52018AE2522

EUR-Lex

Access to European Union law

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

EUROPA
EUR-Lex home
EUR-Lex - 52018AE2522 - EN

Help

Search tips

Need more search options? Use the Advanced search

Document 52018AE2522

Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη διαφάνεια και τη βιωσιμότητα της αξιολόγησης κινδύνου στην αλυσίδα τροφίμων στην ΕΕ και για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 178/2002 (σχετικά με τη γενική νομοθεσία για τα τρόφιμα), της οδηγίας 2001/18/ΕΚ (για τη σκόπιμη ελευθέρωση ΓΤΟ στο περιβάλλον), του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1829/2003 (για τα γενετικώς τροποποιημένα τρόφιμα και ζωοτροφές), του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1831/2003 (για τις πρόσθετες ύλες στις ζωοτροφές), του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2065/2003 (για τα αρτύματα καπνιστών τροφίμων), του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1935/2004 (σχετικά με τα υλικά που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα), του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1331/2008 (για την ενιαία διαδικασία έγκρισης για τα πρόσθετα τροφίμων, τα ένζυμα τροφίμων και τις αρωματικές ύλες τροφίμων), του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1107/2009 (σχετικά με τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα) και του κανονισμού (ΕΕ) 2015/2283 (σχετικά με τα νέα τρόφιμα)» [COM(2018) 179 final — 2018/0088 (COD)]

EESC 2018/02522

ΕΕ C 440 της 6.12.2018, p. 158–164 (BG, ES, CS, DA, DE, ET, EL, EN, FR, HR, IT, LV, LT, HU, MT, NL, PL, PT, RO, SK, SL, FI, SV)

HTML

PDF

Official Journal

6.12.2018

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 440/158

[COM(2018) 179 final — 2018/0088 (COD)]

(2018/C 440/27)

Εισηγητής:	ο κ. Antonello PEZZINI
Συνεισηγήτρια:	η κ. Ester VITALE

Αίτηση γνωμοδότησης	Συμβούλιο, 22.5.2018 Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, 28.5.2018
Νομική βάση	Άρθρα 43, 114, 168 παράγραφος 4, στοιχείο β) και 304 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Απόφαση του Προεδρείου	13.2.2018
Αρμόδιο τμήμα	Γεωργία, αγροτική ανάπτυξη, περιβάλλον
Υιοθέτηση από το τμήμα	5.9.2018
Υιοθέτηση από την Ολομέλεια	19.9.2018
Σύνοδος ολομέλειας αριθ.	537
Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας (υπέρ/κατά/αποχές)	176/2/2

1. Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1.

Η ΕΟΚΕ υπήρξε ανέκαθεν υπέρμαχος μιας πολιτικής της ΕΕ για την προστασία της υγείας σε όλη την αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων και σε κάθε στάδιο της διαδικασίας παραγωγής, από τον αγρότη έως τον καταναλωτή, αποφεύγοντας μολύνσεις και κινδύνους που συνδέονται με τα τρόφιμα, ενισχύοντας έτσι την ασφάλεια και την υγιεινή των τροφίμων και τη σαφή, διαφανή και ασφαλή ενημέρωση για τα προϊόντα.

1.2.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τις πρωτοβουλίες της Επιτροπής για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της διαφάνειας, της βιωσιμότητας και της αποτελεσματικότητας ολόκληρου του συστήματος ελέγχου της τροφικής αλυσίδας, προκειμένου να ενισχυθεί η αίσθηση αξιοπιστίας και ασφάλειας των πολιτών, των μέσων ενημέρωσης και του συνόλου της κοινωνίας των πολιτών.

1.3.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει σθεναρά την ανάγκη ενίσχυσης της EFSA, προκειμένου να εξασφαλίζονται οι καλύτερες δυνατές επιστημονικές συμβουλές στους υπεύθυνους διαχείρισης του κινδύνου μέσω σαφών και διαφανών κοινοποιήσεων και μιας στενότερης συνεργασίας με τα κράτη μέλη και τους άλλους οργανισμούς που δρουν στον κοινωνικό τομέα, προκειμένου να διασφαλίζεται ένα συνεκτικό, ασφαλές και αξιόπιστο σύστημα ασφάλειας των τροφίμων.

1.4.

Η ΕΟΚΕ έχει επισημάνει ότι, από την ίδρυσή της έως σήμερα, «η EFSA έχει αποδείξει τις ικανότητές της και τον σημαντικότατο ρόλο της στον τομέα της πρόληψης των κινδύνων για την υγεία στην Ευρώπη» (1).

1.5.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί αναγκαίο να διασφαλιστεί η διατήρηση υψηλού επιπέδου ανεξαρτησίας από εξωτερικές επιρροές και η καλύτερη επιστημονική εμπειρογνωσία της EFSA, μεγιστοποιώντας την ικανότητα ανάλυσης του κινδύνου, προκειμένου να διασφαλίζεται η βιωσιμότητα του συστήματος αξιολόγησης του κινδύνου της ΕΕ, το οποίο θεωρείται από τα ασφαλέστερα σε παγκόσμιο επίπεδο.

1.6.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η EFSA και τα κράτη μέλη πρέπει να αποκτήσουν την ικανότητα να αναπτύξουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την αποτελεσματική ενημέρωση σχετικά με τον κίνδυνο —κατά τρόπο ανεξάρτητο, αλλά συνεπή μεταξύ τους και συντονισμένο μεταξύ αξιολογητών και διαχειριστών του κινδύνου— έτσι ώστε οι χρήστες να μπορούν να αντιλαμβάνονται τα αποτελέσματα και τα συμπεράσματα με σαφή και διαδραστικό τρόπο, εξασφαλίζοντας παράλληλα επαρκή επίπεδα τήρησης του απορρήτου και προστασίας των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας.

1.7.

Η ΕΟΚΕ τάσσεται με αποφασιστικότητα υπέρ της δημιουργίας ενός μητρώου μελετών εύκολα προσβάσιμου με ηλεκτρονικό τρόπο, το οποίο θα περιλαμβάνει τα στοιχεία των διαπιστευμένων ειδικών επιστημόνων και των εργαστηρίων, τις ένορκες βεβαιώσεις περί μη ύπαρξης σύγκρουσης συμφερόντων, την περιγραφή των σκοπών και των ειδικών τεχνικών και οικονομικών και των πηγών.

1.8.

Σύμφωνα με την ΕΟΚΕ, θα πρέπει να βελτιωθεί ουσιαστικά η εικόνα των καταναλωτών για τον κίνδυνο που διατρέχουν στη σχέση τους με τα τρόφιμα, μέσω της επισιτιστικής και διατροφικής εκπαίδευσης και της ικανότητας επιλεκτικής αξιολόγησης σε σχέση με τον κίνδυνο.

1.9.

Σύμφωνα με την ΕΟΚΕ, το μελλοντικό γενικό ευρωπαϊκό στρατηγικό σχέδιο ενημέρωσης σχετικά με τον κίνδυνο —αν εκπονηθεί με πλήρη συνεργασία και με σεβασμό στην ανεξαρτησία της EFSA— αντιπροσωπεύει το καθοριστικό στοιχείο στο οποίο πρέπει να στραφούν οι προσπάθειες όσων είναι υπεύθυνοι να παρέχουν αποτελεσματικές, σαφείς, έγκαιρες, διαδραστικές και επαρκείς απαντήσεις για τις ανάγκες των πολιτών από άποψη ασφάλειας, διαφάνειας και αξιοπιστίας της αλυσίδας τροφίμων.

1.10.

Η ΕΟΚΕ συνιστά την ενίσχυση ενός διαρθρωμένου και συστηματικού διαλόγου με την κοινωνία των πολιτών, στο πλαίσιο του οποίου η ΕΟΚΕ θα μπορούσε να συμβάλει θετικά και έμπρακτα, με τις ειδικές της δομές για τα Βιώσιμα συστήματα τροφίμων.

1.11.

Όσον αφορά τη διακυβέρνηση της EFSA, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει θερμά την πρόταση για μεγαλύτερη συμμετοχή των κρατών μελών και της κοινωνίας των πολιτών στη δομή διοίκησης και στις επιστημονικές ομάδες, εναρμονίζοντας τη σύνθεση του Διοικητικού Συμβουλίου με τα πρότυπα που προβλέπονται στην κοινή προσέγγιση για τους αποκεντρωμένους οργανισμούς.

1.12.

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι πρέπει να τηρηθεί η συμφωνία μεταξύ της EFSA και του Κοινού Κέντρου Ερευνών, ιδίως όσον αφορά τις κοινές δραστηριότητες για τα τρόφιμα και τις ζωοτροφές, και να αναπτυχθεί μια επιστημονική μεθοδολογία εναρμονισμένης ανάλυσης της ποιότητας, διασφαλίζοντας τη διαφάνεια, τη συγκρισιμότητα, την αποφυγή αποκλεισμών και τη δικαιοσύνη έναντι όλων των ενδιαφερομένων μερών.

2. Εισαγωγή

2.1.

Η γενική νομοθεσία για τα τρόφιμα (η νομοθεσία της ΕΕ για την ασφάλεια των τροφίμων και των ζωοτροφών σε όλα τα στάδια της παραγωγικής αλυσίδας) αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο του νομοθετικού πλαισίου της ΕΕ για το σύνολο της διατροφικής αλυσίδας, «από τον παραγωγό έως τον καταναλωτή».

2.2.

Ο νόμος προβλέπει ότι οι κανονισμοί σχετικά με τις ζωοτροφές και τα τρόφιμα πρέπει να έχουν επιστημονική βάση. Τούτο είναι γνωστό ως αρχή αξιολόγησης του κινδύνου που περιλαμβάνει τρία ξεχωριστά, αλλά αλληλοσυνδεόμενα, στοιχεία: αξιολόγηση, διαχείριση και ενημέρωση σχετικά με τον κίνδυνο.

2.3.

Με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 178/2002 συστάθηκε η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA), που είναι ένας ανεξάρτητος επιστημονικός οργανισμός για την παροχή επιστημονικών συμβουλών που αποτελούν τη βάση των μέτρων της ΕΕ για τη διατροφική αλυσίδα.

2.4.

Στις 6 Οκτωβρίου 2017 υπεβλήθη επισήμως στην Επιτροπή μια Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών με συνολικά 1 070 865 δηλώσεις υποστήριξης από 22 κράτη μέλη. Η πρωτοβουλία «Ban Glyphosate and Protect People and the Environment from Toxic Pesticides» (2) καλούσε την Επιτροπή να προτείνει σειρά μέτρων προς τα κράτη μέλη της ΕΕ. Μεταξύ των οποίων τη «Διασφάλιση ότι η επιστημονική αξιολόγηση των φυτοφαρμάκων τα οποία υποβάλλονται προς έγκριση στις ρυθμιστικές αρχές της ΕΕ βασίζεται αποκλειστικά σε δημοσιευμένες μελέτες, οι οποίες έχουν ανατεθεί από τις αρμόδιες δημόσιες αρχές και όχι από τον βιομηχανικό κλάδο των φυτοφαρμάκων». Η Επιτροπή δεσμεύθηκε να καταθέσει τη νομοθετική πρόταση έως τον Μάιο του 2018, προκειμένου να βελτιωθεί η διαφάνεια των επιστημονικών αξιολογήσεων, καθώς και η ποιότητα και η αξιοπιστία των επιστημονικών μελετών.

2.5.

Ο έλεγχος της καταλληλότητας του κανονισμού σχετικά με τη γενική νομοθεσία για τα τρόφιμα (GFL) αριθ. 178/2002 (3), ολοκληρώθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2018.

2.6.

Από την αξιολόγηση προκύπτει ότι ο κανονισμός GFL εξακολουθεί να είναι σημαντικός και επαρκής για την αντιμετώπιση της πλειονότητας των σημερινών τάσεων.

2.6.1.

Σε γενικές γραμμές, έχουν επιτευχθεί οι βασικοί στόχοι της γενικής νομοθεσίας για τα τρόφιμα, ήτοι υψηλό επίπεδο προστασίας της ανθρώπινης υγείας, των συμφερόντων των καταναλωτών σε σχέση με τα τρόφιμα και της αποτελεσματικής λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς.

2.6.2.

Η σύσταση της EFSA βελτίωσε την επιστημονική βάση των μέτρων της ΕΕ. Σημαντικές βελτιώσεις έχουν σημειωθεί στην ενίσχυση της επιστημονικής ικανότητας της EFSA, στην ποιότητα των επιστημονικών της αποτελεσμάτων, στη συγκέντρωση επιστημονικών στοιχείων και στην ανάπτυξη και στην εναρμόνιση των μεθόδων αξιολόγησης του κινδύνου.

2.6.3.

Η EFSA έχει ενισχύσει τη συνεργασία της με εθνικούς και διεθνείς οργανισμούς, καθώς και την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των κρατών μελών.

2.6.4.

Σε επίπεδο ΕΕ δεν διαπιστώθηκε καμία συστηματική αναντιστοιχία στην εφαρμογή της αρχής αξιολόγησης του κινδύνου.

2.6.5.

Οι αυστηρές πολιτικές της EFSA όσον αφορά την ανεξαρτησία και τη διαφάνεια βελτιώθηκαν και ενισχύθηκαν συστηματικά. Ωστόσο, επειδή όλα τα κράτη μέλη δεν εκπροσωπούνται στο Διοικητικό Συμβούλιο της EFSA, η διακυβέρνηση της EFSA δεν φαίνεται να εναρμονίζεται με την κοινή προσέγγιση για τους αποκεντρωμένους οργανισμούς της ΕΕ.

2.6.6.

Το πλαίσιο για τη διατροφική ασφάλεια που δημιουργήθηκε με τον κανονισμό σχετικά με τη γενική νομοθεσία για τα τρόφιμα χρησίμευσε, σε ορισμένες περιπτώσεις, και ως βάση για χώρες εκτός της ΕΕ που αναπτύσσουν την εθνική τους νομοθεσία.

2.6.7.

Όσον αφορά την αξιολόγηση των κινδύνων, η EFSA είναι δεσμευμένη στο πλαίσιο των φακέλων χορήγησης έγκρισης από κανόνες τήρησης του απορρήτου και διαδικασίες ανάλυσης όπου συνιστάται να συνεκτιμάται κάθε διαθέσιμη μελέτη ή στοιχείο. Κατά συνέπεια, στις γνωμοδοτήσεις της, η EFSA δεν λαμβάνει μόνο υπόψη μελέτες της βιομηχανίας, αλλά στηρίζει τα επιστημονικά της πορίσματα στην όσο το δυνατόν πληρέστερη εξέταση της βιβλιογραφίας. Η βιομηχανία, από την άλλη πλευρά, έχει την υποχρέωση να υποβάλλει τις μελέτες της, ως μέρος του φακέλου, όταν ζητεί τη χορήγηση έγκρισης.

2.6.8.

Σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις (4), διαπιστώνονται ορισμένες αδυναμίες στο υφιστάμενο σύστημα της EFSA:

—	δυσκολία στην προσέλκυση νέων μελών στην ομάδα·

—	το επιστημονικό δυναμικό προέρχεται από λίγα μόνο κράτη μέλη·

—	η υφιστάμενη τάση μείωσης του προϋπολογισμού της δημόσιας διοίκησης·

—	οι χαμηλές χρηματοδοτήσεις για την ανάθεση των καθηκόντων της EFSA σε εξωτερικούς συνεργάτες.

2.6.9.

Επίσης, οι χρονοβόρες διαδικασίες έγκρισης σε ορισμένους τομείς επιβραδύνουν τη διαδικασία εισόδου νέων προϊόντων στην αγορά. Μολαταύτα, από άποψη αποτελεσματικότητας, το κεντρικό σύστημα χορήγησης εγκρίσεων παρέχει ακόμη πλεονεκτήματα σε σχέση με τη χρήση περισσότερων εθνικών συστημάτων εγκρίσεως για τα τρόφιμα.

2.7.

Η ΕΟΚΕ έχει επισημάνει ότι «από την ίδρυσή της έως σήμερα, η EFSA έχει αποδείξει τις ικανότητές της και ότι ο ρόλος της είναι αναμφίβολα σημαντικότατος στον τομέα της πρόληψης των κινδύνων για την υγεία στην Ευρώπη» (5).

2.8.

Σε προηγούμενη γνωμοδότησή της η ΕΟΚΕ —λόγω και της επίδρασης των επιστημονικών εισηγήσεων που δεν είναι πάντα συμπίπτουσες ή ομόφωνες— συνέστησε στην EFSA «να επιδεικνύει ιδιαίτερη προσοχή στο φαινόμενο αυτό, δεδομένου ότι η επιστημονική βιβλιογραφία συνιστά σημαντικό σημείο αναφοράς της διαδικασίας αξιολόγησης» (6) και ζήτησε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να δημοσιεύει συστηματικά τις προβλεπόμενες από τη νομοθεσία μελέτες, καθώς και τα ανεπεξέργαστα δεδομένα τους, βάσει των οποίων έχουν συναχθεί τα πορίσματα, στον δικτυακό τόπο της EFSA.

2.9.

Η ΕΟΚΕ έχει επισημάνει επίσης (7) ότι η αξιολόγηση της EFSA βασίζεται σε επιστημονική μελέτη με σκοπό την απόδειξη της ασφάλειας ενός προϊόντος. Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, αυτή η μελέτη αναφοράς υποβάλλεται από την εταιρεία που σκοπεύει να εισαγάγει το προϊόν στην αγορά. Πρόκειται για την πλέον κρίσιμη πτυχή, καθότι, ανάλογα με την πηγή προέλευσης της χρηματοδότησης των επιστημονικών μελετών και τις μεθόδους που έχουν χρησιμοποιηθεί, τα αποτελέσματά τους μπορεί ενίοτε να διαφέρουν.

2.10.

Σε ένα γενικότερο επίπεδο, η ΕΟΚΕ ζήτησε πρόσφατα μια πολιτική για τα τρόφιμα κατάλληλη για τον 21ο αιώνα που να ικανοποιεί πολλαπλά κριτήρια: «ποιότητα των τροφίμων· υγεία· περιβάλλον· κοινωνικές και πολιτιστικές αξίες· υγιή οικονομικά· αξιοπρεπείς θέσεις εργασίας· πλήρως εσωτερικευμένο κόστος και χρηστή διοίκηση» (8).

2.11.

Ο Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής προέβη σε έρευνες και ανέλαβε δράσεις σχετικά με το μοντέλο της ΕΕ για την αξιολόγηση του κινδύνου στη διατροφική αλυσίδα, επισημαίνοντας σε επιστολή του της 15ης Μαρτίου 2018 προς την Επιτροπή ορισμένες βασικές αρχές για τη βελτίωσή του και συγκεκριμένα:

—	ανεξαρτησία και διαφάνεια·

—	δέσμευση δημοσίευσης «κατευθυντήριων μελετών» για τη διενέργεια των επιστημονικών αξιολογήσεων·

—	περισσότερο δημόσιο έλεγχο στις δραστηριότητες αξιολόγησης του κινδύνου, σε πρώιμο στάδιο της διαδικασίας·

—	δυνατότητα συμμετοχής του κοινού και των ενδιαφερόμενων μερών στη διαδικασία αξιολόγησης του κινδύνου (9)·

—	δυνατότητα των ενδιαφερόμενων μερών να συμμετέχουν στις συνεδριάσεις όχι μόνο, όπως συμβαίνει σήμερα, μέσω των «ανοιχτών ολομελειών», με τήρηση ασφαλώς του απορρήτου.

2.12.

Ο Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής επισημαίνει επίσης ότι «τα εργαλεία ενημέρωσης του κοινού που χρησιμοποιεί η EFSA για να γνωστοποιήσει τους κινδύνους που συνδέονται με συγκεκριμένες ουσίες ή προϊόντα πρέπει να είναι διαθέσιμα στις 24 επίσημες γλώσσες της ΕΕ… να γίνονται σεβαστά τα δικαιώματα των ανθρώπων με αναπηρία και κατά την ενημέρωση για τον κίνδυνο να λαμβάνονται υπόψη οι ανάγκες τους» (10).

3. Οι προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

3.1.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει την αναθεώρηση της γενικής νομοθεσίας για τα τρόφιμα σε συνδυασμό με την αναθεώρηση οκτώ τομεακών νομοθεσιών, προκειμένου να ευθυγραμμιστούν με τους γενικούς κανόνες και να ενισχυθούν η διαφάνεια και οι εγγυήσεις αξιοπιστίας, αντικειμενικότητας και ανεξαρτησίας των μελετών.

3.2.

Για να διασφαλιστεί η καλύτερη διακυβέρνηση, προτείνεται η αύξηση της συμμετοχής των κρατών μελών στη δομή διακυβέρνησης και στις επιστημονικές ομάδες της EFSA και η μεγαλύτερη συμβολή των εθνικών επιστημονικών οργανώσεων στην παροχή επιστημονικών δεδομένων και στις μελέτες.

3.3.

Τέλος, η θέσπιση ενός γενικού σχεδίου ενημέρωσης αποσκοπεί σε καλύτερη και περισσότερη ενημέρωση των πολιτών για τους κινδύνους, με κοινές δράσεις για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών και την προώθηση της καλύτερης κατανόησης και γνώσης από το κοινό.

4. Γενικές παρατηρήσεις

4.1.

4.1.1.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει απόλυτα την ανάγκη να εξασφαλίσει η ΕΕ τη μέγιστη ασφάλεια της ευρωπαϊκής διατροφικής αλυσίδας παρέχοντας μέσω της EFSA την καλύτερη δυνατή επιστημονική υποστήριξη στους υπεύθυνους αξιολόγησης του κινδύνου, ενημερώνοντας το κοινό με σαφήνεια και με διαφάνεια για τους κινδύνους και ενισχύοντας τη συνεργασία με τα κράτη μέλη και άλλους φορείς προκειμένου να εξασφαλιστεί ένα συνεκτικό και αξιόπιστο σύστημα ασφάλειας των τροφίμων. Κρίνεται σκόπιμο:

—	να επανεξεταστούν οι μέθοδοι των διαδικασιών έγκρισης, για να βελτιωθεί η συνεκτικότητα και η αποτελεσματικότητά τους και για να επιταχυνθεί η πρόσβαση στην αγορά·

—	να επανεξεταστούν απαλλαγές και απλοποιημένοι κανόνες για τις μικρές επιχειρήσεις, σε συνδυασμό με το υψηλό επίπεδο προστασίας της δημόσιας υγείας·

—	να επανεκτιμηθούν οι επιπτώσεις των υφιστάμενων εγκρίσεων που επιβαρύνουν τον φόρτο εργασίας της EFSA·

—	να απλοποιηθούν οι διαδικασίες ώστε να διασφαλίζεται μεγαλύτερη διαφάνεια.

4.2.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί αναγκαίο να εξασφαλιστεί η διατήρηση υψηλού επιπέδου ανεξαρτησίας από εξωτερικές επιρροές και η καλύτερη επιστημονική εμπειρογνωσία της EFSA, μεγιστοποιώντας την ικανότητα ανάλυσης του κινδύνου, προκειμένου να διασφαλίζεται η βιωσιμότητα του συστήματος αξιολόγησης του κινδύνου της ΕΕ.

4.3.

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι, χάρη στη νομοθεσία της ΕΕ, οι Ευρωπαίοι πολίτες διαθέτουν ένα από τα υψηλότερα πρότυπα διατροφικής ασφάλειας σε παγκόσμιο επίπεδο. Για τον λόγο αυτό, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι είναι απολύτως αναγκαίο όχι μόνο να διασφαλίζονται υψηλά και αξιόπιστα επίπεδα ανεξάρτητων επιστημονικών αναλύσεων, πλήρης διαφάνεια και διαδραστική επικοινωνία σε όλη τη διαδικασία αξιολόγησης του κινδύνου με πλήρη συμμετοχή και κοινή ανάληψη ευθυνών από όλα τα κράτη μέλη, αλλά κυρίως και προπαντός αποφασιστική και δυναμική επέμβαση στους μηχανισμούς αντίληψης του κινδύνου από την κοινωνία των πολιτών.

4.4.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι είναι απαραίτητο να παρέχεται στους καταναλωτές ασφαλής τροφή και να διατηρείται η εμπιστοσύνη τους, προκειμένου να διασφαλίζεται μια θετική και αξιόπιστη σχέση με τους πολίτες, με θετική επίδραση στην αγορά των τροφίμων.

4.5.

Η επιστημονική κοινότητα πρέπει να έχει εμπιστοσύνη στον ρόλο της EFSA όσον αφορά την ασφάλεια των τροφίμων και οι γνωμοδοτήσεις πρέπει να συνιστούν βασικά σημεία αναφοράς προκειμένου να διασφαλίζεται ότι τα τρόφιμα που διατίθενται στην αγορά είναι ασφαλή.

4.6.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η EFSA είναι η πλέον αρμόδια για να αναπτύξει τη δέουσα επικοινωνία όσον αφορά τον κίνδυνο, με ανακοινώσεις που θα είναι εύκολα κατανοητές, προκειμένου οι χρήστες να μπορούν να αντιλαμβάνονται τα αποτελέσματα και τα συμπεράσματα με σαφήνεια και διαφάνεια, διατηρώντας παράλληλα επαρκή επίπεδα εμπιστευτικότητας και προστασίας των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, ώστε να μην τίθενται εμπόδια στην καινοτομία και την ανταγωνιστικότητα.

4.7.

Αναγκαία, αλλά όχι και ικανή, συνθήκη για να διασφαλίζεται ότι η ενημέρωση σχετικά με τον κίνδυνο συγκεκριμένων τροφίμων θα είναι κατανοητή, επαρκής, έγκαιρη και συνεκτική για τους ποικίλους αποδέκτες, είναι η ενίσχυση του συντονισμού μεταξύ του αξιολογητή του κινδύνου, του διαχειριστή του κινδύνου, των κρατών μελών και των ενδιαφερομένων μερών με βάση τις αρχές επικοινωνίας που έχουν συμφωνηθεί.

4.7.1.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι θα πρέπει να βελτιωθεί ουσιαστικά η εικόνα που έχουν οι καταναλωτές για τον κίνδυνο που αντιμετωπίζουν κατά την κατανάλωση ενός προϊόντος διατροφής, όσον αφορά το μέγεθος της βλάβης, τις κατευθυντήριες γραμμές για τη διατροφή και τα πρότυπα κατανάλωσης τροφίμων.

4.7.2.

Σύμφωνα με την ΕΟΚΕ, το μελλοντικό γενικό ευρωπαϊκό στρατηγικό σχέδιο ενημέρωσης σχετικά με τον κίνδυνο —αν συνοδεύεται από μια δέσμη επιχειρησιακών μέτρων κατάλληλων για το εκάστοτε πλαίσιο— αντιπροσωπεύει το καθοριστικό στοιχείο αξιολόγησης της ικανότητας όλων των φορέων που είναι υπεύθυνοι σε διάφορα επίπεδα να ανταποκρίνονται αποτελεσματικά, έγκαιρα και επαρκώς στις προσδοκίες των πολιτών, όσον αφορά την ασφάλεια, τη διαφάνεια και την αξιοπιστία της διατροφικής αλυσίδας.

4.7.3.

Οι ασάφειες θα πρέπει να αναγνωρίζονται και να περιγράφονται, επισημαίνοντας ενδεχόμενα κενά στα δεδομένα ή στα ζητήματα που αφορούν τη μη εναρμονισμένη μέθοδο ανάλυσης. Για τον σκοπό αυτό, είναι αναγκαίο τα μηνύματα των υπευθύνων επικοινωνίας να είναι συνεκτικά μεταξύ τους και οι δίαυλοι επικοινωνίας διαδραστικοί και ελεγχόμενοι με συνεχή παρακολούθηση της αποτελεσματικότητάς τους.

4.7.4.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί επίσης αναγκαίο τα μέτρα επικοινωνίας να συνοδεύονται από εκστρατείες καταπολέμησης της παραπληροφόρησης και των ψευδών πεποιθήσεων, προκειμένου οι ορθές αναλύσεις των κινδύνων να μην χρησιμοποιούνται δολίως για να παρεμποδίσουν τις καινοτομίες, ιδίως των ΜΜΕ.

4.7.5.

Είναι σημαντικό να ενισχυθεί ο συντονισμός με τις εθνικές αρχές και τους οργανισμούς για ένα αποτελεσματικό σύστημα συναγερμού και για να διασφαλίζεται συνεκτική ενημέρωση, ξεκινώντας έναν διαρθρωμένο και συστηματικό διάλογο με την κοινωνία των πολιτών, στο πλαίσιο του οποίου η ΕΟΚΕ θα μπορούσε να συμβάλει θετικά και έμπρακτα με τις ειδικές της δομές για τα Βιώσιμα συστήματα τροφίμων.

4.7.6.

Τέλος, θα πρέπει να ενισχυθεί ο συντονισμός και η συνεργασία σε διεθνές επίπεδο με τους μεγαλύτερους εμπορικούς μας εταίρους, ιδίως στο πλαίσιο των Συμφωνιών Ελεύθερων Συναλλαγών, προκειμένου να δημιουργηθούν κοινές κατευθυντήριες γραμμές εκτίμησης του κινδύνου και να αναπτυχθούν μεθοδολογικά εναρμονισμένα κριτήρια αξιολόγησης σύμφωνα με την κάλυψη των παγκόσμιων κινδύνων μέσω του Codex Alimentarius.

4.8.

Εξίσου αναγκαίο είναι να αναλάβει η EFSA την παροχή σαφών οδηγιών και πληροφοριών που να κατευθύνουν με σαφήνεια και αξιοπιστία τις επιχειρήσεις που υποβάλλουν τα αιτήματα.

4.9.

Για τον σκοπό αυτό, προκειμένου να συγκεντρωθούν όλα τα βασικά στοιχεία ενός συγκεκριμένου φακέλου, η EFSA θα πρέπει να ενισχύσει περαιτέρω τον διάλογο με τις επιχειρήσεις κατά την εξέταση κάθε φακέλου, παρέχοντας τα αρχικά δεδομένα που έχει στη διάθεσή της, τα οποία θα συμπληρώνονται με τις υποδείξεις των εμπλεκόμενων επιχειρήσεων.

4.10.

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι θα πρέπει να ενισχυθεί η ανεξαρτησία των ρυθμιστικών αρχών που πλαισιώνουν το έργο της EFSA για να υπενθυμίζεται στους φορείς λήψης των αποφάσεων και στο κοινό η σημασία των δεδομένων καλής ποιότητας, ανεξαρτήτως της πηγής προέλευσης. Ο αυξημένος δημόσιος έλεγχος των καθηκόντων αξιολόγησης του κινδύνου από την EFSA, από το πρώιμο κιόλας στάδιο της διαδικασίας (όπως συμβαίνει με τη συμμετοχή των ενδιαφερόμενων μερών στη διαδικασία), εγγυάται επί του παρόντος μια καλύτερη σχέση με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη.

4.11.

Η ΕΟΚΕ ζητά ολοένα και περισσότερο ευέλικτες και διαφανείς διαδικασίες, διασφαλίζοντας παράλληλα τη σωστή ισορροπία με τις προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν όσον αφορά τις απαιτήσεις δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας των κατόχων δεδομένων.

4.12.

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει το πρόσφατο αίτημα του συμβουλευτικού φόρουμ της EFSA για μεγαλύτερες δημόσιες επενδύσεις στην έρευνα για την ασφάλεια των τροφίμων, έτσι ώστε να μην μπορεί η επιχορηγούμενη από τη βιομηχανία έρευνα να προάγει συμφέροντα διαφορετικά από το δημόσιο και να εξασφαλιστεί η πλήρης εμπιστοσύνη των καταναλωτών στην αξιολόγηση του διατροφικού κινδύνου από την ΕΕ.

4.13.

Όσον αφορά τη διακυβέρνηση της EFSA, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την πρόταση για μεγαλύτερη συμμετοχή των κρατών μελών στη δομή διοίκησης και στις επιστημονικές ομάδες της EFSA, εναρμονίζοντας τη σύνθεση του Διοικητικού Συμβουλίου με τα πρότυπα που προβλέπονται στην κοινή προσέγγιση για τους αποκεντρωμένους οργανισμούς, παράλληλα με την ενίσχυση ενός διαρθρωμένου διαλόγου με την κοινωνία των πολιτών.

5. Ειδικές παρατηρήσεις

5.1.

Η ΕΟΚΕ επιδοκιμάζει την πρόταση για ένα μητρώο μελετών, αρκεί να είναι εύκολα προσβάσιμο με ηλεκτρονικό τρόπο και να περιλαμβάνει τα στοιχεία των ενδιαφερόμενων διαπιστευμένων ειδικών επιστημόνων και εργαστηρίων, τις ένορκες βεβαιώσεις περί μη ύπαρξης σύγκρουσης συμφερόντων, την περιγραφή των σκοπών και του συνόλου της μελέτης, τους ειδικούς τεχνικούς και οικονομικούς πόρους και τις πηγές τους, το χρονοδιάγραμμα και τις εφαρμοζόμενες μεθόδους διαδραστικής επικοινωνίας, καθώς και τις απαιτούμενες ενδεχόμενες μελέτες επαλήθευσης.

5.2.

Ο κανονισμός αναφοράς για τα εργαστηριακά πρότυπα είναι ο 2004/10/ΕΚ σύμφωνα με τα πρότυπα ορθής εργαστηριακής πρακτικής (Good Laboratory Practice-GLP) του ΟΟΣΑ (11). Ο κανονισμός και η λειτουργία των εργαστηρίων ασφάλειας των τροφίμων (12) θα πρέπει να συνοδεύονται από συστήματα ελέγχου της επεξεργασίας των δεδομένων, για να διασφαλίζεται ότι οι μελέτες ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.

5.3.

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι πρέπει να τηρηθεί η συμφωνία μεταξύ της EFSA και του Κοινού Κέντρου Ερευνών, ιδίως όσον αφορά τις κοινές δραστηριότητες για τα τρόφιμα και τις ζωοτροφές, τις εναλλακτικές μεθόδους για την προστασία των ζώων, τη συνδυασμένη έκθεση σε χημικές ουσίες και μείγματα και τη συλλογή βασικών δεδομένων για αξιολογήσεις κινδύνου. Ειδικότερα, η EFSA και το Κοινό Κέντρο Ερευνών (ΚΚΕρ) θα πρέπει να αναπτύξουν εναρμονισμένες επιστημονικές μεθοδολογίες ανάλυσης, οι οποίες να εγγυώνται την ποιότητα, τη διαφάνεια, τη συγκρισιμότητα, την ισότητα και την αποφυγή αποκλεισμών έναντι όλων των ενδιαφερομένων μερών.

Βρυξέλλες, 19 Σεπτεμβρίου 2018.

Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Luca JAHIER

(1) ΕΕ C 268 της 14.8.2015, σ. 1.

(2) Βλέπε http://ec.europa.eu/citizens-initiative/public/initiatives/successful/details/2017/000002

(3) Βλέπε Executive Summary of the Refit Evaluation of the General Food Law (Regulation (EC) No 178/2002){SWD(2018) 38 final}.

(4) Βλέπε SWD (2018) 37 final της 15.1.2018.

(5) ΕΕ C 268 της 14.8.2015, σ. 1.

(6) ΕΕ C 268 της 14.8.2015, σ. 1.

(7) Ό.π.

(8) ΕΕ C 129 της 11.4. 2018, σ. 18.

(9) Letter of the European Ombudsman