(1)

Η συμφωνία σύνδεσης μεταξύ της Ένωσης και της Ουκρανίας (2), η οποία συμπεριλαμβάνει τη Σφαιρική και σε Βάθος Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών, άρχισε να ισχύει την 1η Σεπτεμβρίου 2017. Δεδομένου ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 23ης Ιουνίου 2022 αναγνώρισε την ευρωπαϊκή προοπτική της Ουκρανίας και αποφάσισε να χορηγήσει το καθεστώς χώρας υποψήφιας για ένταξη στην Ουκρανία, η Ουκρανία θα πρέπει να θεωρείται επιλέξιμη για τη λήψη μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής από την Ένωση.

(2)

Την άνοιξη του 2014, η Ουκρανία ξεκίνησε ένα φιλόδοξο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων με στόχο τη σταθεροποίηση της οικονομίας και τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των πολιτών της. Η καταπολέμηση της διαφθοράς, καθώς και οι συνταγματικές μεταρρυθμίσεις, η μεταρρύθμιση του εκλογικού συστήματος και οι δικαστικές μεταρρυθμίσεις συγκαταλέγονται μεταξύ των πρώτων προτεραιοτήτων του θεματολογίου. Η υλοποίηση των εν λόγω μεταρρυθμίσεων υποστηρίχθηκε από έξι διαδοχικά προγράμματα μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής, στο πλαίσιο των οποίων η Ουκρανία έχει λάβει συνδρομή υπό μορφή δανείων συνολικού ύψους 6,2 δισεκατομμυρίων EUR. H τελευταία μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή έκτακτης ανάγκης, που διατέθηκε στο πλαίσιο των αυξανόμενων εντάσεων στα σύνορα με τη Ρωσία δυνάμει της απόφασης (ΕΕ) 2022/313 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (3), χορήγησε στην Ουκρανία δάνεια ύψους 1,2 δισεκατομμυρίων EUR, τα οποία εκταμιεύθηκαν σε δύο δόσεις ύψους 600 εκατομμυρίων EUR τον Μάρτιο και τον Μάιο του 2022.

(3)

Ο απρόκλητος και αδικαιολόγητος επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας από τις 24 Φεβρουαρίου 2022 έχει προκαλέσει στην Ουκρανία αδυναμία πρόσβασης στις αγορές και δραστική μείωση των δημόσιων εσόδων, ενώ αυξήθηκαν σημαντικά οι δημόσιες δαπάνες για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κατάστασης και τη διατήρηση της συνέχειας των κρατικών υπηρεσιών. Σε αυτή την πολύ αβέβαιη και ρευστή κατάσταση, οι βέλτιστες εκτιμήσεις για τις χρηματοδοτικές ανάγκες της Ουκρανίας από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) καταδεικνύουν έκτακτο χρηματοδοτικό κενό ύψους περίπου 39 δισεκατομμυρίων USD το 2022, εκ του οποίου το ήμισυ περίπου θα μπορούσε να καλυφθεί εάν εκταμιευθεί πλήρως η διεθνής στήριξη που έχει δεσμευτεί μέχρι στιγμής. Η ταχεία χορήγηση μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής από την Ένωση στην Ουκρανία βάσει της παρούσας απόφασης, ως πρώτο στάδιο της εφαρμογής της πλήρους έκτακτης μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής ύψους έως 9 δισεκατομμύρια EUR, υπό τις τρέχουσες έκτακτες περιστάσεις, θεωρείται κατάλληλη βραχυπρόθεσμη αντίδραση στις άμεσες και πιο επείγουσες ανάγκες χρηματοδότησης της Ουκρανίας και στους σημαντικούς κινδύνους για τη μακροοικονομική σταθερότητα της χώρας. Η μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή της Ένωσης θα στηρίξει τη μακροοικονομική σταθεροποίηση της Ουκρανίας και θα ενισχύσει την ανθεκτικότητα της χώρας, συμβάλλοντας έτσι στη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους της Ουκρανίας και στην ικανότητά της να αποπληρώσει τελικά τις δημοσιονομικές της υποχρεώσεις.

(4)

Ο καθορισμός του ποσού της μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής της Ένωσης δυνάμει της παρούσας απόφασης λαμβάνει μεν επίσης υπόψη την προγραμματισμένη πλήρη έκτακτη μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή, αλλά βασίζεται σε ποσοτική εκτίμηση των υπολειπόμενων εξωτερικών χρηματοδοτικών αναγκών της Ουκρανίας, η οποία διενεργήθηκε σε συνεργασία με το ΔΝΤ και άλλους διεθνείς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, και λαμβάνει υπόψη την ικανότητα της Ουκρανίας για αυτοχρηματοδότηση μέσω ιδίων πόρων. Σε αυτόν τον καθορισμό του ποσού της συνδρομής λαμβάνονται επίσης υπόψη οι αναμενόμενες χρηματοδοτικές συνεισφορές διμερών και πολυμερών χορηγών, η ανάγκη να διασφαλιστεί δίκαιη κατανομή των βαρών μεταξύ της Ένωσης και των άλλων χορηγών, καθώς και η προηγούμενη διάθεση άλλων μέσων εξωτερικής χρηματοδότησης στην Ουκρανία εκ μέρους της Ένωσης και η προστιθέμενη αξία της συνολικής συμμετοχής της Ένωσης. Θα πρέπει να αναγνωριστεί η δέσμευση των ουκρανικών αρχών να συνεργαστούν στενά με το ΔΝΤ για τον σχεδιασμό και την εφαρμογή βραχυπρόθεσμων μέτρων έκτακτης ανάγκης και η πρόθεσή τους να συνεργαστούν με το ΔΝΤ για ένα κατάλληλο οικονομικό πρόγραμμα όταν θα το επιτρέπουν οι συνθήκες. Η μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή της Ένωσης θα πρέπει να αποσκοπεί στη διατήρηση της μακροοικονομικής σταθερότητας και ανθεκτικότητας υπό τις συνθήκες του πολέμου. Η Επιτροπή θα πρέπει να μεριμνήσει ώστε η μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή της Ένωσης να συμφωνεί νομικά και ουσιαστικά με τις βασικές αρχές και τους στόχους των μέτρων που λαμβάνονται στους διάφορους τομείς της εξωτερικής δράσης και τις άλλες συναφείς πολιτικές της Ένωσης.

(5)

Η μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή της Ένωσης θα πρέπει να στηρίξει την εξωτερική πολιτική της έναντι της Ουκρανίας. Η Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης θα πρέπει να συνεργάζονται στενά σε όλη τη διάρκεια της επιχείρησης μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής, για τον συντονισμό και την εξασφάλιση της συνοχής της εξωτερικής πολιτικής της Ένωσης.

(6)

Προϋπόθεση για να χορηγήσει η Ένωση μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή θα πρέπει να είναι ο σεβασμός, εκ μέρους της Ουκρανίας, των ουσιαστικών θεσμών της δημοκρατίας, στους οποίους περιλαμβάνεται το πολυκομματικό κοινοβουλευτικό σύστημα, και του κράτους δικαίου και η εγγύηση του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο συνεχιζόμενος πόλεμος, και ιδιαίτερα η κηρυχθείσα κατάσταση στρατιωτικού νόμου, δεν θα πρέπει να καταστρατηγούν τις εν λόγω αρχές, παρά τη συγκέντρωση εξουσίας στον εκτελεστικό κλάδο.

(7)

Για να διασφαλιστεί η αποτελεσματική προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης που συνδέονται με την έκτακτη μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή της, η Ουκρανία θα πρέπει να λάβει τα κατάλληλα μέτρα για την πρόληψη και την καταπολέμηση της απάτης, της διαφθοράς και άλλων παρατυπιών σε σχέση με την εν λόγω συνδρομή. Επιπλέον, στη δανειακή σύμβαση θα πρέπει να υπάρξει πρόβλεψη για τη διενέργεια εξακριβώσεων από την Επιτροπή, για τη διενέργεια ελέγχων από το Ελεγκτικό Συνέδριο και για την άσκηση των αρμοδιοτήτων της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, σύμφωνα με τα άρθρα 129 και 220 του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) 2018/1046 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4) (ο «δημοσιονομικός κανονισμός»).

(8)

Η πρόσθετη μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή της Ένωσης βάσει της παρούσας απόφασης, ως πρώτο στάδιο της εφαρμογής της προγραμματισμένης πλήρους έκτακτης μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής στην Ουκρανία, θα πρέπει να συνδέεται με αυστηρότατες απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων, οι οποίες θα θεσπιστούν σε μνημόνιο συνεννόησης (ΜΣ). Οι εν λόγω αυστηρότατες απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων, υπό τις υφιστάμενες συνθήκες πολέμου, θα πρέπει να αποσκοπούν στη διασφάλιση της αποδοτικής, διαφανούς και υπεύθυνης χρήσης των κονδυλίων. Οι μελλοντικές πράξεις μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής θα εξαρτώνται από όρους πολιτικής, οι οποίοι θα πρέπει να έχουν ως στόχο την ενίσχυση της άμεσης ανθεκτικότητας της Ουκρανίας και της πιο μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας του χρέους της, μειώνοντας έτσι τους κινδύνους που συνδέονται με την αποπληρωμή των ανεξόφλητων και μελλοντικών δημοσιονομικών υποχρεώσεών της.

(9)

Για να εξασφαλιστούν ενιαίοι όροι για την εφαρμογή της παρούσας απόφασης, θα πρέπει να ανατεθούν εκτελεστικές αρμοδιότητες στην Επιτροπή. Οι εν λόγω αρμοδιότητες θα πρέπει να ασκούνται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 182/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5).

(10)

Η μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή ύψους έως 1 δισεκατομμυρίου EUR δυνάμει της παρούσας απόφασης συνιστά δημοσιονομική υποχρέωση για την Ένωση στο πλαίσιο του συνολικού όγκου της εγγύησης εξωτερικής δράσης βάσει του κανονισμού (ΕΕ) 2021/947 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (6).

(11)

Σύμφωνα με το άρθρο 210 παράγραφος 3 του δημοσιονομικού κανονισμού, οι ενδεχόμενες υποχρεώσεις οι οποίες προκύπτουν από εγγυήσεις από τον προϋπολογισμό ή χρηματοδοτική συνδρομή που καλύπτεται από τον προϋπολογισμό θεωρούνται βιώσιμες, εάν η προβλεπόμενη πολυετής εξέλιξή τους είναι εντός των ορίων που θέτει ο κανονισμός (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2093 του Συμβουλίου (7) και του ανώτατου ορίου των ετήσιων πιστώσεων πληρωμής που ορίζεται στο άρθρο 3 παράγραφος 1 της απόφασης (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2053 του Συμβουλίου (8). Για να μπορέσει η Ένωση να παράσχει στην Ουκρανία ουσιαστική στήριξη μέσω μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής με οικονομικά ασφαλή τρόπο, διατηρώντας παράλληλα την υψηλή πιστωτική διαβάθμιση της Ένωσης και, ως εκ τούτου, την ικανότητά της να παρέχει αποτελεσματική χρηματοδότηση στο πλαίσιο των εσωτερικών και των εξωτερικών πολιτικών της, είναι σημαντικό να προστατεύεται επαρκώς ο προϋπολογισμός της Ένωσης από την εμφάνιση των εν λόγω ενδεχόμενων υποχρεώσεων και να διασφαλίζεται ότι αυτές είναι οικονομικά βιώσιμες κατά την έννοια του άρθρου 210 παράγραφος 3 του δημοσιονομικού κανονισμού.

(12)

Σύμφωνα με την αρχή της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης, πριν από τη χορήγηση πρόσθετων δανείων δυνάμει της έκτακτης μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής στην Ουκρανία, είναι αναγκαίο να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα του κοινού ταμείου προβλέψεων με μέσα ανάλογα με τους κινδύνους που απορρέουν από τις ενδεχόμενες υποχρεώσεις που συνδέονται με τη μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή της Ένωσης στην Ουκρανία βάσει της παρούσας απόφασης. Χωρίς μια τέτοια ενίσχυση, ο προϋπολογισμός της Ένωσης δεν θα ήταν σε θέση να παράσχει, σε οικονομικά ασφαλή βάση, τη συνδρομή που απαιτούν οι ανάγκες της Ουκρανίας σε σχέση με τον πόλεμο. Για να προστατευτεί ο προϋπολογισμός της Ένωσης, με βάση την τρέχουσα αξιολόγηση, η προβλεπόμενη κάλυψη για τα πλήρη έκτακτα δάνεια της μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής ύψους έως 8,8 δισεκατομμύρια EUR προς την Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένης της εν λόγω δόσης του 1 δισεκατομμυρίου EUR, θα πρέπει να ανέλθει στο 70 % της αξίας του δανείου.

(13)

Σε αυτή τη βάση, ο συντελεστής προβλέψεων για το δάνειο ύψους 1 δισεκατομμυρίου EUR θα πρέπει να καθοριστεί στο 70 %, αντί να εφαρμοστεί ο γενικός κανόνας που ορίζεται στο άρθρο 31 παράγραφος 5 τρίτο εδάφιο του κανονισμού (ΕΕ) 2021/947. Το αντίστοιχο ποσό των 700 εκατομμυρίων EUR θα πρέπει να χρηματοδοτηθεί από το χρηματοδοτικό κονδύλιο για γεωγραφικά προγράμματα βάσει του κανονισμού (ΕΕ) 2021/947. Το ποσό αυτό θα πρέπει να δεσμευθεί και να καταβληθεί σε ειδική συνιστώσα του κοινού ταμείου προβλέψεων κατά την περίοδο έως το 2027.

(14)

Δεδομένου του αυξημένου συντελεστή προβλέψεων για αυτή τη δόση της μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής της Ένωσης, είναι σκόπιμο η διαχείριση της χρηματοοικονομικής υποχρέωσης από τη μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή δυνάμει της παρούσας απόφασης να πραγματοποιηθεί χωριστά από άλλες χρηματοοικονομικές υποχρεώσεις στο πλαίσιο της εγγύησης εξωτερικής δράσης. Επιπλέον, προτείνεται να χρησιμοποιηθούν οι προβλέψεις που τηρούνται στο κοινό ταμείο προβλέψεων για τη μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή βάσει της παρούσας απόφασης αποκλειστικά για χρηματοοικονομικές υποχρεώσεις δυνάμει της παρούσας απόφασης, και όχι σύμφωνα με τον γενικό κανόνα του άρθρου 31 παράγραφος 6 του κανονισμού (ΕΕ) 2021/947. Εν συνεχεία, οι προβλέψεις που τηρούνται για τη μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή βάσει της παρούσας απόφασης θα πρέπει να αποκλειστούν από την εφαρμογή του πραγματικού συντελεστή προβλέψεων η οποία πραγματοποιείται σύμφωνα με το άρθρο 213 του δημοσιονομικού κανονισμού.

(15)

Δεδομένου ότι ο στόχος της παρούσας απόφασης, δηλαδή η χορήγηση μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής της Ένωσης στην Ουκρανία με σκοπό τη στήριξη, ιδίως, της οικονομικής ανθεκτικότητας και της σταθερότητάς της, δεν μπορεί να επιτευχθεί επαρκώς από τα κράτη μέλη, μπορεί όμως, λόγω της κλίμακας και των αποτελεσμάτων της, να επιτευχθεί καλύτερα σε ενωσιακό επίπεδο, η Ένωση δύναται να λάβει μέτρα σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, όπως ορίζεται στο άρθρο 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ). Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας του εν λόγω άρθρου, η παρούσα απόφαση δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη του εν λόγω στόχου.

(16)

Λαμβανομένου υπόψη του επείγοντος χαρακτήρα που συνεπάγονται οι εξαιρετικές περιστάσεις λόγω του απρόκλητου και αδικαιολόγητου επιθετικού πολέμου της Ρωσίας, κρίνεται σκόπιμο να εφαρμοστεί η παρέκκλιση από την προθεσμία των οκτώ εβδομάδων που προβλέπεται στο άρθρο 4 του πρωτοκόλλου αριθ. 1 σχετικά με τον ρόλο των εθνικών κοινοβουλίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το οποίο προσαρτάται στη ΣΕΕ, στη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στη Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας.

(17)

Δεδομένης της δυσχερούς κατάστασης της Ουκρανίας που προκλήθηκε από τον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας και για τη στήριξή της στην πορεία της προς τη μακροπρόθεσμη σταθερότητα, είναι σκόπιμο να προβλεφθεί παρέκκλιση από το άρθρο 220 παράγραφος 5 στοιχείο ε) του δημοσιονομικού κανονισμού και να επιτραπεί στην Ένωση η δυνατότητα να καλύψει το σχετικό με το δάνειο βάσει της παρούσας απόφασης κόστος επιτοκίου και να απαλλάξει την Ουκρανία από τις διοικητικές δαπάνες που διαφορετικά θα την επιβάρυναν. Η επιδότηση επιτοκίου θα πρέπει, κατ’ εξαίρεση, να χορηγηθεί ως μέσο που κρίνεται κατάλληλο για τη διασφάλιση της αποτελεσματικότητας της στήριξης κατά την έννοια του άρθρου 220 παράγραφος 1 του δημοσιονομικού κανονισμού και θα πρέπει να βαρύνει τον προϋπολογισμό της Ένωσης. Κατά την περίοδο του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2021-2027, η επιδότηση επιτοκίου θα πρέπει να καλυφθεί από το χρηματοδοτικό κονδύλιο που αναφέρεται στο άρθρο 6 παράγραφος 2 στοιχείο α) πρώτη περίπτωση του κανονισμού (ΕΕ) 2021/947. Η Ουκρανία θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να ζητά την επιδότηση επιτοκίου και την απαλλαγή από τις διοικητικές δαπάνες κάθε χρόνο έως το τέλος Μαρτίου. Για να υπάρξει ευελιξία κατά την αποπληρωμή του αρχικού κεφαλαίου, θα πρέπει επίσης να είναι δυνατή η αναχρηματοδότηση των σχετικών δανειοληπτικών πράξεων που συνάπτονται εξ ονόματος της Ένωσης, κατά παρέκκλιση από το άρθρο 220 παράγραφος 2 του δημοσιονομικού κανονισμού.

(18)

Δεδομένης της κατάστασης στην Ουκρανία, η παρούσα απόφαση θα πρέπει να αρχίσει να ισχύει επειγόντως την επομένη της δημοσίευσής της στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης,