ΓΝΩΜΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ

της 16ης Ιανουαρίου 2023

σχετικά με πρόταση οδηγίας για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων (αναδιατύπωση)

(CON/2023/2)

(2023/C 89/01)

Εισαγωγή και νομική βάση

Στις 15 Δεκεμβρίου 2021 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε πρόταση οδηγίας για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων (1) (εφεξής η «προτεινόμενη οδηγία»).

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) αποφάσισε να γνωμοδοτήσει σχετικά με την προτεινόμενη οδηγία βάσει ιδίας πρωτοβουλίας. Η γνωμοδοτική αρμοδιότητα της ΕΚΤ βασίζεται στο άρθρο 127 παράγραφος 4 και στο άρθρο 282 παράγραφος 5 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), καθώς και στο άρθρο 25.1 του καταστατικού του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (εφεξής το «καταστατικό του ΕΣΚΤ»), δεδομένου ότι η προτεινόμενη οδηγία αφορά α) το βασικό καθήκον του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών (ΕΣΚΤ) να χαράζει και να εφαρμόζει τη νομισματική πολιτική σύμφωνα με το άρθρο 127 παράγραφος 2 ΣΛΕΕ· β) τα καθήκοντα της ΕΚΤ που αφορούν την προληπτική εποπτεία των πιστωτικών ιδρυμάτων σύμφωνα με το άρθρο 127 παράγραφος 6 ΣΛΕΕ· και γ) την προώθηση, εκ μέρους της ΕΚΤ, της εναρμόνισης, όπου είναι αναγκαίο, των κανόνων και πρακτικών που διέπουν τη συλλογή, επεξεργασία και διανομή των στατιστικών στοιχείων στους τομείς που εμπίπτουν στο πεδίο των αρμοδιοτήτων της σύμφωνα με το άρθρο 5.3 του καταστατικού του ΕΣΚΤ. Η παρούσα γνώμη εκδόθηκε από το διοικητικό συμβούλιο, σύμφωνα με το άρθρο 17.5 πρώτη πρόταση του εσωτερικού κανονισμού της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

1.   Γενικές παρατηρήσεις

1.1.

Η ΕΚΤ επικροτεί εν γένει την προτεινόμενη οδηγία, η οποία αποσκοπεί στην αύξηση του ρυθμού και του βαθμού ανακαίνισης κτιρίων στην Ένωση, στη βελτίωση της ενημέρωσης σχετικά με την ενεργειακή τους απόδοση και στη διασφάλιση της συμμόρφωσης όλων των κτιρίων με τους κλιματικούς στόχους της Ένωσης. Η προτεινόμενη οδηγία όχι μόνο θα συμβάλει στην επίτευξη των κλιματικών στόχων της Ένωσης, αλλά θα στηρίξει και τις προσπάθειες της Ένωσης για ενεργειακή ασφάλεια. Αίροντας τους φραγμούς στις ανακαινίσεις και θέτοντας στόχους για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων, η προτεινόμενη οδηγία θα συμβάλει στη μείωση της εξάρτησης της Ένωσης από τα ορυκτά καύσιμα και στη μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου. Ακόμη, θα αυξήσει την ανθεκτικότητα των νοικοκυριών και εταιρειών στις απότομες αυξήσεις των τιμών της ενέργειας, μειώνοντας την κατανάλωση ενέργειας των κτιρίων, ενώ θα συμβάλει μεσομακροπρόθεσμα στη μείωση της ευαισθησίας των τιμών στην αστάθεια των τιμών των ορυκτών καυσίμων. Επιπλέον, η προτεινόμενη οδηγία προσδίδει μεγαλύτερη βεβαιότητα στον ρυθμό και στο χρονοδιάγραμμα της βιώσιμης μετάβασης της Ένωσης, που θα μπορεί έτσι να λαμβάνεται υπόψη από τα πιστωτικά και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα όταν αυτά αποφασίζουν σχετικά με την κατανομή των χαρτοφυλακίων και τη μεσοπρόθεσμη χρηματοδότηση.

1.2.

Η ΕΚΤ χαιρετίζει τον σκοπό της προτεινόμενης οδηγίας για βελτίωση της πρόσβασης στα δεδομένα των πιστοποιητικών ενεργειακής απόδοσης (ΠΕΑ) στην Ένωση. Τα προτεινόμενα μέτρα θα διασφαλίσουν την πλήρη πρόσβαση των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων στα δεδομένα ΠΕΑ, ανταποκρινόμενα στις σημαντικές προκλήσεις με τις οποίες είναι σήμερα αντιμέτωπα ειδικότερα τα πιστωτικά ιδρύματα, και γενικότερα τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, όσον αφορά την πρόσβαση στα δεδομένα αυτά. Τα εν λόγω μέτρα θα επιτρέψουν στα πιστωτικά και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να βελτιώσουν τις εκτιμήσεις των κινδύνων μετάβασης που σχετίζονται με το κλίμα όσον αφορά τα ακίνητα περιουσιακά τους στοιχεία. Αυτή η βελτίωση είναι σημαντική για την ΕΚΤ, το Ευρωσύστημα και το ΕΣΚΤ για διάφορους λόγους. Πρώτον, καθώς η χορήγηση στεγαστικών δανείων αντιπροσωπεύει σημαντικό ποσοστό του χαρτοφυλακίου τραπεζικών συναλλαγών των εποπτευόμενων πιστωτικών ιδρυμάτων, οι εν λόγω πληροφορίες είναι εξαιρετικά σημαντικές για την ΕΚΤ και τα καθήκοντα τραπεζικής εποπτείας που αυτή ασκεί. Δεύτερον, καθώς σημαντικό ποσοστό των ασφαλειών που χρησιμοποιούν οι αντισυμβαλλόμενοι στις πράξεις νομισματικής πολιτικής αποτελείται από χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία τα οποία εξασφαλίζονται με υποθήκη επί ακινήτων, η διασφάλιση της πλήρους πρόσβασης των πιστωτικών και χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων σε πληροφορίες ΠΕΑ θα ενισχύσει την ικανότητα του Ευρωσυστήματος, κατά την εκτέλεση του καθήκοντός του σχετικά με τη σταθερότητα των τιμών, να εντοπίζει, να παρακολουθεί και να μετριάζει τους κινδύνους που συνδέονται με τους αντισυμβαλλομένους του, την ασφάλεια που αποδέχεται για τις πράξεις αναχρηματοδότησης τις οποίες διενεργεί και τα στοιχεία ενεργητικού που έχει στην κατοχή του, και που προκύπτουν από οριστικές συναλλαγές. Τρίτον, απαιτείται μεγαλύτερη πρόσβαση στις αναλυτικές πληροφορίες ΠΕΑ για την υποστήριξη των στατιστικών καθηκόντων του ΕΣΚΤ, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης στατιστικών δεικτών για την ανάλυση του κινδύνου κλιματικής αλλαγής. Τούτο, με τη σειρά του, θα συνδράμει την ΕΚΤ στην προώθηση της εναρμόνισης των κανόνων και πρακτικών που διέπουν τη συλλογή, επεξεργασία και διανομή των στατιστικών στοιχείων στους τομείς που εμπίπτουν στο πεδίο των αρμοδιοτήτων της.

1.3.

Πάντως, η ΕΚΤ εκφράζει τον προβληματισμό της σχετικά με την προτεινόμενη μεθοδολογία καθορισμού των νέων κατηγοριών ΠΕΑ και απαιτεί αυξημένο βαθμό εναρμόνισης στην Ένωση. Η προτεινόμενη οδηγία καθορίζει απλώς κοινά κριτήρια για τα πιστοποιητικά βέλτιστης και χείριστης ενεργειακής απόδοσης για κάθε κράτος μέλος, χωρίς να εναρμονίζει πλήρως τους υποκείμενους ορισμούς και τις μεθοδολογίες που καθορίζονται σε εθνικό επίπεδο. Από άποψη κινδύνου αυτό θα μειώσει τη συγκρισιμότητα στοιχείων μεταξύ κρατών μελών και τη χρησιμότητα των ΠΕΑ ως δεικτών κινδύνου συγκεκριμένου ακίνητου περιουσιακού στοιχείου. Μια πιο εναρμονισμένη μεθοδολογία θα διευκολύνει την ΕΚΤ, στο πλαίσιο των εποπτικών της καθηκόντων, να εκτιμά τον αντίκτυπο της ενεργειακής απόδοσης στα ανοίγματα των πιστωτικών ιδρυμάτων σχετικά με ακίνητα, βάσει αξιόπιστων και συγκρίσιμων δεδομένων, καθώς και κοινών και τυποποιημένων ορισμών σε ενωσιακό επίπεδο. Θα ενισχύσει επίσης την ικανότητα του Ευρωσυστήματος να προβαίνει σε ορθή παρακολούθηση και εκτίμηση των επιπτώσεων των χρηματοοικονομικών κινδύνων που σχετίζονται με το κλίμα στα στοιχεία ενεργητικού του ισολογισμού του και να εξασφαλίζει επαρκή προστασία του ισολογισμού του από κινδύνους.

1.4.

Η προτεινόμενη οδηγία αναγνωρίζει δικαίως το συμφέρον του χρηματοπιστωτικού τομέα να έχει πρόσβαση στις πληροφορίες ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων. Η προτεινόμενη οδηγία θα πρέπει να καταστήσει σαφές ότι στο πεδίο εφαρμογής της περιλαμβάνονται τα πιστωτικά ιδρύματα, τα οποία αποτελούν την κύρια πηγή χορήγησης ενυπόθηκων δανείων.

1.5.

Όπως εκτίθεται λεπτομερέστερα παρακάτω, η ΕΚΤ τάσσεται ιδίως υπέρ α) μιας πιο εναρμονισμένης μεθοδολογίας επισήμανσης των ΠΕΑ στην Ένωση· β) της πλήρους και έγκαιρης πρόσβασης των πιστωτικών και χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων στις βάσεις δεδομένων ΠΕΑ με σκοπό τη διαχείριση από αυτά των ίδιων κινδύνων μετάβασης που σχετίζονται με το κλίμα· και γ) της μεταφοράς της προτεινόμενης οδηγίας στο οικείο εθνικό δίκαιο πριν από το 2025.

Ειδικές παρατηρήσεις

2.   Μεθοδολογία καθορισμού των νέων κατηγοριών ΠΕΑ

2.1.

Δεδομένου ότι σε ορισμένα κράτη μέλη εφαρμόζονται πρότυπα ΠΕΑ σε περιφερειακό επίπεδο, η ΕΚΤ επικροτεί την εναρμόνιση της διαδικασίας επισήμανσης των ΠΕΑ και των υποκείμενων ορίων εντός των κρατών μελών. Επιπλέον, η προτεινόμενη οδηγία θα πρέπει να περιορίσει τις εξαιρέσεις που βασίζονται στη διακριτική ευχέρεια των κρατών μελών (υπό την έννοια ότι σε ορισμένα κράτη μέλη τα μεμονωμένα κτίρια συνολικής ωφέλιμης επιφάνειας κάτω των 50 τ.μ. δεν υπόκεινται στις απαιτήσεις των ΠΕΑ), προκειμένου να διασφαλιστούν τόσο το υψηλότερο δυνατό επίπεδο διαθεσιμότητας των ΠΕΑ στην αγορά όσο και μια κοινή ενωσιακή προσέγγιση.

2.2.

Όσον αφορά τον ορισμό του ΠΕΑ, μολονότι η ΕΚΤ αξιολογεί θετικά το γεγονός ότι η προτεινόμενη οδηγία αποσκοπεί στην αύξηση της συγκρισιμότητας μεταξύ κατηγοριών ΠΕΑ στην Ένωση συγκριτικά με το status quo, προβληματίζεται ως προς το ότι η προτεινόμενη μεθοδολογία υπολείπεται του απαιτούμενου βαθμού εναρμόνισης. Πρώτον, όπως καταδεικνύει η άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων σχετικά με το κλίμα που διεξήγαγε η ΕΚΤ το 2022, οι ισχύοντες σήμερα ετερογενείς εθνικοί κανονισμοί ΠΕΑ, ιδίως οι διαφορετικές μεθοδολογίες που εφαρμόζουν τα κράτη μέλη για να υπολογίσουν την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων, δεν επιτρέπουν την ακριβή συγκέντρωση δεδομένων σε ενωσιακό επίπεδο (2). Δεύτερον, η προτεινόμενη οδηγία θεσπίζει απλώς κοινά κριτήρια ορισμού των κτιρίων με τις καλύτερες και τις χειρότερες επιδόσεις. Ειδικότερα, τα κτίρια κατηγορίας ενεργειακής απόδοσης Η σε κάθε κράτος μέλος θα οριστούν ως το κατώτερο ποσοστό 15 % των κτιρίων από άποψη ενεργειακής απόδοσης μέχρι την εισαγωγή των νέων ΠΕΑ. Αυτό σημαίνει ότι οι πραγματικές ενεργειακές επιδόσεις του ποσοστού αυτού κτιρίων θα διαφέρουν σημαντικά μεταξύ κρατών μελών, γεγονός που μειώνει σημαντικά την πραγματική συγκρισιμότητα στην Ένωση. Τρίτον, η προτεινόμενη οδηγία δεν εφαρμόζει ομοιογενή κατώτατα όρια στην Ένωση για την εναρμόνιση του συστήματος επισήμανσης, αλλά καταλείπει τον ορισμό των ΠΕΑ στη διακριτική ευχέρεια των κρατών μελών. Μολονότι η εν λόγω προσέγγιση μπορεί να ενισχύσει τη διαφάνεια όσον αφορά τη σχετική ενεργειακή απόδοση των κτιρίων σε ορισμένο κράτος μέλος και να οδηγήσει σε συγκρίσιμη προσπάθεια ανακαίνισης σε ολόκληρη την Ένωση, εντούτοις, μπορεί ενδεχομένως να οδηγήσει σε αναποτελεσματική κατανομή κεφαλαίων εντός της Ένωσης (3). Ακόμη, τα ειδικά ανά κράτος μέλος ΠΕΑ και οι σχετικοί στόχοι ανακαίνισης θα μπορούσαν να επηρεάσουν την αποτίμηση των ακίνητων περιουσιακών στοιχείων στις περιπτώσεις που αυτή δεν συνδέεται άμεσα με την ενεργειακή απόδοση και τις αντίστοιχες επιπτώσεις του κόστους που σχετίζεται με την ενέργεια. Τούτο δεν είναι επιθυμητό από τη σκοπιά της εποπτείας και της διαχείρισης κινδύνων, καθώς θα καταστήσει δυσχερέστερη τη σύνδεση της αποτίμησης των ακίνητων περιουσιακών στοιχείων με τις παραμέτρους πιστωτικού κινδύνου και τα κριτήρια χορήγησης δανείων. Τέταρτον, δεδομένων της υφιστάμενης περιορισμένης κάλυψης των ΠΕΑ και της έλλειψης δεδομένων ενεργειακής απόδοσης του κτιριακού δυναμικού, τα ειδικά ανά χώρα κατώτατα όρια βάσει των υπαρχουσών πληροφοριών ΠΕΑ θα μπορούσαν επίσης να οδηγήσουν στη θέσπιση κακώς βαθμονομημένων κατώτατων ορίων, ιδίως στα κράτη μέλη όπου η κάλυψη των ΠΕΑ είναι ελλιπής. Σε περίπτωση κακής βαθμονόμησης των κατώτατων ορίων τα δεδομένα ΠΕΑ ενδέχεται να μην αντικατοπτρίζουν τη συνολική κατανομή της ενεργειακής απόδοσης στα κτίρια, οδηγώντας σε αδικαιολόγητη ετερογένεια μεταξύ κρατών μελών.

2.3.

Για τους παραπάνω λόγους η ΕΚΤ είναι της άποψης ότι είναι προτιμότερη μια πιο ομοιογενής μεθοδολογία σε ενωσιακό επίπεδο, ιδίως μακροπρόθεσμα. Η ΕΚΤ αναγνωρίζει ότι η επιλογή μεταξύ κατώτατων ορίων σε επίπεδο κράτους μέλους και σε ενωσιακό επίπεδο αποτελεί στην ουσία πολιτική απόφαση που θα πρέπει να συνεκτιμήσει και μια σειρά άλλων παραγόντων, όπως η συγκρίσιμη προσπάθεια ανακαίνισης σε κάθε κράτος μέλος, ανεξαρτήτως της κατάστασης του αρχικού κτιριακού δυναμικού, ή η χρηστικότητα για μισθωτές και αγοραστές. Πάντως, η προτεινόμενη οδηγία θα πρέπει να αποσκοπεί στη σταδιακή σύγκλιση της διαβάθμισης των ΠΕΑ στα κράτη μέλη. Μια τέτοια προσέγγιση θα εξασφαλίσει έναν πιο ομοιογενή ορισμό στην Ένωση, ενισχύοντας το περιεχόμενο των πληροφοριών ΠΕΑ ως αφετηριακό σημείο για τη διαφοροποίηση του κινδύνου των ακίνητων περιουσιακών στοιχείων με βάση την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων (4).

2.4.

Εάν τελικά η τροποποίηση της μεθοδολογίας εναρμόνισης των ΠΕΑ δεν τελεσφορήσει, η στατιστική δειγματοληψία βάσει άλλων χαρακτηριστικών και δεδομένων των κτιρίων από όλα τα κράτη μέλη θα μπορούσε να βελτιώσει τη βαθμονόμηση των κατώτατων ορίων ενεργειακής απόδοσης. Η βαθμονόμηση θα πρέπει ιδανικά να πραγματοποιείται σε ενωσιακό επίπεδο προς αποτροπή του κατακερματισμού των μεθοδολογιών εκτίμησης. Περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με το μέγεθος των τυχαίων δειγμάτων που θα χρησιμοποιηθούν (5) όσον αφορά το ποσοστό των εθνικών ακίνητων περιουσιακών στοιχείων θα ενισχύσουν, ειδικότερα, τη συνοχή των μεθοδολογιών στα κράτη μέλη.

2.5.

Εάν οι εν λόγω μεταβολές δεν είναι εφικτές, απαιτείται τουλάχιστον να είναι διαθέσιμα στο κοινό τα δεδομένα που χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό των ΠΕΑ, όπως επισημαίνεται παρακάτω.

3.   Πρόσβαση των ενδιαφερόμενων μερών στα δεδομένα ενεργειακής απόδοσης

3.1.

Η ΕΚΤ υποστηρίζει σθεναρά τον σκοπό της προτεινόμενης οδηγίας να διασφαλιστεί η πρόσβαση των πιστωτικών και χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων σε δεδομένα ΠΕΑ. Η πρόσβαση στα δεδομένα ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την εκτίμηση των κινδύνων μετάβασης που σχετίζονται με το κλίμα, καθώς και του αποτυπώματος άνθρακα των ακίνητων περιουσιακών στοιχείων, δεδομένου ότι αυτά επηρεάζουν τα πιστωτικά και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, ιδίως τα χαρτοφυλάκια ενυπόθηκων δανείων τους. Ως εκ τούτου, η πρόσβαση θα συμβάλλει στην αποσόβηση πιθανών επιπτώσεων στο χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ένωσης. Οι αρχές που είναι αρμόδιες για την εποπτεία των πιστωτικών και χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, συμπεριλαμβανομένης της ΕΚΤ, θα πρέπει να διαθέτουν πλήρη πρόσβαση στα δεδομένα ΠΕΑ για την εκτίμηση των υποκείμενων κινδύνων για το κλίμα.

3.2.

Εκτός από τα πιστωτικά ιδρύματα, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και τις κεντρικές τράπεζες, άλλοι συμμετέχοντες στις χρηματοπιστωτικές αγορές οι οποίοι επενδύουν σε προϊόντα που εξασφαλίζονται με ακίνητα, όπως χαρτοφυλάκια ενυπόθηκων δανείων, τίτλους προερχόμενους από τιτλοποίηση ή καλυμμένα ομόλογα, απαιτείται να έχουν πρόσβαση στα δεδομένα ενεργειακής απόδοσης των υποκείμενων ακινήτων για τις εκτιμήσεις και γνωστοποιήσεις των κινδύνων για το κλίμα στις οποίες προβαίνουν, ιδίως βάσει του κανονισμού (ΕΕ) 2019/2088 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (6) (εφεξής ο «κανονισμός γνωστοποιήσεων αειφορίας χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών», SFDR), καθώς και για την αξιολόγηση της ευθυγράμμισης των οικονομικών δραστηριοτήτων που αφορούν ακίνητα με τα κριτήρια μετριασμού της κλιματικής αλλαγής τα οποία προβλέπονται στον κανονισμό (ΕΕ) 2020/852 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (7) (εφεξής ο «κανονισμός για την ταξινόμηση»). Ως εκ τούτου, η προτεινόμενη οδηγία θα πρέπει να διασφαλίζει ότι τρίτοι, οι οποίοι επενδύουν άμεσα σε περιουσιακά στοιχεία που εντέλει εξασφαλίζονται με ακίνητα ή οι οποίοι αποδέχονται τα εν λόγω περιουσιακά στοιχεία ως ασφάλεια, θα διαθέτουν πρόσβαση στις πληροφορίες ΠΕΑ για τα εν λόγω ακίνητα.

3.3.

Τα δεδομένα ΠΕΑ, συμπεριλαμβανομένων των πληροφοριών για τη ζήτηση πρωτογενούς ενέργειας, δεν θα πρέπει να είναι διαθέσιμα στα πιστωτικά και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα μόνο στο πλαίσιο άμεσων επενδύσεων ή χορήγησης ενυπόθηκων δανείων για ανέγερση ή αγορά κατοικίας, αλλά και για δάνεια ριζικής ανακαίνισης. Τούτο θα επιτρέψει στα πιστωτικά και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να εκτιμούν τον αντίκτυπο των ανακαινίσεων στην αξία των ασφαλειών και να διενεργούν κατάλληλη ανάλυση κινδύνου. Χωρίς αυτές τις διατάξεις η προτεινόμενη οδηγία κινδυνεύει να μην καλύψει ένα από τα κύρια κενά δεδομένων που εντοπίζονται για τα πιστωτικά και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα όσον αφορά τη συλλογή των πληροφοριών που απαιτούνται με βάση τον κανονισμό για την ταξινόμηση (8).

3.4.

Υπό το πρίσμα των περιορισμών της υφιστάμενης μεθοδολογίας υπολογισμού των προτύπων ΠΕΑ (βλ. παράγραφο 2.2 παραπάνω), και ιδίως ελλείψει μιας πιο εναρμονισμένης μεθοδολογίας για τις νέες κατηγορίες ΠΕΑ, η προτεινόμενη οδηγία θα πρέπει τουλάχιστον να διασφαλίζει ότι όλα τα βασικά χαρακτηριστικά και πεδία των ΠΕΑ [π.χ. χρήση πρωτογενούς ενέργειας σε kWh/(m2.y)] είναι διαθέσιμα σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, συμπεριλαμβανομένων των πιστωτικών και χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Η πρόσβαση σε επαρκώς αναλυτικές πληροφορίες [π.χ. χρήση πρωτογενούς ενέργειας σε kWh/(m2.y)], και όχι μόνο σε συγκεντρωτικές πληροφορίες, είναι το κλειδί τόσο για την αντιμετώπιση των περιορισμών που ανακύπτουν από τις διαφορές στις κατηγορίες ΠΕΑ μεταξύ κρατών μελών, όσο και για τη διασφάλιση της συγκρισιμότητάς τους.

3.5.

Η αναγνώριση των κτιρίων βάσει μοναδικού κωδικού έχει καίρια σημασία για το συσχετισμό των πληροφοριών από διάφορες πηγές δεδομένων, καθώς έτσι καθίσταται δυνατή η διαλειτουργικότητα και αποφεύγονται οι αλληλεπικαλύψεις στις απαιτήσεις αναφοράς. Ως εκ τούτου, η προτεινόμενη οδηγία θα πρέπει να διασφαλίζει και τη δυνατότητα συσχέτισης των δεδομένων ΠΕΑ με την ακριβή τοποθεσία του κτιρίου, τα υλικά χαρακτηριστικά του ή τις σχετικές οικονομικές πληροφορίες μέσω της χρήσης κωδικού μοναδικής αναγνώρισης κτιρίου και της τήρησης των κατευθυντήριων γραμμών που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο της υποδομής χωρικών πληροφοριών στην Ευρώπη (9) (INSPIRE), έτσι ώστε να παρέχεται στους επενδυτές, στις κεντρικές τράπεζες και στις εποπτικές αρχές η δυνατότητα βέλτιστης εκτίμησης των κινδύνων μετάβασης και των φυσικών κινδύνων που συνδέονται με τα κτίρια.

3.6.

Η προτεινόμενη οδηγία θα πρέπει να διευκρινίζει ότι η διαβίβαση πληροφοριών από εθνικές βάσεις δεδομένων στο Παρατηρητήριο Κτιριακού Αποθέματος της Ένωσης ή άλλη ειδική πλατφόρμα θα πρέπει να θεωρείται ότι περιλαμβάνει αναλυτικές πληροφορίες, με την επιφύλαξη του κανονισμού (ΕΕ) 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (10) (εφεξής ο «Γενικός Κανονισμός για την Προστασία Δεδομένων», GDPR) και άλλων νομικών διασφαλίσεων. Επιπλέον, προκειμένου να διασφαλίζεται η επικαιροποίηση των πληροφοριών για όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, οι πληροφορίες των εθνικών βάσεων δεδομένων που είναι διαθέσιμες στο κοινό, καθώς και οι πληροφορίες που διαβιβάζονται στο Παρατηρητήριο Κτιριακού Αποθέματος ή άλλη ειδική πλατφόρμα, θα πρέπει να επικαιροποιούνται συχνότερα από μία ή δύο φορές ετησίως, όπως προβλέπεται επί του παρόντος στην προτεινόμενη οδηγία (11).

4.   Χρονοδιάγραμμα μεθοδολογίας για νέα ΠΕΑ

4.1.

Η ΕΚΤ προτείνει η προτεινόμενη οδηγία να μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο νωρίτερα, ήτοι έως τα τέλη του 2024 και όχι στα τέλη του 2025, για τους ακόλουθους λόγους. Πρώτον, οι ασκήσεις εποπτείας που διεξήγαγε η ΕΚΤ το 2022 κατέδειξαν ότι ο όγκος δεδομένων ΠΕΑ που παρέχουν τα πιστωτικά ιδρύματα αποτελεί βασικό ζήτημα. Αν και τα πιστωτικά ιδρύματα επισήμαναν την περιορισμένη πρόσβαση στα μητρώα ΠΕΑ σε ορισμένα κράτη μέλη (12) ως μία από τις βασικές αιτίες, δεν ανέφεραν σημαντικούς δείκτες. Στο πλαίσιο αυτό, η παροχή στα πιστωτικά και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα πρόσβασης στα αναλυτικά δεδομένα ΠΕΑ το συντομότερο δυνατό θα βελτιώσει τις υφιστάμενες πρακτικές και στρατηγικές διαχείρισης κινδύνων που εκείνα εφαρμόζουν σε σχέση με τους κινδύνους μετάβασης που σχετίζονται με το κλίμα, ιδίως για την αξιολόγηση του χαρτοφυλακίου στεγαστικών δανείων τους. Δεύτερον, η έγκαιρη εξασφάλιση δεδομένων ενεργειακής απόδοσης σε ενωσιακό επίπεδο είναι απαραίτητη για την ορθή συμμόρφωση με τις απαιτήσεις αναβάθμισης βάσει της προτεινόμενης οδηγίας. Η προτεινόμενη οδηγία προβλέπει ότι τα κτίρια και οι κτιριακές μονάδες που ανήκουν σε δημόσιους φορείς, τα μη οικιστικά κτίρια και οι κτιριακές μονάδες θα πρέπει να αναβαθμιστούν τουλάχιστον στην κατηγορία ενεργειακής απόδοσης Ζ έως το 2027, με βάση τα νέα πρότυπα ΠΕΑ. Οι εν λόγω στόχοι είναι δύσκολο να επιτευχθούν χωρίς προηγούμενη θέσπιση των νέων προτύπων ΠΕΑ (13). Καθώς τα κράτη μέλη απαιτείται να μεταφέρουν την προτεινόμενη οδηγία στο εθνικό δίκαιο έως το 2025, απομένουν μόνο δύο έτη για την ολοκλήρωση των απαραίτητων ανακαινίσεων.

4.2.

Εάν δεν είναι δυνατή η επίσπευση της μεταφοράς της προτεινόμενης οδηγίας στο εθνικό δίκαιο, η ΕΚΤ προτείνει να επισπευσθεί η εφαρμογή ορισμένων διατάξεών της από τα τέλη του 2025 στα τέλη του 2024.

5.   Διαδικασία εναρμόνισης των ΠΕΑ

5.1.

Καθώς τα νεοεκδιδόμενα ΠΕΑ θα ισχύουν κατ’ ανώτατο όριο για 10 έτη, η έκδοση της προτεινόμενης οδηγίας θα οδηγήσει σε παράλληλη ύπαρξη δύο γενεών ΠΕΑ για σημαντικό χρονικό διάστημα μετά το 2025. Ως εκ τούτου, η μεταφορά της προτεινόμενης οδηγίας στο εθνικό δίκαιο θα πρέπει να αποσαφηνίσει τη σχέση αντιστοιχίας μεταξύ παλαιών και νέων γενιών ΠΕΑ, το εάν αυτές θα πρέπει να αντιμετωπίζονται πανομοιότυπα για κανονιστικούς σκοπούς, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο οι ιδιοκτήτες θα λαμβάνουν τα επικαιροποιημένα ΠΕΑ με βάση τα πρότυπα της Ένωσης, δεδομένου ότι τούτο θα επηρεάσει την αξία των κτιρίων. Για παράδειγμα, σύμφωνα με την προτεινόμενη οδηγία τα «κτίρια μηδενικών εκπομπών» (ΚΜΕ) συνδέονται με την κατηγορία ενεργειακής απόδοσης Α, αλλά δεν είναι σαφές εάν τα κτίρια που έχουν υπαχθεί στην κατηγορία αυτή βάσει της υφιστάμενης οδηγίας θα λογίζονται ως ΚΜΕ. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να εξεταστεί το εν λόγω σημείο σε συνδυασμό με άλλα νομοθετήματα του ενωσιακού δικαίου, όπως ο κανονισμός για την ταξινόμηση και ο SFDR, με τον οποίο αντιστοιχίζονται τα ΠΕΑ με τους ορισμούς των εννοιών ΚΜΕ και «κτίρια με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας» (14).

5.2.

Επιπλέον, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξεύρουν τις καταλληλότερες λύσεις για την παροχή κινήτρων προς τους ιδιοκτήτες να επικαιροποιούν έγκαιρα τα ΠΕΑ τους, ως μέσο ευαισθητοποίησης σχετικά με τις προτεινόμενες οικονομικά αποδοτικές ανακαινίσεις για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης.

6.   Πρότυπα χαρτοφυλακίου ενυπόθηκων δανείων

6.1.

Η προτεινόμενη οδηγία απαιτεί από τα κράτη μέλη να προωθήσουν την ανάπτυξη της κατάλληλης χρηματοδότησης και των κατάλληλων χρηματοδοτικών εργαλείων, μεταξύ άλλων μέσω προτύπων χαρτοφυλακίου ενυπόθηκων δανείων, τα οποία περιλαμβάνουν μηχανισμούς παροχής κινήτρων σε ενυπόθηκους δανειστές με σκοπό τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του χαρτοφυλακίου τους (15). Πάντως, ο προτεινόμενος ορισμός της έννοιας «πρότυπα χαρτοφυλακίου ενυπόθηκων δανείων» είναι σχετικά ευρύς, ενώ υφίστανται λίγες κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τον τρόπο καθορισμού των εν λόγω προτύπων σε εθνικό επίπεδο (16). Με τη μεταφορά της προτεινόμενης οδηγίας στο εθνικό δίκαιο ο ορισμός αυτός θα μπορούσε να οδηγήσει στη διαμόρφωση ενός ετερογενούς τοπίου μη εναρμονισμένων προτύπων χαρτοφυλακίου ενυπόθηκων δανείων στα κράτη μέλη. Η προτεινόμενη οδηγία ή μια νέα κατ’ εξουσιοδότηση πράξη της Επιτροπής θα μπορούσε να εξειδικεύσει τις ελάχιστες απαιτήσεις που θα εναρμονίζουν τα πρότυπα χαρτοφυλακίου ενυπόθηκων δανείων στην Ένωση. Ομοίως, είναι ύψιστης σημασίας ο σχεδιασμός των προτύπων χαρτοφυλακίου ενυπόθηκων δανείων να μπορεί να χρησιμοποιηθεί άμεσα στις εκδόσεις χρηματοδοτικών μέσων και χρεογράφων. Ο σχεδιασμός αυτός θα μπορούσε να διευκολύνει τις διασυνοριακές επενδύσεις σε ενυπόθηκα δάνεια που βελτιώνουν την ενεργειακή απόδοση —και στο πλαίσιο της Ένωσης Κεφαλαιαγορών— και να μεγιστοποιήσει τη συμβολή των χρηματοπιστωτικών αγορών, μειώνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την εξάρτηση από τον τραπεζικό δανεισμό και τα προγράμματα κρατικής στήριξης.

6.2.

Ιδανικά, τα πρότυπα χαρτοφυλακίου ενυπόθηκων δανείων θα πρέπει να καθίστανται αυστηρότερα με την πάροδο του χρόνου, καθώς βελτιώνονται τα μέσα επίπεδα ΠΕΑ των ακινήτων περιουσιακών στοιχείων. Επομένως, τα πρότυπα αυτά θα πρέπει να επανεξετάζονται τακτικά προκειμένου να λαμβάνεται υπόψη η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των ακινήτων, με σκοπό τη διατήρηση του οικονομικού κινήτρου για περαιτέρω βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των χαρτοφυλακίων ενυπόθηκων δανείων.

7.   Τυποποίηση της βάσης δεδομένων

7.1.

Η προτεινόμενη οδηγία διασφαλίζει ότι οι σύνδεσμοι με άλλα σύνολα δεδομένων που σχετίζονται με τα κτίρια εισάγονται στις εθνικές βάσεις δεδομένων. Τούτο απαιτεί τη διαλειτουργικότητα και την ενσωμάτωση των εθνικών βάσεων δεδομένων για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων σε άλλες διοικητικές βάσεις δεδομένων που περιέχουν πληροφορίες για τα κτίρια, όπως το εθνικό μητρώο κτιρίων και τα ψηφιακά ημερολόγια κτιρίων. Προκειμένου να διευρυνθεί η χρηστικότητα των συλλεγόμενων πληροφοριών για τους σκοπούς λήψης αποφάσεων, η ΕΚΤ προτείνει να περιληφθεί στην προτεινόμενη οδηγία και διάταξη για επανεξέταση των τεχνικών προτύπων εφαρμογής που απαιτούνται για την εν λόγω διαλειτουργικότητα και ενσωμάτωση, πέραν του εθνικού επιπέδου. Στις περιπτώσεις που η ΕΚΤ συνιστά την τροποποίηση της προτεινόμενης οδηγίας, συγκεκριμένες προτάσεις διατύπωσης περιλαμβάνονται σε τεχνικό κείμενο εργασίας και συνοδεύονται από τη σχετική αιτιολογία. Το τεχνικό κείμενο εργασίας διατίθεται στην αγγλική γλώσσα στο EUR-Lex.

---

(1)  COM(2021) 802 final.

(2)  Βλέπε «2022 climate risk stress test» (προσομοίωση ακραίων καταστάσεων του 2022 σχετικά με τους κινδύνους για το κλίμα), Ιούλιος 2022, η οποία είναι διαθέσιμη στον ιστότοπο της Τραπεζικής εποπτείας της ΕΚΤ (www.bankingsupervision.europa.eu).

(3)  Οι ιδιοκτήτες κτιρίων σε κράτη μέλη με σχετικά υψηλό επίπεδο ενεργειακής απόδοσης (λαμβανομένου υπόψη του τοπικού κλίματος) θα πρέπει να ανακαινίσουν το κτίριό τους, έστω και αν αυτό είναι, σε σχετικούς όρους, ενεργειακά αποδοτικό θεωρούμενο από τη σκοπιά της Ένωσης. Κατά γενική παραδοχή, η διαθεσιμότητα του (κυρίως τοπικού) εργατικού δυναμικού θα μπορούσε να αποτελέσει περιοριστικό παράγοντα σε ορισμένα κράτη μέλη.

(4)  Μια ακριβέστερη, αλλά απλή μεθοδολογία εναρμόνισης των ΠΕΑ θα μπορούσε να είναι η εύρεση κοινού δείκτη σε ενωσιακό επίπεδο ως κύριας συνιστώσας, όπως η χρήση πρωτογενούς ενέργειας σε kWh/(m2.y) ή οι εκπομπές CO2 ή, κατά προτίμηση, ο συνδυασμός τους, και στη συνέχεια ο υπολογισμός του δείκτη για το σύνολο των κτιρίων και η κατανομή των αποτελεσμάτων σε επτά κατηγορίες. Για τη συμπλήρωση των πληροφοριών που αντλούνται από τα ΠΕΑ σχετικά με την ενεργειακή απόδοση, βάσει της χρήσης πρωτογενούς ενέργειας σε kWh/(m2.y), θα μπορούσε να εξεταστεί ένα ανώτατο όριο αποδεκτών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (kgCO2eq/(m2.y) για κάθε κατηγορία ΠΕΑ. προκειμένου να διασφαλιστεί η ταχύτερη απανθρακοποίηση των ακινήτων.

(5)  Βλέπε παράρτημα VI παράγραφος 2 της προτεινόμενης οδηγίας.

(6)  Κανονισμός (ΕΕ) 2019/2088 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 27ης Νοεμβρίου 2019, περί γνωστοποιήσεων αειφορίας στον τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών (ΕΕ L 317 της 9.12.2019, σ. 1).

(7)  Κανονισμός (ΕΕ) 2020/852 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 18ης Ιουνίου 2020, σχετικά με τη θέσπιση πλαισίου για τη διευκόλυνση των βιώσιμων επενδύσεων και για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) 2019/2088 (ΕΕ L 198 της 22.6.2020, σ. 13).

(8)  Ο κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2021/2139 της Επιτροπής, της 4ης Ιουνίου 2021, για τη συμπλήρωση του κανονισμού (ΕΕ) 2020/852 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου με τη θέσπιση τεχνικών κριτηρίων ελέγχου για τον προσδιορισμό των προϋποθέσεων υπό τις οποίες μια οικονομική δραστηριότητα θεωρείται ότι συμβάλλει σημαντικά στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής ή στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και για τον προσδιορισμό του κατά πόσον αυτή η οικονομική δραστηριότητα δεν επιβαρύνει σημαντικά οποιονδήποτε από τους άλλους περιβαλλοντικούς στόχους (ΕΕ L 442 της 9.12.2021, σ. 1) προβλέπει το ακόλουθο κριτήριο της σημαντικής συμβολής για τη δραστηριότητα «ανακαίνιση υφιστάμενων κτιρίων»: η ανακαίνιση κτιρίων είναι σύμφωνη με τις ισχύουσες απαιτήσεις για τις ανακαινίσεις μεγάλης κλίμακας. Εναλλακτικά, οδηγεί σε μείωση της ζήτησης πρωτογενούς ενέργειας (PED) κατά τουλάχιστον 30 %.

(9)  Βλέπε βάση γνώσεων της Infrastructure for spatial information in Europe (υποδομής χωρικών πληροφοριών στην Ευρώπη), η οποία είναι διαθέσιμη στη διεύθυνση www.inspire.ec.europa.eu

(10)  Κανονισμός 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 27ης Απριλίου 2016, για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών και την κατάργηση της οδηγίας 95/46/ΕΚ (Γενικός Κανονισμός για την Προστασία Δεδομένων) (ΕΕ L 119 της 4.5.2016, σ. 1).

(11)  Βλέπε άρθρο 19 παράγραφοι 3 και 4 της προτεινόμενης οδηγίας.

(12)  Βλέπε «2022 climate risk stress test» (προσομοίωση ακραίων καταστάσεων του 2022 σχετικά με τους κινδύνους για το κλίμα), Ιούλιος 2022, η οποία είναι διαθέσιμη στον ιστότοπο της Τραπεζικής εποπτείας της ΕΚΤ (www.bankingsupervision.europa.eu).

(13)  Βλέπε άρθρο 9 της προτεινόμενης οδηγίας.

(14)  Βλέπε παράρτημα Ι τμήμα 7.1. του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού (ΕΕ) 2021/2139 της παράρτημα Ι του κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμού (ΕΕ) 2022/1288 της Επιτροπής, της 6ης Απριλίου 2022, για τη συμπλήρωση του κανονισμού (ΕΕ) 2019/2088 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά τα ρυθμιστικά τεχνικά πρότυπα για τον καθορισμό των λεπτομερειών του περιεχομένου και της παρουσίασης των πληροφοριών που αφορούν την αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης», για τον καθορισμό του περιεχομένου, των μεθοδολογιών και της παρουσίασης των πληροφοριών που αφορούν τους δείκτες βιωσιμότητας και τις δυσμενείς επιπτώσεις στη βιωσιμότητα, καθώς και του περιεχομένου και της παρουσίασης των πληροφοριών που αφορούν την προώθηση περιβαλλοντικών ή κοινωνικών χαρακτηριστικών και στόχους αειφόρων επενδύσεων σε προσυμβατικά έγγραφα, δικτυακούς τόπους και περιοδικές εκθέσεις (ΕΕ L 196 της 25.7.2022, σ. 1).

(15)  Βλέπε άρθρο 15 παράγραφος 4 της προτεινόμενης οδηγίας.

(16)  Βλέπε άρθρο 2 σημείο 36) της προτεινόμενης οδηγίας.