16.7.2014   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 226/17

1.1.1

Τα αλληλασφαλιστικά ταμεία αποτελούν στοιχείο του ευρωπαϊκού κοινωνικοοικονομικού προτύπου, όπως ακριβώς οι συνεταιρισμοί, τα ιδρύματα και οι ενώσεις. Η ποικιλία των ειδών επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένων των επιχειρήσεων της κοινωνικής οικονομίας, ανεξάρτητα από τον νομικό προσδιορισμό της επιχείρησης σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία του εκάστοτε κράτους, συνιστά επίσης ουσιώδη παράμετρο της ενιαίας αγοράς της Ευρωπαϊκής Ένωσης από άποψη προώθησης, επένδυσης και ανάπτυξης του ευρωπαϊκού επιχειρηματικού πλουραλισμού.

1.1.2

Τα αλληλασφαλιστικά ταμεία δικαιούνται ένα ευρωπαϊκό καθεστώς, προκειμένου να ανταποκριθούν στις ανάγκες κάλυψης κινδύνων, ειδικότερα δε στην κοινωνική προστασία και την προστασία της υγείας των εργαζομένων, των επιχειρήσεων και των πολιτών.

1.1.3

Τα αλληλασφαλιστικά ταμεία αρνούνται να αποδεχθούν τον μονόδρομο της κατάργησης της αλληλοβοήθειας και η ΕΟΚΕ, από την πλευρά της, επιθυμεί να εξάρει την αξία που έχει η ποικιλία των μορφών επιχειρηματικότητας, συμπεριλαμβανομένων των φορέων της κοινωνικής οικονομίας, για τη διαφύλαξη της ευρωπαϊκής οικονομικής και κοινωνικής κληρονομιάς. Εντούτοις, οι εκστρατείες ενημέρωσης είναι μεν χρήσιμες, δεν μπορούν όμως να υποκαταστήσουν το αναγκαίο νομικό πλαίσιο.

1.1.4

Στην Ευρώπη υπάρχει μεγάλη ποικιλία αλληλασφαλιστικών ταμείων (έχουν καταγραφεί περίπου 40 διαφορετικές μορφές)· πέρα από την πολυμορφία τους, όμως, το 95 % εξ αυτών συμμερίζονται τις ίδιες αρχές διαχείρισης.

1.2.1

Η ΕΟΚΕ, πιστή στις δεσμεύσεις που ανέλαβε κατά την εκδήλωση στο Στρασβούργο σχετικά με την κοινωνική επιχειρηματικότητα, ζητά από την Επιτροπή να υποβάλει χωρίς καθυστέρηση τη νομοθετική πρόταση σχετικά με το σχέδιο κανονισμού για το καθεστώς ευρωπαϊκού αλληλασφαλιστικού ταμείου.

1.2.2

Η ΕΟΚΕ επιθυμεί να αναγνωριστεί το αλληλασφαλιστικό πρότυπο με βάση ένα συνεκτικό νομικό καθεστώς ευρωπαϊκού επιπέδου, ανάλογο με την οικονομική του βαρύτητα και τον κοινωνικό του ρόλο.

1.2.3

Η ΕΟΚΕ συνιστά το καθεστώς αυτό να αφορά τον τρόπο διαχείρισης και όχι τις δραστηριότητες, ώστε να μπορούν να διαφυλαχθούν τα διακριτικά γνωρίσματα των αλληλασφαλιστικών ταμείων.

1.2.4

Η ΕΟΚΕ συνιστά το καθεστώς αυτό να είναι προαιρετικό και να μην αποβλέπει στην εναρμόνιση των εθνικών νομοθεσιών.

1.2.5

Η ΕΟΚΕ ζητά να δημοσιοποιηθεί συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα της διαδικασίας υποβολής και υιοθέτησης του σχεδίου καθεστώτος ευρωπαϊκού αλληλασφαλιστικού ταμείου.

2.1

Στόχος της παρούσας γνωμοδότησης είναι η επίσπευση της υποβολής από την Επιτροπή πρότασης κανονισμού σχετικά με το «καθεστώς ευρωπαϊκού αλληλασφαλιστικού ταμείου».

2.2

Η άποψη της ευρωπαϊκής κοινωνίας πολιτών και των ενδιαφερομένων μερών είναι ότι χωρίς κατάλληλη νομική βάση η δραστηριότητα των αλληλασφαλιστικών ταμείων σε ευρωπαϊκή κλίμακα θα αποθαρρυνθεί εκ των πραγμάτων. Κάτι τέτοιο θα είχε σοβαρές επιπτώσεις: σε κοινωνικό επίπεδο, σε μια συγκυρία εξασθένισης της δημόσιας παρέμβασης· σε επίπεδο υγείας (υπονόμευση της ισότητας όσον αφορά την πρόσβαση των Ευρωπαίων πολιτών στην περίθαλψη)· σε επίπεδο απασχόλησης (απώλεια δυνατοτήτων απασχόλησης, συμπεριλαμβανομένης της ειδικευμένης απασχόλησης)· τέλος, στο επίπεδο της ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής στην Ευρώπη και της διαδικασίας της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

2.3.1

Η ιδέα ενός καθεστώτος ευρωπαϊκού αλληλασφαλιστικού ταμείου έχει μακρά ιστορία, που χρονολογείται από το 1993 και τις ευρωπαϊκές οδηγίες περί ασφάλισης. Στο πλαίσιο αυτό, τα αλληλασφαλιστικά ταμεία ζήτησαν να αναγνωριστεί βάσει ευρωπαϊκού καθεστώτος η πρωτότυπη μορφή οργάνωσής τους ως προσωπικών εταιριών.

2.3.2

Ένα πρώτο σχέδιο κανονισμού απεσύρθη το 2006. Η Επιτροπή, παρότι σε ανακοίνωσή της του 2003 —σχετικά με το εταιρικό δίκαιο— είχε δεσμευθεί να εισάγει νέες ευρωπαϊκές νομικές μορφές επιχειρήσεων, ειδικότερα δε για τα αλληλασφαλιστικά ταμεία, δέσμευση την οποία επανέλαβε και στο σχέδιο δράσης του 2006 για τον εκσυγχρονισμό του εταιρικού δικαίου και της εταιρικής διακυβέρνησης, ωστόσο απέσυρε το σχέδιο καθεστώτος ευρωπαϊκού ταμείου αλληλασφάλισης από το πρόγραμμα εργασιών της το 2006.

2.3.3

Το 2007, οι ευρωπαϊκές αλληλασφαλιστικές ενώσεις προώθησαν νέα πρωτοβουλία αναθέρμανσης του εγχειρήματος.

2.3.4

Τον Μάρτιο του 2010, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υιοθέτησε γραπτή δήλωση υπέρ του καθεστώτος ευρωπαϊκού ταμείου αλληλασφάλισης, ενώ τον Ιούλιο του 2011 εξέδωσε έκθεση σχετικά με τον ρόλο των ευρωπαϊκών εταιρειών αλληλασφάλισης, όπου κατέληγε στο συμπέρασμα ότι επιβάλλεται ένα σχέδιο καθεστώτος.

2.3.5

Τον Μάρτιο του 2013, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υιοθέτησε ομόφωνα την έκθεση πρωτοβουλίας του κ. Berlinguer σχετικά με τη δυνατότητα θέσπισης καθεστώτος ευρωπαϊκού ταμείου αλληλασφάλισης.

2.3.6

Παράλληλα, η Επιτροπή, στα πλαίσια της πράξης για την ενιαία αγορά, αποφάσισε να χρηματοδοτήσει μελέτη (γνωστή ως μελέτη Panteia) σχετικά με την κατάσταση των αλληλασφαλιστικών ταμείων στην εσωτερική αγορά και τις δυσχέρειες που αντιμετωπίζουν. Η σημαντική αυτή μελέτη, που διεξήχθη υπό την αιγίδα της Επιτροπής και δημοσιεύτηκε στις 12 Οκτωβρίου 2012, παρέχει για πρώτη φορά μια πλήρη εικόνα του νομικού, οικονομικού και κοινωνικού περιβάλλοντος των αλληλασφαλιστικών οργανισμών στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (1).

2.3.7

Κατόπιν, η Επιτροπή διοργάνωσε δημόσια διαβούλευση σχετικά με τα συμπεράσματα της μελέτης (τα αποτελέσματα δημοσιεύτηκαν τον Οκτώβριο του 2013) (2). Η επιτυχία της διαβούλευσης αυτής (άνω των 300 απαντήσεων, εκ των οποίων τα δύο τρίτα ήταν θετικές) ώθησε την Επιτροπή να οργανώσει την εκπόνηση μελέτης αντικτύπου σχετικά με τη δυνατότητα έκδοσης σχεδίου καθεστώτος ευρωπαϊκού αλληλασφαλιστικού ταμείου.

2.4

Η ΕΟΚΕ, στη γνωμοδότησή της (Οκτώβριος 2009) με θέμα «Οι διάφοροι τύποι επιχειρήσεων»  (3), τόνιζε ότι «Η πολυμορφία και η ποικιλία των διαφόρων τύπων επιχειρήσεων αναγνωρίζονται στη Συνθήκη και υποστηρίζονται από την πράξη, μέσω των διάφορων νομικών καθεστώτων που έχουν ήδη εγκριθεί ή τελούν επί του παρόντος υπό εξέταση». Η ΕΟΚΕ συμπεριελάμβανε τα αλληλασφαλιστικά ταμεία στις μορφές επιχειρήσεων της κοινωνικής οικονομίας.

2.5

Στο παράρτημα της Διακήρυξης του Στρασβούργου, η οποία αναγνώσθηκε κατά την εκδήλωση για την κοινωνική επιχειρηματικότητα που διοργάνωσαν η Επιτροπή και η ΕΟΚΕ στις 16 και 17 Ιανουαρίου 2014, διευκρινίζεται ότι: «πολλοί από τους ενδιαφερόμενους εκτιμούν ότι οι πολιτικές υπέρ της κοινωνικής επιχειρηματικότητας θα έπρεπε να καλύπτουν όλες τις επιχειρήσεις της κοινωνικής οικονομίας (συνεταιρισμούς, αλληλασφαλιστικά ταμεία, ενώσεις, ιδρύματα κ.λπ.). Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) καλείται να προτείνει ένα ευρωπαϊκό καθεστώς για τα ταμεία αλληλασφάλισης που θα τους επιτρέπει να ασκούν διασυνοριακή δραστηριότητα, να συγχωνεύονται με άλλα ταμεία και να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της οδηγίας “Φερεγγυότητα ΙΙ”, καθώς και ένα ευρωπαϊκό καθεστώς για τις ενώσεις». Κατά την εκδήλωση αυτή, ο αρμόδιος για τις επιχειρήσεις Επίτροπος κ. Antonio Tajani ανήγγειλε την προώθηση νομοθετικής πρωτοβουλίας της Επιτροπής σχετικά με το σχέδιο νομικού καθεστώτος.

3.1

Στις διάφορες χώρες της ΕΕ συναντάται μεγάλη ποικιλία νομικών μορφών για τους αλληλασφαλιστικούς οργανισμούς. Οι διάφορες αυτές μορφές και ο ρόλος που διαδραματίζουν εξαρτώνται από την παράδοση της αλληλασφάλισης στην εκάστοτε χώρα και το πνεύμα που την διέπει. Ιστορικά, οι αλληλασφαλιστικοί φορείς οργάνωσαν στην Ευρώπη τις πρώτες μορφές κοινωνικής ασφάλισης. Σήμερα, στην ΕΕ οι αλληλασφαλιστικοί οργανισμοί έχουν ως κύρια αποστολή να τίθενται στην υπηρεσία των μελών τους με στόχους κοινής ωφέλειας και να εγγυώνται την κάλυψη κινδύνων των μελών τους προσφέροντάς τους υπηρεσίες ασφάλισης, κοινωνικές υπηρεσίες, υπηρεσίες υγείας και υπηρεσίες προσωπικής φροντίδας.

3.2

Συνολικά, έχουν εντοπισθεί εντός της ΕΕ περίπου 40 ειδών οργανισμοί αλληλασφάλισης. Το 95 % σχεδόν των αλληλασφαλιστικών οργανισμών ασπάζονται πέντε κοινές αρχές διαχείρισης:

3.3

Το μερίδιο της αγοράς που κατέχουν οι οργανισμοί αλληλασφαλιστικής μορφής είναι 15 % κατά μέσον όρο στην Ευρώπη (12,8 % για τις ασφάλειες ζωής και 20,5 % για τις λοιπές ασφαλίσεις). Εξάλλου, εκτιμάται ότι οι οργανισμοί αλληλασφάλισης παρέχουν υπηρεσίες υγείας και κοινωνικές υπηρεσίες σε σχεδόν 230 εκατομμύρια Ευρωπαίους πολίτες, εκ των οποίων 100 εκατομμύρια καλύπτονται για τη διαχείριση της υποχρεωτικής ασφάλισης υγείας. Απασχολούν περίπου 3 50  000 άτομα στην Ευρώπη. Είναι γενικά αποδεκτό ότι η οικονομία αντλεί οφέλη από την πολυμορφία των δομών που την συγκροτούν, δεδομένου ότι η ποικιλία αυτή βελτιώνει την ικανότητα ανταπόκρισης στις αλλαγές της αγοράς. Επιπλέον, σε περίοδο κρίσης, η μακροπρόθεσμη θεώρηση των αλληλασφαλιστικών οργανισμών συνιστά συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι των κεφαλαιουχικών εταιρειών.

4.1

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μόνο οι ανώνυμες εταιρείες και οι συνεταιρισμοί διαθέτουν ευρωπαϊκό καθεστώς. Για τα ιδρύματα, το σχέδιο ευρωπαϊκού καθεστώτος είναι υπό εξέταση. Οι οργανισμοί αλληλασφάλισης, όμως, δεν διαθέτουν ευρωπαϊκό καθεστώς (4).

4.2

Οι διαδικασίες ευρωπαϊκής ενοποίησης επιφέρουν μεγαλύτερη κινητικότητα των εργαζομένων, των επιχειρήσεων και των πολιτών. Πρέπει να είναι δυνατή η κάλυψη των κινδύνων υγείας, των κοινωνικών κινδύνων και άλλων ασφαλιστικών κινδύνων στο σύνολο του εδάφους της Ένωσης, ώστε να αποτρέπεται η διακοπή των δικαιωμάτων, της απολαβής παροχών και των διαφόρων μορφών προστασίας.

4.3

Η Επιτροπή και το Συμβούλιο ασχολούνται επί του παρόντος με τις χρηματοπιστωτικές και ασφαλιστικές υπηρεσίες (Βασιλεία ΙΙΙ, Φερεγγυότητα ΙΙ) και με την απόσπαση και την κινητικότητα των εργαζομένων. Από 1ης Ιανουαρίου 2014 ισχύει στα κράτη μέλη μία νέα οδηγία σχετικά με τη διασυνοριακή περίθαλψη. Ωστόσο, οι αλληλασφαλιστικοί οργανισμοί των κρατών μελών δεν έχουν νομικά τη δυνατότητα να συμμετάσχουν σε αυτή τη διαδικασία ευρωπαϊκής ενοποίησης και στην ανάπτυξη της εσωτερικής αγοράς, εκτός εάν τροποποιηθούν υιοθετώντας καθεστώς ευρωπαϊκού συνεταιρισμού ή καθεστώς ευρωπαϊκής ανώνυμης εταιρείας. Οι οργανισμοί αλληλασφάλισης δεν αποδέχονται την επιλογή αυτή ως αναπόδραστη. Η ΕΟΚΕ, από την πλευρά της, επιθυμεί να τονίσει την αξία της ποικιλίας των μορφών επιχειρηματικότητας, συμπεριλαμβανομένης της κοινωνικής οικονομίας, για τη διαφύλαξη της οικονομικής και κοινωνικής κληρονομιάς της Ευρώπης.

4.4

Επιπλέον, το πλαίσιο προληπτικής εποπτείας των ασφαλιστών «Φερεγγυότητα ΙΙ» συνιστά ένα ακόμη στοιχείο που συνηγορεί υπέρ της θέσπισης καθεστώτος ευρωπαϊκού οργανισμού αλληλασφάλισης: το καθεστώς αυτό θα παρείχε τη δυνατότητα στους αλληλασφαλιστικούς οργανισμούς να επωφελούνται από τη λεγόμενη «διαφοροποίηση» και να αναπτύσσουν δραστηριότητες αντασφάλισης και διαχείρισης χαρτοφυλακίου, προκειμένου να μειώσουν το κόστος τους προς όφελος των μελών τους.

4.5

Τα αλληλασφαλιστικά ταμεία δεν έχουν πρόσβαση στις αγορές κεφαλαίων· επομένως, χρειάζονται μηχανισμούς κοινής συνεργασίας, μεταξύ άλλων και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, για να αποφύγουν την εξαφάνισή τους μέσα σε μια ιδιαίτερα ανταγωνιστική αγορά.

4.6

Οι αλληλασφαλιστικοί οργανισμοί που δραστηριοποιούνται σε ευρωπαϊκό επίπεδο δεν έχουν ως αποκλειστικό κίνητρο τον ανταγωνισμό ή την αναζήτηση νέων αγορών· το κύριο κίνητρό τους είναι η βούληση βελτίωσης των υπηρεσιών που παρέχουν στα μέλη τους.

4.7

Οι αλληλασφαλιστικοί οργανισμοί γενικά έχουν ανάγκη από επίσημη αναγνώριση της ΕΕ, η οποία θα τους προσφέρει νομικό έρεισμα και θα τους νομιμοποιήσει ως πλήρεις εταίρους της ευρωπαϊκής διαδικασίας ολοκλήρωσης.

4.8

Η θέσπιση καθεστώτος ευρωπαϊκού οργανισμού αλληλασφάλισης ισοδυναμεί με αναγνώριση της ύπαρξης των αλληλασφαλιστικών οργανισμών, της οικονομικής και κοινωνικής σημασίας τους, του ιδιαίτερου ρόλου τους στον χώρο της διαχείρισης των κινδύνων των ατόμων, ιδίως στον τομέα της κοινωνικής προστασίας και της υγείας.

4.9

Εν ολίγοις, η ΕΟΚΕ επιθυμεί να αναγνωριστεί το αλληλασφαλιστικό πρότυπο μέσω ενός συνεκτικού νομικού καθεστώτος σε ευρωπαϊκό επίπεδο, που να αντιστοιχεί με την οικονομική του βαρύτητα και τον κοινωνικό του ρόλο. Επιπλέον, αυτό θα συνέβαλε στην αποφυγή περιττών διοικητικών βαρών, στην πραγματοποίηση οικονομιών κλίμακας και στην ανάπτυξη του αλληλασφαλιστικού πνεύματος σε όλα τα κράτη μέλη της Ένωσης (συμπεριλαμβανομένων και των 4 κρατών που δεν έχουν παράδοση αλληλασφάλισης), καθώς οι οργανισμοί αλληλασφάλισης θα μπορούν να στηριχθούν πλήρως στο νέο νομικό καθεστώς, στην ελευθερία εγκατάστασης και στην ελευθερία παροχής υπηρεσιών.

5.1

Στην Ευρώπη υπάρχει μεγάλη ποικιλία αλληλασφαλιστικών ταμείων (έχουν καταγραφεί περίπου 40 διαφορετικές μορφές)· πέρα από την ποικιλομορφία τους, όμως, το 95 % εξ αυτών μοιράζονται τις ίδιες αρχές διαχείρισης. Ως εκ τούτου, η ΕΟΚΕ συνιστά το νέο νομικό καθεστώς να διέπει τον τρόπο διαχείρισης και όχι τις δραστηριότητες.

5.2

Επιπλέον, το καθεστώς του ευρωπαϊκού αλληλασφαλιστικού ταμείου, ως γενικής μορφής, επιτρέπει να διαφυλαχθεί η ποικιλομορφία του χώρου των αλληλασφαλιστικών φορέων της Ευρώπης και η ιδιαιτερότητά τους: επιτρέπει να διατηρηθούν οι υφιστάμενες δομές με την ιδιαίτερη ταυτότητά τους, πραγματοποιώντας παράλληλα οικονομίες κλίμακας, χάρη στον κοινό αυτό μηχανισμό (αγορές από κοινού, κοινά προϊόντα). Προκειμένου να διαφυλαχθεί η ποικιλία των εθνικών δομών που χαρακτηρίζει τη νομική μορφή των αλληλασφαλιστικών ταμείων στην Ευρώπη, η ΕΟΚΕ συνιστά να αναχθεί σε αρχή η μέγιστη δυνατή ελευθερία των μελών να διαμορφώνουν το καταστατικό και τη δομή.

5.3

Το καθεστώς θα είναι προαιρετικό, ώστε να μην έχει επίδραση επί των εθνικών νομοθεσιών.

5.4

Είναι σημαντικό να προβλεφθεί η δυνατότητα των αλληλασφαλιστικών οργανισμών να ενώνονται μεταξύ τους για να προωθούν διασυνοριακές δραστηριότητες, ώστε να αναπτυχθεί η ευρωπαϊκή διάσταση της αλληλασφάλισης.

5.5

Το σχέδιο κανονισμού θα πρέπει να παρέχει τη δυνατότητα σύστασης:

5.6

Το ευρωπαϊκό ταμείο αλληλασφάλισης, όπως και οι εθνικές αλληλασφαλιστικές εταιρείες, υπόκειται στους γενικούς κανόνες των κρατών μελών: κανόνες ως προς τη συμμετοχή των εργαζομένων στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, εργατικό δίκαιο, κοινωνικό δίκαιο, φορολογικό δίκαιο, δίκαιο περί ανταγωνισμού, δίκαιο περί πνευματικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας, διαδικασίες αφερεγγυότητας και παύσεως πληρωμών. Οι ειδικές εθνικές διατάξεις σχετικά με τη δραστηριότητα των αλληλασφαλιστικών ταμείων και τον έλεγχο εκ μέρους των εποπτικών αρχών πρέπει να εφαρμόζονται πλήρως και στο ευρωπαϊκό αλληλασφαλιστικό ταμείο. Συνεπώς, οι διατάξεις του ενωσιακού δικαίου και του δικαίου των κρατών μελών είναι εφαρμοστέες στους προαναφερόμενους τομείς, καθώς και σε άλλους τομείς που δεν καλύπτονται από τον κανονισμό αυτόν.

5.7

Οι κανόνες περί συμμετοχής των εργαζομένων στο ευρωπαϊκό ταμείο αλληλασφάλισης θεσπίζονται στις οδηγίες περί δικαιωμάτων των εργαζομένων, οι οποίες συνιστούν αναπόσπαστο συμπλήρωμα του κανονισμού και πρέπει να εφαρμόζονται συνδυαστικά.

5.8

Στο καθεστώς του ευρωπαϊκού αλληλασφαλιστικού ταμείου θα πρέπει να προβλεφθεί η δυνατότητα η γενική συνέλευση να απαρτίζεται είτε από τα μέλη είτε από τους εκπροσώπους τους. Όσον αφορά το δικαίωμα ψήφου, πέρα από την εξασφάλιση ισότιμων εκλογικών δικαιωμάτων για κάθε μέλος («ένα άτομο, μία ψήφος»), θα πρέπει επίσης να υπάρχει δυνατότητα διαφοροποιημένης στάθμισης των ψήφων.

—

το θεσμικό πλαίσιο του ευρωπαϊκού ιδρύματος, ΕΕ C 351 της 15.11.2012, σ. 57·

—

τις συνεταιριστικές εταιρείες, ΕΕ C 234 της 22.9.2005, σ. 1·

—

το θεσμικό πλαίσιο της ευρωπαϊκής εταιρείας, ΕΕ C 129 της 27.4.1998, σ. 1.