52001AE1468

Γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής σχετικά με την "Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τις συμφωνίες παροχής ασφάλειας"

(2002/C 48/01)

Στις 26 Απριλίου 2001, και σύμφωνα με το άρθρο 95 της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, το Συμβούλιο αποφάσισε να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής σχετικά με την ανωτέρω πρόταση.

Το τμήμα "Ενιαία αγορά, Παραγωγή, Κατανάλωση" στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών της ΟΚΕ υιοθέτησε την γνωμοδότησή του στις 21 Νοεμβρίου 2001 (εισηγητής: P. Barros Vale).

Κατά την 386η σύνοδο ολομέλειας (συνεδρίαση της 28ης Νοεμβρίου 2001), η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε με 104 ψήφους υπέρ, 2 κατά και 1 αποχή την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1. Εισαγωγή

1.1. Η υποβολή της προτεινόμενης οδηγίας αποσκοπεί στην αντιμετώπιση του προβλήματος της έλλειψης νομικής ασφάλειας που αντιμετωπίζουν τα συστήματα πληρωμών και πράξεων σχετικά με τα αξιόγραφα, οι κεντρικές τράπεζες και οι επιχειρηματίες στις χρηματοοικονομικές αγορές.

1.2. Προκειμένου να αντιμετωπίσουν την έλλειψη νομικής ασφάλειας που υπάρχει και να εισάγουν στοιχεία προστασίας των διαφόρων παραγόντων πολλά κράτη μέλη εισήγαγαν νομοθετικά μέτρα περί συμψηφισμού ή επανεξέτασαν σε ορισμένες περιπτώσεις τις υφιστάμενες νομοθεσίες τους.

1.3. Σημαντικό βήμα για τη δημιουργία ενός υγιούς και σταθερού νομικού καθεστώτος για τα συστήματα πληρωμών και πράξεων σχετικά με τους τίτλους αποτέλεσε η υιοθέτηση της οδηγίας για το αμετάκλητο του διακανονισμού.

1.4. Η προαναφερθείσα οδηγία αποτελεί σήμερα τη μοναδική ευρωπαϊκή νομοθετική πράξη η οποία ρυθμίζει τη διασυνοριακή παροχή ασφάλειας βάσει των χρηματοοικονομικών συναλλαγών και για το λόγο αυτό η Επιτροπή με το "Σχέδιο δράσης για τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες", αποφάσισε να δώσει προτεραιότητα στη θέσπιση οδηγίας για τη διασυνοριακή χρήση των εγγυήσεων.

1.5. Η προτεινόμενη οδηγία ισχύει για τις χρηματοοικονομικές ασφάλειες σε μετρητά και τις βραχυπρόθεσμες συναλλαγές.

1.6. Συνοπτικά η προτεινόμενη οδηγία αφορά τις δημόσιες αρχές ή τις κεντρικές τράπεζες, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που υπόκεινται σε προληπτική εποπτεία και τα πρόσωπα, πλην των φυσικών, των οποίων το κεφάλαιο υπερβαίνει τα 100 εκατ. EUR κατά την στιγμή της ουσιαστικής παράδοσης της χρηματοοικονομικής εγγύησης, σύμφωνα με τις πλέον πρόσφατες χρηματοοικονομικές καταστάσεις οι οποίες έχουν δημοσιευθεί το πολύ δύο χρόνια από την εν λόγω χρονική στιγμή.

1.7. Σύμφωνα με την Επιτροπή οι κυριότεροι στόχοι, η επίτευξη των οποίων επιδιώκεται με την παρούσα πρόταση οδηγίας, είναι:

- Η εξασφάλιση της ύπαρξης αποτελεσματικών και ευλόγως απλών καθεστώτων για την σύσταση ασφαλειών είτε με την μεταβίβαση τίτλων είτε μέσω ενεχύρου·

- Η περιορισμένη προστασία των συμφωνιών παροχής ασφάλειας από ορισμένους κανόνες του δικαίου περί αφερεγγυότητας, ιδιαιτέρως εκείνους που θα εμπόδιζαν την πραγματική εκποίηση της ασφάλειας ή θα έθεταν εν αμφιβόλω την εγκυρότητα τεχνικών όπως είναι ο συμψηφισμός σε περίπτωση λύσης της σχέσης, η παροχή πρόσθετης ασφάλειας και η υποκατάσταση της ασφάλειας·

- Η δημιουργία νομικής ασφάλειας στην περίπτωση σύγκρουσης των νομοθεσιών όσον αφορά την μεταχείριση των τίτλων σε λογιστική μορφή που χρησιμοποιούνται ως ασφάλεια σε διασυνοριακό επίπεδο με την επέκταση της αρχής που θεσπίζει το άρθρο 9 παράγραφος 2 της οδηγίας για το αμετάκλητο του διακανονισμού·

- Ο περιορισμός των διοικητικών επιβαρύνσεων που επηρεάζουν τη χρήση της ασφάλειας στις χρηματοπιστωτικές αγορές, περιορίζοντας την επιβολή επαχθών διατυπώσεων είτε κατά την σύναψη είτε κατά την εκτέλεση των συμφωνιών παροχής ασφαλείας·

- Η εξασφάλιση ότι οι συμφωνίες που επιτρέπουν ασφαλειολήπτη να επαναχρησιμοποιήσει ασφάλεια για τους δικούς του σκοπούς βάσει των μηχανισμών που ισχύουν για το ενέχυρο αναγνωρίζονται ως έγκυρες, όπως για τα σύμφωνα επαναγοράς (repos).

2. Γενικές παρατηρήσεις

2.1. Η ΟΚΕ υποστηρίζει και συμφωνεί με τη θέσπιση μηχανισμών που ενισχύουν και διευκολύνουν την εφαρμογή της διαδικασίας παροχής ασφάλειας. Θεωρεί ωστόσο ότι υπάρχουν ορισμένες πτυχές κατά την εξέταση των οποίων θα πρέπει να επιδειχθεί μεγαλύτερη προσοχή προκειμένου να αποφευχθεί η εμφάνιση περιπτώσεων μη συμμόρφωσης προς τις αρχές της εξασφάλισης της ισορροπίας της αγοράς και να διασφαλισθεί η ίση μεταχείριση όλων έναντι του νόμου.

2.2. Η παρούσα πρόταση οδηγίας ορίζει ότι το αντικείμενο της ασφάλειας, το οποίο σήμερα έχει χαρακτήρα εμπράγματης ασφάλειας, περιέρχεται ουσιαστικά στην κυριότητα του ασφαλειολήπτη, μετά τη σύναψη της συμφωνίας μεταξύ των ενδιαφερομένων πλευρών. Η σημαντική αυτή τροποποίηση θέτει άμεσα ορισμένα ερωτήματα:

2.2.1. Λαμβανομένου υπόψη ότι η οδηγία θα μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο όλων των κρατών μελών, είναι πιθανόν οι διατάξεις της οδηγίας να αποδειχθούν ασυμβίβαστες με το δίκαιο των κρατών μελών. Δυστυχώς ήδη αρκετά κράτη μέλη αμφισβήτησαν την εν λόγω πρόταση κατά την εξέτασή της από το Συμβούλιο με αποτέλεσμα να μην μπορεί να διασφαλισθεί απρόσκοπτα η αναγκαία μεταφορά της.

2.2.2. Κρίνεται επίσης σκόπιμη η δημιουργία ενός συστήματος άμεσης ενημέρωσης των διαφόρων παραγόντων και των πιστωτών σχετικά με τις χρηματοοικονομικές εγγυήσεις που διαθέτει μία συγκεκριμένη εταιρεία ώστε οι ενδιαφερόμενοι να μπορούν να ενημερωθούν ανά πάσα στιγμή για την περιουσιακή της κατάσταση. Δεδομένου ότι ο εν λόγω μηχανισμός είναι νέος και χωρίς προηγούμενο, για τη διασφάλιση της καλής λειτουργίας του είναι απαραίτητη η ύπαρξη όσο το δυνατόν περισσότερης διαφάνειας.

2.2.3. Είναι αναγκαία επίσης η διασαφήνιση των περιπτώσεων κατά τις οποίες θεωρείται ότι δεν εκπληρώνεται μία υποχρέωση και κατά συνέπεια θα πρέπει να εκτελεσθεί η συμφωνία ασφάλειας. Η εξαρχής τυποποίηση όλων των περιπτώσεων που προαναφέρθηκαν, που συνεπάγονται την εκτέλεση μίας συμφωνίας περί ασφάλειας είναι καθοριστικής σημασίας. Σε αντίθετη περίπτωση θα δημιουργηθούν προβλήματα που θα έχουν ως αποτέλεσμα την υποβάθμιση του προτεινόμενου συστήματος.

3. Ειδικές παρατηρήσεις

3.1. Είναι αναγκαίο να διασαφηνισθεί η έννοια των "πραγματικών λόγων" που συνεπάγονται την εκτέλεση μίας συμφωνίας χρηματοοικονομικής ασφάλειας προκειμένου να αποφευχθεί η εμφάνιση περιπτώσεων κατάχρησης δικαιώματος. Επίσης, θα πρέπει να επιβεβαιωθεί η νομική βάση του λόγου που οδηγεί στην προαναφερθείσα εκτέλεση της συμφωνίας ασφάλειας.

3.2. Έχει σημασία να καταστεί σαφές αν τα ενεργητικά στοιχεία που ενδεχομένως δίδονται ως εγγύηση, βάσει της παρούσας οδηγίας, περιορίζονται σε εκείνα που αποτελούν πραγματική περιουσία του δότη της εγγύησης ή επεκτείνονται επίσης σε άλλα στοιχεία που του δίδονται ως κατάθεση από τρίτους.

3.3. Είναι σημαντικό να περιορισθεί η εφαρμογή της οδηγίας για επιχειρήσεις που διαθέτουν επαγγελματίες/ειδικούς ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι λαμβανομένης υπόψη της τεχνικής και νομικής δυσκολίας του θέματος.

3.4. Είναι απαραίτητο να ληφθεί υπόψη το εν λόγω προηγούμενο, το οποίο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί με σκοπό την επέκταση της εφαρμογής του και για άλλες κατηγορίες πιστωτών, σε αντίθεση με τις αρχές που διέπουν το πτωχευτικό δίκαιο και την προστασία των πιστωτών. Θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η αρχή της καθολικότητας των πιστωτικών δικαιωμάτων και να προσδιορισθεί το κατά πόσον οι προτεινόμενες διατάξεις επηρεάζουν την εφαρμογή της εν λόγω αρχής.

3.5. Πρέπει να υπάρξουν μέτρα προστασίας του ασφαλειοδότη σε περίπτωση αφερεγγυότητας του δικαιούχου.

3.6. Δεν έχουν επίσης διευκρινισθεί οι όροι εφαρμογής των κανονιστικών διατάξεων στην περίπτωση οικονομικής αναδιάρθρωσης αλλά όχι πτώχευσης του οφειλέτη, δεδομένου ότι πρόκειται για δύο διαφορετικές διαδικασίες που γίνονται για διαφορετικούς λόγους με αποτέλεσμα να απαιτείται η κατάλληλη προσαρμογή του τρόπου εφαρμογής των προτεινόμενων αρχών.

4. Προτάσεις για τη θέσπιση μηχανισμών διασφάλισης της διαφάνειας και της προστασίας των πιστωτών

4.1. Η ΟΚΕ θεωρεί ότι δεν είναι δυνατόν να τεθεί σε εφαρμογή ο εν λόγω καινοτόμος μηχανισμός χωρίς την ταυτόχρονη δημιουργία ενός μηχανισμού δωρεάν ενημέρωσης, στον οποίο θα διαθέτουν πρόσβαση όλοι οι ενδιαφερόμενοι, ο οποίος θα επιτρέπει την έγκαιρη ενημέρωση όλων των ενδιαφερομένων σχετικά με όλες τις μορφές ασφαλειών που υπάρχουν.

4.2. Η προαναφερθείσα βάση δεδομένων υποχρεωτικής καταχώρησης θα μπορούσε να θεσπισθεί σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ή άλλο ανεξάρτητο και αξιόπιστο ίδρυμα, η οποία θα αναλάβει και τη διαχείρισή της βάσει των διατάξεων ενός ειδικού κανονισμού λειτουργίας της που θα διέπεται από τις γενικές αρχές της προληπτικής εποπτείας.

4.3. Μόνο με την δημιουργία ενός παρόμοιου συστήματος, στο οποίο θα καταχωρούνται όλες οι ασφάλειες της μορφής αυτής για όσο χρόνο ισχύουν και στο οποίο θα διαθέτουν δωρεάν πρόσβαση όλοι, μπορεί να διασφαλισθεί η διαφάνεια και η ασφάλεια που είναι απαραίτητες προκειμένου τόσο οι πιστωτές και οι προμηθευτές όσο και οι μέτοχοι και άλλοι ενδιαφερόμενοι να γνωρίζουν ανά πάσα στιγμή την πραγματική περιουσιακή κατάσταση των ασφαλειοδοτών.

5. Τελική παρατήρηση

5.1. Η παρούσα πρόταση πρέπει, λόγω της σημασίας, της ιδιαιτερότητας και των μελλοντικών συνεπειών που θα έχει για το υφιστάμενο νομικό καθεστώς, να εξετασθεί διεξοδικότερα και να τροποποιηθεί προκειμένου να εξασφαλισθεί τόσο η διαφανέστερη και ασφαλέστερη εφαρμογή της όσο και η τήρηση των αρχών που αφορούν γενικά την προστασία των πιστωτών και την καθολικότητα των δικαιωμάτων τους. Η ΟΚΕ εκφράζει την επιθυμία να διατυπώσει τις απόψεις της για μία νέα πρόταση της Επιτροπής που θα λαμβάνει υπόψη τις ανησυχίες που εκφράσθηκαν στο πλαίσιο της παρούσας γνωμοδότησης.

Βρυξέλλες, 28 Νοεμβρίου 2001.

Ο Πρόεδρος

της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Göke Frerichs