούν τα παιδιά τους να έχουν μια καλή θέση εργασίας και ευνοϊκές προοπτικές στη σταδιοδρομία τους. Ωστόσο, υπερβολικά μεγάλος αριθμός νέων βρίσκει μόνο χαμηλόμισθες, προσωρινές και άτυπες θέσεις εργασίας, στις οποίες δεν μπορεί να αναπτύξει τις ικανότητές του και να προγραμματίσει το μέλλον του. Οι νέοι με αναπηρία, όσοι προέρχονται από οικογένειες μεταναστών και οι νέοι γονείς διατρέχουν ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο να μείνουν πίσω. Με σκοπό να εντείνει τη μάχη κατά της ανεργίας των νέων, η Επιτροπή θα παρουσιάσει κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2020 τις προτάσεις της για την ενίσχυση των «Εγγυήσεων για τη νεολαία», οι οποίες ήδη βοηθούν στην κατάρτιση, την εκπαίδευση ή την εργασία 3,5 εκατομμυρίων νέων. Οι νέες Εγγυήσεις για τη Νεολαία θα απευθύνονται στους νέους και θα τους παρέχουν στήριξη ώστε να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους και να αποκομίσουν εργασιακή εμπειρία, ιδίως όσον αφορά την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση.

Στήριξη της επαγγελματικής κινητικότητας και της οικονομικής μετατροπής

Όλοι στην Ευρώπη, νέοι ή ηλικιωμένοι, πρέπει να διαθέτουν πρόσβαση σε έγκαιρη και εξατομικευμένη υποστήριξη, όπως και σε κατάρτιση, έτσι ώστε να ενισχύσουν τις ευκαιρίες τους να βρουν μια ποιοτική θέση εργασίας ή να ιδρύσουν μια επιχείρηση. Σχεδόν όλοι οι ενήλικες έχουν αναζητήσει εργασία κάποια στιγμή στη ζωή τους. Ορισμένα άτομα πετυχαίνουν αμέσως αφότου τελειώσουν το σχολείο και μετακινούνται εύκολα από τη μία θέση εργασίας στην άλλη χάρη σε ένα στέρεο δίκτυο επαφών και στο αποδεδειγμένο ιστορικό των επιδόσεών τους. Άλλα όμως δυσκολεύονται περισσότερο. Μπορεί να μην διαθέτουν ενημέρωση σχετικά με εργασιακές ευκαιρίες, να μην μπορούν να βρουν μια θέση εργασίας που να ανταποκρίνεται στις δεξιότητες και την εμπειρία τους ή να βιώνουν μια δυσχερή προσωπική και οικογενειακή συγκυρία. Οι δημόσιες και οι ιδιωτικές υπηρεσίες απασχόλησης δεν πρέπει απλώς να υποστηρίζουν τους ανέργους, αλλά ολοένα και περισσότερο και όσους κινδυνεύουν να χάσουν την εργασία τους εξαιτίας των παρωχημένων δεξιοτήτων τους.

Το επενδυτικό σχέδιο για μια βιώσιμη Ευρώπη – το επενδυτικό σχέδιο για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, που παρουσιάστηκε σήμερα, θα συμβάλει στη χρηματοδότηση της μετάβασης την οποία καλείται να πραγματοποιήσει η Ευρώπη. Η μετάβαση σε μια πιο πράσινη οικονομία είναι πιθανό να έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο σε ορισμένες περιοχές και τομείς από ό,τι σε άλλους. Αναπόσπαστο κομμάτι του σχεδίου είναι ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης, στον οποίο περιλαμβάνεται ένα ειδικό Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης. Ο μηχανισμός αυτός θα στηρίξει τις περιφέρειες που αναμένεται να πληγούν περισσότερο από τη μετάβαση ώστε καμία να μην μείνει στο περιθώριο. Αποδεικνύει τη δέσμευση της ΕΕ να εξασφαλίσει τη σύμπλευση της περιβαλλοντικής και της κοινωνικής βιωσιμότητας. Οι επενδύσεις θα αναπτύξουν νέες οικονομικές δραστηριότητες και θα δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας, θα μειώσουν το αποτύπωμα άνθρακα που παράγουμε, θα εξασφαλίσουν ενέργεια σε προσιτές τιμές και θα ενισχύσουν την απόκτηση νέων δεξιοτήτων. Επιπλέον, το Ταμείο Εκσυγχρονισμού θα επιτρέψει μια δίκαιη μετάβαση για τις περιφέρειες με εξάρτηση από τον άνθρακα, έτσι ώστε να υποστηριχθούν η αναδιάταξη, ο επαναπροσανατολισμός και η αναβάθμιση των δεξιοτήτων των εργαζομένων, η εκπαίδευση, οι πρωτοβουλίες αναζήτησης εργασίας και οι νεοφυείς επιχειρήσεις. Τέλος, για να υπάρξει αλληλεγγύη και στήριξη προς τους εκτοπισμένους εργαζομένους και τους αυτοαπασχολούμενους, μπορεί να παρέμβει το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση.

Δημιουργία περισσότερων θέσεων εργασίας

Η ευρωπαϊκή οικονομία διανύει το έβδομο συνεχόμενο έτος ανάπτυξης. Η οικονομία αναμένεται να συνεχίσει να αναπτύσσεται το 2020 και το 2021, παρά το γεγονός ότι οι αναπτυξιακές προοπτικές της έχουν αποδυναμωθεί. Οι αγορές εργασίας παραμένουν ισχυρές και η ανεργία εξακολουθεί να μειώνεται, αν και με βραδύτερο ρυθμό.

Η Ευρώπη πρέπει να αξιοποιήσει την ισχυρή αυτή βάση για να εξασφαλίσει ότι η κοινωνική οικονομία της αγοράς στην Ευρώπη θα συνεχίσει να δημιουργεί περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας για όλους τα επόμενα χρόνια. Στο επίκεντρο αυτού του μετασχηματισμού θα είναι μια βιομηχανική στρατηγική που θα παρουσιαστεί το πρώτο τρίμηνο του 2020, με ισχυρά θεμέλια στην ενιαία αγορά, η οποία θα επιτρέψει στις επιχειρήσεις μας να καινοτομήσουν και να αναπτύξουν νέες τεχνολογίες, θα προωθήσει την κυκλικότητα και θα δημιουργήσει νέες αγορές. Οι πτυχές που αφορούν την κοινωνία και την απασχόληση αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της στρατηγικής, καθώς δίνουν τη δυνατότητα σε όλους τους πολίτες, τις επιχειρήσεις, τις περιφέρειες και τις πόλεις να επωφεληθούν από τον βιομηχανικό μετασχηματισμό. Η Επιτροπή θα προτείνει επίσης μια ειδική στρατηγική για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) κατά το πρώτο τρίμηνο του 2020. Οι ΜΜΕ αντιπροσωπεύουν το 85 % των νέων θέσεων εργασίας που δημιουργήθηκαν την τελευταία πενταετία. Η προώθηση της καινοτομίας, η εξασφάλιση χρηματοδοτικών πόρων και η μείωση της γραφειοκρατίας για τις ΜΜΕ είναι ζωτικής σημασίας για τη δημιουργία θέσεων εργασίας στην Ευρώπη.

Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο + και το Ταμείο Συνοχής θα συνεχίσουν να διαδραματίζουν καίριο ρόλο για την υποστήριξη της κοινωνικής και εδαφικής συνοχής στα κράτη μέλη, τις περιφέρειες και τις αγροτικές περιοχές μας, ώστε να συμπορευτούν με τον ψηφιακό και τον πράσινο μετασχηματισμό που συντελείται στον κόσμο μας. Με βάση την πρόταση της Επιτροπής για το επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ), το κονδύλιο για την πολιτική συνοχής για την περίοδο 2021-2027 καθορίζεται στο συνολικό ποσό των 373 δισ. EUR σε τρέχουσες τιμές. Το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας θα συνεισφέρουν επίσης στην εδαφική συνοχή. Η πρόταση της Επιτροπής περιλαμβάνει επίσης το πρόγραμμα InvestEU, που αναμένεται να κινητοποιήσει επενδύσεις ύψους 650 δισ. EUR, μεταξύ των οποίων έργα ύψους 50 δισ. EUR σε κοινωνικές υποδομές και κοινωνικές επενδύσεις στην εκπαίδευση και τις δεξιότητες, την κοινωνική επιχειρηματικότητα και τη μικροχρηματοδότηση. Το InvestEU θα εγκαινιάσει μοντέλα σύμπραξης καθώς και νέα επιχειρηματικά και οικονομικά μοντέλα για την επίτευξη βελτιωμένων κοινωνικών αποτελεσμάτων, με τα οποία θα αποδεσμευτεί το δυναμικό των επενδυτών και του φιλανθρωπικού κεφαλαίου.

Η δημιουργία περισσότερων θέσεων εργασίας δεν εξαρτάται μόνο από την ανάπτυξη. Αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο για την κοινωνική οικονομία, η οποία εξυπηρετεί κοινωνικές ανάγκες. Περίπου 13,6 εκατομμύρια άτομα εργάζονται στην κοινωνική οικονομία στην Ευρώπη. Οι κοινωνικές επιχειρήσεις και οργανώσεις μπορούν να παρακινούν την ενεργό συμμετοχή, να ενθαρρύνουν την ανάληψη πρωτοβουλιών και να προσπορίζουν οφέλη στις τοπικές κοινότητες, ενώ παράλληλα επιτρέπουν στον καθένα να έρθει κοντύτερα στην αγορά εργασίας. Η κοινωνική οικονομία παρέχει καινοτόμους λύσεις στην εκπαίδευση, την υγειονομική περίθαλψη, την ενεργειακή μετάβαση, τη στέγαση και την παροχή κοινωνικών υπηρεσιών. Μπορεί επίσης να είναι πρωτοπόρος σε τοπικές πράσινες συμφωνίες δημιουργώντας συμμαχίες σε περιοχές με τη συμμετοχή πολιτών και επιχειρήσεων στην κλιματική μετάβαση. Η Επιτροπή θα εγκαινιάσει το 2021 ένα σχέδιο δράσης για την κοινωνική οικονομία για να βελτιώσει τις κοινωνικές επενδύσεις και τις κοινωνικές καινοτομίες και για να προωθήσει το δυναμικό των κοινωνικών επιχειρήσεων να δημιουργούν θέσεις εργασίας, ιδίως για όσα άτομα είναι περισσότερο απομακρυσμένα από την αγορά εργασίας. Οι κοινωνικά υπεύθυνες δημόσιες συμβάσεις μπορούν επίσης να διασφαλίσουν ότι τα υπάρχοντα κονδύλια δαπανώνται κατά τρόπο που στηρίζει την ένταξη, παρέχοντας, για παράδειγμα, ευκαιρίες απασχόλησης σε άτομα με αναπηρία ή που αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας.

Προώθηση της ισότητας

Η Ένωσή μας αντλεί δύναμη και ενότητα από την πολυμορφία της ― ατόμων, πολιτισμών και παραδόσεων. Αλλά η Ευρώπη μπορεί να πάει μπροστά μόνον εάν αξιοποιήσει όλα τα πλεονεκτήματα, τις ικανότητες και το δυναμικό της. Αυτό προϋποθέτει τη δημιουργία μιας πιο δίκαιης κοινωνίας, στην οποία όσοι έχουν τις ίδιες φιλοδοξίες έχουν και τις ίδιες ευκαιρίες για να τις εκπληρώσουν. Παρά το ότι στην Ένωσή μας συγκαταλέγονται ορισμένες από τις κοινωνίες με τη μεγαλύτερη ισότητα παγκοσμίως, πρέπει να γίνουν πολλά ακόμη. Η Ευρώπη πρέπει να ενισχύσει τη δέσμευσή της στην ένταξη και την ισότητα σε όλες τις εκφάνσεις της, ανεξαρτήτως φύλου, φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού. Η ισότητα αποτελεί πολιτική προτεραιότητα της παρούσας Επιτροπής, καθώς για πρώτη φορά δημιουργήθηκε ξεχωριστό χαρτοφυλάκιο και μια νέα ειδική ομάδα δράσης για θέματα ισότητας.

Η κατάσταση των γυναικών χρήζει ιδιαίτερης προσοχής. Τα χαμηλά επίπεδα απασχόλησης είναι επιβλαβή για την οικονομία αλλά και για τις ίδιες τις γυναίκες. Παρά το υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο των γυναικών, η σταδιοδρομία που ακολουθούν έχει συντομότερη διάρκεια και διακρίνεται από μεγαλύτερο κατακερματισμό σε σύγκριση με τη σταδιοδρομία των ανδρών, καθώς συχνά βαρύνονται με το καθήκον της φροντίδας άλλων. Η επαγγελματική τους εξέλιξη είναι βραδύτερη και το ύψος των εισοδημάτων και των συντάξεών τους χαμηλότερο, ενώ ζουν περισσότερο. Σε ορισμένους τομείς οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται. Αυτό ισχύει στα ψηφιακά επαγγέλματα στα οποία ούτε ένας στους πέντε ειδικούς σε θέματα ΤΠΕ δεν είναι γυναίκα. Οι συντάξεις που λαμβάνουν οι γυναίκες αντιστοιχούν μόνο στα δύο τρίτα των συντάξεων που χορηγούνται στους άνδρες, δηλ. η διαφορά στις συντάξεις είναι μεγαλύτερη ακόμη και από το χάσμα στους μισθούς. Η καταπολέμηση των στερεοτύπων στον κόσμο της εργασίας παίζει καθοριστικό ρόλο ώστε οι γυναίκες να μπορούν να εξελίσσονται στη σταδιοδρομία τους και να αμείβονται με δίκαιες αποδοχές. Η βελτίωση των υπηρεσιών παιδικής μέριμνας και μακροχρόνιας φροντίδας αποτελεί μέρος της λύσης για τη δικαιότερη κατανομή των ευθυνών φροντίδας μεταξύ ανδρών και γυναικών. Το πρώτο τρίμηνο του 2020, η Επιτροπή θα προτείνει μια νέα ευρωπαϊκή στρατηγική για την ισότητα των φύλων, έτσι ώστε να γίνουν βήματα για τη γεφύρωση του μισθολογικού χάσματος μεταξύ των δύο φύλων, για παράδειγμα, με τη λήψη δεσμευτικών μέτρων μισθολογικής διαφάνειας, αλλά και του αντίστοιχου χάσματος όσον αφορά τις συντάξεις, καθώς επίσης και για την προώθηση της πρόσβασης των γυναικών στην αγορά εργασίας και την αύξηση του αριθμού των γυναικών σε ανώτερες θέσεις σε επιχειρήσεις και οργανισμούς.

Μια οικονομία στην υπηρεσία του ανθρώπου είναι μια οικονομία στην υπηρεσία και των ατόμων με αναπηρία. Η ευρωπαϊκή πράξη για την προσβασιμότητα θα προσφέρει ευκαιρίες για την ανάπτυξη προσβάσιμων προϊόντων και υπηρεσιών. Η τεχνολογία, σε συνδυασμό με την προσαρμογή της εργασίας και των χώρων εργασίας, μπορεί να δημιουργήσει ευκαιρίες για τα άτομα με αναπηρία, καθώς και για τους επαγγελματίες και τις επιχειρήσεις που φροντίζουν για την κάλυψη των αναγκών τους. Τα άτομα με αναπηρία συνεχίζουν όμως να συναντούν εμπόδια στην πρόσβασή τους στην εκπαίδευση και την κατάρτιση, στην απασχόληση, στα συστήματα κοινωνικής προστασίας και στην υγειονομική περίθαλψη. Συχνά επίσης δυσκολεύονται να συμμετέχουν ενεργά στην πολιτική ή πολιτισμική ζωή των κοινοτήτων τους. Η Επιτροπή θα επιδιώξει την εφαρμογή από την ΕΕ της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία. Η Επιτροπή θα παρουσιάσει μια ενισχυμένη στρατηγική για την αναπηρία το 2021, με βάση τα αποτελέσματα της εν εξελίξει αξιολόγησης σχετικά με την ευρωπαϊκή στρατηγική για την αναπηρία 2010-2020.

Ταχύτερες και αποτελεσματικότερες οδοί ενσωμάτωσης των υπηκόων τρίτων χωρών μπορούν να βοηθήσουν άμεσα τους ίδιους, αλλά και την αγορά εργασίας και την κοινωνία στο σύνολό τους. Πολλά κράτη μέλη μπορούν να αξιοποιήσουν καλύτερα τις δεξιότητες και τα προσόντα των εν λόγω ατόμων, καθώς και να προωθήσουν την χωρίς αποκλεισμούς πρόσβασή τους σε ποιοτική εκπαίδευση και κατάρτιση. Με βάση το σχέδιο δράσης του 2016 για την ένταξη, η Επιτροπή θα εντείνει τη στήριξή της σε μέτρα ένταξης των κρατών μελών και άλλων ενδιαφερόμενων μερών, όπως οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές, οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και οι κοινωνικοί εταίροι.

3. Δίκαιες συνθήκες εργασίας

Οι εργαζόμενοι στην Ευρώπη πρέπει να αμείβονται με δίκαιο κατώτατο μισθό, που να τους επιτρέπει να ζουν με αξιοπρέπεια. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να ισχύει ο ίδιος κατώτατος μισθός για κάθε εργαζόμενο στην ΕΕ. Οι κατώτατοι μισθοί θα πρέπει να καθορίζονται σύμφωνα με τις εθνικές παραδόσεις, μέσω συλλογικών συμβάσεων ή νομικών διατάξεων. Η σωστή λειτουργία του συστήματος των συλλογικών διαπραγματεύσεων μεταξύ των εργοδοτών και των συνδικαλιστικών οργανώσεων αποτελεί ένα αποτελεσματικό μέσο για τον καθορισμό κατάλληλων και δίκαιων κατώτατων μισθών, καθώς οι εργαζόμενοι και οι εργοδότες είναι αυτοί που γνωρίζουν καλύτερα τον κλάδο και τον τόπο τους. Η Επιτροπή εγκαινιάζει σήμερα ένα πρώτο στάδιο διαβούλευσης με τους κοινωνικούς εταίρους σχετικά με τον τρόπο εξασφάλισης δίκαιων κατώτατων μισθών για τους εργαζομένους στην Ένωση.

Η εργασία δεν είναι μόνο ένας τρόπος για να κερδίζει κάποιος τα προς το ζην. Μια θέση εργασίας συνεπάγεται την ανάπτυξη κοινωνικών σχέσεων και μια θέση στην κοινωνία καθώς και ευκαιρίες για προσωπική και επαγγελματική ανάπτυξη. Αυτό ωστόσο ισχύει μόνο εάν συνοδεύεται από δίκαιες και αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας. Νέες μορφές εργασίας αναπτύσσονται ραγδαία χάρη κυρίως στην ψηφιακή τεχνολογία. Συμβάλλουν στην ανάπτυξη και την απασχόληση και προάγουν καινοτόμους υπηρεσίες, εξασφαλίζοντας παράλληλα ευελιξία και ευκαιρίες σε εργαζομένους, αυτοαπασχολούμενους, πελάτες και επιχειρήσεις. Ωστόσο, μπορούν επίσης να οδηγήσουν και σε νέες μορφές επισφαλούς εργασίας. Για να οικοδομηθεί η εμπιστοσύνη στον ψηφιακό μετασχηματισμό και για να αξιοποιηθεί πλήρως το δυναμικό του, τα νέα επιχειρηματικά μοντέλα απαιτούν σαφέστερους κανόνες που να προλαμβάνουν τις καταχρήσεις, να διατηρούν υψηλά πρότυπα για την υγεία και την ασφάλεια και να διασφαλίζουν μεγαλύτερη κάλυψη κοινωνικής προστασίας. Η τεχνολογική καινοτομία πρέπει να συμπορεύεται με την κοινωνική καινοτομία. Ο ευρωπαϊκός δρόμος είναι ανθρώπινος, ηθικός, και η πυξίδα αυτή πρέπει να συνεχίσει να οδηγεί την πορεία του στο μέλλον. 

Ιδίως, η βιώσιμη ανάπτυξη της οικονομίας των πλατφορμών απαιτεί βελτιωμένες συνθήκες εργασίας για όσους εργάζονται σε αυτές. Μια νέα πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες, η οποία θα υποβληθεί κατά τη διάρκεια του δεύτερου εξαμήνου του 2020, θα αναβαθμίσει τους κανόνες σχετικά με την ευθύνη και την ασφάλεια των ψηφιακών πλατφορμών, υπηρεσιών και προϊόντων, και θα ολοκληρώσει την ψηφιακή ενιαία αγορά μας. Παράλληλα, η Επιτροπή θα διοργανώσει και μια σύνοδο υψηλού επιπέδου για την εργασία σε πλατφόρμες ώστε να συζητηθούν θέματα προτεραιότητας και πιθανές λύσεις, όπως για παράδειγμα το καθεστώς απασχόλησης, οι συνθήκες εργασίας και η πρόσβαση σε κοινωνική προστασία για τους εργαζόμενους σε πλατφόρμες, η πρόσβασή τους σε συλλογική εκπροσώπηση και διαπραγματεύσεις, καθώς και διασυνοριακές πτυχές της εργασίας σε πλατφόρμες.

Η ψηφιοποίηση και οι νέες τεχνολογίες αλλάζουν επίσης τον χώρο εργασίας. Οι εργαζόμενοι στην ΕΕ απολαμβάνουν υψηλά πρότυπα υγείας και ασφάλειας. Τα ρομπότ καθώς και τα ψηφιακά εργαλεία μπορούν να αναλάβουν επικίνδυνα και μονότονα για τους ανθρώπους καθήκοντα. Παρόλα αυτά, οι αλλαγές μπορούν επίσης να τροφοδοτήσουν νέες ανησυχίες. Τα νέα χαρακτηριστικά της εργασίας ―η διαρκής συνδεσιμότητα, η αυξημένη ηλεκτρονική και κινητή εργασία, οι διεπαφές ανθρώπου-μηχανής, η παρακολούθηση, η πρόσληψη και η διαχείριση των εργαζομένων μέσω αλγορίθμων, για να αναφέρουμε μόνο μερικά από αυτά― μπορούν να αυξήσουν την παραγωγικότητα, κάτι που έχει ζωτική σημασία για τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, αλλά θα πρέπει να αναπτυχθούν κατά τέτοιον τρόπο ώστε να αποφεύγονται νέες μορφές διακρίσεων ή αποκλεισμού ή νέοι κίνδυνοι για τη σωματική και την ψυχική υγεία των εργαζομένων. Για να διαφυλάξει τα υψηλά πρότυπά της, η Επιτροπή θα επανεξετάσει τη στρατηγική για την ασφάλεια και την υγεία στην εργασία και θα μελετήσει τους νέους αυτούς κινδύνους σε συνδυασμό με τους πιο παραδοσιακούς, όπως η έκθεση σε επικίνδυνες ουσίες και ο κίνδυνος ατυχημάτων στον χώρο εργασίας. 

Οι δίκαιες συνθήκες εργασίας απαιτούν επίσης εύρυθμο κοινωνικό διάλογο: οι εργαζόμενοι και οι εργοδότες μπορούν να βρουν κοινές λύσεις που να ανταποκρίνονται καλύτερα στις ανάγκες τους. Οι ισχυρές, αντιπροσωπευτικές οργανώσεις και η έγκαιρη συμμετοχή τους στη χάραξη πολιτικής τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι εξαιρετικά σημαντικές. Η Επιτροπή θα διερευνήσει τρόπους ώστε να προωθήσει τον κοινωνικό διάλογο και τις συλλογικές διαπραγματεύσεις και να αυξήσει την ικανότητα των συνδικαλιστικών και εργοδοτικών οργανώσεων στο επίπεδο της ΕΕ και των κρατών μελών. Ένας αποτελεσματικός διάλογος σε εταιρικό επίπεδο έχει επίσης καίρια σημασία, ιδίως όταν οι εταιρείες υπόκεινται σε αναδιάρθρωση ή διέρχονται σημαντικές αλλαγές. Καθώς οι εταιρείες δραστηριοποιούνται ολοένα και περισσότερο σε διασυνοριακό επίπεδο, θα πρέπει να αξιοποιήσουμε πλήρως τους υφιστάμενους μηχανισμούς για τη συμμετοχή των εργαζομένων, όπως τα ευρωπαϊκά συμβούλια εργαζομένων, για να προωθήσουμε την κουλτούρα της ενημέρωσης των εργαζομένων και της διαβούλευσης μαζί τους.

Για τους Ευρωπαίους πολίτες που ζουν ή εργάζονται σε άλλη χώρα της ΕΕ, οι δίκαιες συνθήκες εργασίας σημαίνουν δίκαιη κινητικότητα. Σε σύγκριση με την προηγούμενη δεκαετία, διπλάσιος αριθμός πολιτών ζει ή εργάζεται σε άλλη χώρα της ΕΕ σήμερα. Εκατομμύρια επιχειρήσεις, ιδίως ΜΜΕ, δραστηριοποιούνται σε άλλες χώρες. Επωφελούνται από την ενιαία αγορά, έναν ζωτικό μηχανισμό ανάπτυξης και απασχόλησης. Οι κανόνες της ΕΕ πρέπει να ανταποκρίνονται στον σκοπό τους, έτσι ώστε όλα να λειτουργούν με δικαιοσύνη και διαφάνεια, να εξασφαλίζεται ο δίκαιος ανταγωνισμός των επιχειρήσεων, να προστατεύονται τα δικαιώματα των εργαζομένων και να αποφεύγεται η καταβολή διπλών εισφορών και το κοινωνικό ντάμπινγκ. Η νεοπαγής Ευρωπαϊκή Αρχή Εργασίας (ELA) θα αποτελέσει καίριο εργαλείο για τη διευκόλυνση της εφαρμογής και της επιβολής των κανόνων της ΕΕ στον τομέα αυτό, γεγονός που θα βελτιώσει τη λειτουργία της ενιαίας αγοράς. Θα εξασφαλίσει σε άτομα και εργοδότες εύκολη πρόσβαση σε πληροφορίες για την εργασία ή την ανάληψη δραστηριότητας σε άλλη χώρα της ΕΕ, και θα στηρίξει τη συνεργασία μεταξύ των εθνικών αρχών, μεταξύ άλλων στα πεδία της ενίσχυσης των επιθεωρήσεων, της καταπολέμησης της αδήλωτης εργασίας και της πάταξης της απάτης.

4. Κοινωνική προστασία και ένταξη

Εξασφάλιση υψηλής κοινωνικής προστασίας

Μια ισχυρή βάση αλληλεγγύης αποτελεί προϋπόθεση για την ανθεκτικότητα του κοινωνικού συμβολαίου. Πρέπει να είμαστε περισσότερο αλληλέγγυοι με όσους χάνουν την εργασία τους λόγω εξωτερικών κλονισμών που πλήττουν την οικονομία μας, και να προωθούμε την επανειδίκευση και την επανένταξή τους στην αγορά εργασίας. Η Επιτροπή θα προτείνει ένα Ευρωπαϊκό Σύστημα Αντασφάλισης Ανεργίας για να προστατεύσει τους πολίτες μας και να μειώσει την πίεση στα δημόσια οικονομικά κατά τη διάρκεια εξωτερικών κλονισμών. 

Τα πρότυπα κοινωνικής προστασίας μας πρέπει επίσης να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα του κόσμου της εργασίας, στις νέες ευπάθειες και στις νέες προσδοκίες των πολιτών. Σε σειρά κρατών μελών ορισμένοι αυτοαπασχολούμενοι και άτομα με άτυπη απασχόληση δεν έχουν πρόσβαση σε επαρκή κοινωνική προστασία. Η εφαρμογή της σύστασης για την πρόσβαση σε κοινωνική προστασία θα εξασφαλίσει σε όλους προστασία σε περίπτωση ανεργίας, ασθένειας, γήρατος, αναπηρίας ή εργατικού ατυχήματος, ανεξαρτήτως του καθεστώτος απασχόλησής τους.

Το να μη μένει κανείς στο περιθώριο σημαίνει επίσης πρόσβαση σε προσιτή υγειονομική περίθαλψη. Τα φτωχότερα άτομα τείνουν να ζουν 6 έτη λιγότερα από τα πιο εύπορα. Η προώθηση υγιεινών τρόπων ζωής, η λήψη καλύτερων προληπτικών μέτρων και η ασθενοκεντρική προσέγγιση στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης μπορούν να εξασφαλίσουν την παροχή προσιτής υγειονομικής περίθαλψης σε όλους. Ο σχεδιασμός συστημάτων κοινωνικής προστασίας που θα βασίζονται στις ενωσιακές αξίες και τις αρχές της καθολικότητας, της αλληλεγγύης και της δικαιοσύνης θα απαιτήσει την ανάπτυξη νέων και ολοκληρωμένων μοντέλων υγειονομικής περίθαλψης και κοινωνικής φροντίδας. Θα επιτρέψει επίσης να αξιοποιηθούν καλύτερα οι αποδοτικές ως προς το κόστος καινοτομίες που εκπληρώνουν τις πραγματικές ανάγκες δημόσιας υγείας. Μια ασθενοκεντρική προσέγγιση θα βοηθήσει στην επίτευξη καλύτερων αποτελεσμάτων, όπως στη μείωση της υπερβολικής αναμονής για τη λήψη θεραπείας και στην εύκολη πρόσβαση σε υπηρεσίες περίθαλψης. Μια σημαντική φιλοδοξία στον τομέα αυτό είναι να εξασφαλιστεί η μάχη της Ευρώπης κατά του καρκίνου, μίας από τις κρισιμότερες ανησυχίες του αιώνα μας που θέτει σε κίνδυνο τις ζωές εκατομμυρίων Ευρωπαίων. Η Ευρώπη έχει δεσμευτεί να αναλάβει ηγετικό ρόλο στην καταπολέμηση του καρκίνου. Τον Φεβρουάριο του 2020 η Επιτροπή θα δρομολογήσει διάλογο σε ευρωπαϊκό επίπεδο με σκοπό να παρουσιάσει, κατά το τέταρτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, ένα φιλόδοξο ευρωπαϊκό σχέδιο για την καταπολέμηση του καρκίνου, προκειμένου να συμβάλει στη μείωση των δεινών που προξενεί η εν λόγω νόσος.

Η γήρανση του πληθυσμού απειλεί την επάρκεια των συστημάτων κοινωνικής προστασίας μας. Οι συντάξεις μπορεί να καταστούν η κύρια πηγή εισοδήματος για τους περισσότερους Ευρωπαίους. Η βελτίωση της μακροζωίας θα πρέπει να συμπλέει με τη δυνατότητα επιμήκυνσης του εργασιακού βίου. Η καλύτερη υγεία και η αυξημένη προσοχή στις ανάγκες των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας στον χώρο εργασίας μπορούν να την καταστήσουν δυνατή. Αυτό θα συμβάλει επίσης στη διατήρηση της βιωσιμότητας των συνταξιοδοτικών συστημάτων, όπως και στην ενίσχυση των επαγγελματικών συντάξεων και των συντάξεων του τρίτου πυλώνα. Παρόλα αυτά, μεταξύ των ηλικιωμένων ατόμων, ορισμένα θα χρειάζονται ιδιαίτερη φροντίδα. Η εξασφάλιση της πρόσβασης σε οικονομικά προσιτή και ποιοτική μακροχρόνια περίθαλψη θα έχει ουσιαστική σημασία για τη στήριξη μιας αξιοπρεπούς διαβίωσης σε μεγάλη ηλικία, ενώ παράλληλα θα επιτρέψει την αξιοποίηση των ευκαιριών δημιουργίας θέσεων απασχόλησης που προσφέρει ο τομέας της περίθαλψης.

Η γήρανση του πληθυσμού δεν αποτελεί τη μόνη δημογραφική πρόκληση. Οι νέες μορφές νοικοκυριών, όπως ο υψηλότερος αριθμός νοικοκυριών ενός μόνο ατόμου, η αστυφιλία που οδηγεί στην εγκατάλειψη της υπαίθρου, η διαρροή εγκεφάλων ή ακόμη και οι μεταναστευτικές ροές συμβάλλουν όλα στη μεταβολή του δημογραφικού τοπίου στην ΕΕ. Για να χαρτογραφηθεί η τρέχουσα κατάσταση, η Επιτροπή θα υποβάλει έκθεση σχετικά με τις επιπτώσεις της δημογραφικής αλλαγής κατά το πρώτο τρίμηνο του 2020. Σε συνέχεια της έκθεσης αυτής, εντός του τελευταίου τριμήνου του 2020, θα υποβληθεί μια πράσινη βίβλος σχετικά με τη γήρανση , η οποία θα δρομολογήσει τον διάλογο σχετικά τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της γήρανσης του πληθυσμού, ιδίως όσον αφορά την περίθαλψη και τις συντάξεις, και τους τρόπους προώθησης της ενεργού γήρανσης. Σύμφωνα με την παραδοχή ότι η πράσινη, η ψηφιακή και η δημογραφική μετάβαση πλήττουν διαφορετικά άτομα με διαφορετικούς τρόπους, σε συνέχεια της δημογραφικής έκθεσης, κατά τη διάρκεια του 2021 θα διατυπωθεί επίσης ένα μακροπρόθεσμο όραμα για τις αγροτικές περιοχές. Το εν λόγω μακροπρόθεσμο όραμα θα έχει ως στόχο να στηρίξει τις περιοχές αυτές ώστε να επιλύσουν τον ιδιαίτερο συνδυασμό των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν, από τη γήρανση και τη μείωση του πληθυσμού έως τη συνδεσιμότητα, τον κίνδυνο φτώχειας και την περιορισμένη πρόσβαση σε υπηρεσίες, κοινωνική προστασία και υγειονομική περίθαλψη.

Καταπολέμηση της φτώχειας και του αποκλεισμού

Το να μην αφήνεται κανένας και καμία στο περιθώριο σημαίνει καταπολέμηση της φτώχειας. Εκατομμύρια άνθρωποι βγήκαν από τη φτώχεια σε όλη την ΕΕ την τελευταία δεκαετία, αλλά παρά τον συλλογικό μας στόχο σε επίπεδο ΕΕ για την έξοδο 20 εκατομμυρίων από τη φτώχεια έως το 2020, πάνω από ένας στους πέντε Ευρωπαίους συνεχίζει να διατρέχει κίνδυνο. Για την αξιοπρεπή διαβίωσή του, o καθένας πρέπει να λαμβάνει τη στήριξη που χρειάζεται για την αναζήτηση εργασίας, να έχει πρόσβαση σε προσιτή και ποιοτική υγειονομική περίθαλψη, σε αξιοπρεπείς ευκαιρίες για εκπαίδευση και κατάρτιση, προσιτή στέγαση και προσιτή πρόσβαση σε βασικά αγαθά και υπηρεσίες, όπως η ύδρευση, η ενέργεια, οι μεταφορές και οι ψηφιακές επικοινωνίες. Για όσους βρίσκονται εκτός της αγοράς εργασίας, τα συστήματα ελάχιστου εισοδήματος, σε συνδυασμό με την παροχή υποστηρικτικών υπηρεσιών, αποτελούν μια έσχατη λύση που θα πρέπει να εξασφαλίζει μια αξιοπρεπή ζωή. Οι τιμές των ακινήτων αυξήθηκαν σε όλη την Ένωση, κάτι που έκανε τη στέγαση και το κόστος στέγασης λιγότερο προσιτά για τα περισσότερα άτομα. Ο αριθμός των αστέγων, η αύξηση των οποίων αποτελεί τη χειρότερη συνέπεια της ανόδου του στεγαστικού κόστους, μεγαλώνει στα περισσότερα κράτη μέλη. Η ενεργειακή φτώχεια και η δυσκολία επένδυσης σε σύγχρονες λύσεις εξοικονόμησης κόστους καταδεικνύουν επίσης την ανάγκη για επαγρύπνηση απέναντι στις νέες διανεμητικές προκλήσεις που φέρνει η μετάβαση στην ουδέτερη από πλευράς ανθρακούχων εκπομπών οικονομία 2 . Για όλους αυτούς τους λόγους, επιβάλλεται ένας ευρύς προβληματισμός που να λαμβάνει υπόψη τις πολλαπλές και συνυφασμένες αιτίες της φτώχειας, να εξετάζει τον αντίκτυπο των διαφόρων μέσων πολιτικής και να επανεξετάζει τη μελλοντική πορεία μας.

Σε οικογενειακό πλαίσιο η φτώχεια πλήττει ανεξαιρέτως γονείς και παιδιά. Τα παιδιά σε φτωχές οικογένειες ξεκινούν τη ζωή τους με άδικο μειονέκτημα. Κινδυνεύουν περισσότερο να αντιμετωπίσουν προβλήματα υγείας και να αποκτήσουν χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο αργότερα στη ζωή τους, κάτι που ενδέχεται να τα οδηγήσει εκ νέου στη φτώχεια. Η επένδυση στην ποιοτική και χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευση και φροντίδα στη νεαρή παιδική ηλικία και στα ποιοτικά και χωρίς αποκλεισμούς σχολεία, στην πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη, διατροφή και αξιοπρεπή στέγαση μπορούν να σπάσουν αυτόν τον φαύλο κύκλο. Το 2021 η Επιτροπή θα παρουσιάσει μια Εγγύηση για τα Παιδιά, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ότι διαθέτουν πρόσβαση στις υπηρεσίες που χρειάζονται και ότι λαμβάνουν στήριξη έως ότου να ενηλικιωθούν. 

Πολλοί Ρομά στην ΕΕ αποτελούν θύματα προκαταλήψεων και κοινωνικού αποκλεισμού, παρά την απαγόρευση των διακρίσεων στις χώρες της ΕΕ. Ο αποκλεισμός που βιώνουν απαιτεί την ανάληψη δεσμεύσεων σε όλα τα επίπεδα. Το πλαίσιο της ΕΕ όσον αφορά τις εθνικές στρατηγικές για την ένταξη των Ρομά έως το 2020 έχει να επιδείξει ορισμένα θετικά αποτελέσματα. Στη βάση των πορισμάτων από την αξιολόγηση του εν λόγω πλαισίου, θα αναληφθεί, μέσα στους τρεις τελευταίους μήνες του 2020, πρωτοβουλία με αντικείμενο την ισότητα και την ενσωμάτωση των Ρομά. 

5. Προώθηση των ευρωπαϊκών αξιών σε παγκόσμιο επίπεδο

Η Ευρώπη θα πρέπει να χρησιμοποιήσει την πολιτική και οικονομική επιρροή της για να προωθήσει την κοινωνική δικαιοσύνη στον υπόλοιπο κόσμο. Οι πολιτικές μας για τη διεθνή συνεργασία, την ανάπτυξη και το εμπόριο δημιουργούν ανάπτυξη, θέσεις εργασίας και ευημερία ―τόσο στην Ευρώπη όσο και στους εταίρους μας. Το εμπόριο δεν περιορίζεται απλώς στην ανταλλαγή αγαθών και υπηρεσιών. Αποτελεί στρατηγικό πλεονέκτημα για την Ευρώπη. Μας επιτρέπει να οικοδομούμε εταιρικές σχέσεις, να προστατεύουμε την αγορά μας από αθέμιτες πρακτικές και να διασφαλίζουμε τον σεβασμό των διεθνώς συμφωνημένων προτύπων. Η Επιτροπή θα εργαστεί για ένα ισχυρό, ανοιχτό και δίκαιο θεματολόγιο σε θέματα εμπορίου. Κάθε νέα συνολική διμερής συμφωνία θα περιέχει ένα κεφάλαιο με θέμα τη βιώσιμη ανάπτυξη και τα υψηλότερα πρότυπα για το κλίμα, την περιβαλλοντική και την εργασιακή προστασία, με μηδενική ανοχή της παιδικής εργασίας, έτσι ώστε να εξασφαλίζονται καταλλήλως ισότιμοι όροι ανταγωνισμού με τους εμπορικούς εταίρους μας. Η Επιτροπή θα ενισχύσει επίσης τον ειδικό διάλογο με τα Δυτικά Βαλκάνια για την προώθηση της εφαρμογής του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων στην εν λόγω περιοχή.

Η Ευρώπη θα πρέπει επίσης να τηρήσει αυστηρή στάση σχετικά με την επιβολή των υφιστάμενων συμφωνιών ή εμπορικών ρυθμίσεων για την προώθηση και την προστασία των διεθνώς συμφωνημένων προτύπων όσον αφορά τα δικαιώματα των εργαζομένων. Η Επιτροπή θα διορίσει έναν επικεφαλής για την επιβολή των εμπορικών συμφωνιών, με την αρμοδιότητα να παρακολουθεί και να βελτιώνει τη συμμόρφωση με τις εμπορικές συμφωνίες μας. Ο εν λόγω επικεφαλής θα συνεργάζεται με τους εμπορικούς εταίρους μας για να διασφαλίζει την αποτελεσματική εφαρμογή των δεσμεύσεων που έχουν αναληφθεί. Η ΕΕ θα παρακολουθεί στενά την τήρηση των εγγυήσεων κλιματικής, περιβαλλοντικής και εργασιακής προστασίας που κατοχυρώνονται στις εμπορικές μας συμφωνίες, επιδεικνύοντας μηδενική ανοχή στην παιδική εργασία.

6. Συνεργασία

Η παρούσα ανακοίνωση δρομολογεί μια ευρεία συζήτηση με όλες τις χώρες και τις περιφέρειες της ΕΕ καθώς και με όλους τους εταίρους μας. Για τον σκοπό αυτό, προσδιορίζει μια σειρά από πρωτοβουλίες που θα πρέπει να αναληφθούν σε επίπεδο ΕΕ τους προσεχείς μήνες, οι οποίες θα συμβάλουν στην εφαρμογή του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων.

Η ανάληψη δράσης αποκλειστικά σε ενωσιακό επίπεδο δεν αρκεί. Καθώς η επίδραση των νέων τεχνολογιών γίνεται εμφανέστερη, τα αποτελέσματα της δράσης για το κλίμα φτάνουν στην καθημερινή μας ζωή και οι δημογραφικές πιέσεις αυξάνονται, οφείλουμε να προσαρμόζουμε και να ενισχύουμε αδιάλειπτα τις απαντήσεις σε όλα τα επίπεδα. Το κλειδί της επιτυχίας κρατούν συχνά στα χέρια τους οι εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές, καθώς και οι κοινωνικοί εταίροι και τα σχετικά ενδιαφερόμενα μέρη σε όλα τα επίπεδα, που θα πρέπει να συνεργαστούν μεταξύ τους σε επίπεδο ΕΕ για την επίτευξη των επιθυμητών αποτελεσμάτων.

Κατά συνέπεια, η Επιτροπή καλεί όλες τις ενωσιακές, εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές, και όλους τους εταίρους, να διατυπώσουν, έως τα τέλη Νοεμβρίου 2020, τις απόψεις τους σχετικά με τα περαιτέρω μέτρα που απαιτούνται και να αναλάβουν τις δικές τους συγκεκριμένες δεσμεύσεις εφαρμογής του πυλώνα. Κατά τη διάρκεια του 2020 η Επιτροπή θα επιδιώξει την ενεργό συμμετοχή και συνεισφορά από όλους τους εταίρους μας: το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, την Επιτροπή των Περιφερειών, τους κοινωνικούς εταίρους και τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Απόψεις και δεσμεύσεις μπορούν να διατυπώνονται μέσω της ιστοσελίδας «yoursay-socialeurope» 3 .

Σκοπός είναι να συνταχθεί από κοινού ένα σχέδιο δράσης που θα συνθέτει όλες τις εισηγήσεις και το οποίο θα υποβληθεί προς έγκριση στο υψηλότερο πολιτικό επίπεδο.

(1)

Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου — Νέο στρατηγικό θεματολόγιο 2019-2024 [παραπομπή], Ιούνιος του 2019

(2)

 Όπως ανακοινώθηκε στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, η Επιτροπή θα παρουσιάσει το 2020 κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την ενεργειακή φτώχεια.

(3)

  https://ec.europa.eu/social/yoursay-socialeurope

 

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 14.1.2020

COM(2020) 14 final

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

to the

COMMUNICATION FROM THE COMMISSION TO THE EUROPEAN PARLIAMENT, THE COUNCIL, THE EUROPEAN ECONOMIC AND SOCIAL COMMITTEE AND THE COMMITTEE OF THE REGIONS

A STRONG SOCIAL EUROPE FOR JUST TRANSITIONS

Παράρτημα: Πρωτοβουλίες της Επιτροπής