Κοινοί προσανατολισμοί για την ανάπτυξη του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών

Η υλοποίηση του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών συμβάλλει στη ομαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και στην ενίσχυση της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής. Οι στόχοι, οι προτεραιότητες και οι μεγάλες γραμμές των δράσεων, καθώς και τα έργα για την ανάπτυξή τους αποτελούν ουσιώδες στοιχείο του δικτύου αυτού.

ΠΡΑΞΗ

ΣΥΝΟΨΗ

Οι στόχοι του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών (ΔΕΔ-Μ) είναι οι ακόλουθοι:

• εξασφάλιση κινητικότητας προσώπων και αγαθών·
• προσφορά υποδομών υψηλής ποιότητας στους χρήστες·
• στήριξη στο σύνολο των τρόπων μεταφοράς·
• άριστη χρησιμοποίηση της υπάρχουσας μεταφορικής ικανότητας·
• διαλειτουργικότητα σε όλα τα στοιχεία του δικτύου·
• οικονομική βιωσιμότητα·
• κάλυψη όλου του εδάφους της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ)·
• πρόβλεψη επέκτασής του προς τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελευθέρων Συναλλαγών (ΕΖΕΣ), τις χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης και τις μεσογειακές χώρες.

Το διευρωπαϊκό δίκτυο μεταφορών περιλαμβάνει τις υποδομές (οδοί, σιδηροδρομικές γραμμές, πλωτές οδοί, λιμένες, αερολιμένες, μέσα πλοήγησης, σταθμοί μεταφόρτωσης διατροπικών μεταφορών, αγωγοί μεταφοράς προϊόντων), καθώς και τις υπηρεσίες που είναι αναγκαίες για τη λειτουργία των ανωτέρω υποδομών.

Οι προτεραιότητες δράσης αφορούν:

• την υλοποίηση των απαιτούμενων συνδέσεων για τη διευκόλυνση των μεταφορών·
• την αριστοποίηση της απόδοσης των υπαρχουσών υποδομών·
• την επίτευξη διαλειτουργικότητας των στοιχείων του δικτύου·
• την ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στο δίκτυο.

Θεωρείται ως κοινού ενδιαφέροντος κάθε έργο που ανταποκρίνεται στα ανωτέρω κριτήρια.

Χαρακτηριστικά των διαφόρων δικτύων μεταφορών

Χαρακτηριστικά του οδικού δικτύου:

• αποτελείται από αυτοκινητοδρόμους και οδούς υψηλής ποιότητας, συμπληρούμενες από νέες ή διευθετούμενες συνδέσεις·
• περιλαμβάνει τη διαχείριση της κυκλοφορίας και σύστημα πληροφόρησης των χρηστών, βασιζόμενο σε ενεργό συνεργασία των συστημάτων διαχείρισης της κυκλοφορίας σε ευρωπαϊκή, εθνική και περιφερειακή κλίμακα·
• παρέχει αδιαλείπτως στους χρήστες του υπηρεσίες, άνεση και ασφάλεια υψηλής και ομοιογενούς στάθμης.

Χαρακτηριστικά του σιδηροδρομικού δικτύου:

• αποτελείται από το δίκτυο υψηλής ταχύτητας και από συμβατικές γραμμές·
• προσφέρει στους χρήστες υψηλό επίπεδο ποιότητας και ασφάλειας, χάρη στη συνέχεια και τη διαλειτουργικότητά του και χάρη σ’ ένα εναρμονισμένο σύστημα ελέγχου και χειρισμού.

Χαρακτηριστικά του δικτύου εσωτερικών πλωτών οδών και λιμένων εσωτερικής ναυσιπλοΐας:

• το σύστημα αυτό περιλαμβάνει ένα δίκτυο αποτελούμενο από ποταμούς και διώρυγες, ένα δίκτυο αποτελούμενο από διακλαδώσεις, λιμενικές υποδομές και αποδοτικά συστήματα διαχείρισης της κυκλοφορίας·
• τα ελάχιστα απαιτούμενα τεχνικά χαρακτηριστικά είναι εκείνα των προδιαγραφών της κατηγορίας IV.

Οι λιμένες παρέχουν τη διασύνδεση μεταξύ θαλάσσιων και άλλων μεταφορών. Προσφέρουν εξοπλισμό και δρομολόγια σε ταξιδιώτες και εμπορεύματα (γραμμές πορθμείων κ.λπ.).

Το δίκτυο των θαλάσσιων αρτηριών βελτιώνει τις βιώσιμες, τακτικές και συχνές υφιστάμενες θαλάσσιες συνδέσεις για τη μεταφορά εμπορευμάτων μεταξύ κρατών μελών. Καθιστά δυνατό να συγκεντρωθούν οι ροές των εμπορευμάτων από θαλάσσιες γραμμές εφοδιαστικής, τον περιορισμό της οδικής συμφόρησης και τη βελτίωση της επικοινωνίας μεταξύ των κρατών και των απομακρυσμένων και νησιωτικών περιφερειών.

Το δίκτυο αερολιμένων συνίσταται από αερολιμένες κοινού ενδιαφέροντος, σε έδαφος της EE, ανοικτούς στην εμπορική εναέρια κυκλοφορία, οι οποίοι ανταποκρίνονται σε συγκεκριμένες προδιαγραφές. Ο πυρήνας του δικτύου συγκροτείται από διεθνείς συνιστώσες και συνιστώσες της ΕΕ που εξασφαλίζουν τις συνδέσεις στο εσωτερικό της EE, καθώς και ανάμεσα στην EE και τον υπόλοιπο κόσμο. Αυτοί οι κόμβοι συνδέονται σταδιακά με το σιδηροδρομικό δίκτυο υψηλής ταχύτητας. Επίσης, οι περιφερειακές συνιστώσες του δικτύου διευκολύνουν την πρόσβαση στον πυρήνα του δικτύου ή συμβάλλουν στη σύνδεση περιφερειακών και απομονωμένων περιοχών.

Το δίκτυο συνδυασμένων μεταφορών συντίθεται από πλωτές και σιδηροδρομικές οδούς, οι οποίες, με την ενδεχόμενη αρχική ή/και τελική οδική διαδρομή τους, καθιστούν δυνατή τη μεταφορά εμπορευμάτων σε μεγάλη απόσταση και την εξυπηρέτηση όλων των κρατών μελών. Το δίκτυο αυτό περιλαμβάνει επίσης τις εγκαταστάσεις που επιτρέπουν μεταφόρτωση μεταξύ των διαφόρων δικτύων.

Το δίκτυο διαχείρισης και πληροφόρησης αφορά τις υπηρεσίες παράκτιας ή λιμενικής θαλάσσιας κυκλοφορίας, καθώς και τα συστήματα εντοπισμού θέσης των πλοίων, αναφοράς πεπραγμένων για τα πλοία που μεταφέρουν επικίνδυνα φορτία και επικοινωνίας για εκπομπή σήματος κινδύνου και ασφάλεια στη θάλασσα.

Το δίκτυο διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας περιλαμβάνει το σχέδιο αεροναυτιλίας (εναέριος χώρος που διατίθεται στη γενική εναέρια κυκλοφορία, αεροδιάδρομοι και βοηθήματα αεροναυτιλίας), το σύστημα διαχείρισης των ροών της κυκλοφορίας και το σύστημα ελέγχου της εναέριας κυκλοφορίας.

Το δίκτυο συστημάτων εντοπισμού θέσης και πλοήγησης περιλαμβάνει τα συστήματα εντοπισμού θέσης και δορυφορικής πλοήγησης και τα συστήματα που έχουν οριστεί στο πλαίσιο του μελλοντικού ευρωπαϊκού προγράμματος ραδιοναυσιπλοΐας.

Περιορισμένος αριθμός νέων έργων προτεραιότητας

Κατόπιν των συστάσεων του 2003, από την ομάδα υψηλού επιπέδου «Van Miert» για τα ΔΕΔ-Μ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνέταξε νέο κατάλογο 30 έργων προτεραιότητας, τα οποία αναμένεται να ξεκινήσουν πριν από το 2010. Το συνολικό κόστος υπολογίζεται σε 225 δισεκατομμύρια ευρώ. Στον κατάλογο αυτόν είναι πλήρως ενσωματωμένη η διάσταση της νέας διεύρυνσης. Σκοπός είναι να διαμορφωθούν σχέδια βιωσιμότερης κινητικότητας, με τη συγκέντρωση των επενδύσεων στις σιδηροδρομικές και πλωτές μεταφορές. Και τα 30 έργα προτεραιότητας χαρακτηρίζονται έργα ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, προκειμένου να επιταχυνθεί η κατασκευή των διασυνοριακών τμημάτων. Τα έργα είναι τα εξής:

Διορισμός Ευρωπαίου Συντονιστή

Για να διευκολυνθεί η συντονισμένη υλοποίηση των έργων προτεραιότητας, η Επιτροπή μπορεί να ορίσει, κατόπιν συμφωνίας με τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη, πρόσωπο επονομαζόμενο «Ευρωπαίος Συντονιστής», ο οποίος ενεργεί εξ ονόματος και για λογαριασμό της Επιτροπής για ένα μόνον έργο, αλλά, εν ανάγκη, και για έναν ολόκληρο μείζονα άξονα. Ο Ευρωπαίος Συντονιστής εκπονεί, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη, πρόγραμμα εργασίας για τις δραστηριότητές του, καθώς και έκθεση σχετικά με την πορεία υλοποίησης. Προκειμένου να εκπληρώσει την αποστολή του, διαβουλεύεται με τα κράτη μέλη, τις περιφερειακές και τοπικές αρχές, τους φορείς εκμετάλλευσης, τους χρήστες μεταφορών και τους εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών.

Νέος μηχανισμός υπέρ των θαλάσσιων αρτηριών

Οι θαλάσσιες αρτηρίες συνιστούν εναλλακτικές διαδρομές, οι οποίες αναμένεται να αποσυμφορήσουν την οδική κυκλοφορία. Ως εκ τούτου, ένα από τα 30 νέα έργα προτεραιότητας αποσκοπεί στη συγκέντρωση της ροής των εμπορευμάτων σε περιορισμένο αριθμό λιμένων. Τα κράτη μέλη καλούνται να δημιουργήσουν από κοινού διακρατικές θαλάσσιες συνδέσεις, μέσω προσκλήσεων υποβολής προτάσεων.

Παράλληλα, η απόφαση διακρίνει 3 κατηγορίες θαλάσσιων λιμένων:

• η κατηγορία Α περιλαμβάνει τους θαλάσσιους λιμένες διεθνούς σημασίας (από τους οποίους διακινούνται ετησίως τουλάχιστον 1,5 εκατομμύρια τόνοι εμπορευμάτων ή 200.000 επιβάτες)· ο κατάλογος των θαλάσσιων λιμένων της κατηγορίας Α (παράρτημα Ι) καλύπτει την Ευρώπη, τη Βαλτική θάλασσα, τη Βόρεια θάλασσα, τον Ατλαντικό Ωκεανό και τη Μεσόγειο Θάλασσα·
• η κατηγορία Β περιλαμβάνει τους σημαντικούς για την ΕΕ λιμένες (από τους οποίους διακινούνται ετησίως τουλάχιστον 0,5 εκατομμύριο τόνοι εμπορευμάτων ή 100.000 έως 200.000 επιβάτες)·
• η κατηγορία Γ περιλαμβάνει τους λιμένες περιφερειακής πρόσβασης (οι οποίοι βρίσκονται σε νησιωτικές, περιφερειακές ή ιδιαίτερα απομακρυσμένες περιοχές).

Παρά την Ευρωπαϊκή Επιτροπή συγκροτείται επιτροπή για το διευρωπαϊκό δίκτυο μεταφορών.

Η Επιτροπή συντάσσει ανά διετία έκθεση με αντικείμενο την εφαρμογή των προσανατολισμών που περιγράφονται στην παρούσα απόφαση. Αξιολογεί ανά πενταετία την πρόοδο που έχει συντελεστεί σε ό,τι αφορά τη δημιουργία του δικτύου αυτού και υποδεικνύει εάν θα πρέπει να προσαρμοστούν δεόντως οι προσανατολισμοί.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Έγγραφο εργασίας της Επιτροπής - Διαβούλευση για τη μελλοντική πολιτική σχετικά με το διευρωπαϊκό δίκτυο μεταφορών [COM(2010) 212 τελικό – Δεν έχει δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα]. Μετά την Πράσινο Βίβλο που δημοσιεύτηκε το Φεβρουάριο του 2009 για τη μελλοντική ανάπτυξη του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών (ΔΕΔ-Μ), η δεύτερη αυτή διαβούλευση έχει ως στόχο την εξειδίκευση των διαθέσιμων επιλογών πολιτικής που προέκυψαν από τις προηγούμενες παρατηρήσεις των οργάνων της ΕΕ και των ενδιαφερομένων. Η Επιτροπή δηλώνει ότι το ΔΕΔ-Μ πρέπει να στηρίξει τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου ευρωπαϊκού συστήματος μεταφορών, με το οποίο θα αντιμετωπισθούν καλύτερα τα προβλήματα του περιβάλλοντος. Με τον τρόπο αυτό, προσφέρει επίσης λύσεις διατροπικών μεταφορών, οι οποίες θα εξυπηρετούν καλύτερα τις ανάγκες κινητικότητας των πολιτών και θα στηρίξουν τη βιομηχανική ανταγωνιστικότητα της ΕΕ. Η διαβούλευση θέτει θέματα μεθοδολογίας για το σχεδιασμό του ΔΕΔ-Μ σε δύο επίπεδα, εφαρμογής του ΔΕΔ-Μ καθώς και νομικού και θεσμικού πλαισίου για την επανεξέταση της πολιτικής ΔΕΔ-Μ.

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκή Κοινοβούλιο της 21ης Μαρτίου 2007 με τίτλο "Διευρωπαϊκά δίκτυα: Προς μία ενοποιημένη θεώρηση" [COM(2007) 135τελικό – Δεν έχει δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

Έκθεση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών - Διευρωπαϊκό δίκτυο μεταφορών - Έκθεση με αντικείμενο την εφαρμογή των κατευθυντήριων γραμμών 2002-2003 κατά τις διατάξεις του άρθρου 18 της απόφασης αριθ. 1692/96/ΕΚ [COM(2007) 94 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]. Η παρούσα έκθεση καταγράφει την τρέχουσα κατάσταση όσον αφορά την εξέλιξη του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών το 2002 και το 2003. Διαπιστώνεται αύξηση επενδύσεων (κατά κύριο λόγο δημόσιων) ως προς τα δύο προηγούμενα έτη· οι εκτιμήσεις αυτές μπορεί, ωστόσο, να είναι παραπλανητικές, λαμβανομένης υπόψη της πολιτικής των κρατών μελών. Η ολοκλήρωση των έργων προτεραιότητας προβλέπεται, σύμφωνα με την έκθεση, γύρω στο 2020.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 27.07.2010