19.1.2011   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 18/69

1.1

Η ανακοίνωση που δημοσίευσε η Επιτροπή ευθυγραμμίζεται με την ισχύουσα πολιτική, αλλά ταυτόχρονα την υπερκεράζει. Με την ανακοίνωση επιδιώκεται, επίσης, η πρόκληση προβληματισμού σχετικά με τη βελτίωση της διασύνδεσης των δύο ηπείρων, με βάση τις εμπειρίες που έχουν αποκτηθεί στην ΕΕ, προσαρμοσμένων στις συνθήκες της Αφρικής.

1.2

Η ΕΟΚΕ τάσσεται υπέρ της εντατικότερης συνεργασίας μεταξύ της ΕΕ και της Αφρικής, υπό τον όρο ότι η συνεργασία αυτή θα βασίζεται σε μια ισότιμη εταιρική σχέση, με ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις, και όχι σε μια σχέση χρηματοδότη – δικαιούχου.

1.3

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι η ύπαρξη υποδομών και συστημάτων μεταφορών συνιστούν βασικές προϋποθέσεις για μία κοινωνικοοικονομική περιφερειακή ολοκλήρωση που θα δημιουργήσει περισσότερη απασχόληση, θα διευκολύνει την πρόσβαση στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και στην εκπαίδευση και θα συμβάλει ουσιαστικά στην καταπολέμηση της φτώχειας.

1.4

Η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της επειδή η ανακοίνωση δεν ενσωματώνει επαρκώς τους διάφορους τομείς πολιτικής δράσης της Επιτροπής, όπως τον τομέα των Γενικών Διευθύνσεων Ανάπτυξη και Εμπόριο, ώστε να φανεί η συνοχή της πολιτικής της ΕΕ για την Αφρική.

1.5

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι κατά την διάσκεψη «Ημέρες ΔΕΔ-Μ (TEN-T Days) 2009», που πραγματοποιήθηκε στη Νάπολη στις 21 και 22 Οκτωβρίου 2009, υιοθετήθηκε η πρόταση να καταρτίσει η ΕΕ ένα σχέδιο δράσης, σε συνεργασία με τους αφρικανούς εταίρους της.

1.6

Το σχέδιο δράσης θα καταρτισθεί πριν από το επόμενο άτυπο φόρουμ που θα πραγματοποιηθεί στα πλαίσια της εταιρικής σχέσης ΕΕ-Αφρική και στη συνέχεια θα δημοσιευτεί, δηλαδή το φθινόπωρο 2010. Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την εφαρμογή μιας μεθόδου που συμβάλλει στην ορθή παρακολούθηση της εφαρμογής του σχεδίου, για παράδειγμα με τη σύσταση μικτής επιτροπής.

1.7

Η ΕΟΚΕ συνιστά να συμπεριληφθεί οπωσδήποτε στις προτεραιότητες του προγράμματος η καταπολέμηση της διαφθοράς και της πειρατείας στην Αφρική.

1.8

Σε ό,τι αφορά τον προγραμματισμό, τη χρηματοδότηση του δικτύου υποδομών μεταφορών και το σχέδιο δράσης γενικά, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι πρέπει να εξετασθεί η δυνατότητα συμβολής των κοινωνικών και των οικονομικών εταίρων που συμβάλλουν στην εφαρμογή της συμφωνίας του Κοτονού.

1.9

Η ΕΟΚΕ θα εκτιμούσε ιδιαίτερα την αξιολόγηση του σχεδίου δράσης από την κοινωνικοοικονομική και πολιτιστική επιτροπή της Αφρικανικής Ένωσης και την έκδοση σχετικής γνωμοδότησης.

1.10

Η ΕΟΚΕ κρίνει αναγκαίο οι πόροι των ταμείων της ΕΕ να χορηγούνται με την προϋπόθεση ότι οι εργαζόμενοι από την Αφρικανική Ένωση που διαθέτουν νόμιμη άδεια εργασίας θα επωφεληθούν από την εφαρμογή του σχεδίου.

1.11

Σε ό,τι αφορά τα σχέδια και τα προγράμματα στον τομέα των ΔΕΔ-Μ, η ΕΟΚΕ κρίνει αναγκαίο να λαμβάνεται ως βάση η διατροπικότητα και να αξιοποιούνται τα εγγενή πλεονεκτήματα κάθε μέσου μεταφοράς, με κριτήριο την προσέγγιση της συντροπικότητας που έχει επιλέξει η ΕΕ.

1.12

Επίσης, η ΕΟΚΕ κρίνει ότι στα πλαίσια της υλοποίησης της συνεργασίας θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη σημασία στην εκπαίδευση, στις συνθήκες εργασίας, στις κοινωνικές πτυχές, καθώς και στις πτυχές της ασφάλειας, του περιβάλλοντος και της αειφορίας.

1.13

Η δημιουργία και η ανάπτυξη των οδικών υποδομών θα πρέπει να συμβάλλουν στη δυναμική αναχαίτιση της αστικοποίησης με την χρήση ενός εύρυθμου συστήματος δημόσιων συγκοινωνιών.

1.14

Ουσιαστική προϋπόθεση είναι, επίσης, ο σαφής προσδιορισμός της ιχνηλασιμότητας και του ελέγχου της διαχείρισης των πόρων καθώς και η εντατική εφαρμογή τους στην πράξη.

1.15

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η ΕΕ δεν πρέπει να λησμονεί ότι η Κίνα ακολουθεί διαφορετική πολιτική με διαφορετικούς στόχους στην Αφρική και αυτό από δεκαετίες. Η ΕΟΚΕ είναι γι αυτό της γνώμης ότι θα πρέπει να επιδιωχθεί μια τριμερής συνεργασία μεταξύ ΕΕ, Κίνας και Αφρικής, με απαραίτητη προϋπόθεση ότι κάθε έργο και κάθε πρόσκληση υποβολής προσφορών θα προωθεί την απασχόληση των αφρικανών εργαζομένων.

2.1

Στις 24 Ιουνίου 2009, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε την ανακοίνωση COM(2009) 301 τελικό, στην οποία προσδιορίζει τη συνεργασία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Αφρικής στον τομέα των μεταφορών.

2.2

Στην ανακοίνωση η Επιτροπή τονίζει ότι οι μεταφορές και οι υποδομές τους, ως βασικοί συντελεστές της κοινωνικοοικονομικής ολοκλήρωσης, αποτελούν προϋπόθεση για τις εμπορικές συναλλαγές και την κυκλοφορία εμπορευμάτων και προσώπων.

2.3

Σε αυτό το πλαίσιο, πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι η αστικοποίηση στην Αφρική συνεχίζεται με εντατικότερους ρυθμούς, καθώς και ότι το 40 % του πληθυσμού κατοικεί σήμερα σε αστικοποιημένες περιοχές. Αν δεν ληφθούν μέτρα, το ποσοστό αυτό θα έχει διπλασιαστεί μέχρι το 2030.

2.4

Το πλαίσιο αναφοράς της συνεργασίας μεταξύ της ΕΕ και της Αφρικής στον τομέα των μεταφορών αποτελεί η συμφωνία εταιρικής σχέσης στον τομέα των μεταφορών που συνάφθηκε το 2006. Στόχος της συμφωνίας ήταν κυρίως η καλύτερη διασύνδεση των αφρικανικών υποδομών για την προαγωγή της περιφερειακής ολοκλήρωσης και, κατά συνέπεια, της εξέλιξης του πληθυσμού της Αφρικής.

2.5

Οι πόροι για τα σχέδια υποδομών στην Αφρική προέρχονται κυρίως από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης, το οποίο καλύπτει το 30 % της χρηματοδότησης.

2.6

Η Επιτροπή διευκρινίζει στην ανακοίνωσή της ότι η συνεργασία μεταξύ ΕΕ και Αφρικής δεν αφορά μόνο την υλική υποδομή αλλά και τις νομικές και διοικητικές πτυχές. Η βελτίωση των υποδομών συμβάλλει έτσι στη στήριξη όχι μόνο του εμπορίου και της οικονομικής μεγέθυνσης, αλλά και της απασχόληση και της καταπολέμησης της φτώχειας.

2.7

Σε αυτό το πλαίσιο, το Συμβούλιο υιοθέτησε στις 18 Μαΐου 2009 σειρά συμπερασμάτων, στα οποία ενθαρρύνει ιδιαίτερα τη στήριξη των περιφερειακών υποδομών και την υλοποίηση των υποδομών που λείπουν στην υποσαχάρια Αφρική.

2.8

Η ανακοίνωση της Επιτροπής εντάσσεται στην άμεση προοπτική του σχεδίου εφαρμογής της στρατηγικής εταιρικής σχέσης για τις υποδομές, που συνάφθηκε μεταξύ της Ευρωπαϊκής και της Αφρικανικής Ένωσης το 2007.

2.9

Απτό αποτέλεσμα αυτής της ανακοίνωσης πρέπει να είναι η έναρξη διαβουλεύσεων μεταξύ των εκπροσώπων της Ευρωπαϊκής και της Αφρικανικής Ένωσης με στόχο την κατάρτιση σχεδίου για τον προσδιορισμό των δράσεων προτεραιότητας και των αντίστοιχων μέσων χρηματοδότησης που θα πρέπει να περιλαμβάνονται σε κοινή δήλωση των δύο μερών.

3.2.1

Σχετικά με τον σχεδιασμό και τη χρηματοδότηση του δικτύου υποδομών των μεταφορών, η ΕΟΚΕ συνιστά να εξετασθεί αν θα μπορούσαν να διαδραματίσουν ρόλο, παράλληλα με τις δημόσιες αρχές, και μη κρατικοί παράγοντες. Αφενός είναι απαραίτητη η συμμετοχή του κράτους και των πολιτών, συνεπώς και των ΜΚΟ, αφετέρου είναι εξίσου αναγκαία και η εμπλοκή μεγάλων επιχειρήσεων και Ευρωπαϊκών Ταμείων.

3.2.2

Τα τελευταία χρόνια, οι ενώσεις των αγροτών, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις, οι ενώσεις των καταναλωτών κ.ά. διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο, μεταξύ άλλων και χάρη στην επιτυχία των συμφωνιών της Λομέ και του Κοτονού. Η ΕΟΚΕ επιθυμεί να τονίσει την ανάγκη συνέχειας αυτής της πορείας.

3.3.1

Προβλήματα όπως η διαφθορά και η πειρατεία θίγονται δυστυχώς μόνο έμμεσα στην ανακοίνωση, ενώ παρουσιάζονται σε όλα τα επίπεδα στην Αφρική και αποτελούν τροχοπέδη για την οικονομική ανάπτυξη. Επιπλέον, εμποδίζουν την περαιτέρω περιφερειακή ολοκλήρωση.

3.3.2

Η ΕΟΚΕ κρίνει ότι κάθε πρόταση και μέτρο που αφορά τη συνεργασία με την Αφρικανική Ένωση πρέπει να προωθεί και την καταπολέμηση της διαφθοράς και της πειρατείας.

3.3.3

Αυτός είναι άλλωστε και ένας από τους στόχους της Αφρικανικής Ένωσης, ενώ αναφέρεται ρητά και στη Συμφωνία του Κοτονού.

3.3.4

Σε ό,τι αφορά την ΕΕ, θα πρέπει να ισχύει ο κανόνας ότι οι πόροι των Ευρωπαϊκών Ταμείων θα διατίθενται μόνο με τον όρο ότι θα διασφαλίζεται και θα ελέγχεται συστηματικά η ιχνηλασιμότητα και η χρήση των πόρων αυτών.

3.3.5

Στον τομέα των μεταφορών και των υποδομών, η διαφθορά εμφανίζεται στις χερσαίες και κυρίως στις οδικές μεταφορές, ενώ η πειρατεία στις θαλάσσιες.

3.3.6

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι τα πλοία που πλέουν πλησίον των ακτών της Σομαλίας και στον κόλπο του Άντεν, πρέπει να εφαρμόζουν τις «βέλτιστες διαχειριστικές πρακτικές για την αποτροπή της πειρατείας» (ΟΗΕ) και να εγγράφουν την πορεία τους στην δικτυακή πύλη EU- NAVFOR/MSC (HOA). Οι πρακτικές αυτές συμπεριλαμβάνουν και σειρά μέτρων αυτοάμυνας των πλοίων.

4.1

Πρέπει να σημειωθεί ότι και τα 53 κράτη της Αφρικής αντιμετωπίζουν προβλήματα στον τομέα των μεταφορών και των υποδομών. Το 2006 υιοθετήθηκε το λεγόμενο Πρόγραμμα Ανάπτυξης των Υποδομών στην Αφρική (PIDA), με στόχο τον καλύτερο συντονισμό του σχεδιασμού και της κατασκευής υποδομών.

4.2

Το πρόγραμμα PIDA περιλαμβάνει και ορισμένα μέτρα για την επαγγελματική κατάρτιση σε τομείς όπως ο έλεγχος της εναέριας κυκλοφορίας, τα καθήκοντα συμβούλων ασφάλειας αλλά και το περιβάλλον και την οδική ασφάλεια.

4.3

Το επόμενο βήμα πρέπει να είναι η αμοιβαία προσαρμογή των διαδικασιών σχεδιασμού στην ΕΕ και στην Αφρική, ως αναγκαία προϋπόθεση για την δημιουργία ενός ευρωαφρικανικού δικτύου μεταφορών. Ιδιαίτερα, θα χρειαστεί να καθοριστούν οι κόμβοι μεταφοράς, κυρίως λιμένες και αερολιμένες.

4.4

Επειδή οι διαθέσιμοι πόροι είναι περιορισμένοι, θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν σε συγκεκριμένα σχέδια που παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη χρησιμότητα. Για τις μεταφορές αυτό συνεπάγεται την προσέγγιση της διατροπικότητας με την αξιοποίηση των εγγενών πλεονεκτημάτων κάθε μέσου μεταφοράς που χρησιμοποιείται, αλλά και των ειδικών χαρακτηριστικών κάθε χώρας.

4.5

Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΟΚΕ συνιστά να συμπεριληφθεί ρητά στο πρόγραμμα δράσης η καταπολέμηση της διαφθοράς.

4.6

Σε ό,τι αφορά τις σιδηροδρομικές μεταφορές, πρέπει να καταρτισθεί κατάλογος με τους άξονες προτεραιότητας. Η ύπαρξη σιδηροδρομικού δικτύου είναι ζωτικής σημασίας για τις μεσόγειες χώρες. Σήμερα, δεκαπέντε χώρες της Αφρικής δεν έχουν σιδηροδρομικό δίκτυο.

4.7

Η Αφρική καλύπτει σήμερα μόλις το 4 % των παγκόσμιων αεροπορικών μεταφορών. Η ασφάλεια και η ποιότητα των αεροπλάνων και των παρεχόμενων υπηρεσιών, υστερούν δυστυχώς ακόμη σε μεγάλο βαθμό σε σχέση με τις ανάγκες για μετακινήσεις. Ιδιαίτερη προτεραιότητα έχουν η ασφάλεια, η προστασία και η μείωση των εκπομπών ρύπων.

4.8

Η ναυτιλία αντιπροσωπεύει το 92 % του διεθνούς εμπορίου της Αφρικής. Η εντατικότερη συνεργασία μεταξύ της Ευρωπαϊκής και της Αφρικανικής Ένωσης πρέπει να συντελέσει στην δημιουργία κέντρων εφοδιαστικής και στη βελτίωση της λειτουργίας των λιμένων στους ακόλουθους τομείς:

4.9

Μεγάλο μέρος των χερσαίων εμπορικών συναλλαγών πραγματοποιείται μέσω του οδικού δικτύου, παρότι οι υποδομές, διαφορετικής ποιότητας από χώρα σε χώρα, είναι εντελώς ανεπαρκείς. Ακόμη και σήμερα, η Αφρική διαθέτει μόλις 7 χιλιόμετρα οδικού δικτύου ανά 100 km2. Παράλληλα, ο χρόνος αναμονής κατά τις διαδικασίες εκτελωνισμού στην είσοδο και στην έξοδο είναι μεγάλος και η διαφθορά πανταχού παρούσα.

4.10

Στις αρχές του 2009, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διάθεσε 3 δισεκατομμύρια € από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης για τη δημιουργία διαφρικανικών αξόνων μεταφορών που θα συνδεθούν στο μέλλον με το διευρωπαϊκό δίκτυο μεταφορών.

4.11

Η ΕΟΚΕ τονίζει με έμφαση ότι η χορήγηση πόρων των Ευρωπαϊκών ταμείων θα πρέπει να συνδέεται άρρηκτα με τον όρο ότι θα προσλαμβάνονται αποκλειστικά μισθωτοί εργαζόμενοι που διαθέτουν επίσημη άδεια εργασίας και προέρχονται από χώρα της Αφρικανικής Ένωσης, ώστε τα σχέδια αυτά να συμβάλλουν στην εκπαίδευση και στην ευμάρεια του τοπικού πληθυσμού.

4.12

Η κατάσταση στην πράξη δείχνει ότι οι διεθνείς οδικές μεταφορές δεν είναι εφικτές παντού στην Αφρική και, όταν είναι εφικτές, εμποδίζονται είτε από την απαίτηση λύτρων είτε από τη διαφθορά καθοδόν ή στα σύνορα. Ωστόσο, συχνά δεν υπάρχει καμία εναλλακτική λύση.

4.13

Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι, η Αφρικανική Ένωση επιδεικνύει ρεαλισμό επιλέγοντας ως παράδειγμα την προσέγγιση της ΕΕ στον τομέα των ΔΕΔ-Μ και τονίζει ότι είναι σημαντικό να εκληφθεί η διατροπικότητα ως βασικός στόχος όλων των σχεδίων και προγραμμάτων.

4.14

Ωστόσο, σημασία δεν έχουν μόνο οι δημοσιονομικές πτυχές. Κατά την υλοποίηση μεγάλων διευρωπαϊκών σχεδίων υποδομών, η Ευρωπαϊκή Ένωση όρισε συντονιστές έργων οι οποίοι υποστήριξαν τα κράτη μέλη όχι μόνο κατά τη συγκέντρωση των πόρων χρηματοδότησης αλλά και κατά την επίλυση προβλημάτων που ανέκυψαν με την υλοποίηση σχεδίων πολύ μεγάλης κλίμακας. Κατά τη γνώμη της ΕΟΚΕ, ο ορισμός συντονιστών έργων στους ελλείποντες κρίκους 8 διαφρικανικών δικτύων που έχουν ήδη προσδιορισθεί, συνιστά σωστή επιλογή.

4.15

Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι πριν την πραγματοποίηση επενδύσεων στην Αφρική, πρέπει να υπάρχουν επαρκείς εγγυήσεις όσον αφορά τα ζητήματα ασφάλειας και προστασίας. Για την καταπολέμηση της θαλάσσιας πειρατείας έχουν καταρτισθεί συνοδευτικά προγράμματα από τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (ΔΝΟ)

4.16

Επίσης, είναι αναγκαίο να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στη θέσπιση μέτρων για τη βελτίωση της οδικής ασφάλειας. Όπως αναφέρει η ανακοίνωση της Επιτροπής (σημείο 3.2.1, πρώτη περίοδος της δεύτερης παραγράφου), περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους κάθε χρόνο σε τροχαία ατυχήματα και το 65 % των θυμάτων είναι πεζοί.