(1)

Λόγω εξαιρετικά δυσμενών μετεωρολογικών φαινομένων που έλαβαν χώρα σε διάφορες περιοχές των κρατών μελών την άνοιξη του 2023, η παραγωγή οπωροκηπευτικών έχει πληγεί δραματικά. Στην Ισπανία, η προγραμματισμένη παραγωγή στην περιοχή της Καταλονίας μειώθηκε κατά τουλάχιστον 50 % λόγω της ξηρασίας, ενώ η παραγωγή στην περιφέρεια Emilia-Romagna στην Ιταλία καταστράφηκε από πλημμύρα. Η ξηρασία έχει επίσης επηρεάσει σοβαρά το επίπεδο και την ποιότητα της παραγωγής σε ορισμένες περιοχές της Γαλλίας και της Πορτογαλίας.

(2)

Λόγω των εξαιρετικά δυσμενών μετεωρολογικών φαινομένων της άνοιξης του 2023, πολλές αναγνωρισμένες οργανώσεις παραγωγών και ενώσεις οργανώσεων παραγωγών στον τομέα των οπωροκηπευτικών αντιμετωπίζουν δυσχέρειες στην υλοποίηση των εγκριθέντων επιχειρησιακών προγραμμάτων τους. Ορισμένες από τις εγκριθείσες δράσεις και μέτρα δεν θα υλοποιηθούν το 2023 και, ως εκ τούτου, ένα μέρος των επιχειρησιακών κονδυλίων δεν θα δαπανηθεί. Άλλες αναγνωρισμένες οργανώσεις παραγωγών και ενώσεις οργανώσεων παραγωγών τροποποιούν τα επιχειρησιακά τους προγράμματα με σκοπό την υλοποίηση δράσεων και μέτρων, όπως μέτρων διαχείρισης κρίσεων, για να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις των εξαιρετικά δυσμενών μετεωρολογικών φαινομένων στον τομέα των οπωροκηπευτικών.

(3)

Οι αναγνωρισμένες οργανώσεις παραγωγών και οι ενώσεις οργανώσεων παραγωγών μπορούν να εφαρμόζουν, στο πλαίσιο των εγκεκριμένων επιχειρησιακών προγραμμάτων τους, μέτρα πρόληψης και διαχείρισης κρίσεων στον τομέα των οπωροκηπευτικών, τα οποία αποσκοπούν στην αύξηση της ανθεκτικότητας του τομέα στις διαταραχές της αγοράς. Ωστόσο, σύμφωνα με το άρθρο 33 παράγραφος 3 τέταρτο εδάφιο του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013, τα εν λόγω μέτρα πρόληψης και διαχείρισης κρίσεων δεν περιλαμβάνουν περισσότερο από το ένα τρίτο των δαπανών στο πλαίσιο του επιχειρησιακού προγράμματος. Για να παρασχεθεί μεγαλύτερη ευελιξία στις εν λόγω οργανώσεις παραγωγών και για να τους δοθεί η δυνατότητα να εστιάσουν τους πόρους που είναι διαθέσιμοι στο πλαίσιο των επιχειρησιακών προγραμμάτων στην αντιμετώπιση της διαταραχής της αγοράς που προκαλείται από τα μέτρα που σχετίζονται με τα δυσμενή μετεωρολογικά φαινόμενα, ο εν λόγω κανόνας δεν θα πρέπει να εφαρμοστεί το 2023. Η εν λόγω προσωρινή παρέκκλιση θα πρέπει να εφαρμοστεί στα επιχειρησιακά προγράμματα που εξακολουθούν να λειτουργούν υπό τους όρους που ισχύουν βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 σύμφωνα με το άρθρο 5 παράγραφος 6 πρώτο εδάφιο στοιχείο γ) του κανονισμού (ΕΕ) 2021/2117 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (2).

(4)

Επιπλέον, οι αναγνωρισμένες οργανώσεις παραγωγών και οι ενώσεις οργανώσεων παραγωγών πρέπει να είναι σε θέση να ανακατευθύνουν τα κονδύλια, συμπεριλαμβανομένης της ενωσιακής χρηματοδοτικής συνδρομής στο πλαίσιο του αντίστοιχου επιχειρησιακού τους ταμείου, στις δράσεις και τα μέτρα που απαιτούνται για την αντιμετώπιση των συνεπειών των δυσμενών μετεωρολογικών φαινομένων της άνοιξης του 2023. Για να διασφαλιστεί ότι οι αναγνωρισμένες οργανώσεις παραγωγών και οι ενώσεις οργανώσεων παραγωγών είναι σε θέση να το κάνουν αυτό, είναι αναγκαίο να αυξηθεί, το 2023, το όριο της ενωσιακής χρηματοδοτικής συνδρομής που προβλέπεται στο άρθρο 34 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 από 50 % σε 60 % των πραγματικών δαπανών. Η εν λόγω προσωρινή παρέκκλιση θα πρέπει να εφαρμοστεί στα επιχειρησιακά προγράμματα που εξακολουθούν να λειτουργούν υπό τους όρους που ισχύουν βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 σύμφωνα με τη μεταβατική διάταξη που προβλέπεται στο άρθρο 5 παράγραφος 6 πρώτο εδάφιο στοιχείο γ) του κανονισμού (ΕΕ) 2021/2117.

(5)

Τα δυσμενή μετεωρολογικά φαινόμενα της άνοιξης του 2023 επηρέασαν σοβαρά και τον αμπελοοινικό τομέα της Ένωσης, όπου οι αμπελοκαλλιεργητές που βρίσκονται στις εν λόγω περιοχές των κρατών μελών έχουν αντιμετωπίσει εξαιρετικές δυσκολίες. Ειδικότερα, οι έκτακτες καιρικές συνθήκες εμπόδισαν τους αμπελοκαλλιεργητές να εκτελέσουν εργασίες στους αμπελώνες τους, οι οποίες συνήθως εκτελούνται την άνοιξη, όπως ο καθαρισμός και η προετοιμασία του εδάφους, η φύτευση νέων αμπελιών ή ο εμβολιασμός. Στις περιοχές που πλήττονται από εξαιρετική ξηρασία, τέτοιες δραστηριότητες δεν είναι δυνατές λόγω της ξηρασίας του εδάφους και των εξαιρετικά δυσμενών συνθηκών για την ανάπτυξη των νεοφυτευθέντων φυτών, στις περιοχές που πλήττονται από πλημμύρες, οι εν λόγω δραστηριότητες δεν είναι δυνατές επειδή οι αμπελώνες είτε δεν είναι προσβάσιμοι είτε καταστρέφονται από τις υδάτινες μάζες.

(6)

Το άρθρο 62 παράγραφος 3 πρώτο εδάφιο του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 προβλέπει ότι οι άδειες αμπελοφυτεύσεων, συμπεριλαμβανομένων των αδειών για νέα αμπελοφύτευση και αναφύτευση, ισχύουν για 3 έτη από την ημερομηνία χορήγησής τους. Το άρθρο 68 παράγραφος 2 πρώτο εδάφιο του εν λόγω κανονισμού ορίζει ότι οι άδειες που χορηγούνται έπειτα από μετατροπή δικαιωμάτων φύτευσης έχουν την ίδια διάρκεια ισχύος με τα αρχικά δικαιώματα φύτευσης. Κατά τη διάρκεια της περιόδου ισχύος κάθε άδειας, οι αμπελοκαλλιεργητές συνήθως προετοιμάζουν το έδαφος το φθινόπωρο και προμηθεύονται τα νέα αμπέλια, τα οποία στη συνέχεια φυτεύονται κατά τη διάρκεια της άνοιξης, καθώς η άνοιξη είναι η καταλληλότερη περίοδος του έτους για φύτευση.

(7)

Τα δυσμενή μετεωρολογικά φαινόμενα εμπόδισαν τους αμπελοκαλλιεργητές που κατέχουν άδειες αμπελοφυτεύσεων για χρήση στις πληγείσες περιοχές που λήγουν το 2023 να χρησιμοποιήσουν τις άδειες κατά τη διάρκεια της άνοιξης του τελευταίου έτους ισχύος τους, όπως είχε προγραμματιστεί. Δεδομένου ότι είναι αδύνατο να προβλεφθεί πόσο θα διαρκέσουν αυτά τα δυσμενή μετεωρολογικά φαινόμενα και οι συνέπειές τους, δεν είναι βέβαιο ότι οι εν λόγω αμπελοκαλλιεργητές θα έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν τις άδειες αμπελοφυτεύσεών τους εντός των αντίστοιχων περιόδων ισχύος. Οι αμπελοκαλλιεργητές θα πρέπει να φυτέψουν τα αμπέλια κατά τη διάρκεια της θερμής περιόδου και, επομένως, σε λιγότερο κατάλληλη στιγμή του βλαστικού κύκλου, υπό δύσκολες συνθήκες και με πρόσθετο κόστος, και τούτο σε μια περίοδο κατά την οποία ο αμπελοοινικός τομέας υποφέρει ήδη από δυσμενείς συνθήκες της αγοράς.

(8)

Για τον λόγο αυτό και για να αποφευχθεί η απώλεια των αδειών φύτευσης ή η ταχεία επιδείνωση των συνθηκών υπό τις οποίες πρέπει να πραγματοποιηθεί η φύτευση, είναι αναγκαίο να επιτραπεί, χωρίς καθυστέρηση, η παράταση ισχύος των αδειών φύτευσης που λήγουν το 2023 σε περιοχές που επλήγησαν από τα δυσμενή μετεωρολογικά φαινόμενα. Συνεπώς, όλες οι άδειες που λήγουν το 2023 και πρόκειται να χρησιμοποιηθούν στις πληγείσες περιοχές θα πρέπει να παραταθούν για 12 μήνες από την τρέχουσα ημερομηνία λήξης τους το 2023, ώστε να έχουν οι αμπελοκαλλιεργητές τη δυνατότητα να φυτέψουν τα αμπέλια το 2024.

(9)

Δεδομένων των απρόβλεπτων δυσχερειών που αντιμετωπίζουν οι αμπελοκαλλιεργητές στις πληγείσες περιοχές λόγω των δυσμενών μετεωρολογικών φαινομένων, θα πρέπει να τους επιτραπεί να παραιτηθούν από την άδεια φύτευσης που λήγει το 2023 χωρίς να υποστούν τη διοικητική κύρωση που αναφέρεται στο άρθρο 62 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 εάν δεν επιθυμούν πλέον να επεκτείνουν την αμπελουργική τους έκταση.

(10)

Όσον αφορά τους αμπελοκαλλιεργητές που κατέχουν πρόσφατα φυτευθέντες αμπελώνες στις περιοχές που έχουν πληγεί σοβαρά από τα δυσμενή μετεωρολογικά φαινόμενα της άνοιξης του 2023 στις εν λόγω περιοχές και οι οποίοι φυτεύτηκαν, εν αναμονή της εκρίζωσης ισοδύναμης έκτασης, χρησιμοποιώντας άδειες αναφύτευσης που χορηγήθηκαν από τα κράτη μέλη σύμφωνα με το άρθρο 66 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013, είναι σκόπιμο να παραταθεί κατά ένα έτος η τετραετής προθεσμία για την εκρίζωση της προηγούμενης φυτευθείσας έκτασης. Αυτό θα επιτρέψει στους αμπελοκαλλιεργητές να επωφεληθούν για ένα επιπλέον έτος συγκομιδής από την προηγούμενη φυτευθείσα έκταση ως αποζημίωση για τις ζημίες στον νεοφυτευθέντα αμπελώνα, δεδομένου ότι οι εν λόγω ζημίες μπορεί να καθυστερήσουν την έναρξη χρήσης της νεοφυτευθείσας έκτασης ή να έχουν ως αποτέλεσμα να πρέπει να φυτευθεί εκ νέου η νεοφυτευθείσα έκταση. Κατά συνέπεια, θα πρέπει να προσαρμοστεί επίσης η προθεσμία που ορίζεται στο άρθρο 5 δεύτερο εδάφιο του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού (ΕΕ) 2018/273 της Επιτροπής (3).

(11)

Θα πρέπει να θεσπιστούν μεταβατικές ρυθμίσεις για τις δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν μετά τον Δεκέμβριο του 2022 στο πλαίσιο των εθνικών προγραμμάτων στήριξης στον αμπελοοινικό τομέα που αναφέρονται στο άρθρο 40 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013. Ειδικότερα, το άρθρο 5 παράγραφος 7 του κανονισμού (ΕΕ) 2021/2117 ορίζει ότι τα προγράμματα στήριξης στον αμπελοοινικό τομέα εξακολουθούν να εφαρμόζονται έως τις 15 Οκτωβρίου 2023. Για τον σκοπό αυτό, τα άρθρα 39 έως 54 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 θα εξακολουθήσουν να εφαρμόζονται μετά τις 31 Δεκεμβρίου 2022 όσον αφορά τις δαπάνες και τις πληρωμές που πραγματοποιούνται για πράξεις που υλοποιήθηκαν βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 πριν από τις 16 Οκτωβρίου 2023. Επιπλέον, τα άρθρα 39 έως 54 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 θα εξακολουθήσουν να εφαρμόζονται και για τις δαπάνες και τις πληρωμές που πραγματοποιήθηκαν για πράξεις που υλοποιήθηκαν σύμφωνα με τα άρθρα 46 και 50 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 πριν από τις 16 Οκτωβρίου 2025, υπό την προϋπόθεση ότι έως τις 15 Οκτωβρίου 2023 οι εν λόγω πράξεις έχουν υλοποιηθεί εν μέρει και οι πραγματοποιηθείσες δαπάνες ανέρχονται τουλάχιστον στο 30 % των συνολικών προγραμματισμένων δαπανών.

(12)

Ωστόσο, λόγω των απρόβλεπτων δυσχερειών που αντιμετώπισαν οι αμπελοκαλλιεργητές μετά τις σοβαρές συνέπειες των δυσμενών μετεωρολογικών φαινομένων της άνοιξης του 2023, κατέστη αδύνατο για ορισμένους αμπελοκαλλιεργητές να υλοποιήσουν τις πράξεις βάσει του άρθρου 46 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013, προκειμένου να συμμορφωθούν με το κατώτατο όριο του 30 % των δαπανών που πρέπει να πραγματοποιηθούν έως τις 15 Οκτωβρίου 2023. Ως εκ τούτου, θεωρείται αναγκαίο να μειωθεί το κατώτατο όριο του 30 % σε κατώτατο όριο 3 %, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι αμπελοκαλλιεργητές που έχουν αρχίσει να εφαρμόζουν το μέτρο αλλά αδυνατούν να προχωρήσουν λόγω απρόβλεπτων καιρικών συνθηκών δεν θα υποστούν αδικαιολόγητες κυρώσεις και μπορούν να συνεχίσουν να εφαρμόζουν το μέτρο μόλις το επιτρέψει η κατάσταση. Η εν λόγω ευελιξία θα πρέπει να εφαρμόζεται μόνο για τους αμπελοκαλλιεργητές που κατέχουν άδειες για αναφύτευση που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν στις περιοχές που επηρεάζονται από τα δυσμενή μετεωρολογικά φαινόμενα που σημειώθηκαν την άνοιξη του 2023.

(13)

Η συνολική κατάσταση αποτελεί ειδικό πρόβλημα κατά την έννοια του άρθρου 221 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013, το οποίο δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί εύκολα με μέτρα που λαμβάνονται σύμφωνα με τα άρθρα 219 ή 220 του εν λόγω κανονισμού. Η κατάσταση δεν συνδέεται ειδικά με υφιστάμενη αναγνωρισμένη μοναδική διαταραχή της αγοράς ή με συγκεκριμένη απειλή, ούτε με μέτρα για την καταπολέμηση της εξάπλωσης ζωονόσων ή του κλονισμού της εμπιστοσύνης των καταναλωτών λόγω κινδύνων για τη δημόσια υγεία, την υγεία των ζώων ή των φυτών.

(14)

Λόγω του πρωτόγνωρου χαρακτήρα των εξαιρετικά δυσμενών μετεωρολογικών φαινομένων την άνοιξη του 2023, είναι αναγκαίο να αμβλυνθούν οι εν λόγω δυσκολίες με τη θέσπιση παρέκκλισης, μόνο στον βαθμό που αυτό είναι απολύτως αναγκαίο, από ορισμένες διατάξεις των κανονισμών (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 και (ΕΕ) 2021/2117.

(15)

Δεδομένου ότι είναι αναγκαίο να ληφθούν άμεσα μέτρα, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να αρχίσει να ισχύει την επομένη της δημοσίευσής του στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

(16)

Τα μέτρα που προβλέπονται στον παρόντα κανονισμό είναι σύμφωνα με τη γνώμη της επιτροπής για την κοινή οργάνωση των γεωργικών αγορών,