26.11.2014   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 424/9

Εισηγητής:

ο κ. Jacek KRAWCZYK

Συνεισηγητής:

ο κ. Sandy BOYLE

1.1

Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι μια επιτυχής Διατλαντική Εμπορική και Επενδυτική Εταιρική Σχέση (Translatlantic Trade and Investment Partnership — TTIP) θα μπορούσε να αποτελέσει σημαντικό παράγοντα δημιουργίας πραγματικής ανάπτυξης και αισιοδοξίας στην ΕΕ. Δεδομένης της εν γένει βραδείας ανάκαμψης από την οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, η επίτευξη μιας ισορροπημένης συμφωνίας θα μπορούσε να συντελέσει στην επαναφορά της ευρωπαϊκής οικονομίας σε τροχιά οικονομικής ανάπτυξης και δημιουργίας θέσεων εργασίας.

1.2

Η ΕΟΚΕ αναγνωρίζει τις σημαντικές ευκαιρίες που παρέχει μια ευρεία εμπορική συμφωνία μεταξύ της ΕΕ και των Ηνωμένων Πολιτειών, όχι μόνο για την επέκταση του εμπορίου και των επενδύσεων εκατέρωθεν του Ατλαντικού, αλλά και για τη δυνητική συμβολή της στην ανάπτυξη ενισχυμένων παγκόσμιων κανόνων και προτύπων που θα απέβαιναν προς όφελος του ίδιου του πολυμερούς συστήματος εμπορίου.

1.3

Η ΕΟΚΕ, λόγω του μαζικού και νόμιμου αιτήματος των ευρωπαίων πολιτών για πλήρη διαφάνεια των εμπορικών διαπραγματεύσεων, εφιστά την προσοχή του Συμβουλίου και της Επιτροπής στην ανάγκη συνεπούς και πιστής εφαρμογής του άρθρου 218 της ΣΛΕΕ και, ειδικότερα, της παραγράφου 10: «Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενημερώνεται αμέσως και πλήρως σε όλα τα στάδια της διαδικασίας».

1.4

Σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λισαβόνας, είναι απολύτως αναγκαίο να αναγνωρίσει η Επιτροπή τον θεσμικό ρόλο της ΕΟΚΕ καθ’ όλη τη διάρκεια της διαπραγματευτικής διαδικασίας για την TTIP. Η πλήρης διαφάνεια και η διαβούλευση με την ΕΟΚΕ και τους λοιπούς ενδιαφερόμενους φορείς της κοινωνίας των πολιτών είναι ζωτικής σημασίας προκειμένου να εξασφαλιστεί ευρεία δημόσια στήριξη για την επίτευξη συμφωνίας. Τα κείμενα πρέπει να κοινοποιούνται στους ενδιαφερόμενους φορείς όσο το δυνατόν νωρίτερα.

1.5

Τα οφέλη της TTIP κρίνεται σημαντικό να κατανεμηθούν ισότιμα μεταξύ της επιχειρηματικής κοινότητας, των εργαζομένων, των καταναλωτών και των πολιτών.

1.6

Καθώς οι διαπραγματεύσεις προχωρούν και τα πορίσματα των εκτιμήσεων επιπτώσεων καθίστανται γνωστά, οι στατιστικές προβολές και οι οικονομικές προβλέψεις πρέπει να επικαιροποιούνται και να παρακολουθούνται.

1.7

Σημαντικά οφέλη που αναμένεται να προκύψουν από την TTIP αφορούν τον κανονιστικό τομέα. Η ισχυρή δέσμευση που ανέλαβαν αμφότερα τα μέρη προκειμένου η TTIP να μην έχει ως αποτέλεσμα την υποβάθμιση των υφιστάμενων προτύπων είναι καίριας σημασίας. Η τήρηση της δέσμευσης αυτής θα είναι καθοριστική για την επίτευξη ευρείας δημόσιας και πολιτικής στήριξης. Η ΕΟΚΕ διατηρεί το δικαίωμα να κρίνει το τελικό αποτέλεσμα υπό το πρίσμα όλων αυτών των προβληματισμών.

1.8

Σε αντίθεση με σχεδόν κάθε άλλη διμερή εμπορική συμφωνία, οι δυνατότητες οικονομιών και τα δυνητικά οφέλη της TTIP αφορούν τους μη δασμολογικούς φραγμούς. Παρότι μόνο το 20 % περίπου των οικονομιών αναμένεται να προέλθει από τη μείωση των δασμών, υφίστανται δασμολογικές αιχμές σε ορισμένους βασικούς τομείς που πρέπει να τύχουν αντιμετώπισης. Στον τομέα της πρόσβασης στην αγορά η ύπαρξη αμοιβαιότητας κρίνεται σημαντική.

1.9

Ένα ισχυρό κεφάλαιο σχετικά με το εμπόριο και τη βιώσιμη ανάπτυξη είναι επίσης απαραίτητο και αποτελεί συνιστώσα που αναμένουν με αδημονία οι κοινωνίες των πολιτών εκατέρωθεν του Ατλαντικού.

1.10

Οι διατλαντικές επενδύσεις μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό κίνητρο για την επίτευξη οικονομικής ανάπτυξης. Η πρόταση να συμπεριληφθεί μια διαδικασία επίλυσης διαφορών μεταξύ επενδυτών και κράτους (Investor State Dispute Settlement-ISDS) έχει προκαλέσει έντονη ανησυχία στην κοινή γνώμη εκατέρωθεν του Ατλαντικού. Η Επιτροπή εγκαινίασε δημόσια διαβούλευση μέσω Διαδικτύου με θέμα την προστασία των επενδυτών και την επίλυση διαφορών μεταξύ επενδυτών και κράτους στο πλαίσιο της συμφωνίας TTIP και η διεξαγωγή διαφανούς και χωρίς αποκλεισμούς διαλόγου στο τέλος της εν λόγω διαδικασίας είναι ζωτικής σημασίας. Η ΕΟΚΕ μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη διευκόλυνση αυτού του διαλόγου.

1.11

Τεράστιο ενδιαφέρον για την TTIP έχει εκδηλωθεί από όλες τις συνιστώσες της κοινωνίας των πολιτών στην ΕΕ και τις ΗΠΑ. Η ΕΟΚΕ έχει ήδη αναπτύξει εξαιρετικές επαφές με επιχειρηματικές, συνδικαλιστικές, γεωργικές, καταναλωτικές και περιβαλλοντικές οργανώσεις των ΗΠΑ. Υπάρχει σαφής προθυμία να διατηρηθούν και να προαχθούν περαιτέρω οι επαφές αυτές και η ΕΟΚΕ βρίσκεται σε κατάλληλη θέση για να προωθήσει και να ενθαρρύνει τον εν εξελίξει διάλογο και τη συνεργασία.

1.12

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την εξασφάλιση πρόσβασης στα σχετικά έγγραφα σε τριμελή ομάδα παρακολούθησης της ΕΟΚΕ, σε ισότιμη βάση με τη συμβουλευτική ομάδα εμπειρογνωμόνων που συστάθηκε από την Επιτροπή. Η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι η πρόσβαση αυτή αποτελεί αναγνώριση της αποστολής της ως επίσημου συμβουλευτικού οργάνου, δυνάμει της Συνθήκης της Λισαβόνας.

1.13

Η TTIP θα πρέπει να αναγνωριστεί από την ΕΟΚΕ ως πάγια προτεραιότητα καθ’ όλη τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων και της εφαρμογής οποιασδήποτε ενδεχόμενης συμφωνίας. Η ΕΟΚΕ οφείλει να παρακολουθεί στενά όλες τις πτυχές των διαπραγματεύσεων για την TTIP. Κρίνεται δε σκόπιμο να υιοθετηθεί μια προσέγγιση βασισμένη σε συγκεκριμένα έργα και να εντοπιστούν οι πλέον πρόσφοροι τομείς για την ανάληψη μελλοντικών εργασιών, σε διαβούλευση τόσο με την κοινωνία των πολιτών της ΕΕ και των ΗΠΑ όσο και με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

1.14

Η προσέγγιση όσον αφορά την κανονιστική συνοχή θα πρέπει να είναι φιλόδοξη και διαφανής και να θέτει τις βέλτιστες πρακτικές ως βάση των διαπραγματεύσεων. Θεωρείται εξαιρετικά σημαντικό να γίνουν σεβαστές οι παρεχόμενες εγγυήσεις από αμφότερα τα μέρη προκειμένου να διασφαλιστεί ότι δεν θα επέλθει εξασθένηση των προτύπων.

1.15

Η συμφωνία θα πρέπει να περιλαμβάνει αποτελεσματικούς μηχανισμούς και συνεργασία στον κανονιστικό τομέα για τη διευκόλυνση της έγκαιρης διαβούλευσης σχετικά με νέους κανονισμούς που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τα συμφέροντα αμφότερων των μερών. Τούτο, ωστόσο, δεν πρέπει να θίγει το δικαίωμα της ΕΕ, των κρατών μελών της ή των ΗΠΑ να θεσπίζουν κανονιστικές ρυθμίσεις στο επίπεδο που κρίνουν ενδεδειγμένο για ζητήματα όπως η προστασία της υγείας, των καταναλωτών, της εργασίας και του περιβάλλοντος.

1.16

Αμφότερα τα μέρη θα πρέπει να τηρήσουν φιλόδοξη στάση όσον αφορά τους δασμούς και να επιδιώξουν ενεργά την εξάλειψη ή/και τη σταδιακή κατάργησή τους, συμπεριλαμβανομένων επίσης των δασμών σε ευαίσθητους τομείς, κατά τρόπο αμοιβαίως επωφελή.

1.17

Η συνέχιση της διεξαγωγής εμπορικών διαπραγματεύσεων σε διμερές επίπεδο δεν θα πρέπει να αποδυναμώσει τη δέσμευση της ΕΕ έναντι του ΠΟΕ για μια ισχυρή πολυμερή παγκόσμια συμφωνία.

1.18

Ένα στιβαρό και μεστό νοήματος κεφάλαιο για τη βιώσιμη ανάπτυξη πρέπει να αποτελέσει ουσιώδη συνιστώσα της συμφωνίας. Θεμελιώδη συστατικά στοιχεία του εν λόγω κεφαλαίου είναι τα ακόλουθα:

1.19

Η ΕΟΚΕ θα πρέπει να διευκολύνει τη διεξαγωγή διαλόγου σε ευρεία βάση σχετικά με το ζήτημα της επίλυσης διαφορών μεταξύ επενδυτών και κράτους μετά την ολοκλήρωση της διαβούλευσης της Επιτροπής με θέμα την προστασία των επενδυτών και την επίλυση διαφορών μεταξύ επενδυτών και κράτους στο πλαίσιο της συμφωνίας TTIP. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προκειμένου να συνδράμει στην επίτευξη του σκοπού αυτού, θα πρέπει να διευκρινίσει πώς θα αξιολογήσει και θα συνεκτιμήσει τα πορίσματα της διαβούλευσης και, συγχρόνως, να προβεί σε έναν προκαταρκτικό ορισμό εννοιών όπως «αβάσιμος» στη φράση «εξαλείφοντας τις αβάσιμες αξιώσεις» ή «για δημόσιο σκοπό» όσον αφορά τις εξαιρέσεις που προβλέπονται για την απαγόρευση των απαλλοτριώσεων.

1.20

Στο πλαίσιο των εν εξελίξει προβλεπόμενων εργασιών της σχετικά με την TTIP, η ΕΟΚΕ θα ήταν σκόπιμο να καταρτίσει γνωμοδότηση πρωτοβουλίας με θέμα τη διαδικασία επίλυσης διαφορών μεταξύ επενδυτών και κράτους (ISDS).

1.21

Η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ της ενσωμάτωσης ενός κεφαλαίου ειδικά για ζητήματα που αφορούν τις ΜΜΕ.

1.22

Η ιδιαιτερότητα των δημόσιων υπηρεσιών στην ΕΕ πρέπει να διατηρηθεί σύμφωνα με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

1.23

Η εξασφάλιση αξιόπιστου ενεργειακού εφοδιασμού και πρόσβασης σε στρατηγικής σημασίας πρώτες ύλες είναι θεμελιώδης. Η TTIP θα πρέπει επίσης να προάγει την ενεργειακή απόδοση και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, και να εξασφαλίζει το δικαίωμα αμφότερων των μερών να διατηρούν ή να θεσπίζουν πρότυπα και κανονισμούς στον εν λόγω τομέα, καταβάλλοντας ταυτόχρονα προσπάθειες για την επίτευξη όσο το δυνατόν μεγαλύτερης σύγκλισης των προτύπων που ισχύουν στην ΕΕ και τις ΗΠΑ.

1.24

Είναι ουσιώδες να υφίσταται ισότιμη πρόσβαση στις δημόσιες συμβάσεις σε αμφότερες τις πλευρές του Ατλαντικού. Καμία σχετική διάταξη δεν πρέπει να υπονομεύει την ικανότητα των κρατών μελών της ΕΕ, καθώς και των περιφερειακών και τοπικών αρχών, να ασκούν τις οικείες κοινωνικές και περιβαλλοντικές πολιτικές τους, οι οποίες έχουν συμφωνηθεί με δημοκρατικό τρόπο.

1.25

Αμφότερα τα συμβαλλόμενα μέρη θα πρέπει να αναγνωρίσουν ότι η προώθηση και η προστασία των συμφερόντων των καταναλωτών είναι ύψιστης σημασίας για την επίτευξη ευρείας δημόσιας στήριξης στο πλαίσιο οποιασδήποτε συμφωνίας.

1.26

Επιβάλλεται η συνεκτίμηση των κριτήριων της ΕΕ όσον αφορά τα γεωργικά προϊόντα και τα γεωργικά προϊόντα διατροφής, καθώς και η τήρηση της αρχή της προφύλαξης που κατοχυρώνεται στη Συνθήκη της Λισαβόνας.

1.27

Θα πρέπει να εξευρεθεί ένας πρακτικός τρόπος ώστε η TTIP να παρέχει ασφάλεια δικαίου στις επιχειρήσεις που σχετίζονται με τις γεωγραφικές ενδείξεις.

1.28

Η διοργάνωση ενημερωτικών συνεδριών για την κοινωνία των πολιτών μετά το πέρας κάθε γύρου διαπραγματεύσεων θα πρέπει να συνεχιστεί καθ’ όλη τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων και να διαρκέσει τουλάχιστον μέχρι το τελευταίο στάδιο των διαβουλεύσεων πριν από τη μονογράφηση της συμφωνίας. Οι εν λόγω ενημερωτικές συνεδρίες θα μπορούσαν να τύχουν πολύ μεγαλύτερης υποστήριξης εκ μέρους της κοινής γνώμης εάν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καθιστούσε σαφές, αφενός, ότι έχουν συμβουλευτικό χαρακτήρα και, αφετέρου, ότι οι απόψεις που εκφράζονται από τους ενδιαφερόμενους φορείς θα ληφθούν δεόντως υπόψη από τους αρμόδιους διαπραγματευτές.

1.29

Ένας ισχυρός κοινός μηχανισμός παρακολούθησης εκ μέρους της κοινωνίας των πολιτών πρέπει να αποτελεί ουσιώδη συνιστώσα οποιασδήποτε συμφωνίας. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, θα μπορέσει να επιβληθεί σε έκαστο συμβαλλόμενο μέρος η υποχρέωση να διενεργεί διαβουλεύσεις με εκπροσώπους της οικείας κοινωνίας των πολιτών μέσω ειδικής εσωτερικής συμβουλευτικής ομάδας (ΕΣΟ) που θα εξασφαλίζει την ισόρροπη εκπροσώπηση των οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών συμφερόντων. Από την πλευρά της ΕΕ, η ΕΟΚΕ θα πρέπει να αποτελέσει βασικό στοιχείο του μηχανισμού αυτού. Η ΕΣΟ θα πρέπει:

1.30

Είναι επίσης σημαντικό να προβλεφθεί η πραγματοποίηση συναντήσεων των εσωτερικών μηχανισμών παρακολούθησης αμφότερων των μερών, τουλάχιστον μία φορά ετησίως, ως οργάνου κοινής εκπροσώπησης επιφορτισμένου με την εξέταση της εφαρμογής του κεφαλαίου για τη βιώσιμη ανάπτυξη και τη διαβίβαση κοινών ανακοινώσεων και συστάσεων προς τα μέρη.

1.31

Ο Διατλαντικός Διάλογος για την Εργασία (ΔΔΕ) και ο Διατλαντικός Διάλογος για το Περιβάλλον (ΔΔΠ) που προβλέπονται από το Διατλαντικό Οικονομικό Συμβούλιο θα πρέπει πλέον να ενεργοποιηθούν. Πρόκειται για επανάληψη της έκκλησης που είχε απευθύνει η ΕΟΚΕ σε σχετική γνωμοδότησή της τον Μάρτιο του 2009 (1).

1.32

Η συγκρότηση ομάδας επαφής ΕΕ-ΗΠΑ θα πρέπει να αποτελέσει άμεση προτεραιότητα της ΕΟΚΕ.

2.1

Σε κοινή δήλωσή τους, επ’ ευκαιρία της έναρξης των συνομιλιών σχετικά με μια συνολική Διατλαντική Εμπορική και Επενδυτική Εταιρική Σχέση μεταξύ των ΗΠΑ και της ΕΕ, ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Jose Manuel Barroso, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Herman Van Rompuy και ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Barack Obama, τόνισαν ότι «μέσω των διαπραγματεύσεων αυτών, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση θα έχουν την ευκαιρία όχι μόνο να επεκτείνουν τις εμπορικές και επενδυτικές δραστηριότητές τους στον Ατλαντικό, αλλά και να συμβάλλουν στην ανάπτυξη παγκόσμιων κανόνων οι οποίοι μπορούν να ενισχύσουν το πολυμερές σύστημα εμπορίου».

2.2

Οι δηλώσεις αυτές εξαίρουν τη δυνατότητα της εν λόγω συμφωνίας να αποτελέσει πρότυπο σε ένα πολυμερές πλαίσιο. Προσφάτως η ΕΕ ξεκίνησε, και σε ορισμένες περιπτώσεις ολοκλήρωσε, διαπραγματεύσεις σχετικά με αρκετές διμερείς εμπορικές συμφωνίες. Παρότι οι συμφωνίες αυτές εμπεριέχουν ενδεχομένως αξιοσημείωτες δυνατότητες, η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει τη σαφή προτίμησή της σε μια ισχυρή πολυμερή συμφωνία κατόπιν διαπραγματεύσεων στο πλαίσιο του ΠΟΕ. Είναι σημαντικό η ΕΕ να συνεχίσει να κινείται προς αυτή την κατεύθυνση και να αξιοποιήσει τα μέτρια αποτελέσματα της Υπουργικής Διάσκεψης του 2013 στο Μπαλί.

3.1

Η βούληση που υπάρχει εκατέρωθεν του Ατλαντικού και σε αμφότερες τις πλευρές της πολιτικής διάρθρωσης των ΗΠΑ για επιτυχή έκβαση των διαπραγματεύσεων σχετικά με την TTIP είναι τεράστια. Επιδιωκόμενος στόχος θα πρέπει να είναι η ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων κατά τη διάρκεια της θητείας της τωρινής κυβέρνησης των ΗΠΑ.

3.2

Η ΕΟΚΕ επιβεβαιώνει τη δέσμευσή της για συνέχιση των συνομιλιών σε θετικό και εγκάρδιο κλίμα ενόψει της σταδιακής επίτευξης προόδου. Οι διαβεβαιώσεις αμφότερων των μερών ότι οι διαπραγματεύσεις δεν θα επιφέρουν εξασθένηση των προτύπων κρίνονται ενθαρρυντικές. Λόγω του εξαιρετικά ευαίσθητου χαρακτήρα του συγκεκριμένου ζητήματος και των επιτακτικών αιτημάτων για μεγαλύτερη διαφάνεια τα οποία διαβιβάστηκαν στην ΕΟΚΕ από την ευρεία βάση της κοινωνίας των πολιτών, η ΕΟΚΕ θα παρακολουθεί στενά τις διαπραγματεύσεις και προσβλέπει εν προκειμένω σε ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών.

3.3

Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι οποιαδήποτε τελική συμφωνία θα πρέπει να τυγχάνει σημαντικής στήριξης εκ μέρους των ευρωπαίων πολιτών που «εκπροσωπούνται άμεσα στο επίπεδο Ένωσης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο» (βλ. άρθρο 10 παράγραφος 2 της ΣΕΕ). Γι’ αυτό τον λόγο, η ΕΟΚΕ ζητεί από το Συμβούλιο και την Επιτροπή να εφαρμόσουν πιστά τις διαδικασίες που προβλέπονται στο άρθρο 218 της ΣΛΕΕ και ειδικότερα στην παράγραφο 10: «Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενημερώνεται αμέσως και πλήρως σε όλα τα στάδια της διαδικασίας».

3.4

Τα μέρη που συμμετέχουν στις διαπραγματεύσεις θα πρέπει να καταβάλουν σύντονες προσπάθειες προκειμένου να συμβουλεύονται και να ενημερώνουν ανά τακτά χρονικά διαστήματα την κοινωνία των πολιτών, καθ’ όλη τη διάρκεια της διαπραγματευτικής διαδικασίας. Η πλήρης διαφάνεια και η ταχύτερη δυνατή κοινοποίηση των κειμένων στους ενδιαφερόμενους φορείς είναι ζωτικής σημασίας, επειδή καθιστούν δυνατή την έγκαιρη διατύπωση εποικοδομητικών παρατηρήσεων σε ένα στάδιο που επιτρέπει τη συνεκτίμησή τους κατά τη διαδικασία των διαπραγματεύσεων· επιπλέον, αποτελούν συνιστώσες οι οποίες μπορούν να διευκολύνουν την ομαλή μετάβαση μετά τον διορισμό των μελών της νέας Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

3.5

Το κλίμα των διατλαντικών σχέσεων έχει διαταραχτεί εξαιτίας των αποκαλύψεων σχετικά με την κατασκοπευτική δραστηριότητα της Εθνικής Υπηρεσίας Ασφάλειας των ΗΠΑ (National Security Agency — NSA). Η Γερμανίδα Καγκελάριος Angela Merkel, συνδέοντας το ευαίσθητο ζήτημα της NSA με τις εν εξελίξει εμπορικές συνομιλίες, δήλωσε στο Γερμανικό Ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο (στις 18 Νοεμβρίου) τα εξής: «Είναι αναμφίβολο ότι η διατλαντική σχέση και, κατ’ επέκταση, οι διαπραγματεύσεις για μια συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών δοκιμάζονται επί του παρόντος από τις κατηγορίες που εξακολουθούν να υφίστανται κατά των ΗΠΑ. Οι κατηγορίες είναι σοβαρές. Απαιτείται να δοθούν εξηγήσεις και, πράγμα ακόμη σημαντικότερο για το μέλλον, να επιδιωχθεί η αποκατάσταση ενός κλίματος εμπιστοσύνης». Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέδωσε ψήφισμα (2), στο οποίο καθίσταται σαφές το ενδεχόμενο να μην υπάρξει συναίνεση του Κοινοβουλίου στην εμπορική συμφωνία ΕΕ-ΗΠΑ εάν δεν «διακοπούν πλήρως οι δραστηριότητες μαζικής παρακολούθησης» της Εθνικής Υπηρεσίας Ασφάλειας των ΗΠΑ. Η ΕΟΚΕ ευελπιστεί ότι τα προβλήματα στον εν λόγω τομέα θα επιλυθούν διά της διπλωματικής οδού και καλή τη πίστη.

3.6

Οι διαπραγματεύσεις για την TTIP θα αποτελέσουν δοκιμασία καθοριστικής σημασίας για την αναγκαία αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και είναι σημαντικό να υπενθυμιστεί η προηγούμενο θετικό πνεύμα το οποίο αντανακλά η ανακοίνωση που διαβιβάστηκε από το Εκτελεστικό Γραφείο του Προέδρου στον Πρόεδρο της Βουλής των Αντιπροσώπων (Μάρτιος 2013) για να δώσει το «τέμπο» των διαπραγματεύσεων: «Τα δυνητικά οφέλη δικαιολογούν πλήρως τις απαιτούμενες προσπάθειες». Στο ίδιο πνεύμα, η ΕΟΚΕ εκφράζει τους δικούς της προβληματισμούς.

4.1

Δικαίως εκφράζονται επιφυλάξεις σχετικά με τις προοπτικές επιτυχίας, ιδίως υπό το πρίσμα προηγούμενων εγχειρημάτων –και κυρίως της πρωτοβουλίας που έλαβε ο Sir Leon Brittan το 1998 και των πιο πρόσφατων Διατλαντικών Διαλόγων της δεκαετίας του 2000. Για να εξασφαλιστεί μια αμοιβαία επωφελής έκβαση χρειάζονται κοινές μελέτες για τη διεξοδικότερη διερεύνηση των προοπτικών που υφίστανται για αμφότερες τις πλευρές όσον αφορά τη δημιουργία θέσεων εργασίας, καθώς και τους τομείς στους οποίους ενδέχεται να σημειωθούν απώλειες θέσεων εργασίας. Ωστόσο, η οικονομική ανάπτυξη αποτελεί αναπόδραστο προαπαιτούμενο για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Τα πορίσματα της μελέτης που διενεργήθηκε το 2010 από την Copenhagen Economics σχετικά με τον αντίκτυπο των εξερχόμενων άμεσων ξένων επενδύσεων (ΑΞΕ) της ΕΕ –σύμφωνα με τα οποία δεν θα υπάρξουν μετρήσιμες αρνητικές επιπτώσεις στις θέσεις εργασίας– κρίνονται επίσης σημαντικά στην προκειμένη περίπτωση.

4.2

Η ΕΕ θα πρέπει να τηρήσει φιλόδοξη στάση με μέλημα την επιτυχή έκβαση των διαπραγματεύσεων για την TTIP. Στον τομέα της πρόσβασης στην αγορά η ύπαρξη αμοιβαιότητας κρίνεται σημαντική. Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες (3), συμπεριλαμβανομένης της εκτίμησης επιπτώσεων που διεξήγαγε η Επιτροπή, οφέλη θα προκύψουν μόνο από μια συνολική συμφωνία.

4.3

Οι διαπραγματεύσεις θα πρέπει να βασιστούν σε ήδη υπάρχουσες επιτυχίες. Υπολογίζεται ότι η σχέση ΕΕ/ΗΠΑ στηρίζει ήδη συνδυαστικά 13 εκατομμύρια θέσεις εργασίας, αντιστοιχεί σε επενδύσεις ανερχόμενες σε σχεδόν 3,9 τρισεκατομμύρια ευρώ και αντιπροσωπεύει το 45 % του παγκόσμιου ΑΕγχΠ.

4.4

Έχουν ήδη πραγματοποιηθεί ορισμένες εντατικές στατιστικές προβολές. Το Κέντρο Οικονομικών Ερευνών έχει ήδη προβλέψει ότι μια συνολική συμφωνία θα επιφέρει αύξηση του ΑΕγχΠ κατά 119 δισεκατομμύρια ευρώ στην ΕΕ και κατά 95 δισεκατομμύρια στις ΗΠΑ.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Business Coalition for Transatlantic Trade (Επιχειρηματική σύμπραξη για το διατλαντικό εμπόριο), η TTIP θα δημιουργήσει μισό εκατομμύριο υψηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας στην ΕΕ και τις ΗΠΑ.

4.5

Ωστόσο, υπάρχουν και λιγότερο αισιόδοξες προβλέψεις. Για παράδειγμα, το Κέντρο Έρευνας Οικονομικής Πολιτικής (Centre for Economic Policy Research — CEPR) εκτιμά ότι η πλειονότητα των θέσεων εργασίας που θα δημιουργηθούν θα αφορά τομείς χαμηλής εξειδίκευσης, ενώ αναμένεται αισθητή μείωση των θέσεων εργασίας υψηλής εξειδίκευσης στον τομέα της ηλεκτρονικής στην ΕΕ. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του CEPR, ποσοστό 0,2-0,5 % του εργατικού δυναμικού της ΕΕ θα χρειαστεί να αλλάξει εργασία λόγω της οικονομικής αναδιάρθρωσης που θα επιφέρει η TTIP. Είναι σημαντικό οι αλλαγές αυτές να αναγνωριστούν σε πρώιμο στάδιο και να ληφθούν κατάλληλα μέτρα στους τομείς και στα κράτη μέλη που θα επηρεαστούν από τις συγκεκριμένες αλλαγές προκειμένου να εντοπιστούν οι μεταβιβάσιμες δεξιότητες και να παρασχεθεί δυνατότητα επιμόρφωσης αυτού του εξειδικευμένου προσωπικού.

4.6

Είναι αναπόφευκτο ο αντίκτυπος μιας επιτυχούς TTIP να είναι άνισος, καθώς θα περιλαμβάνει εθνικές, περιφερειακές και τομεακές μεταβλητές. Συνεπώς, κατά την πορεία των διαπραγματεύσεων, οι στατιστικές προβολές χρειάζεται να παρακολουθούνται και να επικαιροποιούνται συνεχώς. Οι υποσχέσεις πρέπει να αντιπαραβάλλονται με τη διαμορφούμενη πραγματικότητα.

4.7

Η ΕΟΚΕ οφείλει να ενθαρρύνει απαραιτήτως τη διενέργεια των τυχόν αναγκαίων μελετών εκτίμησης επιπτώσεων και να ενημερώνεται διαρκώς σχετικά, ιδίως όσον αφορά τη δημιουργία θέσεων εργασίας, την εργασιακή κινητικότητα, την ποιότητα των θέσεων εργασίας και την εφαρμογή της τεχνολογίας.

4.8

Οι μελέτες αυτές αποτελούν ήδη τμήμα της ακολουθούμενης διαδικασίας στην ΕΕ (π.χ. η μελέτη εκτίμησης επιπτώσεων για τη βιωσιμότητα του εμπορίου η οποία διενεργείται επί του παρόντος από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (4)), αλλά είναι κεφαλαιώδους σημασίας οι μελέτες αυτές να είναι ευρείας βάσης, ανοικτές και διαφανείς και να συνεκτιμούν διαρκώς τις απόψεις της κοινωνίας των πολιτών. Η ΕΟΚΕ προτίθεται με τη σειρά της να προσφέρει τη δική της ουσιαστική και τακτική συμβολή στον εν λόγω τομέα. Η συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών θα πρέπει να είναι αδιάλειπτη και εποικοδομητική, με παράλληλη αναγνώριση του θεμελιώδους ρόλου της καθ’ όλη τη διάρκεια της συγκεκριμένης διαδικασίας. Η παρούσα γνωμοδότηση αποτελεί την αρχική συμβολή της ΕΟΚΕ επί του θέματος.

4.9

Η ΕΟΚΕ διατηρεί το δικαίωμα να κρίνει το τελικό αποτέλεσμα υπό το πρίσμα όλων αυτών των δεσμεύσεων.

5.1

Παρά τους σχετικά χαμηλούς δασμούς, εξακολουθούν να παρατηρούνται ορισμένες δασμολογικές αιχμές σε ευαίσθητα προϊόντα και στις δυο πλευρές του Ατλαντικού, όπως π.χ. στην περίπτωση του καπνού, των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων και των ειδών ένδυσης, της ζάχαρης, των υποδημάτων, των γαλακτοκομικών προϊόντων και ορισμένων λαχανικών. Επιπλέον, οι ΗΠΑ διατηρούν υψηλούς δασμούς στα παρασκευάσματα τροφίμων, στα παρασκευάσματα ιχθύων και κρέατος, καθώς και στα παρασκευάσματα δημητριακών, ζυμαρικών και σοκολάτας. Για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε αυτούς τους τομείς, η εξάλειψη των δασμών θα μπορούσε να αποτελέσει ιδιαίτερο κίνητρο ώστε να ασχοληθούν με εξαγωγικές δραστηριότητες.

5.2

Επιπλέον, το διατλαντικό εμπόριο χαρακτηρίζεται από σημαντικό αριθμό συναλλαγών μεταξύ επιχειρήσεων και συναλλαγών ενδιάμεσων αγαθών. Τα τελικά προϊόντα προκύπτουν συχνά από μια περίπλοκη αλυσίδα εφοδιασμού στην οποία ακόμα και οι χαμηλοί δασμοί μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων. Ως εκ τούτου, απαιτείται να εξαλειφθεί ο υψηλότερος δυνατός αριθμός δασμών ήδη από την πρώτη ημέρα έναρξης ισχύος της συμφωνίας. Για τους υπόλοιπους δασμούς, η μεταβατική περίοδος δεν θα πρέπει να υπερβεί τα 5 έτη.

6.1

Αναγνωρίζεται ευρέως τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην ΕΕ ότι οι σημαντικότερες δυνατότητες της TTIP αφορούν τον κανονιστικό τομέα. Η ΕΟΚΕ επικροτεί την ισχυρή δέσμευση που ανέλαβε ο επικεφαλής της διαπραγματευτικής ομάδας της ΕΕ Ignacio Garcia Bercero, δηλώνοντας ότι «στόχος των διαπραγματεύσεων αυτών δεν είναι — και επαναλαμβάνω: δεν είναι η αποδυνάμωση των προτύπων».

6.2

Το ζήτημα αυτό είναι θεμελιώδους σημασίας για την ΕΟΚΕ και ο λόγος για τον οποίο η ΕΟΚΕ δεν επισημαίνει στην παρούσα γνωμοδότηση ορισμένες από τις πολυάριθμες ανησυχίες που θα εκδηλώνονταν σε περίπτωση μη τήρησης της εν λόγω δέσμευσης στο ακέραιο, έγκειται τόσο στη συγκεκριμένη δήλωση όσο στο γεγονός ότι ο επικεφαλής της διαπραγματευτικής ομάδας των ΗΠΑ Dan Mullaney επανέλαβε επίσης ακριβώς το ίδιο κατά την ενημερωτική συνάντηση που πραγματοποιήθηκε με την κοινωνία των πολιτών τον Νοέμβριο του 2013.

6.3

Οι ΗΠΑ δεν συνιστούν απλώς τον σημαντικότερο εμπορικό εταίρο της ΕΕ, αλλά και έναν εταίρο με παρόμοια νοοτροπία, με τον οποίο μοιραζόμαστε πολλά ιδανικά και πολυάριθμες αξίες. Τα κοινά σημεία μεταξύ της ΕΕ και των ΗΠΑ υπερκαλύπτουν κατά πολύ τις μεταξύ μας διαφορές. Πρόκειται για σπάνια περίπτωση και για εξαιρετική βάση που ευνοεί την επίτευξη φιλόδοξου αποτελέσματος. Για να αξιοποιηθούν πλήρως οι συνολικές εξαγωγικές δυνατότητες, απαιτείται να επικεντρώσουμε τις προσπάθειές μας στην εξάλειψη και την επίλυση των μη δασμολογικών φραγμών κατά τρόπο αμοιβαίως επωφελή, διατηρώντας ταυτόχρονα το υφιστάμενο επίπεδο προστασίας των πολιτών, των καταναλωτών, της εργασίας και του περιβάλλοντος, καθώς και τα ισχύοντα πρότυπα. Η προσέγγιση αυτή θα πρέπει να αποτελέσει τη βάση για την ανάληψη περαιτέρω δράσης.

6.4

Ωστόσο, αποκλίνουσες προσεγγίσεις όσον αφορά τη θέσπιση κανόνων και προτύπων εξακολουθούν να υφίστανται και να χρήζουν πολύ ενδελεχέστερης εξέτασης σε αρκετούς τομείς, όπως τα χημικά και τα φαρμακευτικά προϊόντα, η γεωργία, τα μηχανοκίνητα οχήματα, τα καλλυντικά, η υφαντουργία-ένδυση και η ασφάλεια των τροφίμων. Θα πρέπει να καταστεί δυνατό να επιτευχθούν αμοιβαία οφέλη σε πολυάριθμους τομείς μέσω της μεγαλύτερης κανονιστικής συνοχής, της εναρμόνισης, της αμοιβαίας αναγνώρισης των δοκιμών και της αξιολόγησης της συμμόρφωσης, με σκοπό την επίτευξη παρόμοιων αποτελεσμάτων με παρόμοιες διαδικασίες. Κάθε ακολουθητέα οδός οφείλει ωστόσο να συμπλέει με τα διεθνή πρότυπα.

6.5

Με σκοπό τη διευκόλυνση του εμπορίου, ο εκσυγχρονισμός των διαδικασιών και η τελωνειακή συνεργασία θα πρέπει να έχουν ως αποτέλεσμα την απλούστευση και την εξάλειψη περιττών χρεώσεων και επιθεωρήσεων.

6.6

Ουσιώδες στοιχείο της στενότερης κανονιστικής συνεργασίας μεταξύ της ΕΕ και των ΗΠΑ θα πρέπει να είναι η προώθηση και η ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και η βελτίωση της ασφάλειας, της υγείας και της οικονομικής ευημερίας των λαών σε αμφότερες τις πλευρές του Ατλαντικού.

6.7

Το ίδιο επίπεδο φιλοδοξίας θα πρέπει να διέπει τις διαπραγματεύσεις σχετικά με τα τεχνικά εμπόδια στο εμπόριο (ΤΕΕ), όπου ένα κεφάλαιο «TΕΕ+» (TBT plus), με βασικό στόχο τη μη αποδυνάμωση των προτύπων, θα μπορούσε να αποτελέσει ένα από τα δυνητικά μέσα βελτίωσης της εμπιστοσύνης στα αντίστοιχα κανονιστικά μας συστήματα.

6.8

Κρίνεται σκόπιμο να συμπεριληφθούν αποτελεσματικοί μηχανισμοί για την αποτροπή της δημιουργίας νέων εμποδίων μέσω της έγκαιρης διαβούλευσης σχετικά με κανονισμούς που ενδέχεται να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στη βιομηχανία των ΗΠΑ ή της ΕΕ, υπό την προϋπόθεση να παρέχεται δυνατότητα συμμετοχής σε όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς. Το εν λόγω όργανο δεν πρέπει να θίγει το δικαίωμα θέσπισης προτύπων σύμφωνα με τα επίπεδα προστασίας της υγείας, των πολιτών, των καταναλωτών, της εργασίας και του περιβάλλοντος που θεωρούνται ενδεδειγμένα για λόγους δημοσίου συμφέροντος.

6.9

Έχει ιδιαίτερη σημασία, οι πρακτικές που ακολουθούνται για τη λήψη κανονιστικών αποφάσεων εκατέρωθεν του Ατλαντικού και η κανονιστική συνεργασία μεταξύ των ΗΠΑ και της ΕΕ να εδράζονται σε μια σειρά αρχών, όπως η διαφάνεια, η υποχρέωση λογοδοσίας και η χάραξη πολιτικής, βάσει ανοικτών και αμερόληπτων διαδικασιών και με τη συμμετοχή όλων των κοινωνικών ομάδων.

6.10

Οι διαφορές μεταξύ των μερών όσον αφορά τους κανόνες και τα πρότυπα θα μπορούσαν να μειωθούν σημαντικά στους μελλοντικούς κανονισμούς μέσω της διεξαγωγής έγκαιρου διαλόγου και διαβουλεύσεων σε ευρεία βάση, πράγμα που παρέχει τη δυνατότητα ελαχιστοποίησης των διαφορών και μείωσης του κόστους τόσο για τους παραγωγούς όσο και για τους καταναλωτές.

7.1

Η ΕΕ και οι ΗΠΑ διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη συζήτηση που αφορά τη βιώσιμη ανάπτυξη σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς και στη διεθνή συνεργασία για την επίτευξη των σχετικών στόχων. Ταυτόχρονα, είναι σημαντικό τόσο η ΕΕ όσο και οι ΗΠΑ να καταβάλουν προσπάθειες για την επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης στους τρεις πυλώνες στήριξής της (οικονομική μεγέθυνση, κοινωνική ανάπτυξη και περιβαλλοντική προστασία) προς όφελος της ευημερίας των ίδιων των λαών τους. Στο πλαίσιο αυτό, η TTIP –και, ιδίως, το τμήμα της που αφορά το εμπόριο και τη βιώσιμη ανάπτυξη– θα δώσει την ευκαιρία στην ΕΕ και στις ΗΠΑ να επαναλάβουν τη δέσμευσή τους για στήριξη της βιώσιμης ανάπτυξης μέσω των αντίστοιχων πολιτικών τους, καθώς και μέσω των ενισχυμένων εμπορικών και επενδυτικών ροών, του διαλόγου και της συνεργασίας εντός του πλαισίου που θα διαμορφώσει η μελλοντική συμφωνία.

7.2

Από τον Δεκέμβριο του 2009 και σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λισαβόνας (5), η ΕΕ επιδιώκει να συμπεριλαμβάνεται ένα κεφάλαιο σχετικά με το εμπόριο και τη βιώσιμη ανάπτυξη σε κάθε συμφωνία συναλλαγών που διαπραγματεύεται. Την πρακτική αυτή στηρίζουν ένθερμα τόσο η ΕΟΚΕ, όσο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

7.3

Είναι σημαντικό η νέα συμφωνία να επιβεβαιώνει το δικαίωμα των μερών να ρυθμίζουν κανονιστικά και να θεσπίζουν τις δικές τους προτεραιότητες, πολιτικές και νομοθεσίες στον τομέα της βιώσιμης ανάπτυξης, τηρώντας τις δεσμεύσεις τους έναντι των διεθνών προτύπων και συμφωνιών.

7.4

Η συχνά αναφερόμενη δέσμευση της Επιτροπής, σύμφωνα με την οποία δεν θα επέλθει εξασθένηση των προτύπων προστασίας της υγείας, της ασφάλειας, του περιβάλλοντος, της εργασίας και των καταναλωτών, απαιτείται να επικροτηθεί. Η ΕΟΚΕ θα πρέπει επίσης να παρακολουθεί τα τεκταινόμενα προκειμένου να διασφαλίσει ότι η δέσμευση αυτή δεν θα αναιρεθεί.

7.5

Κρίνεται σκόπιμο να επεκταθούμε επ’ αυτού παραθέτοντας τις κυριότερες ανησυχίες και προτείνοντας θετικά βήματα προόδου όσον αφορά, μεταξύ άλλων, κοινωνικά ζητήματα. Η TTIP πρέπει να αναγνωριστεί από την ΕΟΚΕ ως πάγια προτεραιότητα, καθ’ όλη τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων και της εφαρμογής της.

7.6

Τα μέρη θα πρέπει να επαναλάβουν τη δέσμευσή τους για αποτελεσματική εφαρμογή και επιβολή της νομοθεσίας τους στον τομέα της εργασίας και να επιβεβαιώσουν τις υποχρεώσεις τους που απορρέουν από τη συμμετοχή τους στη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (ΔΟΕ) με την ιδιότητα του μέλους, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που περιλαμβάνονται στη Διακήρυξη της ΔΟΕ του 1998 σχετικά με τις θεμελιώδεις αρχές και τα δικαιώματα στην εργασία, η οποία είναι δεσμευτική για όλα τα μέλη της ΔΟΕ. Οι οκτώ βασικές συμβάσεις της ΔΟΕ (όπως εγκρίθηκαν από την Υπουργική Διακήρυξη του ΠΟΕ στη Σιγκαπούρη το 1996) πρέπει να εξακολουθήσουν να αποτελούν την ελάχιστη βάση για τις κοινωνικές πτυχές οποιουδήποτε κεφαλαίου της TTIP με θέμα τη βιώσιμη ανάπτυξη, όπως συνέβη και σε όλες τις πρόσφατες συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών (ΣΕΣ) της ΕΕ (6).

7.7

Η ΕΕ πάντοτε προωθούσε την «κοινωνική ατζέντα» κατά την ολοκλήρωση της εσωτερικής της αγοράς και η ΕΟΚΕ αποτελεί πράγματι ζωντανό παράδειγμα της δέσμευσης της ΕΕ για διάλογο και συναίνεση. Σεβόμενη το κάπως διαφορετικό κοινωνικό μοντέλο των ΗΠΑ, η ΕΕ θα πρέπει, εντούτοις, να ενισχύσει και να προστατεύσει σθεναρά το δικό της μοντέλο που βασίζεται στην κοινωνική αλληλεγγύη.

7.8

Τα μέρη θα πρέπει να αναγνωρίσουν τη σημασία της παγκόσμιας περιβαλλοντικής διακυβέρνησης και των συναφών κανόνων για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προκλήσεων που εγείρουν κοινές ανησυχίες και, συγχρόνως, να επαναλάβουν τη δέσμευσή τους για αποτελεσματική εφαρμογή και επιβολή της νομοθεσίας τους στον τομέα του περιβάλλοντος. Επιπλέον, τα μέρη θα πρέπει να επιβεβαιώσουν τη δέσμευσή τους ότι θα συνεχίσουν να μεριμνούν για τη διασφάλιση και την προώθηση της διατήρησης, της βιώσιμης χρήσης και της διαχείρισης των φυσικών πόρων. Στο πλαίσιο αυτό, τα μέρη θα πρέπει να επαναλάβουν τη δέσμευσή τους έναντι των πολυμερών περιβαλλοντικών συμφωνιών (ΠΠΣ).

7.9

Η TTIP θα πρέπει επίσης να προσφέρει την ευκαιρία στην ΕΕ και στις ΗΠΑ να προωθήσουν περαιτέρω το εμπόριο και τις επενδύσεις που στηρίζουν τη βιώσιμη ανάπτυξη, για παράδειγμα με την ελευθέρωση του εμπορίου περιβαλλοντικών αγαθών και υπηρεσιών οικολογικών προϊόντων (σύμφωνα με την πρωτοβουλία που ανακοινώθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2014 στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός, στο οποίο συμμετέχουν αμφότερα τα μέρη), με την προαγωγή της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης κ. ά.

7.10

Σε σύγκριση με τις ΗΠΑ η ΕΕ δεν έχει έως σήμερα συμπεριλάβει τα εργασιακά και περιβαλλοντικά ζητήματα που καλύπτονται από το κεφάλαιο για τη βιώσιμη ανάπτυξη στη γενική διαδικασία επίλυσης διαφορών. Αντιθέτως, τα ζητήματα αυτά υπόκεινται σε διαδικασία διαβούλευσης η οποία δεν μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την επιβολή εμπορικών κυρώσεων. Το σκεπτικό στο οποίο βασίζεται αυτή η θέση είναι ασαφές και η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να το αποσαφηνίσει.

8.1

Έπειτα από την έναρξη ισχύος της Συνθήκης της Λισαβόνας, οι επενδύσεις εμπίπτουν πλέον στο πεδίο αρμοδιότητας της ΕΕ. Μια νέα συμφωνία θα αντικαταστήσει όλες τις υφιστάμενες επιμέρους διμερείς επενδυτικές συμφωνίες (ΔΕΣ) μεταξύ των ΗΠΑ και εννέα κρατών μελών.

8.2

Σε πολυμερές επίπεδο, η ΕΕ και οι ΗΠΑ είναι συμβαλλόμενα μέρη στη συμφωνία του ΠΟΕ για τα επενδυτικά μέτρα που σχετίζονται με το εμπόριο (Trade-Related Investment Measures-TRIMs). Ωστόσο, τούτο ισχύει μόνο για τα μέτρα αυτά που αφορούν το εμπόριο αγαθών και όχι το εμπόριο υπηρεσιών, ούτε άλλους βασικούς τομείς που αναπτύχθηκαν κατά την τελευταία εικοσαετία. Επιπλέον, η ΕΕ και οι ΗΠΑ κατέληξαν τον Απρίλιο του 2012 σε συμφωνία σχετικά με μια φιλόδοξη δέσμη επενδυτικών αρχών και κάλεσαν και άλλες χώρες να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους.

8.3

Το ζήτημα της ενσωμάτωσης στη συμφωνία ενός μηχανισμού επίλυσης διαφορών μεταξύ επενδυτών και κράτους (ISDS) έχει προκαλέσει ζωηρό ενδιαφέρον και έντονη ανησυχία στην κοινή γνώμη σε αμφότερες τις πλευρές του Ατλαντικού. Επικροτούμε την αναγνώριση εκ μέρους της Επιτροπής της βαθιάς ανησυχίας της κοινής γνώμης έναντι της πρακτικής της επιθετικής αντιδικίας (7), καθώς και την απόφαση της Επιτροπής να διεξαγάγει χωριστή δημόσια διαβούλευση σχετικά με την προστασία των επενδύσεων και τον μηχανισμό ISDS, λόγω της εκδήλωσης τεράστιου ενδιαφέροντος από την πλευρά της κοινής γνώμης. Η διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης που ξεκίνησε στις 27 Μαρτίου 2014 συνιστά ικανοποιητικό παράδειγμα ενθάρρυνσης της συμμετοχής της κοινωνίας των πολιτών στις διαπραγματεύσεις.

8.4

Η ΕΟΚΕ θεωρεί κεφαλαιώδες οι προτεινόμενες διατάξεις σχετικά με τον μηχανισμό ISDS στο πλαίσιο της συμφωνίας TTIP να μην παρεμποδίζει την ικανότητα των κρατών μελών της ΕΕ να θεσπίζουν κανόνες προς το δημόσιο συμφέρον. Η ΕΟΚΕ σημειώνει τις προσπάθειες για βελτίωση της διαφάνειας και προτίθεται να καταρτίσει γνωμοδότηση πρωτοβουλίας με θέμα τον μηχανισμό ISDS.

8.5

Στο σημείο 8 του ενημερωτικού δελτίου που εξέδωσε στις 3 Οκτωβρίου 2013, η Επιτροπή εκθέτει τις προτάσεις της για την εξάλειψη δυνητικών καταχρήσεων στο πλαίσιο των διαδικασιών ISDS. Ένα τέτοιο σχέδιο πρέπει «να περιλαμβάνει διατάξεις για την αποτροπή αβάσιμων αξιώσεων». Ωστόσο, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι εξακολουθεί να υπάρχει έλλειψη σαφήνειας όσον αφορά τον ορισμό αρκετών εννοιών, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται οι «αβάσιμες αξιώσεις» και ο «δημόσιος σκοπός». Είναι επιτακτικά αναγκαία η καθιέρωση ενός κατάλληλου ορισμού της έννοιας αυτής.

8.6

Η ΕΟΚΕ κρίνει σημαντικό η διαπραγματευτική θέση της ΕΕ να προβλέπει αρκετούς όρους για την ενσωμάτωση του μηχανισμού ISDS στη συμφωνία, ένας εκ των οποίων θα πρέπει να είναι ότι οι αντίστοιχες διατάξεις της συμφωνίας οφείλουν να επιτρέπουν στα κράτη μέλη να επιδιώκουν θεμιτούς στόχους δημόσιας πολιτικής, όπως κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς στόχους, στόχους ασφάλειας, προστασίας των καταναλωτών, σταθερότητας του χρηματοπιστωτικού συστήματος, δημόσιας υγείας και ασφάλειας κατά τρόπο που να μην εισάγει διακρίσεις. Είναι ζωτικής σημασίας να αποτελέσει η δήλωση αυτή καθοδηγητική αρχή των διαπραγματευτών της ΕΕ και να αναφερθεί ρητά στη συμφωνία.

9.1

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι ΜΜΕ και οι νεοσύστατες επιχειρήσεις συνιστούν αξιοσημείωτες κινητήριες δυνάμεις της οικονομικής ανάπτυξης και της δημιουργίας θέσεων εργασίας. Περισσότερες από 20 εκατομμύρια επιχειρήσεις στην ΕΕ και 28 εκατομμύρια στις ΗΠΑ είναι ΜΜΕ. Και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, οι ΜΜΕ αποτελούν σημαντική πηγή καινοτομίας, νέων προϊόντων και νέων υπηρεσιών και επωφελούνται ήδη από το διατλαντικό εμπόριο.

9.2

Η TTIP θα έχει ιδιαίτερη αξία για τις ΜΜΕ, δεδομένου ότι οι εμπορικοί φραγμοί τείνουν να επιβαρύνουν δυσανάλογα τις μικρότερες εταιρείες, οι οποίες διαθέτουν λιγότερους πόρους από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις για την υπερπήδησή τους. Τα πιθανά οφέλη των ΜΜΕ από την TTIP αφορούν τους δασμούς, τα κανονιστικά ζητήματα και τους μη δασμολογικούς φραγμούς, τις υπηρεσίες, το ηλεκτρονικό εμπόριο, τις δημόσιες συμβάσεις, τις τελωνειακές και εμπορικές διευκολύνσεις και τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας.

9.3

Η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ της ενσωμάτωσης στην TTIP ενός κεφαλαίου ειδικά αφιερωμένου σε ζητήματα που αφορούν τις ΜΜΕ. Ένα τέτοιο κεφάλαιο θα μπορούσε να θεσπίζει μηχανισμούς συνεργασίας των δύο πλευρών για τη διευκόλυνση της συμμετοχής των ΜΜΕ στο διατλαντικό εμπόριο. Οι σχετικές διατάξεις θα μπορούσαν επίσης να προβλέπουν τη σύσταση επιτροπής για τις ΜΜΕ, επιφορτισμένης με την πραγματοποίηση επαφών με τους κύκλους των μικρών επιχειρήσεων και την ανάπτυξη διαδικτυακής πληροφόρησης και άλλων μέσων με σκοπό την αρωγή των ΜΜΕ για την κατανόηση των διατάξεων της συμφωνίας και του τρόπου με τον οποίο μπορούν να ωφεληθούν από αυτή.

10.1

Η εμπιστοσύνη των καταναλωτών έχει καθοριστική σημασία για την επιτυχία της TTIP. Στο πλαίσιο της εν λόγω συμφωνίας, οι καταναλωτικές δαπάνες θα έχουν θετικές δευτερογενείς επιπτώσεις στην οικονομική ανάπτυξη και στη δημιουργία θέσεων εργασίας. Είναι, ως εκ τούτου, ουσιώδες να παρασχεθούν στους καταναλωτές οι εγγυήσεις που τους χρειάζονται για την απόκτηση εμπιστοσύνης στη διατλαντική αγορά. Η σαφής δήλωση ότι δεν επέλθει εξασθένηση των υφιστάμενων προτύπων είναι μια σημαντική αρχή. Η πρόκληση έγκειται στη μετατροπή της δέσμευσης αυτής σε πραγματικότητα, στη διαμόρφωση ενός σαφούς νομικού πλαισίου προς αποφυγή αυτής της εξασθένησης, καθώς και στη —μεταξύ άλλων πρωτοβουλιών— δέουσα και έγκαιρη ενημέρωση της κοινωνίας των πολιτών για διαδικαστικά ζητήματα κανονιστικής σύγκλισης. Κρίνεται επίσης σκόπιμο να συμπεριληφθούν διατάξεις για την κατοχύρωση του δικαιώματος των πολιτών να ζητούν την τήρηση των εν λόγω διατάξεων σε περίπτωση παραβίασής τους.

10.2

Εκφράζονται ανησυχίες μήπως το άνοιγμα το συνόρων και η εξάλειψη των εμπορικών φραγμών ευνοήσουν την περαιτέρω εξάπλωση και τον μεγαλύτερο αντίκτυπο των μολυσμένων τροφίμων. Η TTIP αποτελεί μια εξαιρετική ευκαιρία για την ανάπτυξη ενός συστήματος ενιαίας προειδοποίησης που θα καλύπτει τόσο την ΕΕ όσο και τις ΗΠΑ. Στόχος θα είναι η βελτίωση της προστασίας των καταναλωτών και η ελαχιστοποίηση των αρνητικών επιπτώσεων στο εμπόριο σε περίπτωση εκδήλωσης τέτοιων φαινομένων.

10.3

Η ιχνηλασιμότητα των συστατικών των τροφίμων και των παραγώγων τους είναι σημαντική για τη διασφάλιση της ασφάλειας, της ποιότητας και της ενημερωμένης επιλογής των καταναλωτών. Η TTIP συνιστά ευκαιρία για την ΕΕ και τις ΗΠΑ προκειμένου να κατανοήσουν καλύτερα την πολυσύνθετη μορφή των παγκόσμιων αλυσίδων και των δικτύων εφοδιασμού τροφίμων και να αναπτύξουν ισχυρές, συμβατές και διαλειτουργικές προσεγγίσεις για τη διασφάλιση της ιχνηλασιμότητας και της γνησιότητας των τροφίμων, συμπεριλαμβανομένων συστημάτων ταυτοποίησης των ζώων.

10.4

Κρίνεται σκόπιμο να θεσπιστούν συστήματα υποχρεωτικής υποβολής αναφορών και ανταλλαγής πληροφοριών σχετικά με νέα προϊόντα προκειμένου να παρακολουθείται η εισαγωγή στην αγορά βιομηχανικών νανοϋλικών, τα οποία θα πρέπει να αποτελούν αντικείμενο ενδελεχούς απογραφής υπό δημόσιο έλεγχο.

11.1

Σύμφωνα με πολλά στατιστικά δεδομένα, η αύξηση του εμπορίου και των επενδύσεων στον τομέα των υπηρεσιών θα μπορούσε να αποτελέσει μία από τις σημαντικότερες ευκαιρίες οικονομικής ανάπτυξης. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να συμπεριληφθεί στη διαδικασία διαπραγμάτευσης η ανάληψη ουσιαστικών δεσμεύσεων σχετικά με τις υπηρεσίες (συμπεριλαμβανομένων των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών) από αμφότερες τις πλευρές. Η βελτίωση της πρόσβασης στην αγορά θεωρείται προτεραιότητα για τις επιχειρήσεις της ΕΕ.

11.2

Στις διαπραγματεύσεις απαιτείται να ληφθεί δεόντως υπόψη η ιδιαιτερότητα των δημόσιων υπηρεσιών στην ΕΕ, η οποία πρέπει να διαφυλαχθεί σύμφωνα με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

11.3

Η κανονιστική συνεργασία θα πρέπει να καλύπτει επίσης τις υπηρεσίες και να προβλέπει τη βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ των ρυθμιστικών αρχών, τη αύξηση της διαφάνειας και την εξάλειψη περιττών και επαχθών απαιτήσεων.

12.1

Η συμφωνία θα πρέπει να είναι φιλόδοξη όσον αφορά υγειονομικά και φυτοϋγειονομικά θέματα (ΥΦΥ), για τα οποία οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να επιδιώξουν τη διαπραγμάτευση ενός φιλόδοξου κεφαλαίου «ΥΦΥ+» (SPS-plus).

12.2

Οι μέθοδοι παραγωγής γεωργικών προϊόντων και γεωργικών προϊόντων διατροφής εξελίσσονται υπό τελείως διαφορετικές συνθήκες στις ΗΠΑ και στην ΕΕ (π.χ. απαιτήσεις καλής διαβίωσης των ζώων, κανονισμοί για την ασφάλεια των τροφίμων, χρήση προϊόντων για την προστασία των καλλιεργειών). Στις ΗΠΑ, η διάθεση ή μη στην αγορά ενός προϊόντος στηρίζεται αποκλειστικά σε επιστημονικά κριτήρια, ενώ στην Ευρώπη τέτοιου είδους αποφάσεις διέπονται από την «αρχή της προφύλαξης». Οι αποκλίνουσες αυτές προσεγγίσεις απαιτείται να συνεκτιμηθούν κατά τις διαπραγματεύσεις.

12.3

Η προαναφερθείσα δέσμευση της Επιτροπής περί μη αποδυνάμωσης των ευρωπαϊκών προτύπων, ιδίως όσον αφορά την προστασία των καταναλωτών, απαιτεί ιδιαίτερη επαγρύπνηση σε θέματα σχετικά με την ασφάλεια των τροφίμων (γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί, κρέας με ορμόνες, χημικός καθαρισμός τροφίμων κτλ.), προκειμένου να τηρείται πάντοτε η αρχή της προφύλαξης (η οποία κατοχυρώνεται στη Συνθήκη της Λισαβόνας). Η μέριμνα για αύξηση της συμβατότητας των ρυθμιστικών συστημάτων της ΕΕ και των ΗΠΑ θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει τη διατήρηση του υψηλού επιπέδου ασφαλείας των προτύπων εκατέρωθεν του Ατλαντικού.

13.1

Οι δημόσιες συμβάσεις αποτελούν ένα ιδιαιτέρως ευαίσθητο ζήτημα στο οποίο, ωστόσο, η ΕΕ θα πρέπει να ακολουθήσει μια πιο επιθετική προσέγγιση καθώς οι επιχειρήσεις των ΗΠΑ επωφελούνται επί του παρόντος περισσότερο από τον ανοικτό χαρακτήρα της αγοράς της ΕΕ απ’ ό,τι το αντίστροφο. Είναι ουσιώδες οποιαδήποτε συμφωνία να εξασφαλίζει ισότιμη πρόσβαση στις δημόσιες συμβάσεις εκατέρωθεν του Ατλαντικού.

13.2

Οι διαπραγματευτές οφείλουν να διασφαλίσουν ότι το δικαίωμα των κρατών μελών της ΕΕ, καθώς και των περιφερειακών και τοπικών αρχών, να ασκούν τις οικείες κοινωνικές και περιβαλλοντικές πολιτικές τους, οι οποίες έχουν συμφωνηθεί με δημοκρατικό τρόπο, δεν θα υπονομευθεί.

15.1

Η εξασφάλιση αξιόπιστου ενεργειακού εφοδιασμού και πρόσβασης σε στρατηγικής σημασίας πρώτες ύλες είναι ζωτικής σημασίας. Στο πλαίσιο της TTIP θα πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο θέσπισης διατάξεων για την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού και των στρατηγικής σημασίας πρώτων υλών εστιασμένων στον εντοπισμό υφιστάμενων και μελλοντικών σημείων συμφόρησης στην αλυσίδα εφοδιασμού και στις υποδομές που ενδέχεται να επηρεάσουν το εμπόριο στον τομέα της ενέργειας, καθώς και μηχανισμών διαχείρισης κρίσεων και αντιμετώπισης δυνητικών διακοπών του εφοδιασμού.

15.2

Η ενεργειακή απόδοση και η προαγωγή της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές αποτελούν θεμελιώδη συνιστώσα της ενεργειακής πολιτικής της ΕΕ και των ΗΠΑ. Η TTIP θα πρέπει να προάγει τους στόχους αυτούς και να εξασφαλίζει το δικαίωμα εκάστου μέρους να διατηρεί ή να θεσπίζει πρότυπα και κανονισμούς όσον αφορά π.χ. τις ενεργειακές επιδόσεις των προϊόντων, των συσκευών και των διαδικασιών, καταβάλλοντας παράλληλα προσπάθειες για την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη σύγκλιση των προτύπων που ισχύουν στην ΕΕ και τις ΗΠΑ.

17.1

Η ΕΟΚΕ επικροτεί και θεωρεί εξαιρετικά πολύτιμη την καθιερωμένη πλέον διαδικασία διοργάνωσης ενημερωτικών συνεδριών έπειτα από κάθε γύρο διαπραγματεύσεων για την πλήρη ενημέρωση της κοινωνίας των πολιτών. Η συνέχιση της διαβούλευσης με όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς και η αναγνώριση της ΕΟΚΕ ως καθοριστικής συνιστώσας της εν λόγω διαδικασίας είναι ζωτικής σημασίας. Ωστόσο, εκφράζονται ανησυχίες μεταξύ της κοινωνίας των πολιτών για τον άνευ λόγου εμπιστευτικό χαρακτήρα των κειμένων των διαπραγματεύσεων που παρεμποδίζει τη διαδικασία ενημέρωσης, πράγμα το οποίο θα μπορούσε να υπονομεύσει σοβαρά την εμπιστοσύνη και τη στήριξη των πολιτών σε οποιαδήποτε υπό διαπραγμάτευση συμφωνία TTIP.

17.2

Το Διατλαντικό Οικονομικό Συμβούλιο, καθώς και οι ελλείψεις και οι ανομοιογένειες μεταξύ των 5 Διατλαντικών Διαλόγων (Επιχειρήσεις, Καταναλωτές, Νομοθέτες, Εργασία και Περιβάλλον) επισημάνθηκαν δεόντως στη γνωμοδότηση που εξέδωσε η ΕΟΚΕ τον Μάρτιο του 2009 (8). Όπως κατέδειξε ο Διατλαντικός Διάλογος Επιχειρήσεων και Καταναλωτών, τα όργανα αυτά –εφόσον συσταθούν και τεθούν σε λειτουργία σωστά– έχουν τη δυνατότητα να συνεισφέρουν σημαντικά στη διαπραγματευτική διαδικασία. Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει, ως εκ τούτου, την έκκλησή της σχετικά με την ενεργοποίηση του Διατλαντικού Διαλόγου για την Εργασία (ΔΔΕ) και του Διατλαντικού Διαλόγου για το Περιβάλλον (ΔΔΠ).

17.3

Όπως επισημάνθηκε ανωτέρω, η TTIP δημιουργεί συγχρόνως φόβους και υποσχέσεις, ο δε ρόλος της κοινωνίας των πολιτών θα έχει καθοριστική σημασία για την τελική έγκριση, ή μη, των αποτελεσμάτων των διαπραγματεύσεων.

Σε όλες τις νέες διμερείς εμπορικές συμφωνίες που συνήψε η ΕΕ περιλαμβάνονται ειδικές διατάξεις για την καθιέρωση μηχανισμού παρακολούθησης από την κοινωνία των πολιτών.

17.4

Ο καθένας από τους μηχανισμούς αυτούς θα διαθέτει τα δικά του ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, ανάλογα με τις εκάστοτε επικρατούσες συνθήκες. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ εμμένει στην άποψη ότι ένας τέτοιος μηχανισμός θα πρέπει να δημιουργηθεί το συντομότερο δυνατόν ειδικά για την TTIP, κατόπιν προγενέστερης διαβούλευσης με την ΕΟΚΕ σχετικά με τη μορφή του.

18.1

Είναι απολύτως αναγκαίο να αναγνωριστεί ο θεσμικός ρόλος της ΕΟΚΕ κατά τη συνολική διαδικασία των διαπραγματεύσεων για την TTIP και να συνεχιστεί η διεξαγωγή τακτικού διαλόγου μεταξύ της ΕΟΚΕ, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου καθ’ όλη τη διάρκεια της διαπραγματευτικής διαδικασίας.

18.2

Η Συνθήκη της Λισαβόνας επαναβεβαιώνει τον ρόλο της ΕΟΚΕ ως γέφυρας μεταξύ της κοινωνίας των πολιτών και των υπολοίπων οργάνων της ΕΕ, πράγμα το οποίο αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της στενής συνεργασίας μεταξύ της ΕΟΚΕ και της Επιτροπής. Λαμβανομένης υπόψη της δυνητικής σημασίας της TTIP, είναι μείζονος σημασίας:

18.3

Παρότι στις ΗΠΑ δεν υφίσταται δομή αντίστοιχη της ΕΟΚΕ, η αποστολή που πραγματοποίησε η ΕΟΚΕ στην Ουάσινγκτον τον Φεβρουάριο του 2014 κατέδειξε ότι υφίσταται μια ώριμη οργανωμένη δομή της κοινωνίας των πολιτών στις ΗΠΑ, η οποία συμπληρώνει τη διάθρωση των τριών Ομάδων της ΕΟΚΕ. Η TTIP παρέχει ως εκ τούτου μια εξαιρετική ευκαιρία στην ΕΟΚΕ προκειμένου να προωθήσει την ήδη παγιωμένη πολιτική της για την ανάπτυξη διατλαντικών σχέσεων με την κοινωνία των πολιτών. Προς τον σκοπό αυτό, προτείνεται η συγκρότηση ομάδας επαφής ΕΕ-ΗΠΑ ως ζήτημα άμεσης προτεραιότητας.

18.4

Η παρούσα γνωμοδότηση αποτελεί την αρχή και όχι το τέλος της συμμετοχής της ΕΟΚΕ στη διαδικασία για την TTIP. Συνιστάται να καθιερωθεί ένα συνεχές σχέδιο για τη συμμετοχή της ΕΟΚΕ στην παρακολούθηση της διαπραγματευτικής διαδικασίας της TTIP εξ ονόματος της κοινωνίας των πολιτών. Το σχέδιο αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει π.χ. πρόσθετες γνωμοδοτήσεις, δημόσιες ακροάσεις, σεμινάρια, διασκέψεις κτλ. σχετικά με θέματα όπως η βιώσιμη ανάπτυξη, οι ΜΜΕ, η ISDS και οι δημόσιες συμβάσεις, καθώς και εξειδικευμένες τομεακές αναλύσεις.