52001AE0514

Γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα την "Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης συμβάσεων στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας και των μεταφορών"

(2001/C 193/01)

Στις 8 Σεπτεμβρίου 2000, και σύμφωνα με τα άρθρα 47 παράγραφος 2, 55 και 95 της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφάσισε να ζητήσει από την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή γνωμοδότηση με θέμα την ανωτέρω πρόταση.

Οι προπαρασκευαστικές εργασίες ανατέθηκαν στο τμήμα "Ενιαία αγορά, παραγωγή και κατανάλωση" το οποίο όρισε τον κ. Green ως εισηγητή. Το τμήμα υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 7 Φεβρουαρίου 2001.

Κατά την 381η σύνοδο ολομέλειας της 25ης και 26ης Απριλίου 2001 (συνεδρίαση της 26ης Απριλίου), η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε με 88 ψήφους υπέρ, 17 κατά και 10 αποχές την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1. Εισαγωγή

1.1. Η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, ανταποκρινόμενη στην Πράσινη Βίβλο με τίτλο "Οι δημόσιες συμβάσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση: κατευθύνσεις και προβληματισμοί για το μέλλον" που δημοσίευσε η Επιτροπή το Νοέμβριο του 1996(1), υιοθέτησε ομόφωνα γνωμοδότηση στις 28 Μαΐου 1997(2).

Οι τροποποιήσεις που προτείνει η Επιτροπή για την "οδηγία για τους ειδικούς τομείς" 93/38/ΕΟΚ περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης συμβάσεων στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των τηλεπικοινωνιών(3), οι οποίες πρέπει να εξεταστούν υπό το φως της απελευθέρωσης που εισάγεται σταδιακά σε ορισμένους τομείς έχουν ως αποτέλεσμα την ριζική αναθεώρηση όλης της νομοθεσίας της ΕΕ όσον αφορά τις δημόσιες συμβάσεις. Η Επιτροπή προτείνει επίσης την τροποποίηση των οδηγιών περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης δημόσιων συμβάσεων προμηθειών, υπηρεσιών και έργων, εξαιρώντας όμως τον τομέα των τηλεπικοινωνιών από τα πεδία εφαρμογής των εν λόγω οδηγιών. Στη νέα οδηγία η Επιτροπή προτείνει την τροποποίηση των ισχυουσών διατάξεων προκειμένου να ληφθεί υπόψη η απελευθέρωση που έχει πραγματοποιηθεί στην αγορά των τηλεπικοινωνιών. Στην πρόταση οι τροποποιήσεις χωρίζονται σε δύο μέρη, τα οποία αφορούν αντίστοιχα την απλούστευση της οδηγίας και την μεταβολή του νομικού πλαισίου.

1.2. Η ΟΚΕ συγχαίρει την Επιτροπή για την προσπάθειά της να ανοίξουν οι αγορές. Από την πρώτη στιγμή ένα παρόμοιο άνοιγμα είχε τεθεί ως στόχος για την ευρωπαϊκή συνεργασία. Η ΟΚΕ επιθυμεί όμως να προτείνει ορισμένες μεταβολές στην πρόταση οδηγίας της Επιτροπής.

1.3. Μετά τις γενικές παρατηρήσεις της, που αφορούν αφενός τις απλοποιήσεις της πρότασης οδηγίας και αφετέρου τις νομοθετικές τροποποιήσεις, η ΟΚΕ υποβάλει την πρότασή της.

2. Γενικές παρατηρήσεις σχετικά με τις απλουστεύσεις της οδηγίας 93/38/ΕΟΚ

2.1. Οι τροποποιήσεις της πρότασης οδηγίας αφορούν το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 93/38/ΕΟΚ σχετικά με τις συμβάσεις στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των τηλεπικοινωνιών των οποίων προτείνεται η αναθεώρηση υπό το φως της απελευθέρωσης που εισάγεται σταδιακά στους εν λόγω τομείς, η εισαγωγή μηχανισμών ηλεκτρονικών αγορών, η διασαφήνιση των διατάξεων για τις τεχνικές προδιαγραφές, που ευνοεί κυρίως τις καινοτόμες επιχειρήσεις, την ενίσχυση των διατάξεων για τα κριτήρια ανάθεσης, την απλούστευση των κατωτάτων ορίων και την καθιέρωση κοινού λεξιλογίου για τις δημόσιες συμβάσεις.

Η ΟΚΕ συμφωνεί μεν με τις εν λόγω τροποποιήσεις διαφωνεί όμως με τις συχνές μεταβολές του κοινοτικού δικαίου διότι δυσκολεύεται η γνώση και η κατανόηση της νομοθεσίας. Η ΟΚΕ παροτρύνει την Επιτροπή να εξετάσει πιο ευέλικτα και σταθερά πλαίσια προκειμένου να μην παρεμποδισθεί η αναγκαία εξάπλωση του κοινοτικού δικαίου.

2.2. Η Επιτροπή με την πρότασή της διευκρινίζει την οδηγία, πράγμα που επιδοκιμάζεται. Η οδηγία χωρίζεται σε τέσσερα τμήματα, στους ορισμούς, στις διατάξεις για τις συμβάσεις, στους ειδικούς κανόνες για τους διαγωνισμούς μελετών σχετικά με την παροχή υπηρεσιών καθώς και τις στατιστικές υποχρεώσεις και τις τελικές διατάξεις. Το κείμενο είναι ακόμη δύσβατο λόγω της πληθώρας των λεπτομερειών σε ορισμένα σημεία (π.χ. άρθρο 26) και λόγω σαφούς έλλειψης διευκρινίσεων σε άλλα σημεία π.χ. άρθρο 9 το οποίο δεν διασαφηνίζεται περαιτέρω.

2.3. Όταν εγκριθεί η οδηγία αυτή τότε θα είναι απαραίτητο για κάθε κράτος μέλος να την ενσωματώσει στην νομοθεσία του, εφόσον η κωδικοποιημένη οδηγία είναι σαφέστερη όπως και το σύνολο των διατάξεων - π.χ. οι διατάξεις για την ενημέρωση των συμμετεχόντων όσον αφορά τα αποτελέσματα της διαδικασίας εμφανίζονται τώρα μαζί με τις διατάξεις για την ενημέρωση των συμμετεχόντων για τα ποιοτικά κριτήρια που καθορίζονται στην οδηγία. Εισάγεται επίσης μία τροποποίηση όσον αφορά το περιεχόμενο διότι η υποχρέωση πληροφόρησης σχετικά με το αποτέλεσμα μιας διαδικασίας διευρύνεται και περιλαμβάνει πλέον όλες τις αναθέτουσες αρχές πράγμα που είναι σκόπιμο. Η εισαγωγή γενικών αρχών - αμοιβαία αναγνώριση και ίση μεταχείριση - για την επιλογή των συμμετεχόντων σε κλειστές διαδικασίες και διαδικασίες με διαπραγμάτευση αποτελεί επίσης ένα βήμα προόδου.

2.3.1. Κατά την αξιολόγηση της ποιότητας των προσφορών, οι αναθέτουσες αρχές μπορούν με νόμιμο τρόπο να λαμβάνουν υπόψη κοινωνικά και περιβαλλοντικά θέματα, το κατά πόσο τηρείται η αρχή της ίσης μεταχείρισης και το κατά πόσο τηρείται η ισχύουσα εθνική και κοινοτική νομοθεσία στον κοινωνικό και περιβαλλοντικό τομέα, καθώς και οι συμβάσεις της ΔΟΕ (που έχουν επικυρωθεί από τα κράτη μέλη). Τούτο, ωστόσο, θα πρέπει να διατυπώνεται στην οδηγία.

2.4. Η υποχρέωση αναγνώρισης ποιοτικών συστημάτων ασφαλείας τόσο για τις συμβάσεις προμηθειών, υπηρεσιών και έργων και η υποχρέωση παραπομπής σε ευρωπαϊκά πρότυπα (EN 29000 σειρά και ΕΝ 45000 σειρά) όσον αφορά την ποιοτική ασφάλεια ή την πιστοποίηση ή την αναγνώριση άλλων μεθόδων απόδειξης αποτελεί επίσης μια εύστοχη ανανέωση. Η αναφορά στην προσπάθεια των κρατών μελών για δικά τους πρότυπα πρέπει να διευκρινιστεί περισσότερο στην πρόταση οδηγίας διότι μπορεί να δημιουργήσει σύγχυση ή να οδηγήσει σε περαιτέρω απαιτήσεις και να δημιουργηθούν ... εμπόδια για την πρόσβαση στην αγορά. Οι τακτικές αυτές μεταβολές της νομοθεσίας αποτελούν οπωσδήποτε στοιχείο σύγχυσης για τους οικονομικούς φορείς.

2.5. Η ΟΚΕ εγείρει επίσης το ερώτημα της έλλειψης αναφορών στο κείμενο στα θέματα περιβάλλοντος, τα οποία διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη μελλοντική Ευρώπη. Η συμπερίληψη λογικά συμβατών περιβαλλοντικών κριτηρίων που να μην συντελούν στην αποδυνάμωση της σύμβασης θα μπορούσε να γίνει πιο συγκεκριμένα στο άρθρο 53. Δεν θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη παρά μόνον όταν αποτελούν καθοριστικό στοιχείο για τις συνέπειες στο περιβάλλον, σύμφωνα με τον τρόπο υλοποίησης των έργων που προτείνουν οι ανταγωνιστές.

Αξιοσημείωτη είναι η απουσία οποιωνδήποτε κοινωνικών πτυχών μεταξύ των κριτηρίων ανάθεσης των συμβάσεων. Κοινωνικά κριτήρια θα μπορούσαν επίσης να αναπτυχθούν ειδικά στο άρθρο 53. Η ΟΚΕ αντιλαμβάνεται ότι είναι δύσκολο να καλυφθούν λεπτομερώς αυτές οι πτυχές και συνιστά στην Επιτροπή να μετατρέψει τις μελλοντικές ερμηνευτικές ανακοινώσεις σχετικά με τις περιβαλλοντικές και τις κοινωνικές πτυχές σε κατευθυντήριες γραμμές για τα κράτη μέλη, με λεπτομέρειες σχετικά με τους δυνατούς τρόπους εφαρμογής αυτών των πτυχών. Επιπροσθέτως, η Επιτροπή επεξεργάζεται επί του παρόντος ένα "Εγχειρίδιο Πράσινων Δημόσιων Συμβάσεων", για να καθοδηγήσει τις δημόσιες αρχές να λαμβάνουν υπόψη τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά κατά την ανάθεση των συμβάσεων. Η ΟΚΕ συνιστά να συνταχθεί και ένα Εγχειρίδιο Κοινωνικών Δημόσιων Συμβάσεων, προκειμένου να παρασχεθεί καθοδήγηση στις δημόσιες αρχές και σε αυτόν τον τομέα.

2.6. Η σταδιακή προσπάθεια των κρατών μελών για την απελευθέρωση της αγοράς και μια αυστηρότερη επίσης δημοσιονομική πειθαρχία ανάγκασαν την Επιτροπή να προτείνει ορισμένες τροποποιήσεις που αποσκοπούν στην απλούστευση, στον εκσυγχρονισμό και στην μεγαλύτερη ευελιξία. Στις τροποποιήσεις αυτές πρέπει να ληφθεί υπόψη η εξέλιξη της νέας τεχνολογίας και ότι πρέπει να γίνει εγκαίρως ευκολότερη η κατανόηση των λεπτομερών και πολύπλοκων κανόνων. Η ΟΚΕ διαπιστώνει όμως ότι για να συναχθούν όλες οι συνέπειες της εν λόγω απελευθέρωσης είναι απαραίτητο να δοθεί στις δημόσιες προμήθειες ένας ακριβέστερος συνολικός ορισμός ο οποίος θα αντικαθιστά τους ορισμούς των παλαιότερων οδηγιών που περιείχαν πολλές ασάφειες ιδίως στον τομέα των παραχωρήσεων. Η ΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της που η Επιτροπή δεν αξιοποίησε την ευκαιρία, με την ανανέωση των οδηγιών, να επεξεργαστεί έναν σαφέστερο ορισμό των συμβάσεων παραχώρησης, των συμβάσεων σχετικά με τις δημόσιες και ιδιωτικές εταιρικές σχέσεις και των κανόνων σχετικά με το πως θα συνάπτονται οι συμβάσεις, ορισμό που η ΟΚΕ προτείνει στην πρόσφατη γνωμοδότησή της με θέμα "Ενίσχυση του δικαίου παραχωρήσεων και συμβάσεων δημοσίων και ιδιωτικών συμπράξεων ΔΙΣ"(4): "Η παραχώρηση δημόσιων έργων συνιστά μια πράξη (σύμβαση ή μονομερή πράξη) με την οποία μια δημόσια αρχή αναθέτει σε έναν ιδιωτικό οργανισμό το σχεδιασμό, τη διαμόρφωση, τη χρηματοδότηση, τη συντήρηση και την αξιοποίηση μιας υποδομής ή/και υπηρεσίας για μεγάλο και καθορισμένο χρονικό διάστημα". Είναι απολύτως απαραίτητο με έναν σαφέστερο ορισμό των παραχωρήσεων όσον αφορά τις υπηρεσίες ιδίως όταν πρόκειται για τον τρόπο με τον οποίο συνάπτονται οι συμβάσεις με όλες τις μορφές των δημόσιων και ιδιωτικών αρχών και οργάνων.

2.7. Η ΟΚΕ φρονεί ότι στην πρόταση της Επιτροπής θα έπρεπε να έχουν συμπεριληφθεί διατάξεις για την εκ των προτέρων ανάθεση αποκλειστικών δικαιωμάτων, περίπτωση στην οποία δημιουργούνται προβλήματα με την ανάθεση παραχωρήσεων υπηρεσιών. Αυτό συμφωνεί με τα προαναφερθέντα σχετικά με τον ορισμό των παραχωρήσεων και συμβάσεων δημοσίων και ιδιωτικών συμπράξεων, και η ΟΚΕ επιθυμεί να επαναλάβει ότι η ερμηνευτική ανακοίνωση είναι εξαιρετικά σημαντική διότι διευκρινίζει με σαφήνεια ότι η αναγνώριση των αποκλειστικών δικαιωμάτων πρέπει να διέπεται από τις διατάξεις της Συνθήκης και να συμφωνεί με τις βασικές αρχές της ευρωπαϊκής νομολογίας. Πρόκειται για ένα πολύπλοκλο πρόβλημα(5) που πρέπει να εξεταστεί σοβαρά αφού οι δημόσιες αρχές χωρίς αντικειμενικό λόγο εξαιρούν ολόκληρο τομέα δραστηριοτήτων από τους κανόνες του ανταγωνισμού πράγμα που εμποδίζει την ολοκλήρωση της ευρωπαϊκής αγοράς.

2.8. Όπως η ΟΚΕ έχει επανειλημμένως τονίσει, και πρόσφατα μάλιστα στην προαναφερθείσα γνωμοδότηση(6) δεν έχουν ακόμη διευκρινιστεί τελείως οι κοινοτικές διατάξεις για τις δημόσιες συμβάσεις (αγορές και συμβάσεις ανάθεσης έργων) αφού οι κανόνες για τις παραχωρήσεις και τις συμβάσεις των δημοσίων και ιδιωτικών συμπράξεων είναι ακόμη ασαφείς πράγμα που συνάγεται από την ερμηνευτική ανακοίνωση του Απριλίου 2000 σχετικά με το νομοθετικό πλαίσιο των παραχωρήσεων στις κοινοτικές διατάξεις(7). Ως εκ τούτου δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθούν ιδιωτικές επενδύσεις βάσει ενός σαφούς και σταθερού νομοθετικού πλαισίου, στα δημόσια έργα υποδομής. Μολονότι ότι η Επιτροπή αναφέρει στην ανακοίνωση ότι δεν αποκλείεται η υποβολή ειδικής νομοθετικής πρότασης για τις παραχωρήσεις εντούτοις θα ήταν ευκταίο και σκόπιμο να εισαχθεί η πρόταση οδηγίας ο ορισμός των παραχωρήσεων και συμβάσεων για τις δημόσιες και ιδιωτικές συμπράξεις προκειμένου να αποφευχθούν οι συνεχείς τροποποιήσεις της κοινοτικής νομοθεσίας. Το άρθρο 2 παράγραφος 3 της πρότασης οδηγίας είναι το ενδεδειγμένο άρθρο για την ενσωμάτωση της πρότασης της ΟΚΕ και του τμήματος της ερμηνευτικής ανακοίνωσης για την ανάθεση των παραχωρήσεων και συμβάσεων για τις δημόσιες και ιδιωτικές συμπράξεις. Η Επιτροπή επιθυμεί με στόχο τον καθορισμό σαφών αρχών σχετικά με την ανάθεση συμβάσεων στην ΕΕ να εκπονηθεί οδηγία ή κανονισμός όπου θα περιλαμβάνεται το περιεχόμενο της ερμηνευτικής ανακοίνωσης του Απριλίου 2000.

2.9. Η Επιτροπή προτείνει εξάλλου να παραπέμπει το άρθρο 1 στο άρθρο 1 της κωδικοποιημένης οδηγίας το οποίο είναι πληρέστερο και έχει το ίδιο περιεχόμενο σε γενικές γραμμές.

2.10. Η Επιτροπή τονίζει ότι τα δημόσια όργανα τα οποία λειτουργούν ως οικονομικοί φορείς δεν πρέπει να εκμεταλλεύονται τα πλεονεκτήματα που τους παρέχει το καθεστώς που τα διέπει διότι έτσι στρεβλώνεται ο ανταγωνισμός. Συμβαίνει συχνά στην Ευρώπη δημόσιες διοικήσεις ή ημικρατικά όργανα λόγω του ιδιαίτερου καθεστώτος που διαθέτουν να αντλούν ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα σε σχέση με τους ιδιωτικούς φορείς. Είναι αποφασιστικής σημασίας να διευκρινιστεί πλήρως η πτυχή αυτή στην πρόταση οδηγίας, διότι η νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου δεν είναι ακόμη τελείως σαφής, πράγμα που οφείλεται ακριβώς στην έλλειψη ενιαίων κοινοτικών αρχών στον εν λόγω τομέα.

2.11. Ως εκ τούτου είναι απαραίτητο να εισαχθούν συμπληρωματικοί κανόνες που θα υποχρεώνουν τις αναθέτουσες αρχές να ελέγχουν την υπαγωγή των δημόσιων οργάνων στους ίδιους όρους, π.χ. φορολογικά, κοινωνικά και οικονομικά, όπως οι ιδιωτικοί φορείς. Οι αναθέτουσες αρχές πρέπει να αρχίζουν τις διαδικασίες ανάθεσης συμβάσεων ή τις δραστηριότητες συμβατικού χαρακτήρα - όχι μόνο για τον ιδιωτικό τομέα αλλά και για τις δημόσιες και ημιδημόσιες/ιδιωτικές οργανώσεις που υπάγονται σ' αυτές είτε σε άλλες αναθέτουσες αρχές.

2.12. Ούτε είναι ευκταίο να κυριαρχούν μονοπωλιακές καταστάσεις σε ορισμένες αγορές υπέρ ιδιωτικών επιχειρήσεων. Πρέπει να διασφαλιστεί ότι είτε δημόσιοι είτε ιδιωτικοί φορείς δεν θα αποτελούν αντικείμενο διακριτικής μεταχείρισης όσον αφορά την ανάθεση δημόσιων συμβάσεων και ότι για όλους τους συμμετέχοντες θα ισχύουν ακριβώς οι ίδιες συνθήκες ανταγωνισμού που ορίζονται από το κοινοτικό δίκαιο.

3. Αναλυτικές παρατηρήσεις σχετικά με τις προτεινόμενες τροποποιήσεις

3.1. Αναπτύσσονται οι εξής δύο αρχές με τις οποίες η ΟΚΕ συμφωνεί:

3.1.1. Η Επιτροπή έχει αναφέρει ότι θα υποβάλει πρόταση για την εξαίρεση από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 93/38/ΕΟΚ των τομέων (ύδατος, ενέργειας, μεταφορών και τηλεπικοινωνιών) που περιλαμβάνονται στην οδηγία και οι οποίοι σε συγκεκριμένο κράτος μέλος λειτουργούν κάτω από πραγματικές συνθήκες ανταγωνισμού. Με βάση την πραγματοποιηθείσα απελευθέρωση του τομέα των τηλεπικοινωνιών και την κατάσταση που επικρατεί στους άλλους τομείς που περιλαμβάνονται στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 93/38/ΕΟΚ, με την παρούσα πρόταση προτείνονται διάφορα πρότυπα λύσεων για τους τομείς αυτούς. Η ΟΚΕ μπορεί να συμφωνήσει μόνο με την ανακοίνωση αυτή.

3.2. Τη νομική βάση για την απελευθέρωση των τηλεπικοινωνιών αποτελούν τα άρθρα 86, και 95 της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σύμφωνα με την οδηγία 90/388/ΕΟΚ, όπως τροποποιήθηκε από την 96/19/ΕΚ, τα κράτη μέλη πρέπει το αργότερο έως την 1η Ιανουαρίου 1998 να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα για να διασφαλιστεί το δικαίωμα κάθε επιχείρησης να διαθέτει τηλεϋπηρεσίες ή να συνδεθεί με το δίκτυο ή να τις δοθεί η δυνατότητα του τηλεδικτύου που είναι απαραίτητο για την παροχή των εν λόγω υπηρεσιών. Οι διατάξεις των σχετικών νόμων έχουν μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο (εθνικές εποπτικές αρχές, άδειες, διασύνδεση, υπηρεσίες κοινής ωφέλειας, τιμές, συστήματα αριθμοδότησης, συχνότητες). Η Επιτροπή συνήγαγε επίσης το συμπέρασμα ότι οι περισσότερες δημόσιες συμβάσεις σχετικά με τις τηλεϋπηρεσίες στα περισσότερα κράτη μέλη θεωρούνται ήδη ότι εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής της εν λόγω οδηγίας(8). Η ΟΚΕ λαμβάνει υπόψη τα ανωτέρω, διερωτάται όμως σχετικά με τις μεθόδους της Επιτροπής για την προώθηση της απελευθέρωσης στους άλλους τομείς που περιλαμβάνονται στην οδηγία 93/38/ΕΟΚ. Το άρθρο 21 θεωρείται ότι παρέχει ένα ικανοποιητικό πλαίσιο όμως το αποτέλεσμα μπορεί να είναι πολύ διαφορετικό ανάλογα με τις καταστάσεις που επικρατούν στην Ευρώπη.

3.3. Η ΟΚΕ αμφιβάλλει κατά πόσον είναι απαραίτητο - στη νέα πρόταση οδηγίας η οποία κωδικοποιεί "τις κλασσικές" οδηγίες και η οποία υποβάλλεται από την Επιτροπή συγχρόνως με την παρούσα πρόταση - να εισαχθούν διατάξεις που διασφαλίζουν ότι οι δημόσιες αρχές συνεχίζουν να εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής των εν λόγω οδηγιών σχετικά με τις αγορές τους που αφορούν τις δραστηριότητες του τομέα των τηλεπικοινωνιών. Η ΟΚΕ επιθυμεί να γνωρίζει σε ποια αρχή βασίζεται η απαλλαγή των αναθετουσών αρχών από τους κανόνες του ανταγωνισμού στον εν λόγω τομέα (βλέπε άρθρο 15 της κωδικοποιημένης οδηγίας).

3.4. Όσον αφορά τις τεχνικές προδιαγραφές, η ΟΚΕ θεωρεί ότι η εισαγωγή της νέας διατύπωσης σχετικά με την αναφορά σε όρους επιδόσεων ή λειτουργικών απαιτήσεων αποτελεί σαφή βελτίωση που επιτρέπει την καταπολέμηση των κρυφών εμποδίων στη διαδικασία του ανταγωνισμού. Σχετικά με τις προδιαγραφές που αναφέρονται στο άρθρο 34 το περιεχόμενο της παραγράφου 3 είναι ασαφές και αρκετά ελλιπές. Οι προδιαγραφές δεν διαμορφώνονται "με την παραπομπή σε ευρωπαϊκά πρότυπα"· η διατύπωση πρέπει να είναι σαφέστερη και οι παραπομπές πρέπει να αναφέρονται με σαφήνεια και να αναγράφονται στους όρους της προκήρυξης, εφόσον ο επιχειρηματίας είναι μόνο σε θέση να αποδείξει τη σχέση ισοτιμίας, στην περίπτωση που βασισθεί στα κείμενα που καθορίζουν τα πρότυπα με σαφείς ορισμούς και με περιορισμένο αριθμό αναφοράς σε πηγές.

3.5. Η αναγνώριση από τους οικονομικούς φορείς της αρχής της εχεμύθειας (άρθρο 12) κατά τη διαβίβαση των πληροφοριών συμβάλλει στην προστασία των καινοτόμων επιχειρήσεων προστατεύοντας τα πνευματικά τους δικαιώματα. Ένα τόσο σημαντικό κείμενο πρέπει να διευκρινίζει με μεγαλύτερη ακρίβεια το πεδίο εφαρμογής της εν λόγω αρχής, κυρίως όσον αφορά το στόχο και τη διάρκεια. Η ΟΚΕ φρονεί ότι η αρχή της εχεμύθειας δεν αφορά μόνο την προσφορά αλλά και τις άλλες προτάσεις που υποβάλλονται στην αναθέτουσα αρχή(9) αυτό θα μπορούσε επίσης να συμβεί με την παραπομπή στο άρθρο XIV της συμφωνίας για τις δημόσιες συμβάσεις. Η ΟΚΕ φρονεί ότι το κοινοτικό δίκαιο πρέπει να προστατεύει με σαφήνεια τα δικαιώματα ιδιοκτησίας των φορέων που υποβάλλουν τις προσφορές διότι πρόκειται για δικές τους ιδέες και να αποκλείσει κάθε προσπάθεια "δημιουργίας αδιαφάνειας" που υπονομεύει την αρχή για μια πραγματική και έντιμη διαβούλευση.

4. Παρατηρήσεις σχετικά με τις μορφές διαβούλευσης

4.1. Η εισαγωγή μηχανισμών για τις ηλεκτρονικές αγορές είναι απαραίτητη λόγω της εξέλιξης των σημερινών μεθόδων. Κυριαρχεί όμως άγνοια όσον αφορά την ασφάλεια των εν λόγω μορφών επικοινωνιών και η ΟΚΕ συνιστά να τεθεί ως αναγκαία προϋπόθεση για κάθε ανανέωση των μορφών διαβούλευσης ή εξασφάλιση της ηλεκτρονικής επικοινωνίας. Η Επιτροπή φρονεί ότι με την ηλεκτρονική αποστολή θα καταστεί δυνατή η μείωση της προθεσμίας των 12 ημερών (που απαιτείται σήμερα για την αποστολή στην Υπηρεσία των Επισήμων Εκδόσεων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων) σε 5 ημέρες. Μια παρόμοια μείωση φαίνεται ακραία και είναι αμφίβολο κατά πόσον η μείωση της προθεσμίας θα συμβάλει στην προώθηση του ανταγωνισμού στην ΕΕ, ιδίως όταν πρόκειται για περίπλοκες υπηρεσίες οι οποίες συχνά απαιτούν προηγούμενες μελέτες και προθεσμία για τη λήψη απόφασης από τις επιχειρήσεις πριν να αναλάβουν δεσμεύσεις με δημόσιες συμβάσεις.

4.2. Η ενίσχυση των διατάξεων σχετικά με την ανάθεση και την επιλογή των κριτηρίων αποτελεί μια εξαιρετική καινοτομία. Είναι φρόνιμο να καθιερωθεί μια γενική εκ των προτέρων προϋπόθεση ότι το σχετικό βάρος θα καθορίζεται το ταχύτερο δυνατόν κατά τη διάρκεια της διαδικασίας. Η πρόταση της Επιτροπής αποβλέπει στο να εισαχθεί η υποχρέωση να αναφέρεται το σχετικό βάρος για κάθε κριτήριο(10) στην προκήρυξη ή στην συγγραφή υποχρεώσεων. Η ΟΚΕ συμφωνεί απολύτως με την καθιέρωση ενός ειδικού βάρους για τα κριτήρια με σκοπό να ανατεθεί σύμβαση στην πλέον συμφέρουσα οικονομικά προσφορά, πράγμα που ενισχύει τη διαφάνεια όσον αφορά τους τρόπους σύναψης των συμβάσεων και διασφαλίζει την ίση μεταχείριση των προσφερόντων. Η ΟΚΕ επιδοκιμάζει επίσης τη χρήση των κλειστών διαδικασιών και των διαδικασιών με διαπραγμάτευση, που έχουν ως αποτέλεσμα τον περιορισμό του αριθμού των συμμετεχόντων λόγω της χρησιμοποίησης αντικειμενικών κριτηρίων, τα οποία γνωστοποιούνται εκ των προτέρων. Πρέπει όμως να χρησιμοποιούνται και κοινωνικά και περιβαλλοντικά κριτήρια ανάθεσης. Οι απαιτήσεις αυτές πρέπει να είναι επαρκώς διαφανείς με τη βοήθεια της διαδικασίας για τον προσδιορισμό του βάρους των κριτηρίων και τα κριτήρια πρέπει να είναι σύμφωνα βέβαια με τον σκοπό της σύμβασης.

4.3. Επειδή πρόκειται για μια ασυνήθιστα χαμηλή προσφορά (άρθρο 55) κρίνεται σκόπιμο να ορισθεί ότι οι αναθέτουσες αρχές υποχρεούνται να ερευνούν την προσφορά η οποία είναι ασυνήθιστα χαμηλή σε σύγκριση με τις άλλες προσφορές που έχουν υποβληθεί σύμφωνα με την κοινοτικό νομοθεσία και τη συμφωνία για τις δημόσιες προμήθειες (άρθρο XIII, παράγραφος 4, εδάφιο α). Πρέπει να διευκρινιστεί ακόμη ότι η σχετική προσφορά πρέπει να απορρίπτεται, εάν η σχετική αιτιολογία δεν είναι ικανοποιητική. Το κοινωνικό ντάμπινγκ πρέπει να καταπολεμηθεί αποτελεσματικά διότι στρεβλώνει σοβαρά την αγορά των δημόσιων προμηθειών, αφού τα κοινωνικά δικαιώματα στα κράτη μέλη και στα γειτονικά κράτη της ΕΕ είναι διαφορετικά με αποτέλεσμα να παρέχεται η δυνατότητα στρέβλωσης του ανταγωνισμού. Στην πρόταση οδηγίας αγνοούνται οι συνέπειες της εν λόγω στρέβλωσης. Η ΟΚΕ φρονεί ότι στην οδηγία πρέπει να εξεταστούν οι συνέπειες της στρέβλωσης του ανταγωνισμού λόγω του κοινωνικού ντάμπινγκ.

4.4. Σχετικά με το άρθρο 52 η ΟΚΕ παρατηρεί ότι ορισμένες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν θεσπίσει συστήματα προεπιλογής στον τομέα της παροχής υπηρεσιών και ότι η εν λόγω μορφή συστημάτων προεπιλογής πρέπει να υπαχθεί στα κριτήρια του εν λόγω άρθρου. Αυτό όμως δεν πρέπει να δώσει αφορμή για κεκαλυμμένη στρέβλωση του ανταγωνισμού και γι' αυτό πρέπει να εγκριθούν αντίστοιχα συστήματα.

4.5. Οι διατάξεις του άρθρου 36 για την χρήση εναλλακτικών προσφορών, δηλαδή όταν η ανάθεση γίνεται με κριτήριο την πλέον συμφέρουσα οικονομικώς προσφορά αποτελεί μια εξαιρετική τροποποίηση.

4.6. Η διατύπωση του άρθρου 37 για την υπεργολαβία δεν ανταποκρίνεται στην πρακτική που ακολουθείται σε όλα τα κράτη μέλη, π.χ. όταν πρόκειται για τον ορισμό υπεργολάβου - πράγμα που είναι ασυνήθιστο να συμβεί στην πράξη. Η ΟΚΕ προτρέπει να διατηρηθεί η προηγούμενη διατύπωση.

4.7. Η ΟΚΕ προβληματίζεται σχετικά με τις πειραματικές μεθόδους όσον αφορά την χρησιμοποίηση ηλεκτρονικών μέσων, κυρίως για το άρθρο 46.

4.8. Η πρόταση οδηγίας αναθέτει στον αναθέτοντα φορέα να καθορίσει το ειδικό επίπεδο προσόντων (άρθρο 53) και την εμπειρία που είναι απαραίτητη για συγκεκριμένη σύμβαση πράγμα που καθιστά δυνατή την αποτελεσματική επιλογή των υποψηφίων, που στηρίζονται στα προσόντα τους για να εκτελέσουν τις συμβάσεις κάτω από άριστες συνθήκες. Η εφαρμογή κλειστής διαδικασίας ή διαδικασίας με διαπραγμάτευση με τη δημοσίευση της προκήρυξης, σύμφωνα με την οποία ενδεχόμενος περιορισμός του αριθμού των συμμετεχόντων βασίζεται σε ένα συγκεκριμένο επίπεδο προσόντων και εμπειρίας, προωθεί τη διαφάνεια των διαδικασιών. Ωστόσο, η ΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι, στα κριτήρια ανάθεσης συμβάσεων, η Επιτροπή δεν αναφέρεται στις κοινωνικές πτυχές, και συνιστά να τροποποιηθεί το άρθρο 53 με στόχο να καλυφθεί η παράλειψη αυτή.

4.9. Η ακρόαση των επιχειρήσεων σχετικά με λειτουργικές απαιτήσεις αποτελεί σημαντικό βήμα προόδου στις δύο νέες οδηγίες και υποστηρίζεται από την ΟΚΕ.

4.10. Τα ισχύοντα κατώτατα όρια είναι περίπλοκα και προτείνεται η απλούστευσή τους. Αφενός, τα κατώτατα όρια πρέπει να είναι τα ίδια τόσο για τις συμβάσεις που δεν περιλαμβάνονται στη συμφωνία ΠΟΕ όσο και για εκείνες που περιλαμβάνονται. Αφετέρου, όλα τα κατώτατα όρια πρέπει να εκφράζονται σε ευρώ και να εκφράζονται στην πλησιέστερη εκατοντάδα χιλιάδες ευρώ που είναι χαμηλότερη από το ισχύον κατώτατο όριο σε σχέση με το ΠΟΕ. Η απλούστευση αυτή καθιστά δυνατή τον περιορισμό των κατωτάτων ορίων στα εξής δύο:

- στο όριο των 5300000 ευρώ, που θα ισχύει για τις συμβάσεις έργων ανεξάρτητα από τον τομέα στον οποίο ανήκει η αναθέτουσα αρχή, και

- στο όριο των 400000 ευρώ, που θα ισχύει για τις συμβάσεις προμηθειών, υπηρεσιών και τους διαγωνισμούς μελετών, ανεξάρτητα από τον τομέα στον οποίο ανήκει η αναθέτουσα αρχή και για ποια υπηρεσία πρόκειται.

Η ΟΚΕ συμφωνεί με τις απλουστεύσεις αυτές.

4.11. Η χρήση Κοινού Λεξιλογίου για τις Δημόσιες Συμβάσεις (Common Procurement Vocabulary - CPV) αποτέλεσε αντικείμενο σύστασης της Επιτροπής το 1996(11). Η ονοματολογία αυτή αποτελεί εξέλιξη και βελτίωση των ονοματολογιών CPA και ΝΑCE, υπό την έννοια ότι είναι επαρκέστερη όσον αφορά τις ιδιομορφίες του τομέα των δημόσιων συμβάσεων. Επειδή όμως το CPV αποτελεί αντικείμενο πρότασης κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου η οποία χρήζει επίσημα το CPV ως την κοινοτική ονοματολογία που ισχύει για τις δημόσιες συμβάσεις και η οποία περιέχει διατάξεις για την διατήρησή της, η ΟΚΕ φρονεί ότι δεν πρέπει να συμπεριληφθεί στην παρούσα πρόταση οδηγίας.

4.12. Οι μονοπωλιακές καταστάσεις από τις οποίες οι δημόσιοι οργανισμοί μπορούσαν να επωφεληθούν παλαιότερα αντικαταστάθηκαν βαθμιαία στην Ευρώπη από τον ανταγωνισμό, κυρίως στον τομέα της τεχνολογίας της πληροφορικής, όμως πρέπει κανείς να είναι προσεκτικός όσον αφορά τις συνθήκες ανταγωνισμού οι οποίες σε ορισμένες περιπτώσεις φέρουν τον σπόρο σημαντικής στρέβλωσης του ανταγωνισμού. Το άνοιγμα - το νομικό άνοιγμα - της αγοράς στον ανταγωνισμό για την ψηφιακή διάδοση συνοδεύθηκε σε ορισμένα κράτη μέλη από την στρέβλωση του ανταγωνισμού μεταξύ των διαφόρων παραγόντων, στα οποία ο δημόσιος παράγοντας λειτούργησε κάτω από τεχνητές συνθήκες οι οποίες του παρέχουν τη δυνατότητα για μεγάλο χρονικό διάστημα να πλεονεκτεί λόγω της μονοπωλιακής κατάστασης με σκοπό να ενεργεί διασταυρούμενες επιδοτήσεις μεταξύ των μονοπωλιακών του δραστηριοτήτων και της έναρξης μιας νέας δραστηριότητας η οποία θεωρείται ως ανταγωνιστική. Η ΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της που η πρόταση οδηγίας δεν περιέχει αρκετά σαφείς διατάξεις για τον εν λόγω τομέα.

Βρυξέλλες, 26 Απριλίου 2001.

Ο Πρόεδρος

της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Göke Frerichs

(1) COM(96) 583 τελικό.

(2) Εισηγητής: ο κ. Henri Malosse, ΕΕ C 287 της 22.9.1997, σ. 92.

(3) Πρόκειται για την οδηγία 93/38/ΕΟΚ περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης συμβάσεων στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των τηλεπικοινωνιών ("οδηγία για τους ειδικούς τομείς") έτσι όπως τροποποιήθηκε την τελευταία φορά από την οδηγία 98/4/ΕΚ· για τις οδηγίες 89/665/ΕΟΚ και 92/13/ΕΟΚ περί της εφαρμογής των διαδικασιών προσφυγής ("οδηγίες προσφυγής"). ΕΕ L 199 της 9.8.1993 όπως τροποποιήθηκε από την οδηγία 94/22/ΕΚ της 30ής Μαΐου 1994, ΕΕ L 164 της 30.6.1994 και από την οδηγία 98/4/ΕΚ της 16ης Φεβρουαρίου 1998, ΕΕ L 101 της 1.4.1998.

(4) Γνωμοδότηση της ΟΚΕ, ΕΕ C 14 της 16.1.2001, σ. 91, εισηγητής ο κ. Levaux, σημείο 4.1.3.

(5) Στην απόφασή του της 12ης Δεκεμβρίου 1996, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Κοινότητας αναφέρει τα εξής: "προκύπτει ότι τα αναφερόμενα αποκλειστικά ή ειδικά δικαιώματα πρέπει να νοούνται, γενικά, τα δικαιώματα που χορηγούνται από τις αρχές ενός κράτους μέλους σε μια επιχείρηση ή σε ένα περιορισμένο αριθμό επιχειρήσεων, σύμφωνα με κριτήρια τα οποία δεν είναι ούτε αντικειμενικά ούτε ανάλογα και δημιουργούν διακρίσεις και τα οποία επηρεάζουν σημαντικά την ικανότητα άλλων επιχειρήσεων να εγκαθιστούν και να εκμεταλλεύονται τηλεπικοινωνιακά δίκτυα ή να παρέχουν τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες εντός του ιδίου κράτους, υπό συνθήκες κατ ουσίαν αντίστοιχες".

(6) Εισήγηση του κ. Levaux για την ενίσχυση του δικαίου παραχωρήσεων και συμβάσεων δημοσίων και ιδιωτικών συμπράξεων ΔΙΣ.

(7) Ερμηνευτική ανακοίνωση της Επιτροπής για τις παραχωρήσεις σύμφωνα με τις κοινοτικές διατάξεις για τις δημόσιες συμβάσεις, ΕΕ C 121 της 29.4.2000, σ. 2.

(8) Η εισαγωγή πραγματικού ανταγωνισμού στον εν λόγω τομέα συνεπάγεται ότι η παροχή υπηρεσιών φωνητικής τηλεφωνίας, telex, κινητής τηλεφωνίας, υπηρεσιών αναζήτησης προσώπων και δορυφορικών υπηρεσιών θα πραγματοποιηθεί σύμφωνα με τους κανόνες που ισχύουν συνήθως για τις συμβάσεις παροχής υπηρεσιών όπως συμβαίνει και με τις άλλες τηλεϋπηρεσίες.

(9) Π.χ. μελέτες, επιτρεπόμενες εναλλακτικές λύσεις, πρόταση που υποβάλλεται κατά τις διαπραγματεύσεις και οτιδήποτε σχετίζεται με την επικοινωνία που διεξάγεται μεταξύ της αναθέτουσας αρχής και της υποψήφιας επιχείρησης.

(10) Αυτό μπορεί να πραγματοποιηθεί με διάφορους τρόπους, μεταξύ άλλων σε ποσοστά ή υπό τη μορφή σχετικού μεριδίου σε σχέση με ένα άλλο κριτήριο. Για να διαφυλαχθεί ορισμένη ευελιξία μπορεί αυτό να διατυπωθεί με την αναφορά ενός περιθωρίου για κάθε κριτήριο.

(11) Σύσταση 96/527/ΕΚ της Επιτροπής, της 30ης Ιουλίου 1996 σχετικά με τη χρήση του Κοινού Λεξιλογίου για τις Δημόσιες Συμβάσεις (CPV) στην περιγραφή του αντικειμένου της σύμβασης (ΕΕ L 222 της 3.9.1996).

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

της γνωμοδότησης της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Κατά τη συζήτηση καταψηφίσθηκε η εξής τροπολογία, που συγκέντρωσε όμως άνω του 25 % των ψηφισάντων:

Παράγραφος 4.3

Να διαγραφεί η τελευταία πρόταση

("Κατά συνέπεια, ...").

Αιτιολογία

Όσον αφορά το κοινωνικό ντάμπινγκ, η ΟΚΕ πρέπει να περιορισθεί στο αίτημα εξέτασης των επιπτώσεών του στον ανταγωνισμό. Η προσθήκη που προτείνεται στο άρθρο 54 αντιτίθεται στην αρχή της αναλογικότητας. Το να υποχρεωθεί ο εντολέας, κατά την εξέταση των προσφορών, να εξετάσει εάν τηρούνται πλήρως τέτοιου είδους εθνικές υποχρεώσεις, θα αποτελούσε δυσανάλογη δαπάνη για τις διοικήσεις. Ακόμη, στην πράξη, θα οδηγούσε σε σοβαρές διακρίσεις, ιδίως για όσους αλλοδαπούς υποβάλλουν προσφορές. Εξάλλου, τούτο θα άνοιγε την οδό για αναρίθμητες δικαστικές διαμάχες, τις οποίες οι συνυποψήφιοι θα μπορούσαν να προκαλέσουν λόγω ασήμαντων παραβάσεων του δικαίου.

Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας

Ψήφοι υπέρ: 46, ψήφοι κατά: 69, αποχές: 8.