Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 95/93 του Συμβουλίου όσον αφορά την προσωρινή απαλλαγή από τους κανόνες χρησιμοποίησης του διαθέσιμου χρόνου χρήσης (slots) στους κοινοτικούς αερολιμένες λόγω της πανδημίας COVID-19»

[COM(2020) 818 final — 2020/0358 (COD)]

(2021/C 123/07)

Γενικός εισηγητής:

ο κ. Thomas KROPP

Αίτηση γνωμοδότησης	Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, 18.1.2021 Συμβούλιο, 21.1.2021
Νομική βάση	Άρθρο 100 παράγραφος 2 και άρθρο 304 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Αρμόδιο τμήμα	Μεταφορές, ενέργεια, υποδομές, κοινωνία των πληροφοριών
Υιοθετήθηκε από την ολομέλεια	27.1.2021
Σύνοδος ολομέλειας αριθ.	557
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας (υπέρ/κατά/αποχές)	225/1/4

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1.

Στις 16 Δεκεμβρίου 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε νέο κανονισμό (1) για την τροποποίηση του κανονισμού όσον αφορά την προσωρινή απαλλαγή από τη ρήτρα «απώλειας σε περίπτωση μη χρήσης» για την περίοδο μετά την 27η Μαρτίου 2021. Στην ουσία, η Επιτροπή πρότεινε να εφαρμοστεί εκ νέου ο κανόνας «απώλειας σε περίπτωση μη χρήσης», αλλά να καθοριστεί, για περιορισμένο χρονικό διάστημα, το όριο χρησιμοποίησης του χρόνου χρήσης σε ποσοστό 40 % αντί 80 %. Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε να της ανατεθούν εξουσίες κατ’ εξουσιοδότηση για περαιτέρω παράταση του μέτρου απαλλαγής ως προς τον χρόνο χρήσης, σύμφωνα με μια σειρά κριτηρίων που σχετίζονται με τη διάρκεια και την ένταση της κρίσης.

1.2.

Η ΕΟΚΕ συγχαίρει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την πρωτοβουλία της να παρατείνει την προσωρινή απαλλαγή από τους κοινοτικούς κανόνες χρησιμοποίησης του διαθέσιμου χρόνου χρήσης και επιδοκιμάζει την πρόταση να δοθεί εντολή στην Επιτροπή για την προσαρμογή του ορίου χρησιμοποίησης έως τη χειμερινή περίοδο 2024/2025.

1.3.

Ωστόσο, προκειμένου να δημιουργηθεί ένας πραγματικά ευέλικτος μηχανισμός αντίδρασης, η πρόταση θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει το δικαίωμα των αεροπορικών εταιρειών να επιστρέφουν μια πλήρη σειρά διαθέσιμων χρόνων χρήσης, σε συνδυασμό με ένα μεταβλητό όριο χρησιμοποίησης.

1.4.

Η παράταση δικαιολογείται διότι η παγκόσμια οικονομική κρίση που ανέκυψε στις αρχές του 2021 είναι χειρότερη από ό,τι αναμενόταν πριν από 12 μήνες, κατά το πρώτο τρίμηνο του 2020. Αντίθετα με τις προσδοκίες, η πανδημία COVID-19 δεν έχει ακόμη αναχαιτιστεί. Στην πράξη, το δεύτερο κύμα εκθετικών αυξήσεων των μολύνσεων κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2020 έχει μέχρι στιγμής σοβαρότερες υγειονομικές, κοινωνικές, οικονομικές και χρηματοπιστωτικές επιπτώσεις απ’ ό,τι το πρώτο κύμα ανά την Ευρώπη. Οι μεταφορές, το εμπόριο και ο τουρισμός συγκαταλέγονται στους τομείς της οικονομίας που έχουν υποστεί σοβαρότερο πλήγμα. Επιπλέον, μια εξαιρετικά μολυσματική μετάλλαξη του ιού εξαπλώνεται επί του παρόντος σε ολόκληρη την Ευρώπη. Πρόσφατα, το Ηνωμένο Βασίλειο επέβαλε για τρίτη φορά μέτρα περιορισμού της κυκλοφορίας για την αναχαίτιση του «τρίτου κύματος» του ιού.

1.5.

Η ΕΟΚΕ προτρέπει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τους συννομοθέτες να επανεξετάσουν την πρόταση της Επιτροπής υπό το πρίσμα των συστάσεων που διατύπωσε το Παγκόσμιο Συμβούλιο Χρονοθυρίδων Αερολιμένων (World Airline Slot Board — WASB), το οποίο αποτελείται από αεροπορικές εταιρείες, αερολιμένες και συντονιστές του διαθέσιμου χρόνου χρήσης και δημοσίευσε τις συστάσεις του για την απαλλαγή ως προς τον χρόνο χρήσης κατά τη θερινή περίοδο προγραμματισμού (2) του 2021 στις 20 Νοεμβρίου 2020 (η IATA, η A4E, η ACI-Europe και η EUACA επικροτούν τη σύσταση του WASB). Οι συστάσεις συνίστανται σε συνδυασμό i) πλήρους παρέκκλισης από τον κανόνα «απώλειας σε περίπτωση μη χρήσης» για ολόκληρες σειρές διαθέσιμων χρόνων χρήσης που επιστρέφονται στο κοινό σύστημα εκμετάλλευσης χρόνου χρήσης πριν από την έναρξη της εκάστοτε περιόδου και ii) ορίου χρησιμοποίησης ανερχόμενου σε 50 % για τις σειρές διαθέσιμων χρόνων χρήσης που διατηρούν οι αεροπορικές εταιρείες. Στις συστάσεις περιλαμβάνονται επίσης ορισμένοι όροι και διατάξεις σχετικά με τη δικαιολογημένη μη χρήση χρόνων χρήσης που αφορούν τη συγκεκριμένη κατάσταση λόγω της νόσου COVID-19.

1.6.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί επιτακτική τη διαφύλαξη της ισορροπίας μεταξύ της ανάγκης αποφυγής μέτρων που επηρεάζουν αρνητικά την ικανότητα του τομέα των αερομεταφορών να ανακάμψει από την παρούσα κρίση, του μακροπρόθεσμου στόχου των αεροπορικών εταιρειών για τη διατήρηση δαπανηρών χρόνων χρήσης στους αερολιμένες και της ανάγκης διασφάλισης ενδεδειγμένου επιπέδου ανταγωνισμού για αυτούς τους λιγοστούς χρόνους χρήσης.

1.7.

Τέλος, η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή φαίνεται να επικεντρώνεται στα μέτρα απαλλαγής από τους ενωσιακούς κανόνες χρησιμοποίησης του διαθέσιμου χρόνου χρήσης χωρίς να λαμβάνει υπόψη της ότι τα μέτρα αυτά θα αντικατοπτριστούν παγκοσμίως σε διάφορες άλλες περιοχές. Ως εκ τούτου, κρίνεται προτιμότερο να επιδιωχθούν τροποποιήσεις που είναι λειτουργικά εφικτές και συμφωνούνται σε παγκόσμιο επίπεδο, όπως οι συστάσεις του WASB.

2.   Γενικές παρατηρήσεις

2.1.

Ο κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 95/93 του Συμβουλίου (3), ο οποίος τροποποιήθηκε εν μέρει με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 793/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4), καθορίζει τις διαδικασίες και τους κανόνες για την κατανομή του διαθέσιμου χρόνου χρήσης (slots) στους αερολιμένες της ΕΕ. Το άρθρο 10 του παρόντος κανονισμού ορίζει ότι οι αερομεταφορείς πρέπει να χρησιμοποιούν τουλάχιστον το 80 % του διαθέσιμου χρόνου χρήσης που τους έχει χορηγηθεί εντός δεδομένης περιόδου προγραμματισμού δρομολογίων, προκειμένου να τον διατηρήσουν και την αντίστοιχη περίοδο προγραμματισμού δρομολογίων του επόμενου έτους (εφεξής, «απώλεια σε περίπτωση μη χρήσης»).

2.2.

Στις 30 Μαρτίου 2020, η Ευρωπαϊκή Ένωση ενέκρινε τροποποίηση του κανονισμού (5) για τον διαθέσιμο χρόνο χρήσης, με στόχο την παρέκκλιση από τον κανόνα «απώλειας σε περίπτωση μη χρήσης» για ολόκληρη τη θερινή περίοδο προγραμματισμού δρομολογίων του 2020, η οποία έληγε στις 24 Οκτωβρίου 2020. Με την τροποποίηση αυτή παρεχόταν επίσης εξουσιοδότηση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παρατείνει την περίοδο που καλύπτεται από την παρέκκλιση έως τις 4 Απριλίου 2021. Στις 14 Οκτωβρίου 2020, η Επιτροπή εξέδωσε κατ’ εξουσιοδότηση πράξη (6) για την παράταση της περιόδου παρέκκλισης από τον κανόνα «απώλειας σε περίπτωση μη χρήσης» έως το τέλος της χειμερινής περιόδου προγραμματισμού 2020/2021, στις 27 Μαρτίου 2021.

2.3.

Η ΕΟΚΕ υποστήριξε την προτεινόμενη αναστολή των κανόνων της ΕΕ για την κατανομή των διαθέσιμων χρόνων χρήσης στους αερολιμένες στο έγγραφο θέσης της, το οποίο εγκρίθηκε στις 25 Μαρτίου 2020. Η έκθεση αυτή συνιστούσε τη σταθερότητα σχεδιασμού για τις αεροπορικές εταιρείες και τη δυνατότητα ταχείας και ευέλικτης αντίδρασης στις εξελίξεις της αγοράς χωρίς απώλεια των διαθέσιμων χρόνων χρήσης που είναι απαραίτητοι για την επαναλειτουργία των δικτύων.

2.4.

Επικαλούμενη την ανάγκη να ανοίξει ο δρόμος της επιστροφής στην κανονική εφαρμογή του κανόνα «απώλειας σε περίπτωση μη χρήσης», η Επιτροπή πρότεινε να ισχύσει εκ νέου, από την θερινή περίοδο προγραμματισμού 2021, η εφαρμογή των απαιτήσεων για τους διαθέσιμους χρόνους χρήσης αερολιμένα βάσει του κανονισμού για τον διαθέσιμο χρόνο χρήσης, αλλά να οριστεί το αντίστοιχο ποσοστό στο 40 % αντί του 80 %. Επιπλέον, η Επιτροπή θα διαθέτει εξουσίες κατ’ εξουσιοδότηση, έως και τη χειμερινή περίοδο 2024/2025, για περαιτέρω παράταση της απαλλαγής ως προς τον χρόνο χρήσης με την προσαρμογή του ποσοστού χρησιμοποίησης του χρόνου χρήσης βάσει ορισμένων δεικτών, όπως τα δεδομένα για την πραγματική και την προβλεπόμενη εναέρια κυκλοφορία, οι συντελεστές πληρότητας και η χρήση του στόλου. Η πρόταση περιλαμβάνει επίσης ορισμένους όρους που αφορούν, μεταξύ άλλων, απαλλαγές για τους διαθέσιμους χρόνους χρήσης που έχουν είτε κατανεμηθεί για πρώτη φορά είτε ανταλλαχθεί, καθώς και ένα συγκεκριμένο χρονικό όριο για την επιστροφή των διαθέσιμων χρόνων χρήσης.

2.5.

Στις 20 Νοεμβρίου 2020, το WASB, το οποίο αποτελείται από αεροπορικές εταιρείες, αερολιμένες και συντονιστές του διαθέσιμου χρόνου χρήσης, ανακοίνωσε ότι κατέληξε σε συμφωνία σχετικά με συστάσεις για την απαλλαγή ως προς τον χρόνο χρήσης κατά τη θερινή περίοδο προγραμματισμού του 2021 (7). Η IATA, η A4E (8), η ACI-Europe και η EUACA επικροτούν τη σύσταση του WASB. Σε αντίθεση με την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το WASB, συνιστά συνδυασμό i) πλήρους απαλλαγής από τον κανόνα «απώλειας σε περίπτωση μη χρήσης» για πλήρεις σειρές διαθέσιμων χρόνων χρήσης που επιστρέφονται στο κοινό σύστημα εκμετάλλευσης χρόνου χρήσης πριν από την έναρξη της εκάστοτε περιόδου και ii) ορίου χρησιμοποίησης ανερχόμενου σε 50 % για τις σειρές διαθέσιμων χρόνων χρήσης που διατηρούν οι αεροπορικές εταιρείες. Στις συστάσεις του περιλαμβάνονται επίσης ορισμένοι όροι και διατάξεις σχετικά με τη δικαιολογημένη μη χρήση χρόνων χρήσης που αφορούν τη συγκεκριμένη κατάσταση λόγω της νόσου COVID-19.

2.6.

Η ΕΟΚΕ προκρίνει τη συνέχιση της απαλλαγής από τον κανόνα «απώλειας σε περίπτωση μη χρήσης» του κανονισμού της ΕΕ για τον διαθέσιμο χρόνο χρήσης. Πιστεύει, ωστόσο, ότι η πρόταση της Επιτροπής θα πρέπει να περιλαμβάνει τη δυνατότητα επιστροφής ολόκληρων σειρών διαθέσιμων χρόνων χρήσης, επιπροσθέτως της μείωσης του ορίου χρησιμοποίησης. Πράγματι, η μεσο-μακροπρόθεσμη συνδεσιμότητα ορίζοντα μπορεί να ωφεληθεί περισσότερο εάν οι αεροπορικές εταιρείες υποστηριχθούν για την οικονομική τους ανάκαμψη και είναι σε θέση να αποκαταστήσουν τα δίκτυά τους μόλις αποκατασταθεί η ταξιδιωτική κίνηση. Επιπλέον, οι απαλλαγές από τον κανόνα χρησιμοποίησης του διαθέσιμου χρόνου χρήσης σε τρίτες χώρες εξαρτώνται συχνά από την αμοιβαιότητα, πράγμα που υποδηλώνει την ανάγκη μιας παγκοσμίως συμβατής προσέγγισης.

2.7.

Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει τον προσανατολισμό των συστάσεων του WASB που δημοσιεύθηκαν στις 20 Νοεμβρίου 2020, οι οποίες προβλέπουν την παροχή στις αεροπορικές εταιρείες της δυνατότητας να επιστρέφουν ολόκληρες σειρές χρόνων χρήσης κατά τη διάρκεια της κρίσης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή φαίνεται να επικεντρώνεται στα μέτρα απαλλαγής από τους ενωσιακούς κανόνες χρησιμοποίησης του διαθέσιμου χρόνου χρήσης χωρίς να λαμβάνει υπόψη της ότι τα μέτρα αυτά θα αντικατοπτριστούν σε όλες τις άλλες περιοχές του κόσμου. Ως εκ τούτου, κρίνεται προτιμότερο να επιδιωχθούν τροποποιήσεις που είναι λειτουργικά εφικτές και συμφωνούνται σε παγκόσμιο επίπεδο. Η ΕΟΚΕ προτρέπει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τους συννομοθέτες να εξετάσουν την πρόταση της Επιτροπής υπό το πρίσμα των συστάσεων του WASB.

3.   Ειδικές παρατηρήσεις

3.1.

Συνολικά, έως τις 31 Δεκεμβρίου 2020, η ευρωπαϊκή εναέρια κυκλοφορία έχασε λόγω της πανδημίας COVID-19 6,1 εκατομμύρια πτήσεις, δηλαδή 1,7 δισεκατομμύρια επιβατικές μετακινήσεις σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος (9).

3.2.

Για να μειωθεί ο ρυθμός εξάπλωσης του ιού, οι κυβερνήσεις επέβαλαν αυστηρούς περιορισμούς τόσο στη διεθνή εναέρια κυκλοφορία όσο και στην κινητικότητα των πολιτών τους. Οι αερομεταφορείς υποχρεώθηκαν να μειώσουν σημαντικά τη δυναμικότητά τους και να αναστείλουν τις πτήσεις τους. Σε πολλά κράτη μέλη της ΕΕ, ολόκληρες αεροπορικές εταιρείες διέκοψαν τη δραστηριότητά τους.

3.3.

Η κατάσταση αυτή παραμένει αμετάβλητη το 2021, με αποτέλεσμα να ασκείται σοβαρή πίεση στην οικονομική βιωσιμότητα όλων των φορέων του τομέα των αερομεταφορών, ιδίως των κοινωνικών εταίρων οι οποίοι προβληματίζονται δικαίως για το μέλλον της απασχόλησής τους. Παρότι έχει βρεθεί εμβόλιο το οποίο χορηγείται στην ΕΕ από τις 27 Δεκεμβρίου 2020, το απαιτούμενο ποσοστό εμβολιασμού του πληθυσμού για την άρση των γενικών περιορισμών και των μέτρων που αποσκοπούν στη μείωση των μολύνσεων δεν θα επιτευχθεί πριν από τα τέλη του 2021 ή ακόμη και εντός του 2022 (10). Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η ζήτηση κατά τη θερινή περίοδο του 2021 θα επανέλθει κάπου κοντά στα επίπεδα των τελευταίων ετών. Η υφιστάμενη αβεβαιότητα θα συνεχιστεί και ενδέχεται μάλιστα να επιταθεί λόγω της εμφάνισης νέων, ακόμη πιο μολυσματικών ή θανατηφόρων, παραλλαγών της νόσου COVID-19. Πράγματι, σύμφωνα με τις προβλέψεις του εν λόγω τομέα, η περίοδος ανάκαμψης θα μπορούσε να διαρκέσει τουλάχιστον έως το 2024 ή το 2025 (11).

3.4.

Οι διαθέσιμοι χρόνοι χρήσης είναι απαραίτητοι για τη διακίνηση από και προς κορεσμένους αερολιμένες και είναι σημαντικοί για την πρόσβαση των αερομεταφορέων στη λιγοστή χωρητικότητα των αερολιμένων προκειμένου να είναι σε θέση να διατηρήσουν τα δίκτυά τους και τη συνδεσιμότητα που παρέχουν στους πελάτες τους. Οι αερομεταφορείς χρειάστηκαν χρόνια ολόκληρα για να αναπτύξουν τα δίκτυά τους και να αποκτήσουν τους απαραίτητους διαθέσιμους χρόνους χρήσης για την ενδοευρωπαϊκή και τη διηπειρωτική κίνηση, καθώς και για τη συγκοινωνία τροφοδότησης. Για να διατηρήσουν τους διαθέσιμους χρόνους χρήσης τους, ελλείψει διάταξης που να εξουδετερώνει τη ρήτρα «απώλειας σε περίπτωση μη χρήσης», οι αερομεταφορείς είναι υποχρεωμένοι να συνεχίζουν τις πτήσεις με εξαιρετικά χαμηλό συντελεστή πληρότητας, επιτείνοντας τις οικονομικές απώλειες και προκαλώντας περιττή περιβαλλοντική επιβάρυνση.

3.5.

Όλα τα μέτρα που εφαρμόστηκαν το 2020 βασίζονταν στην υπόθεση ότι θα μπορούσαν να συμβάλουν στην εξασφάλιση αποτελεσματικού ελέγχου της περαιτέρω εξάπλωσης του ιού εντός σύντομου, τουλάχιστον προβλέψιμου, χρονικού διαστήματος. Οι προσδοκίες αυτές δεν έχουν μέχρι στιγμής εκπληρωθεί· στην πράξη, η διαδικασία ανάκαμψης από αυτήν την άνευ προηγουμένου κρίση δεν μπορεί ακόμη να προβλεφθεί αξιόπιστα

3.6.

Η ζήτηση αεροπορικών υπηρεσιών δεν βελτιώθηκε κατά τρόπο βιώσιμο από τότε που η ΕΕ άρχισε να εφαρμόζει την αρχική απαλλαγή που παρασχέθηκε τον Μάρτιο του 2020 λόγω της νόσου COVID-19. Παρότι σημειώθηκε ελαφρά αύξηση της κυκλοφορίας κατά τους θερινούς μήνες σε - 51 % σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, η κυκλοφορία επιβραδύνθηκε μετά το καλοκαίρι του 2020, καθώς εκδηλώθηκε ένα δεύτερο κύμα της πανδημίας, και τα κράτη μέλη θέσπισαν νέα μέτρα περιορισμού της κυκλοφορίας. Στις 14 Σεπτεμβρίου 2020, ο Eurocontrol προσάρμοσε τις προβλέψεις του σημαντικά προς τα κάτω. Ωστόσο, ακόμη και το αναθεωρημένο σενάριο κυκλοφορίας αποδεικνύεται υπερβολικά αισιόδοξο. Τον Νοέμβριο, η κυκλοφορία έπεσε σε - 62 % και - 60 % τον Δεκέμβριο σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος παρά τις προβλέψεις του Eurocontrol για - 58 % και - 54 % αντίστοιχα. Ο Eurocontrol προβλέπει - 60 % και - 50 % τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 2021, αντίστοιχα (12).

3.7.

Λόγω της συνεχιζόμενης και παρατεταμένης εξάπλωσης του ιού και της αυστηρότητας των μέτρων που έλαβαν οι κυβερνήσεις για την αναχαίτισή του, η ζήτηση αεροπορικών υπηρεσιών παραμένει εξαιρετικά χαμηλή, με αποτέλεσμα να εξακολουθεί να ασκείται σημαντική οικονομική πίεση στον τομέα των αερομεταφορών, ή ακόμη και να απειλείται η ίδια η επιβίωσή του. Επομένως, η απαλλαγή από την επιβάρυνση που συνεπάγεται ο κανόνας «απώλειας σε περίπτωση μη χρήσης» είναι, κατά τη γνώμη της ΕΟΚΕ, δικαιολογημένη και αναγκαία.

3.8.

Η ΕΟΚΕ συγχαίρει τους ενδιαφερόμενους φορείς —αεροπορικές εταιρείες, αερολιμένες και συντονιστές του διαθέσιμου χρόνου χρήσης— για την κοινή τους προσπάθεια να καταλήξουν σε συμβιβαστική λύση στο WASB. Η ΕΟΚΕ έχει επίγνωση του γεγονότος ότι η γενική κανονιστική ρύθμιση των διαθέσιμων χρόνων χρήσης αποτελεί επίμαχο ζήτημα γι’ αυτούς. Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι η σύσταση του WASB καλύπτει επαρκώς τους γενικούς και τους ειδικούς στόχους που επιδιώκει η Επιτροπή, όπως υποδεικνύεται στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής που συνοδεύει την πρότασή της (13).

3.9.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τον γενικό στόχο της Επιτροπής για την αντιμετώπιση ορισμένων ελλείψεων και προκλήσεων που σχετίζονται με την παρέκκλιση από τον κανόνα καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου, την τόνωση της συνδεσιμότητας, την ενθάρρυνση του ανταγωνισμού και τη διευκόλυνση της σταδιακής κατάργησης της απαλλαγής ως προς τον χρόνο χρήσης. Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει επίσης τους ειδικούς στόχους της Επιτροπής, ιδίως όσον αφορά την ελαχιστοποίηση των δυσμενών περιβαλλοντικών επιπτώσεων της εκτέλεσης πτήσεων με πολύ χαμηλούς συντελεστές πληρότητας.

3.10.

Στην πρότασή της για την προσθήκη νέας παραγράφου 2α στο άρθρο 10α η Επιτροπή προτείνει απλώς ότι, για μια σειρά διαθέσιμων χρόνων χρήσης που κατανεμήθηκαν για την περίοδο από τις 28 Μαρτίου 2021 έως τις 30 Οκτωβρίου 2021, οι αερομεταφορείς θα δικαιούνται την ίδια σειρά χρόνων χρήσης κατά την επόμενη αντίστοιχη περίοδο προγραμματισμού δρομολογίων, όταν έχουν χρησιμοποιήσει το 40 % των διαθέσιμων χρόνων χρήσης σε αυτή τη σειρά. Αυτό σημαίνει ότι οι αερομεταφορείς θα χρειαστεί να εκτελούν ακόμη και οικονομικά ασύμφορες πτήσεις με εξαιρετικά χαμηλούς συντελεστές πληρότητας σε ποσοστό έως και 40 %, αντί να έχουν δυνατότητα επιστροφής αυτών των διαθέσιμων χρόνων χρήσης χωρίς κίνδυνο απώλειας. Η παροχή κινήτρων στις αεροπορικές εταιρείες για την πραγματοποίηση σχεδόν άδειων πτήσεων δεν είναι συμβατή με τον δεδηλωμένο στόχο της Επιτροπής για την ελαχιστοποίηση των επιβλαβών επιπτώσεων στο περιβάλλον. Η κατάσταση αυτή θα μπορούσε να διευθετηθεί εάν οι αεροπορικές εταιρείες είχαν τη δυνατότητα να επιστρέφουν ολόκληρες σειρές χρόνων χρήσης για τις οποίες ξέρουν ότι η ζήτηση θα είναι χαμηλή (π.χ. σε ημέρες μειωμένης κυκλοφορίας ή περιόδους εκτός αιχμής).

3.11.

Ομοίως, η πρόταση της Επιτροπής δεν ανταποκρίνεται στον δεδηλωμένο στόχο της διασφάλισης αποδοτικών πτήσεων και της ορθολογικής χρήσης της χωρητικότητας των αερολιμένων. Δεδομένου ότι δεν επιτρέπεται η επιστροφή ολόκληρων σειρών διαθέσιμων χρόνων χρήσης, οι αεροπορικές εταιρείες δεν ενθαρρύνονται να επιστρέφουν εγκαίρως τους διαθέσιμους χρόνους χρήσης, πράγμα που διευκολύνει τη βελτιστοποίηση τόσο της ανακατανομής των διαθέσιμων χρόνων χρήσης όσο και του σχεδιασμού για τους αερολιμένες, τις αεροπορικές εταιρείες και τους καταναλωτές. Η δυνατότητα επιστροφής ολόκληρων σειρών διαθέσιμων χρόνων χρήσης επιτρέπει στους αερολιμένες να προσαρμόζουν καλύτερα τις δραστηριότητές τους. Πρωτίστως, καθιστά δυνατή την ανακατανομή των διαθέσιμων χρόνων χρήσης για τη χρησιμοποίησή τους σε βάση ad hoc, π.χ. για εμπορευματικές πτήσεις που υπόκεινται σε μεταβολές της ζήτησης. Η προτεινόμενη προσθήκη νέας παραγράφου 7 στο άρθρο 10α του κανονισμού, η οποία προβλέπει προθεσμία τριών εβδομάδων για την επιστροφή των διαθέσιμων χρόνων χρήσης, δεν μπορεί να έχει παρόμοιο αποτέλεσμα (14). Αντίθετα, η καθιέρωση μόνο ενός χαμηλότερου ορίου χρησιμοποίησης ενέχει τον κίνδυνο να προκαλέσει σημαντικό κατακερματισμό των δρομολογίων, εις βάρος των ελάχιστων εναπομεινάντων πελατών.

3.12.

Μολονότι η ΕΟΚΕ επικροτεί τους γενικούς στόχους της Επιτροπής για την τόνωση της συνδεσιμότητας, την ενθάρρυνση του ανταγωνισμού και τη διευκόλυνση της σταδιακής κατάργησης της απαλλαγής ως προς τον χρόνο χρήσης, κρίνει εντούτοις σκόπιμη τη διατήρηση μιας πιο μακροπρόθεσμης προοπτικής. Η συνδεσιμότητα και ο ανταγωνισμός (ιδίως με αερομεταφορείς εκτός ΕΕ) μπορούν, μεσο-μακροπρόθεσμα, να ωφεληθούν περισσότερο εάν διασφαλιστεί ότι οι κατά τα άλλα βιώσιμες επιχειρήσεις θα επιβιώσουν από την τρέχουσα κρίση χωρίς να χάσουν στοιχεία ενεργητικού που θα τους χρειαστούν μόλις αποκατασταθεί η ταξιδιωτική κίνηση. Ταυτόχρονα, η κανονιστική ρύθμιση δεν πρέπει να είναι υπερπροστατευτική, προκειμένου να αποφευχθεί ο εφησυχασμός και να διαφυλαχθεί ο ανταγωνισμός. Λαμβάνοντας υπόψη την αβέβαιη εξέλιξη της ζήτησης κατά τη θερινή περίοδο και την παραδοχή της ίδιας της Επιτροπής για μείωση του επιπέδου της εναέριας κυκλοφορίας κατά 50 % σε σύγκριση με το 2019 (15), η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι είναι ακόμη πολύ νωρίς για την εκ νέου εφαρμογή των απαιτήσεων χρησιμοποίησης του διαθέσιμου χρόνου χρήσης σύμφωνα με τον κανονισμό για τον διαθέσιμο χρόνο χρήσης, ακόμη και σε ποσοστό 40 %. Συγχρόνως, η συνέχιση της πλήρους παρέκκλισης δεν θα συνέβαλε ούτε στην αντιμετώπιση των προκλήσεων ούτε στην επίτευξη των στόχων που τέθηκαν ορθά από την Επιτροπή. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η σύσταση του WASB, η οποία συνδυάζει την ανακούφιση που παρέχει η πλήρης παρέκκλιση με τη δυνατότητα ελέγχου που εξασφαλίζει ο καθορισμός ενός ορίου χρησιμοποίησης, αποτελεί στέρεη βάση από την οποία μπορεί να ξεκινήσει η επιστροφή στην κανονική εφαρμογή των απαιτήσεων σχετικά με τη χρησιμοποίηση των διαθεσίμων χρόνων χρήσης.

3.13.

Η κατ’ εξουσιοδότηση πράξη που προτείνεται στο άρθρο 10α παράγραφος 4 θα πρέπει να εξουσιοδοτεί την Επιτροπή όχι μόνο να τροποποιεί τις ποσοστιαίες τιμές οι οποίες αναφέρονται στο άρθρο 10 παράγραφος 2α, αλλά και να επεκτείνει τη δυνατότητα επιστροφής πλήρων ολόκληρων σειρών διαθέσιμων χρόνων χρήσης στην αρχή της αντίστοιχης περιόδου. Παρότι η πρόταση της Επιτροπής επιτρέπει την πλήρη παρέκκλιση από τον κανόνα που διέπει τους διαθέσιμους χρόνους χρήσης (δηλαδή 0 %), δεν προβλέπει ωστόσο τη δυνατότητα συνδυασμού αυτών των δύο στοιχείων. Μόνο έτσι θα μπορέσει να δημιουργηθεί ένας πραγματικά ευέλικτος μηχανισμός αντίδρασης.

3.14.

Ο συντονισμός των διαθέσιμων χρόνων χρήσης αποτελεί παγκόσμιο ζήτημα. Συνεπώς, ένας κανονισμός της ΕΕ για τον διαθέσιμο χρόνο χρήσης πρέπει να είναι συμβατός με τις κανονιστικές ρυθμίσεις των τρίτων χωρών, οι οποίες συχνά απαιτούν αμοιβαιότητα. Η πλήρης παρέκκλιση από τον κανόνα δεν δημιουργεί πρόβλημα διότι αποτελεί το ευρύτερο δυνατό μέσο για την ελάφρυνση των όρων χρησιμοποίησης των διαθέσιμων χρόνων χρήσης. Η σύσταση του WASB είναι επίσης πιθανό να τύχει παγκόσμιας αναγνώρισης (16).

3.15.

Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι, προς όφελος της ανθεκτικότητας και της έξυπνης νομοθεσίας, θα πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο θέσπισης διατάξεων που θα επιτρέπουν την ελάφρυνση των κανονισμών σχετικά με τη χρησιμοποίηση των διαθέσιμων χρόνων χρήσης δυνάμει του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 95/93, όχι μόνο για τις περιπτώσεις που σχετίζονται με τη νόσο COVID-19, αλλά και για μελλοντικά συμβάντα με σημαντικές επιπτώσεις στον τομέα των αερομεταφορών. Η τρέχουσα κατάσταση δεν είναι η πρώτη φορά που απαιτήθηκε να επέλθουν τροποποιήσεις στον κανόνα για τη χρησιμοποίηση των διαθέσιμων χρόνων χρήσης του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 95/93: — το 2002, μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου [κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 894/2002 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (17)]· — το 2003, μετά την εμφάνιση της επιδημίας SARS [κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1554/2003 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (18)]· — το 2009, εν μέσω της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης [κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 545/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (19)]. Οι ρυθμίσεις αυτές θα πρέπει να προβλέπουν δυνατότητα ταχείας αντίδρασης, χωρίς να απαιτείται πρόσθετη ρύθμιση, και να παρέχουν δυνατότητα ευέλικτης αντίδρασης, κυμαινόμενης από την πλήρη παρέκκλιση και την προσαρμογή των ορίων χρησιμοποίησης έως τον συνδυασμό της έγκαιρης επιστροφής των διαθέσιμων χρόνων χρήσης και των ορίων χρησιμοποίησης, όπως προτείνεται από το WASB για τη θερινή περίοδο του 2021.

3.16.

Η ΕΟΚΕ εκδηλώνει εκ νέου την πρόθεσή της να συμβάλει σε περαιτέρω συζητήσεις σχετικά με τη βέλτιστη μέθοδο εκ νέου εδραίωσης ενός βιώσιμου και ανταγωνιστικού ευρωπαϊκού τομέα αερομεταφορών. Η προσέγγιση αυτή θα πρέπει να είναι συνολική και να περιλαμβάνει συζητήσεις με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, ιδίως με τους κοινωνικούς εταίρους που πλήττονται σοβαρά από την κρίση COVID-19. Μια τέτοια συνολική προσέγγιση θα πρέπει να περιλαμβάνει την επανεξέταση κάθε κανονισμού ή μέτρου που επιβαρύνει άσκοπα τον τομέα των αερομεταφορών.

---

(1)  COM(2020) 818 final.

(2)  Σύσταση του WASB, «Airport slot alleviation measures for Northern Summer 2021» (Μέτρα ελάφρυνσης του διαθέσιμου χρόνου χρήσης στους αερολιμένες του βόρειου ημισφαιρίου για το καλοκαίρι του 2021), https://www.iata.org/contentassets/4820c05b19f148e2855db91f2a579369/wasb-northern-summer-21-recommendation-for-slot-use-relief.pdf

(3)  Κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 95/93 του Συμβουλίου, της 18ης Ιανουαρίου 1993, σχετικά με τους κοινούς κανόνες κατανομής του διαθέσιμου χρόνου χρήσης (slots) στους κοινοτικούς αερολιμένες (ΕΕ L 14 της 22.1.1993, σ. 1).

(4)  Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 793/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 21ης Απριλίου 2004, που τροποποιεί τον κανονισμό (ΕΟΚ) αριθ. 95/93 του Συμβουλίου σχετικά με τους κοινούς κανόνες κατανομής του διαθέσιμου χρόνου χρήσης (slots) στους κοινοτικούς αερολιμένες (ΕΕ L 138 της 30.4.2004, σ. 50).

(5)  Κανονισμός (ΕΕ) 2020/459 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 30ής Μαρτίου 2020 για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 95/93 σχετικά με τους κοινούς κανόνες κατανομής του διαθέσιμου χρόνου χρήσης (slots) στους κοινοτικούς αερολιμένες (ΕΕ L 99 της 31.3.2020, σ. 1).

(6)  Κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2020/1477 της Επιτροπής της 14ης Οκτωβρίου 2020 για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 95/93 του Συμβουλίου όσον αφορά την προσωρινή παράταση των έκτακτων μέτρων για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας COVID-19 (ΕΕ L 338 της 15.10.2020, σ. 4).

(7)  Σύσταση του WASB, «Airport slot alleviation measures for Northern Summer 2021» (Μέτρα ελάφρυνσης του διαθέσιμου χρόνου χρήσης στους αερολιμένες του βόρειου ημισφαιρίου για το καλοκαίρι του 2021), https://www.iata.org/contentassets/4820c05b19f148e2855db91f2a579369/wasb-northern-summer-21-recommendation-for-slot-use-relief.pdf

(8)  Η Ryanair, μέλος της A4E, δεν συμμερίζεται αυτή τη θέση και θα γνωστοποιήσει τις απόψεις της ξεχωριστά.

(9)  Ό.π.

(10)  Ερωτήσεις και απαντήσεις: Εμβολιασμός κατά της COVID-19 στην ΕΕ, 21 Δεκεμβρίου 2020, https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/qanda_20_2467

(11)  Aviation Round Table Report on the Recovery of European Aviation, (Έκθεση στρογγυλής τραπέζης της αεροπορίας για την ανάκαμψη των ευρωπαϊκών αερομεταφορών), Νοέμβριος 2019, https://www.aci-europe.org/downloads/resources/Aviation%20Round%20Table%20DECLARATION%20FINAL%2016.11.2020.pdf

(12)  Eurocontrol, Think Paper #8: What COVID-19 did to European Aviation in 2020, and Outlook 2021 (Έγγραφο προβληματισμού #8: Τι επέφερε η νόσος COVID-19 στην ευρωπαϊκή αεροπορία το 2020 και προοπτικές για το 2021), 1η Ιανουαρίου 2021. https://www.eurocontrol.int/publication/what-covid19-did-european-aviation-2020-outlook-2021

(13)  SWD(2020) 341 final.

(14)  Επιπλέον, η συγκεκριμένη διάταξη είναι αναποτελεσματική διότι η μη τήρησή της δεν επισύρει συνέπειες. Η κατανομή των διαθέσιμων χρόνων χρήσης κατά την επόμενη περίοδο εξαρτάται από την επίτευξη του ορίου χρησιμοποίησης εκ μέρους των αεροπορικών εταιρειών, ανεξαρτήτως της επιστροφής ή μη των διαθέσιμων χρόνων χρήσης εντός της προθεσμίας των τριών εβδομάδων.

(15)  Βλ. υποσημείωση 7, αιτιολογική σκέψη 11.

(16)  Κατά τη στιγμή σύνταξης της παρούσας έκθεσης, η Νέα Ζηλανδία, η Μαλαισία και ο Καναδάς (Βανκούβερ) έχουν ήδη εγκρίνει την πρόταση του WASB για το καλοκαίρι του 2021. Η Βραζιλία παρέτεινε την υφιστάμενη παρέκκλιση κατά τη διάρκεια του χειμώνα 2020/2021. Η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας (FAA) των ΗΠΑ δρομολόγησε διαβούλευση (μόνο) σχετικά με αυτές τις δύο επιλογές: την παράταση της υφιστάμενης (πλήρους) παρέκκλιση ς και την πρότασης του WASB.

(17)  ΕΕ L 142 της 31.5.2002, σ. 3.

(18)  ΕΕ L 221 της 4.9.2003, σ. 1.

(19)  ΕΕ L 167 της 29.6.2009, σ. 24.