Τράπεζες — προληπτική εποπτεία

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Η οδηγία καλύπτει διάφορους σημαντικούς τομείς, συμπεριλαμβανομένων των παρακάτω.

• Άδεια λειτουργίας πιστωτικών ιδρυμάτων. Αυτή η δέσμη κανόνων υποχρεώνει τις εταιρείες που επιθυμούν να αναλάβουν την επιχειρηματική δραστηριότητα της αποδοχής καταθέσεων και άλλων επιστρεπτέων κεφαλαίων από το κοινό να λαμβάνουν άδεια από τον επόπτη της τράπεζας («αρμόδια αρχή» με βάση την ορολογία της οδηγίας).
• Καλύτερη διακυβέρνηση και περισσότερη διαφάνεια. Η οδηγία θεσπίζει κανόνες προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι κίνδυνοι που απορρέουν από τις δραστηριότητες των πιστωτικών ιδρυμάτων υπόκεινται σε αποτελεσματική διαχείριση και επίβλεψη εκ μέρους των διοικητικών οργάνων τους. Τα πιστωτικά ιδρύματα, από τον Ιανουάριο του 2015, πρέπει να δημοσιοποιούν ορισμένες πληροφορίες ανά χώρα, συμπεριλαμβανομένων των κερδών τους, των φόρων και των εισπραττόμενων δημόσιων επιδοτήσεων. Από τον Ιούλιο του 2024, η τροποποιητική οδηγία (ΕΕ) 2024/1619 θέσπισε πιο αυστηρά πρότυπα διακυβέρνησης και μια απαίτηση για την εφαρμογή πολιτικής με σκοπό την προώθηση της ποικιλότητας όσον αφορά το φύλο, την ηλικία και το υπόβαθρο σε διοικητικά όργανα.
• Πρόσθετες αμοιβές για το προσωπικό. Για να αποτρέπονται τα πιστωτικά ιδρύματα να δίνουν πρόσθετες αμοιβές στο προσωπικό τους ενθαρρύνοντας την ανάληψη υπερβολικών κινδύνων, η οδηγία προβλέπει μέγιστη αναλογία μεταξύ πάγιας αμοιβής και πρόσθετων αμοιβών για όλα τα σχετικά μέλη του προσωπικού. Η πρόσθετη αμοιβή δεν μπορεί να υπερβαίνει τις καθορισμένες πάγιες ετήσιες αμοιβές του συγκεκριμένου μέλους του προσωπικού, παρόλο που, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, οι μέτοχοι μπορούν να επιτρέπουν τη χορήγηση πρόσθετων αμοιβών που ανέρχονται μέχρι και στο διπλάσιο του ποσού της πάγιας αμοιβής. Οι κανόνες περιλαμβάνουν επίσης και άλλες απαιτήσεις για τις πρόσθετες αμοιβές οι οποίες προωθούν μια μακροπρόθεσμη προσέγγιση ως προς την ανάληψη κινδύνων. Η τροποποιητική οδηγία (ΕΕ) 2024/1619 θέσπισε νέους κανόνες για τις πρόσθετες αμοιβές, συνδέοντάς τες με τη διαχείριση κινδύνων ώστε να προάγεται μια κουλτούρα επίγνωσης των κινδύνων και η επιδίωξη των στόχων βιωσιμότητας.
• Εποπτικό πλαίσιο. Οι αρμόδιες αρχές διαθέτουν σημαντικές εξουσίες όσον αφορά την παρακολούθηση και την επιβολή της συμμόρφωσης με την οδηγία, συμπεριλαμβανομένων αυστηρότερων ελέγχων σχετικά με την τραπεζική διακυβέρνηση, τη διαχείριση κινδύνων και τις πολιτικές αποδοχών.
• Πρόσθετα κεφάλαια που πρέπει να κατέχουν τα πιστωτικά ιδρύματα (Πυλώνας 2 και κεφαλαιακά αποθέματα ασφαλείας).
  • Η οδηγία προβλέπει λεπτομερέστερες απαιτήσεις στο πλαίσιο του Πυλώνα 2, όταν οι αρμόδιες εθνικές αρχές ενδέχεται να απαιτούν από τα πιστωτικά ιδρύματα να διατηρούν κεφάλαια πέραν των ελάχιστων απαιτήσεων που προβλέπονται στον ΚΚΑ.
  • Ορίζει ένα πλαίσιο για τα κεφαλαιακά αποθέματα ασφαλείας, τα οποία αποσκοπούν στην προστασία της φερεγγυότητας του πιστωτικού ιδρύματος με την καθιέρωση διασφαλίσεων και ορίων όσον αφορά το ποσό πληρωμής μερισμάτων και πρόσθετων αμοιβών που μπορεί να πραγματοποιήσει ένα πιστωτικό ίδρυμα. Ανάλογα με τον βαθμό στον οποίο ένα πιστωτικό ίδρυμα χρησιμοποιεί τα αποθέματα ασφαλείας του, τα όρια γίνονται πιο αυστηρά, προλαμβάνοντας με αυτόν τον τρόπο την απώλεια του κεφαλαίου του.
  • Υποχρεώνει το πιστωτικό ίδρυμα να εξετάζει πώς οι περιβαλλοντικοί, κοινωνικοί και οι σχετικοί με τη διακυβέρνηση κίνδυνοι (ΠΚΔ) θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη χρηματοπιστωτική σταθερότητά του και την επάρκεια του κεφαλαίου του, επηρεάζοντας ενδεχομένως τις εκτιμήσεις του για το κεφάλαιο του Πυλώνα 2.
• ΠΚΔ κίνδυνοι. Η οδηγία υποχρεώνει τα ιδρύματα να εντάσσουν τους κινδύνους ΠΚΔ στα πλαίσια διαχείρισης κινδύνων και να κοινοποιούν πώς οι κίνδυνοι ΠΚΔ ενσωματώνονται στις στρατηγικές τους και στις πρακτικές διαχείρισης κινδύνων.
• Παραρτήματα τρίτων χωρών. Η οδηγία διευκρινίζει τους κανόνες για τη διασυνοριακή παροχή τραπεζικών υπηρεσιών από χώρες εκτός της ΕΕ και θεσπίζει ελάχιστες απαιτήσεις σχετικά με τη ρύθμιση και την εποπτεία των παραρτημάτων τραπεζών τρίτων χωρών.
• Εποπτική ανεξαρτησία. Η οδηγία περιλαμβάνει διατάξεις σχετικά με την εποπτική ανεξαρτησία και την εταιρική διακυβέρνηση (π.χ. περιόδους αναμονής για το εποπτικό προσωπικό πριν να μπορούν να ξεκινήσουν να εργάζονται για τράπεζες· θέσπιση εναρμονισμένων κανόνων για την αξιολόγηση «ικανοτήτων και ήθους» για διοικητικά στελέχη τραπεζών).
• Ικανότητα να αντέχουν τις διαταραχές. Η οδηγία περιλαμβάνει κανόνες σχετικά με απαλλασσόμενες οντότητες, χρηματοδοτικές εταιρείες συμμετοχών, μεικτές χρηματοοικονομικές εταιρείες συμμετοχών, αποδοχές, εποπτικά μέτρα και εξουσίες, και μέτρα για τη βελτίωση της ικανότητας του χρηματοπιστωτικού τομέα να αντέχει ενδεχόμενες διαταραχές.
• Ψηφιακή επιχειρησιακή ανθεκτικότητα. Η οδηγία έχει εναρμονιστεί με τις απαιτήσεις σχετικά με τον κίνδυνο της τεχνολογίας πληροφοριών και επικοινωνίας για χρηματοοικονομικές οντότητες, οι οποίες ορίζονται στον κανονισμό σχετικά με την ψηφιακή επιχειρησιακή ανθεκτικότητα του χρηματοοικονομικού τομέα (DORA) [κανονισμός (ΕΕ) 2022/2554 — βλ. σύνοψη).

Καθεστώς επενδυτικών εταιρειών δυνάμει της οδηγίας για τις κεφαλαιακές απαιτήσεις

Νέο κανονιστικό πλαίσιο για επενδυτικές εταιρείες. Στις 26 Ιουνίου 2021, ένα ειδικό πλαίσιο προληπτικής εποπτείας τέθηκε σε ισχύ για επενδυτικές εταιρείες: Κανονισμός (ΕΕ) 2019/2033 (βλ. σύνοψη) και οδηγία (ΕΕ) 2019/2034 (βλ. σύνοψη). Πριν από αυτό το πλαίσιο, οι επενδυτικές εταιρείες υπόκεινταν στους ίδιους κανόνες προληπτικής εποπτείας με τις τράπεζες. Σύμφωνα με ορισμένα κριτήρια αναλογικότητας, ορισμένες επενδυτικές εταιρείες — που θεωρούνται συστημικές και διασυνδεδεμένες — εξακολουθούν να υπόκεινται σε ορισμένες διατάξεις της οδηγίας 2013/36/ΕΕ.

Εκτελεστικές και κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις

Η δέσμη μέτρων ΟΚΑ/ΚΚΑ απαιτεί την έγκριση κατ’ εξουσιοδότηση και εκτελεστικών πράξεων. Αυτές προσφέρουν καθοδήγηση στις αρμόδιες εθνικές αρχές, στις τράπεζες και στις επιχειρήσεις επενδύσεων όσον αφορά τη συμμόρφωση με τη δέσμη μέτρων. Οι παρακάτω κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμοί συμπληρώνουν την οδηγία (EE) 2013/36/ΕΕ σχετικά με τα ρυθμιστικά τεχνικά πρότυπα:

• Κατ' εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 524/2014σχετικά με τις πληροφορίες που ανταλλάσσουν οι αρμόδιες αρχές των κρατών μελών προέλευσης και υποδοχής·
• Κατ' εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕE) αριθ. 527/2014 σχετικά με τις κατηγορίες μέσων που αντανακλούν δεόντως την πιστωτική ικανότητα ενός ιδρύματος σε συνθήκες δρώσας οικονομικής κατάστασης και είναι κατάλληλα για να χρησιμοποιούνται για τους σκοπούς των μεταβλητών αποδοχών·
• Κατ' εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 530/2014 σχετικά με την περαιτέρω συγκεκριμενοποίηση των σημαντικών εκθέσεων και των ορίων για τις εσωτερικές προσεγγίσεις του ειδικού κινδύνου στο χαρτοφυλάκιο συναλλαγών·
• Κατ' εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1151/2014 σχετικά με τις πληροφορίες που πρέπει να κοινοποιούνται κατά την άσκηση του δικαιώματος εγκαταστάσεως και της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών ο οποίος, στη συνέχεια, τροποποιήθηκε από τους κανονισμούς (ΕΕ) 2022/192 και 2022/2403·
• Κατ' εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1152/2014 για τον προσδιορισμό της γεωγραφικής θέσης των οικείων πιστωτικών ανοιγμάτων για τον υπολογισμό των ποσοστών αντικυκλικών κεφαλαιακών αποθεμάτων ειδικά για το κάθε ίδρυμα·
• Κατ' εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1222/2014 σχετικά με τη μεθοδολογία προσδιορισμού παγκόσμιων συστημικά σημαντικών ιδρυμάτων και τον καθορισμό υποκατηγοριών παγκόσμιων συστημικά σημαντικών ιδρυμάτων ο οποίος, στη συνέχεια, τροποποιήθηκε από τους κανονισμούς (ΕΕ) 2016/1608 και 2021/539·
• Κατ' εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2016/98 όσον αφορά τα ρυθμιστικά τεχνικά πρότυπα για τον καθορισμό των γενικών όρων λειτουργίας των σωμάτων εποπτών·
• Κατ' εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2016/861 σχετικά με τα ποιοτικά και τα κατάλληλα ποσοτικά κριτήρια εντοπισμού κατηγοριών υπαλλήλων των οποίων οι επαγγελματικές δραστηριότητες έχουν ουσιώδη αντίκτυπο στο προφίλ κινδύνου ενός ιδρύματος·
• Κατ' εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2017/180 σχετικά με τα πρότυπα εκτίμησης χαρτοφυλακίων συγκριτικής αξιολόγησης και τις διαδικασίες ανταλλαγής των συναφών εκτιμήσεων·
• Κατ' εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2021/923 σχετικά με τα κριτήρια βάσει των οποίων ορίζονται οι διευθυντικές ευθύνες, οι λειτουργίες ελέγχου, οι σημαντικές επιχειρηματικές μονάδες και ο ουσιώδης αντίκτυπος στα χαρακτηριστικά κινδύνου σημαντικής επιχειρηματικής μονάδας, καθώς και τα κριτήρια για τον προσδιορισμό μελών ή κατηγοριών προσωπικού, των οποίων οι επαγγελματικές δραστηριότητες έχουν αντίκτυπο στα χαρακτηριστικά κινδύνου του ιδρύματος, συγκριτικά τόσο ουσιώδη όσο και ο αντίκτυπος των μελών ή κατηγοριών προσωπικού·
• Κατ' εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2022/2579 σχετικά με τα ρυθμιστικά τεχνικά πρότυπα που προσδιορίζουν τις πληροφορίες που πρέπει να παρέχει μια επιχείρηση στην αίτηση για χορήγηση άδειας λειτουργίας σύμφωνα με το άρθρο 8α της οδηγίας 2013/36/ΕΕ·
• Κατ' εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2022/2580 σχετικά με τα ρυθμιστικά τεχνικά πρότυπα που προσδιορίζουν τις πληροφορίες οι οποίες πρέπει να παρέχονται στο πλαίσιο της αίτησης για τη χορήγηση άδειας λειτουργίας πιστωτικού ιδρύματος και προσδιορίζουν τα εμπόδια που ενδέχεται να παρακωλύσουν την ουσιαστική άσκηση των εποπτικών καθηκόντων των αρμόδιων αρχών·
• Κατ' εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2024/856όσον αφορά ρυθμιστικά τεχνικά πρότυπα για τον καθορισμό των εποπτικών σεναρίων διαταραχών, των κοινών παραδοχών για την ανάπτυξη υποδειγμάτων και παραμέτρων και του τι συνιστά μεγάλη μείωση·
• Κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός 2024/857 όσον αφορά την τυποποιημένη και την απλουστευμένη τυποποιημένη μεθοδολογία για την αξιολόγηση των κινδύνων που προκύπτουν από δυνητικές μεταβολές επιτοκίων που επηρεάζουν τόσο την οικονομική αξία των μετοχών όσο και τα καθαρά έσοδα από τόκους από τις δραστηριότητες εκτός χαρτοφυλακίου συναλλαγών του ιδρύματος.

Οι παρακάτω εκτελεστικές πράξεις έχουν εγκριθεί:

• Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 620/2014 για πρότυπα που αφορούν την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των αρμοδίων αρχών των κρατών μελών προέλευσης και υποδοχής·
• Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 650/2014 ο οποίος, στη συνέχεια, τροποποιήθηκε από τον κανονισμό (ΕE) 2019/912 για τα πρότυπα που αφορούν τον μορφότυπο, τη δομή, τον κατάλογο των περιεχομένων και την ημερομηνία ετήσιας δημοσίευσης των πληροφοριών που πρέπει να δημοσιοποιούνται από τις αρμόδιες αρχές·
• Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 710/2014 για πρότυπα που αφορούν τις συνθήκες εφαρμογής της διαδικασίας κοινής απόφασης για τις εποπτικές απαιτήσεις ανά ίδρυμα·
• Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 926/2014 ο οποίος, στη συνέχεια, τροποποιήθηκε από τους κανονισμούς (ΕE) 2022/193 και 2024/796, σχετικά με τυποποιημένα έντυπα, υποδείγματα και διαδικασίες για κοινοποιήσεις που αφορούν την άσκηση του δικαιώματος εγκαταστάσεως και της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών·
• Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2016/99 σχετικά με τον προσδιορισμό της επιχειρησιακής λειτουργίας των σωμάτων εποπτών·
• Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2016/2070, ο οποίος τροποποιήθηκε πιο πρόσφατα από τον εκτελεστικό κανονισμό (ΕΕ) 2025/379, για τη θέσπιση των εκτελεστικών τεχνικών προτύπων για τα υποδείγματα, τους ορισμούς και τις λύσεις πληροφορικής που θα χρησιμοποιούν τα ιδρύματα κατά την υποβολή αναφορών στην Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών και στις αρμόδιες αρχές·
• Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2017/461 για κοινές διαδικασίες, έντυπα και υποδείγματα για τη διαδικασία διαβούλευσης μεταξύ των σχετικών αρμόδιων αρχών όσον αφορά προτεινόμενες αποκτήσεις ειδικών συμμετοχών σε πιστωτικά ιδρύματα·
• Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2022/2581 σχετικά με τα εκτελεστικά τεχνικά πρότυπα για την εφαρμογή της οδηγίας 2013/36/ΕΕ όσον αφορά την παροχή πληροφοριών στις αιτήσεις άδειας λειτουργίας πιστωτικού ιδρύματος.