92003E0871

ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΩΤΗΣΗ P-0871/03

υποβολή: Bart Staes (Verts/ALE) προς την Επιτροπή

(13 Μαρτίου 2003)

Θέμα: Ανταλλαγή προσωπικών δεδομένων μεταξύ αεροπορικών εταιριών και CIA

Στις αρχές Μαρτίου διάφορα μέσα μαζικής ενημέρωσης δημοσίευσαν ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει συνάψει συμφωνία με τις Ηνωμένες Πολιτείες για την ανταλλαγή προσωπικών δεδομένων επιβατών της πολιτικής αεροπορίας. Δεν πρόκειται μόνο π.χ. για το όνομα αλλά ακόμη και για το τι μενού προτιμούν οι εμπλεκόμενοι. Το λακωνικό σχόλιο ενός εκπροσώπου της Επιτρόπου Loyola de Palacio, που είναι αρμόδια για τον τομέα των Μεταφορών, ήταν ότι αυτή η σύμβαση είναι αντίθετη με την ευρωπαϊκή νομοθεσία και ότι κάποιος που ονομάζεται Μοχάμετ ή δεν θέλει να τρώει χοιρινό κρέας δεν πρέπει να ταξιδεύσει στις ΗΠΑ ή απλώς πρέπει να παραγγείλει ένα σάντουιτς.

Σε μια πρώτη αντίδραση ο Lodewijk Asscher, ερευνητής του Ινστιτούτου για το Δίκαιο της Πληροφορίας στο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ, δήλωσε ότι αυτό το είδος δεδομένων, σε περίπτωση άγνοιας του εμπλεκομένου, δεν πρέπει να ανταλλάσσεται μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών. Συγχρόνως δήλωσε ότι αυτά τα δεδομένα συνδέονται με κάθε είδους ηλεκτρονικά συστήματα άλλωνπηρεσιών ασφαλείας και πληροφοριών. Από διάφορες αντιδράσεις του πολιτικού κόσμου συνάγεται ότι οιπεύθυνοι Υπουργοί, τουλάχιστον στο κράτος του Βελγίου, δεν είχαν ενημερωθεί ούτε τους είχε ζητηθεί η γνώμη για την εν λόγω συμφωνία μεταξύ της Επιτροπής και της CIA.

Γιατί η Επιτροπή διαπραγματεύθηκε με τη CIA την εν λόγω συμφωνία χωρίς να έχει ενημερώσει επαρκώς τα κράτη μέλη και επιβεβαιώνει ότι η συμφωνία αυτή έχει πράγματι σχέση ακόμη και με το μενού των επιβατών·

Με βάση ποια επιχειρήματα αποφάσισε η Επιτροπή ότι αυτή η ανταλλαγή δεδομένων αποκλειστικά με τις ΗΠΑ είναι τόσο σημαντική ώστε να παραβιάζεται το άρθρο 8 του Ευρωπαϊκού Χάρτη Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και το πνεύμα της οδηγίας 95/46/ΕΚ(1), και, μεταξύ άλλων, να παρέχονται πληροφορίες ακόμη και για την προσωπική επιλογή του μενού των επιβατών·

Έχει η Επιτροπή, στο μεταξύ, δώσει συνέχεια στο άρθρο 10 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2320/2002(2) σχετικά με την ασφάλεια των μεταφορών της πολιτικής αεροπορίας και έχει, επιπλέον, εξετάσει ειδικότερα αν οι αερολιμένες των ΗΠΑ πληρούν τις βασικές απαιτήσεις ασφάλειας·

(1) ΕΕ L 281 της 23.11.1995, σελ. 31.

(2) ΕΕ L 355 της 30.12.2002, σελ. 1.

Απάντηση του κου Bolkestein εξ ονόματος της Επιτροπής

(16 Απριλίου 2003)

Όπως ενημερώθηκε σχετικά ο αξιότιμος βουλευτής προφορικά, το σχόλιο που αναπαράγεται στη γραπτή ερώτηση, το οποίο φέρεται να έχει αναφερθεί στον τύπο, αποδίδεται αδικαιολόγητα στον εκπρόσωπο της κυρίας de Palacio.

Η Επιτροπή τονίζει κατηγορηματικά ότι καμία συμφωνία δεν έχει συναφθεί μέχρι σήμερα με τις αμερικανικές αρχές. Ξεκίνησε, ωστόσο, ένας διάλογος με τις αμερικανικές τελωνειακές αρχές, που είναι οι παραλήπτες των διαβιβαζόμενων δεδομένων και όχι με τη CIA, όπως αναφέρεται στην ερώτηση. Ο διάλογος αυτός είχε ως αποτέλεσμα, αφενός, την έκδοση κοινής δήλωσης (Joint Statement) της Επιτροπής και των αμερικανικών τελωνειακών αρχών και, αφετέρου, την ανάληψη δεσμεύσεων μονομερώς από τις αμερικανικές τελωνειακές αρχές, ιδίως δε την ανάληψη ειδικής δέσμευσης σχετικά με την προστασία των δεδομένων ευαίσθητου χαρακτήρα.

Ο διάλογος αυτός άρχισε να διεξάγεται μετά τη θέσπιση από τις ΗΠΑ νομοθεσίας η οποία καθιστούσεποχρεωτική τη διαβίβαση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα σχετικά με τους επιβάτες και με τα μέλη των πληρωμάτων. Οι συνέπειες από τη μη διαβίβαση των δεδομένων που απαιτούν οι αμερικανικές αρχές είναι πολύ σοβαρές. Κυμαίνονται από την επιβολή πρόσθετων ελέγχων στους επιβάτες (που μπορεί να οδηγήσουν σε μεγάλες ουρές αναμονής κατά την άφιξη στις ΗΠΑ) ως την επιβολή προστίμων στις αεροπορικές εταιρείες ή ακόμη στη στέρηση των δικαιωμάτων προσγείωσης. Στις αρχές Μαρτίου έληξε, μετά από πολλές αναβολές, μια ειδική προθεσμία μετά την οποία οι αμερικανικές αρχές απέκτησαν άμεση πρόσβαση στις βάσεις δεδομένων των αεροπορικών εταιρειών. Όπως παρατηρεί ο αξιότιμος βουλευτής, οι εν λόγω βάσεις δεδομένων μπορεί να περιλαμβάνουν ένδειξη του μενού που προτιμά ο επιβάτης.

Ο διάλογος με τις αμερικανικές τελωνειακές αρχές επιδιώκει την εξεύρεση οριστικότερης λύσης, η οποία να εγγυάται ότι τα διαβιβαζόμενα δεδομένα απολαμβάνουν επαρκή προστασία στις ΗΠΑ, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της οδηγίας 95/46/ΕΚ και με το άρθρο 8 της ευρωπαϊκής σύμβασης για την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών.

Εντωμεταξύ οι αμερικανικές τελωνειακές αρχές δεσμεύτηκαν να εξασφαλίσουν την προστασία των διαβιβαζόμενων δεδομένων και, ιδίως, να προσφέρουν ενισχυμένη προστασία στα δεδομένα που μπορούν να χαρακτηριστούν ευαίσθητου χαρακτήρα, βάσει του άρθρου 8 της οδηγίας 95/46/ΕΚ. Η επιλογή συγκεκριμένου γεύματος μπορεί να χαρακτηριστεί ευαίσθητου χαρακτήρα εφόσον επιτρέπει να αναγνωριστεί η φυλετική ή η εθνική καταγωγή ενός ατόμου ή οι θρησκευτικές του πεποιθήσεις. Οι αμερικανικές τελωνειακές αρχές δήλωσαν ότι δεν χρησιμοποιούν αυτά τα δεδομένα για την αναγνώριση των επιβατών που πρέπει ναποβληθούν σε πρόσθετο έλεγχο και ότι δεν τα παρέχουν κατά τρόπο συστηματικό σε άλλες αμερικανικές αρχές. Σύμφωνα με τις αμερικανικές τελωνειακές αρχές, άλλεςπηρεσίες μπορούν να έχουν πρόσβαση μόνο για ειδικούς λόγους σε συγκεκριμένα δεδομένα. Εξάλλου, οι αμερικανικές τελωνειακές αρχές δήλωσαν ότι δεν θα επιτρέπουν τη διαβίβαση δεδομένων παρά μόνο στο πλαίσιο της καταπολέμησης της τρομοκρατίας και του σοβαρού εγκλήματος εφαρμόζοντας μια ειδική διαδικασία.

Η Επιτροπή τονίζει ότι οι ανεξάρτητες αρχές που είναιπεύθυνες για την προστασία των δεδομένων στα κράτη μέλη και οι αεροπορικές εταιρείες ενημερώθηκαν σχετικά με τις ενέργειες στις οποίες προέβη η Επιτροπή.

Εξάλλου, η Επιτροπή τονίζει ότι η διαβίβαση δεδομένων δεν γίνεται εν αγνοία των ενδιαφερομένων. Πράγματι, η οδηγία 95/46/ΕΚ προβλέπειποχρέωση ενημέρωσης των ενδιαφερομένων (επιβατών και μελών του πληρώματος) σε περίπτωση επεξεργασίας δεδομένων που τους αφορούν. Οι τακτικές επαφές τωνπηρεσιών της Επιτροπής με τις αεροπορικές εταιρείες γι' αυτό το θέμα βοήθησαν κυρίως να ευαισθητοποιηθούν οι εταιρείες σχετικά με την ανάγκη τήρησης αυτής τηςποχρέωσης. Σύμφωνα με πληροφορίες που έχει στη διάθεσή της η Επιτροπή, οι αεροπορικές εταιρείες άρχισαν να ενημερώνουν τους επιβάτες τους σχετικά με τη διαβίβαση δεδομένων προς τις ΗΠΑ.

Όσον αφορά το ξεχωριστό ζήτημα της εφαρμογής του άρθρου 10 του κανονισμού 2320/2002, σύμφωνα με το οποίο η Επιτροπή θα πρέπει να αναπτύξει ένα μηχανισμό για να αξιολογεί εάν οι πτήσεις που προέρχονται από αερολιμένες τρίτων χωρών πληρούν τις βασικές απαιτήσεις ασφαλείας που προβλέπονται από τη νομοθεσία της ΕΕ, η εργασία αυτή είναιπό εξέλιξη. Μόλις αναπτυχθεί ένας τέτοιος μηχανισμός μαζί με τα κράτη μέλη, θα αρχίσει να εφαρμόζεται σε όλες τις πτήσεις με προορισμό την Ευρωπαϊκή Κοινότητα, περιλαμβανομένων των πτήσεων που προέρχονται από τις ΗΠΑ.