10.6.2017   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

L 148/42

(1)

Σύμφωνα με το άρθρο 126 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), τα κράτη μέλη οφείλουν να αποφεύγουν τα υπερβολικά δημοσιονομικά ελλείμματα.

(2)

Το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης βασίζεται στον στόχο επίτευξης υγιών δημόσιων οικονομικών ως μέσου ενίσχυσης των συνθηκών για σταθερότητα τιμών και ισχυρή βιώσιμη ανάπτυξη, ικανή να συμβάλει στη δημιουργία θέσεων απασχόλησης. Το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης περιλαμβάνει τον κανονισμό (EΚ) αριθ. 1467/97 του Συμβουλίου (1), που εκδόθηκε προκειμένου να προωθηθεί η ταχεία διόρθωση των υπερβολικών δημοσιονομικών ελλειμμάτων.

(3)

Στις 2 Δεκεμβρίου 2009, το Συμβούλιο αποφάσισε, σύμφωνα με το άρθρο 126 παράγραφος 6 της ΣΛΕΕ, ότι στην Πορτογαλία υφίστατο υπερβολικό έλλειμμα και εξέδωσε σύσταση για τη διόρθωσή του το αργότερο μέχρι το 2013, σύμφωνα με το άρθρο 126 παράγραφος 7 της ΣΛΕΕ και το άρθρο 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1467/97. Μετά το αίτημα των πορτογαλικών αρχών για χρηματοδοτική ενίσχυση από την Ένωση, τα κράτη μέλη που έχουν ως νόμισμα το ευρώ και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), το Συμβούλιο χορήγησε χρηματοδοτική ενίσχυση στην Πορτογαλία (2). Το Μνημόνιο Συνεννόησης για τους Ειδικούς Όρους της Οικονομικής Πολιτικής («Μνημόνιο Συνεννόησης») μεταξύ της Επιτροπής και των πορτογαλικών αρχών υπογράφηκε στις 17 Μαΐου 2011. Έκτοτε, το Συμβούλιο απηύθυνε δύο νέες συστάσεις προς την Πορτογαλία (στις 9 Οκτωβρίου 2012 και στις 21 Ιουνίου 2013) με βάση το άρθρο 126 παράγραφος 7 της ΣΛΕΕ, με τις οποίες παρατάθηκε η προθεσμία για τη διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος μέχρι το 2014 και το 2015 αντίστοιχα. Σε αμφότερες τις συστάσεις, το Συμβούλιο έκρινε ότι η Πορτογαλία είχε λάβει μεν αποτελεσματικά μέτρα, αλλά ότι είχαν συμβεί μη αναμενόμενα αντίξοα οικονομικά γεγονότα με μείζονες αρνητικές επιπτώσεις για τα δημόσια οικονομικά (3).

(4)

Σύμφωνα με το άρθρο 126 παράγραφος 8 της ΣΛΕΕ, το Συμβούλιο αποφάσισε, στις 12 Ιουλίου 2016, ότι η Πορτογαλία δεν είχε αναλάβει αποτελεσματική δράση σε εφαρμογή της σύστασης του Συμβουλίου της 21ης Ιουνίου 2013.

(5)

Αν από τα πραγματικά στοιχεία, δυνάμει του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 479/2009, προκύπτει ότι το συμμετέχον κράτος μέλος δεν έχει διορθώσει το υπερβολικό έλλειμμα εντός των χρονικών ορίων που ορίζονται σε σύσταση που έχει εκδοθεί βάσει του άρθρου 126 παράγραφος 7 της ΣΛΕΕ, το Συμβούλιο θα πρέπει να λάβει αμέσως απόφαση δυνάμει του άρθρου 126 παράγραφος 9 της ΣΛΕΕ.

(6)

Οι εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2016 προβλέπουν συγκρατημένη ανάκαμψη της πορτογαλικής οικονομίας. Το 2016, προβλέπεται αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 1,5 %, όπως και το 2015, που βασίζεται κυρίως στην εγχώρια ζήτηση, σε ένα πλαίσιο μεγάλων ακόμη μακροοικονομικών ανισορροπιών. Το 2016 αναμένεται επιβράδυνση της ιδιωτικής κατανάλωσης λόγω της αύξησης των έμμεσων φόρων και της ελαφράς αύξησης των τιμών της ενέργειας. Η ισχυρή ανάκαμψη της κατανάλωσης διαρκών αγαθών κατά το πρώτο εξάμηνο του 2015 δεν προβλέπεται να διατηρηθεί μεσοπρόθεσμα, δεδομένου ότι τα ακόμα υψηλά επίπεδα ανεργίας και χρέους αναμένεται να διατηρήσουν τις ανοδικές πιέσεις στην αποταμίευση των νοικοκυριών. Οι επιχειρηματικές επενδύσεις επιβραδύνθηκαν ήδη σημαντικά κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2015 και δεν αναμένεται να σημειώσουν εκ νέου τους προηγούμενους αυξητικούς ρυθμούς σύντομα, παρά το σχετικά υψηλό ποσοστό χρησιμοποίησης της παραγωγικής ικανότητας. Οι συνολικές επενδύσεις αναμένεται να ενταθούν κάπως το 2017, με τη στήριξη των διαρθρωτικών ταμείων της ΕΕ και χάρη στη βελτίωση των όρων χρηματοδότησης. Οι εξαγωγές προβλέπεται να αυξηθούν σύμφωνα με την εξωτερική ζήτηση, αλλά οι εισαγωγές αναμένεται ότι θα συνεχίσουν να υπερβαίνουν τις εξαγωγές. Ως εκ τούτου, η συμβολή του εμπορικού ισοζυγίου στην αύξηση του ΑΕΠ αναμένεται να παραμείνει ελαφρώς αρνητική, αν και σημαντικά λιγότερο από ό, τι το 2015. Ο πληθωρισμός βάσει του ΕνΔΤΚ προβλέπεται ότι θα αυξηθεί σε 0,7 % το 2016, εξαιτίας κυρίως της αύξησης των έμμεσων φόρων. Μολονότι οι κίνδυνοι αρνητικών αποκλίσεων όσον αφορά τις προοπτικές έχουν αυξηθεί μετά τη δημοσίευση των εαρινών προβλέψεων, τα δεδομένα για το πρώτο τρίμηνο του 2016 και τα προκαταρκτικά στοιχεία για το δεύτερο τρίμηνο επιβεβαιώνουν συνολικά την εικόνα των προβλέψεων για το υπόλοιπο του έτους.

(7)

(8)

Ο λόγος του ακαθάριστου χρέους της γενικής κυβέρνησης προς το ΑΕΠ σταθεροποιήθηκε σε γενικές γραμμές το διάστημα 2013-2015, φθάνοντας σε 129,2 % το 2013, 130,2 % το 2014 και 129,0 % το 2015. Λαμβάνοντας υπόψη τις σημαντικές προσαρμογές αποθεμάτων-ροών το 2016 για τη μείωση του χρέους και τα συνεχιζόμενα πρωτογενή πλεονάσματα, οι εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2016 εμφανίζουν μείωση του δείκτη χρέους στο 126 % του ΑΕΠ το 2016 και εν συνεχεία στο 124,5 % του ΑΕΠ το 2017. Η Πορτογαλία δεν φαίνεται να αντιμετωπίζει σοβαρό κίνδυνο δημοσιονομικών εντάσεων βραχυπρόθεσμα, ενώ δεν αποκλείονται ωστόσο βραχυπρόθεσμες προκλήσεις (που απορρέουν από το ακαθάριστο και το καθαρό δημόσιο χρέος, τις ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες, την καθαρή διεθνή επενδυτική θέση, καθώς και το επίπεδο και τις μεταβολές του ποσοστού των μη εξυπηρετούμενων δανείων ή των γενικών κεφαλαιακών αναγκών του τραπεζικού συστήματος). Ωστόσο, μεσοπρόθεσμα, μπορεί να υπάρξουν σημαντικοί κίνδυνοι λόγω του υψηλού χρέους και της μεγάλης ευαισθησίας του δείκτη χρέους σε πιθανές αυξήσεις επιτοκίων και διαταραχές λόγω αρνητικού ονομαστικού ρυθμού ανάπτυξης. Μακροπρόθεσμα, με την προϋπόθεση ότι εξακολουθούν να διατηρούνται επαρκή διαρθρωτικά πρωτογενή ισοζύγια, οι κίνδυνοι βιωσιμότητας φαίνονται χαμηλοί λόγω των συνταξιοδοτικών μεταρρυθμίσεων που υλοποιήθηκαν στο παρελθόν.

(9)

Με βάση τα μέτρα δημοσιονομικής πολιτικής που λαμβάνονται στον προϋπολογισμό του 2016, το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης θα είναι μικρότερο του 3 % του ΑΕΠ το 2016. Ωστόσο, σύμφωνα με τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής για το 2016, είναι περιορισμένο το περιθώριο ασφάλειας για να μην υπερβεί το έλλειμμα την τιμή αναφοράς που ορίζει η Συνθήκη. Σε ένα πλαίσιο μεγάλης αβεβαιότητας όσον αφορά τις οικονομικές και δημοσιονομικές εξελίξεις, οι δημοσιονομικοί στόχοι που προτείνονται για το έτος διόρθωσης θα πρέπει να καθορίζονται σε επίπεδο ελαφρώς χαμηλότερο από την τιμή αναφοράς της Συνθήκης του 3 % του ΑΕΠ, ώστε να διασφαλιστεί η βιώσιμη διόρθωση της κατάστασης υπερβολικού ελλείμματος εντός της ταχθείσας προθεσμίας.

(10)

Σύμφωνα με το άρθρο 5 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1467/97, στην απόφασή του σχετικά με την ειδοποίηση για τη λήψη μέτρων μείωσης του ελλείμματος σύμφωνα με το άρθρο 126 παράγραφος 9 της ΣΛΕΕ, το Συμβούλιο οφείλει να καλεί το κράτος μέλος να επιτύχει ετήσιους δημοσιονομικούς στόχους οι οποίοι, με βάση τις προβλέψεις στις οποίες στηρίζεται η ειδοποίηση, συνάδουν με ελάχιστη ετήσια βελτίωση ύψους τουλάχιστον 0,5 % του ΑΕΠ ως ενδεικτικό ποσοστό, του κυκλικά προσαρμοσμένου ισοζυγίου του, μη συνυπολογιζομένων έκτακτων και άλλων προσωρινών μέτρων. Δεδομένου ότι η εν λόγω απόφαση του Συμβουλίου εκδίδεται κατά το δεύτερο εξάμηνο του έτους και λαμβάνοντας υπόψη τις τρέχουσες εκτιμήσεις των εαρινών προβλέψεων της Επιτροπής, θα ήταν δικαιολογημένο για το 2016 ένα αμετάβλητο διαρθρωτικό ισοζύγιο προκειμένου να υπάρξει επαρκές περιθώριο ασφαλείας προς μια μόνιμη διόρθωση υπερβολικού ελλείμματος.

(11)

Ως εκ τούτου, μια αξιόπιστη και βιώσιμη πορεία προσαρμογής θα απαιτούσε από την Πορτογαλία να επιτύχει έλλειμμα γενικής κυβέρνησης ύψους 2,5 % του ΑΕΠ το 2016, γεγονός που συνάδει με αμετάβλητο διαρθρωτικό ισοζύγιο σε σχέση με το 2015. Οι δημοσιονομικοί αυτοί στόχοι λαμβάνουν υπόψη την ανάγκη αντιστάθμισης των δευτερογενών επιπτώσεων της δημοσιονομικής εξυγίανσης στα δημόσια οικονομικά, μέσω των επιπτώσεών της στην ευρύτερη οικονομία.

(12)

Ο στόχος για το έλλειμμα που συνεπάγεται η προτεινόμενη πορεία προσαρμογής δεν συνυπολογίζει την ενδεχόμενη άμεση δημοσιονομική επίπτωση των δυνητικών μέτρων στήριξης των τραπεζών το δεύτερο εξάμηνο του 2016. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα όσον αφορά την αποτελεσματική εφαρμογή και στατιστική καταγραφή των μέτρων αυτών και, ως εκ τούτου, τις πιθανές επιπτώσεις τους στο έλλειμμα και το χρέος. Τυχόν μέτρα στήριξης του τραπεζικού τομέα θα πρέπει να αποσκοπούν στον περιορισμό του δημοσιονομικού αντικτύπου στο ελάχιστο δυνατό για να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του χρέους.

(13)

Για την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων που συνεπάγεται η προτεινόμενη πορεία προσαρμογής, κρίνεται απαραίτητο να εφαρμοστούν πρόσθετα μέτρα εξυγίανσης με εκτιμώμενο αντίκτυπο 0,25 % του ΑΕΠ το 2016, ενόψει επίσης της διαρθρωτικής επιδείνωσης που προσδιορίστηκε στις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2016. Ειδικότερα, η Πορτογαλία οφείλει να εφαρμόσει τα μέτρα που περιλαμβάνονται στον προϋπολογισμό του 2016, καθώς και τον μηχανισμό ελέγχου των δαπανών στην προμήθεια αγαθών και υπηρεσιών, που υπογραμμίζεται επί του παρόντος στο Πρόγραμμα Σταθερότητας του 2016. Ο εν λόγω περιορισμός δαπανών θα πρέπει να συμπληρωθεί με άλλα μέτρα διαρθρωτικού χαρακτήρα που θα μπορούσαν να επικεντρωθούν στο σκέλος των εσόδων με σκοπό την αύξηση της απόδοσης της έμμεσης φορολογίας με τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης και τη μείωση των φορολογικών δαπανών. Ένας τρόπος για να επιτευχθεί αυτό θα μπορούσε να είναι η προσαρμογή της ακόμη ευρείας χρήσης μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ.

(14)

Επιπλέον, η Πορτογαλία θα πρέπει να εντείνει τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της μακροπρόθεσμης βιώσιμης ανάπτυξης, σύμφωνα με τις συστάσεις που απηύθυνε το Συμβούλιο στην Πορτογαλία στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και ιδίως τις συστάσεις που συνδέονται με τη διόρθωση των υπερβολικών μακροοικονομικών ανισορροπιών. Συγκεκριμένα, χρειάζονται περαιτέρω δημοσιονομικά-διαρθρωτικά μέτρα για να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα των δημοσίων οικονομικών της Πορτογαλίας. Η έγκαιρη και πιστή εφαρμογή του αναθεωρημένου νόμου — πλαισίου για τον προϋπολογισμό και του νόμου για τον έλεγχο των αναλήψεων υποχρεώσεων, καθώς και οι περαιτέρω βελτιώσεις στην είσπραξη των εσόδων και στον έλεγχο των δαπανών, μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στην επίτευξη και διατήρηση υγιούς δημοσιονομικής θέσης. Η Πορτογαλία θα πρέπει να υποβάλει σαφές χρονοδιάγραμμα και να εφαρμόσει μέτρα για την πλήρη τακτοποίηση των καθυστερούμενων οφειλών και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης, να μειώσει την εξάρτηση του συνταξιοδοτικού συστήματος από τις μεταφορές πιστώσεων του προϋπολογισμού και να διασφαλίσει την εξοικονόμηση δημοσιονομικών πόρων κατά την αναδιάρθρωση των κρατικών επιχειρήσεων.

(15)

Σύμφωνα με το άρθρο 126 παράγραφος 9 της ΣΛΕΕ, το Συμβούλιο μπορεί, στο πλαίσιο της απόφασής του να απευθύνει ειδοποίηση δυνάμει της εν λόγω διάταξης, να ζητήσει από το οικείο κράτος μέλος να υποβάλλει εκθέσεις σχετικά με την προσπάθεια προσαρμογής βάσει συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος. Σύμφωνα με το άρθρο 5 παράγραφος 1α του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1467/97, στην έκθεση του κράτους μέλους θα πρέπει να περιλαμβάνονται οι στόχοι για τις δημόσιες δαπάνες και τα δημόσια έσοδα και να διευκρινίζονται τα μέτρα δημοσιονομικής πολιτικής τόσο στο σκέλος των δαπανών όσο και στο σκέλος των εσόδων, καθώς και να παρέχονται πληροφορίες σχετικά με τα μέτρα που λαμβάνονται σε εφαρμογή των συγκεκριμένων συστάσεων του Συμβουλίου. Για να διευκολύνει την παρακολούθηση της προθεσμίας για τη συμμόρφωση με τις συστάσεις που περιέχονται στην παρούσα απόφαση, καθώς και της προθεσμίας για τη διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος, η Πορτογαλία θα πρέπει να υποβάλει σχετική έκθεση έως τις 15 Οκτωβρίου 2016, ταυτοχρόνως με το σχέδιο δημοσιονομικού προγράμματός της για το 2017.

(16)

Εντός της ίδιας προθεσμίας της 15ης Οκτωβρίου 2016,, η Πορτογαλία θα πρέπει επίσης να υποβάλει πρόγραμμα οικονομικής εταιρικής σχέσης, σύμφωνα με το άρθρο 9 παράγραφος 1 και το άρθρο 17 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 473/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4). Το πρόγραμμα οικονομικής εταιρικής σχέσης θα πρέπει να περιγράφει τα μέτρα πολιτικής και τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που χρειάζονται προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματική και διατηρήσιμη διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος, αναπτύσσοντας το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων και το Πρόγραμμα Σταθερότητας και λαμβάνοντας πλήρως υπόψη τις συστάσεις του Συμβουλίου σχετικά με την εφαρμογή των ολοκληρωμένων κατευθυντήριων γραμμών για την οικονομική πολιτική και την πολιτική απασχόλησης.

(17)

Η Πορτογαλία θα πρέπει επίσης να υποβάλλει έκθεση στην Επιτροπή και στην Οικονομική και Δημοσιονομική Επιτροπή, όπως απαιτείται βάσει του άρθρου 10 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 473/2013, σύμφωνα με τις προδιαγραφές που ορίζονται στον κατ' εξουσιοδότηση κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 877/2013 της Επιτροπής (5). Η έκθεση θα πρέπει να υποβληθεί για πρώτη φορά μέχρι τις 15 Ιανουαρίου 2017 και, στη συνέχεια, σε τριμηνιαία βάση,