52003AE0415

Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την "Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου περί τροποποιήσεως του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 417/2002 για την εσπευσμένη σταδιακή καθιέρωση απαιτήσεων διπλού κύτους ή ισοδύναμου σχεδιασμού για τα πετρελαιοφόρα μονού κύτους και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2978/94 του Συμβουλίου"

(COM(2002) 780 τελικό - 2002/0310 (COD))

(2003/C 133/19)

Στις 22 Ιανουαρίου 2003 και σύμφωνα με το άρθρο 80, παράγραφος 2 της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, το Συμβούλιο αποφάσισε να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την ανωτέρω πρόταση.

Το ειδικευμένο τμήμα "Μεταφορές, ενέργεια, υποδομές, κοινωνία των πληροφοριών", στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 13 Μαρτίου 2003 με βάση την εισηγητική έκθεση της Δρος Μπρεδημά-Σαββοπούλου.

Κατά την 398η σύνοδο ολομέλειάς της, της 26ης και 27ης Μαρτίου 2003 (συνεδρίαση της 27ης Μαρτίου), η ΕΟΚΕ υιοθέτησε με 100 ψήφους υπέρ 10 ψήφους κατά και 10 αποχές την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1. Εισαγωγή

1.1. Το ναυάγιο του Prestige στις 19 Νοεμβρίου 2002 και η επακόλουθη οικολογική καταστροφή στις ακτές της Ισπανίας που εξακολούθησε αργότερα και στις ακτές της Γαλλίας, κινητοποίησαν την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη, τρία χρόνια μετά το παρόμοιο ατύχημα του πετρελαιοφόρου Εrika στα ανοιχτά των ακτών της Γαλλίας. Στην ανακοίνωσή της για τη βελτίωση της θαλάσσιας ασφάλειας, στη θάλασσα την οποία εξέδωσε ως αντίδραση στο ατύχημα του Prestige(1), η Επιτροπή εξήγγειλε τη λήψη μιας σειράς μέτρων με στόχο την ελαχιστοποίηση του κινδύνου επέλευσης μελλοντικών ατυχημάτων σε πλοία όπως το Εrika και το Prestige. Το Συμβούλιο Μεταφορών στις 6 Δεκεμβρίου 2002 έκανε έκκληση για την επίσπευση του χρονοδιαγράμματος της σταδιακής απόσυρσης των πετρελαιοφόρων μονού κύτους, την εφαρμογή του Προγράμματος Εκτίμησης της Κατάστασης (ΠΕΚ) για τα πετρελαιοφόρα μονού κύτους ηλικίας άνω των 15 ετών και τη σύναψη διοικητικών συμφωνιών από τα κράτη μέλη με στόχο την άρνηση του κατάπλου πετρελαιοφόρων μονού κύτους, που μεταφέρουν αργό πετρέλαιο βαριάς ποιότητας, στα λιμάνια, στους σταθμούς ανοικτής θάλασσας και στις περιοχές αγκυροβόλησής τους. Τα συμπεράσματα της πρόσφατης συνεδρίασης του Συμβουλίου στις Βρυξέλλες, στις 20 και 21 Μαρτίου, περιλαμβάνουν μια δέσμη μέτρων τα οποία η ΕΟΚΕ υποστηρίζει ένθερμα.

2. Η πρόταση της Επιτροπής

2.1. Για να εκπληρώσει τους στόχους του Συμβουλίου Μεταφορών, η Επιτροπή πρότεινε τις εξής τροποποιήσεις του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 417/2002(2):

- τη θέσπιση της διάταξης ότι το βαρύ αργό πετρέλαιο επιτρέπεται να μεταφέρεται μόνο με πετρελαιοφόρα διπλού κύτους,

- την αναθεώρηση του κοινοτικού προγράμματος σταδιακής απόσυρσης, για να εξασφαλισθεί ιδίως ότι τα πετρελαιοφόρα μονού κύτους της κατηγορίας 1 δεν θα εξακολουθήσουν να ασκούν τις δραστηριότητές τους πέραν της ηλικίας των 23 ετών και του έτους 2005, της κατηγορίας 2 πέραν της ηλικίας των 28 ετών και του έτους 2010 και της κατηγορίας 3 πέραν της ηλικίας των 28 ετών και του έτους 2015,

- την ευρύτερη εφαρμογή του καθεστώτος διεξαγωγής ειδικών ελέγχων για τα πετρελαιοφόρα (του Προγράμματος Εκτίμησης της Κατάστασης), προορισμός του οποίου είναι η αποτίμηση της δομικής καταλληλότητας των πετρελαιοφόρων μονού κύτους ηλικίας άνω των 15 ετών.

2.2. Η σοβαρή ρύπανση των κοινοτικών υδάτων από την πετρελαιοκηλίδα του Prestige ανάγκασε την Επιτροπή να αναθεωρήσει το πρόγραμμα σταδιακής απόσυρσης που προβλεπόταν από τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 417/2002. Σκοπός της προτεινόμενης αναθεώρησης είναι η μείωση των ορίων ηλικίας και των προθεσμιών οριστικής απαγόρευσης της εκμετάλλευσης πετρελαιοφόρων μονού κύτους στο επίπεδο που είχε προταθεί αρχικά στη δέσμη μέτρων Εrika I, προκειμένου να διασφαλιστεί η καλύτερη προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Η Επιτροπή έχει επίγνωση του σημαντικού οικονομικού αντικτύπου στον κλάδο των πετρελαιοφόρων και σκοπεύει να παρουσιάσει σχετική οικονομική ανάλυση όσο το δυνατόν συντομότερα.

2.3. Αποδείχθηκε για άλλη μια φορά, όπως και στο ατύχημα του Εrika, ότι το βαρύ αργό πετρέλαιο ανήκει στους πλέον ρυπογόνους τύπους πετρελαίου. Γι' αυτό, η Επιτροπή προτείνει να απαγορευθεί η μεταφορά βαρέων κλασμάτων πετρελαίου με πετρελαιοφόρα μονού κύτους που πρόκειται να καταπλεύσουν ή αποπλέουν από λιμένες της ΕΕ. Η Επιτροπή δηλώνει ότι υπάρχει σήμερα επαρκές διαθέσιμο δυναμικό πετρελαιοφόρων διπλού κύτους, ώστε να διασφαλίζεται ότι δεν θα υπάρξει καμία διαταραχή στην ασφάλεια του εφοδιασμού.

3. Γενικές παρατηρήσεις

3.1. Η ΕΟΚΕ εκφράζει τη βαθιά ανησυχία της για την καταστροφή που προκάλεσε το πετρελαιοφόρο Prestige και για τις συνακόλουθες κοινωνικές, περιβαλλοντικές και οικονομικές επιπτώσεις. Είναι ικανοποιημένη που δεν υπήρξαν απώλειες ανθρώπινων ζωών. Υπάρχει εξαιρετικά επείγουσα ανάγκη να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια για να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος επανάληψης παρόμοιων ατυχημάτων και να αποζημιωθούν πλήρως τα θύματα. Όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη έχουν υποχρέωση να δώσουν προτεραιότητα στην επείγουσα αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας του ισχύοντος καθεστώτος για τη θαλάσσια μεταφορά πετρελαίου. Τα μελλοντικά μέτρα θα πρέπει να είναι επαρκή και να αντιμετωπίζουν τις πραγματικές αιτίες αυτών των ατυχημάτων.

3.1.1. Οι συνθήκες και τα αίτια του ατυχήματος του Prestige αποτελούν αντικείμενο διερεύνησης. Αν και είναι πιθανό να είχε λάβει διαφορετικές διαστάσεις η καταστροφή αν το πλοίο είχε οδηγηθεί εγκαίρως σε αγκυροβόλιο καταφυγής, μπορεί να αποδειχθεί ότι ευθύνεται μία από τις ακόλουθες αιτίες ή ένας συνδυασμός τους: δομικές αδυναμίες του πλοίου, που ήταν άνω των 26 ετών· ελλείψεις στη συντήρηση του πλοίου· οι αποφάσεις που ελήφθησαν (ή που δεν ελήφθησαν) για την αντιμετώπιση του ατυχήματος, οι οποίες επιδείνωσαν το πρόβλημα· ακατάλληλοι ελιγμοί του πλοίου κ.λπ.

3.2. Παρά το προηγούμενο του πετρελαιοφόρου Εrika, στο οποίο επίσης δεν είχε επιτραπεί η είσοδος σε αγκυροβόλιο καταφυγής, και τις επαναλαμβανόμενες και σταθερές εκκλήσεις για ένα σαφές και ενδεδειγμένο καθεστώς των αγκυροβολίων καταφυγής για τα πλοία που αντιμετωπίζουν δυσκολίες, το εν λόγω καθεστώς παραμένει ασαφές. Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει τη γνωμοδότησή της σχετικά με την πρόταση για την εσπευσμένη σταδιακή καθιέρωση του διπλού κύτους στα πετρελαιοφόρα (δέσμη Εrika I)(3) και τη γνωμοδότησή της για τη δέσμη Εrika ΙΙ(4) και επαναλαμβάνει την έκκλησή της για εξέταση και επίλυση του πολιτικά αντιδημοφιλούς αυτού ζητήματος. Συνεπώς, υποστηρίζει πλήρως την πρόταση να επισπευσθούν οι προετοιμασίες των σχεδίων για την υποδοχή των πλοίων σε αγκυροβόλια καταφυγής. Αυτό που απαιτείται είναι ο προσδιορισμός αγκυροβολίων καταφυγής στα ύδατα της ΕΕ, η εφαρμογή από τα κράτη μέλη της ΕΕ της Διεθνούς Σύμβασης για την Πρόληψη, τη Διαχείριση και τη Συνεργασία στον τομέα της Πετρελαϊκής Ρύπανσης (Σύμβαση OPRC του 1990), όπως ζητούσε στη γνωμοδότησή της για τη δέσμη Εrika Ι, και ένα σαφές σχέδιο αντιμετώπισης των καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, μαζί με τις διαδικασίες εφαρμογής του, όταν ένα πλοίο που αντιμετωπίζει δυσκολίες χρειάζεται να οδηγηθεί σε ένα τέτοιο αγκυροβόλιο. Το σχέδιο θα πρέπει να καθορίζει τις υποχρεώσεις του πλοιάρχου, του παράκτιου κράτους και του διασώστη. Όλες αυτές οι δράσεις πρέπει να διασαφηνιστούν και να συντονιστούν από μία ενιαία αρχή, κατά προτίμηση σε επίπεδο ΕΕ από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια στη Θάλασσα (EMSA).

3.3. Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει την ανησυχία που είχε εκφράσει σε παλαιότερες γνωμοδοτήσεις της(5) ότι οι οικονομικές πιέσεις επί των πλοιάρχων και των πληρωμάτων που εξακολουθούν να εργάζονται σε πλοία μειωμένου επιπέδου ασφαλείας ενδέχεται να έχουν επιπτώσεις στην ασφάλεια του πλοίου. Επομένως, τα μέλη των πληρωμάτων πρέπει να ενθαρρύνονται να αναφέρουν τυχόν ανωμαλίες επί του πλοίου που ενδέχεται να προξενήσουν ατυχήματα και στη συνέχεια πρέπει να τους παρέχεται κατάλληλη προστασία από τη νομοθεσία της ΕΕ. Η ανθρώπινη διάσταση της ασφάλειας πρέπει, κατά την άποψη της ΕΟΚΕ, να ληφθεί επειγόντως υπόψη, αν θέλουμε να εφαρμοσθούν τα προτεινόμενα τεχνικά μέτρα αποτελεσματικά και υπό καλές συνθήκες. Η ΕΟΚΕ εκφράζει επίσης την ανησυχία της για τη στάση των ρυθμιστικών αρχών, οι οποίες συνεχίζουν να αποδίδουν στους πλοιάρχους την υπέρτατη ευθύνη για τα πλοία. Στην πραγματικότητα, στις σημερινές ναυτιλιακές δραστηριότητες η πραγματική εξουσία και οι πόροι των πλοιάρχων έχουν περιοριστεί σοβαρά. Επειδή πολλές εθνικές αρχές εξακολουθούν να προτιμούν να αποδώσουν νομικές ευθύνες στον πλοίαρχο και στους αξιωματικούς του πλοίου παρά να αναζητήσουν τους υπεύθυνους στους γραφειοκρατικούς λαβυρίνθους της ιδιοκτησίας και του ελέγχου των πλοίων, είναι αναγκαία η διασαφήνιση της νομικής ευθύνης όλων των μερών που εμπλέκονται στις θαλάσσιες μεταφορές. Κατόπιν αυτών των συλλογισμών, η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει τις παλαιότερες εκκλήσεις της στην Επιτροπή να επεξεργαστεί κατάλληλες προτάσεις, για παράδειγμα σε μια νέα δέσμη Εrika ΙΙΙ για την ανθρώπινη διάσταση, αναπτύσσοντας έτσι μια σφαιρική και ολοκληρωμένη προσέγγιση της ασφάλειας της ναυσιπλοΐας.

3.4. Η παρούσα πρόταση κανονισμού αποτελεί άμεση απάντηση στο ατύχημα του Prestige. Η ΕΟΚΕ ζητά να τεθούν σε ισχύ όλα τα συμπληρωματικά μέτρα που θα κριθούν απαραίτητα, μόλις γίνει γνωστό το αποτέλεσμα των ερευνών. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι το διπλό κύτος δεν αρκεί αυτό καθευατό για να επιλυθεί το τεράστιο πρόβλημα των οικολογικών καταστροφών που προκαλούνται από ατυχήματα πετρελαιοφόρων, και ότι χρειάζονται και άλλα μέτρα.

3.5. Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει ότι στη γνωμοδότησή της για τη δέσμη Εrika I εξέφρασε την άποψη ότι τα μέτρα που ελήφθησαν σε διεθνές επίπεδο για τη βελτίωση της ασφάλειας και τη μείωση της ρύπανσης από ατυχήματα επέφεραν σημαντική συρρίκνωση της συχνότητας αυτού του είδους της ρύπανσης. Η ρύπανση που προκαλείται από τα πλοία είναι κάθε άλλο παρά η μοναδική πηγή ρύπανσης της θάλασσας, αν και δεν μπορεί να υποτιμηθεί η σημασία της, αν ληφθεί υπόψη ότι η ρύπανση που προξενείται από τα πλοία υπολογίζεται σε 15 % του συνόλου. Υπενθυμίζουμε ότι τα μεγάλα πετρελαιοφόρα μεταφέρουν τεράστιες ποσότητες πετρελαίου (το Prestige μετέφερε 77000 τόνους), με αποτέλεσμα τη συγκέντρωση της ζημίας. Αναγνωρίζεται επίσης ότι τα αστικά απόβλητα και οι οικονομικές δραστηριότητες στην ξηρά ευθύνονται για τα 2/3 της ρύπανσης του θαλάσσιου περιβάλλοντος κοντά στις ακτές και στις εκβολές των ποταμών και ότι πρέπει να πραγματοποιηθούν δραστικές μειώσεις αυτών των αποβλήτων. Αν και επικροτεί τα προτεινόμενα μέτρα για τη μείωση της ρύπανσης της θάλασσας που προκαλείται από τα πλοία, η ΕΟΚΕ θα επιθυμούσε μια παρόμοια προσέγγιση της ρύπανσης της θάλασσας που προκαλείται από τα αστικά απόβλητα και τις οικονομικές δραστηριότητες στην ξηρά(6).

3.6. Η αρχή της αναλογικότητας - που έχει καθιερωθεί από τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου και από τη νομοθεσία της ΕΕ - θα πρέπει να τηρείται σε όλες τις περιπτώσεις. Η αναλογικότητα των προτεινόμενων μέτρων δεν πρέπει να αφορά μόνο τις συνέπειες, αλλά και τις πραγματικές αιτίες του ατυχήματος. Η ΕΟΚΕ διερωτάται ποια θα ήταν η αντίδραση της ΕΕ σε παρόμοια περιστατικά με πλοία διπλού κύτους, τα οποία δεν μπορούν να αποκλειστούν στο εγγύς μέλλον, καθώς οι εμπορικές δραστηριότητες αυτών των πλοίων θα αυξάνονται.

3.7. Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με τη γενική άποψη ότι τα θαλάσσια ατυχήματα είναι αποτέλεσμα περισσότερο της πλημμελούς εφαρμογής ή της παράβασης της υφιστάμενης νομοθεσίας παρά της ακαταλληλότητάς της. Επομένως, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει πλήρως την εσπευσμένη εφαρμογή των μέτρων των δεσμών Εrika I και Εrika ΙΙ και συμφωνεί με την προτεραιότητα που τους αποδίδει η Επιτροπή. Τα μέτρα αυτά θα πρέπει να εφαρμοστούν αυστηρά και εκ παραλλήλου.

3.8. Η αίσθηση της επείγουσας ανάγκης να διευθετηθούν ορισμένα εξαιρετικά λεπτά οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά ζητήματα δεν θα πρέπει να υπερσκελίσει τους κανόνες του διεθνούς δικαίου. Σε μια σειρά παλαιότερων γνωμοδοτήσεων που ξεκινούν από το 1993, η ΕΟΚΕ έχει υποστηρίξει σταθερά ότι οι κανονισμοί για την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας και την πρόληψη της ρύπανσης που επηρεάζουν τη διεθνή ναυτιλία θα πρέπει να προέρχονται από τον αρμόδιο Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (ΔΝΟ). Τα μονομερή μέτρα ενδέχεται να υπονομεύσουν το κύρος του ΔΝΟ και να υποκινήσουν μονομερείς ενέργειες τρίτων χωρών, οι οποίες ενδέχεται να περιορίσουν σοβαρά τις σημαντικές διεθνείς εμπορικές δραστηριότητες του στόλου της ΕΕ. Υπάρχουν ήδη ενδείξεις τέτοιων ενεργειών από πλευράς των ΗΠΑ και ορισμένων χωρών της Ασίας. Είναι, επομένως, σκόπιμο να διασφαλιστεί ότι οι κανόνες της ΕΕ για την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας και την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος λαμβάνουν υπόψη το γεγονός ότι τα ύδατα της ΕΕ πρέπει να παραμείνουν ανοιχτά χωρίς διακρίσεις σε όλα τα πλοία που πληρούν τις διεθνείς προδιαγραφές. Ενόψει των ανωτέρω συλλογισμών και του διεθνούς χαρακτήρα των θαλάσσιων μεταφορών, συνιστάται να παραπεμφθούν τα προτεινόμενα μέτρα στον ΔΝΟ προς πιθανή παγκόσμια εφαρμογή.

3.9. Η θέση της πρότασης της Επιτροπής σε εφαρμογή δημιουργεί επείγουσα ανάγκη νέων πλοίων προσαρμοσμένων στις απαιτήσεις. Για λόγους ασφαλείας, εγγυήσεων και στρατηγικής, θα πρέπει να εξεταστούν και να αναθεωρηθούν οι δυνατότητες που προβλέπονται από την κοινοτική πολιτική για τη ναυπηγική βιομηχανία, προκειμένου να διευκολυνθεί η κατασκευή πλοίων σε ευρωπαϊκά ναυπηγεία και να καταρτιστεί ένα κοινοτικό σχέδιο χρηματοδότησης για την αντικατάσταση των αποσυρόμενων πλοίων.

4. Ειδικές παρατηρήσεις

4.1. Η ΕΟΚΕ κρίνει ότι η ΕΕ οφείλει να υιοθετήσει μια ισόρροπη πολιτική η οποία να λαμβάνει υπόψη τις περιβαλλοντικές, οικονομικές, και κοινωνικές συνέπειες σύμφωνα με τις αρχές της Διάσκεψης Κορυφής του Γκέτεμποργκ για την αξιολόγηση του αντίκτυπου των δράσεων της ΕΕ στην αειφορία.

4.2. Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι υπάρχει επείγουσα ανάγκη να διασφαλιστούν το ταχύτερο δυνατόν και αποτελεσματικά:

- ένα σαφές καθεστώς για τα αγκυροβόλια καταφυγής

- η θέσπιση σχεδίων για την αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης

- η εντατικοποίηση των μέτρων εποπτείας

- η ανάγκη διασαφήνισης της νομικής ευθύνης όλων των μερών που εμπλέκονται στις θαλάσσιες μεταφορές

- η βελτίωση των επαγγελματικών προσόντων των πληρωμάτων

- η απαίτηση να γίνονται οι επισκευές σε ναυπηγεία που παρέχουν εξασφαλισμένη ποιότητα, κατοχυρώνοντας με τον τρόπο αυτό την ασφάλεια και πιο αυστηρές τεχνικές προδιαγραφές για το σχεδιασμό και τη ναυπήγηση πλοίων

- μια αυστηρότερη συμμόρφωση προς τις διατάξεις της οδηγίας για τον έλεγχο από το κράτος του λιμένα

- η όσο το δυνατόν ταχύτερη θέση σε εφαρμογή της οδηγίας για τη μεγαλύτερη διαφάνεια των νηογνωμόνων

- η κύρωση από τα κράτη μέλη της ΕΕ της Σύμβασης για τα Καύσιμα Δεξαμενής Πλοίων και της Σύμβασης για τις Επικίνδυνες και Βλαβερές Ουσίες.

4.3. Ενόψει των σοβαρών κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων και της διεθνούς φύσης των ναυτιλιακών δραστηριοτήτων, τα κράτη μέλη οφείλουν να επιδιώξουν, με ταχύρυθμες διαδικασίες, διαμέσου του ΔΝΟ, την παγκόσμια εφαρμογή ενός επιτυχούς προγράμματος εσπευσμένης σταδιακής απόσυρσης των πετρελαιοφόρων μονού κύτους το οποίο θα εναρμονίζεται με το νόμο των ΗΠΑ για την πετρελαϊκή ρύπανση. Η πρωτοβουλία της ΕΕ πρέπει να αναληφθεί με επιφύλαξη του δικαιώματος και της υποχρεώσεως να διασφαλιστεί έγκαιρη και επαρκής περιβαλλοντική προστασία σε επίπεδο ΕΕ.

4.4. H EOKE τάσσεται υπέρ της απαγόρευσης των πετρελαιοφόρων μονού κύτους για τη μεταφορά των πλέον ρυπογόνων βαρέων κλασμάτων πετρελαίου. Ωστόσο, η πρόταση ενδέχεται να προκαλέσει δυσκολίες τόσο στον εφοδιασμό όσο και στη διύλιση στην ΕΕ οι οποίες θα επιδεινωθούν με τη στρατιωτική επιχείρηση στο Ιράκ. Πρέπει να σημειωθεί ότι το βαρύ αργό πετρέλαιο που εισάγεται στην ΕΕ παράγεται στη Βόρειο Θάλασσα και μεταφέρεται με εξειδικευμένα πετρελαιοφόρα μονού κύτους υψηλών προτύπων. Τα πλοία αυτά είναι κατασκευασμένα αποκλειστικά για δραστηριότητα στη Βόρειο Θάλασσα και ανταποκρίνονται σε πολύ υψηλές προδιαγραφές. Στο πλαίσιο αυτό θα μπορούσαν να προβλεφθούν εξαιρέσεις, όπου αυτό ενδείκνυνται.

4.5. Η απαγόρευση της μεταφοράς βαρέων κλασμάτων πετρελαίου θα επηρεάσει όλα τα πετρελαιοφόρα μονού κύτους νεκρού βάρους 600 τόνων και άνω. Ωστόσο, πλειονότητα των πετρελαιοφόρων νεκρού βάρους κάτω των 5000 τόνων επιδίδεται σε ακτοπλοϊκές μεταφορές και σε εσωτερικά δρομολόγια. Εξάλλου, πολύ λίγα μόνο πετρελαιοφόρα μονού κύτους χρησιμοποιούνται γι' αυτές τις μεταφορές. Η ΕΟΚΕ, λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη εξασφάλισης του ζωτικού εφοδιασμού με καύσιμα στην ΕΕ και διατήρησης αποθεμάτων σε τοποθεσίες οι οποίες εξαρτώνται από την θαλάσσια μεταφορά πετρελαίου (π.χ. εξυπηρέτηση νησιών), εισηγείται να εφαρμοσθούν προοδευτικά τα μέτρα απαγόρευσης για τα πετρελαιοφόρα μονού κύτους νεκρού βάρους κάτω των 5000 τόνων. Η ΕΕ θα πρέπει να προτείνει στον ΔΝΟ να ορίσει στο πλαίσιο της Σύμβασης MARPOL περιοχές εξαιρετικά ευαίσθητες από περιβαλλοντική άποψη (όπως η Βενετία, η Βαλτική, το Bocche di Bonifaccio) ως "περιοχές προς αποφυγή" από τα πετρελαιοφόρα που μεταφέρουν βαρύ αργό πετρέλαιο. Επιπλέον, η ΕΕ και ο ΔΝΟ θα πρέπει να συνεργαστούν για να θεσπίσουν, σε συμφωνία με τη Σύμβαση SOLAS, συστήματα υποχρεωτικής δρομολόγησης κατά μήκος των ακτών της ΕΕ για τα πετρελαιοφόρα μονού κύτους που μεταφέρουν ρυπογόνα υψηλότερα κλάσματα πετρελαίου.

4.6. Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρόταση να επεκταθεί το καθεστώς επιθεώρησης του ΠΕΚ στην αποτίμηση της δομικής καταλληλότητας των πετρελαιοφόρων μονού κύτους ηλικίας άνω των 15 ετών. Στην περίπτωση των πιο παλιών πλοίων, μια εκτενής επιθεώρηση των ζωτικών τμημάτων του κύτους είναι ουσιώδης για τον εντοπισμό ενδεχόμενων αδυναμιών, ώστε να διορθωθούν και να μειωθεί ο κίνδυνος ρήγματος σε περίπτωση τρικυμίας.

5. Συμπεράσματα

5.1. Με την επιφύλαξη των παραπάνω παρατηρήσεων, η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την πρόταση κανονισμού που υποβάλλει η Επιτροπή για την εσπευσμένη σταδιακή καθιέρωση των απαιτήσεων διπλού κύτους.

5.2. Παρά το προηγούμενο του ατυχήματος του Εrika και την επακόλουθη κινητοποίηση των οργάνων της ΕΕ, η οποία κατέληξε σε δύο δέσμες νομοθετικών μέτρων (Erika Ι και ΙΙ), η ΕΟΚΕ λυπάται που προέκυψε και δεύτερη οικολογική καταστροφή με τη βύθιση του πετρελαιοφόρου Prestige.

5.3. Η ΕΟΚΕ λυπάται που δεν υλοποιήθηκαν οι επανειλημμένες εκκλήσεις της (στις γνωμοδοτήσεις της για τις δέσμες Εrika I και II) για διάφορα συγκεκριμένα μέτρα. Συνεπώς, αισθάνεται υποχρεωμένη να τις επαναλάβει με την ελπίδα να ληφθούν υπόψη, προκειμένου να αποτραπεί η επανάληψη παρόμοιων ατυχημάτων στο μέλλον.

5.4. Οι συνθήκες του ατυχήματος του Prestige εγείρουν ορισμένα ερωτηματικά, τα οποία πρέπει να εξεταστούν με προσοχή, για να μπορέσουν να ληφθούν λογικά, εφικτά και αναλογικά μέτρα, που θα αντιμετωπίζουν τις αιτίες παρόμοιων ατυχημάτων. Επομένως, η διερεύνηση των αιτιών του ατυχήματος και η αποζημίωση των θυμάτων αποτελούν ύψιστη προτεραιότητα.

5.5. Σύμφωνα με τις επιταγές του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Γκέτεμποργκ, τα ισχύοντα μέτρα θα πρέπει να υποβληθούν σε αξιολόγηση του αντικτύπου τους στην αειφορία, η οποία να καλύπτει τις πιθανές οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές τους επιπτώσεις. Απαιτείται επειγόντως μια ανάλυση κόστους/οφέλους, στην οποία θα στηριχθεί μια ισορροπημένη σφαιρική πολιτική. Γι' αυτό, μαζί με τα εμπορικά μελήματα πρέπει να ληφθούν υπόψη η ασφάλεια της ναυτιλίας και η προστασία του περιβάλλοντος.

5.6. Η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι υπάρχει επιτακτική ανάγκη να εφαρμοστούν όσο το δυνατόν νωρίτερα και αυστηρά οι δέσμες μέτρων Εrika I και ΙΙ και να θεσπιστεί επειγόντως και κατά προτίμηση σε επίπεδο ΕΕ από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια στη Θάλασσα ένα καθεστώς για τα αγκυροβόλια καταφυγής και ένα σχέδιο αντιμετώπισης των καταστάσεων έκτακτης ανάγκης με σαφή προσδιορισμό των αρμόδιων αρχών για τη βοήθεια των πλοίων που αντιμετωπίζουν δυσκολίες.

5.7. Η ΕΟΚΕ ζητά:

- τη θέσπιση σχεδίων για την αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης,

- την εντατικοποίηση των μέτρων εποπτείας,

- την ανάγκη διασαφήνισης της νομικής ευθύνης όλων των μερών που εμπλέκονται στις θαλάσσιες μεταφορές,

- τη βελτίωση των επαγγελματικών προσόντων των πληρωμάτων,

- την απαίτηση να γίνονται οι επισκευές σε ναυπηγεία που παρέχουν εξασφαλισμένη ποιότητα, κατοχυρώνοντας με τον τρόπο αυτό την ασφάλεια και πιο αυστηρές τεχνικές προδιαγραφές για το σχεδιασμό και τη ναυπήγηση πλοίων,

- την αυστηρότερη εφαρμογή της οδηγίας για τον έλεγχο από το κράτος του λιμένα,

- όσο το δυνατόν ταχύτερη θέση σε εφαρμογή της οδηγίας για τη μεγαλύτερη διαφάνεια των νηογνωμόνων,

- την κύρωση από τα κράτη μέλη της ΕΕ της Σύμβασης για τις Επικίνδυνες και Βλαβερές Ουσίες και της Σύμβασης για τα Καύσιμα Δεξαμενής Πλοίων,

- την εφαρμογή από τα κράτη μέλη της ΕΕ της Σύμβασης του 1990 για την Πρόληψη, τη Διαχείριση και τη Συνεργασία στον τομέα της Πετρελαϊκής Ρύπανσης (Σύμβαση OPRC),

- την υιοθέτηση μιας δέσμης μέτρων Εrika ΙΙΙ που θα διευθετεί τη συμμετοχή του ανθρώπινου παράγοντα στην ασφάλεια της ναυσιπλοΐας,

- την αυστηρότερη εφαρμογή της Σύμβασης για τα πιστοποιητικά, την εκπαίδευση και την τήρηση φυλακών των ναυτικών (STCW 78/95),

- την υποχρέωση των ναυτιλιακών εταιρειών φορτηγών (μεταφορές πετρελαίου, φυσικού αερίου και χημικών) και επιβατηγών πλοίων που αναπτύσσουν δραστηριότητα στην ΕΕ να πραγματοποιούν αξιολόγηση των κινδύνων που σχετίζονται με τις δραστηριότητες της θαλάσσιας μεταφοράς στα ύδατα και τους λιμένες της Κοινότητας για κάθε πλοίο ή ομάδα πλοίων με τα ίδια χαρακτηριστικά. Για την αξιολόγηση αυτή θα πρέπει να χρησιμοποιούνται ως αναφορά οι κατευθυντήριες γραμμές του ΔΝΟ για την επίσημη αξιολόγηση της ασφάλειας (οδηγός ΕΑΑ). Η αξιολόγηση των κινδύνων, όπως και η συνέχιση και οι αναθεωρήσεις της, θα πρέπει να εγκρίνονται από τις ναυτιλιακές αρχές της χώρας όπου είναι εγκατεστημένη η εταιρεία.

5.8. Ενόψει των σοβαρών κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων και του διεθνούς χαρακτήρα της ναυτιλίας τα κράτη μέλη της ΕΕ, με ταχείες διαδικασίες, θα πρέπει να επιδιώξουν να εισαγάγουν μέσω του ΔΝΟ, προς παγκόσμια εφαρμογή, ένα ικανοποιητικό χρονοδιάγραμμα για την εσπευσμένη σταδιακή απόσυρση των πετρελαιοφόρων μονού κύτους το οποίο να συμφωνεί με το χρονοδιάγραμμα του Νόμου για τη Ρύπανση από το Πετρέλαιο (Oil Pollution Act) των ΗΠΑ. Η πρωτοβουλία της ΕΕ θα πρέπει να αναληφθεί χωρίς να θίγεται το δικαίωμα και η υποχρέωση εξασφάλισης έγκαιρης και επαρκούς προστασίας του περιβάλλοντος σε επίπεδο ΕΕ.

5.9. H EOKE τάσσεται υπέρ της απαγόρευσης των πετρελαιοφόρων μονού κύτους για τη μεταφορά των πιο ρυπογόνων βαρέων κλασμάτων πετρελαίου. Στο πλαίσιο αυτό θα μπορούσαν να προβλεφθούν εξαιρέσεως, όπου αυτό ενδείκνυται.

5.10. Η προτεινόμενη απαγόρευση των πετρελαιοφόρων μονού κύτους νεκρού βάρους 600-5000 τόνων θα πλήξει σοβαρά τις δραστηριότητες θαλάσσιας μεταφοράς καυσίμων στην ΕΕ και θα θέσει σε κίνδυνο τον εφοδιασμό των νησιών και άλλων τοποθεσιών που εξαρτώνται από τις θαλάσσιες μεταφορές για το πετρέλαιό τους. Επομένως, τα μέτρα απαγόρευσης θα μπορούσαν να εφαρμοσθούν προοδευτικά για τα πετρελαιοφόρα μονού κύτους νεκρού βάρους άνω των 5000 τόνων.

5.11. Η ΕΕ θα πρέπει να προτείνει στον ΔΝΟ να ορίσει στο πλαίσιο της Σύμβασης MARPOL περιοχές εξαιρετικά ευαίσθητες από περιβαλλοντική άποψη ως "περιοχές προς αποφυγή" από τα πετρελαιοφόρα που μεταφέρουν βαρύ αργό πετρέλαιο. Η ΕΕ και ο ΔΝΟ θα πρέπει να συνεργαστούν για να θεσπίσουν, σε συμφωνία με τη Σύμβαση SOLAS, συστήματα υποχρεωτικής δρομολόγησης κατά μήκος των ακτών της ΕΕ για τα πετρελαιοφόρα μονού κύτους που μεταφέρουν ρυπογόνα υψηλότερα κλάσματα πετρελαίου.

5.12. Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρόταση να επεκταθεί το καθεστώς επιθεώρησης του ΠΕΚ στην αποτίμηση της δομικής καταλληλότητας των πετρελαιοφόρων μονού κύτους που έχουν περάσει την ηλικία των 15 ετών.

Βρυξέλλες, 27 Μαρτίου 2003.

Ο Πρόεδρος

της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Roger Briesch

(1) COM(2002) 681 τελικό.

(2) ΕΕ L 64 της 7.3.2002, σ. 1 - Γνωμοδότηση ΕΟΚΕ: ΕΕ C 14 της 16.1.2001, σ. 22.

(3) ΕΕ C 14 της 16.1.2001, σ. 22.

(4) ΕΕ C 221 της 7.8.2001, σ. 54.

(5) ΕΕ C 14 της 16.1.2001, σ. 22 και ΕΕ C 221 της 7.8.2001, σ. 54.

(6) Γνωμοδότηση που θα υιοθετήσει η ΕΟΚΕ για το θαλάσσιο περιβάλλον (ΝΑΤ/166).