52014DC0372

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

1.      Εισαγωγή................................................................................................................ 3

2.      Ιστορικό................................................................................................................. 4

2.1.       Οι εξελίξεις τα τελευταία χρόνια............................................................................. 4

2.2.       Κανονισμός-πλαίσιο της ΜΧΣ............................................................................... 5

2.3        Υπέρβαση του αδιεξόδου όσον αφορά την έγκριση νέων πράξεων ΜΧΣ................ 6

3.      Πράξεις μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής το 2013            7

3.1.       Επισκόπηση........................................................................................................... 7

3.2.       Μεμονωμένες πράξεις στις δικαιούχες χώρες κατά τη διάρκεια του 2013............... 8

3.2.1.        Βοσνία-Ερζεγοβίνη.......................................................................................... 8

3.2.2.        Γεωργία.......................................................................................................... 8

3.2.3.        Ιορδανία.......................................................................................................... 9

3.2.4.        Δημοκρατία της Κιργιζίας................................................................................. 9

3.2.5. Τυνησία.............................................................................................................. 10

3.2.6. Ουκρανία........................................................................................................... 11

4.      Διασφάλιση της σωστής χρήσης των κεφαλαίων της ΜΧΣ: επιχειρησιακές αξιολογήσεις και εκ των υστέρων αξιολογήσεις............................ 12

4.1.       Επιχειρησιακές αξιολογήσεις................................................................................ 12

4.2.       Εκ των υστέρων αξιολογήσεις.............................................................................. 12

5.      Αιτήσεις συνδρομής και μελλοντικές προτάσεις της Επιτροπής — δημοσιονομική κατάσταση........................................................................... 13

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Η υλοποίηση της μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής προς τρίτες χώρες το 2013

1.         Εισαγωγή

Η μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή, ή ΜΧΣ, ως μέρος του πλαισίου εξωτερικής βοήθειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι ένα μέσο που έχει σχεδιαστεί για την αντιμετώπιση εξαιρετικών εξωτερικών χρηματοδοτικών αναγκών των χωρών που έχουν γεωγραφική, οικονομική και πολιτική εγγύτητα με την ΕΕ. Στόχος της είναι η ενίσχυση της μακροοικονομικής και δημοσιονομικής σταθερότητας στις υποψήφιες και πιθανές υποψήφιες χώρες και στις χώρες της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας, ενθαρρύνοντας παράλληλα την εφαρμογή κατάλληλων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Συμπληρώνει και προϋποθέτει την ύπαρξη ενός προγράμματος προσαρμογής και μεταρρυθμίσεων που έχει συμφωνηθεί με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ). Η μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή αποτελεί μέσο στήριξης του ισοζυγίου πληρωμών. Η ΜΧΣ είτε λαμβάνει τη μορφή δανείων, για τα οποία η Επιτροπή δανείζεται τα αναγκαία κονδύλια στις κεφαλαιαγορές και στη συνέχεια τα δανείζει στη δικαιούχο χώρα, είτε, σε ειδικές περιπτώσεις, λαμβάνει τη μορφή επιχορηγήσεων, που χρηματοδοτούνται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ.

Το έτος 2013 χαρακτηρίστηκε από την άρση της αναστολής των εκκρεμών νομοθετικών φακέλων για την ΜΧΣ. Αυτό συνέβη μετά από περισσότερα από δύο έτη διαφωνιών μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τη διαδικασία που θα πρέπει να εφαρμόζεται για την έγκριση του μνημονίου συνεννόησης (ΜΣ), το οποίο καθορίζει τα μέτρα οικονομικής πολιτικής που θα λάβει η χώρα που επωφελείται από την ΜΧΣ. Αυτό κατέστησε δυνατή την έκδοση τριών νομοθετικών αποφάσεων ΜΧΣ από τους συννομοθέτες. Αυτές που αφορούσαν τη Γεωργία και τη Δημοκρατία της Κιργιζίας είχαν προταθεί από την Επιτροπή το 2011, και η αντίστοιχη για την Ιορδανία το 2013. Η πρόταση της Επιτροπής του 2013 για την Τυνησία αναμένεται να εγκριθεί το 2014.

Υπό το πρίσμα των πολιτικών εξελίξεων στις αρχές του 2014 και της άκρως ευάλωτης οικονομίας της Ουκρανίας, καθώς και της κατάστασης του ισοζυγίου πληρωμών της, η Επιτροπή ετοίμασε νέα πράξη ΜΧΣ προς την Ουκρανία, ανώτατου ύψους 1 δισ. ευρώ υπό μορφή δανείων. Στις 14 Απριλίου 2014, το Συμβούλιο εξέδωσε την απόφαση σχετικά με την εν λόγω πράξη, στο πλαίσιο ταχείας διαδικασίας σύμφωνα με το άρθρο 213 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ).

Η παρούσα έκθεση συντάσσεται σύμφωνα με τις διάφορες αποφάσεις του Συμβουλίου και κοινές αποφάσεις του Συμβουλίου και του Κοινοβουλίου σχετικά με πράξεις ΜΧΣ. Αποτελεί συνέχεια των εκθέσεων που υποβλήθηκαν τα προηγούμενα έτη. Συνοδεύεται από έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής που παρέχει διεξοδικότερες πληροφορίες και ανάλυση του μακροοικονομικού πλαισίου και της εφαρμογής μεμονωμένων πράξεων ΜΧΣ.

2.         Ιστορικό 2.1.      Οι εξελίξεις τα τελευταία χρόνια

Η παγκόσμια οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση του 2008-2009, η οποία επηρέασε σοβαρά τις αναδυόμενες οικονομίες των γειτονικών χωρών της ΕΕ, οδήγησε σε απότομη αύξηση των αιτήσεων για χρηματοδοτική ενίσχυση από την ΕΕ, μεταξύ άλλων με τη μορφή της ΜΧΣ. Τέσσερα τέτοια προγράμματα — υπέρ της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, της Σερβίας, της Αρμενίας και της Γεωργίας — αποφασίστηκαν από το Συμβούλιο Υπουργών της ΕΕ στο τέλος του 2009, και η προηγουμένως εγκριθείσα ΜΧΣ για το Κοσσυφοπέδιο[1] παρατάθηκε κατά ένα έτος το 2009. Το 2010, αποφασίστηκαν δύο ακόμη προγράμματα υπέρ της Ουκρανίας και της Δημοκρατίας της Μολδαβίας — αυτή τη φορά, μετά την έναρξη ισχύος της Συνθήκης της Λισαβόνας — από τους συννομοθέτες της ΕΕ, το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Οι πράξεις ΜΧΣ για τη Γεωργία και το Κοσσυφοπέδιο οριστικοποιήθηκαν το 2010. Το 2011, το 2012 και το 2013, η Επιτροπή ολοκλήρωσε την εφαρμογή των προγραμμάτων ΜΧΣ για τη Σερβία, την Αρμενία, τη Μολδαβία και τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη.

Η γενική οικονομική κατάσταση το 2010 και στις αρχές του 2011 βελτιώθηκε σημαντικά και χαλάρωσε κάπως την πίεση επί της θέσης του ισοζυγίου πληρωμών των επιλέξιμων για ΜΧΣ χωρών.

Από το δεύτερο εξάμηνο του 2011 και μετά, οι όροι χρηματοδότησης στις παγκόσμιες αγορές κεφαλαίου σημείωσαν σημαντική επιδείνωση, αντανακλώντας εν μέρει τις επιπτώσεις της κρίσης δημόσιου χρέους στη ζώνη του ευρώ. Επιπλέον, η Αραβική Άνοιξη και οι επακόλουθες πολιτικές και οικονομικές αναταραχές στις αραβικές μεσογειακές χώρες εταίρους[2] προκάλεσαν αυξημένη πίεση στους προϋπολογισμούς και την εξωτερική δημοσιονομική θέση των εν λόγω χωρών. Οι εξελίξεις αυτές οδήγησαν σε αυξημένη ζήτηση για ΜΧΣ το 2012 και το 2013, με αιτήσεις στήριξης από τις αρχές της Αιγύπτου, της Ιορδανίας και της Τυνησίας. Μια απόφαση για τη χορήγηση ΜΧΣ στην Ιορδανία εγκρίθηκε από τους συννομοθέτες τον Δεκέμβριο του 2013. Τον ίδιο μήνα, η Επιτροπή παρουσίασε πρόταση απόφασης για τη χορήγηση ΜΧΣ στην Τυνησία· αυτή αναμένεται να εγκριθεί από τους συννομοθέτες κατά το πρώτο εξάμηνο του 2014. Πρόταση ΜΧΣ προς την Αίγυπτο εκπονήθηκε από τις υπηρεσίες της Επιτροπής, αλλά είχε ανασταλεί εν αναμονή της σύναψης συμφωνίας, μεταξύ της Αιγύπτου και του ΔΝΤ, για εκταμίευση προγράμματος του ΔΝΤ, καθώς και λόγω των εξελίξεων κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2013.

Πιο πρόσφατα, μια εξασθένηση των οικονομικών επιδόσεων ορισμένων ανατολικών γειτονικών χωρών, σε συνδυασμό με τη σημαντική επιδείνωση της πολιτικής κατάστασης σε ορισμένες από αυτές, αναμένεται να οδηγήσει σε νέες πράξεις ΜΧΣ. Υπό το πρίσμα των εξελίξεων στις αρχές του 2014 και της περαιτέρω επιδείνωσης της κατάστασης του ισοζυγίου πληρωμών της Ουκρανίας, το Συμβούλιο ενέκρινε μια νέα πράξη ΜΧΣ για την Ουκρανία τον Απρίλιο του 2014 στο πλαίσιο της επείγουσας διαδικασίας (άρθρο 213 της ΣΛΕΕ). Το νέο πρόγραμμα αποτελείται από δάνειο ανώτατου ύψους 1 δισ. ευρώ που προβλέπεται να εκταμιευθεί κατά τη διάρκεια του 2014.

2.2.      Κανονισμός-πλαίσιο της ΜΧΣ

Ήδη από το 2003, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είχε προσδιορίσει ως μία από τις βασικές αδυναμίες της ΜΧΣ τη χρονοβόρα διαδικασία λήψης αποφάσεων — εφόσον οι αποφάσεις για κάθε πράξη ΜΧΣ λαμβάνονταν κατά περίπτωση από το Συμβούλιο, μετά από διαβούλευση με το Κοινοβούλιο. Το Κοινοβούλιο επισήμανε την ανάγκη να υπάρξει μία διαφανής νομική βάση για το μέσο της ΜΧΣ συνολικά. Με την έναρξη ισχύος της Συνθήκης της Λισαβόνας, την 1η Δεκεμβρίου του 2009, οι νομοθετικές αποφάσεις για μεμονωμένες πράξεις ΜΧΣ λαμβάνονται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία (συναπόφαση), με αποτέλεσμα μια ακόμη πιο μακρά διαδικασία λήψης αποφάσεων. Ωστόσο, όπως κατέδειξε η χρηματοπιστωτική κρίση και η κρίση δημόσιου χρέους, για να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά οι έκτακτες μακροοικονομικές και χρηματοπιστωτικές καταστάσεις απαιτείται ένα μέσο αντιμετώπισης κρίσεων που θα μπορεί να χρησιμοποιείται γρήγορα και αποτελεσματικά.

Ανταποκρινόμενη στην ανάγκη για εξορθολογισμό του μέσου της ΜΧΣ, η Επιτροπή υπέβαλε, στις 4 Ιουλίου 2011, πρόταση για κανονισμό πλαίσιο περί καθορισμού γενικών διατάξεων για τη μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή σε τρίτες χώρες[3]. Κύριοι στόχοι της πρότασης ήταν: (i) να καταστεί η ΜΧΣ αποτελεσματικότερη με ταχύτερη και αποτελεσματικότερη διαδικασία λήψης αποφάσεων· (ii) να ευθυγραμμιστεί η διαδικασία λήψης αποφάσεων με την αντίστοιχη διαδικασία για άλλα μέσα, ιδίως αυτά που συνδέονται με τις εξωτερικές σχέσεις· (iii) να επισημοποιηθούν, να αποσαφηνιστούν και να απλουστευθούν οι κανόνες που διέπουν την ΜΧΣ.

Η πρόταση της Επιτροπής αποτέλεσε αντικείμενο μακρόχρονης νομοθετικής διαδικασίας, κατά τη διάρκεια της οποίας οι δύο συννομοθέτες διαφωνούσαν ιδίως όσον αφορά τη διαδικασία που πρέπει να ακολουθείται για την έγκριση του ΜΣ. Ακόμη πιο σημαντικό ήταν το γεγονός ότι το Συμβούλιο επέμενε στη διατήρηση του υφιστάμενου συστήματος, όπου απαιτείται χωριστή νομοθετική απόφαση για κάθε επιμέρους πράξη ΜΧΣ με μια χώρα που βρίσκεται σε κρίση. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ενώ σε πρώτη φάση δεν συμμεριζόταν τις απόψεις του Συμβουλίου, σε μεταγενέστερο στάδιο της διαδικασίας εξεδήλωσε προθυμία να συνάψει συμφωνία με το Συμβούλιο για τον σκοπό αυτό. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο είχαν επομένως την πρόθεση να εγκρίνουν την πρόταση της Επιτροπής, αλλά χωρίς τη μεταβίβαση εκτελεστικών εξουσιών στην Επιτροπή για να αποφασίζει τη χορήγηση ΜΧΣ σε μια τρίτη χώρα. Κατά την άποψη της Επιτροπής, αυτό σημαίνει ότι η φύση της προτάσεώς της είχε αλλάξει και ότι, εάν εκδιδόταν, ο κανονισμός πλαίσιο της ΜΧΣ θα συνιστούσε σοβαρή παραβίαση της διοργανικής ισορροπίας, επηρεάζοντας ιδίως το δικαίωμα νομοθετικής πρωτοβουλίας της Επιτροπής. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή αποφάσισε, στις 8 Μαΐου 2013, να αποσύρει την πρότασή της. Συνεπεία τούτου, οι νομοθετικές αποφάσεις για μεμονωμένες πράξεις ΜΧΣ δεν έχουν ακόμη εγκριθεί από το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο στο πλαίσιο της συνήθους νομοθετικής διαδικασίας[4].

Μετά την απόσυρση της πρότασης της Επιτροπής, το Συμβούλιο, σύμφωνα με το άρθρο 263 της ΣΛΕΕ, άσκησε προσφυγή ακυρώσεως κατά της Επιτροπής ενώπιον του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων[5]. Η υπόθεση εκκρεμεί ενώπιον του Δικαστηρίου.

Η πρόσφατη εμπειρία, και ιδίως η ανάγκη για την ταχεία δρομολόγηση μιας νέας πράξης ΜΧΣ στην Ουκρανία, τόνισε εκ νέου την ανάγκη να εξασφαλιστεί ότι η μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή, ως μέσο έκτακτης ανάγκης, θα μπορεί να κινητοποιηθεί γρήγορα ως αντίδραση σε καταστάσεις κρίσης. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να διερευνά τρόπους για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητας της διαδικασίας λήψης αποφάσεων.

2.3       Υπέρβαση του αδιεξόδου όσον αφορά την έγκριση νέων πράξεων ΜΧΣ

Με την έναρξη ισχύος του νέου «κανονισμού επιτροπολογίας»[6] την 1η Μαρτίου 2011, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο διαφώνησαν για ορισμένα διαδικαστικά θέματα, σε σχέση με τις προτάσεις της Επιτροπής για την παροχή ΜΧΣ για τη Γεωργία και τη Δημοκρατία της Κιργιζίας. Παρόλο που υπήρχε γενική συμφωνία επί της ουσίας των προτάσεων, τα δύο θεσμικά όργανα είχαν διαφορετικές απόψεις σχετικά με τη διαδικασία επιτροπολογίας για την έγκριση του ΜΣ. Το Κοινοβούλιο επέμεινε για τη χρήση της συμβουλευτικής διαδικασίας (μη δεσμευτική γνώμη από τα κράτη μέλη), ενώ το Συμβούλιο ισχυριζόταν ότι έπρεπε να χρησιμοποιηθεί η διαδικασία εξέτασης (δεσμευτική γνωμοδότηση από τα κράτη μέλη). Βρέθηκε τελικά μια συμβιβαστική λύση, στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων για τον κανονισμό πλαίσιο της ΜΧΣ και της διαδικασίας συνδιαλλαγής για την απόφαση σχετικά με τη χορήγηση ΜΧΣ στη Γεωργία. Επομένως, οι συννομοθέτες συμφώνησαν σχετικά με την εφαρμογή ενός ορίου 90 εκατ. ευρώ στις μελλοντικές πράξεις: θα εφαρμόζεται η διαδικασία εξέτασης για την έγκριση του ΜΣ για μεμονωμένες πράξεις ΜΧΣ που υπερβαίνουν τα 90 εκατ. ευρώ, και η συμβουλευτική διαδικασία για τις πράξεις ΜΧΣ με ίσο με ή κατώτερο από το ποσό αυτό. Ο εν λόγω συμβιβασμός (και αυτό αντικατοπτρίζεται επίσης στην κοινή δήλωση που αναφέρεται στην υποσημείωση 4), επέτρεψε την έκδοση των αποφάσεων ΜΧΣ για τη Γεωργία και τη Δημοκρατία της Κιργιζίας, τον Αύγουστο και τον Οκτώβριο του 2013, αντίστοιχα.

3.         Πράξεις μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής το 2013 3.1.      Επισκόπηση

Η ΜΧΣ προς την Βοσνία και Ερζεγοβίνη, που εγκρίθηκε το 2009 για συνολικό ποσό ύψους 100 εκατ. ευρώ σε δάνεια, ολοκληρώθηκε το 2013. Η πρώτη και η δεύτερη δόση, ύψους 50 εκατ. ευρώ, εκταμιεύθηκαν τον Φεβρουάριο και τον Σεπτέμβριο του 2013.

Όπως αναφέρθηκε ήδη, η απελευθέρωση του μέσου ΜΧΣ το 2013 επέτρεψε την έκδοση δύο αποφάσεων χορήγησης ΜΧΣ (Γεωργία, Δημοκρατία της Κιργιζίας) που είχαν ανασταλεί για δύο έτη, και την έκδοση δύο νέων αποφάσεων ΜΧΣ (Ιορδανία, Τυνησία):

- Τον Αύγουστο του 2013, οι συννομοθέτες ενέκριναν την πρόταση της Επιτροπής, του 2011, για χορήγηση μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής προς τη Γεωργία για ποσό συνολικού ύψους 23 εκατ. ευρώ σε δάνεια και 23 εκατ. ευρώ σε μη επιστρεπτέες επιχορηγήσεις. Η εκταμίευση στο πλαίσιο αυτής της πράξης ΜΧΣ θα καταστεί δυνατή μόλις η Γεωργία συμφωνήσει σχετικά με ένα νέο πρόγραμμα εκταμιεύσεων με το ΔΝΤ.

- Η πρόταση της Επιτροπής του 2011 για χορήγηση έκτακτης ΜΧΣ στη Δημοκρατία της Κιργιζίας με δάνεια ύψους 15 εκατ. ευρώ και μη επιστρεπτέες επιχορηγήσεις ύψους 15 εκατ. ευρώ εγκρίθηκε στο τέλος Οκτωβρίου 2013. Η Επιτροπή και οι αρχές της Κιργιζίας συζητούν επί του παρόντος τα έγγραφα τα σχετικά με τη ΜΧΣ. Οι εκταμιεύσεις τόσο της πρώτης όσο και της δεύτερης δόσης των δανείων έχουν προγραμματιστεί για το 2014.

- Τον Απρίλιο του 2013, η Επιτροπή πρότεινε μια νέα νομοθετική απόφαση για τη χορήγηση 180 εκατ. ευρώ σε δάνεια στην Ιορδανία· αυτή εγκρίθηκε τον Δεκέμβριο του 2013. Το μνημόνιο συνεννόησης και η συμφωνία δανειακής διευκόλυνσης υπογράφηκαν από τις αρχές της Ιορδανίας και την ΕΕ στις 18 Μαρτίου 2014. Οι εκταμιεύσεις τόσο της πρώτης όσο και της δεύτερης δόσης των δανείων έχουν προγραμματιστεί για το 2014.

- Τον Δεκέμβριο του 2013, η Επιτροπή υπέβαλε νέα νομοθετική πρόταση για την παροχή ΜΧΣ στην Τυνησία για ανώτατο ποσό 250 εκατ. ευρώ με τη μορφή δανείων. Η απόφαση εγκρίθηκε από τους συννομοθέτες τον Μάιο του 2014. Η συνδρομή, το μέγεθος της οποίας αυξήθηκε τελικά σε 300 εκατ. ευρώ κατά τη διάρκεια της νομοθετικής διαδικασίας, προβλέπεται να υλοποιηθεί κατά την περίοδο 2014-15.

Όσον αφορά την Ουκρανία, δύο αποφάσεις για τη χορήγηση ΜΧΣ συνολικού ύψους 610 εκατομμυρίων ευρώ εγκρίθηκαν το 2002 και το 2010. Ωστόσο, η υλοποίηση δεν μπορούσε να ξεκινήσει το 2013 εξαιτίας μιας παρατεταμένης διαδικασίας διαπραγμάτευσης. Το μνημόνιο συνεννόησης (ΜΣ) και η σχετική δανειακή συμφωνία υπογράφηκαν τον Φεβρουαρίου και τον Μάρτιο του 2013 και επικυρώθηκαν ένα έτος αργότερα. Η εκταμίευση αυτών των κονδυλίων ΜΧΣ εξαρτάται από τη σύναψη συμφωνίας μεταξύ των ουκρανικών αρχών και του ΔΝΤ σχετικά με εκταμίευση προγράμματος του ΔΝΤ και προβλέπεται να λάβει χώρα κατά την περίοδο 2014-15.

3.2.      Μεμονωμένες πράξεις στις δικαιούχες χώρες κατά τη διάρκεια του 2013 3.2.1.   Βοσνία-Ερζεγοβίνη

Το 2009, το Συμβούλιο ενέκρινε μια πράξη ΜΧΣ προς την Βοσνία-Ερζεγοβίνη ύψους έως 100 εκατ. ευρώ με τη μορφή δανείων. Το μνημόνιο συνεννόησης (ΜΣ) και η σχετική δανειακή συμφωνία υπογράφηκαν τον Νοέμβριο του 2010, αλλά η δανειακή συμφωνία κυρώθηκε μόλις στα τέλη Αυγούστου του 2011, εν μέρει λόγω της μακροχρόνιας διαδικασίας σχηματισμού κυβέρνησης μετά τις γενικές εκλογές του Οκτωβρίου 2010. Δεν εκταμιεύθηκε καμία χρηματοδότηση ΜΧΣ κατά τη διάρκεια του 2012, ως αποτέλεσμα της μη τήρησης των προϋποθέσεων που είχαν συμφωνηθεί στο μνημόνιο συνεννόησης. Μετά τη συμφωνία για νέα συμφωνία Stand-by με το ΔΝΤ και τα μέτρα των αρχών για τη βελτίωση της διατηρησιμότητας των δημόσιων οικονομικών, η Επιτροπή παρέτεινε την περίοδο διαθεσιμότητας της ΜΧΣ κατά ένα επιπλέον έτος, έως την 7η Νοεμβρίου 2013. Η πρώτη και η δεύτερη δόση, ύψους 50 εκατ. Ευρώ η κάθε μία, εκταμιεύθηκαν το 2013.

Μετά την αρνητική αύξηση του ΑΕΠ το 2012 (- 0,9 %), η οικονομική ανάπτυξη απέκτησε κάποια δυναμική κατά τη διάρκεια του 2013 και αναμένεται να φθάσει το 1,5 %, εν μέρει ως ανταπόκριση στην ανάκαμψη των κύριων εμπορικών εταίρων της χώρας. Η 24μηνη συμφωνία Stand-By με το ΔΝΤ ύψους περίπου 400 εκατ. ευρώ παραμένει στη σωστή πορεία, παρά κάποιες πολιτικές εντάσεις στα τέλη του 2013, γεγονός που αποθάρρυνε την έγκαιρη εκταμίευση της έκτης δόσης. Τον Ιανουάριο του 2014, η συμφωνία Stand-By παρατάθηκε έως τον Ιούνιο του 2015 και αυξήθηκε κατά επιπλέον 300 εκατ. ευρώ για την αντιμετώπιση των αυξημένων αναγκών χρηματοδότησης στα τέλη του 2014.

3.2.2.   Γεωργία

Σε μια διάσκεψη δωρητών τον Αύγουστο του 2008 μετά την ένοπλη σύγκρουση της Γεωργίας με τη Ρωσία, η ΕΕ δεσμεύθηκε για συνολική δέσμη ύψους 500 εκατ. ευρώ για τη στήριξη της οικονομικής ανάκαμψης της Γεωργίας. Αυτή περιλάμβανε δύο δυνητικά προγράμματα ΜΧΣ, ύψους 46 εκατομμυρίων ευρώ το καθένα. Το πρώτο ολοκληρώθηκε με επιτυχία κατά την περίοδο 2009-10. Η έκδοση της νομοθετικής απόφασης για το δεύτερο πρόγραμμα ΜΧΣ (που θα παρασχεθεί εξίσου σε δάνεια και επιχορηγήσεις) αναβλήθηκε για δύο έτη, λόγω των διαφωνιών μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τη διαδικασία που πρέπει να ακολουθείται για την έγκριση του ΜΣ. Η απόφαση εγκρίθηκε τελικά στα τέλη Αυγούστου του 2013. Ωστόσο, η εκταμίευση των κεφαλαίων της ΜΧΣ θα γίνει υπό την προϋπόθεση της εφαρμογής  εκταμίευσης προγράμματος του ΔΝΤ, και δεν πραγματοποιήθηκαν εκταμιεύσεις στο πλαίσιο του προγράμματος του ΔΝΤ, που έληξε στο τέλος Απριλίου 2014, δεδομένου ότι οι αρχές της Γεωργίας το αντιμετώπιζαν ως προληπτικό μέτρο. Ωστόσο, οι αρχές της Γεωργίας και το ΔΝΤ διεξάγουν επί του παρόντος διαπραγματεύσεις για έναν διάδοχο διακανονισμό που θα συνεπάγεται ενδεχομένως τη χρήση πόρων του ΔΝΤ, πράγμα που θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για την εφαρμογή αυτής της πράξης ΜΧΣ.

Το 2013, η αύξηση του ΑΕΠ της Γεωργίας επιβραδύνθηκε σε 3,2 %, έναντι 6,2 % το 2012. Τα εξωτερικά τρωτά σημεία συνέχισαν επίσης να προκαλούν ανησυχίες, όπως αποδεικνύεται από τον φθίνοντα δείκτη του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών προς το ΑΕΠ ο οποίος όμως εξακολουθεί να είναι υψηλός, το υψηλό ποσοστό του ακαθάριστου εξωτερικού χρέους και τη μείωση των άμεσων ξένων επενδύσεων. Το τελευταίο τρίμηνο του 2013, η Γεωργία άρχισε να παρουσιάζει σημάδια οικονομικής ανάκαμψης, η οποία συνεχίστηκε τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 2014, με επιτάχυνση της αύξησης του ΑΕΠ και του πληθωρισμού, λόγω της εξωτερικής και της εγχώριας ζήτησης.

3.2.3.   Ιορδανία

Κατά τα τελευταία τρία έτη, η Ιορδανία έχει πληγεί σοβαρά από εξωτερικούς περιφερειακούς οικονομικούς κλυδωνισμούς. Οι οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις της σύγκρουσης στη Συρία που προκύπτουν από την αυξανόμενη εισροή προσφύγων, οι επαναλαμβανόμενες διακοπές της ροής φυσικού αερίου από την Αίγυπτο, το ασθενές παγκόσμιο οικονομικό κλίμα και οι υψηλές παγκόσμιες τιμές ενέργειας έχουν από κοινού συμβάλει στη σοβαρή επιδείνωση των εξωτερικών εσόδων και της αύξησης του ΑΕΠ, η οποία επιβραδύνθηκε σε 3,3 % το 2013. Στο πλαίσιο αυτό, τον Αύγουστο του 2012, η Ιορδανία συνήψε με το ΔΝΤ συμφωνία «Stand-by» διάρκειας 36 μηνών, για ποσό ύψους 2 δισ. δολαρίων ΗΠΑ (800 % της ποσόστωσης). Σύμφωνα με την τελευταία επανεξέταση, το πρόγραμμα παραμένει σε μεγάλο βαθμό σε καλό δρόμο, με το ήμισυ του συνολικού ποσού να έχει εκταμιευθεί μέχρι το τέλος του 2013.

Κατόπιν επίσημης αίτησης για ΜΧΣ τον Δεκέμβριο του 2012, η Επιτροπή παρουσίασε, στις 29 Απριλίου 2013, πρόταση απόφασης για την παροχή ΜΧΣ στην Ιορδανία, ύψους μέχρι 180 εκατ. ευρώ υπό μορφή δανείων. Η απόφαση εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο στις 11 Δεκεμβρίου 2013. Το μνημόνιο συμφωνίας και η συμφωνία δανειακής διευκόλυνσης υπογράφηκαν στις 18 Μαρτίου 2014. Η πράξη ΜΧΣ για την Ιορδανία έχει ως στόχο να συμπληρώσει τα κεφάλαια που χορηγούνται από το ΔΝΤ στο πλαίσιο της συμφωνίας Stand-by και προβλέπεται να εκταμιευθεί σε δύο δόσεις κατά τη διάρκεια του 2014. Η ενίσχυση αποσκοπεί στην στήριξη προσπαθειών μεταρρύθμισης στους τομείς της διαχείρισης των δημόσιων οικονομικών και των φορολογικών μεταρρυθμίσεων, του συστήματος κοινωνικής προστασίας και των αγορών εργασίας, του επενδυτικού πλαισίου και του εμπορίου, καθώς και του τομέα της ενέργειας.

3.2.4.   Δημοκρατία της Κιργιζίας

Στις 20 Δεκεμβρίου του 2011, η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση για την παροχή μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής στη Δημοκρατία της Κιργιζίας, ύψους έως 30 εκατ. ευρώ (15 εκατ. ευρώ σε δάνεια και το ίδιο ποσό σε επιχορηγήσεις). Αυτή η κατ’ εξαίρεση ΜΧΣ ήταν εκτός του συνήθους γεωγραφικού πεδίου της μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής. Αιτιολογήθηκε με βάση την ορμή των πολιτικών και οικονομικών μεταρρυθμίσεων υπέρ της δημοκρατίας στη χώρα και τη θέση της σε μια περιφέρεια μεγάλης οικονομικής και πολιτικής σημασίας για την ΕΕ. Παράλληλα, συμφωνήθηκε με το ΔΝΤ ένα τριετές πρόγραμμα με περίοδο εφαρμογής από τον Ιούνιο του 2011 έως τον Ιούνιο του 2014, το οποίο υποστηρίζεται από διευρυμένη πιστωτική διευκόλυνση ύψους 102,3 δολαρίων ΗΠΑ. Η απόφαση για την ΜΧΣ εγκρίθηκε τελικά στις 22 Οκτωβρίου 2013, μετά από καθυστέρηση δύο ετών λόγω της διαφωνίας μεταξύ των συννομοθετών επί της διαδικασίας που θα ακολουθείται για την έγκριση του ΜΣ (βλ. τμήμα 2.3). Εφόσον ολοκληρωθούν με επιτυχία οι συνεχιζόμενες συζητήσεις σχετικά με τα έγγραφα ΜΧΣ, και οι δύο δόσεις θα εκταμιευθούν το 2014.

Μετά από μείωση του ΑΕΠ κατά 0,9 % το 2012 λόγω της κατά 40 % μείωσης της παραγωγής χρυσού, η οικονομία ανέκαμψε το 2013. Η αύξηση του ΑΕΠ εκτιμάται ότι έφθασε το 7,8 % για το 2013, ως αποτέλεσμα όχι μόνο της ανάκαμψης της παραγωγής χρυσού (παρά τη μείωση κατά 25 % της τιμής του χρυσού το 2013), αλλά και των πολύ καλών επιδόσεων στον τομέα εκτός του χρυσού. Ο πληθωρισμός παρέμεινε υπό έλεγχο κατά το 2013, σε επίπεδο περίπου 7,0 %. Η κυβέρνηση της Κιργιζίας κατόρθωσε να υπερβεί ελαφρώς τους δημοσιονομικούς στόχους για το 2013, με δημοσιονομικό έλλειμμα ύψους 5,2 % του ΑΕΠ, χάρη στην ισχυρότερη από την αναμενόμενη μεγέθυνση και τις σημαντικές εισαγωγές, που οδήγησαν σε βελτίωση των επιδόσεων όσον αφορά τα έσοδα του ΦΠΑ και του φόρου εισοδήματος. Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών αναμένεται να περιοριστεί σε 10,4 % το 2013. Το εξωτερικό δημόσιο χρέος μειώθηκε ελαφρά σε 44,6 % του ΑΕΠ στα τέλη του 2013. Το επίπεδο των ακαθάριστων αποθεμάτων μειώθηκε σε 3,3 μήνες εισαγωγών, από το 3,7 που ήταν ένα έτος πριν, ως αποτέλεσμα της αύξησης των εισαγωγών. Η Δημοκρατία της Κιργιζίας βρίσκεται σε καλό δρόμο με το τρέχον πρόγραμμα του ΔΝΤ.

3.2.5. Τυνησία

Στα μέσα Απριλίου 2013, η Τυνησία κατέληξε σε συμφωνία με το ΔΝΤ για συμφωνία «Stand-by» διάρκειας 24 μηνών, ύψους 1,75 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ· το Συμβούλιο του ΔΝΤ ενέκρινε τη συμφωνία στο τέλος Ιουνίου του 2013. Στο πλαίσιο αυτό, τον Αύγουστο του 2013, η κυβέρνηση της Τυνησίας ζήτησε από την ΕΕ ΜΧΣ ύψους 500 εκατ. ευρώ. Στην απάντησή της, στις 5 Δεκεμβρίου, η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση για τη χορήγηση ΜΧΣ στην Τυνησία για ανώτατο ποσό 250 εκατ. ευρώ, με τη μορφή δανείου, που θα εκταμιευθεί σε τρεις δόσεις κατά τη διάρκεια του 2014 και κατά το πρώτο εξάμηνο του 2015. Κατά τη διάρκεια των συζητήσεων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, το ύψος της συνδρομής αυξήθηκε σε 300 εκατ. ευρώ. Η απόφαση σχετικά με την εν λόγω πράξη ΜΧΣ εγκρίθηκε από τους συννομοθέτες τον Μάιο του 2014.

Η συνεχιζόμενη πολιτική κρίση, σε συνδυασμό με την κακή συγκομιδή σιτηρών και την ασθενή εξωτερική ζήτηση, είχε αρνητικό αντίκτυπο στην αύξηση του ΑΕΠ το 2013, εξέλιξη η οποία αναμένεται να περιοριστεί στο 2,6 %. Οι τελευταίες εκτιμήσεις για τη δημοσιονομική κατάσταση και το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών αναφέρουν ελλείμματα 8,8 % και 8,2 % του ΑΕΠ, αντιστοίχως, τα οποία είναι σημαντικά υψηλότερα από τις αρχικές προβλέψεις του ΔΝΤ. Τα αποθέματα εκτιμάται ότι αντιπροσωπεύουν μόλις τρεις μήνες εισαγωγών στο τέλος του 2013. Παρά τα θετικά πολιτικά γεγονότα στις αρχές του 2014 (έγκριση νέου συντάγματος και διορισμός υπηρεσιακής κυβέρνησης), οι κίνδυνοι για τις μακροοικονομικές προοπτικές παραμένουν υψηλοί. Σε ένα κλίμα επιβράδυνσης της παγκόσμιας ανάπτυξης, η Τυνησία αντιμετωπίζει σημαντικές εξωτερικές και δημοσιονομικές δυσκολίες χρηματοδότησης. Είναι επίσης ευάλωτη σε αυξανόμενες απειλές κατά της εγχώριας ασφάλειας και σε μέτριους κινδύνους για την περιφερειακή σταθερότητα. Η μεταβατική κυβέρνηση θα πρέπει να συνεχίσει τις απαραίτητες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις με στόχο την ενίσχυση της ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς και την αντιμετώπιση των εξωτερικών και δημοσιονομικών ανισορροπιών, υποστηριζόμενη από το τρέχον πρόγραμμα του ΔΝΤ.

3.2.6. Ουκρανία

Τον Ιούλιο του 2010, σε συνθήκες επίμονου ελλείμματος εξωτερικής χρηματοδότησης και με σκοπό τη στήριξη της διαδικασίας οικονομικής μεταρρύθμισης στη χώρα, η ΕΕ εξέδωσε απόφαση για τη χορήγηση έως και 500 εκατ. ευρώ μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής στην Ουκρανία. Σε συνδυασμό με το ποσό των 110 εκατ. ευρώ που εξακολουθεί να είναι διαθέσιμο στο πλαίσιο της απόφασης ΜΧΣ του 2002, η πράξη αυτή συνεπαγόταν συνολική δέσμη ύψους 610 εκατ. ευρώ υπό μορφή δανείου, που θα εκταμιευθεί σε τρεις δόσεις. Το μνημόνιο συνεννόησης (ΜΣ) και η σχετική δανειακή συμφωνία υπογράφηκαν τον Μαρτίου 2013 και κυρώθηκαν από το Ουκρανικό Κοινοβούλιο τον Μάρτιο του 2014.

Η Ουκρανία πλήττεται από σοβαρές μακροοικονομικές ανισορροπίες και η τρέχουσα πολιτική αναταραχή προκαλεί πολλές αβεβαιότητες. Μετά από τη στασιμότητα που παρατηρήθηκε κατά την περίοδο 2012-13, το ΑΕΠ αναμένεται ότι θα μειωθεί κατά 10 % το πρώτο τρίμηνο του 2014. Ο πληθωρισμός κατέστη αρνητικός, στο - 0,2 % το 2013. Το δημοσιονομικό έλλειμμα αυξήθηκε στο 6,5-7,5 % του ΑΕΠ το 2013. Ενώ το συνολικό επίπεδο δημόσιου χρέους φαινόταν διαχειρίσιμο με βάση τα διεθνή πρότυπα (41 % του ΑΕΠ το 2013), η Ουκρανία βρέθηκε αντιμέτωπη με μια αιχμή καταβολών χρεολυσίων το 2013. Χρειάστηκε να αντιμετωπίσει τη μεγάλη πρόκληση της μετακύλισης του χρέους της με βιώσιμα επιτόκια, μέχρι τον Δεκέμβριο, οπότε οι αρχές έλαβαν χρηματοδοτική στήριξη από τη Ρωσία ύψους 3 δισ. δολαρίων ΗΠΑ. Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών εξακολούθησε να επιδεινώνεται λόγω των μειωμένων εξαγωγών, με εκτιμώμενο έλλειμμα 10 % του ΑΕΠ. Έως τα τέλη Φεβρουαρίου 2014, τα επίσημα αποθέματα είχαν μειωθεί σε μόλις δύο μήνες εισαγωγών του επόμενου έτους: Αυτό προέκυψε από το υψηλό έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, την πίεση σχετικά με την αξία του hryvnia και τις σημαντικές αποπληρωμές χρέους κατά το τελευταίο τρίμηνο του 2013. Κατά τους πρώτους μήνες του 2014, η οικονομική κατάσταση επιδεινώθηκε περαιτέρω λόγω της οξείας πολιτικής κρίσης. Η αύξηση του ΑΕΠ εκτιμάται ότι μειώθηκε κατά 3-4 % σε ετήσια βάση τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 2014.     

Υπό το πρίσμα των πολιτικών εξελίξεων στις αρχές του 2014 και της μεγάλης ευπάθειας της ουκρανικής οικονομίας και του ισοζυγίου πληρωμών της, η Επιτροπή εκπόνησε μια νέα πράξη ΜΧΣ για την Ουκρανία, ύψους έως και 1 δισ. ευρώ με τη μορφή δανείων. Η απόφαση σχετικά με τη συνδρομή αυτή εκδόθηκε με την ταχεία διαδικασία δυνάμει του άρθρου 213 ΣΛΕΕ στις 14 Απριλίου 2014. Η εκταμίευσή της εξαρτάται από συμφωνία με το ΔΝΤ και από την εφαρμογή των όρων οικονομικής πολιτικής που έχουν συμφωνηθεί σε μνημόνιο συμφωνίας, που αποτέλεσε αντικείμενο διαπραγμάτευσης με τις ουκρανικές αρχές τον Απρίλιο και προβλέπεται να υπογραφεί και να κυρωθεί από το Κοινοβούλιο της Ουκρανίας τον Μάιο. Το Συμβούλιο του ΔΝΤ ενέκρινε 24μηνη συμφωνία Stand-By για την Ουκρανία τον Απρίλιο του 2014 ύψους έως 17 δισεκατ. δολαρίων ΗΠΑ, πράγμα που ουσιαστικά επιτρέπει να αρχίσει η εκταμίευση των πράξεων ΜΧΣ τόσο του 2002/2010 όσο και του 2014.

4.         Διασφάλιση της σωστής χρήσης των κεφαλαίων της ΜΧΣ: επιχειρησιακές αξιολογήσεις και εκ των υστέρων αξιολογήσεις 4.1.      Επιχειρησιακές αξιολογήσεις

Σύμφωνα με τις απαιτήσεις του δημοσιονομικού κανονισμού της ΕΕ, η Επιτροπή, με τη βοήθεια εξωτερικών συμβούλων, διενεργεί επιχειρησιακές αξιολογήσεις, ώστε να λάβει εύλογες διασφαλίσεις σχετικά με τη λειτουργία των διοικητικών διαδικασιών και των χρηματοπιστωτικών κυκλωμάτων στις δικαιούχες χώρες.

Οι επιχειρησιακές αξιολογήσεις επικεντρώνονται στα συστήματα διαχείρισης των δημοσίων οικονομικών (ΔΔΟ), ιδίως στις διαδικασίες και την οργάνωση του υπουργείου οικονομικών και των κεντρικών τραπεζών και, ειδικότερα, στη διαχείριση των λογαριασμών στους οποίους κατατίθενται τα κεφάλαια της ΕΕ. Επιπλέον, δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στον τρόπο λειτουργίας των οργάνων εξωτερικού ελέγχου, την ανεξαρτησία τους, τα προγράμματα εργασίας τους και την αποτελεσματικότητα των ελέγχων τους. Εξετάζονται επίσης οι διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων σε κεντρικό επίπεδο. Το 2013, η Επιτροπή πραγματοποίησε επιχειρησιακές αξιολογήσεις  στην Ιορδανία, την Αίγυπτο και την Τυνησία.

4.2.      Εκ των υστέρων αξιολογήσεις

Σύμφωνα με τον δημοσιονομικό κανονισμό της ΕΕ, η Επιτροπή διενεργεί εκ των υστέρων αξιολογήσεις των προγραμμάτων ΜΧΣ για να αξιολογήσει τον αντίκτυπο της ΜΧΣ. Οι κυριότεροι στόχοι των εκ των υστέρων αξιολογήσεων είναι: (i) ανάλυση του οικονομικού αντικτύπου της ΜΧΣ στην οικονομία της δικαιούχου χώρας, ιδίως όσον αφορά τη βιωσιμότητα της εξωτερικής θέσης· και (ii) αξιολόγηση της προστιθέμενης αξίας της παρέμβασης της ΕΕ. Τρεις εκ των υστέρων αξιολογήσεις των πράξεων ΜΧΣ με τη Σερβία, τη Μολδαβία και την Αρμενία ολοκληρώθηκαν το 2013[7].

- Η εκ των υστέρων αξιολόγηση του προγράμματος ΜΧΣ για τη Σερβία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η συνδρομή, μαζί με το πρόγραμμα του ΔΝΤ, βοήθησε να αποφευχθεί η ολίσθηση της οικονομίας της Σερβίας σε μεγάλη οικονομική κρίση. Εντούτοις, η δημοσιονομική και εξωτερική οικονομική κατάσταση της Σερβίας παρέμεινε εύθραυστη και υπόκειται σε πολυάριθμους κινδύνους και προκλήσεις.

- Για τη Μολδαβία, η αξιολόγηση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ΜΧΣ είχε θετικό καθαρό αντίκτυπο στην οικονομία της Μολδαβίας. Επέτρεψε μια πιο σταδιακή δημοσιονομική εξυγίανση από ό, τι θα ήταν δυνατόν διαφορετικά, κατά την περίοδο μετά την κρίση, υποστηρίζοντας έτσι την οικονομική ανάπτυξη κατά την περίοδο 2010-2012. Ορισμένες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις προωθήθηκαν με τη σύνδεση της εκταμίευσης των δόσεων με συγκεκριμένες προϋποθέσεις που συμφωνήθηκαν από κοινού με τις αρχές της Μολδαβίας και ήταν σε συντονισμό με άλλους χορηγούς.

- Για την Αρμενία, η αξιολόγηση εντόπισε στοιχεία του ενισχυτικού αποτελέσματος της ΜΧΣ στους τομείς των μεταρρυθμίσεων της φορολογικής και τελωνειακής πολιτικής. Ωστόσο, ήταν ασαφής όσον αφορά άλλους τομείς μεταρρυθμίσεων, όπως η μεταρρύθμιση των συντάξεων: δεδομένου ότι η αποδοχή από την εγχώρια κοινή γνώμη ήταν ήδη υψηλή, η μεταρρύθμιση αυτή κατά πάσα πιθανότητα θα είχε πραγματοποιηθεί ακόμη και αν δεν υπήρχε καμία πράξη ΜΧΣ.

5.         Αιτήσεις συνδρομής και μελλοντικές προτάσεις της Επιτροπής — δημοσιονομική κατάσταση

Το πρόγραμμα πράξεων ΜΧΣ για το 2014 έχει ως εξής:

(i) έχουν ήδη εγκριθεί τέσσερις αποφάσεις για πράξεις ΜΧΣ στη Δημοκρατία της Κιργιζίας, την Ιορδανία, τη Γεωργία και την Ουκρανία·

(ii) μία απόφαση ΜΧΣ για την Τυνησία, που προτάθηκε από την Επιτροπή το 2013, της οποίας η εφαρμογή προβλέπεται να αρχίσει το 2014·

(iii) μια νέα απόφαση ΜΧΣ για την Ουκρανία, που εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Απρίλιο του 2014 και η οποία αναμένεται να τεθεί σε εφαρμογή το 2014· και

(iv) έως δύο νέα προγράμματα, με βάση αιτήσεις που έχουν ληφθεί έως σήμερα από χώρες της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας (επί του παρόντος, την Αρμενία και την Αίγυπτο).

Όπως αναφέρεται ανωτέρω, οι δύο δόσεις υπό την πράξη ΜΧΣ για τη Δημοκρατία της Κιργιζίας (15 εκατ. ευρώ σε δάνεια και 15 εκατ. ευρώ σε επιχορηγήσεις) αναμένεται να εκταμιευθούν το 2014. Αυτό συμβαίνει επίσης στην περίπτωση της Ιορδανίας για την πράξη ΜΧΣ (180 εκατ. ευρώ υπό μορφή δανείων).

Βάσει του προγράμματος ΜΧΣ για την Ουκρανία που εγκρίθηκε για το 2002/2010 (610 εκατ. ευρώ υπό μορφή δανείων), με την επιφύλαξη της τήρησης των όρων πολιτικής που ορίζονται στο μνημόνιο συνεννόησης, η εκταμίευση των κεφαλαίων αυτών είναι τώρα προγραμματισμένη για το 2014-15. Η νέα πράξη ΜΧΣ ύψους 1 δισ. ευρώ, η οποία εγκρίθηκε τον Απρίλιο του 2014, αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2014.

Στο πλαίσιο της νέας νομοθετικής απόφασης για την ΜΧΣ της Τυνησίας (επίσης ύψους 300 εκατ. ευρώ σε δάνεια), που εγκρίθηκε στα τέλη Μαΐου 2014, οι πληρωμές έχουν προγραμματιστεί σε τρεις δόσεις κατά την περίοδο 2014-15.

Η πλήρης εφαρμογή όλων των ανωτέρω πράξεων εξαρτάται από την τήρηση των όρων πολιτικής που καθορίζονται στο σχετικό μνημόνιο συνεννόησης.

Εφόσον οι συνεχιζόμενες συζητήσεις μεταξύ του ΔΝΤ και της Γεωργίας έχουν ως αποτέλεσμα ένα νέο πρόγραμμα του ΔΝΤ, και με την επιφύλαξη ότι οι αρχές της Γεωργίας και η ΕΕ θα πρέπει να συμφωνήσουν σχετικά με ένα μνημόνιο συνεννόησης, η εφαρμογή της απόφασης για τη χορήγηση ΜΧΣ για τη Γεωργία (23 εκατ. ευρώ υπό μορφή δανείων και 23 εκατ. ευρώ υπό μορφή επιχορηγήσεων) θα μπορούσε να ξεκινήσει το 2014.

Η Επιτροπή έλαβε νέα αίτηση για ΜΧΣ για την Αρμενία τον Φεβρουάριο του 2014. Προορίζεται να λειτουργήσει ως συνέχεια του προγράμματος ΜΧΣ που ολοκληρώθηκε το 2012 και έχει ως στόχο να βοηθήσει την εν λόγω χώρα να καλύψει τις εναπομένουσες ανάγκες εξωτερικής χρηματοδότησης που προβλέπονται για την περίοδο 2014-15, συμπληρώνοντας τους πόρους που θα διαθέσει το ΔΝΤ στο πλαίσιο μιας νέας χρηματοδοτικής ρύθμισης (Διευρυμένη Χρηματοδοτική Διευκόλυνση ύψους 125 εκατ. δολαρίων), η οποία εγκρίθηκε στις 7 Μαρτίου 2014.

Τον Νοέμβριο του 2012, η Αίγυπτος επανέλαβε το αίτημα για ΜΧΣ συνολικού ύψους 500 εκατ. ευρώ. Σε αυτή τη βάση, η Επιτροπή είχε εξετάσει την υποβολή πρότασης, η οποία ενδεχομένως θα συνίστατο σε δάνειο ύψους 450 εκατ. ευρώ, σε συνδυασμό με επιχορήγηση ύψους 50 εκατ. ευρώ. Η επιχειρησιακή αξιολόγηση, στην οποία αναλύθηκαν τα χρηματοοικονομικά κυκλώματα και οι έλεγχοι του συστήματος διαχείρισης των δημόσιων οικονομικών της Αιγύπτου, πραγματοποιήθηκε στις Ιουνίου 2013. Ωστόσο, η εν λόγω πρόταση έχει ανασταλεί εν αναμονή της ολοκλήρωσης, μεταξύ της Αιγύπτου και του ΔΝΤ, της εκταμίευσης προγράμματος του ΔΝΤ, καθώς και λόγω των πολιτικών εξελίξεων κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2013.

Η Επιτροπή μπορεί να υποβάλει πρόταση για νέα ΜΧΣ προς την Μολδαβία, δεδομένης της επιδείνωσης της οικονομικής κατάστασης και των πρόσφατων συζητήσεων με το ΔΝΤ για ένα νέο πρόγραμμα.

Ο παρακάτω πίνακας παρέχει μια επισκόπηση των αναλήψεων υποχρεώσεων και των πληρωμών επιχορηγήσεων ΜΧΣ για τα έτη 2012, 2013 και 2014 (ενδεικτικά). Οι προβλέψεις για το 2014 είναι εντελώς προκαταρκτικού χαρακτήρα και περιλαμβάνουν μόνον τις πράξεις ΜΧΣ για τις οποίες η απόφαση έχει προταθεί από την Επιτροπή ή έχει ήδη εγκριθεί από τους συννομοθέτες.

Όσον αφορά τα δάνεια, το συνολικό ποσό των εκκρεμών δανείων ΜΧΣ ανερχόταν σε 582 εκατ. ευρώ στο τέλος του 2013. Το ποσό αυτό καλύπτεται από το Ταμείο Εγγυήσεων για τις εξωτερικές δράσεις[8], το οποίο διατηρείται στο 9% του τρέχοντος υπολοίπου. Το Ταμείο Εγγυήσεων καλύπτει όχι μόνο τα δάνεια ΜΧΣ, αλλά και τα δάνεια Ευρατόμ και τα δάνεια της ΕΤΕπ σε τρίτες χώρες, υποστηρίζεται δε από τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Οι εκταμιεύσεις δανείων ΜΧΣ εκτιμάται ότι θα ανέλθουν σε περίπου 1,8 δισ. ευρώ το 2014, πράγμα που θα αντιστοιχεί σε τροφοδότηση του Ταμείου Εγγυήσεων ύψους 160 εκατομμυρίων ευρώ περίπου. Οι αριθμοί αυτοί δεν περιλαμβάνουν, ωστόσο, πιθανές νέες πράξεις ΜΧΣ για τις οποίες η Επιτροπή δεν έχει ακόμη υποβάλει πρόταση.

[1] Ο χαρακτηρισμός αυτός δεν θίγει τις θέσεις ως προς το καθεστώς και είναι σύμφωνος με το ψήφισμα 1244 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και τη γνωμοδότηση του Διεθνούς Δικαστηρίου για τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου.

[2] Για γενικές πληροφορίες για τις πρόσφατες οικονομικές εξελίξεις στις νότιες γειτονικές χώρες, βλέπε επίσης «The EU’s neighbouring economies: managing policies in a challenging global environment», Occasional Papers αριθ. 160, Αύγουστος 2013, ΓΔ ECFIN, Ευρωπαϊκή Επιτροπή. (http://ec.europa.eu/economy_finance/publications/occasional_paper/2013/index_en.htm).

[3] COM(2011) 396 final της 4.7.2011.

[4] Στο πλαίσιο της έγκρισης της απόφασης 778/2013/ΕΕ για τη χορήγηση περαιτέρω μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής στη Γεωργία, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο εξέδωσαν κοινή δήλωση που αντικατοπτρίζει συμβιβασμούς μεταξύ των δύο συννομοθετών κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για τον κανονισμό πλαίσιο και τη διαδικασία συνδιαλλαγής για την απόφαση σχετικά με τη Γεωργία (ΕΕ L 218 της 14.8.2013, σ. 18). Η δήλωση είναι πολιτική συμφωνία χωρίς νομικώς δεσμευτικά αποτελέσματα.

[5] Υπόθεση C-409/13.

[6] Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 182/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Φεβρουαρίου 2011.

[7] Όλες οι εκ των υστέρων αξιολογήσεις της ΓΔ ECFIN διατίθενται στον δικτυακό τόπο: http://ec.europa.eu/dgs/economy_finance/evaluation/completed/index_en.htm.

[8] Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να συμβουλευθείτε την Έκθεση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με τις εγγυήσεις που καλύπτονται από τον γενικό προϋπολογισμό.