Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών — Τα ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης κατά την ψηφιακή δεκαετία: Σχέδιο δράσης για τη στήριξη της ανάκαμψης και του μετασχηματισμού»

[COM (2020) 784 final]

(2021/C 286/29)

Εισηγήτρια:

η κ Elena-Alexandra CALISTRU

Αίτηση γνωμοδότησης	Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 24.2.2021
Νομική βάση	Άρθρο 304 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Αρμόδιο όργανο	Μεταφορές, ενέργεια, υποδομές, κοινωνία των πληροφοριών
Έγκριση από το τμήμα	14.4.2021
Έγκριση από την ολομέλεια	27.4.2021
Σύνοδος ολομέλειας αριθ.	560
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας (υπέρ/κατά/αποχές)	241/1/3

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1.

Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) επικροτεί το σχέδιο δράσης και τις προσπάθειες που καταβάλλονται μέσω διαφόρων μέσων για τη δημιουργία ενός ελεύθερου, πολύμορφου και δυναμικού περιβάλλοντος στην αγορά μέσων ενημέρωσης, και εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι αυτή η αγορά αναγνωρίζεται ως καίριας σημασίας για την ενίσχυση των ανοιχτών, δημοκρατικών κοινωνιών και την προώθηση της πολιτισμικής πολυμορφίας της Ευρώπης.

1.2.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της διότι αναγνωρίζεται ότι το πολιτιστικό και δημιουργικό οικοσύστημα, στο οποίο ανήκουν ο κλάδος των ειδησεογραφικών μέσων ενημέρωσης και ο οπτικοακουστικός κλάδος, έχουν επηρεαστεί σοβαρά από την πανδημία και, επομένως, χρήζουν άμεσης παρέμβασης. Η οικονομική ανάκαμψη και η ανταγωνιστικότητα του κλάδου αποτελούν προϋποθέσεις για υγιή, ανεξάρτητα και πολυφωνικά μέσα ενημέρωσης, τα οποία με τη σειρά τους είναι θεμελιώδους σημασίας για τη δημοκρατία μας. Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την έμφαση που δίνεται στο γεγονός ότι οι εταιρείες μέσων ενημέρωσης αποτελούν, αφενός, κλάδο της οικονομίας και, αφετέρου, δημόσιο αγαθό καίριας σημασίας για την αξιόπιστη ενημέρωση των πολιτών και για την εύρυθμη λειτουργία της δημοκρατίας.

1.3.

Χωρίς μια ισχυρή απόκριση σε επίπεδο πολιτικής και οικονομικής στήριξης, ο συνδυασμός των υποκείμενων τάσεων και της κρίσης της COVID-19 θα μπορούσε να υπονομεύσει την ανθεκτικότητα του ευρωπαϊκού κλάδου των μέσων ενημέρωσης, καθώς και τον δημοκρατικό του ρόλο. Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται την ανησυχία της Επιτροπής ότι με τον τρόπο αυτόν θα μπορούσαν να αποδυναμωθούν η πολιτισμική πολυμορφία και η πολυφωνία των μέσων ενημέρωσης της Ευρώπης, και χαιρετίζει τη δέσμευση της Επιτροπής για λήψη μέτρων που θα εφαρμοστούν σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τον κλάδο των μέσων ενημέρωσης και όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι είναι ύψιστης σημασίας τα κράτη μέλη να πράξουν ό,τι είναι δυνατόν για να υλοποιήσουν αυτά τα δυνητικά μέτρα, συνεργαζόμενα με σκοπό να ενισχύσουν τα μέσα ενημέρωσης και τη δημοκρατία.

1.4.

Η ΕΟΚΕ κρίνει θετικό το γεγονός ότι η ανακοίνωση έχει τριπλό στόχο: να ενισχύσει τόσο την ανάκαμψη όσο και τον μετασχηματισμό του κλάδου των μέσων ενημέρωσης και να αυξήσει την ανθεκτικότητά του. Πρέπει να ληφθούν μέτρα για να αντιμετωπιστούν οι διαρθρωτικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι κλάδοι των μέσων ενημέρωσης και των οπτικοακουστικών μέσων, καθώς και για να προωθηθεί ένα ευνοϊκό περιβάλλον όπου τα μέσα ενημέρωσης και η κοινωνία των πολιτών θα μπορούν να συμμετέχουν σε ανοιχτή συζήτηση, απαλλαγμένη από κακόβουλες παρεμβάσεις και παραπληροφόρηση.

1.5.

Η ΕΟΚΕ θα επιθυμούσε το σχέδιο να είναι στενότερα συνδεδεμένο με την κοινωνική πραγματικότητα και τα ειδικά χαρακτηριστικά του κλάδου. Ειδικότερα, οι παρεμβάσεις θα πρέπει να λάβουν υπόψη τις αποκλίσεις μεταξύ των επιμέρους κρατών μελών στο τοπίο του κλάδου των μέσων ενημέρωσης και του οπτικοακουστικού κλάδου, και τις αποκλίσεις εντός των κρατών μελών μεταξύ των ικανοτήτων και των αναγκών των τοπικών και εθνικών μέσων ενημέρωσης. Τα χρηματοδοτικά εργαλεία θα πρέπει να είναι διαφανή, προσβάσιμα και χωρίς αποκλεισμούς για όλους τους παράγοντες που εξασφαλίζουν την πολυμορφία του ευρωπαϊκού κλάδου μέσων ενημέρωσης και οπτικοακουστικών μέσων, εξασφαλίζοντας μεταξύ άλλων μεγαλύτερη στήριξη στα τοπικά μέσα ενημέρωσης και στις νεοφυείς επιχειρήσεις μέσων ενημέρωσης.

1.6.

Η ΕΟΚΕ ζητεί οι κοινωνικοί εταίροι και η κοινωνία των πολιτών να συμμετέχουν στην υλοποίηση των δράσεων που αποσκοπούν στην ενδυνάμωση των πολιτών, αναγνωρίζοντας τον ρόλο τους στην προαγωγή των αξιών της δημοκρατίας, στην ενίσχυση της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης και στην αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης μέσω του γραμματισμού στα μέσα ενημέρωσης. Για να επιτύχει το σχέδιο, πρέπει να καταφέρει να συμπεριλάβει όλους τους σχετικούς ενδιαφερόμενους φορείς, σε μια προσπάθεια να αναγνωριστεί η σημασία των μέσων ενημέρωσης για τις δημοκρατικές αξίες της Ευρώπης, καθώς και να εφοδιαστούν οι πολίτες της με τις δεξιότητες να αναγνωρίζουν και να καταναλώνουν πληροφορίες και οπτικοακουστικό περιεχόμενο που προάγει αυτές τις αξίες. Τακτικές εκθέσεις, όπως αυτές για την καταπολέμηση των εκστρατειών παραπληροφόρησης, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να στηρίξουν τις προσπάθειες γραμματισμού στα μέσα επικοινωνίας.

2.   Περίληψη της ανακοίνωσης της Επιτροπής

2.1.

Η ανακοίνωση της Επιτροπής αφορά κυρίως τον κλάδο των ειδησεογραφικών μέσων ενημέρωσης (που περιλαμβάνει τον έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο, το ραδιόφωνο και τις οπτικοακουστικές υπηρεσίες), και τον οπτικοακουστικό πολιτιστικό κλάδο, ιδίως τον κινηματογράφο, την τηλεόραση, το ραδιόφωνο και τις υπηρεσίες βίντεο συνεχούς ροής, καθώς και τα βιντεοπαιχνίδια και τις καινοτόμες μορφές, όπως οι εμπειρίες εικονικής πραγματικότητας.

2.2.

Στην ανακοίνωσή της, η Επιτροπή παρουσιάζει ένα έγγραφο-πλαίσιο/σχέδιο δράσης που καθορίζει μια σειρά πρωτοβουλιών σχεδιασμένων για να συμβάλλουν στην ανάκαμψη και τον μετασχηματισμό του κλάδου των ειδησεογραφικών μέσων ενημέρωσης και του οπτικοακουστικού κλάδου της Ευρώπης. Αυτοί οι τομείς, που έχουν επηρεαστεί σοβαρά από την κρίση της COVID-19, είναι καίριας σημασίας για τη δημοκρατία, την πολιτισμική πολυμορφία και την ψηφιακή αυτονομία της Ευρώπης.

2.3.

Συγχρόνως, ο κλάδος των ειδησεογραφικών μέσων ενημέρωσης και ο οπτικοακουστικός κλάδος στην Ευρώπη συνέβαλαν καθοριστικά στην ενημέρωση και την ψυχαγωγία των πολιτών κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19. Η ζήτηση για επαληθευμένες πληροφορίες και ειδήσεις αυξήθηκε σημαντικά, ενώ οι ταινίες, οι σειρές και τα βιντεοπαιχνίδια αποτέλεσαν την κύρια πηγή ψυχαγωγίας κατά τους μήνες απαγόρευσης της κυκλοφορίας.

2.4.

Η ανακοίνωση περιστρέφεται γύρω από τρία θέματα: α) Ανάκαμψη: ενέργειες τις οποίες σχεδιάζει η Επιτροπή για να βοηθήσει τις επιχειρήσεις οπτικοακουστικών μέσων και μέσων ενημέρωσης να αντεπεξέλθουν στην τρέχουσα δοκιμασία και να τους παράσχει ρευστότητα και οικονομική στήριξη· β) Μετασχηματισμός: επίλυση διαρθρωτικών προβλημάτων με την παροχή βοήθειας στον κλάδο ώστε να αντεπεξέλθει στη διττή μετάβαση της κλιματικής αλλαγής και της ψηφιοποίησης, στο πλαίσιο σκληρού παγκόσμιου ανταγωνισμού· γ) Ενίσχυση των δυνατοτήτων δράσης: καθορισμός των όρων που θα επιτρέψουν περισσότερες καινοτομίες στον κλάδο, με ταυτόχρονη εξασφάλιση πραγματικών ισότιμων όρων ανταγωνισμού, και θα ενισχύσουν τις δυνατότητες δράσης των πολιτών, ώστε να αποκτούν ευκολότερα πρόσβαση σε περιεχόμενο και να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις.

2.5.

Το σχέδιο δράσης είναι μέρος των ευρύτερων προσπαθειών της Επιτροπής να σχεδιάσει μια σειρά πρωτοβουλιών που θα βοηθήσουν στη διαμόρφωση του ψηφιακού μέλλοντος της Ευρώπης, και είναι μια από τις πρωτοβουλίες που περιλαμβάνουν τον πυλώνα μιας ανοιχτής, δημοκρατικής και βιώσιμης κοινωνίας.

2.6.

Επίσης, η ανακοίνωση συμπληρώνει το ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης για τη δημοκρατία και βασίζεται στο πλαίσιο που έχει θεσπιστεί από την πρόσφατα αναθεωρημένη οδηγία για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων και τη μεταρρύθμιση της νομοθεσίας για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας. Πρέπει επίσης να αναγνωσθεί ως μέρος των κανόνων που θεσπίζει η πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες και η πράξη για τις ψηφιακές αγορές.

3.   Γενικές παρατηρήσεις

3.1.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την ολοκληρωμένη προσέγγιση που υιοθετείται ως προς τα μέτρα που χρειάζονται τόσο για την εξασφάλιση ενός καλύτερου περιβάλλοντος για τους δημοσιογράφους όσο και για την προώθηση του γραμματισμού στα μέσα ενημέρωσης. Θα πρέπει, επομένως, να δηλωθεί με μεγαλύτερη σαφήνεια πώς συμπληρώνει η οδηγία το ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης για τη δημοκρατία, μεταξύ άλλων όσον αφορά τη χορήγηση οικονομικής στήριξης.

3.2.

Τα σχετικά έγγραφα θα πρέπει να διασυνδεθούν προσεκτικά και διεξοδικά, με προσεκτικότερη επισήμανση των μέτρων που καθορίζονται στις προτάσεις της Επιτροπής σχετικά με την πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες, την πράξη για τις ψηφιακές αγορές και το ευρωπαϊκό θεματολόγιο για τους καταναλωτές, καθώς ο χάρτης πορείας για τα μέσα ενημέρωσης δίνει έμφαση στον αντίκτυπο του ψηφιακού μετασχηματισμού, όπως και στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών μέσων ενημέρωσης (1).

3.3.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί την απτή διάρθρωση και τα μέσα, και θεωρεί ότι μπορούν να ανταποκριθούν άμεσα στην ανάγκη για ανάκαμψη μετά την κρίση, διευκολύνοντας και επεκτείνοντας την πρόσβαση στη χρηματοδότηση, και αφετέρου να ανταποκριθούν πιο μακροπρόθεσμα λόγω της έμφασης στον μετασχηματισμό που ενεργοποιείται από το ερέθισμα των επενδύσεων στη διπλή κλιματική και ψηφιακή μετάβαση. Ωστόσο, πρέπει να παράσχουμε ένα ευνοϊκό περιβάλλον, ώστε τα μέσα ενημέρωσης να μπορούν να δοκιμάσουν νέα μοντέλα χρηματοδότησης. Χωρίς κεφάλαια που να επιτρέπουν μια προσέγγιση βασισμένη στη δοκιμή και το σφάλμα, η καινοτομία σε αυτόν τον κλάδο θα αντιμετωπίσει δυσκολίες. Επί του παρόντος, δεν υπάρχουν καθιερωμένα μοντέλα που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν, μόνο μεμονωμένες ιστορίες επιτυχίας συγκεκριμένων εταιρειών του κλάδου των μέσων ενημέρωσης, που έχουν καταφέρει να γίνουν βιώσιμες.

3.4.

Όσον αφορά τον κλάδο των ειδησεογραφικών μέσων, η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι το σχέδιο δράσης καλύπτει μέτρα για τη διαχείριση των προκλήσεων που δημιουργεί η ψηφιακή αγορά, όπου η μερίδα του λέοντος των διαφημιστικών εσόδων διοχετεύεται σε παγκόσμιες ψηφιακές πλατφόρμες. Οι προτεινόμενοι χρηματοδοτικοί μηχανισμοί είναι περισσότερο πολύμορφοι από ποτέ, και παρ’ όλα αυτά υπάρχει κίνδυνος εφαρμογής μιας ενιαίας προσέγγισης, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει σε αποκλίσεις μεταξύ και, ακόμα περισσότερο, εντός των κρατών μελών (δηλαδή, μεταξύ του εθνικού και τοπικού επιπέδου). Πρέπει να ληφθεί υπόψη η άνιση δυνατότητα πρόσβασης των τοπικών ειδησεογραφικών μέσων ενημέρωσης σε πολύπλοκα χρηματοδοτικά μέσα.

3.5.

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι πρέπει να ληφθούν μέτρα για την αντιμετώπιση του κινδύνου κατακερματισμού (2). Τα κυριότερα μέτρα για τον οπτικοακουστικό κλάδο έχουν ως στόχο αυτήν την πρόκληση, που δεν οφείλεται μόνο στην πίεση από τις επιγραμμικές πλατφόρμες, αλλά και στο γεγονός ότι ο κλάδος εστιάζει σχεδόν αποκλειστικά στο εθνικό κοινό. Χρειάζονται τολμηρά μέτρα που θα επιτρέψουν στους Ευρωπαίους παράγοντες να επενδύσουν σε περιεχόμενο, ταλέντο, προβολή, διανομή, καινοτομία και τεχνολογία σε όλη την ΕΕ.

3.6.

Ως συνέλευση που εκπροσωπεί την κοινωνία των πολιτών, η ΕΟΚΕ έχει επισημάνει σε πολλές περιστάσεις (3) ότι το ψηφιακό μέλλον της Ευρώπης βασίζεται σε μια ανθρωποκεντρική προσέγγιση, αλλά και ότι η κριτική σκέψη και ο γραμματισμός στα μέσα ενημέρωσης είναι ουσιώδους σημασίας (4). Η ΕΟΚΕ τονίζει για ακόμα μια φορά ότι ο ψηφιακός μετασχηματισμός των μέσων ενημέρωσης δεν θα είναι εφικτός, εάν το κοινό δεν είναι προετοιμασμένο για αυτόν, οπότε τα μέτρα για την προώθηση του γραμματισμού στα μέσα ενημέρωσης και της αγωγής του πολίτη είναι ουσιώδους σημασίας.

3.7.

Επιπλέον, η ΕΟΚΕ επιθυμεί να τονίσει ότι η ένταξη και η προσβασιμότητα αποτελούν ζωτικής σημασίας παράγοντες προκειμένου να ληφθούν υπόψη όλες οι πτυχές της στρατηγικής: από τις διατάξεις για τη λήψη χρηματοδότησης, τις τεχνικές λύσεις για την εφαρμογή και για τον χώρο δεδομένων πολυμέσων έως τις πλατφόρμες για τη διαθεσιμότητα οπτικοακουστικού περιεχομένου και εκπαίδευσης, την ενδυνάμωση καθώς και τη λειτουργία της αγοράς των ευρωπαϊκών μέσων ενημέρωσης.

4.   Ειδικές παρατηρήσεις

4.1.

Οι δράσεις για τη στήριξη της ανάκαμψης περιλαμβάνουν προγράμματα χρηματοδότησης με άμεσο αντίκτυπο στα μέσα ενημέρωσης, ωστόσο μόνο λίγοι από αυτούς τους μηχανισμούς χρηματοδότησης είναι σταθεροί, προβλέψιμοι και προσβάσιμοι καθ’ όλη τη διάρκεια του σχεδίου δράσης. Τα προτεινόμενα μέτρα πρέπει να προσαρμοστούν για να διασφαλιστεί η απαραίτητη χρηματοδότηση των προτεραιοτήτων, πέρα από τα κονδύλια που είναι προσωρινά διαθέσιμα ή στη διακριτική ευχέρεια των κρατών μελών. Για παράδειγμα, το πρόγραμμα Δημιουργική Ευρώπη, που θα είναι προσβάσιμο καθ’ όλη τη διάρκεια του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου, θα περιλαμβάνει για πρώτη φορά μέτρα εστιασμένα στην ελευθερία και την πολυφωνία των μέσων ενημέρωσης, στη δημοσιογραφία και τον γραμματισμό στα μέσα ενημέρωσης. Ωστόσο, οι άλλες προτεινόμενες πηγές χρηματοδότησης είναι προσωρινές (όπως το SURE) ή τα κράτη μέλη μπορούν να επιλέξουν να μην τις χρησιμοποιήσουν (διαρθρωτικά ταμεία).

4.2.

Η δράση 1 προτείνει ευκολότερη πρόσβαση στη στήριξη της ΕΕ μέσω ενός διαδραστικού εργαλείου που θα παρέχει καθοδήγηση σχετικά με την υποβολή αιτήσεων για τη σχετική στήριξη της ΕΕ κατά το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο 2021-2027 και μέσω εθνικών σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας. Πρόκειται για μια εξαιρετική ιδέα που θα διευκολύνει την εύρεση πληροφοριών και θα βελτιστοποιήσει τις διαδικασίες χρηματοδότησης των μέσων ενημέρωσης. Ωστόσο, πρέπει να συνοδεύεται από έναν μηχανισμό που θα δίνει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να στέλνουν πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο, ώστε η πύλη να έχει τις απαραίτητες πληροφορίες, όταν είναι αναγκαίο.

4.3.

Η δράση 2 αφορά την πρωτοβουλία MEDIA INVEST, που αποσκοπεί στην τόνωση των επενδύσεων στον οπτικοακουστικό κλάδο. Πρόκειται για μια ειδική πλατφόρμα επενδύσεων με ίδια κεφάλαια που έχει ως σκοπό την προώθηση των ευρωπαϊκών στρατηγικών παραγωγής και διανομής στον οπτικοακουστικό κλάδο. Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι οι επενδύσεις θα πρέπει να αυξηθούν σημαντικά και να συνδυαστούν με μεγαλύτερη έμφαση στην καινοτομία, εάν στόχος είναι επίσης να γίνουν οι ευρωπαϊκές εταιρείες του οπτικοακουστικού τομέα περισσότερο ανταγωνιστικές σε μια ολοένα και περισσότερο επιθετική παγκόσμια αγορά. Επιπλέον, και στο πλαίσιο της κρίσης COVID-19, η ΕΟΚΕ συνιστά τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού ταμείου ασφάλισης για την οπτικοακουστική παραγωγή.

4.4.

Η δράση 3 αφορά το NEWS, μια πρωτοβουλία για την ομαδοποίηση δράσεων και τη στήριξη του κλάδου των ειδησεογραφικών μέσων ενημέρωσης. Το ευρύ φάσμα εργαλείων είναι επίσης σημαντικό. Ωστόσο, είναι σημαντικό να ληφθεί υπόψη ότι αυτοί οι μηχανισμοί στήριξης θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένοι στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κλάδου, παρέχοντας ευκαιρίες τόσο για τις νεοφυείς επιχειρήσεις του κλάδου των μέσων ενημέρωσης (ανεξάρτητα από τη νομική δομή τους) όσο και για τους ελεύθερους επαγγελματίες δημοσιογράφους.

4.5.

Πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη στήριξη στα τοπικά μέσα ενημέρωσης και στις νεοφυείς επιχειρήσεις μέσων ενημέρωσης που δεν έχουν τις ικανότητες να υποβάλουν αίτηση για το συγκεκριμένο είδος χρηματοδότησης, μέσω εργαλείων εύκολα προσβάσιμων για τα μικρά ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης, που αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες δυσκολίες με τους χρηματοδοτικούς πόρους. Η διοχέτευση της χρηματοδότησης μέσω επαγγελματικών ενώσεων θα μπορούσε να βοηθήσει τα μικρά μέσα ενημέρωσης να αποκτήσουν πρόσβαση στην αναγκαία στήριξη. Σε ορισμένα κράτη μέλη, η αγορά μέσων ενημέρωσης, και ιδίως η τοπική αγορά, είναι αδύναμη και ευάλωτη, οπότε οι επενδυτές ενδεχομένως δεν τη βλέπουν ως ευκαιρία. Πρέπει επομένως να βρεθούν λύσεις που θα δώσουν τη δυνατότητα στις εταιρείες τοπικών μέσων ενημέρωσης να διαφοροποιήσουν τις ροές εισοδήματός τους και να ενισχύσουν τη θέση τους στην αγορά, χωρίς να είναι εξαρτώμενες από εξωτερικούς επενδυτές που μπορεί να απορρίψουν την πιθανή κερδοφορία της επένδυσης σε αυτές τις αγορές χαμηλής αξίας.

4.6.

Οι μηχανισμοί οικονομικής στήριξης πρέπει να συνοδεύονται από μέτρα που καθορίζονται στο ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης για τη δημοκρατία, προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι είναι συνεπείς στην προώθηση των αξιών της δημοκρατίας, στην ενίσχυση της ελευθερίας του Τύπου και στην αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης. Για τον ίδιο σκοπό, παρότι επικροτεί την πολυμορφία και την καινοτομία των χρηματοδοτικών μέσων, η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει την ανάγκη να εξασφαλιστεί η διαφάνεια δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων, οργανισμών, ιδρυμάτων και οποιωνδήποτε άλλων ιδιοκτησιακών δομών μέσων ενημέρωσης, και να εξασφαλιστεί ότι δεν συμβάλλουν στο φαινόμενο της υπερσυγκέντρωσης και δεν συνοδεύονται από συγκεκριμένες πολιτικές ή ιδεολογικές απαιτήσεις.

4.7.

Η δράση 4 εισάγει δράσεις που εστιάζουν στον μετασχηματισμό του κλάδου, με αξιοποίηση της καινοτομίας μέσω ενός ευρωπαϊκού χώρου δεδομένων για τα μέσα ενημέρωσης και ενθάρρυνση νέων επιχειρηματικών μοντέλων. Όπως και σε άλλες γνωμοδοτήσεις (5), η ΕΟΚΕ συμφωνεί ότι χρειάζεται να οικοδομήσουμε μία πραγματική ευρωπαϊκή ενιαία αγορά δεδομένων, έναν ευρωπαϊκό χώρο δεδομένων που να βασίζεται σε ευρωπαϊκά πρότυπα και αξίες, μεταξύ άλλων στον κλάδο των μέσων ενημέρωσης. Τα μέτρα πρέπει να επιτρέψουν την ενίσχυση των ικανοτήτων του κλάδου να στραφεί σε ένα μοντέλο μέσων ενημέρωσης που βασίζεται ολοένα και περισσότερο στα δεδομένα, καθώς ως προς αυτό υπάρχουν μείζονες αποκλίσεις στον κλάδο. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ εκφράζει την ανησυχία της για την ανάγκη διασφάλισης των δικαιωμάτων των χρηστών που παρέχουν δεδομένα σε αυτήν την ευρωπαϊκή αγορά, ενώ παράλληλα επισημαίνει, σύμφωνα και με όσα έχουν δηλώσει διάφορες ευρωπαϊκές οργανώσεις καταναλωτών, την ανάγκη να λαμβάνουν οι χρήστες δίκαιη αποζημίωση για τη χρήση των δεδομένων τους.

4.8.

Τα άλλα μέτρα που καθορίζει το εν λόγω πλαίσιο συνάδουν με τις προσπάθειες υλοποίησης του ψηφιακού και οικονομικού μετασχηματισμού, και θα πρέπει να εξεταστούν στο ευρύτερο πλαίσιο των δράσεων σε αυτούς τους τομείς. Η δράση 5 έχει ως στόχο την προώθηση ενός βιομηχανικού συνασπισμού εικονικής και ενισχυμένης πραγματικότητας, ενώ η δράση 6 προωθεί τη μετάβαση σε έναν κλιματικά ουδέτερο οπτικοακουστικό κλάδο μέσω της| διαρθρωμένης ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών. Η ΕΟΚΕ εφιστά την προσοχή στην ανάγκη επένδυσης στην επαγγελματική κατάρτιση (6) και ενίσχυσης του κλάδου ώστε να εξασφαλιστεί η προσαρμογή των δεξιοτήτων σε αυτά τα θεμελιώδη ζητήματα.

4.9.

Τα μέτρα για την ενίσχυση των δυνατοτήτων δράσης τονίζουν την ανάγκη να τεθούν οι Ευρωπαίοι στο επίκεντρο της ψηφιακής δεκαετίας. Η δράση 7 επιδιώκει να επιτύχει ευρύτερη διαθεσιμότητα οπτικοακουστικού περιεχομένου σε ολόκληρη την ΕΕ ξεκινώντας διάλογο με τον οπτικοακουστικό κλάδο και την κοινωνία των πολιτών, ώστε να συμφωνηθούν συγκεκριμένα μέτρα για τη βελτίωση της πρόσβασης σε οπτικοακουστικό περιεχόμενο και της διαθεσιμότητάς του σε διασυνοριακό επίπεδο σε ολόκληρη την ΕΕ. Η ΕΟΚΕ επικροτεί την έναρξη αυτού του διαλόγου, ο οποίος θα πρέπει να λάβει υπόψη την αναγκαία προστασία των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και τους χρηματοδοτικούς περιορισμούς του οπτικοακουστικού κλάδου.

4.10.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τη δράση 8, που αποσκοπεί στην προώθηση των ταλέντων στον κλάδο των ευρωπαϊκών μέσων ενημέρωσης μέσω κατάρτισης, καθοδήγησης και στήριξης της καινοτομίας. Ωστόσο, θα θέλαμε να επισημάνουμε τις ποικίλες δομές των ενδιαφερόμενων φορέων του κλάδου (αυτοαπασχολούμενοι εργαζόμενοι, μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί) και την ανάγκη να εξασφαλιστεί ότι όλοι τους μπορούν να έχουν πρόσβαση στους μηχανισμούς.

4.11.

Η δράση 9 εστιάζει στην ενίσχυση των δυνατοτήτων δράσης των πολιτών. Δεδομένης της σημασίας του γραμματισμού στα μέσα ενημέρωσης τόσο για τα άτομα όσο και για τη δημοκρατία, θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα σε αυτό το ζήτημα. Ειδικότερα, πρέπει να αναπτυχθούν μέσα για την καταπολέμηση του πολλαπλασιασμού και της διάδοσης της παραπληροφόρησης, που έχει αυξηθεί ανησυχητικά. Είναι επίσης καίριας σημασίας να εξασφαλιστεί ότι τα μέτρα που καθορίζονται στα σχετικά έγγραφα και σχέδια (7) είναι συνεκτικά, ιδίως επειδή αυτοί οι τομείς είναι νέοι και περιλαμβάνουν τεράστιο όγκο πληροφοριών, και τα κράτη μέλη χρειάζονται σαφή καθοδήγηση και συνεκτικές διαδικασίες.

4.12.

Η δράση 10 ανοίγει τη συζήτηση για τη διασφάλιση της λειτουργίας της ευρωπαϊκής αγοράς μέσων ενημέρωσης με την ενίσχυση του πλαισίου συνεργασίας μεταξύ των ευρωπαϊκών ρυθμιστικών αρχών των μέσων ενημέρωσης στο πλαίσιο της ομάδας ευρωπαϊκών ρυθμιστικών αρχών για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων (ERGA). Η ΕΟΚΕ εκτιμά τη σημασία που δίνεται στη συμμετοχή των φορέων λήψης αποφάσεων σε επίπεδο κρατών μελών, ειδικά στο πλαίσιο της ενίσχυσης της οδηγίας για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων, και ενθαρρύνει μια παρόμοια προσέγγιση για όλες τις δράσεις που παρατίθενται στο σχέδιο, ώστε να αποτελέσουν πραγματικό χάρτη πορείας για τον κλάδο.

---

(1)  https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/HTML/?uri=CELEX:52018AE3902&from=EN

(2)  https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/HTML/?uri=CELEX:52016AE4519&from=EN

(3)  https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/HTML/?uri=CELEX:52020AE1188&from=EN

(4)  https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/HTML/?uri=CELEX:52018AE6302&from=EN

(5)  https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/HTML/?uri=CELEX:52020AE1188&from=EN

(6)  https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/HTML/?uri=CELEX:52017AE1813&from=EN

(7)  Μεταξύ άλλων στο σχέδιο δράσης για την ευρωπαϊκή δημοκρατία, στο σχέδιο δράσης κατά της παραπληροφόρησης και στο σχέδιο δράσης για την ψηφιακή εκπαίδευση.