52013DC0148

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

σύμφωνα με το άρθρο 395 της οδηγίας 2006/112/ΕΚ του Συμβουλίου

1. ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Σύμφωνα με το άρθρο 395 της οδηγίας 2006/112/ΕΚ του Συμβουλίου, της 28ης Νοεμβρίου 2006, σχετικά με το κοινό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας (εφεξής «οδηγία ΦΠΑ»), το Συμβούλιο, αποφασίζοντας ομόφωνα έπειτα από πρόταση της Επιτροπής, μπορεί να επιτρέπει σε κάθε κράτος μέλος να θεσπίζει ειδικά μέτρα παρέκκλισης από τις διατάξεις της εν λόγω οδηγίας για λόγους απλούστευσης των διαδικασιών επιβολής του ΦΠΑ ή πρόληψης ορισμένων τύπων φοροδιαφυγής ή φοροαποφυγής. Δεδομένου ότι η εν λόγω διαδικασία προβλέπει παρεκκλίσεις από τις γενικές αρχές του ΦΠΑ, σύμφωνα με την πάγια νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, οι εν λόγω παρεκκλίσεις θα πρέπει να είναι περιορισμένης εμβέλειας και αναλογικές.

Με επιστολή που πρωτοκολλήθηκε στην Επιτροπή στις 7 Ιανουαρίου 2013, η Ουγγαρία ζήτησε να της επιτραπεί να συνεχίσει να εφαρμόζει μέτρο παρέκκλισης από το άρθρο 193 της οδηγίας ΦΠΑ. Σύμφωνα με το άρθρο 395 της εν λόγω οδηγίας, η Επιτροπή ενημέρωσε τα άλλα κράτη μέλη, με επιστολή της 12ης Φεβρουαρίου 2013, σχετικά με το αίτημα που υπέβαλε η Ουγγαρία. Με επιστολή της 13ης Φεβρουαρίου 2013, η Επιτροπή κοινοποίησε στην Ουγγαρία ότι διέθετε όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για την εκτίμηση του αιτήματος.

Η Ουγγαρία ζητεί να εξουσιοδοτηθεί να εφαρμόσει μηχανισμό αντιστροφής της επιβάρυνσης όσον αφορά ορισμένα γεωργικά προϊόντα, κυρίως αυτά που παράγονται και παρέχονται στη χοιροτροφία και στον κλάδο των ζωοτροφών. Τα συγκεκριμένα αγαθά στα οποία αναφέρεται το αίτημα της Ουγγαρίας παρατίθενται λεπτομερώς κατωτέρω στο σημείο 3.

Στην Ουγγαρία χορηγήθηκε πρόσφατα η άδεια να εφαρμόσει μηχανισμό αντιστροφής της επιβάρυνσης για τις παραδόσεις ορισμένων σιτηρών και ελαιούχων σπόρων[1].

Η παρέκκλιση αυτή χορηγήθηκε από το Συμβούλιο υπό πολύ συγκεκριμένες περιστάσεις, υπό τις οποίες η Ουγγαρία δεσμεύτηκε να εφαρμόσει, κατά την περίοδο εφαρμογής της εν λόγω παρέκκλισης, κατάλληλα και αποτελεσματικά μέτρα ελέγχου και να τηρήσει υποχρεώσεις αναφοράς στοιχείων που θα της επέτρεπαν να επανέλθει στο κανονικό σύστημα μετά από την εν λόγω μεταβατική περίοδο. Η Ουγγαρία υποχρεούται να κοινοποιήσει στην Επιτροπή την καθιέρωση των εν λόγω μέτρων και υποχρεώσεων. Η Ουγγαρία δεν έχει ακόμη εκπληρώσει την υποχρέωση αυτή.

Η προσέγγιση αυτή δικαιολογείτο ιδίως από τον κίνδυνο μετατόπισης της απάτης προς άλλα κράτη μέλη σε κλάδο του οποίου η οικονομική σημασία είναι αρκετά σημαντική σε πολλά κράτη μέλη.

Είναι σκόπιμο να υπενθυμιστεί ότι, κατά τις πρόσφατες διαπραγματεύσεις του Συμβουλίου σχετικά με παρόμοιες παρεκκλίσεις, ορισμένα κράτη μέλη εξέφρασαν τις ανησυχίες τους σχετικά με το γεγονός ότι οποιαδήποτε παρέκκλιση από το σύστημα τμηματικών καταβολών δεν μπορεί παρά να αποτελεί έσχατη λύση και επείγον μέτρο σε αποδεδειγμένες περιπτώσεις απάτης και ότι επίσης πρέπει να παρέχονται εγγυήσεις ως προς την αναγκαιότητα και τον έκτακτο χαρακτήρα της παρεχόμενης παρέκκλισης, τη διάρκεια του μέτρου και τον ειδικό χαρακτήρα των σχετικών προϊόντων. Τα εν λόγω κράτη μέλη επισήμαναν, εξάλλου, ότι ο μηχανισμός αντιστροφής της επιβάρυνσης ενέχει πάντα τον κίνδυνο μετατόπισης της απάτης σε άλλα κράτη μέλη και υπενθύμισαν ότι η διαδικασία αντιστροφής της επιβάρυνσης δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται συστηματικά για να αντισταθμιστεί η ανεπαρκής επιτήρηση από τις φορολογικές αρχές κράτους μέλους.

Η Ουγγαρία επιβεβαίωσε την αποδοχή των όρων αυτών. Στη δέσμευση αυτή γίνεται ιδιαίτερη μνεία στην πρώτη αιτιολογική σκέψη της εκτελεστικής απόφασης 2012/624/ΕΕ του Συμβουλίου της 4ης Οκτωβρίου 2012, όπου μνημονεύεται ότι η Ουγγαρία «ανέφερε ότι δεν θα ζητήσει ανανέωση της εν λόγω άδειας».

2. ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗΣ

Υπόχρεος για την καταβολή του ΦΠΑ, βάσει του άρθρου 193 της οδηγίας ΦΠΑ, θεωρείται ο υποκείμενος στον φόρο ο οποίος πραγματοποιεί παραδόσεις αγαθών ή παροχές υπηρεσιών. Σκοπός του μηχανισμού αντιστροφής της επιβάρυνσης είναι να μετατοπιστεί η ευθύνη στον υποκείμενο στον φόρο προς τον οποίο πραγματοποιείται η παράδοση αγαθών ή η παροχή υπηρεσιών.

Απάτη του «αφανούς εμπόρου» διαπράττεται όταν οι εμπορευόμενοι αποφεύγουν να καταβάλλουν ΦΠΑ στις φορολογικές αρχές μετά την πώληση των προϊόντων τους. Οι πελάτες τους, ωστόσο, δικαιούνται έκπτωσης του φόρου, εφόσον έχουν στην κατοχή τους έγκυρο τιμολόγιο. Στις πιο επιθετικές περιπτώσεις αυτής της φοροδιαφυγής, τα ίδια αγαθά ή οι υπηρεσίες παραδίδονται ή παρέχονται επανειλημμένως, μέσω του μηχανισμού τύπου «καρουσέλ» (που αφορά τα αγαθά ή τις υπηρεσίες που αποτελούν αντικείμενο εμπορικών συναλλαγών μεταξύ των κρατών μελών) χωρίς να καταβάλλεται ΦΠΑ στις φορολογικές αρχές. Με τον καθορισμό του προσώπου στο οποίο παραδίδονται τα αγαθά ή παρέχονται οι υπηρεσίες ως υπόχρεου πληρωμής του ΦΠΑ στις περιπτώσεις αυτές, ο μηχανισμός αντιστροφής της επιβάρυνσης εξαλείφει συγκεκριμένα τη δυνατότητα αυτής της μορφής φοροδιαφυγής.

3. ΤΟ ΑΙΤΗΜΑ

Σύμφωνα με το άρθρο 395 της οδηγίας ΦΠΑ, η Ουγγαρία ζητεί από το Συμβούλιο, το οποίο αποφασίζει κατόπιν προτάσεως της Επιτροπής, να την εξουσιοδοτήσει να συνεχίσει να εφαρμόζει το ειδικό μέτρο παρέκκλισης από το άρθρο 193 της οδηγίας ΦΠΑ όσον αφορά την εφαρμογή του μηχανισμού αντιστροφής της επιβάρυνσης για τις παραδόσεις των ακόλουθων αγαθών:

Κωδικός ΣΟ[2] || Περιγραφή

0103 1000 0103 9110 0103 9211 0103 9219 || Χοιροειδή ζωντανά αναπαραγωγής καθαρής φυλής Κατοικίδια ζωντανών χοιροειδών με βάρος κατώτερο των 50 kg Θηλυκά που γέννησαν μία φορά τουλάχιστον και με ελάχιστο βάρος 160 kg, με βάρος ίσο ή ανώτερο των 50 kg Άλλα κατοικίδια ζωντανών χοιροειδών με βάρος ίσο ή ανώτερο των 50 kg

0203 1110 0203 2110 || Ολόκληρα σφάγια ή μισά σφάγια χοιροειδών κατοικιδίων, νωπά ή διατηρημένα με απλή ψύξη Ολόκληρα σφάγια ή μισά σφάγια χοιροειδών κατοικιδίων, κατεψυγμένα

1103 || Πλιγούρια, σιμιγδάλια και συσσωματώματα με μορφή σβόλων από δημητριακά

2302 || Πίτουρα εν γένει και άλλα υπολείμματα, έστω και συσσωματωμένα με μορφή σβόλων, από το κοσκίνισμα, το άλεσμα ή άλλες κατεργασίες των δημητριακών ή οσπριοειδών

2304 || Πίτες και άλλα στερεά υπολείμματα, έστω και σπασμένα ή συσσωματωμένα με μορφή σβόλων, από την εξαγωγή του σογιέλαιου

2306 || Πίτες και άλλα στερεά υπολείμματα, έστω και σπασμένα ή συσσωματωμένα με μορφή σβόλων, από την εξαγωγή φυτικών λιπών ή λαδιών, άλλα από εκείνα των κλάσεων 2304 ή 2305

2309 90 || Παρασκευάσματα των τύπων που χρησιμοποιούνται για τη διατροφή των ζώων, εκτός από τις τροφές για σκύλους ή γάτες, συσκευασμένες για τη λιανική πώληση

Το παρόν αίτημα πρέπει να εξεταστεί στο πλαίσιο της παρέκκλισης που χορηγήθηκε πρόσφατα στην Ουγγαρία, σύμφωνα με το οποίο η Ουγγαρία έχει ήδη εξουσιοδοτηθεί να εφαρμόσει μηχανισμό αντιστροφής της επιβάρυνσης για τις παραδόσεις ορισμένων σιτηρών και ελαιούχων σπόρων[3].

Η δυνατότητα εφαρμογής της εν λόγω παρέκκλισης είναι χρονικά περιορισμένη για περίοδο 2 ετών. Επιπλέον, η Ουγγαρία έχει δεσμευθεί να θεσπίσει κατάλληλα και αποτελεσματικά μέτρα ελέγχου και υποχρεώσεις αναφοράς στοιχείων σχετικά με τους υπόχρεους στον φόρο που προμηθεύουν αγαθά στα οποία εφαρμόζεται το εν λόγω ειδικό μέτρο και να κοινοποιήσει στην Επιτροπή τη θέσπιση των αντίστοιχων μέτρων και υποχρεώσεων.

Η Ουγγαρία ενημέρωσε την Επιτροπή ότι διαπίστωσε ορισμένες δόλιες δραστηριότητες σχετικά με τις παραδόσεις των αγαθών που περιλαμβάνονται στον ανωτέρω πίνακα, οι οποίες κατέληξαν σε υψηλά ποσά μη καταβληθέντος ΦΠΑ. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που παρασχέθηκαν από την Ουγγαρία, η ανίχνευση των εν λόγω περιπτώσεων απάτης ΦΠΑ είναι επίσης αποτέλεσμα σημαντικής αύξησης του αριθμού των φορολογικών ελέγχων που διενεργούνται στην Ουγγαρία.

Η Ουγγαρία είναι, ωστόσο, της γνώμης ότι οι εν λόγω έλεγχοι είναι συνήθως εξαιρετικά χρονοβόροι και συνεπώς ζητεί την άδεια να εφαρμοστεί στις συναλλαγές αυτές ο μηχανισμός αντιστροφής της επιβάρυνσης με σκοπό την πρόληψη της απάτης στον τομέα του ΦΠΑ.

4. Η ΑΠΟΨΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

Όταν η Επιτροπή λαμβάνει αιτήματα σύμφωνα με το άρθρο 395 της οδηγίας ΦΠΑ, εξετάζει αν πληρούνται οι βασικοί όροι αποδοχής τους, και συγκεκριμένα εξετάζει αν το προτεινόμενο ειδικό μέτρο απλουστεύει τις διαδικασίες για τους υποκείμενους στον φόρο και/ή τις φορολογικές αρχές ή αν η πρόταση επιτρέπει να αποφευχθούν ορισμένοι τύποι φοροδιαφυγής ή φοροαποφυγής. Στο πλαίσιο αυτό, η προσέγγιση της Επιτροπής ήταν ανέκαθεν περιοριστική και επιφυλακτική, έτσι ώστε οι παρεκκλίσεις να μην υπονομεύουν τη γενικότερη λειτουργία του συστήματος ΦΠΑ, να είναι περιορισμένης εμβέλειας, αναγκαίες και αναλογικές.

Πρώτον, η Επιτροπή θεωρεί ότι το είδος των εν λόγω διαφορετικών αγαθών – όπως αναφέρονται ανωτέρω λεπτομερώς – είναι τέτοιας φύσης που θα καταστήσει δυνατό τον έλεγχο μέσω συμβατικών μέσων ελέγχου χωρίς να υπάρχει ανάγκη εφαρμογής του μηχανισμού αντιστροφής της επιβάρυνσης. Η παρέκκλιση που χορηγήθηκε πρόσφατα στην Ουγγαρία σχετικά με τα σιτηρά και τους ελαιούχους σπόρους[4] χορηγήθηκε σε εξαιρετικές περιστάσεις για να δοθεί χρόνος στην Ουγγαρία να εφαρμόσει ορισμένες μεταρρυθμίσεις για την καταπολέμηση της απάτης.

Δεύτερον, το μέτρο σχετικά με τα σιτηρά και τους ελαιούχους σπόρους δεν είχε ποτέ ως στόχο να αποτελέσει μακροπρόθεσμη λύση ή να αντισταθμίσει την ανεπαρκή επιτήρηση των υποκείμενων στον φόρο σε αυτές τις εξαιρετικά πολύτιμες αγορές. Η παρέκκλιση ήταν δικαιολογημένη ως μέρος δέσμης μέτρων που πρόκειται να λάβει η Ουγγαρία ενώ, παράλληλα, ήταν περιορισμένη χρονικά. Οι ίδιοι όροι είχαν συμπεριληφθεί στην παρέκκλιση που χορηγήθηκε στη Ρουμανία[5].

Η Ουγγαρία δεν έχει ακόμη κοινοποιήσει στην Επιτροπή τη θέσπιση των κατάλληλων και αποτελεσματικών μέτρων ελέγχου και υποχρεώσεων αναφοράς στοιχείων όσον αφορά τις παραδόσεις των αγαθών που καλύπτονται από την πρόσφατα χορηγηθείσα παρέκκλιση. Δεδομένης της αυστηρά περιορισμένης φύσης της εν λόγω παρέκκλισης, η Επιτροπή θεωρεί ότι, στο παρόν στάδιο, δεν δικαιολογείται να επεκτείνει σημαντικά τον κατάλογο των αγαθών που υπόκεινται στον μηχανισμό αντιστροφής της επιβάρυνσης, όπως ζητεί τώρα η Ουγγαρία. Η εφαρμογή του μηχανισμού αντιστροφής της επιβάρυνσης στον μακροσκελή κατάλογο των αγαθών που ζητεί η Ουγγαρία πέραν του καταλόγου των αγαθών που έχουν ήδη εγκριθεί, θα είχε ως αποτέλεσμα να αποκλειστεί από τους συνήθεις κανόνες ΦΠΑ ένας ιδιαίτερα μεγάλος αριθμός προμηθειών στον τομέα της γεωργίας. Η Επιτροπή έχει λόγο να αμφιβάλλει κατά πόσον αυτή η συνολική προσέγγιση θα μπορούσε να εξακολουθήσει να θεωρείται «ειδικό μέτρο» κατά την έννοια του άρθρο 395 της οδηγίας ΦΠΑ.

Επιπλέον, από τις λεπτομερείς πληροφορίες που διαβίβασε η Ουγγαρία, μαζί με το αίτημα παρέκκλισης καταδεικνύεται ότι η Ουγγαρία έχει ήδη αρχίσει να λαμβάνει με επιτυχία τα αναγκαία μέτρα για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των παρατηρούμενων δόλιων δραστηριοτήτων στους σχετικούς κλάδους. Από τις στατιστικές τις οποίες έχει διαβιβάσει η Ουγγαρία στην Επιτροπή προκύπτει ότι το 2012 η Ουγγαρία είχε διενεργήσει σχεδόν διπλάσιο αριθμό φορολογικών ελέγχων σε σύγκριση με το 2011 και είχε επίσης κατορθώσει να αυξήσει την αποτελεσματικότητα των ελέγχων που διενεργήθηκαν στους πλέον θιγόμενους κλάδους από άποψη ανίχνευσης περιπτώσεων δόλιας μη καταβολής ΦΠΑ. Η Επιτροπή αναγνωρίζει τις προσπάθειες που καταβάλλονται και ενθαρρύνει την Ουγγαρία να συνεχίσει την εφαρμογή των εν λόγω μέτρων τα οποία η Επιτροπή θεωρεί ότι είναι κατάλληλα για την αποφυγή των παρατηρούμενων περιπτώσεων απάτης στον τομέα του ΦΠΑ.

Η Επιτροπή θεωρεί επίσης ότι κατ’ αρχάς θα πρέπει να εφαρμοστούν πλήρως τα αποκαλούμενα συμβατικά μέτρα για την αντιμετώπιση της απάτης τύπου «καρουσέλ». Στο πλαίσιο αυτό, προτίθεται να βοηθήσει την Ουγγαρία για την πλήρη εφαρμογή των εν λόγω μέτρων. Δεδομένης αυτής της κατάστασης, η Επιτροπή θεωρεί ότι η θέσπιση ενός επιπλέον μεταβατικού μέτρου βάσει του άρθρου 395 της οδηγίας ΦΠΑ, προκειμένου να καταστεί δυνατή η εφαρμογή του μηχανισμού αντιστροφής της επιβάρυνσης δεν αποτελεί την ορθή προσέγγιση.

Επιπλέον, ο μηχανισμός αντιστροφής της επιβάρυνσης θα μπορούσε να έχει στον κλάδο αυτό δυσμενείς συνέπειες για την απάτη σε επίπεδο λιανικής πώλησης. Αντίθετα με τα σιτηρά, των οποίων η μεταποίηση πραγματοποιείται σχεδόν πάντοτε σε βιομηχανικό στάδιο, η μετατροπή των σφάγιων ζώων σε κρέας πραγματοποιείται επίσης συχνά στον ίδιο τόπο, όπου πωλείται σε ιδιώτες καταναλωτές. Ο κίνδυνος μετακύλισης ολόκληρης της υποχρέωσης απόδοσης ΦΠΑ στον τελευταίο κρίκο της αλυσίδας είναι πολύ υψηλότερος.

Τέλος, υπάρχουν ενδείξεις ότι η απάτη στους κλάδους αυτούς έχει μετατοπιστεί, ιδίως, προς άλλα κράτη μέλη στη νοτιοανατολική Ευρώπη. Στο πλαίσιο αυτό, η εφαρμογή του μηχανισμού αντιστροφής της επιβάρυνσης σε μεγαλύτερο αριθμό αγαθών στους σχετικούς γεωργικούς κλάδους θα αντιπροσώπευε κίνδυνο απάτης για τα εν λόγω κράτη μέλη, έναν κίνδυνο που δεν μπορεί να υποτιμηθεί, δεδομένης της σημασίας των εν λόγω κλάδων στην περιοχή.

5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Με βάση τα προαναφερθέντα στοιχεία, η Επιτροπή προβάλλει αντιρρήσεις σχετικά με το αίτημα που υπέβαλε η Ουγγαρία.

[1]               Εκτελεστική απόφαση 2012/624/ΕΕ του Συμβουλίου, της 4ης Οκτωβρίου 2012, που επιτρέπει στην Ουγγαρία να εφαρμόσει ειδικό μέτρο παρέκκλισης από το άρθρο 193 της οδηγίας 2006/112/ΕΚ σχετικά με το κοινό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας (ΕΕ L 274 της 9.10.2012, σ. 26).

[2]               Κωδικός Συνδυασμένης Ονοματολογίας που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΟΚ) αριθ. 2658/87.

[3]               Βλέπε υποσημείωση (1).

[4]               Βλέπε υποσημείωση (1).

[5]               Εκτελεστική απόφαση 2011/363/ΕΕ του Συμβουλίου, της 20ής Ιουνίου 2011, που επιτρέπει στη Ρουμανία να εφαρμόσει ειδικό μέτρο παρέκκλισης από το άρθρο 193 της οδηγίας 2006/112/ΕΚ σχετικά με το κοινό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας (ΕΕ L 163 της 23.6.2011, σ. 26).