(1)

Οι υπερφθοροαλκυλιωμένες ουσίες (PFAS) χρησιμοποιούνταν, και ορισμένες από αυτές εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται ευρέως σε βιομηχανικές και καταναλωτικές εφαρμογές, όπως επικαλύψεις για υφάσματα και τάπητες που δεν λεκιάζουν, ανθεκτικές στο λάδι επικαλύψεις για υλικά χαρτιού και χαρτονιού που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα, αφροί κατάσβεσης, επιφανειοδραστικές ουσίες ορυχείων και πετρελαιοπηγών, στιλβωτικά δαπέδων και εντομοκτόνα. Η ευρεία χρήση τους, σε συνδυασμό με την ανθεκτικότητά τους στο περιβάλλον, έχει οδηγήσει σε εκτεταμένη περιβαλλοντική μόλυνση. Η μόλυνση των τροφίμων από τις ουσίες αυτές οφείλεται κυρίως στη βιοσυσσώρευση σε υδάτινες και χερσαίες τροφικές αλυσίδες, καθώς και στη χρήση υλικών που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα και περιέχουν PFAS. Το υπερφθοροοκτανοσουλφονικό οξύ (PFOS) και το υπερφθοροοκτανοϊκό οξύ (PFOA) και τα άλατά τους είναι οι PFAS που απαντώνται στις υψηλότερες συγκεντρώσεις στα τρόφιμα και στον άνθρωπο.

(2)

Ως εκ τούτου, η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (στο εξής: Αρχή) ζήτησε από την επιστημονική της ομάδα για τις μολυσματικές προσμείξεις στην τροφική αλυσίδα, αφενός, τη διατύπωση γνώμης σχετικά με τη σημασία των τροφίμων στην έκθεση του ανθρώπου στο PFOS, στο PFOA και στα άλατά τους και τη σχετική συμβολή διαφορετικών τροφών και υλικών που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα και, αφετέρου, την παροχή συμβουλών για περαιτέρω βήματα σε σχέση με την εκτίμηση κινδύνου PFAS.

(3)

Στις 21 Φεβρουαρίου 2008 η επιστημονική ομάδα για τις μολυσματικές προσμείξεις στην τροφική αλυσίδα εξέδωσε επιστημονική γνώμη για το PFOS, το PFOA και τα άλατά τους (1), στην οποία αναφέρεται ότι συνιστάται η συλλογή περαιτέρω δεδομένων σχετικά με τα επίπεδα PFAS στα τρόφιμα και στον άνθρωπο, ιδίως όσον αφορά την παρακολούθηση των τάσεων της έκθεσης του ανθρώπου.

(4)

Βάσει της σύστασης 2010/161/ΕΕ της Επιτροπής (2) συγκεντρώθηκαν πρόσθετα δεδομένα σχετικά με την παρουσία διαφόρων PFAS στα τρόφιμα.

(5)

Το 2020, κατόπιν αιτήματος της Επιτροπής, η Αρχή επικαιροποίησε την εκτίμηση κινδύνου που διενήργησε για το PFOS και το PFOA και την επέκτεινε ώστε να συμπεριλάβει το υπερφθοροεννεανοϊκό οξύ (PFNA) και το υπερφθοροεξανοσουλφονικό οξύ (PFHxS), λαμβάνοντας υπόψη τα πλέον πρόσφατα επιστημονικά στοιχεία και τα δεδομένα σχετικά με την παρουσία τους που συγκεντρώθηκαν βάσει της σύστασης 2010/161/ΕΕ. Στη γνώμη της σχετικά με τον κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία που συνδέεται με τις υπερφθοροαλκυλιωμένες ουσίες (3), κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τμήματα του ευρωπαϊκού πληθυσμού υπερβαίνουν την ανεκτή εβδομαδιαία πρόσληψη. Ωστόσο, η Αρχή επισήμανε ότι εξακολουθεί να μην υπάρχει αντιπροσωπευτικό σύνολο δεδομένων σχετικά με την παρουσία τους για πολλά τρόφιμα και, κατά συνέπεια, συνέστησε τη συλλογή τέτοιων δεδομένων για ευρύ φάσμα PFAS σε εξίσου ευρύ φάσμα τροφίμων ευρείας κατανάλωσης. Επιπλέον, δεδομένου ότι οι μετρούμενες συγκεντρώσεις PFAS σε ορισμένα τρόφιμα ελήφθησαν μόνο με πολύ ευαίσθητες αναλυτικές μεθόδους, η εφαρμογή των οποίων δεν είναι επί του παρόντος εφικτή για την πλειονότητα των εργαστηρίων, η Αρχή συνέστησε την εφαρμογή ευαίσθητων αναλυτικών μεθόδων για τις αναλύσεις των PFAS.

(6)

Με βάση τη γνώμη της Αρχής, θα πρέπει να συγκεντρωθούν δεδομένα σχετικά με την παρουσία ενός ευρέος φάσματος PFAS σε τρόφιμα τα οποία είναι συναφή για την έκθεση του ανθρώπου σε PFAS, προκειμένου να υποστηριχθεί η εκτίμηση της έκθεσης μέσω της διατροφής και να αξιολογηθεί η ανάγκη ρύθμισης των εν λόγω ουσιών σε συγκεκριμένα βασικά προϊόντα. Για τον σκοπό αυτόν, θα πρέπει να παρακολουθούνται συγκεκριμένα τρόφιμα από συγκεκριμένους τύπους παραγωγής ή με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, για τα οποία δεν υπάρχουν δεδομένα, και να παρέχεται εκτίμηση των συντελεστών μεταποίησης για διάφορα μεταποιημένα προϊόντα.

(7)

Απαιτούνται έρευνες παρακολούθησης των πηγών μόλυνσης ώστε να καταστεί δυνατή η εφαρμογή μέτρων παρακολούθησης για την αποφυγή της παρουσίας PFAS στα τρόφιμα. Για την παροχή σχετικής καθοδήγησης, είναι σκόπιμο να καθοριστούν ενδεικτικά επίπεδα συγκεντρώσεων PFAS στα τρόφιμα. Τα επίπεδα αυτά δεν θα πρέπει να επηρεάζουν τη δυνατότητα διάθεσης στην αγορά οποιουδήποτε τροφίμου, αλλά θα πρέπει να διενεργούνται έρευνες όταν η συγκέντρωση PFAS σε ένα τρόφιμο υπερβαίνει τα εν λόγω επίπεδα. Για τον ποσοτικό προσδιορισμό των συγκεντρώσεων PFAS στις ποσότητες στις οποίες εμφανίζονται, θα πρέπει να χρησιμοποιούνται επαρκώς ευαίσθητες μέθοδοι. Η χρήση των μεθόδων αυτών θα πρέπει να ενθαρρυνθεί μέσω της σύστασης ορίων-στόχων ποσοτικού προσδιορισμού.

(8)

Τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης συμβάλλουν σημαντικά στην έκθεση του ανθρώπου σε PFAS. Η Αρχή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι PFAS μεταφέρονται από ζωοτροφές σε τρόφιμα ζωικής προέλευσης, με σαφείς διαφορές μεταξύ των ζωικών ειδών και του τύπου των PFAS. Η εν λόγω μεταφορά PFAS μπορεί να πραγματοποιείται επίσης από το έδαφος που προσλαμβάνεται από εκτρεφόμενα ζώα τα οποία αναζητούν τροφή και από το πόσιμο νερό για τα ζώα. Συνεπώς, για τις έρευνες παρακολούθησης που αποσκοπούν στον προσδιορισμό των αιτίων της μόλυνσης, σε περίπτωση υπέρβασης των μέγιστων επιτρεπτών επιπέδων PFAS στα τρόφιμα ζωικής προέλευσης που καθορίζονται στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1881/2006 της Επιτροπής (4), είναι σημαντικό τα εργαστήρια να έχουν τη δυνατότητα να ελέγχουν επίσης τις ζωοτροφές, το πόσιμο νερό των ζώων και το έδαφος στο οποίο ζουν τα ζώα. Ωστόσο, επί του παρόντος είναι διαθέσιμα λίγα μόνο δεδομένα σχετικά με την παρουσία PFAS στις ζωοτροφές της Ένωσης βάσει των οποίων καθίσταται δυνατή και η μελέτη των ζωοτροφών ως πηγής PFAS σε τρόφιμα ζωικής προέλευσης. Δεδομένου ότι περιορισμένος μόνον αριθμός εργαστηρίων έχουν τη δυνατότητα να αναλύουν τις PFAS στις ζωοτροφές, το ευρωπαϊκό εργαστήριο αναφοράς για τους αλογονωμένους έμμονους οργανικούς ρύπους στις ζωοτροφές και στα τρόφιμα πραγματοποιεί περαιτέρω εργασίες, ώστε να βοηθήσει τα εργαστήρια να αναπτύξουν αυτήν την ικανότητα. Παρότι οι εν λόγω εργασίες αναμένεται να καταστήσουν δυνατή την έκδοση περαιτέρω συστάσεων σχετικά με τις PFAS στις ζωοτροφές στο μέλλον —αφού αναπτυχθεί επαρκής αναλυτική ικανότητα μεταξύ των εργαστηρίων—, θα πρέπει στο μεταξύ να συνιστάται στα κράτη μέλη των οποίων τα εργαστήρια έχουν ήδη τη δυνατότητα να αναλύουν τις PFAS στις ζωοτροφές να το πράττουν ήδη και, στα κράτη μέλη που δεν διαθέτουν ακόμη την απαιτούμενη αναλυτική ικανότητα, τα εργαστήρια θα πρέπει να επικυρώνουν ήδη τις αναλυτικές μεθόδους για τις PFAS στις ζωοτροφές.

(9)

Για να εξασφαλίζεται ότι τα δείγματα είναι αντιπροσωπευτικά για την παρτίδα από την οποία λαμβάνονται, θα πρέπει να ακολουθούνται οι διαδικασίες δειγματοληψίας που καθορίζονται στο παράρτημα του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2022/1428 της Επιτροπής (5) για τον καθορισμό μεθόδων δειγματοληψίας και ανάλυσης για τον έλεγχο των υπερφθοροαλκυλιωμένων ουσιών σε ορισμένα τρόφιμα,