(1)

Τα τεχνικά κριτήρια ελέγχου που καθορίζονται στον κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμό (ΕΕ) 2021/2139 της Επιτροπής (2) καλύπτουν διάφορους οικονομικούς τομείς και δραστηριότητες που έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν στους στόχους της Ένωσης για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Οι εν λόγω οικονομικοί τομείς και δραστηριότητες επιλέχθηκαν λόγω του μεριδίου τους στις συνολικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και των αποδεδειγμένων δυνατοτήτων τους όσον αφορά την αποφυγή της παραγωγής εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, τη μείωση των εκπομπών αυτών ή την εξάλειψή τους. Επιπλέον, οι εν λόγω οικονομικοί τομείς και δραστηριότητες έχουν αποδεδειγμένες δυνατότητες να καταστήσουν δυνατή αυτήν την αποφυγή, μείωση και εξάλειψη για άλλους οικονομικούς τομείς και δραστηριότητες, ή να διασφαλίσουν τη μακροπρόθεσμη αποθήκευση των εν λόγω εκπομπών για άλλους τομείς και δραστηριότητες.

(2)

Η συνολική χρήση ενέργειας ευθύνεται περίπου για το 75 % των άμεσων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην Ένωση. Συνεπώς, ο τομέας της ενέργειας διαδραματίζει καίριο ρόλο στη συνέχιση της μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Ως εκ τούτου, τα τεχνικά κριτήρια ελέγχου που ορίζονται στον κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμό (ΕΕ) 2021/2139 καλύπτουν ευρύ φάσμα οικονομικών τομέων και δραστηριοτήτων που σχετίζονται με την αλυσίδα ενεργειακού εφοδιασμού, από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ή θερμότητας από διάφορες πηγές, μέχρι τα δίκτυα μεταφοράς και διανομής και την αποθήκευση, καθώς και τις αντλίες θερμότητας και την παραγωγή βιοαερίου και βιοκαυσίμων. Ωστόσο, ο κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2021/2139 δεν περιλαμβάνει τεχνικά κριτήρια ελέγχου για οικονομικές δραστηριότητες στους τομείς του ορυκτού αερίου και της πυρηνικής ενέργειας, παρά τη δυνατότητά τους να συμβάλλουν στην απαλλαγή της οικονομίας της Ένωσης από τις ανθρακούχες εκπομπές.

(3)

Όπως ορίζεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 21ης Απριλίου 2021 («Ταξινομία της ΕΕ, υποβολή εκθέσεων βιωσιμότητας από τις εταιρείες, προτιμήσεις βιωσιμότητας και καθήκοντα θεματοφυλάκων: Προσανατολισμός της χρηματοδότησης προς την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία») και στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 6ης Ιουλίου 2021 («Στρατηγική χρηματοδότησης της μετάβασης προς τη βιώσιμη οικονομία»), η θέσπιση τεχνικών κριτηρίων ελέγχου για την παραγωγή ενέργειας από ορυκτό αέριο αναβλήθηκε λόγω της ανάγκης για περαιτέρω τεχνική αξιολόγηση, ιδίως όσον αφορά τον μεταβατικό ρόλο του ορυκτού αερίου στην απαλλαγή της οικονομίας από τις ανθρακούχες εκπομπές (3). Η θέσπιση τεχνικών κριτηρίων ελέγχου για τις δραστηριότητες παραγωγής πυρηνικής ενέργειας αναβλήθηκε επίσης εν αναμονή διεξοδικής αξιολόγησης από εμπειρογνώμονες, η οποία δρομολογήθηκε το 2020, σχετικά με το αν ο κύκλος ζωής της πυρηνικής ενέργειας, και ιδίως τα πυρηνικά απόβλητα, μπορούν να θεωρηθούν συμβατά με την απαίτηση που προβλέπεται στο άρθρο 17 του κανονισμού (ΕΕ) 2020/852, σύμφωνα με την οποία μια δραστηριότητα δεν μπορεί να βλάπτει σημαντικά άλλους περιβαλλοντικούς στόχους. Υπό το πρίσμα των αξιολογήσεων αυτών, είναι αναγκαίο να αναγνωριστεί ότι οι δραστηριότητες παραγωγής ορυκτού αερίου και πυρηνικής ενέργειας μπορούν να συμβάλουν στην απαλλαγή της οικονομίας της Ένωσης από τις ανθρακούχες εκπομπές.

(4)

Σύμφωνα με το άρθρο 10 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΕ) 2020/852 που καλύπτει τις μεταβατικές οικονομικές δραστηριότητες, είναι αναγκαίο να θεσπιστούν τεχνικά κριτήρια ελέγχου για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, τη συμπαραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας/ψύξης υψηλής απόδοσης και την παραγωγή θερμότητας/ψύξης σε αποδοτικά συστήματα τηλεθέρμανσης και τηλεψύξης από ορυκτό αέριο, όταν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από ορυκτά αέρια είναι κάτω από ένα κατάλληλο όριο. Επιπλέον, είναι αναγκαίο να θεσπιστούν τεχνικά κριτήρια ελέγχου για τη χρήση ορυκτού αερίου στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, τη συμπαραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας/ψύξης υψηλής απόδοσης και την παραγωγή θερμότητας/ψύξης σε αποδοτικά συστήματα τηλεθέρμανσης και τηλεψύξης, όταν η εν λόγω παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, η συμπαραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας/ψύξης υψηλής απόδοσης και η παραγωγή θερμότητας/ψύξης σε αποδοτικά συστήματα τηλεθέρμανσης και τηλεψύξης δεν συμμορφώνονται ακόμη με το εν λόγω κατάλληλο όριο, δεδομένου ότι, εκτός από τη χρήση κλιματικά ουδέτερης ενέργειας και την αύξηση των επενδύσεων σε οικονομικές δραστηριότητες και τομείς ήδη χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών, η μετάβαση απαιτεί σημαντικές μειώσεις των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε άλλες οικονομικές δραστηριότητες και τομείς για τους οποίους δεν υπάρχουν τεχνολογικά και οικονομικά εφικτές εναλλακτικές λύσεις χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών. Όλες αυτές οι οικονομικές δραστηριότητες θα πρέπει να χαρακτηρίζονται ως μεταβατικές σύμφωνα με το άρθρο 10 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΕ) 2020/852, δεδομένου ότι οι τεχνολογικά και οικονομικά εφικτές εναλλακτικές λύσεις χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών ενδέχεται να μην είναι ακόμη εμπορικά διαθέσιμες σε επαρκή κλίμακα ώστε να καλύπτουν τη ζήτηση ενέργειας με συνεχή και αξιόπιστο τρόπο. Ειδικότερα, όσον αφορά την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, είναι σκόπιμο να προβλεφθεί εναλλακτική προσέγγιση για τον άμεσο περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Στο πλαίσιο της εναλλακτικής αυτής προσέγγισης, η οποία αναμένεται να αποφέρει παρόμοια αποτελέσματα εντός εικοσαετίας, οι εγκαταστάσεις μπορούν να επιτύχουν τέτοια αποτελέσματα περιορίζοντας τον αριθμό των ωρών λειτουργίας ή επισπεύδοντας τη μετάβαση σε αέρια από ανανεώσιμες πηγές ή αέρια χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών σε προγενέστερη ημερομηνία. Τα τεχνικά κριτήρια ελέγχου θα πρέπει να διευκολύνουν την ταχύτερη σταδιακή κατάργηση πηγών ενέργειας μεγαλύτερης έντασης εκπομπών, συμπεριλαμβανομένων των στερεών ορυκτών καυσίμων. Επιπλέον, για να πληρούνται οι απαιτήσεις που ορίζονται στο άρθρο 10 παράγραφος 2 πρώτο εδάφιο στοιχεία α), β) και γ) του κανονισμού (ΕΕ) 2020/852, τα τεχνικά κριτήρια ελέγχου για τη χρήση ορυκτού αερίου θα πρέπει επίσης να διασφαλίζουν ότι διατίθενται αξιόπιστα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι δεν μπορεί να παραχθεί η ίδια δυναμικότητα ενέργειας με ανανεώσιμες πηγές και ότι εφαρμόζονται αποτελεσματικά σχέδια για κάθε εγκατάσταση, σύμφωνα με τις βέλτιστες επιδόσεις στον τομέα, για την πλήρη μετάβαση σε αέρια από ανανεώσιμες πηγές ή αέρια χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών έως συγκεκριμένη ημερομηνία. Τέλος, τα τεχνικά κριτήρια ελέγχου θα πρέπει να προβλέπουν ότι η αναγνώριση της συμβολής των εν λόγω δραστηριοτήτων στην απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές είναι χρονικά περιορισμένη.

(5)

Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα διαδραματίσουν θεμελιώδη ρόλο στην επίτευξη των κλιματικών και περιβαλλοντικών στόχων της Ένωσης. Υπό το πρίσμα αυτό, θα πρέπει να κλιμακωθούν οι επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ώστε να ανταποκρίνονται στις ανάγκες της αγοράς ενέργειας της Ένωσης για περισσότερη ανανεώσιμη και καθαρή ενέργεια.

(6)

Οι δραστηριότητες που σχετίζονται με την πυρηνική ενέργεια είναι δραστηριότητες χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών, δεν συνιστούν ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές, όπως ορίζεται στο άρθρο 2 δεύτερο εδάφιο σημείο 1 της οδηγίας (ΕΕ) 2018/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4), και όπως αναφέρεται στο άρθρο 10 παράγραφος 1 στοιχείο α) του κανονισμού (ΕΕ) 2020/852 και δεν εμπίπτουν στις άλλες κατηγορίες οικονομικών δραστηριοτήτων που απαριθμούνται στα στοιχεία β) έως θ) της εν λόγω διάταξης. Οι εν λόγω οικονομικές δραστηριότητες που σχετίζονται με την πυρηνική ενέργεια θα πρέπει να χαρακτηρίζονται βάσει του άρθρου 10 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΕ) 2020/852, ελλείψει τεχνολογικά και οικονομικά εφικτής εναλλακτικής λύσης χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών σε επαρκή κλίμακα, ώστε να καλύπτεται η ζήτηση ενέργειας με συνεχή και αξιόπιστο τρόπο. Επιπλέον, στην τελική έκθεση της ομάδας τεχνικών εμπειρογνωμόνων για τα βιώσιμα χρηματοοικονομικά του Μαρτίου 2020 (5), αναφέρεται ότι «η παραγωγή πυρηνικής ενέργειας έχει σχεδόν μηδενικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά το στάδιο παραγωγής της ενέργειας» και ότι «τα αποδεικτικά στοιχεία σχετικά με την πιθανή σημαντική συμβολή της πυρηνικής ενέργειας στους στόχους μετριασμού της κλιματικής αλλαγής ήταν εκτενή και σαφή». Επίσης, ορισμένα σχέδια κρατών μελών περιλαμβάνουν την πυρηνική ενέργεια μαζί με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στις πηγές ενέργειας που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν για την επίτευξη των κλιματικών στόχων, συμπεριλαμβανομένου του στόχου απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές έως το 2050 που ορίζεται στον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1119 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (6). Τέλος, η πυρηνική ενέργεια, εξασφαλίζοντας σταθερό βασικό φορτίο στον ενεργειακό εφοδιασμό, διευκολύνει την ανάπτυξη διαλειπουσών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και δεν παρεμποδίζει την εξέλιξή τους, όπως απαιτείται στο άρθρο 10 παράγραφος 2 στοιχείο β) του κανονισμού (ΕΕ) 2020/852. Ως εκ τούτου, οι δραστηριότητες που σχετίζονται με την πυρηνική ενέργεια θα πρέπει να θεωρείται ότι συμμορφώνονται με το άρθρο 10 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΕ) 2020/852.

(7)

Η επιστημονική επανεξέταση που διενεργήθηκε από εμπειρογνώμονες (7) κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα τεχνικά κριτήρια ελέγχου για τις οικονομικές δραστηριότητες που σχετίζονται με την πυρηνική ενέργεια θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι δεν προκαλείται σημαντική βλάβη σε άλλους περιβαλλοντικούς στόχους λόγω των πιθανών κινδύνων που απορρέουν από τη μακροπρόθεσμη αποθήκευση και τελική διάθεση των πυρηνικών αποβλήτων. Επομένως, τα εν λόγω τεχνικά κριτήρια ελέγχου θα πρέπει να αντικατοπτρίζουν τα υψηλότερα πρότυπα πυρηνικής ασφάλειας, ακτινοπροστασίας και διαχείρισης ραδιενεργών αποβλήτων, με βάση τις απαιτήσεις που ορίζονται στη Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας (στο εξής: Συνθήκη Ευρατόμ) και στη νομοθεσία που θεσπίστηκε στο πλαίσιο της εν λόγω Συνθήκης, και ιδίως στην οδηγία 2009/71/Ευρατόμ του Συμβουλίου (8). Η εν λόγω οδηγία περιλαμβάνει έναν υψηλού επιπέδου στόχο πυρηνικής ασφάλειας που καλύπτει όλα τα στάδια του κύκλου ζωής κάθε πυρηνικής εγκατάστασης, συμπεριλαμβανομένης της χωροθέτησης, του σχεδιασμού, της κατασκευής, της θέσης σε λειτουργία, της λειτουργίας και του παροπλισμού των εν λόγω εγκαταστάσεων. Ειδικότερα, η εν λόγω οδηγία απαιτεί σημαντικές βελτιώσεις της ασφάλειας στον σχεδιασμό νέων αντιδραστήρων, συμπεριλαμβανομένων των λεγόμενων αντιδραστήρων τρίτης γενιάς+, για τους οποίους θα πρέπει να χρησιμοποιούνται γνώσεις και τεχνολογία αιχμής, λαμβανομένων υπόψη των πλέον πρόσφατων διεθνών απαιτήσεων ασφάλειας. Οι εν λόγω απαιτήσεις προβλέπουν την αποτελεσματική υλοποίηση του στόχου της πυρηνικής ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένης της εφαρμογής της αρχής της άμυνας σε βάθος και μιας αποτελεσματικής νοοτροπίας ασφάλειας. Οι απαιτήσεις αυτές διασφαλίζουν την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων ακραίων ανθρωπογενών και φυσικών κινδύνων, συμπεριλαμβανομένων των σεισμών και των πλημμυρών, και την πρόληψη ατυχημάτων, μη φυσιολογικών λειτουργιών και βλαβών ή απωλειών των συστημάτων ελέγχου, μεταξύ άλλων, με προστατευτικές δομές ή εφεδρικά συστήματα ψύξης και παροχής ηλεκτρικής ενέργειας.

(8)

Στην αγορά διατίθενται πλέον καύσιμα ανθεκτικά σε ατυχήματα για πυρηνικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής, τα οποία παρέχουν πρόσθετη προστασία από ατυχήματα που προκαλούνται από δομικές βλάβες σε καύσιμα ή κατασκευαστικά στοιχεία αντιδραστήρων. Για να ληφθούν υπόψη οι εν λόγω πρόσφατες τεχνολογικές εξελίξεις, η χρήση του εν λόγω τύπου καυσίμου θα πρέπει να οριστεί ως απαίτηση στα τεχνικά κριτήρια ελέγχου, λαμβανομένης υπόψη της αδειοδότησής του εντός της Ένωσης.

(9)

Σε παγκόσμιο επίπεδο, συνεχίζονται οι προσπάθειες στον τομέα της έρευνας και ανάπτυξης για την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών πυρηνικών αντιδραστήρων που θα χρησιμοποιούν, μεταξύ άλλων, κλειστούς κύκλους καυσίμων ή έννοιες αυτοαναπαραγωγής καυσίμων και θα ελαχιστοποιούν την παραγωγή αποβλήτων υψηλής ραδιενέργειας (αντιδραστήρες τέταρτης γενιάς). Παρότι οι εν λόγω αντιδραστήρες τέταρτης γενιάς δεν είναι ακόμη εμπορικά βιώσιμοι, θα πρέπει να καθοριστούν τεχνικά κριτήρια ελέγχου για τους εν λόγω αντιδραστήρες ενόψει της πιθανής συμβολής τους στον στόχο της απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές και της ελαχιστοποίησης των ραδιενεργών αποβλήτων.

(10)

Η πυρηνική ενέργεια συγκαταλέγεται στις μελλοντικές πηγές ενέργειας σε ορισμένα κράτη μέλη, στο πλαίσιο των προσπαθειών τους για απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές. Τα σενάρια που αξιολόγησε η Επιτροπή οδηγούν σε ένα ενεργειακό σύστημα απαλλαγμένο από ανθρακούχες εκπομπές, το οποίο βασίζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στην πυρηνική ενέργεια με σταθερή εγκατεστημένη ισχύ σε σύγκριση με τα σημερινά επίπεδα. Δεδομένης της γήρανσης των πυρηνικών εγκαταστάσεων που αποτελούν επί του παρόντος αντικείμενο εκμετάλλευσης, χρειάζεται αναβάθμιση της ασφάλειας των εγκαταστάσεων αυτών με σκοπό την παράταση της διάρκειας λειτουργίας τους, καθώς και η κατασκευή νέων πυρηνικών εγκαταστάσεων που θα αντικαταστήσουν τις παρωχημένες εγκαταστάσεις. Πρόκειται για μια συνεχή διαδικασία που αναμένεται να διασφαλίσει τη διαθεσιμότητα της αναγκαίας δυναμικότητας για την απαλλαγή του ενεργειακού συστήματος από τις ανθρακούχες εκπομπές έως το 2050 και μετέπειτα, ανάλογα με τις ανάγκες. Κατά συνέπεια, θα χρειαστούν σημαντικές επενδύσεις στην πυρηνική ενέργεια καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου έως το 2050 και μετέπειτα. Είναι αναγκαίο να διασφαλιστεί ότι οι νέοι πυρηνικοί σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής θα χρησιμοποιούν τις πλέον προηγμένες λύσεις που προκύπτουν από την τεχνολογική πρόοδο. Επομένως, τα τεχνικά κριτήρια ελέγχου για τους εν λόγω νέους πυρηνικούς σταθμούς θα πρέπει να προβλέπουν τακτικές επανεξετάσεις κάθε επενδυτικού σχεδίου, καθώς και τεχνικές παραμέτρους που να αντιστοιχούν στη βέλτιστη διαθέσιμη τεχνολογία, λαμβανομένων υπόψη των αποτελεσμάτων των συνεχών προσπαθειών στον τομέα της έρευνας και ανάπτυξης και της συνεχούς βελτίωσης των τεχνολογιών. Θα πρέπει να οριστούν συγκεκριμένες ημερομηνίες για να διασφαλιστεί η σταδιακή εισαγωγή νέων τεχνολογιών συμβατών με τη διατηρήσιμη απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές μόλις καταστούν διαθέσιμες.

(11)

Το παράρτημα II της συνθήκης Ευρατόμ και ο κανονισμός (Ευρατόμ) αριθ. 2587/1999 του Συμβουλίου (9) θεσπίζουν όρια και άλλες απαιτήσεις για την ανακοίνωση στην Επιτροπή των επενδύσεων στην πυρηνική ενέργεια. Για να διασφαλιστεί η μέγιστη δυνατή τήρηση των αρχών και των απαιτήσεων της νομοθεσίας της Ευρατόμ με σκοπό την επίτευξη των στόχων της ταξινομίας, συμπεριλαμβανομένου του στόχου της πυρηνικής ασφάλειας, οι επενδύσεις αυτές θα πρέπει να υπόκεινται σε γνωμοδότηση της Επιτροπής, ανεξάρτητα από το αν το παράρτημα II της συνθήκης Ευρατόμ και ο κανονισμός (Ευρατόμ) αριθ. 2587/1999 απαιτούν ανακοίνωση. Για τον ίδιο λόγο, θα πρέπει να αντιμετωπιστούν σε ικανοποιητικό βαθμό όλα τα ζητήματα που αφορούν την εφαρμογή του άρθρου 10 παράγραφος 2 και του άρθρου 17 του κανονισμού (ΕΕ) 2020/852 και των τεχνικών κριτηρίων ελέγχου που προσδιόρισε η Επιτροπή στη γνωμοδότησή της.

(12)

Λαμβανομένων υπόψη των μεγάλων διαστημάτων που μεσολαβούν μέχρι την υλοποίηση των επενδύσεων σε νέα παραγωγική δυναμικότητα πυρηνικής ενέργειας, η παράταση του χρόνου λειτουργίας επιλεγμένων υφιστάμενων πυρηνικών εγκαταστάσεων μπορεί να στηρίξει την απαλλαγή του ενεργειακού συστήματος από τις ανθρακούχες εκπομπές βραχυπρόθεσμα έως μεσοπρόθεσμα. Τα τεχνικά κριτήρια ελέγχου για τις εν λόγω παρατάσεις θα πρέπει, ωστόσο, να απαιτούν τροποποιήσεις και αναβαθμίσεις της ασφάλειας, ώστε να διασφαλίζεται ότι οι εν λόγω πυρηνικές εγκαταστάσεις συμμορφώνονται με τα υψηλότερα εφικτά πρότυπα ασφάλειας και με όλες τις απαιτήσεις των στόχων ασφάλειας που ορίζονται στη νομοθεσία που έχει θεσπιστεί δυνάμει της Συνθήκης Ευρατόμ.

(13)

Ενόψει των αναμενόμενων τεχνολογικών και επιστημονικών εξελίξεων, οι επενδύσεις στην κατασκευή και την ασφαλή λειτουργία νέων πυρηνικών εγκαταστάσεων που χρησιμοποιούν τις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνολογίες και έχουν εγκριθεί έως την κατάλληλη ημερομηνία από τις αρμόδιες αρχές των κρατών μελών σύμφωνα με το εφαρμοστέο εθνικό δίκαιο θα πρέπει να υπόκεινται σε τεχνικά κριτήρια ελέγχου και σε χρονικά όρια που θα ενθαρρύνουν την ανάπτυξη και τη μελλοντική χρήση αντιδραστήρων τέταρτης γενιάς με κλειστό κύκλο καυσίμων ή αυτοαναπαραγωγή καυσίμων μόλις καταστούν εμπορικά διαθέσιμοι. Τα εν λόγω χρονικά όρια θα πρέπει να επανεξετάζονται δεόντως υπό το πρίσμα της προόδου που σημειώνεται στην ανάπτυξη των τεχνολογιών αυτών.

(14)

Τα τεχνικά κριτήρια ελέγχου που σχετίζονται με τους στόχους του μετριασμού της κλιματικής αλλαγής ή της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι οικονομικές δραστηριότητες δεν βλάπτουν σημαντικά κανέναν από τους άλλους περιβαλλοντικούς στόχους. Ειδικότερα όσον αφορά τις οικονομικές δραστηριότητες που σχετίζονται με την πυρηνική ενέργεια, είναι αναγκαίο να διασφαλιστεί ότι η μακροπρόθεσμη διάθεση των αποβλήτων δεν προκαλεί σημαντική και μακροπρόθεσμη βλάβη στο περιβάλλον, όπως αναφέρεται στο άρθρο 17 παράγραφος 1 στοιχείο δ) σημείο iii) του κανονισμού (ΕΕ) 2020/852. Ως εκ τούτου, στα τεχνικά κριτήρια ελέγχου είναι σκόπιμο να καθοριστούν ειδικές απαιτήσεις για ένα ταμείο διαχείρισης ραδιενεργών αποβλήτων και ένα ταμείο παροπλισμού πυρηνικών εγκαταστάσεων, τα οποία θα μπορούν να συνδυάζονται, σύμφωνα με την αρχή ότι οι παραγωγοί αποβλήτων θα πρέπει να είναι υπεύθυνοι για το κόστος διαχείρισής τους, και να απαιτούνται λειτουργικές εγκαταστάσεις τελικής διάθεσης για όλα τα ραδιενεργά απόβλητα, οι οποίες θα πρέπει να αποτρέπουν κάθε εξαγωγή ραδιενεργών αποβλήτων προς διάθεση σε τρίτες χώρες. Σε διάφορα κράτη μέλη, τα ραδιενεργά απόβλητα χαμηλού και μέσου επιπέδου ραδιενέργειας διατίθενται επί του παρόντος ήδη σε εγκαταστάσεις διάθεσης κοντά στην επιφάνεια του εδάφους, ενώ κατά τη διάρκεια των δεκαετιών λειτουργίας των εν λόγω εγκαταστάσεων διάθεσης κοντά στην επιφάνεια του εδάφους συγκεντρώθηκε ουσιαστική πείρα και τεχνογνωσία στον τομέα της διαχείρισης αποβλήτων. Όσον αφορά τα απόβλητα υψηλής ραδιενέργειας και τα αναλωμένα καύσιμα, η διάθεση σε χώρους εναπόθεσης σε γεωλογικούς σχηματισμούς μεγάλου βάθους αποτελεί τη λύση αιχμής που είναι ευρέως αποδεκτή στην κοινότητα εμπειρογνωμόνων παγκοσμίως ως η ασφαλέστερη και πιο βιώσιμη επιλογή για το τελικό σημείο της διαχείρισης αποβλήτων υψηλής ραδιενέργειας και των αναλωμένων καυσίμων που θεωρούνται απόβλητα. Τα κράτη μέλη, διατηρώντας την αρμοδιότητα για τις πολιτικές τους όσον αφορά τη διαχείριση των αναλωμένων καυσίμων και των αποβλήτων χαμηλής, μέσης ή υψηλής ραδιενέργειας, θα πρέπει να συμπεριλάβουν τον σχεδιασμό και την εφαρμογή των επιλογών διάθεσης στις εθνικές τους πολιτικές, ιδίως στο πλαίσιο των εθνικών προγραμμάτων για τη διαχείριση αναλωμένων καυσίμων και ραδιενεργών αποβλήτων, καλύπτοντας όλα τα είδη αναλωμένων καυσίμων και ραδιενεργών αποβλήτων και όλα τα στάδια της διαχείρισης αναλωμένων καυσίμων και ραδιενεργών αποβλήτων από την παραγωγή έως τη διάθεσή τους. Το περιεχόμενο των εθνικών προγραμμάτων καθορίζεται στην οδηγία 2011/70/Ευρατόμ του Συμβουλίου (10) και περιλαμβάνει βασικούς δείκτες απόδοσης για τη διαφανή παρακολούθηση της προόδου. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποβάλλουν τακτικά στην Επιτροπή εκθέσεις σχετικά με την πρόοδο της υλοποίησης των εθνικών προγραμμάτων. Οι εκθέσεις που υπέβαλαν τα κράτη μέλη το 2021 καταδεικνύουν ότι έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος στην υλοποίηση των πρώτων εγκαταστάσεων διάθεσης σε γεωλογικούς σχηματισμούς μεγάλου βάθους στο έδαφος της Ένωσης. Τα κράτη μέλη έχουν στη διάθεσή τους ρεαλιστικές λύσεις για την ανάπτυξη και τη λειτουργία τέτοιων εγκαταστάσεων έως το 2050. Ως εκ τούτου, η συμπερίληψη αντίστοιχης απαίτησης στα τεχνικά κριτήρια ελέγχου διασφαλίζει ότι δεν προκαλείται σημαντική βλάβη στο περιβάλλον.

(15)

Οι μη χρηματοπιστωτικές και χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις είναι απαραίτητο να παρέχουν στους επενδυτές υψηλό βαθμό διαφάνειας όσον αφορά τις επενδύσεις τους σε δραστηριότητες παραγωγής ορυκτού αερίου και πυρηνικής ενέργειας για τις οποίες θα πρέπει να καθοριστούν τεχνικά κριτήρια ελέγχου. Για να εξασφαλιστεί η διαφάνεια, θα πρέπει να καθοριστούν ειδικές απαιτήσεις γνωστοποίησης για τις μη χρηματοπιστωτικές και τις χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις. Για να διασφαλιστεί η συγκρισιμότητα των πληροφοριών που γνωστοποιούνται στους επενδυτές, οι εν λόγω πληροφορίες θα πρέπει να παρουσιάζονται με τη μορφή υποδείγματος που αναφέρει με σαφήνεια το ποσοστό των δραστηριοτήτων ορυκτού αερίου και πυρηνικής ενέργειας στον παρονομαστή και, κατά περίπτωση, στον αριθμητή των βασικών δεικτών επιδόσεων των εν λόγω επιχειρήσεων. Για να εξασφαλιστεί υψηλός βαθμός διαφάνειας για τους επενδυτές σε χρηματοπιστωτικά προϊόντα που αναφέρονται στο άρθρο 5 και στο άρθρο 6 του κανονισμού (ΕΕ) 2020/852 όσον αφορά τα ανοίγματα σε δραστηριότητες ορυκτού αερίου και πυρηνικής ενέργειας, για τις οποίες καθορίζονται τεχνικά κριτήρια ελέγχου, η Επιτροπή θα τροποποιήσει ή θα προτείνει την τροποποίηση του πλαισίου γνωστοποιήσεων που αφορά τα εν λόγω χρηματοπιστωτικά προϊόντα, κατά περίπτωση, ώστε να εξασφαλιστεί πλήρης διαφάνεια καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής των εν λόγω χρηματοπιστωτικών προϊόντων. Για να διασφαλιστεί ότι οι τελικοί επενδυτές εντοπίζουν σαφώς τις πληροφορίες αυτές, η Επιτροπή θα εξετάσει το ενδεχόμενο τροποποίησης των απαιτήσεων σχετικά με τις χρηματοοικονομικές και ασφαλιστικές συμβουλές που παρέχουν οι διανομείς.

(16)

Για να ενισχυθεί η εμπιστοσύνη των επενδυτών, η συμμόρφωση με τα τεχνικά κριτήρια ελέγχου που αφορούν τις δραστηριότητες ορυκτών αερίων θα πρέπει να ελέγχεται από ανεξάρτητο τρίτο. Για να διασφαλιστεί ο αμερόληπτος και επιμελής έλεγχος της συμμόρφωσης, ο ανεξάρτητος τρίτος θα πρέπει να διαθέτει τους πόρους και την εμπειρογνωσία για τη διενέργεια του εν λόγω ελέγχου, να είναι ανεξάρτητος ώστε να αποφεύγεται οποιαδήποτε σύγκρουση συμφερόντων με τον ιδιοκτήτη ή τον χρηματοδότη, και δεν θα πρέπει να συμμετέχει στην ανάπτυξη ή τη λειτουργία των εν λόγω δραστηριοτήτων ορυκτού αερίου. Εκτός από τον μηχανισμό ελέγχου, οι χρηματοπιστωτικές και μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις μπορεί να υπόκεινται σε ειδικές απαιτήσεις επαλήθευσης που προβλέπονται σε άλλη ενωσιακή νομοθεσία για τα βιώσιμα χρηματοοικονομικά, οι οποίες καλύπτουν τη συμμόρφωση με τα τεχνικά κριτήρια ελέγχου. Σύμφωνα με το άρθρο 26 παράγραφος 1 στοιχείο γ) του κανονισμού (ΕΕ) 2020/852, η Επιτροπή θα πρέπει να επανεξετάσει τις διατάξεις που απαιτούνται για τη δημιουργία μηχανισμών ελέγχου της συμμόρφωσης προς τα κριτήρια που καθορίζει ο εν λόγω κανονισμός.

(17)

Οι τομείς του ορυκτού αερίου και της πυρηνικής ενέργειας χαρακτηρίζονται από τη ραγδαία τεχνολογική ανάπτυξη. Ως εκ τούτου, είναι αναγκαίο να επανεξετάζονται τακτικά τα τεχνικά κριτήρια ελέγχου που καλύπτουν τις δραστηριότητες παραγωγής ενέργειας στους εν λόγω τομείς, όπως απαιτείται από το άρθρο 19 παράγραφος 5 του κανονισμού (ΕΕ) 2020/852. Επιπλέον, με βάση τις προϋποθέσεις που προβλέπονται στο άρθρο 10 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΕ) 2020/852, η εν λόγω επανεξέταση θα πρέπει να καλύπτει την καταλληλότητα των χρονικών περιόδων που ορίζονται στα τεχνικά κριτήρια ελέγχου.

(18)

Επομένως, ο κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2021/2139 και ο κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2021/2178 της Επιτροπής (11) θα πρέπει να τροποποιηθούν αναλόγως. Οι τροποποιήσεις του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού (ΕΕ) 2021/2139 και του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού (ΕΕ) 2021/2178 δεν επιβάλλουν επενδύσεις, αλλά έχουν ως στόχο να βοηθήσουν τις χρηματοπιστωτικές αγορές και τους επενδυτές να εντοπίζουν, υπό αυστηρές προϋποθέσεις, τις σχετικές με το αέριο και την πυρηνική ενέργεια δραστηριότητες που απαιτούνται για τη μετάβαση των ενεργειακών συστημάτων των κρατών μελών προς την κλιματική ουδετερότητα σύμφωνα με τους στόχους και τις δεσμεύσεις της Ένωσης για το κλίμα.

(19)

Οι τροποποιήσεις του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού (ΕΕ) 2021/2139 και του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού (ΕΕ) 2021/2178 που προβλέπονται στον παρόντα κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμό είναι στενά συνδεδεμένες. Για να διασφαλιστεί η συνοχή μεταξύ των διατάξεων αυτών, οι οποίες θα πρέπει να τεθούν σε ισχύ ταυτόχρονα, ώστε να διευκολυνθεί η διαμόρφωση ολοκληρωμένης εικόνας του νομικού πλαισίου για τα ενδιαφερόμενα μέρη και να διευκολυνθεί η εφαρμογή του κανονισμού (ΕΕ) 2020/852, είναι αναγκαίο να συμπεριληφθούν οι εν λόγω διατάξεις σε ενιαίο κανονισμό.

(20)

Είναι αναγκαίο να δοθεί στις μη χρηματοπιστωτικές και χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις επαρκής χρόνος για να αξιολογήσουν αν οι οικονομικές τους δραστηριότητες που σχετίζονται με το ορυκτό αέριο και την πυρηνική ενέργεια συμμορφώνονται με τα τεχνικά κριτήρια ελέγχου που καθορίζονται στον παρόντα κανονισμό, και να υποβάλουν εκθέσεις με βάση την εν λόγω αξιολόγηση σύμφωνα με τον κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμό (ΕΕ) 2021/2178. Ως εκ τούτου, η ημερομηνία εφαρμογής του παρόντος κανονισμού θα πρέπει να μετατεθεί για την 1η Ιανουαρίου 2023,