(1)

Τα 2 140 τελωνεία που βρίσκονται στα εξωτερικά σύνορα της Ένωσης πρέπει να είναι κατάλληλα εξοπλισμένα προκειμένου να διασφαλίζεται η αποδοτική και αποτελεσματική λειτουργία της τελωνειακής ένωσης. Η ανάγκη για κατάλληλους τελωνειακούς ελέγχους με ισοδύναμα αποτελέσματα είναι πιο επιτακτική από ποτέ, όχι μόνο για την επιτέλεση της παραδοσιακής λειτουργίας των τελωνείων, που συνίσταται στην είσπραξη εσόδων, αλλά όλο και περισσότερο για την ικανοποίηση της ανάγκης να ενισχυθεί σημαντικά ο έλεγχος των εμπορευμάτων που εισέρχονται και εξέρχονται από τα εξωτερικά σύνορα της Ένωσης, προκειμένου να εξασφαλίζεται ασφάλεια και προστασία. Ωστόσο, ταυτόχρονα, οι έλεγχοι αυτοί στους οποίους υπόκειται η κυκλοφορία των εμπορευμάτων διαμέσου των εξωτερικών συνόρων δεν θα πρέπει να εμποδίζουν το νόμιμο εμπόριο με τρίτες χώρες, αλλά αντίθετα να το διευκολύνουν.

(2)

Η τελωνειακή ένωση αποτελεί έναν από τους ακρογωνιαίους λίθους της Ένωσης, η οποία συνιστά έναν από τους μεγαλύτερους εμπορικούς συνασπισμούς στον κόσμο. Δεδομένου ότι η τελωνειακή ένωση είναι απαραίτητη για την ορθή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς, και προκειμένου να ωφελούνται από αυτή οι επιχειρήσεις και οι πολίτες, απαιτούνται συνεχή μέτρα για την ενίσχυσή της.

(3)

Επί του παρόντος, υπάρχει μια ανισορροπία στη διενέργεια τελωνειακών ελέγχων από τα κράτη μέλη. Η ανισορροπία αυτή οφείλεται σε διαφορές μεταξύ των κρατών μελών τόσο σε σχέση με τα γεωγραφικά τους χαρακτηριστικά όσο και με τις δυνατότητες και τους πόρους τους. Η ικανότητα των κρατών μελών να ανταποκρίνονται στις προκλήσεις που προκύπτουν από τα συνεχώς εξελισσόμενα παγκόσμια επιχειρηματικά μοντέλα και τις αλυσίδες εφοδιασμού δεν εξαρτάται μόνο από τον ανθρώπινο παράγοντα, αλλά και από τη διαθεσιμότητα, και από την ορθή λειτουργία, σύγχρονου και αξιόπιστου εξοπλισμού τελωνειακών ελέγχων. Προκλήσεις όπως η αλματώδης ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου, η αυξανόμενη ψηφιοποίηση και η ανάγκη βελτίωσης της ανθεκτικότητας στις κυβερνοεπιθέσεις θα εντείνουν και την απαίτηση για αποτελεσματικούς τελωνειακούς ελέγχους. Η παροχή ισοδύναμου εξοπλισμού τελωνειακών ελέγχων αποτελεί, συνεπώς, σημαντικό στοιχείο για την αντιμετώπιση της εν λόγω υφιστάμενης ανισορροπίας. Θα βελτιώσει την ισοδυναμία στη διενέργεια των τελωνειακών ελέγχων σε όλα τα κράτη μέλη και, ως εκ τούτου, θα συμβάλει στην πρόληψη της εκτροπής των ροών εμπορευμάτων προς τα πιο τρωτά σημεία του συστήματος τελωνειακών ελέγχων, η οποία συχνά αναφέρεται ως πρακτική της «άγρας σημείου εισόδου (import point shopping)». Κατά συνέπεια, εμπορεύματα που εισέρχονται στο τελωνειακό έδαφος της Ένωσης θα πρέπει να υπόκεινται σε ελέγχους βάσει ανάλυσης κινδύνου σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 952/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (3) («ενωσιακός τελωνειακός κώδικας»).

(4)

Τα κράτη μέλη έχουν εκφράσει επανειλημμένα την ανάγκη για χρηματοδοτική στήριξη και έχουν ζητήσει διεξοδική ανάλυση του απαιτούμενου εξοπλισμού. Στα συμπεράσματά του για τη χρηματοδότηση του τελωνειακού τομέα, της 23ης Μαρτίου 2017, το Συμβούλιο κάλεσε την Επιτροπή να αξιολογήσει τη δυνατότητα χρηματοδότησης των αναγκών τεχνικού εξοπλισμού από μελλοντικά χρηματοδοτικά προγράμματα της Επιτροπής και να βελτιώσει τον συντονισμό και τη συνεργασία μεταξύ των τελωνειακών αρχών και άλλων αρχών επιβολής του νόμου για χρηματοδοτικούς σκοπούς.

(5)

Σύμφωνα με τον ενωσιακό τελωνειακό κώδικα, ο όρος «τελωνειακοί έλεγχοι» περιλαμβάνει όχι μόνο την εξασφάλιση της συμμόρφωσης προς την τελωνειακή νομοθεσία αλλά και της συμμόρφωσης προς τη λοιπή νομοθεσία που διέπει την είσοδο, την έξοδο, τη διαμετακόμιση, τη διακίνηση, την αποθήκευση και τον ειδικό προορισμό εμπορευμάτων που μεταφέρονται μεταξύ του τελωνειακού εδάφους της Ένωσης και χωρών ή εδαφών εκτός του τελωνειακού εδάφους της Ένωσης, καθώς και την προσκόμιση και διακίνηση εντός του τελωνειακού εδάφους της Ένωσης μη ενωσιακών εμπορευμάτων και εμπορευμάτων υπό το καθεστώς του ειδικού προορισμού. Η εν λόγω λοιπή νομοθεσία αναθέτει στις τελωνειακές αρχές την εκτέλεση ειδικών καθηκόντων ελέγχου και περιλαμβάνει διατάξεις σχετικά με τη φορολογία, ιδίως όσον αφορά τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης και τον φόρο προστιθέμενης αξίας, με τις εξωτερικές πτυχές της εσωτερικής αγοράς, την κοινή εμπορική πολιτική και άλλες κοινές πολιτικές της Ένωσης που έχουν σχέση με το εμπόριο, καθώς και διατάξεις σχετικά με τη συνολική ασφάλεια της αλυσίδας εφοδιασμού και την προστασία των δημοσιονομικών και οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης και των κρατών μελών της.

(6)

Η στήριξη της επίτευξης επαρκούς και ισοδύναμου επιπέδου αποτελεσμάτων τελωνειακών ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα της Ένωσης οδηγεί στη μεγιστοποίηση των οφελών της τελωνειακής ένωσης, παρέχοντας έτσι πρόσθετη στήριξη στις τελωνειακές αρχές, οι οποίες ενεργούν ως μία οντότητα για την προστασία των συμφερόντων της Ένωσης. Ένα ειδικό ενωσιακό ταμείο για τον εξοπλισμό τελωνειακών ελέγχων το οποίο να διορθώνει τις σημερινές ανισορροπίες, θα συνέβαλε στη συνολική συνοχή μεταξύ των κρατών μελών. Το εν λόγω ειδικό ταμείο θα λάμβανε υπόψη τις διαφορετικές ανάγκες που προκύπτουν στα διαφορετικά είδη συνόρων, ήτοι τα θαλάσσια σύνορα και τα σύνορα σε άλλες πλωτές οδούς, τα εναέρια, και χερσαία σύνορα, συμπεριλαμβανομένων των σιδηροδρομικών και οδικών συνόρων, καθώς και τους ταχυδρομικούς κόμβους. Δεδομένων των παγκόσμιων προκλήσεων, και ιδίως της πάγιας ανάγκης να προστατεύονται τα δημοσιονομικά και οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης και των κρατών μελών της, διευκολύνοντας παράλληλα τη ροή των νόμιμων εμπορικών συναλλαγών, η διάθεση σύγχρονου και αξιόπιστου εξοπλισμού τελωνειακών ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα είναι απαραίτητη.

(7)

Είναι, επομένως, σκόπιμο να θεσπιστεί ένα νέο Μέσο χρηματοδοτικής στήριξης για τον εξοπλισμό τελωνειακών ελέγχων προοριζόμενο να χρησιμοποιηθεί σε όλα τα είδη συνόρων. Το Μέσο θα πρέπει να στηρίζει την τελωνειακή ένωση και τις εργασίες των τελωνειακών αρχών, ιδίως βοηθώντας τις στην προστασία των δημοσιονομικών και οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης, τη διαφύλαξη της ασφάλειας και της προστασίας εντός της Ένωσης και την προστασία της Ένωσης από το αθέμιτο και παράνομο εμπόριο, όπως είναι η παραποίηση/απομίμηση προϊόντων, με παράλληλη διευκόλυνση των νόμιμων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Θα πρέπει να συμβάλει στην παροχή επαρκών και ισοδύναμων αποτελεσμάτων τελωνειακών ελέγχων. Επιπλέον, ο εξοπλισμός τελωνειακών ελέγχων που χρηματοδοτείται βάσει του παρόντος Μέσου θα πρέπει να στηρίζει την εφαρμογή του πλαισίου διαχείρισης κινδύνων στα τελωνεία που αναφέρεται στον ενωσιακό τελωνειακό κώδικα. Ο στόχος αυτός θα πρέπει να επιτευχθεί μέσω της αγοράς, συντήρησης και αναβάθμισης, σε καθεστώς διαφάνειας, κατάλληλου και αξιόπιστου εξοπλισμού τελωνειακών ελέγχων προηγμένης τεχνολογίας, λαμβάνοντας δεόντως υπόψη την προστασία των δεδομένων, την κυβερνοανθεκτικότητα και ζητήματα ασφάλειας και περιβάλλοντος, συμπεριλαμβανομένης της φιλικής προς το περιβάλλον διάθεσης του αντικαθιστάμενου εξοπλισμού.

(8)

Οι τελωνειακές αρχές των κρατών μελών αναλαμβάνουν ολοένα και περισσότερες αρμοδιότητες οι οποίες ασκούνται στα εξωτερικά σύνορα και οι οποίες συχνά επεκτείνονται στον τομέα της ασφάλειας. Είναι επομένως σημαντικό να παρέχεται χρηματοδοτική στήριξη από την Ένωση στα κράτη μέλη, προκειμένου να διασφαλιστεί η ισοδυναμία στην απόδοση των συνοριακών ελέγχων και τελωνειακών ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα της Ένωσης. Είναι εξίσου σημαντικό να προωθηθεί, στα ενωσιακά σύνορα, όσον αφορά τους ελέγχους εμπορευμάτων και τους ελέγχους προσώπων, η διυπηρεσιακή συνεργασία μεταξύ των εθνικών αρχών κάθε κράτους μέλους οι οποίες είναι αρμόδιες για τον έλεγχο των συνόρων ή για άλλα καθήκοντα που εκτελούνται στα σύνορα, με σκοπό τη μεγιστοποίηση της ενωσιακής προστιθέμενης αξίας στον τομέα της διαχείρισης των συνόρων και των τελωνειακών ελέγχων.

(9)

Είναι, επομένως, αναγκαίο να θεσπιστεί ένα Ταμείο για την ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων (το «Ταμείο»).

(10)

Λόγω των νομικών ιδιαιτεροτήτων του Τίτλου V της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), καθώς και των διαφορετικών ισχυουσών νομικών βάσεων όσον αφορά τις πολιτικές για τα εξωτερικά σύνορα και τους τελωνειακούς ελέγχους, δεν είναι εφικτό από νομική άποψη να θεσπιστεί το Ταμείο ως ενιαίο μέσο.

(11)

Το Ταμείο θα πρέπει, συνεπώς, να θεσπιστεί ως ένα συνολικό πλαίσιο για τη χρηματοδοτική στήριξη της Ένωσης στον τομέα της διαχείρισης των συνόρων, το οποίο αποτελείται από το Μέσο χρηματοδοτικής στήριξης για τον εξοπλισμό των τελωνειακών ελέγχων (το «Μέσο») που θεσπίζεται με τον παρόντα κανονισμό και το Μέσο Χρηματοδοτικής Στήριξης για τη Διαχείριση των Συνόρων και την Πολιτική Θεωρήσεων που θεσπίστηκε με τον κανονισμό του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση, ως μέρους του Ταμείου για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση των Συνόρων, του Μέσου Χρηματοδοτικής Στήριξης για τη Διαχείριση των Συνόρων και την Πολιτική Θεωρήσεων.

(12)

Λαμβάνοντας υπόψη τη σημασία της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής και σύμφωνα με τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η Ένωση για την εφαρμογή της συμφωνίας του Παρισιού στο πλαίσιο της σύμβασης-Πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (4), και για την επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης του ΟΗΕ, οι οποίοι περιλαμβάνονται στην Ατζέντα του 2030 για τη βιώσιμη ανάπτυξη που εγκρίθηκε στις 25 Σεπτεμβρίου 2015, οι δράσεις στο πλαίσιο του παρόντος κανονισμού θα πρέπει να συμβάλουν στην επίτευξη του στόχου της Ένωσης να δαπανηθεί τουλάχιστον το 30 % του συνολικού ενωσιακού προϋπολογισμού για την υποστήριξη κλιματικών στόχων, και στην πραγμάτωση της φιλοδοξίας της Ένωσης να δαπανηθεί το 7,5 % του ετήσιου ενωσιακού προϋπολογισμού υπέρ της βιοποικιλότητας το 2024 και το 10 % τόσο το 2026 όσο και το 2027, λαμβάνοντας υπόψη παράλληλα τις υφιστάμενες αλληλεπικαλύψεις μεταξύ των στόχων για το κλίμα και για τη βιοποικιλότητα.

(13)

Ο παρών κανονισμός προβλέπει δημοσιονομικό κονδύλιο για όλη τη διάρκεια του Μέσου, το οποίο αποτελεί το ποσό προνομιακής αναφοράς, κατά την έννοια του σημείου 18 της διοργανικής συμφωνίας της 16ης Δεκεμβρίου 2020 μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη δημοσιονομική πειθαρχία, τη συνεργασία σε δημοσιονομικά θέματα και τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση, καθώς και τους νέους ιδίους πόρους, συμπεριλαμβανομένου ενός οδικού χάρτη για την εισαγωγή νέων ιδίων πόρων (5), για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο κατά την ετήσια διαδικασία του προϋπολογισμού. Το εν λόγω δημοσιονομικό κονδύλιο θα πρέπει να μπορεί να καλύπτει τις αναγκαίες και δεόντως αιτιολογημένες δαπάνες για τις δραστηριότητες διαχείρισης του Μέσου και αξιολόγησης των επιδόσεών του, εφόσον οι εν λόγω δραστηριότητες συνδέονται με τους γενικούς και τους ειδικούς στόχους του Μέσου.

(14)

Στο παρόν Μέσο εφαρμόζεται ο κανονισμός (ΕΕ, Ευρατόμ) 2018/1046 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (6) (ο «δημοσιονομικός κανονισμός»). Ο δημοσιονομικός κανονισμός θεσπίζει κανόνες για την εκτέλεση του προϋπολογισμού της Ένωσης, μεταξύ των οποίων κανόνες για τις επιχορηγήσεις, τα βραβεία, τις προμήθειες, την έμμεση διαχείριση, τα χρηματοδοτικά μέσα, τις εγγυήσεις από τον προϋπολογισμό, τη χρηματοδοτική συνδρομή και την αμοιβή εξωτερικών εμπειρογνωμόνων.

(15)

Οι οριζόντιοι δημοσιονομικοί κανόνες που εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο βάσει του άρθρου 322 ΣΛΕΕ έχουν εφαρμογή στον παρόντα κανονισμό. Οι κανόνες αυτοί θεσπίζονται στον δημοσιονομικό κανονισμό και προσδιορίζουν συγκεκριμένα τη διαδικασία για τον καθορισμό και την εκτέλεση του προϋπολογισμού, μέσω επιχορηγήσεων, δημόσιων συμβάσεων, βραβείων και έμμεσης εκτέλεσης, και προβλέπουν ελέγχους σχετικά με την ευθύνη των δημοσιονομικών παραγόντων. Οι κανόνες που θεσπίζονται βάσει του άρθρου 322 ΣΛΕΕ περιλαμβάνουν επίσης γενικό καθεστώς αιρεσιμότητας για την προστασία του προϋπολογισμού της Ένωσης. Η χρηματοδότηση στο πλαίσιο του παρόντος Μέσου θα πρέπει να υπόκειται στις αρχές που αναφέρονται στον δημοσιονομικό κανονισμό και θα πρέπει να διασφαλίζει τη βέλτιστη χρησιμοποίηση των χρηματοδοτικών πόρων για την επίτευξη των στόχων του.

(16)

Με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/444 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (7) θεσπίζεται το πρόγραμμα «Τελωνεία» για τη συνεργασία στον τομέα των τελωνείων (πρόγραμμα «Τελωνεία») με σκοπό τη στήριξη της τελωνειακής ένωσης και των τελωνειακών αρχών. Για τη διαφύλαξη της συνοχής και του οριζόντιου συντονισμού των δράσεων συνεργασίας σχετικά με τα τελωνεία και τον εξοπλισμό τελωνειακών ελέγχων, η υλοποίηση των δράσεων αυτών είναι σκόπιμο να γίνει βάσει ενιαίας νομικής πράξης, ήτοι του προγράμματος «Τελωνεία», που περιλαμβάνει ενιαίο σύνολο κανόνων. Συνεπώς, το παρόν Μέσο θα πρέπει να στηρίζει μόνο την αγορά, τη συντήρηση και την αναβάθμιση του επιλέξιμου εξοπλισμού τελωνειακών ελέγχων, ενώ όλες οι άλλες συναφείς δράσεις, όπως δράσεις συνεργασίας για την εκτίμηση των αναγκών ή κατάρτιση σε σχέση με τον σχετικό εξοπλισμό, θα πρέπει να στηρίζονται από το πρόγραμμα «Τελωνεία».

(17)

Επιπλέον, και κατά περίπτωση, το Μέσο θα πρέπει επίσης να στηρίζει την αγορά ή την αναβάθμιση του εξοπλισμού τελωνειακών ελέγχων για τη δοκιμή νέων στοιχείων εξοπλισμού ή νέων λειτουργικών δυνατοτήτων για υφιστάμενα στοιχεία εξοπλισμού σε επιχειρησιακές συνθήκες προτού τα κράτη μέλη προβούν σε αγορές μεγάλης κλίμακας του εν λόγω νέου εξοπλισμού. Κατά τις δοκιμές σε επιχειρησιακές συνθήκες θα πρέπει ιδίως να εξετάζονται τα αποτελέσματα των ερευνών στον τομέα του εξοπλισμού τελωνειακών ελέγχων στο πλαίσιο του κανονισμού (ΕΕ) 2021/695 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (8). Η Επιτροπή θα πρέπει να ενθαρρύνει την από κοινού προμήθεια και από κοινού δοκιμή του εξοπλισμού τελωνειακών ελέγχων από δύο ή περισσότερα κράτη μέλη, αξιοποιώντας τα εργαλεία συνεργασίας του προγράμματος «Τελωνεία».

(18)

Ο εξοπλισμός τελωνειακών ελέγχων μπορεί ως επί το πλείστον να είναι εξίσου ή να γίνει κατά περίπτωση κατάλληλος για τους ελέγχους συμμόρφωσης με το λοιπό ενωσιακό δίκαιο, όπως εκείνο σχετικά με τη διαχείριση των συνόρων, τις θεωρήσεις ή την αστυνομική συνεργασία. Ως εκ τούτου, το Ταμείο έχει σχεδιαστεί ως δύο συμπληρωματικά μέσα για την αγορά εξοπλισμού, κάθε ένα με χωριστά αλλά συμπληρωματικά πεδία εφαρμογής. Αφενός, το Μέσο Χρηματοδοτικής Στήριξης για τη Διαχείριση των Συνόρων και την Πολιτική Θεωρήσεων θα στηρίζει χρηματοδοτικά μόνον το κόστος του εξοπλισμού που έχει ως πρωταρχικό σκοπό ή αποτέλεσμα την ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων, αλλά θα επιτρέπει και τη χρήση του εν λόγω εξοπλισμού για πρόσθετους σκοπούς, όπως οι τελωνειακοί έλεγχοι. Αφετέρου, το μέσο χρηματοδοτικής στήριξης για τον εξοπλισμό τελωνειακών ελέγχων που θεσπίζεται με τον παρόντα κανονισμό θα στηρίζει χρηματοδοτικά μόνον το κόστος του εξοπλισμού που έχει ως πρωταρχικό σκοπό ή αποτέλεσμα τους τελωνειακούς ελέγχους, αλλά θα επιτρέπει και τη χρήση του εν λόγω εξοπλισμού για πρόσθετους σκοπούς, όπως οι έλεγχοι και η ασφάλεια των συνόρων. Αυτή η κατανομή ρόλων μεταξύ των δύο μέσων θα προωθήσει τη διυπηρεσιακή συνεργασία, όπως αναφέρεται στο άρθρο 3 παράγραφος 1 στοιχείο ε) του κανονισμού (ΕΕ) 2019/1896 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (9), ως συνιστώσα της ευρωπαϊκής ολοκληρωμένης διαχείρισης των συνόρων, επιτρέποντας με αυτό τον τρόπο στις τελωνειακές και συνοριακές αρχές να συνεργαστούν και να μεγιστοποιήσουν τον αντίκτυπο του προϋπολογισμού της Ένωσης μέσω του επιμερισμού και της διαλειτουργικότητας του εξοπλισμού ελέγχου. Ο επιμερισμός του εξοπλισμού μεταξύ τελωνειακών και άλλων συνοριακών αρχών δεν θα πρέπει να είναι συστηματικός.

(19)

Σύμφωνα με το άρθρο 193 παράγραφος 2 του δημοσιονομικού κανονισμού, μπορεί να χορηγηθεί επιχορήγηση για δράση που έχει ήδη αρχίσει υπό την προϋπόθεση ότι ο αιτών μπορεί να αποδείξει την ανάγκη έναρξης της δράσης πριν από την υπογραφή της συμφωνίας επιχορήγησης. Ενώ σε αυτές τις περιπτώσεις οι δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν πριν από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης για επιχορήγηση δεν είναι καταρχήν επιλέξιμες, η δυνατότητα αυτή θα πρέπει να επιτραπεί κατ’ εξαίρεση, λαμβανομένης υπόψη της καθυστερημένης έναρξης ισχύος του παρόντος κανονισμού σε σύγκριση με την έναρξη του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2021-2027. Προκειμένου να καταστεί δυνατή η εφαρμογή από την έναρξη του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2021-2027 και προκειμένου να αποφευχθεί οποιαδήποτε καθυστέρηση ενωσιακής στήριξης η οποία θα μπορούσε να είναι επιζήμια για το συμφέρον της Ένωσης να είναι κατάλληλα εξοπλισμένη ώστε να διασφαλίζει την αποδοτική και αποτελεσματική λειτουργία της τελωνειακής ένωσης, θα πρέπει να είναι δυνατόν για περιορισμένο χρονικό διάστημα στην αρχή του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2021-2027, να προβλέπονται στην απόφαση χρηματοδότησης, οι δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν σε σχέση με δράσεις που στηρίζονται από τον παρόντα κανονισμό και οι οποίες έχουν ήδη αρχίσει να θεωρούνται επιλέξιμες από την 1η Ιανουαρίου 2021, ακόμη και αν οι εν λόγω δράσεις υλοποιήθηκαν και οι εν λόγω δαπάνες πραγματοποιήθηκαν πριν από την υποβολή της αίτησης επιχορήγησης.

(20)

Κατά παρέκκλιση από τον δημοσιονομικό κανονισμό, θα πρέπει να είναι δυνατή η χρηματοδότηση μιας δράσης από περισσότερα προγράμματα ή μέσα της Ένωσης προκειμένου να επιτρέπεται και να στηρίζεται, όπου χρειάζεται, η συνεργασία και η διαλειτουργικότητα μεταξύ των τομέων. Ωστόσο, σύμφωνα με την αρχή της απαγόρευσης της διπλής χρηματοδότησης που θεσπίζεται με τον δημοσιονομικό κανονισμό, στις περιπτώσεις αυτές, οι συνεισφορές δεν επιτρέπεται να καλύπτουν τα ίδια έξοδα. Εάν ένα κράτος μέλος έχει ήδη λάβει ή εάν του έχουν χορηγηθεί συνεισφορές από άλλο πρόγραμμα της Ένωσης ή στήριξη από ταμείο της Ένωσης για την απόκτηση του ίδιου εξοπλισμού, η Επιτροπή θα πρέπει να ενημερώνεται για την εν λόγω συνεισφορά ή στήριξη, σύμφωνα με το άρθρο 191 του δημοσιονομικού κανονισμού.

(21)

Κάθε χρηματοδότηση που υπερβαίνει το ανώτατο όριο του ποσοστού συγχρηματοδότησης θα πρέπει να χορηγείται μόνο σε δεόντως αιτιολογημένες περιπτώσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν περιπτώσεις από κοινού προμήθειας και από κοινού δοκιμής του εξοπλισμού τελωνειακών ελέγχων από δύο ή περισσότερα κράτη μέλη.

(22)

Λόγω της ταχείας εξέλιξης των τεχνολογιών, των απειλών και των τελωνειακών προτεραιοτήτων, τα προγράμματα εργασίας δεν θα πρέπει να επεκτείνονται για μεγαλύτερες περιόδους. Ταυτόχρονα, τα ετήσια προγράμματα εργασίας δεν θα ήταν αναγκαία για την υλοποίηση του Μέσου και θα αύξαναν τον διοικητικό φόρτο για την Επιτροπή και για τα κράτη μέλη. Σε αυτό το πλαίσιο, τα προγράμματα εργασίας θα πρέπει καταρχήν να καλύπτουν περισσότερα από ένα οικονομικά έτη, αλλά όχι πάνω από τρία.

(23)

Προκειμένου να εξασφαλιστούν ομοιόμορφοι όροι για την εφαρμογή των προγραμμάτων εργασίας βάσει του παρόντος κανονισμού, θα πρέπει να ανατεθούν στην Επιτροπή εκτελεστικές αρμοδιότητες. Οι εν λόγω αρμοδιότητες θα πρέπει να ασκούνται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 182/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (10).

(24)

Παρότι είναι αναγκαία η υλοποίηση σε κεντρικό επίπεδο για την επίτευξη του ειδικού στόχου της διασφάλισης ισοδύναμων αποτελεσμάτων τελωνειακών ελέγχων, η τεχνική φύση του παρόντος Μέσου συνεπάγεται ότι απαιτούνται προπαρασκευαστικές εργασίες σε τεχνικό επίπεδο. Επομένως, η υλοποίηση θα πρέπει να στηρίζεται σε εκτιμήσεις αναγκών. Οι εν λόγω εκτιμήσεις αναγκών εξαρτώνται από την εθνική εμπειρογνωμοσύνη και την πείρα που αποκτήθηκαν μέσω της συμμετοχής των τελωνειακών αρχών. Θα πρέπει να βασίζονται σε σαφή μεθοδολογία που περιλαμβάνει έναν ελάχιστο αριθμό μέτρων για την εξασφάλιση της συλλογής των σχετικών πληροφοριών. Η Επιτροπή θα πρέπει να χρησιμοποιήσει τις πληροφορίες αυτές για να καθορίσει την κατανομή των κονδυλίων στα κράτη μέλη, λαμβάνοντας ιδίως υπόψη τον όγκο των συναλλαγών, τους σχετικούς κινδύνους και τη διοικητική ικανότητα των τελωνειακών αρχών να χρησιμοποιούν και να συντηρούν τον εξοπλισμό, με σκοπό να επιτευχθεί η αποτελεσματικότερη δυνατή χρήση του εξοπλισμού τελωνειακών ελέγχων που χρηματοδοτείται με το Μέσο. Για λόγους δημοσιονομικής πειθαρχίας, οι όροι για την ιεράρχηση των επιχορηγήσεων θα πρέπει να καθορίζονται σαφώς και να βασίζονται σε μια τέτοια εκτίμηση αναγκών.

(25)

Προκειμένου να εξασφαλιστούν η τακτική παρακολούθηση και η υποβολή εκθέσεων, θα πρέπει να τεθεί σε εφαρμογή ένα κατάλληλο πλαίσιο παρακολούθησης των αποτελεσμάτων του Μέσου και των δράσεων που έχουν αναληφθεί στο πλαίσιο αυτού. Η εν λόγω παρακολούθηση και η υποβολή εκθέσεων θα πρέπει να βασίζονται σε ποσοτικούς και ποιοτικούς δείκτες για τη μέτρηση των αποτελεσμάτων των δράσεων που υλοποιούνται στο πλαίσιο του Μέσου. Οι απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων θα πρέπει να περιλαμβάνουν απαίτηση παροχής πληροφοριών στην Επιτροπή για τον εξοπλισμό τελωνειακών ελέγχων όταν το κόστος ενός στοιχείου εξοπλισμού τελωνειακών ελέγχων υπερβαίνει το ποσό των 10 000 EUR χωρίς φόρους. Οι εν λόγω πληροφορίες θα πρέπει να διαχωρίζονται από τις πληροφορίες που απαιτείται να παρέχονται στο ευρύ κοινό και στα μέσα ενημέρωσης για την προώθηση των δράσεων και των αποτελεσμάτων του Μέσου.

(26)

Δυνάμει των παραγράφων 22 και 23 της διοργανικής συμφωνίας της 13ης Απριλίου 2016 για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου (11), το Μέσο θα πρέπει να αξιολογείται με βάση πληροφορίες που θα συλλέγονται σύμφωνα με ειδικές απαιτήσεις παρακολούθησης, ενώ παράλληλα θα αποφεύγεται ο διοικητικός φόρτος, ιδίως για τα κράτη μέλη, και η υπερβολική ρύθμιση. Κατά περίπτωση, οι εν λόγω απαιτήσεις θα πρέπει να περιλαμβάνουν μετρήσιμους δείκτες ως βάση για την αξιολόγηση, με τρόπο συγκρίσιμο και ολοκληρωμένο, των αποτελεσμάτων του Μέσου επιτόπου. Οι ενδιάμεσες και οι τελικές αξιολογήσεις, οι οποίες θα πρέπει να πραγματοποιηθούν το αργότερο τέσσερα έτη μετά την έναρξη της υλοποίησης και την ολοκλήρωση του Μέσου, αντίστοιχα, θα πρέπει να συμβάλουν στην αποτελεσματική διαδικασία λήψης αποφάσεων σχετικά με τη χρηματοδοτική στήριξη για τον εξοπλισμό τελωνειακών ελέγχων κατά τα επόμενα πολυετή δημοσιονομικά πλαίσια. Συνεπώς, είναι εξαιρετικά σημαντικό οι ενδιάμεσες και οι τελικές αξιολογήσεις να περιλαμβάνουν ικανοποιητικές και επαρκείς πληροφορίες και οι εν λόγω αξιολογήσεις να ολοκληρώνονται εγκαίρως. Η Επιτροπή θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει στις ενδιάμεσες και τις τελικές αξιολογήσεις λεπτομέρειες σχετικά με τον επιμερισμό ανάμεσα στις τελωνειακές και άλλες συνοριακές αρχές του εξοπλισμού που χρηματοδοτείται από το Μέσο, στον βαθμό που έχουν παρασχεθεί σχετικές πληροφορίες από τα κράτη μέλη. Εκτός από τις ενδιάμεσες και τις τελικές αξιολογήσεις του Μέσου, θα πρέπει να εκδίδονται και ετήσιες εκθέσεις προόδου, στο πλαίσιο του συστήματος υποβολής εκθέσεων για τις επιδόσεις, ώστε να παρακολουθείται η υλοποίηση του Μέσου. Οι εν λόγω εκθέσεις θα πρέπει να περιλαμβάνουν περίληψη των διδαγμάτων που αντλήθηκαν και, κατά περίπτωση, των εμποδίων που ανέκυψαν και των ελλείψεων που διαπιστώθηκαν στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του Μέσου που έλαβαν χώρα κατά το εν λόγω έτος. Οι εν λόγω ετήσιες εκθέσεις προόδου θα πρέπει να κοινοποιούνται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο.

(27)

Προκειμένου να υπάρχει κατάλληλη ανταπόκριση στις εξελισσόμενες πολιτικές προτεραιότητες, τις απειλές και τις τεχνολογίες, θα πρέπει να ανατεθεί στην Επιτροπή η εξουσία έκδοσης πράξεων, σύμφωνα με το άρθρο 290 ΣΛΕΕ, όσον αφορά την τροποποίηση του ενδεικτικού καταλόγου εξοπλισμού τελωνειακών ελέγχων που μπορεί να χρησιμοποιείται για την επίτευξη των σκοπών των τελωνειακών ελέγχων, καθώς και του καταλόγου των δεικτών για τη μέτρηση της επίτευξης του ειδικού στόχου. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό η Επιτροπή να διενεργεί κατάλληλες διαβουλεύσεις με πλήρη διαφάνεια κατά τις προπαρασκευαστικές εργασίες της, μεταξύ άλλων σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων, και οι εν λόγω διαβουλεύσεις να διενεργούνται σύμφωνα με τις αρχές που προβλέπονται στη διοργανική συμφωνία της 13ης Απριλίου 2016 για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου. Ειδικότερα, για να εξασφαλιστεί η ισότιμη συμμετοχή στην κατάρτιση των κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο λαμβάνουν όλα τα έγγραφα ταυτόχρονα με τους εμπειρογνώμονες των κρατών μελών, ενώ οι εμπειρογνώμονές τους έχουν συστηματικά πρόσβαση στις συνεδριάσεις των ομάδων εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής που είναι επιφορτισμένοι με την κατάρτιση κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων.

(28)

Σύμφωνα με τον δημοσιονομικό κανονισμό, τον κανονισμό (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 883/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (12) και τους κανονισμούς (ΕΚ, Ευρατόμ) αριθ. 2988/95 (13), (Ευρατόμ, ΕΚ) αριθ. 2185/96 (14) και (ΕΕ) 2017/1939 (15) του Συμβουλίου, τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης πρέπει να προστατεύονται με αναλογικά μέτρα, στα οποία περιλαμβάνονται μέτρα σχετικά με την πρόληψη, τον εντοπισμό, τη διόρθωση και τη διερεύνηση παρατυπιών, συμπεριλαμβανομένης της απάτης, την ανάκτηση των απολεσθέντων, αχρεωστήτως καταβληθέντων ή μη ορθώς χρησιμοποιηθέντων κονδυλίων και, όταν χρειάζεται, την επιβολή διοικητικών ποινών. Ειδικότερα, σύμφωνα με τον κανονισμό (Ευρατόμ, ΕΚ) αριθ. 2185/96 και τον κανονισμό (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 883/2013, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) έχει την εξουσία να διενεργεί διοικητικές έρευνες, μεταξύ των οποίων και επιτόπιους ελέγχους και εξακριβώσεις, με στόχο να διαπιστωθεί αν υπήρξε απάτη, διαφθορά ή οποιαδήποτε άλλη παράνομη δραστηριότητα σε βάρος των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης. Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έχει την εξουσία, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1939 να διερευνά και να διώκει αξιόποινες πράξεις που θίγουν τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης κατά τα οριζόμενα στην οδηγία (ΕΕ) 2017/1371 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (16). Σύμφωνα με τον δημοσιονομικό κανονισμό, κάθε πρόσωπο ή οντότητα που είναι αποδέκτης κονδυλίων της Ένωσης υποχρεούται να συνεργάζεται πλήρως για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης, να παρέχει τα αναγκαία δικαιώματα και πρόσβαση στην Επιτροπή, στην OLAF, στο Ελεγκτικό Συνέδριο και, όσον αφορά τα κράτη μέλη που συμμετέχουν στην ενισχυμένη συνεργασία σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1939, στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, και να διασφαλίζει ότι κάθε τρίτος που συμμετέχει στην εκτέλεση κονδυλίων της Ένωσης παρέχει ισοδύναμα δικαιώματα.

(29)

Οι μορφές χρηματοδότησης και οι μέθοδοι εκτέλεσης στο πλαίσιο του παρόντος κανονισμού θα πρέπει να επιλέγονται με βάση τη δυνατότητά τους να συμβάλουν στην επίτευξη των ειδικών στόχων των δράσεων και να αποφέρουν αποτελέσματα, λαμβανομένων υπόψη, ιδίως, του κόστους των ελέγχων, της διοικητικής επιβάρυνσης και του αναμενόμενου κινδύνου μη συμμόρφωσης. Οι εν λόγω μορφές και μέθοδοι θα πρέπει να συμπεριλαμβάνουν εξέταση του ενδεχόμενου χρήσης κατ’ αποκοπή ποσών, ενιαίων συντελεστών και μοναδιαίων δαπανών, καθώς και χρηματοδότησης που δεν συνδέεται με τις δαπάνες, όπως αναφέρεται στο άρθρο 125 παράγραφος 1 του δημοσιονομικού κανονισμού.

(30)

Δεδομένου ότι ο στόχος του παρόντος κανονισμού, που είναι η θέσπιση Μέσου για τη στήριξη της τελωνειακής ένωσης και των τελωνειακών αρχών με την παροχή χρηματοδοτικής στήριξης για την αγορά, συντήρηση και αναβάθμιση του εξοπλισμού τελωνειακών ελέγχων, δεν μπορεί να επιτευχθεί επαρκώς μόνον από τα κράτη μέλη λόγω των αντικειμενικών ανισορροπιών που υφίστανται σε γεωγραφικό επίπεδο, μπορεί όμως, λόγω του αντίστοιχου επιπέδου και της ποιότητας των αποτελεσμάτων των τελωνειακών ελέγχων που διασφαλίζονται μεταξύ άλλων με μια συντονισμένη προσέγγιση και μια κεντρική χρηματοδότηση, να επιτευχθεί καλύτερα σε επίπεδο Ένωσης, η Ένωση δύναται να λάβει μέτρα σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας του άρθρου 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας όπως διατυπώνεται στο ίδιο άρθρο, ο παρών κανονισμός δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη του στόχου αυτού.

(31)

Οι αποδέκτες της ενωσιακής χρηματοδότησης θα πρέπει να αναγνωρίζουν την προέλευση της εν λόγω χρηματοδότησης και να διασφαλίζουν την προβολή της ενωσιακής χρηματοδότησης, ιδίως κατά την προώθηση των δράσεων και των αποτελεσμάτων τους, παρέχοντας συνεκτική, αποτελεσματική και αναλογική, στοχευμένη πληροφόρηση σε πολλαπλά ακροατήρια, συμπεριλαμβανομένων των μέσων ενημέρωσης και του κοινού. Οι πληροφορίες αυτές θα πρέπει να καταδεικνύουν την προστιθέμενη αξία του Μέσου για τη στήριξη της τελωνειακής ένωσης και, ειδικότερα, τον τρόπο με τον οποίο βοηθά τις τελωνειακές αρχές στην εκπλήρωση των αποστολών τους, καθώς και τις προσπάθειες της Επιτροπής να εξασφαλίσει δημοσιονομική διαφάνεια. Επιπροσθέτως, προς εξασφάλιση της διαφάνειας, η Επιτροπή θα πρέπει να παρέχει σε τακτική βάση πληροφορίες στο κοινό για το Μέσο, τις δράσεις και τα αποτελέσματά του, με αναφορά, μεταξύ άλλων, στα προγράμματα εργασίας που εγκρίνονται βάσει του παρόντος κανονισμού.

(32)

Προκειμένου να διασφαλιστεί η συνέχεια στην παροχή στήριξης στον σχετικό τομέα πολιτικής και να καταστεί δυνατή η έναρξη υλοποίησης από την αρχή του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2021-2027, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να αρχίσει να ισχύει επειγόντως και να εφαρμοστεί, με αναδρομική ισχύ, από την 1η Ιανουαρίου 2021,